Nr. 18 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal

Den Haag, 29 oktober 2015

In deze brief treft u de schriftelijke antwoorden aan op een deel van de vragen die zijn gesteld tijdens het wetgevingsoverleg van 26 oktober 2015 over het pakket Belastingplan 2016. Ten aanzien van de vragen die gesteld zijn over het wetsvoorstel Wet tegemoetkomingen loondomein stuur ik u hierbij mede namens de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid schriftelijke antwoorden op een deel van de vragen. Aanstaande maandag, op 2 november 2015, zal op de overige vragen een mondeling antwoord volgen. Hierbij zal ik in ieder geval ingaan op de thema’s vereenvoudiging, lastenverlichting, inkomensverdeling, vergroening, box 3, WBSO/RDA en de schenkingsvrijstelling. Bijgevoegd treft u tevens de tweede nota van wijziging op het wetsvoorstel Belastingplan 2016 (Kamerstuk 34 302, nr. 19) en de tweede nota van wijziging op het wetsvoorstel Overige fiscale maatregelen 2016 (Kamerstuk 34 305, nr. 8) aan en de tweede nota van wijziging op het wetsvoorstel Wet implementatie wijzigingen Moeder-dochterrichtlijn 2015 (Kamerstuk 34 306, nr. 8).

Belastingplan 2016

Inkomensbeleid/Lastenverlichting

Mevrouw Neppérus vraagt hoe ik de komende jaren om wil gaan met lastenverlichting. Net als elk jaar zal het kabinet tijdens de zogenoemde augustusbesluitvorming voorafgaand aan het begrotingsjaar besluiten over mogelijke lastenverlichtende of -verzwarende maatregelen, binnen het vastgestelde inkomstenkader. Het streven van het kabinet zal blijven om stappen te zetten richting een eenvoudiger stelsel met lagere lasten op arbeid. Daarbij vormt een evenwichtige inkomensverdeling, net als bij de begroting voor 2016, een belangrijke randvoorwaarde.

De heer Omtzigt vraagt wat de orde van grootte is van de kortingen die niet te gelde kunnen worden gemaakt door een alleenstaande ouder die € 15.000 verdient, door een alleenstaande ouder die het wettelijk minimumloon (WML) verdient en door een AOW-er zonder aanvullend pensioen, zowel gehuwd als ongehuwd. Een alleenstaande ouder die € 15.000 verdient kan € 195 van de heffingskortingen (op jaarbasis) niet vergelden. Bij een alleenstaande ouder die het WML verdient is dat bedrag € 43, bij een gehuwde AOW-er zonder aanvullend pensioen € 509 en bij een ongehuwde AOW-er zonder aanvullend pensioen is dat € 105. De hoogte van het inkomen van deze personen is zodanig dat ze geen inkomstenbelasting betalen. Verdere verhogingen van de kortingen bereiken hen daarom niet. De gepresenteerde koopkrachtberekeningen houden hier rekening mee. Overigens werken verhogingen van de algemene heffingskorting voor AOW-ers nog wel door via de netto-nettokoppeling.

De heer Omtzigt vraagt of tabel 9 van de nota naar aanleiding van het verslag bij het Belastingplan 20162 uitgebreid kan worden met een kostwinner met twee kinderen en een modaal inkomen. In de hierna opgenomen tabel 1 is dit huishouden toegevoegd.

Tabel 1: Belastingdruk huishoudtypes 2014

	Alleenstaand, zonder kinderen	Getrouwd echtpaar, twee kinderen (minst verdienende partner 33% van gemiddeld brutoloon)	Getrouwd echtpaar, twee kinderen (minst verdienende partner 67% van gemiddeld brutoloon)	Alleenverdiener, twee kinderen
Nederland	31,4%	24,7%	26,4%	28,8%
België	42,3%	32,8%	38,3%	31,1%
Duitsland	39,5%	26,7%	31,1%	21,1%

Box 3

De heer Bashir vraagt om nogmaals uit te leggen welke informatie door banken al met de Belastingdienst wordt gedeeld. Op dit moment worden door binnenlandse financiële instellingen de volgende gegevens geleverd aan de Belastingdienst:

• − de waarde per 31 december van bank- en spaartegoeden;3

• − de door de rekeninghouder ontvangen rente op deze tegoeden (de aanlevering van betaalde rente is optioneel);

• − de waarde per 31 december van effectenportefeuilles;

• − de op deze effectenportefeuilles door de rekeninghouder ontvangen dividenden op aandelen en rente op obligaties.

Van spaartegoeden van Nederlandse ingezetenen in andere EU-landen ontvangt de Belastingdienst op grond van de spaartegoedenrichtlijn een rapportage over de ontvangen rente. De heer Omtzigt heeft hiernaar gevraagd. Op grond van Richtlijn 2014/107/EU4 (de richtlijn) en de door de OESO ontwikkelde Common Reporting Standard (CRS) zullen vanaf 2017 onder meer de volgende gegevens over buitenlandse financiële activa van Nederlandse ingezetenen (door buitenlandse belastingdiensten) aan de Belastingdienst worden gerapporteerd door landen die de CRS hanteren:

• − het saldo van een rekening aan het eind van het kalenderjaar;

• − bij een effectenportefeuille:

  • • het op de rekening gestorte of bijgeschreven totale brutobedrag aan rente en totale brutobedrag aan dividenden;

  • • de totale bruto-opbrengsten van de verkoop, terugbetaling of afkoop van financiële activa gestort of bijgeschreven op de rekening gedurende het kalenderjaar;

• − bij een bank- en spaartegoed: het totale brutobedrag aan rente gestort of bijgeschreven op de rekening gedurende het kalenderjaar.

In het kader van de werkzaamheden aan een belasting op werkelijke rendementen wordt verder onderzocht of en in hoeverre de binnenlandse financiële instellingen in staat en bereid zijn om de verkoopwinsten of vermogensaanwas op financiële producten op systematische en uniforme wijze aan de Belastingdienst te renseigneren. Zoals aangekondigd tijdens de Algemene Financiële Beschouwingen zal dit door de hele keten moeten worden doorgevoerd. En daarom zal met de hele keten overlegd en samengewerkt worden. Bij de voorbereiding van het wetsvoorstel Wet uitvoering Common Reporting Standard is intensief overleg gevoerd met de banken. Dit overleg was gericht op uitwisseling van de informatie die door de richtlijn en de CRS wordt voorgeschreven. Vermogenswinsten maken daar geen deel van uit.

De heer Bashir en de heer Dijkgraaf vragen naar de extra uitgaven aan toeslagen als gevolg van de verhoging van het heffingvrije vermogen en de heer Dijkgraaf vraagt waarom deze kosten niet zijn meegerekend. Eerder is aangegeven dat de precieze omvang in kaart wordt gebracht bij de begrotingsvoorbereiding 2017, waarbij ook voor inpassing in de begroting zal worden zorg gedragen. Volgens de huidige inschatting bedraagt het effect op de toeslagen circa € 35 miljoen.

De heer Dijkgraaf vraagt hoe de hoge rendementen voor beleggingen in box 3 rijmen met de verlaging van de ultimate forward rate van De Nederlandsche Bank (DNB). De ultimate forward rate heeft geen betrekking op gerealiseerde (langetermijn)rendementen op beleggingen in aandelen, onroerend goed en obligaties, maar maakt deel uit van de rentetermijnstructuur die door pensioenfondsen wordt gebruikt om de waarde te bepalen van hun toekomstige (nominale) pensioenverplichtingen. Die waardering is onder andere van belang om te bepalen of pensioenverplichtingen in de toekomst kunnen worden nagekomen. Om te voorkomen dat een pensioenfonds op een later tijdstip zijn verplichtingen niet kan nakomen, hanteert de toezichthouder bij zijn beoordeling een rekenrente die past bij de aard van de nominale pensioentoezeggingen. De rekenrente en de ultimate forward rate zijn daarom gebaseerd op een risicovrije rente. De ultimate forward rate is daarom niet te vergelijken met de veronderstelde rendementen in box 3. Het forfaitaire rendement in box 3 is gebaseerd op het verleden en wordt jaarlijks geactualiseerd. Hierbij wordt gekeken naar de gemiddelde feitelijke vermogensmix op basis van alle aangiften in box 3 en de feitelijk in de markt gemiddeld gerealiseerde rendementen op de verschillende vermogenstitels in die vermogensmix.

Mevrouw Schouten vraagt naar een reactie op het idee om letselschade-uitkeringen uit te zonderen van box 3-heffing en ook buiten beschouwing te laten als vermogen voor de vermogenstoetsen van de toeslagen. In box 3 wordt de letselschade-uitkering zelf niet belast, maar het forfaitair bepaalde inkomen dat wordt gegenereerd met het desbetreffende vermogen voor zover het tot de grondslag van box 3 behoort. Binnen box 3 wordt geen onderscheid gemaakt naar de manier waarop het vermogen is ontstaan. Het is lastig te verdedigen waarom een uitzonderingspositie naar de oorsprong van het vermogen louter voor deze situatie zou moeten gelden en er zal druk ontstaan om ook uitzonderingen te maken voor andere situaties of groepen. In de nota naar aanleiding van het verslag is bijvoorbeeld al ingegaan op vermogende spaarders, zzp’ers en belastingplichtigen die de pensioengerechtigde leeftijd naderen, waarbij is aangegeven dat uitzonderingen voor deze groepen afbreuk doen aan het forfaitaire systeem. Bovendien gaan uitzonderingen in tegen de wens om de grondslag te verbreden en maken ze de wetgeving en de uitvoering complexer. Bij een permanente box 3-vrijstelling voor letselschade-uitkeringen zou het bijvoorbeeld lastig af te bakenen zijn welk deel van de uitkering na enkele jaren is opgesoupeerd en welk deel van het vermogen nog is toe te rekenen aan de uitkering. Bij de vaststelling van de hoogte van een vergoeding kan daarnaast door verzekeraars al rekening worden gehouden met de te betalen belasting en gederfde toeslagen als gevolg van de schadevergoeding die wordt uitgekeerd. Dat is in 2012 ook de reden geweest om voor de toeslagen een tijdelijke (namelijk tot 2023) uitzondering te maken voor letselschadevergoedingen die waren verstrekt voor 11 oktober 2010, de datum waarop het regeerakkoord van het kabinet Rutte I openbaar werd gemaakt waarin werd aangekondigd dat er per 1 januari 2013 vermogenstoetsen zouden worden geïntroduceerd in de zorgtoeslag en het kindgebonden budget. Verzekeraars konden bij de vaststelling van de hoogte van letselschadevergoedingen voor 11 oktober 2010 namelijk nog geen rekening houden met de komst van deze vermogenstoetsen per 1 januari 2013. Na deze datum ligt het in de rede om in de hoogte van de vergoedingen rekening te houden met de vermogenstoets.

De heer Omtzigt vraagt of er een gat is van € 700 miljoen in de opbrengst van box 3. Uit tabel 6 in de memorie van toelichting volgt een opbrengst van box 3 van € 4,2 miljard. Dit is de feitelijke opbrengst in 2012 op basis van de integrale belastingaangiften over dat jaar, inclusief € 135 miljoen vanwege de afschaffing van de ouderentoeslag. Het CPB noemt in het achtergronddocument «Het financieel vermogen in box 3: verdeling en belasting» een opbrengst van € 3,5 miljard. Dat was een raming van het CPB op basis van een steekproefbestand van het CBS. Inmiddels beschikt het CPB ook over de integrale stand van de belastingaangiften, zodat de opbrengst volgens het CPB in overeenstemming is met tabel 6 in de memorie van toelichting.

