Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 (uitgaven/verplichtingen en ontvangsten)

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om de begrotingsstaat van het gemeentefonds voor het jaar 2010 te wijzigen.

Het in die begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikel wordt in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

Wetsartikel 3 (verplichtingenbedrag bedoeld in artikel 5 van de Financiële-verhoudingswet)

Ingevolge artikel 5, eerste lid van de Financiële-verhoudingswet juncto artikel 6, vierde lid van de Invoeringswet Financiële-verhoudingswet, hebben de gemeenten gezamenlijk recht op het bedrag dat in de begroting als verplichting voor het totaal van de algemene uitkering c.a. en de aanvullende uitkeringen is opgenomen van € 15 761 844 000.

Ingevolge artikel 5, tweede lid van de Financiële-verhoudingswet, hebben de gemeenten gezamenlijk recht op de bedragen die in de begroting als verplichting voor het totaal van de integratie-uitkeringen en het totaal van de decentralisatie-uitkeringen zijn opgenomen van respectievelijk € 1 639 792 000 en € 983 009 000.

B. BEGROTINGSTOELICHTING

Leeswijzer

1. Het beleid

Overzicht uitgavenmutaties

In de onderstaande overzichtstabel wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste mutaties die zich in de periode vanaf de ontwerpbegroting 2010 tot en met de eerste suppletore begroting 2010 hebben voorgedaan in de uitgaven. De weergegeven mutaties (€  375 098 000 in totaliteit) worden onder de tabel afzonderlijk toegelicht.

Toelichting op de beleidsmutaties:

1) Spoorse doorsnijdingen (decentralisatie-uitkering)

Het kabinet heeft voor een tweede tranche spoorse doorsnijdingen een plafondbedrag van € 141 miljoen ter beschikking gesteld. Doel van deze middelen is het opheffen of verminderen van de barrièrewerking van het spoor, ook wel spoorse doorsnijdingen genoemd. Ook deze tweede tranche is erop gericht decentrale overheden te stimuleren om bestaande plannen op korte termijn uit te voeren. De uitkeringen lopen als decentralisatie-uitkering via het gemeentefonds. Voor 2010 betreft het een bedrag van € 33,7 miljoen.

2) Herbestemming aandachtswijken (decentralisatie-uitkering)

In de nota «Een cultuur van ontwerpen, visie architectuur en ruimtelijk ontwerp» is voor de periode 2009–2012 een impuls van € 8 miljoen aangekondigd voor het stimuleren van herbestemming van waardevol en karakteristiek erfgoed en herontwikkeling van bijzondere terreinen in de veertig aandachtswijken. De impuls is bedoeld als financiële bijdrage in de planontwikkelingsfase van herbestemmings- en herontwikkelingsprojecten. Het budget zal in twee tranches worden uitgekeerd aan gemeenten. Negen gemeenten ontvangen vanuit de eerste tranche in totaal een bedrag van € 3,6 miljoen voor 28 herbestemmings- en herontwikkelingsprojecten in verschillende aandachtswijken. Het bedrag voor 2010 is € 1,6 miljoen.

3) Polarisatie en radicalisering tranche 2009 (decentralisatie-uitkering)

Op 27 augustus 2007 heeft het kabinet het actieplan Polarisatie en Radicalisering aan de Tweede Kamer aangeboden. Belangrijkste onderdeel van dit actieplan is ondersteuning en stimulering van de aanpak van polarisatie en radicalisering op lokaal niveau. De wijze van ondersteuning en stimulering van de aanpak op lokaal niveau geschiedt via het gemeentefonds in de vorm van een decentralisatie-uitkering polarisatie en radicalisering. In 2010 wordt deze aan twee gemeenten uitgekeerd voor een totaalbedrag van € 0,588 miljoen.

4a) WMO: nominale indexatie 2009 huishoudelijke hulp (integratie-uitkering)

De beschikbare middelen voor het budget huishoudelijke hulp WMO 2009 worden bijgesteld op grond van het definitieve nominale indexpercentage van 3,17%. Het voorcalculatorische percentage 2009 was 3,67%. Hierdoor wordt het budget met € 5,1 miljoen neerwaarts bijgesteld.

4b) WMO: dure woningaanpassingen (integratie-uitkering)

De beschikbare middelen voor de dure woningaanpassingen op de VWS-begroting moeten uiteindelijk geheel aan het WMO budget worden toegevoegd. In 2008 is er een bedrag van € 9 miljoen incidenteel aan het WMO budget toegevoegd. Vanaf 2009 is er een bedrag van € 12 miljoen structureel toegevoegd. Dit bedrag wordt nu met € 6 miljoen structureel verhoogd.

4c) WMO: nominale indexatie 2009 voormalige Awbz subsidieregelingen (integratie-uitkering)

De beschikbare middelen voor enkele voormalige Awbz subsidieregelingen (DBWZ, Zvp GGZ, CVTM en VTA en collectieve GGZ) en voor de uitvoeringskosten WMO worden voor 2009 geïndexeerd op grond van het definitieve nominale indexpercentage van 3,17%. Dit leidt tot een positieve bijstelling van € 4,7 miljoen structureel.

