Nr. 101 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN

Zoals gebruikelijk tijdens de behandeling van het pakket Belastingplan stuur ik uw Kamer een brief met daarin mijn oordeel over de ingediende amendementen en moties. In deze brief geef ik aan of ik deze amendementen en moties ontraad, het oordeel aan uw Kamer laat, de indiener verzoek het amendement of de motie in te trekken of de indiener verzoek om de motie aan te houden. Bij deze brief treft u een overzicht aan van de ingediende amendementen en moties met daarbij mijn oordeel.

Tijdens de heropening van het debat over het Belastingplan 2016 op 17 november jl. (Handelingen II 2015/16, nr. 25, Pakket Belastingplan 2016) heb ik toegezegd nader in te gaan op de koopkrachteffecten van het Belastingplan 2016 en de vierde nota van wijziging (Kamerstuk 34 302, nr. 79). Daarnaast is gevraagd wat de consequenties en de koopkrachteffecten zouden zijn indien het Belastingplan 2016 niet wordt aangenomen door beide Kamers der Staten-Generaal.

Dit amendement is ingediend na de plenaire behandeling van het pakket Belastingplan 2016 op woensdag 11 november jl. (Handelingen II 2014/15, nr. 23,Pakket Belastingplan 2016). Omdat het oordeel over dit amendement nog niet is uitgesproken, wordt hierna alsnog het oordeel gegeven.

Het amendement van de heer Omtzigt voorziet in een verrekening van de buitenlandse belasting op een vergoeding op een hybride lening indien deze vergoeding in het bronland niet aftrekbaar is. De achtergrond van dit amendement is volgens de heer Omtzigt dat het wetsvoorstel Wet implementatie wijzigingen Moeder-dochterrichtlijn 2015 kan leiden tot economische dubbele heffing als het andere land bijvoorbeeld generieke rente-aftrekbepalingen kent op basis waarvan de vergoeding op een hybride lening in het andere land niet feitelijk aftrekbaar is. Hoewel ik de achtergrond van dit amendement, namelijk het voorkomen van dubbele economische heffing, sympathiek vind, ontraad ik dit amendement om de volgende redenen.

Anders dan de heer Omtzigt, meen ik dat Nederland op basis van de Moeder-dochterrichtlijn (MDR) geen verrekening van de buitenlandse winstbelasting hoeft te geven indien de vergoeding over het hybride instrument in het bronland niet in aftrek is gebracht. De MDR vereist dat voor een ontvangen vergoeding een vrijstelling wordt gegeven, dan wel in een verrekening van de buitenlandse belasting wordt voorzien. Deze voordelen mogen op grond van Richtlijn 2014/86/EU niet worden verleend indien sprake is van een vergoeding die in het bronland in aftrek wordt gebracht.1 Richtlijn 2014/86/EU spreekt, anders dan de heer Omtzigt betoogt, niet over feitelijke aftrekbaarheid. Het kabinet legt de bepaling uit de MDR voor hybride leningen zo uit dat deze ziet op vergoedingen die naar hun aard aftrekbaar zijn. Dit betekent dat Nederland de voordelen van de richtlijn niet mag geven bij een hybride lening, hetgeen opgaat bij zowel de deelnemingsvrijstelling als de deelnemingsverrekening. Hybride instrumenten worden aldus voor de ontvangen vergoedingen hetzelfde behandeld als vreemd vermogen waarvoor bijvoorbeeld in het bronland ook tegen een generieke renteaftrekbeperking aan kan worden gelopen (geen aftrek in bronland en in Nederland belast). Het kabinet is van mening dat de vergoeding op hybride instrumenten niet gunstiger zou moeten worden behandeld dan de rente op een gewone schuldvordering.

Daarnaast wil ik met klem benadrukken dat het amendement de uitvoerbaarheid van de regeling zeer complex maakt. Vennootschappen kunnen in de praktijk een grote variatie aan schulden, zowel «gewone» (niet-hybride) als hybride, hebben. Er zou dan bepaald moeten worden op welk deel van de rente die een in het buitenland gevestigde vennootschap in totaal verschuldigd is, een generiek werkende aftrekbeperking ziet en hoe deze aan een concrete rentebetaling moet worden toegerekend. Daarnaast moet ook de betaalde winstbelasting van de buitenlandse vennootschap worden toegerekend aan het niet-aftrekbare deel. Dit is inherent aan de systematiek van de deelnemingsverrekening.

Onduidelijk is ook hoe de Belastingdienst zou moeten omgaan met niet-aftrekbare rente in het buitenland die in een later jaar weer wel in aftrek komt. Hierdoor zou de mismatch in stand blijven. Om in deze gevallen de verrekening terug te nemen, moet gevolgd worden hoe in het buitenland omgegaan wordt met de niet-aftrekbare rente.

