Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2024 wijzigingen aan te brengen in:

de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid;

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid,C.E.G.van Gennip

De Minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen,C.J.Schouten

1 Begrotingsstaat premiegefinancierd (voorjaarsnota)

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De bovenstaande ondergrenzen zijn conform de Rijksbegrotingsvoorschriften voor het toelichten van mutaties in deze 1e suppletoire begroting van SZW.

In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook de mutaties voor het jaar t+5 (2029) opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid van de 1e suppletoire begroting. Dit betreft de extrapolatie van de begroting – het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.

2 Beleid

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

2.2 Overzicht Coronamaatregelen

3 Beleidsartikelen

3.1 Artikel 1 Arbeidsmarkt

Budgettaire gevolgen van beleid, begrotingsgefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt € 1.051,9 miljoen bij de uitgaven en € 1.083,4 miljoen bij de verplichtingen. De mutatie bij de ontvangsten is € 3,7 miljoen. Onderstaand worden de mutaties toegelicht.

Juridisch verplichte uitgaven

De juridisch verplichte uitgaven zijn bij stand 1e suppletoire begroting 2024 95%.

Verplichtingen artikel 1

Bij de Maatwerkregeling Duurzame Inzetbaarheid en Eerder Uittreden (MDIEU) eindejaarsmarge is het verplichtingenbedrag € 29,2 miljoen hoger dan het kasbedrag. Door het subsidieritme van de MDIEU zijn de aangegane verplichtingen altijd hoger dan de bijbehorende kasuitgaven in dat jaar. In 2023 heeft er bij zowel het verplichtingenbudget als het kasbudget onderrealisatie plaatsgevonden.

Uitgaven

Inkomensoverdrachten

• – Lage-inkomensvoordeel (LIV): Op basis van de voorlopige realisaties zijn de verwachte uitgaven aan het LIV voor 2024 en 2025 neerwaarts bijgesteld; voor 2024 met € 29,8 miljoen en voor 2025 met € 20,2 miljoen. De voorlopige beschikkingen van het LIV over 2023 (uitbetaling in 2024) laten een meevaller zien. Een verklaring voor deze meevaller is een foutieve inschatting van het effect van de bijzondere WML-verhoging in 2023. Ook speelt de stijging van de CAO-lonen in 2023 mogelijk een rol, waardoor er relatief minder werknemers in aanmerking komen voor het (J-)LIV.

• – Loonkostenvoordelen (LKV): Op basis van de voorlopige realisaties over 2023 is de raming voor 2024 t/m 2026 naar beneden bijgesteld bijgesteld (€ 13,0 miljoen in 2024). De voorlopige beschikkingen van het LKV over 2023 (uitbetaling in 2024) laten een meevaller zien. Het lagere gebruik zit vooral in het LKV ouderen. Dit zou verklaard kunnen worden door de wetenschap dat het LKV ouderen op termijn gaat vervallen en werkgevers hierom minder geneigd zijn dit aan te vragen of in de veronderstelling zijn dat dit reeds vervallen is.

Subsidies

• – Maatwerkregeling Duurzame Inzetbaarheid en Eerder Uittreden: Voor de maatwerkregeling Duurzame Inzetbaarheid en Eerder Uittreden (MDI&EU) is meerjarig in totaal € 1 miljard beschikbaar. Om beter bij het verwachte kasritme van de tijdvakken aan te sluiten is er een kasschuif van € 80,0 miljoen gedaan van 2024 naar 2026.

• – Om ervoor te zorgen dat het totaalbedrag voor de MDI&EU (€ 1 miljard) beschikbaar blijft, wordt via de eindejaarsmarge van 2024 de onderuitputting op de regeling in 2023 van € 31,3 miljoen aan het budget voor de begroting 2024 toegevoegd.