4d) WMO: toevoeging i.v.m dure woningaanpassingen (integratie-uitkering)

Voor 2010 wordt structureel € 3 miljoen overgeboekt naar de integratie-uitkering WMO. Dit betreft het niet uitgegeven deel van het budget voor dure woningaanpassingen van de begroting van VWS.

5) Aanpak Marokkaans-Nederlandse probleemjongeren (WWI-deel) (decentralisatie-uitkering)

Op 30 januari 2009 is de kabinetsbrief Grenzen stellen en Perspectief bieden, aanpak Marokkaans-Nederlandse probleemjongeren naar de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstukken II, vergaderjaar 2008–2009, 31 268 nr. 13). Hierin is aangekondigd dat Rijk en gemeenten samen de problemen aan gaan pakken. Het Rijk stelt hiertoe middelen beschikbaar aan een aantal gemeenten waar deze problematiek sterk speelt. De Minister van WWI stelt hiertoe een bedrag van € 7 miljoen per jaar in 2010 t/m 2012 beschikbaar.

6) Koplopers regeling homo-emancipatiebeleid: toevoeging (decentralisatie-uitkering)

De minister van OCW heeft koploperovereenkomsten homo-emancipatiebeleid gesloten met een aantal gemeenten. De koploper overeenkomst vloeit voort uit de nota «Gewoon homo zijn», waarin het kabinet het homo-emancipatiebeleid van 2008 tot en met 2011 uiteenzet. Gemeenten die de overeenkomst getekend hebben ontvangen een bedrag voor de uitvoering van de overeenkomsten. Voor 2010 t/m 2011 is ook met Dordrecht en Heerlen een overeenkomst gesloten. In 2010 is er voor deze gemeenten € 40.000 beschikbaar.

7) Alle troeven in handen (decentralisatie-uitkering)

De minister van OCW investeert in de landelijke uitrol van effectieve emancipatieprojecten ter versterking van het lokale emancipatiebeleid van gemeenten en het emancipatieproces van kwetsbare vrouwen. Hiertoe zijn 18 best practices geselecteerd uit de projecten die op basis van de subsidieregeling emancipatieprojecten 2004–2007 gesubsidieerd zijn. In totaal stelt de minister van OCW voor de periode 2009–2011 een bedrag van € 1,329 miljoen beschikbaar aan gemeenten. Voor 2010 is dit € 0,7 miljoen.

8) Overloop 2009/2010 kosten Financiële-verhoudingswet

In 2009 is het budget Kosten Financiële verhoudingswet niet geheel tot besteding gekomen. Daarvan wordt € 1 miljoen aan de begroting voor 2010 toegevoegd.

9) Wijziging betalingsverloop algemene uitkering 2009

B0j Voorlopige Rekening is vastgesteld hoe de in 2009 gerealiseerde uitbetalingen aan de gemeenten zich verhouden tot het bedrag dat bij de 2e suppletore begroting 2009 voor de uitbetalingen is geraamd. Daarbij is gebleken dat er lagere uitbetalingen zijn gedaan dan bij Najaarsnota 2009 werden verwacht. Het gaat hierbij om een verschil van € – 11 082 000 (negatief). Voor een verklaring van dit verschil wordt verwezen naar de slotwet (Kamerstukken II 2009–2010, 32 360 B, nrs. 3 en 4). Het gemeentefonds zal bij Voorjaarsnota 2010 met het bedrag van € 11 082 000 omhoog worden bijgesteld.

10 en 11) Wijziging betalingsverloop integratie-uitkeringen en decentralisatie-uitkeringen 2009

Bij Voorlopige Rekening is vastgesteld hoe de in 2009 gerealiseerde uitbetalingen voor de decentralisatie-uitkeringen (DU) en integratie-uitkeringen (IU) aan de gemeenten zich verhouden tot het bedrag dat bij de 2e suppletore begroting 2009 voor de uitbetalingen is geraamd. Daarbij is gebleken dat er in totaal lagere uitbetalingen zijn gedaan dan bij Najaarsnota 2009 werden verwacht. Het gaat hierbij om een verschil van € – 7 667 000 (negatief) voor de integratie-uitkeringen en € – 493 000 (negatief) voor de decentralisatie-uitkeringen. Voor een verklaring van deze verschillen wordt verwezen naar de slotwet (Kamerstukken II 2009-2010, 32 360 B, Nrs. 3 en 4). Bij Voorjaarsnota 2010 zullen de decentralisatie-uitkeringen met € 493 000 en de integratie-uitkeringen met € 7 667 000 omhoog worden bijgesteld.

12) Uitname t.b.v. specificaties aanvullende modules MGBA

In het bestuurlijk akkoord van BZK met de VNG d.d. 5 maart 2009 over de modernisering van de Gemeentelijke Basisadministratie (MGBA) is afgesproken dat een bedrag van € 1 miljoen zal worden uitgelicht om een budget te creëren voor het, onder verantwoordelijkheid van de gemeenten uit te voeren, project «Aanvullende Modules». Deze afspraak wordt bij voorjaarsnota 2010 geëffectueerd.