De heren Van Weyenberg en Omtzigt merken op dat in het voorstel voor box 3 meerdere forfaits worden gestapeld en vragen in dat kader aan te geven of rekening is gehouden met het arrest van de Hoge Raad van 3 april 2015.5 In het voorstel is sprake van drie forfaitaire rendementen, te weten de forfaitaire rendementen voor elk van de drie vermogensschijven. In het voorstel is geen sprake van een stapeling van forfaits, maar worden de elementen die leiden tot het forfaitaire rendement dat geldt per schijf inzichtelijk gemaakt. Het voorstel vergroot daarmee de transparantie en sluit beter aan bij de gemiddeld door belastingplichtigen in de markt behaalde rendementen. Het arrest van de Hoge Raad van 3 april 2015 ziet op de invulling van de delegatiebepaling van artikel 5.20, derde lid, van de Wet inkomensbelasting 2001 (Wet IB 2001). De Hoge Raad heeft bepaald dat de gedelegeerde bevoegdheid met betrekking tot de waardedrukkende factor bij verhuur wordt overschreden, indien de waardering van verhuurde woningen voor box 3 die volgt uit de op die bevoegdheid berustende bepaling ten minste 10% hoger is dan de werkelijke waarde daarvan. De 10%-marge ziet dus niet op het forfaitaire rendementspercentage in box 3, maar op de afwijking die mag volgen uit de genoemde delegatiebepaling. Het voorstel conflicteert dan ook niet met dit arrest van de Hoge Raad. Het uiteindelijke oordeel over de juridische houdbaarheid is aan de Hoge Raad, maar het kabinet heeft er vertrouwen in dat het voorstel juridisch houdbaar is.

De heer Bashir vreest dat het kabinet de massaalbezwaarprocedure tegen box 3 onderschat en verzoekt alsnog in te gaan op de mogelijke gevolgen voor de schatkist. De massaalbezwaarregeling wordt alleen toegepast indien de Belastingdienst van oordeel is dat de bezwaren op grond van het geldende recht afgewezen moeten worden en dat de bestuursrechter in belastingzaken redelijkerwijs tot hetzelfde oordeel zal komen. Alleen in dat geval wordt het doel van de regeling, een efficiënte afdoening van de bezwaren, immers bereikt. Het kabinet onderschrijft het standpunt van de Belastingdienst dat zij naar verwachting in het gelijk zal worden gesteld en wacht het arrest van de Hoge Raad dus met vertrouwen af, mede gezien de arresten van de Hoge Raad van 3 en 24 april 2015 waarin is bevestigd dat de forfaitaire benadering in box 3 juridisch houdbaar is.6 Het ramen van de kosten voor de schatkist is derhalve prematuur.

De heer Omtzigt stelt dat in het voorstel voor box 3 belastingontwijking gebruikelijk zal worden. Indien partners ieder hun eigen deel van het vermogen aangeven, en hierdoor een gedeelte van het vermogen in een hogere schijf valt, betalen zij immers meer belasting dan nodig. De heer Omtzigt stelt dat partners dus sterk worden aangemoedigd om in de belastingaangifte af te wijken van de werkelijkheid en vraagt hierop een reactie. Partners kunnen de gezamenlijke grondslag sparen en beleggen vrij toerekenen. Dit mogen zij op de fiscaal gunstigste manier doen. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor de hypotheekrenteaftrek. Dat heeft derhalve niets met belastingontwijking te maken.

De heer Omtzigt vraagt welk vermogen buitenlandse belastingplichtigen moeten opgeven voor de berekening van het forfaitaire rendement. Is dat alleen het Nederlandse onroerend goed of ook het overige vermogen dat in het buitenland belast wordt? Bij het bepalen van het forfaitaire rendement voor buitenlandse belastingplichtigen wordt enkel gekeken naar de rendementsgrondslag in Nederland zoals gedefinieerd in artikel 7.7 van de Wet IB 2001. Daaronder vallen bezittingen in Nederland die naast in Nederland gelegen onroerende zaken ook bestaan uit rechten die direct of indirect betrekking hebben op in Nederland gelegen onroerende zaken en rechten op aandelen in de winst van een onderneming waarvan de leiding in Nederland is gevestigd, voor zover zij niet voortspruiten uit effectenbezit of uit dienstbetrekking en zij niet op grond van de afdelingen 7.2 of 7.3 van de Wet IB 2001 zijn belast. Overig vermogen van buitenlandse belastingplichtigen, zoals spaartegoeden en aandelen, valt niet onder de rendementsgrondslag in Nederland en heeft geen invloed op de hoogte van het forfaitaire rendement.

Pakket bestrijden emigratielek aanmerkelijkbelanghouders

In de nota naar aanleiding van het verslag heb ik aangekondigd mij te beraden op aanpassing van de wettekst voor het bestrijden van het emigratielek aanmerkelijkbelanghouders naar aanleiding van vragen van de Nederlandse Orde van Belastingadviseurs (NOB) en het Register Belastingadviseurs (RB). Naar aanleiding van deze vragen heb ik een onbedoeld lek in het voorstel geconstateerd. De tweede nota van wijziging van het wetsvoorstel bevat een aanpassing om dit te herstellen. Verder zou ik nog ingaan op de vraag van de NOB en het RB over de toerekening van winstreserves. Bij elke uitdeling op de aandelen en winstbewijzen die aan het uitstel ten grondslag liggen of geacht worden te liggen, wordt het uitstel van betaling (pro rata) beëindigd. Op dat moment komen er middelen uit deze aandelen beschikbaar om de conserverende aanslag te voldoen. Of deze uitdelingen zien op reserves die zijn opgebouwd in een binnenlandse of buitenlandse periode is hierbij niet van belang; dit verandert niets aan de mogelijkheid van de aanmerkelijkbelanghouder om op het moment van uitkering (een gedeelte van) de belastingschuld te voldoen. Indien er in het buitenland ook belasting verschuldigd is over deze uitkering heeft dit wel invloed op de mogelijkheid de belastingschuld te voldoen. Vandaar dat het uitstel niet wordt ingetrokken voor zover in het buitenland feitelijk belasting is betaald over de uitkering van reserves. Hierdoor is het kabinet van mening dat het een evenwichtige maatregel betreft, die aansluit bij de betalingsmogelijkheden van de geëmigreerde aanmerkelijkbelanghouder.

De heer Omtzigt heeft gevraagd waarom ik meen dat Nederland eenzijdig de heffingsverhoudingen kan wijzigen, terwijl tot nu toe het aanmerkelijkbelangvoorbehoud altijd onderwerp was van onderhandelingen met de Nederlandse verdragspartners. In antwoord op deze vraag merk ik op dat de maatregelen zien op de aanknopingspunten bij het invorderen van de conserverende aanslag. Het wijzigen van deze regels ter zake van de inning van een belasting over de waardeaangroei die is ontstaan in een periode dat de aanmerkelijkbelanghouder in Nederland belastingplichtig was, is niet in strijd met de door Nederland afgesloten belastingverdragen. Deze opvatting vindt steun in de jurisprudentie van de Hoge Raad.8 Ook binnen de OESO wordt erkend dat landen voor hun heffingsmoment mogen aansluiten bij het moment direct voorafgaande aan emigratie, waarbij de invordering eventueel op een later moment kan plaatsvinden.9 Voor de voorgestelde maatregelen met betrekking tot de conserverende aanslag heeft Nederland daarom ook niet de instemming van zijn verdragspartners nodig. Dit neemt niet weg dat Nederland – zoals de heer Omtzigt terecht opmerkt – met verdragspartners aanmerkelijkbelangvoorbehouden pleegt af te spreken. Nederland zal zich blijven inzetten voor het opnemen van aanmerkelijkbelangvoorbehouden, in zowel het dividendartikel als in het vermogenswinstartikel. Hiermee wordt namelijk enerzijds bewerkstelligd dat Nederland sneller zijn belastingclaim kan invorderen en anderzijds wordt een dubbele belasting op verdragsniveau voorkomen zonder dat dit eventueel ten koste gaat van de Nederlandse belastingclaim.

Mevrouw Neppérus vraagt hoeveel het dichten van het lek bij emigratie van aanmerkelijkbelanghouders oplevert en of de opbrengst kan worden teruggesluisd naar het bedrijfsleven. Deze maatregel kent een structurele opbrengst € 65 miljoen. Het structurele niveau wordt pas na 20 jaar bereikt; in 2016 bedraagt de opbrengst nog slechts € 3 miljoen en € 6 miljoen in 2017. De opbrengst is ingepast in het totale lastenbeeld. Van een specifieke terugsluis naar het bedrijfsleven van de opbrengst van deze maatregel kan daarom geen sprake zijn.

Integratie S&O-afdrachtvermindering en RDA per 2016

Mevrouw Neppérus en de heren Bashir en Van Weyenberg hebben vragen gesteld over de verdeling van het budget dat voor 2016 beschikbaar is voor de S&O-afdrachtvermindering. Zij willen weten hoe de positie van het mkb ten opzichte van het grootbedrijf zal zijn en of het mkb er op achteruit gaat. Verder vraagt de heer Bashir waarom er geen plafond in de samengevoegde regeling wordt opgenomen. Ook bij de andere fracties zijn er vragen over het niet opnemen van een plafond en de mogelijke gevolgen daarvan voor het mkb. Aan de Minister van Economische Zaken zijn tijdens de begrotingsbehandeling Economische Zaken van 15 oktober jl. vergelijkbare vragen gesteld en in de motie Mulder/Dijkgraaf10 is het kabinet gevraagd om het voorstel voor de geïntegreerde regeling door te rekenen op de huidige aanvragen en hierbij inzicht te geven in de verschuivingen tussen en binnen de groepen kleine, middelgrote en grote bedrijven. Daarom heeft de Minister van Economische Zaken op 28 oktober jl., mede namens mij, een brief aan uw Kamer gestuurd over de verwachtte effecten van de samenvoeging van de S&O-afdrachtvermindering en de RDA. In verband met deze bijzondere samenloop van omstandigheden volsta ik bij uitzondering voor de beantwoording van de in het wetgevingsoverleg gestelde vragen over de verdeling tussen mkb en grootbedrijf en over het plafond naar de gisteren verstuurde brief (zie Kamerstuk 34 300 XII, nr. 69). In de brief worden de verwachte gevolgen voor het budget tussen de grootteklassen klein, middelgroot en groot en de verdeling binnen deze grootteklassen nader gespecificeerd. Verder worden de argumenten toegelicht waarom het kabinet geen plafond in de regeling heeft opgenomen. De verwachting is dat met de nieuwe regeling de verdeling van het budget over grootteklassen van bedrijven in grote lijnen gelijk blijft. Met de nieuwe regeling geniet het mkb onverminderde toegang tot afdrachtvermindering voor S&O. Tevens wil ik benadrukken dat de Minister van Economische Zaken tijdens de begrotingsbehandeling EZ op 15 oktober jl. heeft toegezegd om het effect van de integratie nauwlettend te volgen (Handelingen II 2015/16, nr. 15, behandeling begroting Economische Zaken). Indien de verdeling tussen mkb en grootbedrijf afwijkt van de huidige raming zullen in het Belastingplan 2017 maatregelen worden genomen.