• – Tijdelijke Noodmaatregel Overbrugging Werkgelegenheid: Op basis van de vaststellingen van de verschillende NOW-tranches is de raming naar boven bijgesteld met € 1,2 miljard. Er zijn meer nabetalingen en minder ontvangsten dan eerder verwacht. Daarom stijgen de totale verwachte uitgaven aan de NOW. Tegelijkertijd zijn er rente-ontvangsten bij UWV, die met de hogere uitgaven worden gesaldeerd.

• – Een deel van de resterende loon- en prijsindexering van de STAP-regeling wordt ingezet om extra budget beschikbaar te stellen voor de tijdelijke individuele scholingsregeling binnen SLIM. Dit is in lijn met de motie van der Lee (Kamerstuk 29 544, nr. 1184).

Budgettaire gevolgen van beleid, premiegefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt € 61,1 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen. Hieronder worden de mutaties toegelicht.

Inkomensoverdrachten

Er zijn in 2023 meer aanvragen binnengekomen voor de compensatieregelingen transitievergoeding dan eerder verwacht. Deze stijging is verwerkt in de ramingen voor 2024 en verder.

3.2 Artikel 2 Bijstand, Participatiewet en Toeslagenwet

Budgettaire gevolgen van beleid, begrotingsgefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt - € 90,4 miljoen bij de uitgaven en - € 88,0 miljoen bij de verplichtingen. De mutatie bij de ontvangsten is € 17,3 miljoen. Hieronder worden de mutaties toegelicht.

Juridisch verplichte uitgaven

De juridisch verplichte uitgaven zijn bij stand 1e suppletoire begroting 2024 99,1%.

Uitgaven

Inkomensoverdrachten

1. Macrobudget participatiewetuitkering en intertemporele tegemoetkoming

• – Het budget voor het macrobudget Participatiewetuitkering is naar beneden bijgesteld met ‒ € 108,3 miljoen in 2024. Dit wordt onder andere veroorzaakt door de verwerking van de conjunctuur en de voorlopige realisaties van 2023. Doordat het CPB een lagere werkloze beroepsbevolking verwacht in de komende jaren, worden de bijstandsuitgaven neerwaarts bijgesteld met ‒ € 36,4 miljoen in 2024, ‒ € 107,4 miljoen in 2025, ‒ € 79,2 miljoen in 2026, ‒ € 58,7 miljoen in 2027 en ‒ € 61,3 miljoen in 2028. De verwerking van de voorlopige realisaties van 2023 zorgt daarnaast voor een neerwaartse bijstelling van ‒ € 78 miljoen in 2024, ‒ € 83,6 miljoen in 2025, ‒ € 86,2 miljoen in 2026, ‒ € 88,7 miljoen in 2027 en ‒ € 91,1 miljoen in 2028.

• – De IOAW-raming is aangepast als gevolg van de bijstelling van het doorstroompercentage (doorstroom uit de WW) en de nieuwe WW-uitstroomcijfers. Doordat de verwachte werkloosheid voor 2024 naar beneden is bijgesteld, wordt ook de verwachte doorstroom van de WW naar de IOAW naar beneden bijgesteld (- € 7,1 miljoen in 2024, ‒ € 10,1 miljoen in 2025, ‒ € 11,5 miljoen in 2026, ‒ € 8,8 miljoen in 2027 en - € 4,6 miljoen in 2028).

• – Als gevolg van het wetsvoorstel proactieve dienstverlening neemt naar verwachting het aantal bijstandsuitkeringen toe. Dit leidt tot hogere bijstandsuitgaven, oplopend van € 9,1 miljoen in 2026 tot € 22,3 miljoen in 2028.

• – Door het niet halen van de banenafspraak door overheidswerkgevers treedt er in 2024 een besparingsverlies op de bijstandsuitkeringen op en wordt het macrobudget met € 30,1 miljoen naar boven bijgesteld. Omdat de quotumregeling is opgeschort, kan dit besparingsverlies niet gedekt worden door heffingsopbrengsten van het quotum.