13) Spoorse doorsnijdingen 2e tranche aanvulling (decentralisatie-uitkering)

Betreft een aanvulling op de middelen voor de spoorse doorsnijdingen van € 3,6 miljoen in 2010. Zie ook onder punt 1.

14 a en b) Kosten Waarderingskamer

Op 20 november 2009 heeft de Waarderingskamer haar begroting voor het jaar 2010 vastgesteld. De begrote uitgaven belopen € 2 666 000. Het aandeel van de gemeenten in die begroting beloopt een bedrag van € 1 328 000. In de ontwerpbegroting 2010 is een bedrag opgenomen van € 1 158 000. Het verschil van € 170 000 wordt vanuit de algemene uitkering overgeboekt naar de Waarderingskamer.

15 a t/m c) WMO: maatregelen psychosociaal in AWBZ

In tegenstelling tot wat vermeld is in de ontwerpbegroting 2010, waarin het gehele bedrag (€ 6,8 miljoen) als decentralisatie-uitkering is opgenomen, is in 2010 de «maatregelen psychosociaal in AWBZ» voor de niet opvanginstellingen een integratie-uitkering (€ 6,4 miljoen) en moet voor de opvanginstellingen het bedrag (€ 0,4 miljoen) verdeeld worden via de maatstaven van het cluster Maatschappelijke zorg in de algemene uitkering van het gemeentefonds. Vanaf 2011 wordt het gehele bedrag (€ 6,8 miljoen) verdeeld via de maatstaven van het cluster Maatschappelijke zorg in de algemene uitkering van het gemeentefonds.

16 a t/m c) WMO: compensatie pakketmaatregel AWBZ

In de integratie-uitkering WMO resteert een bedrag van € 127 miljoen voor de AWBZ-pakketmaatregel. In het Bestuurlijk overleg financiële verhoudingen van 31 augustus 2009 is afgesproken dat deze € 127 miljoen beschikbaar blijft voor de gevolgen van het AWBZ-pakket. Daarnaast is afgesproken dat in 2010 € 68 miljoen wordt toegevoegd aan de algemene uitkering (verdeeld via de maatstaven in het cluster Maatschappelijke zorg ) en € 25 miljoen in de integratie-uitkering WMO blijft. De resterende € 34 miljoen wordt op verzoek van de VNG specifiek verdeeld over die gemeenten die bij de overgang van het historische naar het objectieve verdeelmodel WMO een negatief herverdeeleffect hadden van meer dan € 5,00 per inwoner.

17) Versterking toezicht en handhaving gastouderopvang

Per 1 januari 2010 is het stelsel van gastouderopvang herzien. Dat heeft ook gevolgen voor het toezicht op en de handhaving van de kwaliteit van de gastouderopvang. Zo zal de GGD rechtstreeks toezicht gaan houden op individuele gastouders in plaats van alleen op gastouderbureaus. Vanwege deze wetswijziging wordt in 2010 € 10 miljoen aan de algemene uitkering van het gemeentefonds toegevoegd. De verdeling van de middelen vindt plaats met de maatstaven bijstandsontvangers (50%), inwoners (40%) en minderheden (10%).

18) Toezicht en handhaving peuterspeelzalen en voorschoolse educatie

In het kader van de landelijke kwaliteitseisen peuterspeelzalen wordt de verantwoordelijkheid voor toezicht en handhaving bij de gemeenten en de GGD’s gelegd. Hiervoor zal vanaf 2010 structureel € 4 miljoen aan de algemene uitkering van het gemeentefonds worden toegevoegd. Voor het toezicht op de voorschoolse educatie zal vanaf 2010 structureel € 1 miljoen aan de algemene uitkering van het gemeentefonds worden toegevoegd. In het uitkeringsjaar 2010 worden deze bedragen naar rato (5/12 deel) van de inwerkingtredingdatum toegevoegd. In 2010 gaat het om € 1,667 miljoen voor toezicht en handhaving peuterspeelzalen en € 0,417 miljoen voor toezicht op voorschoolse educatie. De verdeling van de middelen vindt plaats met de maatstaven bijstandsontvangers (50%), inwoners (40%) en minderheden (10%).

19) Versterking peuterspeelzaalwerk (decentralisatie-uitkering)

In het kader van het wetsvoorstel OKE (Ontwikkelkansen door Kwaliteit en Educatie) wordt structureel € 35 miljoen als decentralisatie-uitkering toegevoegd aan het gemeentefonds. Het doel van het wetsvoorstel OKE is om voor jonge kinderen in peuterspeelzalen en kindercentra een veilige, stimulerende omgeving te creëren waarbij medewerkers in staat zijn om een risico op een taalachterstand in het Nederlands te signaleren en dat effectief aan te pakken. Door deze investering worden peuterspeelzalen in een betere positie gebracht om de laagdrempelige voorziening te kunnen behouden. De kwaliteit wordt verhoogd door het maximale aantal kinderen per leidster te verlagen en opleidingseisen te verhogen.

20 a en b) Bijdrage gemeenten inzake KING.