Vereenvoudiging verbruiksbelasting van alcoholvrije dranken

Verruiming schenkingsvrijstelling eigen woning

De heer Van Weyenberg vraagt wat de budgettaire derving zou zijn indien de vrijstelling van € 53.016 ten behoeve van de financiering van een eigen woning of dure studie mag worden gebruikt voor het aflossen van studieschulden. Indien deze vrijstelling mag worden gebruikt voor het aflossen van alle studieschulden (dus niet beperkt tot dure studies), zou dat naar schatting leiden tot een budgettaire derving van mogelijk € 10 miljoen per jaar. Mevrouw Schouten zet de schenkingsvrijstelling graag in voor de aflossing van de studieschuld en vraagt of ik bereid ben daarvoor ruimte te bieden. Ik wijs erop dat voor het tempo van het aflossen van studieschulden wordt uitgegaan van het inkomen van de voormalige student. Bij een schenking van ouders aan kinderen tussen de 18 en 40 jaar kan voor de aflossing van studieschulden gebruik worden gemaakt van de eenmalige schenkingsvrijstelling van € 25.449 (bedrag 2016). Deze vrijstelling is niet gekoppeld aan een bepaalde besteding. Ook kan elk jaar gebruik worden gemaakt van de schenkingsvrijstelling van € 5.304 (bedrag 2016) bij een schenking van ouders aan kinderen. Om die redenen is niet overwogen om een verhoogde schenkingsvrijstelling voor studieschulden te introduceren.

Overige fiscale maatregelen 2016

Vereenvoudiging

Definitie geneesmiddelen

De heren Groot en Van Weyenberg vragen of het intrekken van de maatregel met betrekking tot de geneesmiddelen budgettaire consequenties met zich meebrengt. Aangezien er in het wetsvoorstel OFM 2016 van uit is gegaan dat de invoering van de maatregel geen budgettair effect heeft, heeft het intrekken van de maatregel ook geen budgettair effect. Daarnaast vraagt de heer Van Weyenberg of de maatregel zomaar kan worden ingetrokken, omdat de btw-regelgeving gebaseerd is op de Europese BTW-richtlijn. De BTW-richtlijn biedt lidstaten de mogelijkheid om een verlaagd btw-tarief toe te passen op de levering van geneesmiddelen. De voorgestelde – en inmiddels ingetrokken – maatregel beoogde niet een materieel andere tariefindeling van geneesmiddelen, maar een eenvoudigere toepassing ervan. Door het intrekken van de maatregel ontstaat dan ook geen strijdigheid met de BTW-richtlijn. Het nader bezien van het hoe en waarom van de huidige tarieftoepassing zal meer inzicht geven in de juridische inbedding daarvan, waarmee uiteraard rekening zal worden gehouden bij de definitieve vormgeving.

Afschaffen jaarbetaling motorrijtuigenbelasting

De heer Van Vliet vraagt waarom de jaarbetaling motorrijtuigenbelasting (MRB) wordt afgeschaft en of dit een belangrijke vereenvoudiging is. Daarnaast vraagt de heer Van Vliet waarom het kleine voordeel voor een burger die bereid is de motorrijtuigenbelasting een jaar vooruit te betalen wordt afgeschaft. Zoals in de nota naar aanleiding van het verslag12 staat beschreven vormt de mogelijkheid tot jaarbetaling een relatief ingewikkelde uitzondering op het standaardproces waarin wordt gewerkt met belastingtijdvakken van een kwartaal. Hierdoor dienen gedurende het jaar speciaal voor jaarbetalingen, die een specifiek deel van de automatisering beslaan, afwijkende herzieningen te worden berekend. Het is bijvoorbeeld niet mogelijk om vooraf rekening te houden met de jaarlijkse indexatie. Nu de Belastingdienst het ICT-systeem voor de MRB opnieuw inricht om dit robuuster en flexibeler te maken, kan een besparing worden behaald als de afwijkende systematiek voor de jaarbetalingen niet in het ontwerp hoeft te worden opgenomen. Dit levert ook een structurele besparing op omdat geen onderhoud nodig is van dit aparte en afwijkende deel van het systeem. Het afschaffen van de mogelijkheid tot jaarbetaling motorrijtuigenbelasting leidt, door het schrappen van deze uitzondering voor een relatief kleine groep belastingplichtigen, tot een vereenvoudiging voor de Belastingdienst. Overigens is de korting van € 12 die werd verstrekt bij een jaarbetaling per 2012 afgeschaft als gevolg van de Wet uitwerking autobrief.

Schorsende werking hoger beroep bij toeslagen

Maatregelen met EU-aspecten of overige internationale aspecten

«Implementatie verrekenprijsdocumentatie en country-by-country reporting»

De heer Bashir steunt de implementatie van de wetgeving inzake country-by-country reporting. Hij vraagt wat de Belastingdienst met deze informatie gaat doen, of er een team is dat de aangeleverde informatie gaat bekijken en of er capaciteit voor beschikbaar is. Door country-by-country reporting krijgt de Belastingdienst informatie beschikbaar die de Belastingdienst voorheen niet had. De bedoeling is dat de Coördinatiegroep Verrekenprijzen (CGVP) een centrale rol krijgt in de beoordeling van de country-by-country templates onder afstemming met de behandelend inspecteur. Verrekenprijsvraagstukken worden verplicht gemeld bij de CGVP. Ook verricht de CGVP zelf detectie naar verrekenprijsrisico’s. Op deze manier kunnen de risico’s met de grootste prioriteit als eerste behandeld worden. De Belastingdienst heeft een analyse gemaakt van de benodigde nieuwe capaciteit bij de CGVP. Met de implementatie van country-by-country reporting is voor handhaving en toezicht structureel circa € 1,7 miljoen voorzien (17 fte) en voor automatisering € 371.000. Er is dus sprake van capaciteitsuitbreiding.

De heer Van Vliet vraagt in het kader van de country-by-country reporting of de omzetgrens van € 750 miljoen arbitrair is en of het plafond lager kan dan € 750 miljoen. Ook mevrouw Schouten vraagt naar het plafond en vraagt daarnaast hoeveel procent van het (internationale) bedrijfsleven je dan te pakken hebt. In 2015 heeft de OESO een implementatiepakket opgesteld («Country-by-country reporting implementation package»).14 In dit pakket is modelwetgeving opgenomen voor de introductie van het landenrapport in de nationale wetgeving. Hierbij is ook de grens van € 750 miljoen aan geconsolideerde groepsopbrengsten afgesproken. De OESO heeft berekend dat daarmee ongeveer 90% van de wereldwijde omzet afgedekt zou zijn, terwijl ongeveer 10–15% van de bedrijven zo een rapport dient op te stellen. Met de gekozen grens is geprobeerd een goede balans te vinden tussen administratieve lasten en nut voor de belastingdiensten. In 2020 worden de nieuwe documentatieverplichtingen geëvalueerd door de OESO. Daarbij is expliciet afgesproken ook de gekozen omzetgrens te evalueren.

De heer Omtzigt vraagt of andere OESO-landen even voorspoedig de wetgeving implementeren. Binnen de OESO/G20 is afgesproken dat de landen country-by-country reporting zo gaan implementeren, dat het boekjaar 2016 het eerste jaar is waarover bedrijven rapporteren. Diverse landen hebben al conceptwetgeving publiek gemaakt. Ik heb geen indicaties dat belangrijke landen niet mee zullen doen.

Maatregelen in de woningsfeer

Benutten dubbele vrijstelling fiscale partners bij onder meer kapitaalverzekeringen

Overige maatregelen

Aanscherpen gebruikelijkheidscriterium werkkostenregeling

De heer Omtzigt vraagt of bonussen in de werkkostenregeling onder de eindheffing kunnen worden gebracht. Een hoge bonus kan niet worden aangewezen als eindheffingsbestanddeel, omdat dit ongebruikelijk is. Het als eindheffingsbestanddeel aanwijzen van een lage bonus kan onder omstandigheden gebruikelijk zijn, bijvoorbeeld een kleine gratificatie voor een werknemer die een bijzondere prestatie heeft geleverd. De heer Van Vliet vraagt in dat kader of het zinvol zou zijn om te regelen dat er geen contanten (zoals bonussen) terecht mogen komen in de vrije ruimte van 1,2% van de werkkostenregeling. Het geheel uitsluiten van contanten is in ieder geval niet wenselijk, omdat in dat geval ook zuivere kostenvergoedingen niet als eindheffingsbestanddeel zouden kunnen worden aangewezen. Voor het geval de heer Van Vliet echter doelt op het aanbrengen van een beperking tot kostenvergoedingen en verstrekkingen ter voorkoming van kosten, zou zijn voorstel de administratieve lastenverlichting die de werkkostenregeling heeft gebracht vrijwel geheel teniet doen. Werkgevers zouden dan immers weer een administratie moeten bijhouden waaruit blijkt dat er tegenover een vergoeding daadwerkelijk gemaakte kosten staan en dat deze kosten (uitsluitend of in een bepaalde mate) in het kader van de dienstbetrekking worden gemaakt. Met de in het wetsvoorstel opgenomen aanscherping van het gebruikelijkheidscriterium wordt tariefarbitrage tegengegaan zonder dat de administratieve lasten toenemen.

De heer Omtzigt meent dat een vergelijking met andere werkgevers voor de meesten zal neerkomen op een onderbuikgevoel en hij vraagt of hierin een risico bestaat voor werkgevers. In de memorie van toelichting staan enkele factoren die van belang zijn en die een werkgever kan gebruiken om te toetsen of zijn aanwijzing van vergoedingen en verstrekkingen de gebruikelijkheidstoets doorstaat. Een vergelijking maken met andere werkgevers is één van de mogelijkheden die een werkgever heeft bij het toepassen van het gebruikelijkheidscriterium, dit is echter geen verplichting. In geval van twijfel kan de werkgever met zijn inspecteur overleggen, eventuele risico’s kunnen daarmee worden voorkomen.

Mevrouw Neppérus vraagt of de aanscherping van het gebuikelijkheidscriterium gevolgen heeft voor de administratieve lasten voor het bedrijfsleven. Met de invoering van de werkkostenregeling hoeven geen specifieke vastleggingen op werknemersniveau meer te worden gedaan voor vergoedingen en verstrekkingen die worden aangewezen als eindheffingsbestanddeel. Daarin schuilt de administratieve lastenverlichting van de werkkostenregeling. De voorgestelde aanscherping die de wettekst beter laat aansluiten bij doel en strekking van de regeling, doet daar niets aan af.