• – Afgelopen zomer werd duidelijk dat de invoeringsdatum van 1 juli 2024 voor het wetsvoorstel Participatiewet in balans niet haalbaar blijkt. Daardoor vallen de middelen in 2024 vrij. Een deel is toen ingezet ter dekking van ander beleid, de rest van de middelen (€ 14 miljoen) is op deze begrotingspost blijven staan en is dit voorjaar ingezet.

2. Algemene Inkomensvoorziening Ouderen (AIO)

• – Het budget voor de AIO wordt meerjarig naar beneden bijgesteld met - € 5,9 miljoen in 2024 oplopend tot - € 36 miljoen in 2028. Op basis van de realisatiecijfers van de SVB worden de AIO-uitkeringslasten meerjarig neerwaarts bijgesteld. Dit wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat de instroom van het aantal AIO-huishoudens in de toekomst naar verwachting minder hard zal stijgen dan eerder geraamd.

3. Toeslagenwet

• – Op basis van uitvoeringsinformatie van het UWV en nieuwe werkloosheidsverwachtingen van het CPB nemen de TW-uitkeringslasten in 2024 naar verwachting af met € 24 miljoen, aflopend tot een daling van € 13,1 miljoen in 2028. Dit komt met name doordat het aantal TW-aanvullingen voor de WIA is gedaald, echter is de gemiddelde uitkeringshoogte voor de WIA tegelijkertijd licht gestegen.

• – Met het wetsvoorstel proactieve dienstverlening wordt een grondslag voor gegevensuitwisseling opgenomen in de wet SUWI, hierdoor kunnen uitvoerders niet-gebruikers gericht benaderen door het koppelen van persoonsgegevens. Hiermee neemt het aantal TW-aanvullingen toe, oplopend van € 2,1 miljoen in 2026 tot € 15 miljoen in 2029.

Subsidies

• – Er zijn diverse mutaties voor subsidies Geldzorgen, armoede en schulden. De grootste betreft een doorverdeling van € 15,5 miljoen in 2024 en € 17,6 miljoen in 2025 van de reservering op artikel 99 voor het nieuwe tijdvak van de subsidie financiële educatie voor het voortgezet onderwijs (Kamerstukken II 2023/24, 31 289, nr. 570).

Bijdrage aan medeoverheden

• – Bij de oorspronkelijke reservering voor de tijdelijke oplossing voor de alleenverdienersproblematiek was uitgegaan van financiering via een SPUK, met uitbetaling in jaar t+2. Eind 2023 is besloten dat gemeenten volledig via een Decentrale Uitkering (DU) worden gefinancierd. Daarnaast is besloten dat de tijdelijke regeling pas per 2025 ingaat. Dit betekent dat gemeenten in 2024 het huidig handelingsperspectief nog uitvoeren. Deze besluiten zorgen voor een ander kasritme: + € 30 miljoen in 2024, + € 23,5 miljoen in 2025, ‒ € 18,5 miljoen in 2026, ‒ € 4 miljoen in 2027, ‒ € 17 miljoen in 2028 en ‒ € 14 miljoen in 2029.

• – In de jaren 2025 t/m 2034 komt er een transformatiebudget van cumulatief € 318 miljoen voor de infrastructuur van sociaal ontwikkelbedrijven beschikbaar. Het transformatiebudget zal via een specifieke uitkering worden toegekend aan gemeenten, op basis van door hun ingediende plannen.

3.3 Artikel 3 Arbeidsongeschiktheid

Budgettaire gevolgen van beleid, begrotingsgefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt ‒ € 0,6 miljoen bij de uitgaven en ‒ € 0,7 miljoen bij de verplichtingen.

Juridisch verplichte uitgaven

De juridisch verplichte uitgaven zijn bij stand 1e suppletoire begroting 2024 100 %.