Het bestuur van de VNG heeft de Staatssecretaris van BZK verzocht mee te werken aan een bekostigingsconstructie voor de oprichting van de het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING). Deze Stichting is mede opgericht door de VNG, maar zal functioneren als een zelfstandige taakorganisatie. Doel van de stichting KING is bij te dragen aan een duurzame kwaliteitsverbetering van het lokale bestuur en gemeentelijke dienstverlening. De leden van de VNG hebben ingestemd met een voorstel van het bestuur om een bedrag uit het gemeentefonds (ten laste van de algemene uitkering) rechtstreeks ter beschikking te stellen aan de stichting KING. Voor het jaar 2010 zal € 6.436.000 en voor 2011 en volgende jaren € 7.464.000 structureel worden uitgenomen uit de algemene uitkering van het fonds. Dit bedrag zal worden toegevoegd aan het apparaatartikel van het gemeentefonds om van daaruit jaarlijks betaalbaar te worden gesteld aan de stichting KING.

21) Taken gemeentelijke lijkschouwer bij registratie euthanasie

Sinds de inwerkingtreding van de euthanasiewetgeving, begin jaren ’90, betaalt het ministerie van Justitie (Openbaar Ministerie) op declaratiebasis aan de gemeentelijke lijkschouwers een vergoeding voor de melding bij euthanasie. Onder andere in het kader van vermindering van de administratieve lasten is de afspraak gemaakt tussen Justitie, de VNG en de fondsbeheerders van het gemeentefonds om m.i.v. 2010 de middelen (€ 0,35 miljoen) onder te brengen in de algemene uitkering van het gemeentefonds.

22) Overheveling BDU SIV: jeugd (decentralisatie-uitkering)

Vanaf 2010 worden de middelen voor het preventieve lokale jeugdbeleid gefaseerd aan het gemeentefonds toegevoegd via de decentralisatie-uitkering Jeugd (DU-Jeugd). Tot 2009 was in de BDU SIV € 21,8 miljoen beschikbaar voor het tegengaan van voortijdig schoolverlaten in het kader van het Grote Stedenbeleid (GSB). Deze middelen voor het tegengaan van voortijdig schoolverlaten liepen in 2009 af. Het kabinet heeft er uitdrukkelijk voor gekozen om deze middelen beschikbaar te houden voor gemeenten, via de DU Jeugd. Op die manier kunnen zij de aanpak van overbelaste jongeren op het niveau van het vmbo en mbo meer sluitend maken opdat meer jongeren hun schoolloopbaan succesvol kunnen afronden. In vergelijking met de aanpak voortijdig schoolverlaten worden de middelen nu toegespitst op een sluitende zorg- en hulpaanbod voor overbelaste jongeren.

23) Bodemsanering (decentralisatie-uitkering)

Met ingang van 1 januari 2010 wordt een deel van het bodemsaneringsbudget uitgekeerd aan gemeenten via de decentralisatie-uitkering Bodemsanering in het gemeentefonds. Dit is het gevolg van de bestuursafspraken met de VNG in 2008. Mede in het vervolg hierop is op 10 juli 2009 het «Convenant Bodem – ontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties» ondertekend door het Rijk, het IPO, de VNG en de Unie van Waterschappen. Met de ondertekening van het Convenant wordt ook de definitieve stap gezet naar de verdere decentralisatie van de middelen. Met de middelen in het gemeentefonds kunnen de gemeenten de beleidsafspraken uit het convenant uitvoeren.

24 a en b) Ondersteuning bibliotheken

In tegenstelling tot wat vermeld is in de Voorjaarsnota 2009, waarin het bedrag als decentralisatie-uitkering is opgenomen, is de «ondersteuning bibliotheken» een integratie-uitkering.

25) Leefbaarheid en veiligheid: inzet straatcoaches Culemborg (decentralisatie-uitkering)

Naar aanleiding van ongeregeldheden rond de jaarwisseling 2009–2010 is besloten om in 2010 middelen voor de bekostiging van straatcoaches uit te keren aan de gemeente Culemborg. De middelen worden toegevoegd aan de decentralisatie-uitkering Veiligheid en Leefbaarheid. De gemeente Culemborg ontvangt in 2010 € 150.000.

26) Maatschappelijke opvang: aanpassing budget (decentralisatie-uitkering)

Met ingang van 1 januari 2010 ontvangen de 43 centrumgemeenten maatschappelijke opvang, openbare geestelijke gezondheidszorg en verslavingsbeleid via een decentralisatie-uitkering middelen ten behoeve van beleid op deze prestatievelden uit de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Bij voorjaarsnota 2010 wordt het bestaande macrobudget van € 289,211 miljoen opgehoogd met:

• A) € 0,393 miljoen vanwege een correctie van de compensatiemiddelen die de centrumgemeenten Amsterdam, Eindhoven en Vlaardingen hebben ontvangen in verband met het schrappen van de grondslag psychosociale problematiek in de AWBZ en

• B) € 7,924 miljoen vanwege 3,42% loon- en prijsindexatie over 80% van het budget.