Verlaging tarief energiebelasting lokaal duurzaam opgewekte energie

De heer Bashir vraagt waarom lokaal duurzame energie niet in de derde schijf kan worden opgenomen en vraagt welke budgettaire gevolgen dat zou hebben. Het kabinet is het met de heer Bashir eens dat er aanleiding is om de tarieven voor energiecoöperaties aantrekkelijker te maken. Naar aanleiding van een voorstel van de voorzitter van de Borgingscommissie Energieakkoord stelt het kabinet dan ook voor om het fiscale voordeel voor energiecoöperaties te verhogen van 7,5 cent/kWh naar 9 cent/kWh zodat de impuls vanuit de sector een steun in de rug wordt gegeven. Op basis van informatie van partijen in de sector verwacht de voorzitter van de Borgingscommissie Energieakkoord dat deze aanpak de komende twee jaar kan leiden tot 150 – 200 nieuwe projecten. Het kabinet ziet daarom geen reden voor een verruiming groter dan die het kabinet op dit moment voorstelt. Een verruiming van het verlaagde tarief waarmee per saldo wordt uitgekomen op het tarief van de derde schijf zou neerkomen op verhoging van de tariefsverlaging naar 10,7 cent/kWh. Het direct opnemen van lokaal duurzame energie in de derde schijf ligt overigens technisch niet voor de hand. Het fiscale voordeel komt namelijk bij de leden van de energiecoöperaties terecht. Dit zijn voornamelijk particulieren die wat betreft hun verbruik uitkomen in de eerste schijf en niet uitkomen in de derde schijf. De budgettaire derving van een verruiming van het verlaagd tarief voor lokaal opgewekte energie naar 10,7 cent waarmee men per saldo het tarief van de derde schijf betaalt zou leiden tot de volgende budgettaire derving:

2016	2017	2018	2019	2020
€ 0,3	€ 0,5	€ 1.0	€ 1,7	€ 2,7

Wet tegemoetkoming loondomein

De heer Omtzigt vraagt of het verrekenen met andere belastingen en premies is overwogen als alternatief voor zowel de loonkostenvoordelen (LKV’s) als het lage-inkomensvoordeel (LIV). Dat is het geval. Het kabinet heeft een brede afdrachtvermindering onderzocht voor de LKV’s en voor het LIV. Een afdrachtvermindering met een bredere grondslag lost het verzilveringsprobleem niet geheel op, omdat de beperkingen van het fiscale instrument – de tegemoetkoming kan niet meer worden dan de verschuldigde heffing – blijven bestaan. Daarnaast levert een brede afdrachtvermindering andere problemen op, in het bijzonder van uitvoeringstechnische aard, en past daarmee niet binnen het streven van de Belastingdienst naar complexiteitsreductie en het robuuster maken van de werkprocessen zoals dat is opgenomen in de «Brede agenda» van de Belastingdienst.17

De heer Omtzigt vraagt tevens hoe het kan dat het verlagen van werkgeverspremies of andere werkgeverslasten gepaard gaat met administratieve lasten, terwijl het optuigen van een geheel nieuwe regeling minder administratieve lasten oplevert. Het verlagen van werkgeverspremies leidt niet tot enige mutatie in de administratieve lasten. De nieuwe systematiek van de LKV’s en het LIV levert wel een besparing op de administratieve lasten op voor het bedrijfsleven ten opzichte van de huidige systematiek van de premiekortingen. Wat betreft de LKV’s wordt dit met name veroorzaakt doordat werkgevers niet langer zelf ingewikkelde berekeningen hoeven te maken om voor de premiekorting in aanmerking te komen. Dat gaat namelijk het UWV voor hen doen. De administratieve lasten voor werkgevers als gevolg van de invoering van het LIV worden op nihil geschat. Werkgevers hoeven voor het recht op het LIV geen doelgroepverklaring aan te vragen en geen vinkje te zetten in de loonaangifte. Het LIV wordt door het UWV berekend en vervolgens door de Belastingdienst toegekend en uitbetaald.

De heer Bashir vraagt of de leeftijdsgrens voor het LKV oudere werknemer die nu 56 jaar bedraagt, verlaagd kan worden naar 50 jaar. Als onderdeel van het pensioenakkoord is de leeftijdsgrens van de premiekorting voor oudere uitkeringsgerechtigden – ook wel mobiliteitsbonus genoemd – vanaf 2015 verhoogd van 50 jaar naar 56 jaar. Deze leeftijdsverhoging levert een structurele besparing op van € 339 miljoen en past bovendien bij de gestegen arbeidsparticipatie onder de leeftijdscategorie van 50 tot 56 jaar. Uit cijfers van het CBS blijkt namelijk dat de arbeidsparticipatie van de groep 50 tot 56 jaar dicht genaderd is naar de participatie van de leeftijdsgroepen daaronder. Uit de cijfers van de arbeidsparticipatie blijkt dat vanaf de leeftijd van 55 jaar een duidelijke daling van de arbeidsparticipatie optreedt. Om die reden is er voor gekozen om de beschikbare middelen meer gericht in te zetten op deze doelgroep. Het budget voor mobiliteit wordt hiermee zo veel mogelijk gericht op groepen met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt.

De heer Van Weyenberg vraagt hoe de begrotingssystematiek werkt, met name bij correctie van budgetten en waarom de regelingen niet onder het uitgavenkader vallen. De LKV’s en LIV worden na afloop van het jaar uitbetaald. Werkgevers die bijvoorbeeld in 2017 (t) voldoen aan de voorwaarden voor het recht op LIV, krijgen dit dus in augustus 2018 uitbetaald (t+1). Wanneer het budget van de LIV van € 500 miljoen in 2017 wordt overschreden, volgt dit uit de realisatiecijfers in augustus 2018 (t+1). Bij overschrijding of onderschrijding van het budget kan het uit te keren bedrag voor 2019 worden aangepast. Afhankelijk van de oorzaak van de onder- of overschrijding zal bezien worden of een dergelijke aanpassing structureel of tijdelijk is. Deze systematiek geldt zowel voor het LIV als voor de LKV’s. Het hier besproken beheersingskader is opgenomen in de regeling zelf. Het LKV en het LIV zijn thans in de begroting opgenomen onder het lastenkader omdat de huidige premiekorting (voorloper van het LKV) ook als een lastenmaatregel is opgevat en omdat zowel het LKV als het LIV de lasten op arbeid verlaagt.

De heer Van Weyenberg acht het verstandig om een voorhangbepaling op te nemen. De systematiek om de wijziging in de bedragen als gevolg van een over- of onderschrijding van het budget in de begrotingsbehandeling op te nemen en de tarieven van een stimuleringsmaatregel bij lagere regelgeving vast te stellen, is vergelijkbaar met de systematiek die geldt bij de S&O-afdrachtvermindering. Een voorhang is daarbij niet gebruikelijk. Wel kan een praktische invulling worden voorgesteld waarbij de Minister van SZW ruim voor de begrotingsbehandeling van SZW – waar het budgettaire beslag van de LKV’s en het LIV aan de orde komt – een concept van een voorgenomen aanpassing in de regelgeving op het punt van de LKV’s en het LIV aan uw Kamer toestuurt.

De heer Van Dijck vraagt tot slot of het klopt dat werkgevers moeten wachten op de uitkering van de tegemoetkomingen. Het kabinet heeft in de vormgeving van de tegemoetkomingen een afweging moeten maken tussen enerzijds het belang van een eenvoudige en fraudebestendige uitvoering en anderzijds een snelle uitkering. Voor werkgevers is de nieuwe regeling uiterst eenvoudig en de nieuwe regeling kent nauwelijks administratieve lasten. Het kabinet beseft dat werkgevers liever eerder dan later een tegemoetkoming ontvangen, maar hecht sterk aan de fraudebestendigheid van regelgeving. Ook dat is in het belang van werkgevers. Aan betaling vooraf kleven risico’s die het kabinet niet wil nemen. Periodieke geautomatiseerde verwerking gedurende het kalenderjaar is bovendien niet goed mogelijk in combinatie met het wisselend beeld gedurende dat jaar van kernelementen als loonhoogte en verloonde uren.

De heer Omtzigt vraagt naar de te verwachten effectiviteit van het LIV, in het bijzonder naar het aantal te verwachten nieuwe banen en het door hem als hoog beoordeelde gehalte deadweight loss. Doel van het LIV is met name om de lasten op arbeid aan de onderkant van de arbeidsmarkt te verlagen. Daarmee beoogt het kabinet tegelijkertijd de kansen op een baan en werkzekerheid voor mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt te behouden en te bevorderen. Bij deze maatregel is het dus van belang mede oog te houden voor het behoud van substantiële banen aan de onderkant en niet alleen te kijken naar de te verwachten creatie van nieuwe banen. Er zullen in totaal circa 350.000 werknemers onder het bereik van de LIV vallen. Het kabinet heeft er daarbij voor gekozen het LIV zo gericht mogelijk in te zetten en tegelijk de eenvoud voor de uitvoering te behouden.

De heer Omtzigt vraagt naar de uitwerking van het LIV in een aantal specifieke situaties. Zo vraag hij naar het recht op LIV als je iemand gedurende het jaar aanneemt, al dan niet door gedwongen of vrijwillig ontslag. Hij geeft daarbij het voorbeeld waarin je een parttimer voor drie dagen aanneemt met ingang van 1 februari tegen 100% WML. De heer Omtzigt vraagt daarnaast of het rechtvaardig is dat een werknemer met twee laagbetaalde banen van elk twee dagen duurder wordt voor de werkgever en dat werkgevers geen LIV ontvangen voor werknemers die dankzij overuren of weekendtoeslagen boven de bovengrens uitkomen. Het kabinet meent dat een goede wet om afbakening vraagt. Wanneer het gaat om een lage-inkomensvoordeel is onontkoombaar om te markeren tot welke hoogte het loon als «laag» gekwalificeerd kan worden. In het wetsvoorstel is de grens bij 110% gelegd met een uitloop naar 120% van het WML gelegd. Elke afbakening brengt tegelijkertijd ook grensgevallen met zich mee. Ook als de grenzen anders worden vormgegeven zullen er opnieuw grensgevallen zijn. Hoe werkgevers omgaan met dergelijke grensgevallen is niet aan het kabinet. Wel meent het kabinet dat werkgevers in de eerste plaats kijken wie de aangewezen persoon is om een bepaalde specifieke taak of dienst uit te voeren. Een goed gekwalificeerde werknemer uitroosteren omdat die anders boven een grensbedrag uitkomt is in theorie denkbaar; in de praktijk zal dit echter veelal een zeer suboptimale oplossing zijn, ook voor de werkgever. Verder benadrukt het kabinet dat werknemers voor wie de werkgever geen LIV ontvangt, alleen in relatieve zin duurder worden. Hun loonkosten veranderen niet; zij blijven dus even duur als vóór de invoering van de Wtl. De loonkosten van mensen die aan de criteria voldoen (100%-120% WML, ten minste 1.248 uur) worden wel lager. Door de geleidelijke afbouw van het LIV worden de verschillen beperkt. In de door de heer Omtzigt geschetste situatie is het zo dat een werkgever die iemand gedurende het jaar aanneemt ook recht kan hebben op LIV, zolang er aan het urencriterium van 1.248 uur per jaar is voldaan. Hierbij tellen eventuele overwerkuren ook mee, waardoor ook in de geschetste casus recht op LIV kan ontstaan (mits aan het urencriterium wordt voldaan).

Mevrouw Schouten vraagt naar de status van de motie over ondernemingen die veel gehandicapten in dienst hebben (fiscaal belonen sociaal ondernemen).18 Het kabinet heeft in juni 2014 advies aan de Sociaal Economische Raad (SER) gevraagd over sociaal ondernemen. De SER heeft op 22 mei 2015 het advies «Sociale ondernemingen, een verkennend advies» vastgesteld. Een kabinetsreactie op dit advies is in voorbereiding. Daarin zal ook worden ingegaan op de motie sociaal ondernemen fiscaal belonen van mevrouw Schouten en de heer Kersten.

Wet vrijstelling uitkeringen Artikel 2-Fonds

Wet implementatie wijzigingen Moeder-dochterrichtlijn 2015

Mevrouw Neppérus vraagt hoe de wijzigingen in de Moeder-dochterrichtlijn (MDR) in andere lidstaten worden geïmplementeerd. Als andere lidstaten de wijzigingen op dezelfde wijze implementeren als Nederland, is het voor mevrouw Neppérus bespreekbaar als de implementatie verder gaat dan strikt noodzakelijk is. Bij de implementatie van zowel de antimismatchregel als de antimisbruikregel uit de gewijzigde MDR is gekozen voor een wereldwijde toepassing van de voorgestelde maatregelen. Ook lidstaten als België, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk kiezen voor een wereldwijde toepassing.