Budgettaire gevolgen van beleid, premiegefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt ‒ € 89,8 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen. Onderstaand worden de mutaties toegelicht.

Inkomensoverdrachten

• – De WAO kent een kleine meevaller omdat de gemiddelde uitkeringshoogte iets lager ligt dan eerder verwacht (- € 11,6 miljoen). Meerjarig wordt de meevaller kleiner omdat het aantal mensen in de WAO afneemt.

• – De IVA kent een tegenvaller omdat het aantal uitkeringen naar verwachting hoger uitkomt dan waar eerder rekening mee is gehouden. De instroom ligt hoger en ook de doorstroom vanuit de WGA komt hoger uit (+ € 74,0 miljoen). Deze ontwikkeling werkt ook meerjarig door.

• – De WGA publiek kent een meevaller: bij de raming van de uitgaven is voor 2023 gerekend met een te hoog indexatiepercentage voor de WGA-uitkeringen. De werkelijke indexatie van de uitkeringen viel lager uit. De meevaller die dit voor 2023 opleverde werkt ook meerjarig door. Daarnaast stromen naar verwachting meer mensen door naar de IVA dan eerder gedacht, hetgeen zorgt voor een lager aantal uitkeringen in de WGA (- € 107,9 miljoen).

• – WGA eigenrisicodragers: voor de WGA eigenrisicodragers wordt gerekend met dezelfde uitkeringshoogte als bij de WGA publiek. De meevaller bij WGA publiek vanwege de uikeringshoogte doet zich daarom ook voor bij de WGA eigenrisicodragers (- € 32,2 miljoen).

• – De CRvB heeft op 29 november 2023 geoordeeld dat een loonloos tijdvak afkomstig uit de WW vanaf de datum van de uitspraak voor lopende gevallen op verzoek richting de toekomst gecorrigeerd moet worden. SZW geeft gehoor aan de uitspraak en besluit om de maatregel 'loonloze tijdvakken', die bij voorjaarsnota 2023 is geregeld voor nieuwe gevallen, ook te laten gelden voor alle lopende gevallen. Hierdoor nemen de WIA uitgaven toe, maar hoeft er minder TW-aanvulling verstrekt te worden. De uitgaven nemen per saldo in 2024 naar verwachting toe met ongeveer 41 miljoen euro en lopen richting 2071 geleidelijk af naar 0 euro.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Re-integratie WIA/WAO/WAZ/ZW/WW

Op basis van verwachtingen van het UWV is het budget voor de jaren 2024-2029 aflopend naar beneden bijgesteld (€ 16,6 miljoen in 2024 aflopend tot € 0 in 2050). Deze middelen worden gebruikt voor diverse doeleinden waaronder een budgettair neutrale herschikking binnen de SZW-begroting van premiegefinancierd naar begrotingsgefinancierd voor een tegemoetkoming aan ESB-instellingen (zie toelichting artikel 4, bijdrage aan ZBO's/RWT's).

Nominaal

• – Dit betreft nominale ontwikkeling als gevolg van bovenstaande mutaties van de uitgaven (grondslag) en als gevolg van aanpassing van de indexatiepercentages van lonen en prijzen op basis van de laatste macro-economische raming van het CPB (CEP).

3.4 Artikel 4 Jonggehandicapten

Budgettaire gevolgen van beleid, begrotingsgefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt ‒ € 3,4 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen.

Juridisch verplichte uitgaven

De juridisch verplichte uitgaven zijn bij stand 1e suppletoire begroting 2024 100 %.

Inkomensoverdrachten

Uitkeringslasten Wajong

• – In de periode 2024-2026 stellen we het budget naar beneden bij. Dit komt onder andere door het bijstellen van de gemiddelde jaaruitkering. Uit realisaties blijkt dat meer uitkeringsgerechtigden arbeidsvermogen hebben en aan het werk zijn. Ook blijkt dat bij de groep werkenden minder gebruik gemaakt wordt van inkomensondersteuning. Daarnaast vallen de sociale lasten lager uit, vanwege een lager percentage werkgeversheffing zvw.