27 a en b) Toezicht Drank & Horecawet (decentralisatie-uitkering)

In november 2007 is de zogenaamde Alcoholbrief naar de Tweede Kamer verstuurd. Daarin is beschreven dat het de bedoeling is om de Drank- en Horecawet (DHW) dusdanig aan te passen dat het toezicht op de DHW overgaat naar gemeenten. Vooruitlopend op deze wetswijziging hebben vijftien (regio’s van) gemeenten in 2008 en 2009 alvast proefgedraaid met dit toezicht. Het doel van de pilot is om inzicht te krijgen in de ervaringen van gemeenten met het overdragen van het toezicht op de DHW van de Voedsel en Warenautoriteit naar gemeenten. Inzicht in mogelijke knelpunten maakt een soepele overdracht van taken na de wetswijziging mogelijk. Het wetsvoorstel tot wijziging van de DHW is in juli 2009 aangeboden aan de Tweede kamer. De parlementaire behandeling zal tot in 2010 doorlopen. Dat betekent dat het toezicht op de DHW voorlopig nog niet kan worden overgedragen aan de gemeenten. Om de ervaring die is opgedaan in de pilot niet verloren te laten gaan is besloten de pilot te verlengen in 2010 en hiervoor de benodigde middelen via het gemeentefonds beschikbaar te stellen.

28) Beheer 14+ netnummer gemeenten

Gemeenten hebben met het 14+netnummer een eenvoudig herkenbaar nummer als telefonische ingang voor de burger. In de bestuurlijke regiegroep dienstverlening en e-overheid is overeengekomen dat de VNG de opdrachtgever is voor het beheer van de centrale voorzieningen voor dit nummer. Voor de uitvoering van het beheer wordt in 2010 € 1,9 miljoen voorzien en vanaf 2011 € 2,1 miljoen structureel. Overeen is gekomen dat de dekking hiervan geschiedt via een uitname uit het gemeentefonds.

29) Praktijkteam Zaltbommel (decentralisatie-uitkering)

Naar aanleiding van de problematiek met 50 overlastgevende Marokkaans-Nederlandse jongeren in Zaltbommel is het «Praktijkteam overlastgevende Marokkaans-Nederlandse jongeren» ingezet. Na overleg tussen de burgemeester van Zaltbommel en het praktijkteam, onder voorzitterschap van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, is besloten om in 2010 middelen beschikbaar te stellen. Deze middelen worden besteed aan effectieve interventies om de overlast op straat tegen te gaan. Dit kan bijvoorbeeld in de vorm van de inzet van straatcoaches. De gemeente Zaltbommel ontvangt in 2010 € 100.000.

30) Vervangingsregeling raadsleden

Het Rijk heeft middelen toegezegd aan de gemeenten voor een tijdelijke vervangingsregeling voor zwangere en langdurig zieke raadsleden vanaf 2007. Deze middelen zijn echter nooit structureel toegevoegd aan het gemeentefonds. Deze middelen worden nu voor 2010 en verder structureel toegevoegd. Voor de gemeenten gaat het om € 300 000 per jaar.

31) Verkiezingsproces

Bij de gemeenteraadsverkiezingen dienen kiezers zich te legitimeren met een geldig identiteitsdocument. Gebleken is echter dat circa 1,5% van de Nederlandse kiesgerechtigden niet beschikt over een paspoort of identiteitskaart. Het is wenselijk dat gemeenten deze kiezers er middels een brief persoonlijk op wijzen dat zij zonder geldig identiteitsdocument niet kunnen stemmen. Het ministerie van BZK is met de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken overeengekomen dat gemeenten hiervoor een vergoeding krijgen. Hiervoor wordt bij voorjaarsnota 2010 eenmalig € 100.000 aan het gemeentefonds toegevoegd.

32) Jeugdwerkloosheid 2010 1e tranche (decentralisatie-uitkering)

Om de jeugdwerkloosheid te bestrijden heeft het kabinet onder meer met 30 regiogemeenten met Werkplein Plus-vestigingen convenanten afgesloten om op regionaal niveau uitvoering te geven aan het Actieplan Jeugdwerkloosheid. In 2009 hebben de 30 regiogemeenten in dit kader een bedrag van € 60 miljoen ontvangen door middel van een decentralisatie-uitkering. Voor 2010 is er uit het stimuleringspakket uit het aanvullend beleidsakkoord in totaal € 70 miljoen beschikbaar voor de 30 regiogemeenten. Hiervan zal € 30 miljoen worden verdeeld op basis van het aantal schoolverlaters en aantal jeugdwerklozen in de regio, waarbij beide indicatoren even zwaar wegen. Dit bedrag wordt bij voorjaarsnota 2010 aan het gemeentefonds toegevoegd. Het resterende bedrag voor 2010 van € 40 miljoen is afhankelijk gesteld van de behaalde resultaten in de regio’s en wordt later toegevoegd aan het gemeentefonds.

33) Financiële functie gemeenten

Betreft een overboeking van het gemeentefonds naar het Ministerie van BZK van € 0,071 miljoen van het onderzoeksartikel «Kosten Financiële- verhoudingswet» ten behoeve van het evaluatieonderzoek van de financiële functie van gemeenten en provincies.