De heer Groot vraagt of het gevaar bestaat dat financiële stromen zich gaan verleggen naar Luxemburg aangezien Luxemburg de antimismatchregel alleen in EU-situaties zal toepassen. De heer Groot vraagt of dit ook Nederland en andere lidstaten raakt. Het zou kunnen dat bepaalde hybride geldverstrekkingen aan derde landen voortaan door Luxemburgse vennootschappen worden verstrekt in plaats van door vennootschappen in andere lidstaten. Het is echter twijfelachtig of een dergelijke praktijk lang stand zal houden. De OESO heeft in het kader van het project inzake Base Erosion and Profit Shifting (BEPS) onder andere voorstellen gedaan om mismatches als gevolg van hybride financiële instrumenten te voorkomen. Naar verwachting zal de Europese Commissie het voorstel doen om de desbetreffende BEPS-voorstellen over te nemen in de EU, ook waar het gaat om hybride mismatches in relatie tot derde landen. Het kabinet is voorstander van «hard law» in internationaal of EU-verband om dit soort mismatches aan te pakken en zal zich daar tijdens het komende voorzitterschap voor inzetten. Ten slotte wijs ik erop dat Luxemburg ook lid is van de OESO en dat het moeilijk voorstelbaar is dat in OESO-verband geen druk op Luxemburg zou worden uitgeoefend als het alleen mismatches in EU-verband zou willen aanpakken.

De heer Groot vraagt naar de substance-eisen van het Verenigd Koninkrijk en Luxemburg en vraagt wat het gevaar is als deze landen dergelijke eisen niet stellen. Het is mij niet bekend welke substance-eisen het Verenigd Koninkrijk en Luxemburg hanteren bij de invulling van de antimisbruikbepaling. In beginsel is het de bevoegdheid van de lidstaat waar de dividenduitkerende dochteronderneming is gevestigd om invulling te geven aan de antimisbruikbepaling. Overigens is het wel is het zo dat bij de toetsing van specifieke belastingmaatregelen in de Europese Gedragscodegroep voor bedrijfsbelastingen (Code of Conduct for business taxation) gekeken wordt of de belastingvoordelen ook worden toegekend als er geen sprake is van enige daadwerkelijke economische activiteit of substantiële economische aanwezigheid in de lidstaat die deze belastingvoordelen biedt. Als wordt vastgesteld dat van onvoldoende substance sprake is, kan de Gedragscodegroep de lidstaat er door middel van «peer pressure» toe bewegen de belastingmaatregel in te trekken of aan te passen.

De heer Groot vraagt of het kabinet ook het probleem ziet dat een aftrekbare betaling in de EU aan een ontvanger buiten de EU, bijvoorbeeld in de Verenigde Staten (VS), bij die ontvanger mogelijk niet wordt belast. De OESO heeft in het kader van het BEPS-project onder andere voorstellen gedaan om mismatches als gevolg van hybride financiële instrumenten te voorkomen. Op grond van deze voorstellen is het uitgangspunt dat het land van de ontvanger deze aftrekbare betalingen in de heffing moet betrekken. In de OESO zal binnenkort worden gesproken over monitoring van de opvolging van de BEPS-voorstellen door de verschillende landen.

De heer Bashir vraagt wat de gevolgen zijn van de antimisbruikbepaling op brievenbusmaatschappijen in Nederland die zelf geen medewerkers hebben maar alle zaken laten behartigen door trustkantoren. Bij de voorgestelde antimisbruikbepaling in de buitenlandse aanmerkelijk belangregeling (buitenlandse AB-regeling) in de vennootschapsbelasting dient eerst getoetst te worden of het aanmerkelijk belang wordt gehouden met als hoofddoel of een van de hoofddoelen het ontgaan van belastingheffing. Vervolgens dient bekeken te worden of sprake is van geldige zakelijke redenen die de economische realiteit weerspiegelen. Van dit laatste is sprake als deze redenen worden gereflecteerd in de substance van de vennootschap die het aanmerkelijk belang houdt. In het voorbeeld dat de heer Bashir schetst, moet voor wat betreft de substance-eisen gekeken worden op het niveau van de buitenlandse aandeelhouder in de brievenbusmaatschappij en niet op het niveau van de Nederlandse vennootschap zelf. Er wordt dan onder andere gekeken of de aandeelhouder in de vennootschap beschikt over gekwalificeerd personeel. Voor de inhoudingsplicht op grond van het voorgestelde artikel 1, zevende lid, van de Wet op de dividendbelasting 1965 dient naast een toets bij het lid zelf ook getoetst te worden of sprake is van een reële coöperatie.

De heer Omtzigt vraagt waarom de vervreemdingsvoordelen van een als schuldvordering aangemerkte deelneming bij de vervreemder in Nederland onder de deelnemingsvrijstelling vallen. Hij vraagt of dat niet juist de mismatch is die door de wijziging in de MDR wordt aangepakt en waarom dan alleen de rendementen, maar niet de vervreemdingsvoordelen van de hybride lening in ogenschouw worden genomen. Het kabinet heeft er niet voor gekozen de werking van de antimismatchregel uit te strekken tot vervreemdingsresultaten. Indien de deelnemingsvrijstelling zou worden uitgesloten voor alle voordelen uit hoofde van een deelneming voor zover die in aftrek kunnen worden gebracht, zou moeten worden bepaald welk deel van het vervreemdingsvoordeel kan worden aangemerkt als meeverkocht dividend of rente. Immers, alleen het deel van het vervreemdingsvoordeel dat ziet op een te ontvangen vergoeding die bij de debiteur in aftrek kan worden gebracht, zou in de heffing moeten worden betrokken; de rest van het vervreemdingsvoordeel niet. Bij hybride instrumenten zal (de hoogte van) de toekomstige vergoedingen of de betalingen in de regel vanwege de winstafhankelijkheid niet van tevoren vaststaan. Bij een vervreemding zou dat leiden tot moeizame discussies over de hoogte van het meeverkochte dividend of de meeverkochte rente. De verkoper en de koper hebben hier een tegengesteld belang en zullen dus een verschillend standpunt innemen bij de waardering. De verkoper zou belang hebben bij een zo laag mogelijke waardering van dat voordeel. De koper zou belang hebben bij een zo hoog mogelijke waardering van dat voordeel omdat hij de daadwerkelijk ontvangen vergoeding tot het bedrag van het meegekochte dividend of rente dan wel van de kostprijs zou mogen afboeken. Het kabinet is om deze redenen geen voorstander van de toepassing van de antimismatchregel bij vervreemdingsresultaten. De MDR ziet hier ook niet op. Overigens is de antimismatchregel wel van toepassing op hetgeen wordt ontvangen ter vervanging van aftrekbare vergoedingen of betalingen zoals bij de vervreemding van losse termijnen of de vestiging van een vruchtgebruik.

Wet uitvoering Common Reporting Standard

De heer Bashir vreest dat landen heel gemakkelijk kunnen worden uitgesloten om informatie mee uit te wisselen en vraagt in dat verband of ik bij het komende Global Forum de vrijblijvendheid omtrent informatie-uitwisseling wil adresseren en of ik bereid ben druk uit te oefenen op landen die in de praktijk andere landen overslaan. Daarnaast vraagt de heer Bashir mij of Nederland het goede voorbeeld wil geven door zelf geen andere landen uit te sluiten. Landen die hebben aangegeven dat zij willen meedoen aan de CRS en die de Multilateral Competent Authority Agreement (MCAA) hebben ondertekend, worden allemaal onderworpen aan een vertrouwelijkheids- en dataprotectietoets («preliminary assessment»). Die toets wordt uitgevoerd door een «expert panel» met vertegenwoordigers van enkele andere landen (in wisselende samenstellingen) samen met het Global Forum van de OESO (de groep waar dit gebeurt heet de «AEOI Group»). De resultaten worden gedeeld met alle Global Forum landen en kunnen worden gebruikt door deze landen bij de beslissing of zij op automatische wijze CRS-informatie met een land willen uitwisselen. Nederland is voornemens om met alle landen waarbij geen (grote) gebreken in de vertrouwelijkheid of dataprotectie blijken op basis van deze toets, informatie uit te wisselen en daarmee dus het «goede voorbeeld» te geven. Mijn verwachting is dat alle andere landen die zich hebben gecommitteerd aan de CRS ook op deze manier te werk zullen gaan. Hoewel ik de vrees van de heer Bashir over de vrijblijvendheid begrijp, gezien het niet bindende karakter van de MCAA, heb ik er alle vertrouwen in dat landen niet lichtzinnig zullen omgaan met hun commitment tot automatische uitwisseling van informatie op basis van de CRS. Hierbij merk ik nog op dat de CRS voor de EU-lidstaten bindend is neergelegd in Richtlijn 2014/107/EU. Het is voor de lidstaten dus in strijd met Europese regelgeving om geen CRS-informatie uit te wisselen met andere lidstaten. Daarnaast zijn veel niet-Europese landen ook reeds begonnen met het implementeren van CRS wetgeving en hebben sommige landen deze wetgeving zelfs al gereed. Ook zijn in veel landen de financiële instellingen hun IT-systemen in gereedheid aan het brengen om CRS-informatie te verzamelen en aan de lokale belastingdiensten te verstrekken. Aangezien binnen het Global Forum en binnen de OESO duidelijk is afgesproken eerst de bovengenoemde toetsen uit te voeren en op basis daarvan te besluiten met welke landen informatie zal worden uitgewisseld, acht ik het in dit stadium niet opportuun druk uit te oefenen noch zorgen hierover te uiten. Uiteraard vind ik het van belang dat landen met zoveel mogelijk landen CRS-informatie gaan uitwisselen en zal ik hier bij het Global Forum stevig aandacht voor blijven vragen op gepaste momenten. Nederland is met een aantal andere landen vice-voorzitter van de eerder genoemde AEOI Group en heeft ook in die hoedanigheid een verantwoordelijkheid dat de uitwisseling van CRS-informatie goed op gang gaat komen.

De heer Groot vraagt of de vergrijpboete bij het niet nakomen van de verplichtingen die voortvloeien uit de CRS voldoende afschrikwekkend is. Dit is naar mijn idee het geval. Voor de hoogte van de desbetreffende vergrijpboete is aangesloten bij de hoogte van de bestaande vergrijpboete bij het niet nakomen van informatieverplichtingen ten behoeve van de internationale gegevensuitwisseling door belastingplichtigen. Eenzelfde vergrijpboete gaat gelden voor het niet nakomen van verplichtingen die onder meer voortvloeien uit de FATCA en de country-by-country-reporting regels. Ik heb geen signalen ontvangen dat de bestaande vergrijpboete onvoldoende afschrikwekkend zou zijn en ik heb geen aanleiding om te veronderstellen dat de financiële instellingen die moeten voldoen aan de verplichtingen van Richtlijn 2014/107/EU en de CRS bij voorbaat minder compliant zouden zijn. Ik wijs de heer Groot er bovendien op dat het niet nakomen van de bedoelde verplichtingen niet alleen een beboetbaar, maar ook een strafbaar feit is, waarop, indien sprake is van opzet, naast een geldboete van de vierde categorie, bedoeld in artikel 23, vierde lid, van het Wetboek van Strafrecht (sinds 1 januari 2014: € 20.250), een gevangenisstraf van ten hoogste vier jaren staat. Mocht blijken dat de voorgestelde handhavingsbepalingen onvoldoende doeltreffend zijn – zoals de genoemde richtlijn en de CRS eisen –, ligt het voor de hand nadere maatregelen te treffen.