Vennootschappen zullen bovendien bij een systematiek waarbij uitgegaan wordt van feitelijke aftrekbaarheid proberen zo veel mogelijk van de rente die onder de generieke rente-aftrekbeperking valt toe te rekenen aan hybride instrumenten zodat zij daarvoor toch verrekening krijgen. Dit kan leiden tot vele discussies.

Gelet op de korte tijd dat het amendement bekend is, is slechts een quick scan gemaakt van de wetstechnische inpasbaarheid. Een eerste indruk laat zien dat het amendement enkele wetstechnische onvolkomenheden lijkt te bevatten. Het is onduidelijk hoe de toerekening van (niet-)aftrekbare rente aan de hybride lening moet plaatsvinden. Ook is het de vraag of het niet laten terugkomen van de bepaling dat bij een verworven deelneming de vergoedingen of betalingen worden afgeboekt op de prijs van de deelneming (meegekocht dividend of meegekochte rente) in artikel 13aa van de Wet op de vennootschapsbelasting 1969 gemist kan worden.

Het amendement zal leiden tot een budgettaire derving. De opbrengst van het wetsvoorstel is ingezet in het onderhavige Belastingplanpakket. Het amendement is in die zin niet gedekt.

Voorgaande leidt dan ook tot de conclusie dat ik het amendement ontraad.

De heer Grashoff heeft in zijn motie het kabinet verzocht om het aftrekpercentage van de energie-investeringsaftrek (EIA) te verhogen van 41,5% naar 65%. Dekking van de motie wordt gevonden in het tweede nader gewijzigd amendement met Kamerstuk 34 302, nr. 91 (verhogen energiebelasting).2 Bij de beoordeling van de motie heb ik aangegeven dat een verruiming met € 50 miljoen haalbaar is, maar dat ik geen emplooi zie voor € 100 miljoen. Tevens heb ik benoemd dat dit is uitgelegd in de brief en dat ik de motie om die reden moet ontraden.

Ik zie mij genoodzaakt deze toelichting recht te zetten. Met de hiervoor genoemde brief bedoelde ik de brief van 6 november jl.3 In deze brief zet ik uiteen dat het niet mogelijk is om € 200 miljoen terug te sluizen naar de EIA. Bij de beoordeling van de motie ging ik er abusievelijk van uit dat het om € 200 miljoen ging. Het verhogen van het aftrekpercentage van 41,5% naar 65% is technisch mogelijk en gaat gepaard met een budgettair beslag van € 87 miljoen. De motie moet ik echter ontraden. De dekking van de motie wordt gevonden in het hiervoor genoemde tweede nader gewijzigd amendement met Kamerstuk 34 302, nr. 91.4 Dit amendement heb ik ontraden. Een verhoging van de tarieven van de hogere schijven voor aardgas zonder introductie van een teruggaafregeling voor het gebruik van aardgas voor bedrijven die energie-efficiency-afspraken hebben met de overheid, leidt tot een verstoring van het internationale speelveld. De ons omringende landen kennen namelijk wel zo’n regeling.

Met de vierde nota van wijziging is echter geprobeerd zo veel mogelijk tegemoet te komen aan de wensen die leven in uw Kamer en met specifiek dit onderdeel ook aan de wens van de heer Grashoff. Bij de vierde nota van wijziging is voorzien in een verhoging per 1 januari 2016 van het aftrekpercentage van 41,5% naar 58%. Het budget van de EIA wordt hiervoor verhoogd met € 60 miljoen.

De Belastingdienst kent enkele grote massale processen, waarvan de loonbelasting met circa 650.000 inhoudingsplichtigen en circa 12 miljoen werknemers en uitkeringsgerechtigden en de inkomstenbelasting met ruim 11 miljoen aangifteplichtigen tot de grootste behoren. Om ervoor te zorgen dat deze processen voor het nieuwe jaar tijdig gereed zijn moeten de voorbereidingen daarvoor vroegtijdig starten. De aanlevering van de parameters voor de uitvoering geschiedt elk jaar in de periode oktober/november.

Voor de inkomstenbelasting geldt dat bij de voorlopige aanslagen 2016 die vanaf deze week worden berekend en vanaf volgende week worden verstuurd wordt gerekend met de percentages en bedragen zoals op Prinsjesdag gepresenteerd. De nota van wijziging kon hier niet meer in worden verwerkt, maar de invloed daarvan is beperkt. Het niet doorgaan van het Belastingplan 2016 betekent dat deze circa 4 miljoen voorlopige aanslagen met onjuiste parameters zijn berekend en dus tot foutieve voorlopige aanslagen leiden. Herstel hiervan vindt plaats via de definitieve aanslag over 2016 in 2017. Een automatische, tussentijdse correctie is niet uitvoerbaar. Voor burgers kan dit betekenen dat zij in 2017 een bedrag moeten bijbetalen. Begin 2016 wordt de applicatie voor het aanvragen van nieuwe en het aanpassen van lopende voorlopige aanslagen geactualiseerd. Hierbij worden de percentages en bedragen zoals deze per 1 januari 2016 in de wet luiden opgenomen. Mensen die niet op de definitieve aanslag willen wachten, kunnen met deze applicatie tussentijds hun voorlopige aanslag aan laten passen. De praktijk wijst uit dat burgers in beperkte mate gebruik maken van deze mogelijkheid.