34) Leefbaarheid en veiligheid: toevoeging middelen Gouda (decentralisatie-uitkering)

Het Rijk en een groep van 40 gemeenten hebben nadere afspraken gemaakt om de veiligheidsdoelstellingen uit het Bestuursakkoord te realiseren met een focus op de reductie van sociale overlast en fysieke verloedering. Onderdeel van die afspraak is dat de veiligheids- en leefbaarheidmiddelen van de Ministeries van BZK en WWI, in 2010 en 2011 onder deze gemeenten worden verdeeld. Tot en met 2009 waren deze middelen nog onderdeel van de brede doeluitkering Sociaal, Integratie en Veiligheid binnen het Grote Steden Beleid. Deze middelen zijn bij begroting 2010 (Kamerstukken II 2009–2010, 32 123 B, nrs. 1 en 2) als decentralisatie-uitkering naar het gemeentefonds overgeboekt. Bij voorjaarsnota 2010 worden ook de extra middelen voor Gouda in het kader van de aanpak van de problematiek van Marokkaans-Nederlandse jongeren voor 2010 en 2011 naar deze decentralisatie-uitkering overgeboekt.

35) Aanpassing Financieringsarrangement mGBA/ORRA

Voor de financiering van de ontwikkeling van de Modernisering Gemeentelijke Basisregistratie Persoonsgegevens (mGBA) en de Online Raadpleegbare Reisdocumenten Administratie (ORRA) zijn de VNG en BZK overeengekomen dat de investeringen in 2009 tot en met 2012 door een tijdelijke, renteloze uitnamereeks uit het gemeentefonds (van respectievelijk € 4,8 miljoen, € 12,7 miljoen, € 6,9 miljoen en € 0,6 miljoen) worden gefinancierd. In 2013 zal BZK de totale uitname uit het gemeentefonds van in totaal € 25 miljoen weer aanvullen. Het financieringsarrangement is bij voorjaarsnota 2009 (Kamerstukken II 2008–2009, 31 965 B, nrs. 1 en 2) geboekt. Dit financieringsarrangement mGBA/ORRA is echter niet meer actueel, doordat de programma's vertraging hebben opgelopen. Om de budgetten in lijn te brengen met de financieringsbehoefte zijn BZK en de VNG een ander ritme van de lening overeengekomen (€ 4,8 miljoen in 2009 en € 20,2 miljoen in 2012). Het totaal van de lening blijft gelijk en wordt in 2013 weer aangevuld in het gemeentefonds.

36) Herstructurering bedrijventerreinen (decentralisatie-uitkering)

Het gemeentefonds wordt bij voorjaarsnota 2010 met in totaal € 10 miljoen incidenteel verhoogd ten gunste van twee gemeenten (Oldenzaal en Noordoostpolder). Dit naar aanleiding van en conform de Motie Van Heugten (Kamerstuknummer 31 700 XI, nummer 16 herdruk) betreffende de herstructurering van bedrijventerreinen. Randvoorwaarden hierbij zijn dat de medeoverheden voor tenminste een gelijkwaardig bedrag mee investeren en dat het project binnen drie jaar tot uitvoering komt.

37a) Uitvoeringskosten inburgering (algemene uitkering)

De minister voor Wonen, Wijken en Integratie heeft de uitvoeringskosten voor de Wet inburgering overgeheveld naar het gemeentefonds. In 2009 is € 23,8 miljoen overgeboekt, omdat de middelen toen alleen bestemd waren voor niet G 31 gemeenten. Daarom kreeg de uitkering in 2009 de vorm van een integratie-uitkering. De G 31 gemeenten kregen de middelen in 2009 nog via de brede doeluitkering SIV. Vanaf 2010 krijgen alle gemeenten deze middelen (in totaal € 50,43 miljoen) via het gemeentefonds en zal het daarom in de vorm van de algemene uitkering verstrekt worden.

37b) Uitvoeringskosten inburgering (decentralisatie-uitkering)

Het betreft een overboeking van middelen (€ 10,44 miljoen) die vanuit het ministerie van WWI beschikbaar zijn voor gemeenten die een bijdrage leveren aan de gewenste volumeverhoging van het aantal inburgeringvoorzieningen. Gemeenten ontvangen binnen de algemene uitkering van het fonds een bijdrage voor de uitvoeringskosten inburgering gemoeid met een basis aantal inburgeringtrajecten. Voor deze tijdelijke decentralisatie-uitkering is gekozen omdat daarmee vorm kan worden gegeven aan een tijdelijke impuls aan het aantal inburgeringtrajecten zoals vastgelegd in het Deltaplan inburgering.

38) Antillianengemeenten (decentralisatie-uitkering)

Op 31 december 2008 is de uitvoering van de Bestuurlijke Arrangementen Antilliaanse Risicojongeren geëindigd. Om een soepele overgang van de Bestuurlijke Arrangementen naar de volgende periode te waarborgen is 2009 als een financieel overbruggingsjaar aangemerkt. De jaren 2010 t/m 2013 zullen gebruikt worden om enerzijds de problematiek verder terug te dringen en anderzijds de benodigde specifieke kennis en deskundigheid bij reguliere instanties onder te brengen. Het Rijk stelt hiervoor van 2010 t/m 2013 jaarlijks € 4,485 miljoen beschikbaar.