De heer Omtzigt vraagt of belasting kan worden ontdoken door zwart geld nog snel te verplaatsen naar een niet-CRS-land. Ook vraagt de heer Omtzigt of belastingontduiking mogelijk blijft zolang niet alle landen meedoen aan de CRS of dat een buitenlandse financiële instelling dan toch onder de CRS valt als passieve financiële entiteit. Met landen die niet meedoen aan de CRS wisselt de Belastingdienst geen informatie uit. Dit betekent dat wanneer zwart geld bij een financiële instelling in een niet-CRS-land wordt gestald, van dat land hierover geen informatie zal worden ontvangen op grond van de CRS. Echter, in geval van een specifiek type beleggingsinstelling die is gevestigd in een niet-CRS-land en die vermogen aanhoudt bij een financiële instelling in een CRS-land, moet de financiële instelling van dat CRS-land doorkijken naar de uiteindelijk belanghebbenden van die beleggingsinstelling. Als een uiteindelijk belanghebbende woonachtig is in een CRS-land, zal informatie worden verstrekt aan dat woonland door het CRS-land van de financiële instelling waarin de beleggingsinstelling vermogen aanhoudt. Deze doorkijkbenadering bij een dergelijke beleggingsinstelling (die op grond van de CRS passieve niet-financiële entiteit (passieve NFE) wordt genoemd) verkleint het risico op zwartsparen en belastingontduiking aanzienlijk, omdat juist deze beleggingsinstellingen het grootste risico op zwartsparen vormen. Evenwel, hoe meer landen meedoen aan de CRS hoe beter belastingontduiking door zwartsparen kan worden aangepakt.

De vraag van de heer Omtzigt of Nederland voornemens is om met alle landen die voldoen aan de voorwaarden informatie uit te wisselen, beantwoord ik bevestigend. Wederkerigheid is niet per se een voorwaarde voor uitwisseling van CRS-informatie, dit ook in antwoord op de vraag van de heer Omtzigt. Voor Nederland kan het bijvoorbeeld interessant zijn om informatie uit een land te ontvangen dat geen inkomstenbelasting kent en daardoor zelf geen belang heeft bij het ontvangen van financiële rekeninggegevens. Ook de omgekeerde situatie zou kunnen voorkomen, dat Nederland (voor een bepaalde periode) bijvoorbeeld eenzijdig informatie aan een ontwikkelingsland verstrekt waarvan de systemen om informatie uit te wisselen nog niet op orde zijn.

Overige vragen

Woningen

De heer Bashir vraagt naar de budgettaire opbrengst wanneer de hypotheekrenteaftrek beperkt zou worden tot een maximale hypotheek van € 500.000. Daarnaast vraagt hij hoeveel huurwoningen van dat bedrag zouden kunnen worden gebouwd. Het op € 500.000 maximeren van de eigenwoningschuld waarover de rente fiscaal aftrekbaar is leidt tot een lastenverzwaring van € 83 miljoen in 2016 die oploopt tot € 800 miljoen structureel (2041). Hoeveel huurwoningen daarvan kunnen worden gebouwd, is zonder nadere invulling van hoe dit budget concreet ingezet zou worden niet in te schatten. Woningen worden niet door de overheid gebouwd maar door bijvoorbeeld woningcorporaties, die elk hun eigen calculatie zullen opmaken. Daarbij kunnen de prijzen sterk verschillen, afhankelijk van bijvoorbeeld de uitvoering van de woningen. Wanneer de budgettaire opbrengst voor subsidies ten behoeve van de bouw van woningen zou worden gebruikt, moet wel rekening gehouden worden met het feit dat de kosten niet met 100% kunnen worden gesubsidieerd in verband met staatssteunregels.

De heer Van Vliet stelt dat de eigenwoningregeling te complex is en stelt daarom voor de regeling in haar geheel opnieuw onder de loep te nemen. De heer Omtzigt sluit zich daarbij aan en informeert naar een boekje waarin de eigenwoningregeling wordt toegelicht. De eigenwoningregeling is inderdaad een complexe regeling. Echter, alle door belastingplichtigen benodigde informatie wordt gericht op internet aangeboden. Op de website van de Belastingdienst worden belastingplichtigen per onderwerp (bijvoorbeeld de aankoop van een woning) door middel van verschillende hyperlinks naar vervolgpagina’s door de benodigde informatie geleid. Daarbij zijn de fiscale gevolgen uitgewerkt aan de hand van aansprekende en relevante voorbeelden, zoals de eerste aankoop van een woning, verhuizing naar een tweede woning, partnerschap of huwelijk en scheiding. Specifieke vragen die door belastingplichtigen worden voorgelegd, worden telefonisch of schriftelijk beantwoord. Verder is in de toelichting bij het aangiftebiljet en het aangifteprogramma als hulp bij het invullen specifieke informatie te vinden over de betreffende aftrekpost. Het aangifteprogramma is al enkele jaren zo ingericht dat de belastingplichtige na het downloaden van zijn vooringevulde gegevens stapsgewijs wordt begeleid bij het doen van zijn aangifte. Voorts wordt op de site van de Belastingdienst vermeld welke gegevens belastingplichtigen nodig kunnen hebben om hun fiscale positie te bepalen. Ten slotte zijn er op de website van de Belastingdienst praktische rekenhulpen geplaatst waarmee nagegaan kan worden of aan de aflossingseis wordt voldaan en waarmee de hoogte van de (bestaande) eigenwoningschuld bepaald kan worden. Door al deze vormen van informatieverstrekking worden belastingplichtigen zo goed mogelijk voorgelicht om de voor hen geldende fiscale regels en de daaruit voortvloeiende gevolgen te kunnen overzien. Deze informatie wordt regelmatig geactualiseerd en is voor belastingplichtigen veel beter behapbaar dan informatie in bijvoorbeeld een boekje. Aangezien de eigenwoningregeling pas drie jaar geleden is herzien, bestaat er geen voornemen de regeling nu opnieuw volledig te herzien. Waar zich in de praktijk knelpunten voordoen, worden deze uiteraard zoveel als mogelijk weggenomen. De in het wetsvoorstel OFM 2016 opgenomen wijzigingen zijn daar een voorbeeld van.

Pensioen in eigen beheer

De heer Van Vliet gaat in op het pensioen in eigen beheer (PEB). Daarbij geeft hij aan de voorkeur voor het zogenoemde oudedagssparen in eigen beheer te kunnen volgen. Het PEB vormt geen onderdeel van het pakket Belastingplan 2016 maar is aan de orde gekomen tijdens een algemeen overleg op 24 september 2015. Ik dank de heer Van Vliet voor het uitspreken van zijn steun voor het oudedagssparen. In mijn brief van 1 juli jl. heb ik ten opzichte van de zogenoemde oudedagsbestemmingsreserve een voorkeur uitgesproken voor het oudedagssparen in eigen beheer (Kamerstuk 34 002, nr. 104). Tijdens het algemeen overleg van 24 september 2015 bleek dat uw Kamer mij daarin steunde. Naar aanleiding van verschillende pleidooien in de fiscale literatuur is in dat algemeen overleg ook gesproken over de mogelijkheid van afschaffing van het PEB, ook tegen de achtergrond van de sterk verminderde (fiscale) aantrekkelijkheid van het PEB. Ik heb de Kamer toegezegd voor de kerst in een brief te schetsen hoe het PEB op een fiscaal aantrekkelijke manier zou kunnen worden uitgefaseerd. Ik zal vervolgens de voorkeursvariant van uw Kamer nader uitwerken in een wetsvoorstel. Daarop wil ik nu echter niet vooruitlopen, maar ik wil de heer Van Vliet vragen mijn toegezegde brief af te wachten. Ik zal in die brief ook ingaan op de eenmalige afkoopmogelijkheid met betrekking tot het PEB.

Mantelzorgers

Vrijwilligers

Afdrachtvermindering onderwijs

De heer Van Vliet vraagt naar de resultaten van de controles van de afdrachtvermindering onderwijs. De afdrachtvermindering onderwijs is per 1 januari 2014 vervallen en vervangen door de Subsidieregeling praktijkleren van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Als gevolg van het vervallen van de afdrachtvermindering onderwijs vinden thans nog incidenteel controles plaats. Er zijn geen signalen dat zich daarbij grote problemen voordoen. In 2013 is de afdrachtvermindering onderwijs projectmatig gecontroleerd als gevolg van signalen van oneigenlijk gebruik. In de afhechting van dit project lopen er nog tientallen bezwaar- en beroepsprocedures als ook een cassatieprocedure. Het gaat bij deze procedures onder meer om de vraag of het volgen van een deelkwalificatie in plaats van de volledige beroepsopleiding kwalificeert voor de afdrachtvermindering onderwijs. Daarnaast is in lopende zaken de vormgeving en uitvoering van de scholingstrajecten aan de orde waaronder de vraag of er daadwerkelijk sprake is van het volgen van beroepspraktijkvorming.

Loonstrookjes

De heer Groot vraagt of er ook dit jaar voorafgaand aan volgend jaar analyses worden gedaan naar de effecten van alle belastingmaatregelen op de loonstrookjes van volgend jaar. Het kabinet heeft in de afgelopen twee jaren in december uw Kamer gerapporteerd over de loonstrookjeseffecten en de relatie met het koopkrachtbeeld voor het volgende jaar. Naar aanleiding van de evaluatie van de Wet uniformering loonbegrip en de motie Groot is toegezegd om hierover jaarlijks te informeren. Ook dit jaar zal de Minister van SZW, mede namens mij, in december een overzicht van de loonstrookjes en de koopkrachteffecten voor 2016 op basis van de Decemberraming van het CPB aan uw Kamer rapporteren.

VAR

De heer Klein vraagt om zelfstandigen, met name in de zorg, met souplesse een VAR te verstrekken. Hij vraagt dit in het licht van de voorziene afschaffing van de VAR als gevolg van het wetsvoorstel Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties25 dat thans in de Eerste Kamer wordt behandeld. De heer Klein geeft aan dat op dit moment veel zelfstandigen in de bijstand dreigen te komen omdat er geen VAR wordt verstrekt. Ik ga er hierbij van uit dat de heer Klein doelt op de VAR-wuo (winst uit onderneming). Het is onjuist dat er geen VAR’s meer worden uitgegeven. Een echte zelfstandige krijgt tot de inwerkingtreding van de genoemde wet gewoon een VAR-wuo. Ik zie dan ook geen aanleiding om in het licht van de voorgenomen afschaffing de huidige procedure voor de afgifte van een VAR te wijzigen.

Vennootschapsbelasting

De heer Omtzigt vraagt of het klopt dat woningbouwcorporaties vennootschapsbelasting moeten betalen over de verhuur van sociale huurwoningen, maar dat gemeentelijke woningbouwbedrijven vrijgesteld zijn van de vpb-plicht voor overheidsondernemingen als dienst van algemeen belang. Dit klopt niet. Indien een gemeentelijk woningbouwbedrijf in de vorm van een nv of een bv wordt uitgeoefend, is het bedrijf integraal belastingplichtig. Het gemeentelijk woningbouwbedrijf zal dan niet anders behandeld worden dan een woningbouwcorporatie. Indien een gemeentelijk woningbouwbedrijf direct door de gemeente (de publiekrechtelijke rechtspersoon) wordt uitgeoefend, zal er voor de gemeente ten aanzien van dit bedrijf sprake van vpb-plicht zijn voor zover de gemeente met dit bedrijf in fiscale zin een onderneming drijft. De Wet Vpb 1969 kent daarbij geen generieke vrijstelling voor het verrichten van zogenoemde diensten van algemeen belang, dus ook niet voor zover deze worden verricht door een gemeentelijk woningbouwbedrijf.