• – De opwaartse bijstelling op de uitkeringslasten Wajong voor de jaren 2027-2029 wordt verklaard door de extra instroom Wajong2015 naar aanleiding van de zogenoemde 10-jaarregel. Dit houdt in dat voor Wajongers waarbij tijdelijk geen arbeidsvermogen is vastgesteld en die in tien jaar tijd geen ontwikkelingen hebben laten zien, het ontbreken van arbeidsvermogen als duurzaam wordt aangenomen. Dit zorgt 10 jaar na de start van de regeling voor extra instroom in de Wajong2015 (vanaf 2025).

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Re-integratie Wajong

Op basis van verwachtingen van het UWV is het re-integratiebudget incidenteel voor 2024 (€ 1,1 miljoen) en voor de jaren 2025-2027 variërend tussen € 0,5 miljoen ‒ € 0,2 miljoen naar beneden bijgesteld. Daarnaast heeft in 2024 een budgettair neutrale herschikking plaatsgevonden van het re-integratiebudget op artikel 3 naar artikel 4 voor een tegemoetkoming voor instellingen die ondersteuning bieden bij ernstige scholingsbelemmeringen (ESB). Dit betreft een incidentele tegemoetkoming van € 3,6 miljoen voor de ESB-instellingen voor de cohorten gestart in 2021, 2022 en 2023 in verband met de stijging in kosten (met name personeelskosten).

3.5 Artikel 5 Werkloosheid

Budgettaire gevolgen van beleid, begrotingsgefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt - € 9,9 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen. De mutatie bij de ontvangsten is € 0,1 miljoen. Onderstaand worden de mutaties toegelicht.

Juridisch verplichte uitgaven

De juridisch verplichte uitgaven zijn bij stand 1e suppletoire begroting 2024 100%.

Uitgaven

Bijdrage ZBO's/RWTs

• – De investeringen in de arbeidsmarktdienstverlening zijn bedoeld voor de hervorming van de arbeidsmarktinfrastructuur vanaf 2025, het vervolg op de regionale mobiliteitsteams (RMT's). In de nieuwe arbeidsmarktinfrastructuur maken de Regionale werkcentra begeleiding naar passend werk of scholing beter toegankelijk. Deze hervorming bevordert daartoe o.a. de samenwerking tussen instanties zoals UWV, gemeenten, werkgeversorganisaties, vakbonden en onderwijs- en opleidingsinstellingen.

• – Van deze mutaties is er € 10,5 miljoen in 2025 en 2026, € 15,0 miljoen in 2027 en vanaf 2028 € 15,5 miljoen afkomstig uit de enveloppe Arbeidsmarkt, Armoede en Schulden die bij het coalitieakkoord Rutte IV zijn gereserveerd op de Aanvullende Post bij het ministerie van Financiën.

• – Tevens is er tijdelijk impulsbudget gereserveerd voor de hervorming van arbeidsmarktinfrastructuur: € 63,0 miljoen in 2025, € 60,0 miljoen in 2026, € 63,5 miljoen in 2027, € 67,0 miljoen in 2028. Ook in de periode 2029-2034 zijn nog tijdelijke middelen voor dit doel gereserveerd op de SZW-begroting.

• – Onder deze mutaties vallen ook diverse kasschuiven voor de RMT's. Hiervan is € 3,5 miljoen bestemd voor het ontschot budget, € 2,7 miljoen voor het personeelsbudget van de sociale partners en € 3,9 miljoen voor het personeelsbudget van UWV en Gemeenten. Al deze kasschuiven betreffen overlopende verplichtingen vanuit 2024 naar het jaar 2025.