39) Instapcursussen Inburgering (decentralisatie-uitkering)

Het betreft een overboeking van € 14,159 miljoen van het ministerie van WWI inzake extra middelen voor de organisatie door gemeenten van instapcursussen die voorafgaan aan het inburgeringtraject. Het is een concretisering van de door de minister van WWI aangekondigde maatregel in zijn brief van 25 augustus 2009 aan de Tweede Kamer. De groep van gemeenten in kwestie ontvangen de middelen via een decentralisatie-uitkering.

40 a en b) Impuls Brede Scholen 1e en 2e tranche 2010 (decentralisatie-uitkering)

De impuls brede scholen richt zich op de realisatie van de zogenaamde combinatiefuncties. Dit zijn functies waarbij een werknemer in dienst is bij één werkgever, maar werkzaam is ten behoeve van twee of meer sectoren. Op 10 december 2007 hebben het Rijk (OCW en VWS), de VNG en vertegenwoordigers van de onderwijs-, sport- en cultuursector bestuurlijke afspraken gemaakt met als doel de realisatie van in totaal 2500 (fte’s) combinatiefuncties in 2012. In 2008 is de eerste tranche van 30 gemeenten gestart. Per 1 januari 2009 is de tweede tranche gestart van 98 gemeenten. In 2010 is voor deze eerste en tweede tranche € 11,153 miljoen vanuit VWS en € 5,21 miljoen vanuit OCW beschikbaar.

41) Hogeschool Almere (decentralisatie-uitkering)

In het Integraal Afspraken Kader (IAK), dat op 29 januari jl. is ondertekend door de gemeente Almere en het kabinet, is vastgelegd dat de ministeries van VROM en OCW, de provincie Flevoland, de gemeenten Almere en Lelystad en de Christelijke Hogeschool Windesheim gezamenlijk een netto contant bedrag van € 72 miljoen bijeen brengen voor de dekking van aanlooptekorten samenhangend met de realisatie van een hogeschool in Flevoland. In dit kader wordt thans via het gemeentefonds € 10 miljoen beschikbaar gesteld aan Almere uit het stimuleringspakket uit het aanvullend beleidsakkoord.

42) Vadercentra (decentralisatie-uitkering)

De ministers van OCW en WWI zetten gezamenlijk in op de realisatie van nieuwe vadercentra in Nederland om de emancipatie en integratie van allochtone mannen en vaders te bevorderen. Een vadercentrum is een geschikt instrument om de soms lastig te bereiken doelgroep allochtone mannen op een structurele manier te bereiken en hun emancipatie- en integratieproces te stimuleren. Aan de hand van een aanvraagprocedure onder de 56 grootste gemeenten met het hoogste aandeel minderheden plus de gemeenten die vallen onder de «Samenwerkingsgemeenten aanpak Marokkaans-Nederlandse probleemjongeren», zijn gemeenten geselecteerd om in aanmerking te komen voor een bijdrage van in totaal € 0,699 miljoen per jaar van 2010 tot en met 2012.

43) Emancipatie 1001 kracht (decentralisatie-uitkering)

De emancipatie van vrouwen en meisjes uit etnische minderheden vraagt om ondersteuning. De positie van vrouwen en meisjes uit etnische minderheden blijft achter bij autochtone vrouwen. Het accent ligt de komende jaren op verbetering van de positie van laagopgeleide vrouwen en meisjes uit etnische minderheden die in een kwetsbare situatie verkeren. Hierbij gaat het in eerste instantie om het stimuleren van de maatschappelijke participatie van vrouwen. Gemeenten ontvangen hiervoor in de jaren 2010 en 2011 € 0,9 miljoen per jaar van het ministerie van OCW via een decentralisatie-uitkering in het gemeentefonds.

44) Regiospecifiekpakket Zuiderzeelijn (decentralisatie-uitkering)

In november 2007 besloot het kabinet op voorstel van de minister van Verkeer en Waterstaat om af te zien van de aanleg van de Zuiderzeelijn, de geplande hogesnelheidslijn tussen Schiphol en Groningen. In plaats daarvan is een alternatief pakket aan investeringen in Noord-Nederland en de Noordoostpolder met een sterke infrastructurele focus samengesteld. Hiervoor ontvangt de gemeente Assen € 13,039 miljoen.

45) Overheveling BDU SIV: Onderwijsachterstandenbeleid nabetaling (decentralisatie-uitkering)

Betreft een aanvulling van de DU «Onderwijsachterstandenbeleid». De aanvulling bestaat grotendeels uit de verhoging van het bedrag per leerlinggewicht en voor een klein deel uit de nabetaling over 2009. Zie voor een beschrijving van deze DU de begroting 2010 van het gemeentefonds (Tweede Kamer, Vergaderjaar 2009–2010, 32 123 B, nr. 2).

46) Rolstoelvoorzieningen Arnhem (decentralisatie-uitkering)

Betreft een extra uitkering aan de gemeente Arnhem voor de extra uitgaven waarmee de gemeente zich geconfronteerd zag vanwege het verstrekken van rolstoelvoorzieningen aan bewoners in AWBZ-instellingen op grond van het per 1 april 2003 gewijzigde artikel 15 BZA/AWBZ. Vanwege de aanwezigheid van grootschalige AWBZ-instellingen voor zowel lichamelijk als verstandelijk gehandicapten neemt Arnhem voor wat betreft de gevolgen van de wijziging een uitzonderingspositie in. Arnhem ontvangt daarom € 1,4 miljoen in 2010 en € 0,3 miljoen in 2011 en 2012.