In de loonbelasting geldt dat de tabellen en rekenregels, die op basis van de voorgenomen maatregelen uit het Belastingplan 2016, aan werkgevers worden verstrekt, per 1 april 2016 kunnen worden aangepast. Loonbelasting die in het eerste kwartaal 2016 te weinig wordt geheven, zal waar mogelijk worden ingehaald in de resterende maanden van het jaar. Werknemers kunnen hierdoor vanaf april 2016 een negatief loonstrookjeseffect ervaren. Het effect op individuele werknemers is sterk afhankelijk van hun persoonlijke situatie en kan niet op voorhand worden ingeschat. Doordat correctie van de loonbelasting pas mogelijk is vanaf 1 april 2016, zullen afwijkingen ontstaan tussen ingehouden loonbelasting en de verschuldigde inkomstenbelasting. Deze verschillen zullen blijken bij de aangifte en definitieve aanslag 2016.

Als algemene notie kan worden gehanteerd dat in de voorlopige aanslagen inkomstenbelasting 2016 en in de loonheffingen verwerkte voorgenomen maatregelen uit het Belastingplan 2016 in de loop van en na afloop van het jaar weer bij de belastingplichtige moet worden gecorrigeerd. Het terugdraaien van de Belastingplanmaatregelen zal daarom begeleid moeten worden door een forse communicatie inspanning. Desondanks mag een veelheid aan vragen en kritische opmerkingen worden verwacht in elke fase waarin de effecten zichtbaar zijn. Een eerste inschatting op basis van ervaringen is dat het mogelijk zal gaan om honderdduizenden extra telefoontjes naar de Belastingtelefoon.

De hierna opgenomen tabel 1 presenteert het koopkrachtbeeld voor 2016 zonder Belastingplan 2016, het effect van het Belastingplan 2016 exclusief de vierde nota van wijziging, het effect van de vierde nota van wijziging en het koopkrachtbeeld voor 2016 inclusief het Belastingplan en de vierde nota van wijziging. Uit de tabel blijkt dat de meeste huishoudens zonder Belastingplan er volgend jaar slechts beperkt op vooruit gaan. De mediane koopkracht van alle huishoudens zou met 0,2% stijgen. Bijna alle groepen in de samenleving delen mee in de maatregelen in het Belastingplan. De mediane koopkracht van alle huishoudens stijgt met 1,2% en komt uit op 1,4%. Ouderen gaan er door alle maatregelen 1,2% op vooruit. Alleenverdieners gaan er 1,1% op vooruit. De grootste koopkrachtwinst treedt op bij werkenden. Hun koopkracht stijgt door alle maatregelen met 2%. Dat komt doordat de maatregelen vooral zijn ingezet om de lasten op arbeid te verlagen, de wig te verkleinen en zo de structurele werkgelegenheid te bevorderen.

Het Belastingplan heeft weinig effect op de koopkracht van uitkeringsgerechtigden. Dat betekent niet dat het kabinet geen oog heeft gehad voor de koopkracht van de laagste inkomens. De koopkracht van deze groep verbetert namelijk vooral door de intensivering in de zorgtoeslag en huurtoeslag. Dit wordt geregeld bij algemene maatregel van bestuur van de Minister van Wonen en Rijksdienst en de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en niet in het Belastingplan. De effecten van deze maatregelen zijn in de eerste kolom van onderstaande tabel verwerkt.

De vierde nota van wijziging en de daarbij aangekondigde maatregelen leiden tot relatief bescheiden mutaties in het koopkrachtbeeld. De kleine plus voor uitkeringsgerechtigden wordt vooral veroorzaakt door de intensivering in de kinderbijslag en de verhoging van de algemene heffingskorting. De structurele verhoging van de ouderenkorting uit de vierde nota van wijziging vanaf 2017 is niet in de tabel voor 2016 zichtbaar. Deze verhoging met € 54 betekent voor een AOW-er met een aanvullend pensioen van € 10.000 een inkomensverbetering van circa 0,2%. Ook de intensivering van € 100 miljoen uit de vierde nota van wijziging in de kinderopvangtoeslag in 2017 is niet zichtbaar in deze tabel.