Nr. 5 VERSLAG

De leden van de VVD-fractie vragen ten eerste of het klopt dat het voorstel een EU-verordening betreft en dat er hierdoor dus geen mogelijkheden zijn voor lidstaat opties. De leden vragen of de regering inzicht heeft in hoeveel cultuurgoederen verhandeld zijn uit de landen waar oorlog wordt gevoerd en heeft de regering inzicht in hoeveel van deze goederen zich in Nederland bevinden en om hoeveel kapitaal dit gaat.

Ook lezen de leden dat met deze nieuwe verordening een sluitend systeem voor controle aan de buitengrens van de Europese Unie op de invoer en uitvoer van cultuurgoederen in de Europese Unie tot stand is gekomen. Wat maakt deze verordening anders dan de al bestaande verordeningen die ook de in- en uitvoer van cultuurgoederen betreffen? Wat voor gevolgen heeft dit specifiek voor Nederland, zo vragen de leden. Ook lezen de leden dat deze verordening niet geldt voor cultuurgoederen die in het douanegebied van de Unie werden vervaardigd of ontdekt; zijn hiervoor andere verordeningen van toepassing?

De leden van de D66-fractie vragen wat de inschatting van de regering is hoe vaak voorliggende regelgeving toegepast zal gaan worden.

Voorts vragen de leden de regering toe te lichten wat de voorliggende wetswijziging precies betekent voor het reguliere museale bruikleenverkeer. Als bruiklenen eerst ergens opgeslagen moeten worden, dan kan dat voor vertraging zorgen en dat is onwenselijk. Kan de regering voorts ophelderen wat de uitwerking is van het tijdelijk opslaan voor douanecontrole, zo vragen de leden.

De leden van de CDA-fractie zijn met de regering van mening, dat illegale uitvoer van erfgoed uit conflictgebieden voorkomen moet worden. Deze leden constateren dat in sommige conflicten van beide zijden terroristische strategieën worden gebruikt, zoals in Jemen. In andere gevallen speelt een corrupte regering waarschijnlijk ook een rol in de uitvoer van cultuurgoederen, zoals in Syrië. Deze leden vragen of het voorliggende wetsvoorstel effectief is in dergelijke gevallen. Ook vragen deze leden of het voorliggende wetsvoorstel niet belemmert dat bijvoorbeeld internationale organisaties cultuurgoederen in een dreigende situatie kunnen veiligstellen.

De leden constateren voorts dat er al afzonderlijke sanctieregelingen zijn voor Irak (2004) en Syrië (2012) met een strafbepaling in de Wet economische delicten. Dergelijke conflicten zijn illustratief voor de mogelijke bedreiging van cultureel erfgoed in conflictgebieden. Politieke groeperingen (bijvoorbeeld gelieerd aan het heersende regime) vallen niet automatisch onder de minimale definitie van terrorisme. Wordt deze uitvoer dan niet aangemerkt als terrorismefinanciering, terwijl het plunderen en onrechtmatig uitvoeren evenzeer schadelijk is, zo vragen deze leden.

De leden van de VVD-fractie merken op dat hoe cultuurgoederen teruggegeven moeten worden niet is opgenomen in de verordening, en dus ook niet in het onderhavige wetsvoorstel. Hoe gaat de regering hier invulling aan geven, waarop baseert de regering deze keuze en wie of welke organen zijn geraadpleegd voor advies hierover?

De leden merken op dat het stelsel van vergunningen en verklaringen op Europees niveau nog wordt uitgewerkt. Is er vanuit Nederland nog een mogelijkheid om hier punten voor in te brengen, zoals de hoogte van de kosten van de vergunning, zo vragen zij.

De leden van de CDA-fractie vragen of de strafbaarstelling van illegale uitvoer van cultuurgoederen uit het land van herkomst niet zal leiden tot meer opslag van cultuurgoederen in freeports. Deze leden constateren, dat er al heel veel bijzondere en belangrijke cultuurgoederen in deze freeports zijn opgeslagen. Freeports zijn een plek bij uitstek om kunst op te slaan buiten het zicht van autoriteiten. Op welke wijze draagt het voorliggende wetsvoorstel bij aan beter zicht op de handelsstromen, zo vragen deze leden. Ook vragen deze leden in hoeverre het voorliggende wetsvoorstel bijdraagt aan de bestrijding van het witwassen van drugsgelden door middel van de handel in cultuurgoederen.

Op grond van de EU-verordening moeten eigenaren van goederen met een vergunning kunnen aantonen dat deze rechtmatig verkregen zijn. Als het object afkomstig is van een terroristische groepering, vormt deze procedure waarschijnlijk een obstakel. Echter, in het geval dat de «verkopende partij» een buitenlandse regering is, dan kan deze ook de officiële documenten aanleveren die de schijn wekken van een rechtmatige verkoop aan een particulier, terwijl de realiteit is dat deze cultuurgoederen onrechtmatig verkregen zijn in een conflictsituatie. De leden vragen de regering hierop nader in te gaan.

De leden constateren dat voor de categorieën in de bijlage, deel C van de verordening een ouderdomsdrempel geldt van 200 jaar en een financiële drempel van 18.000 euro per stuk (memorie van toelichting, blz. 7). Deze leden vragen de regering deze beperking van de reikwijdte van het wetsvoorstel nader toe te lichten.

De leden van de CDA-fractie constateren, dat de Inspectie een aantal knelpunten voorziet, die ook gevolgen heeft voor de werklast. Genoemd worden een toename van toezicht op erfgoed van meer dan 50 landen die geen partij zijn bij het UNESCO-verdrag 1970, de bijbehorende controle van wettelijk beschermd erfgoed en herkomstonderzoek, onbekendheid met contactpersonen in die landen en taalbarrières (memorie van toelichting, blz. 10). Deze leden veronderstellen dat de andere Europese lidstaten met dezelfde knelpunten in de uitvoering te maken hebben. Op welke wijze wordt Europese samenwerking voor de aanpak van deze knelpunten vormgegeven, zo vragen deze leden.

De leden lezen dat de Inspectie het voorstel uitvoerbaar en handhaafbaar acht, mits er beschikbare extra capaciteit komt van 1 fte. Deze leden vragen, of er al voorzien is in de bedoelde uitbreiding van de capaciteit bij de Inspectie. Deze leden vragen of er met de aangegeven uitbreiding voldoende capaciteit, maar ook voldoende kennis en expertise bij de Inspectie en de douane is om de handel in cultuurgoederen te controleren.