De heer Van Vliet merkt op dat hij kennis heeft genomen van het recent aanhangig gemaakte wetsvoorstel Wet aanpassing fiscale eenheid, waarmee zogenoemde Papillon-fiscale eenheden en zuster-fiscale eenheden in de Wet Vpb 1969 worden verankerd.26 Vooruitlopend op dit wetsvoorstel is op 16 december 2014 een beleidsbesluit gepubliceerd aan de hand waarvan de Belastingdienst verzoeken voor dergelijke fiscale eenheden kan afhandelen.27 De heer Van Vliet merkt op dat hem ter ore is gekomen dat er voor dergelijke fiscale eenheden wel verzoeken zijn gedaan, maar dat de Belastingdienst in geen enkel geval een beschikking fiscale eenheid zou hebben gegeven. De heer Van Vliet vraagt of deze vermeende terughoudendheid te maken heeft met de recente uitspraak in de zaak Groupe Steria.28 Voorts informeert de heer Van Vliet hoe ver de overdenkingen zijn met betrekking tot de gevolgen van deze uitspraak voor de fiscale-eenheidsregeling in de Nederlandse vennootschapsbelasting. Uit de mij ter beschikking staande informatie blijkt dat de Belastingdienst de verzoeken die voorafgaand aan het verschijnen van het genoemde beleidsbesluit zijn ingediend, in behandeling heeft genomen. Naar aanleiding daarvan zijn wel degelijk beschikkingen fiscale eenheid gegeven voor die situaties die voldoen aan hetgeen in het beleidsbesluit is beschreven. De Belastingdienst geeft ook beschikkingen fiscale eenheid naar aanleiding van verzoeken die aan het beleidsbesluit voldoen en die na het verschijnen van het beleidsbesluit zijn ingediend. Van enige terughoudendheid op grond van de uitspraak in de zaak Groupe Steria is mij niets gebleken. Zoals in de memorie van toelichting van het wetsvoorstel Wet aanpassing fiscale eenheid staat, wordt uw Kamer geïnformeerd op het moment dat aangaande de gevolgen van deze uitspraak voor de Nederlandse vennootschapsbelasting tot een nadere, eenduidige en heldere duiding kan worden gekomen. Welke kant dat uitgaat en wat van de eventuele maatregelen de budgettaire derving of opbrengst is, is nu niet te zeggen.

Btw

De heer Van Weyenberg vraagt of ik kan regelen, al dan niet via een wetswijziging, dat de btw-aftrek voor individuele scholing mogelijk is als de werknemer de scholing zelf inkoopt en betaalt. De heer Van Weyenberg wenst dat deze situatie gelijk wordt behandeld aan de situatie waarin de werkgever deze kosten maakt. Voor de aftrek van btw is wettelijk en Europees onder meer vereist dat de ondernemer die de dienst afneemt een rechtsbetrekking is aangegaan met degene die de prestatie verricht, en de ondernemer de prestatie gebruikt voor het verrichten van belaste leveringen of diensten (output). In het geval geschetst door de heer Van Weyenberg is sprake van een rechtsbetrekking tussen een persoon met een aanbieder van scholing, die daarvoor btw in rekening brengt. De persoon neemt de scholingsprestatie ook af van deze aanbieder en betaalt de aanbieder. De betreffende persoon heeft daarvoor de benodigde financiële middelen via de werkgever verkregen. In een dergelijke situatie wordt niet voldaan aan de eis dat de ondernemer een rechtsbetrekking is aangegaan met degene die de prestatie verricht. In dergelijke gevallen kan geen aftrek worden verleend en is ook geen sprake van een vergelijkbaar geval met de situatie dat een werkgever diensten inkoopt en betaalt voor zijn werknemers. Ik kan aan het verzoek van de heer Van Weyenberg niet tegemoet komen.

De heer Dijkgraaf vraagt hoe het staat met de voorbereidingen van het Nederlandse voorzitterschap met betrekking tot de btw op digitale media. Mevrouw Schouten vraagt over hetzelfde onderwerp wat de stand van zaken is en of we met ingang van 1 januari 2016 een verlaagd btw-tarief op digitale kranten kunnen invoeren. Eerder heb ik aangegeven mij – mede in het licht van het EU-voorzitterschap – te zullen inspannen voor een wijziging van de EU-regelgeving op dit punt. Inmiddels bestaat hiervoor in bredere zin aandacht. Zo heeft de Europese Commissie van de Digitale Interne Markt een beleidsspeerpunt gemaakt. In haar mededeling over de Digitale Interne Markt heeft de Commissie aangegeven nader te kijken naar de btw-behandeling van fysieke en digitale media. Het onderwerp staat met dit alles inmiddels nadrukkelijk op de EU-agenda. De btw-tarieven, waaronder die op digitale publicaties, zullen deel uitmaken van de voorstellen die de Commissie in de loop van 2016 zal doen voor de modernisering van de btw. Bij gebrek aan initiatiefrecht kan Nederland, ook als voorzitter, zonder dergelijke voorstellen geen vooruitgang boeken. Uiteraard zullen wij onze contacten met de Europese Commissie als (aanstaand) voorzitter gebruiken om de druk op dit dossier vast te houden.

De heer Grashoff vraagt of de teruggaaf van btw op afgeschreven goederen kan worden ingeperkt door bijvoorbeeld hergebruik te eisen en btw te heffen als de goederen worden vernietigd. Dit met de bedoeling in de buurt komen van de logica van de circulaire economie. Daarnaast vraagt hij of de houdbaarheidsdatum relevant is voor een btw-teruggaaf. De heer Van Weyenberg heeft zich bij deze vragen aangesloten. Mevrouw Schouten heeft gevraagd of het mogelijk is om in geen enkel geval bij donaties van voedsel door supermarkten aan voedselbanken btw te heffen. Als een btw-plichtige ondernemer voedingsmiddelen doneert aan een voedselbank die niet langer verkoopbaar of afgeschreven zijn dan heeft dat geen gevolgen voor de btw. De btw-plichtige ondernemer die deze goederen heeft aangeschaft en de btw daarover in aftrek heeft gebracht, hoeft deze btw-aftrek dan niet te corrigeren (terug te betalen). Er vindt evenmin terugbetaling van de in aftrek gebrachte (inkoop)btw plaats wanneer de goederen worden vernietigd. Daarbij kan niet de voorwaarde van hergebruik worden gesteld. Nederland is namelijk verplicht in alle gevallen de btw-aftrek bij vernietigde goederen ongemoeid te laten op grond van de Europese btw-regels. De Europese regels staan niet toe om daaraan nog aanvullende, beperkende voorwaarden te stellen. Omgekeerd is het niet mogelijk om in gevallen waarin de gedoneerde goederen nog een waarde hebben de eerder in aftrek gebrachte btw altijd ongemoeid te laten. Hierbij is het Besluit Uitsluiting Aftrek Omzetbelasting 1968 van belang. Op basis van dit besluit hoeven correcties van eerder in vooraftrek gebrachte (inkoop)btw – echter pas plaats te vinden wanneer de donatie meer bedraagt dan € 227 (exclusief btw) per jaar per voedselbank. Dit besluit vormt een toegestane afwijking op de BTW-richtlijn die door Nederland is bedongen bij de inwerkingtreding van de Zesde BTW-richtlijn. Het betreft hier een zogenoemde stand-still bepaling, waarvan Nederland de modaliteiten niet zodanig mag wijzigen dat nog verder wordt afgeweken van de normale EU-regels. Van een zodanige afwijking zou sprake zijn als in geen enkel geval bij donaties van voedsel (dat niet onverkoopbaar of afgeschreven is) door supermarkten aan voedselbanken btw hoeft te worden terugbetaald. Ik zie dan ook geen mogelijkheden binnen de vigerende Europese regels om tegemoet te komen aan het verzoek om in geen enkel geval bij donaties van voedsel door supermarkten aan voedselbanken btw te heffen. Bij de vraag of de voedingsmiddelen niet langer verkoopbaar of afgeschreven zijn kan de houdbaarheidsdatum een rol spelen. Daarnaast kan de onverkoopbaarheid van de voedingsmiddelen bijvoorbeeld ook worden veroorzaakt door commerciële redenen.

De heer Van Vliet vraagt of de zogenoemde holdingresolutie wel of niet EU-proof is en of daarover wordt gesproken. Het hier bedoelde besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 18 februari 1991 met nummer VB91/34729 gaat in op de heffing van btw bij houdstermaatschappijen/holdings en op (de btw-gevolgen van) het houden van aandelen in het algemeen. In het besluit is aangegeven onder welke omstandigheden aftrek mogelijk is van de btw die drukt op kosten die worden gemaakt wegens het houden van aandelen. Het besluit is in overeenstemming met de rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie en de toepassing ervan is daarmee ook in lijn met het EU-recht.30 Het hebben van een deelneming leidt niet in alle gevallen tot (volledige) btw-aftrek. Btw-aftrek is alleen mogelijk voor zover de holding naast het enkel houden van de aandelen ook nog andere met btw belastbare activiteiten in het economisch verkeer verricht jegens de betreffende deelneming31 (bijvoorbeeld het beheer voeren over die deelneming). In dat geval heeft de aandeelhoudersactiviteit geen gevolgen voor het recht op aftrek van deze zogenoemde «holding-plus». Wanneer de holding zowel met btw belaste als onbelaste handelingen verricht komt de btw op gemaakte kosten naar rato van deze handelingen voor aftrek in aanmerking. Onlangs is dit nog eens bevestigd in het arrest HvJ 16 juli 2015, C-108/14 en C-109/14 (Larentia + Minerva mbH & Co. KG en Marenave Schiffahrts AG). Omdat over de toepassing van het besluit in de praktijk vragen zijn gerezen, is verduidelijking ervan gewenst. Ik verwacht dat dit op korte termijn zal worden afgerond. Het conceptbesluit wordt nog via de gebruikelijke route vertrouwelijk voor commentaar voorgelegd aan het bedrijfsleven.

De heer Klein vraagt of er voor de btw-vrijstelling van medische beroepsbeoefenaren nog reparatiewetgeving komt, naar aanleiding van recente jurisprudentie. Zoals ik eerder in de nota naar aanleiding van het verslag bij het wetsvoorstel OFM 2016 aan de Kamer heb aangegeven, ligt aanpassing van de wetgeving voor de hand indien door de jurisprudentie uitvoeringsbeleid en wetgeving, zoals in dit geval, evident niet meer met elkaar stroken. Bij aanpassing van de wetgeving dient wel zorgvuldig te worden gekeken naar de meest passende vormgeving gegeven het nagestreefde beleid en ten einde een robuuste regeling over te houden die niet opnieuw kwetsbaar is.