47) Sport en bewegen (decentralisatie-uitkering)

Betreft de tweede tranche van € 4,134 miljoen van de decentralisatie-uitkering «National actieplan sport en bewegen» in 2010. Zie voor een beschrijving van deze DU de 1^e suppletore begroting 2009 (Tweede Kamer, Vergaderjaar 2008–2009, 31 965 B, nr. 2).

48) Uitvoeringskosten WWIK (decentralisatie-uitkering)

Voor de uitvoeringskosten Wet Werk en Inkomen Kunstenaars (WWIK) wordt via een decentralisatie-uitkering in het gemeentefonds in 2010 € 3,427 miljoen en in € 3,437 miljoen aan een aantal gemeenten uitbetaald. De WWIK geeft kunstenaars een aanvulling op hun inkomen als zij niet in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. Startende kunstenaars kunnen de WWIK-uitkering gebruiken bij de opbouw van een winstgevende beroepspraktijk. Gevestigde kunstenaars kunnen met een WWIK-uitkering een tijdelijke terugval in het inkomen opvangen.

49) WMO: vergoeding voor uitvoeringskosten Wtcg (integratie-uitkering)

Vergoeding voor extra uitvoeringskosten als gevolg van de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg). Gemeenten moeten hiervoor hun registraties aanpassen en meer gegevens aanleveren over Wmo-cliënten aan het Centraal Administratie Kantoor (CAK) ten behoeve van de tegemoetkoming op grond van de Wtcg.

50) WMO: bijstelling raming compensatiekosten Wtcg (integratie-uitkering)

Bijstelling van de raming van de compensatiekosten als gevolg van de verminderde eigen bijdrage opbrengsten vanwege Wtcg. Eerder hebben gemeenten hiervoor structureel € 10 miljoen ontvangen via de integratie-uitkering Wmo. Vanwege de Wtcg hoeven cliënten 33% minder eigen bijdrage te betalen.

2. Het beleidsartikel

In onderstaande tabel worden voor de verplichtingen, de uitgaven en de ontvangsten de budgettaire gevolgen van beleid van het gemeentefonds weergegeven. Hiermee worden de integrale uitgaven die samenhangen met de samengestelde beleidsdoelstelling (het nastreven van een adequate omvang van het gemeentefonds en het nastreven van een adequate verdeling van de middelen over de gemeenten) inzichtelijk gemaakt.

Toelichting

Mutaties 1^ste suppletore begroting

Verplichtingen

In dit wetsvoorstel wordt voorgesteld de begroting van de verplichtingen van het gemeentefonds voor het jaar 2010 met €  355 856 000 te verhogen en te brengen op € 18 402 425 000. De mutaties worden hieronder in tabel B3 opgesomd. De toelichting bij de mutaties die onderdeel vormen van het totaalbedrag dat in deze tabel is vermeld is reeds gegeven in § 1.

Het verplichtingenbedrag voor de algemene uitkeringen c.a., zoals opgenomen in artikel 3 van dit wetsvoorstel, is € 15 761 844 000. Dit bedrag is het verschil tussen het verplichtingenbedrag gemeentefonds van € 18 402 425 000 en de som van de verplichtingenbedragen voor de Integratie-uitkeringen van € 1 639 792 000, de decentralisatie-uitkeringen van € 983 009 000 en de apparaatskosten van € 17 780 000.

Uitgaven

In dit wetsvoorstel wordt voorgesteld de begroting van de uitgaven van het gemeentefonds voor het jaar 2010 met €  375 098 000 te verhogen en te brengen op € 18 421 667 000. Deze verhoging wordt hieronder in tabel B4 toegelicht. De mutaties die plaatsvinden met betrekking tot de verplichtingen zijn ook van toepassing op de uitgaven. Er zijn echter nog drie mutaties, die wel effect hebben op het uitgavenbedrag 2009, maar niet op het verplichtingenbedrag 2009. Het gaat om de «wijziging betalingsverloop algemene uitkering 2009» (€ 11 082 000), «wijziging betalingsverloop integratie-uitkeringen 2009» (€ 7 667 000) en «wijziging betalingsverloop decentralisatie-uitkeringen 2009» (€ 493 000). De toelichting bij de mutaties die onderdeel vormen van het totaalbedrag dat in deze tabel is vermeld is reeds gegeven in § 1.

Ontvangsten

Sinds de invoering van de Financiële-verhoudingswet zijn de uitgaven en de ontvangsten op grond van artikel 4 van die wet over ieder uitkeringsjaar aan elkaar gelijk. Ten opzichte van de oorspronkelijke vastgestelde begroting van het gemeentefonds voor 2010 worden de ontvangsten, analoog aan de uitgaven, met €  375 098 000 verhoogd en gebracht op € 18 421 667 000.

3. Integratie-uitkeringen

In tabel B5 is een overzicht opgenomen van de integratie-uitkeringen.

4. Decentralisatie-uitkeringen

In tabel B6 is een overzicht opgenomen van de decentralisatie-uitkeringen.