Overdrachtsbelasting

De heer Groot vraagt of het kabinet bereid is de beperking van de vrijstelling in de overdrachtsbelasting voor taakoverdrachten tussen anbi’s aan te passen in geval van overdrachten tussen woningcorporaties. Het lijkt de heer Groot logisch dat geen overdrachtsbelasting is verschuldigd wanneer huurwoningen van de ene naar de andere woningcorporatie worden overgedragen. Een vrijstelling specifiek voor woningcorporaties is echter niet aan de orde. Artikel 15, eerste lid, onderdeel o, van de Wet op belastingen van rechtsverkeer (oud) bevatte tot 1 januari 2003 een vrijstelling voor de verkrijging van terreinen en bestaande woningen door woningcorporaties. Deze vrijstelling is vervallen met ingang van 1 januari 2003, omdat de vrijstelling een concurrentievoordeel oplevert ten opzichte van de reguliere marktpartijen en dus een marktverstorende werking kan hebben. De afgelopen twee jaar is door mijn ambtenaren meermaals overleg gevoerd met Aedes, de vereniging van woningcorporaties. Onderzocht is of de vrijstelling in de overdrachtsbelasting voor taakoverdrachten tussen anbi’s in de uitvoeringspraktijk dan wel in de wetgeving zo kan worden aangepast dat deze in geval van woningcorporaties ook mogelijk is bij verkrijgingen in het kader van een taakoverdracht waarbij commerciële factoren wel een rol spelen doordat sprake is van een vergoeding die hoger is dan de boekwaarde, zijnde de historische kostprijs minus afschrijvingen. Een goedkeurende regeling in de uitvoeringssfeer stuit af op het feit dat een dergelijke goedkeuring te ver af staat van de bedoeling van de bestaande regelgeving en de daaruit voortvloeiende jurisprudentie.32 Artikel 63 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (de zogenoemde hardheidsclausule) biedt daartoe niet de ruimte. Daarbij speelt ook een staatssteunprobleem, omdat een belastingplichtige een selectief voordeel zou krijgen ten opzichte van andere belastingplichtigen. Een wijziging van de wetgeving zou vanwege staatssteunproblematiek generiek dienen te zijn en zich niet kunnen beperken tot woningcorporaties. Nog los van hoe de vrijstelling vorm zou moeten worden gegeven, leidt een dergelijke generieke uitbreiding van de vrijstelling tot een budgettaire derving van minimaal € 70 miljoen waarvoor geen dekking voorhanden is. Ik zie daarom dan ook geen mogelijkheden om tegemoet te komen aan het verzoek van de heer Groot.

Assurantiebelasting

De heer Groot vraagt naar de uitvoeringskosten van een mogelijk amendement waarmee een vrijstelling in de assurantiebelasting wordt gecreëerd voor verzekering tegen hagelschade in de landbouwsector (brede weerverzekering). De uitvoeringskosten van een dergelijke maatregel zijn zeer beperkt (< € 100.000) en zullen voornamelijk incidenteel van aard zijn zoals een aanpassing van de website. Daarnaast zal er afhankelijk van het aantal verzekeraars/tussenpersonen die dit product gaan aanbieden tijdelijk extra vooroverleg noodzakelijk zijn om eventuele nog bestaande onduidelijkheden rondom de vrijstelling weg te nemen.

Accijns

De heer Omtzigt vraagt of het kabinet voornemens is de compensatie voor dubbele accijnsheffing bij benzinedampretourinstallaties te schrappen in het eindejaarsbesluit. Deze compensatie staat bekend als de «dampretourregeling». Het kabinet heeft het voornemen om deze in een beleidsbesluit van de Belastingdienst opgenomen regeling met ingang van 1 januari 2016 in te trekken. Nu dampretoursystemen inmiddels op alle tankstations verplicht aanwezig moeten zijn op grond van milieuregelgeving is er geen noodzaak meer een en ander fiscaal te stimuleren. De regeling is destijds voortgekomen uit milieuoverwegingen maar kent echter geen wettelijke grondslag. Ook is er geen basis voor deze regeling in de zogenoemde Energiebelastingrichtlijn 2003/96/EG. Het intrekken van de regeling past bij de doelstelling om het belastingstelsel te vereenvoudigen. Het jaarlijkse budgettair belang van de dampretourregeling is € 7 miljoen. Deze opbrengst is ingezet om het lastenbeeld sluitend te krijgen. Dat de regeling van tijdelijke aard is, is destijds expliciet en schriftelijk bevestigd aan de sector.

De heer Klein vraagt of het onderscheid tussen accijns op mousserende wijnen en niet-mousserende wijnen niet in 2016 opgeheven kan worden. Zoals in de nota naar aanleiding van het verslag is toegelicht, is in de Wet uitwerking fiscale maatregelen Begrotingsakkoord 2013 opgenomen dat het onderscheid in tarief tussen mousserende en niet-mousserende wijn en tussenproducten komt te inderdaad vervallen. Het opheffen van dit onderscheid is als gevolg van het amendement Schouten c.s. uitgesteld tot 1 januari 2017.33 Vanaf 1 januari 2017 wordt de door de heer Klein gewenste vereenvoudiging gerealiseerd. Ik zie geen dringende reden om deze realisatie met een jaar te vervroegen.

Auto’s

De heer Omtzigt vraagt of de milieugerelateerde korting voor hybride auto’s (CO₂-uitstoot 1 t/m 50 g/km) op de bijtelling van 25% al per 1 januari 2016 kan worden afgeschaft, zodat budget beschikbaar komt om de accijnzen te verlagen. Afschaffing van de milieugerelateerde korting voor hybride auto’s per 1 januari 2016 gaat in tegen de gemaakte afspraken uit het Energieakkoord voor duurzame groei (van september 2013). Afgesproken is dat het Rijk ervoor zorgt dat in de periode tot en met 2018 ultrazuinige personenauto’s – zero-emissie personenauto’s en personenauto’s met een lage CO₂-emissie – fiscaal worden gestimuleerd. Om deze reden is gekozen voor afschaffing van de milieugerelateerde korting voor hybride auto’s in beheerste stappen in de periode 2016–2019.

De heer Omtzigt vraagt of voor de oldtimers alsnog overgangsrecht kan worden ingevoerd. Ik ga er vanuit dat de heer Omtzigt doelt op het verruimen van het overgangsrecht naar oldtimers die rijden op diesel of LPG en op dit moment tussen 26 en 40 jaar oud zijn. In het regeerakkoord is de afschaffing van de vrijstelling voor oldtimers aangekondigd. Deze maatregel is zowel vanuit milieuoogpunt als vanuit budgettaire overwegingen getroffen. Allereerst heeft de maatregel, hoewel minder dan geraamd, een aanzienlijke meeropbrengst opgeleverd. De inperking van de oldtimerregeling heeft daarnaast een forse afname van het aantal met name LPG- en diesel oldtimers teweeg gebracht. De forse import van oldtimers is omgeslagen in een export. Dat heeft een positief effect op de luchtkwaliteit in de Nederlandse steden. Het invoeren van overgangsrecht voor LPG- en diesel oldtimers zal een aanzuigende werking met zich brengen. Ook kunnen nu geschorste voertuigen ontschorst worden. Het betreffen type oldtimers die degelijk en betrouwbaar zijn, en daarmee zeer geschikt voor veelvuldig gebruik. Deze auto’s leveren een belangrijke ongewenste bijdrage aan de emissies. Het invoeren van overgangsrecht voor LPG- en diesel oldtimers is om die reden niet verenigbaar met de milieudoelstelling die in het regeerakkoord is genoemd.

De heer Van Weyenberg vraagt onderzoek te doen naar invoering van een kilometerheffing voor vrachtauto’s, zoals de Duitse MAUT-heffing. Zoals u weet heeft het kabinet afgesproken dat er tijdens deze kabinetsperiode geen kilometerheffing wordt ingevoerd. Dit is ook opgenomen in het regeerakkoord. In het kader van de afspraken in het SER-Energieakkoord nemen private partijen wel initiatieven voor onderzoek hiernaar. Het Rijk neemt conform afspraak vanaf 2016 deel aan de besprekingen.

De heer Van Weyenberg stelt dat de energiebelasting op elektrisch rijden een belemmering vormt voor de opkomst van elektrisch rijden en geeft verder aan dat als de auto wordt opgeladen bij een werkgever die tevens grootverbruiker is van elektriciteit er een lager tarief energiebelasting geldt. Hij vraagt hoe ik hier tegen aan kijk. De energiebelasting op elektrisch rijden vormt geen belemmering voor de opkomst van elektrisch rijden. De belasting per gereden kilometer bij elektrisch rijden is immers lager dan bij het rijden op benzine of diesel zelfs als rekening wordt gehouden met het hoogste tarief energiebelasting. Het feit dat de energiebelasting lager ligt wanneer wordt opgeladen bij een werkgever die tevens grootverbruiker is van elektriciteit, is het gevolg van de degressieve tariefstructuur in de energiebelasting. De elektriciteit bij huishoudens of bedrijven die wordt gebruikt voor het opladen van de elektrische auto kan niet worden gescheiden van de elektriciteit die voor andere doelen wordt verbruikt. Een apart tarief voor elektriciteit gebruikt voor de aandrijving van een elektrische auto zou daardoor technisch uitsluitend mogelijk zijn bij opladen via openbare laadpalen. Dat zou als gevolg hebben dat een ongelijke behandeling ontstaat tussen het opladen thuis en op het werk ten opzichte van het opladen bij openbare laadpalen. Ook dan zouden er dus afhankelijk van de plek waar wordt opgeladen verschillen blijven in de energiebelasting.

Verhuurderheffing

De heer Bashir vraagt met betrekking tot de verhuurderheffing, namelijk of het deel van de heffingsvermindering dat niet wordt benut, kan worden ingezet voor transformatie van woningen. Mede namens de Minister van Wonen en Rijksdienst kan ik antwoorden dat er voor een periode van vier jaar cumulatief € 280 miljoen beschikbaar is. Er is inderdaad nu nog geen evenredig deel van deze € 280 miljoen benut, maar het gebruik kan de komende tijd nog aantrekken. Bij een nieuwe regeling kan het even duren voor de daarmee gestimuleerde investeringsplannen concreet genoeg zijn om subsidie aan te vragen. Overigens kan, zolang het budget niet is uitgeput, nu ook al voor alle woningen die aan de voorwaarden voldoen heffingsvermindering worden aangevraagd. Het is aan de betrokken verhuurders en investeerders om dit daadwerkelijk te gaan doen.

Toeslagen

Tax gap

De heer Omtzigt heeft gevraagd hoe het staat met het meten van de tax gap, in het bijzonder met betrekking tot de vennootschapsbelasting. Tijdens het algemeen overleg Belastingdienst van 8 oktober 2014 is veel aandacht besteed aan het onderwerp «tax gap». Zoals ik destijds uiteen heb gezet, zet de Belastingdienst bij de aanpak van de tax gap vol in op de bottom up benadering. Het gaat dan om het bepalen van het nalevingstekort onder de bij de Belastingdienst bekende belastingplichtigen (op basis van steekproeven). Deze aanpak geeft weliswaar geen inzicht in activiteiten die buiten de reguliere waarneming vallen of illegaal zijn (non-observed economy), maar is preciezer, biedt een beter handelingsperspectief en maakt duidelijker waar een nalevingstekort bestaat dan een top down (macro) benadering. Daarom ben ik niet van plan via een macroaanpak de tax gap in beeld te brengen. De steekproeven hebben betrekking op de vennootschapsbelasting, de loonheffingen, de inkomstenbelasting en de omzetbelasting. In de Investeringsagenda Belastingdienst zijn voorstellen gedaan om het toezicht te intensiveren om daarmee het nalevingstekort te verminderen.34 Naar verwachting zal het effect oplopen tot structureel ongeveer driekwart miljard euro.

Precariobelasting

Reactie aanvullend commentaar Nederlandse Orde van Belastingadviseurs

Ten slotte wordt, op verzoek van de heer Omtzigt, ingegaan op het aanvullend commentaar van de NOB op het pakket Belastingplan 2016.

Nederlandse dividendbelastingclaim ongedaan te maken. Bij een zogenoemde reële coöperatie is hiervan geen sprake. In de tweede nota van wijziging wordt de wettekst op dit punt verduidelijkt.

De Staatssecretaris van Financiën, E.D. Wiebes