Subsidies

• – Voor coördinatie crisisdienstverlening is er een kasschuif van € 4,2 miljoen van 2024 naar 2025. Dit is een kasschuif voor de subsidie organiserend vermogen. Dit betreft nabetalingen voor het restant dat partijen nog dienen te ontvangen na vaststelling van deze subsidie. Deze partijen zijn o.a. FNV, CNV en CAOP.

Budgettaire gevolgen van beleid, premiegefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt - € 102,8 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen. De mutatie bij de ontvangsten is € 14,2 miljoen. Onderstaand worden de mutaties toegelicht.

Inkomensoverdrachten

• – De raming van de Werkloosheidswet (WW) wordt per saldo neerwaarts bijgesteld. Deze bijstelling komt voort uit twee onderdelen. Enerzijds wordt de raming op basis van uitvoeringsinformatie van UWV naar boven aangepast (€ 59,2 miljoen in 2024 oplopend tot € 153,9 mijoen in 2029). De hoger dan verwachte instroom over 2023 werkt meerjarig door en zorgt zodoende de komende jaren voor hogere uitgaven. Daaraan gerelateerd worden ook hogere faillissementsuitkeringen verwacht.

• – Anderzijds stelt het CPB de raming van de werkloze beroepsbevolking in de meest recente raming (CEP 2024) neerwaarts bij. Als gevolg hiervan daalt ook het verwachte aantal werkloosheidsuitkeringen. Dit leidt tot een meerjarige meevaller op de WW van ‒ € 169,2 miljoen in 2024 (- € 280,9 in 2025, ‒ € 242,3 in 2026, ‒ € 193,4 in 2027, ‒ € 182,8 in 2028 en ‒ € 183,4 in 2029).

Nominaal

• – Dit betreft nominale ontwikkeling als gevolg van bovenstaande mutaties van de uitgaven (grondslag) en als gevolg van aanpassing van de indexatiepercentages van lonen en prijzen op basis van de laatste macro-economische raming van het CPB (CEP).

Ontvangsten

• – Overheidswerkgevers zijn eigenrisicodragers voor de WW. De WW-uitgaven worden door UWV verhaald op deze werkgevers. De raming van de ontvangsten uit verhaal is voor 2024 naar beneden bijgesteld op grond van uitvoeringsinformatie van UWV (- € 14,0 miljoen). Naar verwachting nemen de ontvangsten vanaf 2025 weer toe.

3.6 Artikel 6 Ziekte en verlofregelingen

Budgettaire gevolgen van beleid, begrotingsgefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt - € 33,8 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen. De mutatie bij de ontvangsten is € 27,3 miljoen. Onderstaand worden de mutaties toegelicht.

Juridisch verplichte uitgaven

De juridisch verplichte uitgaven zijn bij stand 1e suppletoire begroting 2024 100%.

Uitgaven

Inkomensoverdrachten

• – De TSB-uitkeringslasten worden neerwaarts bijgesteld. Dit is het gevolg van een lagere volumeverwachting. Dit is allereerst het gevolg van gefaseerde invoering. Om de uitvoerbaarheid van de regeling te waarborgen wordt de TSB gefaseerd ingevoerd en worden niet alle beoogde ziektes in de eerste jaren in de regeling opgenomen. Hierdoor zal het volume in 2024 en 2025 lager zijn dan eerder verwacht. Dit zorgt voor een neerwaartse bijstelling van €25 miljoen en €13 miljoen, respectievelijk. Daarnaast was gebruik van de TSB in het eerste jaar lager dan verwacht. Op basis hiervan stellen we het aantal toekenningen vanaf 2024 meerjarig neerwaarts bij. Wel wordt verwacht dat het gebruik van de TSB gedurende jaren zal groeien, waardoor de grootte van de bijstelling over de jaren afneemt.

• – De Ziekteverzekering uitkeringslasten zijn op basis van de realisatie van de uitkeringslasten 2023, de bijstelling van de CBS-bevolkingsprognose en een nieuwe wisselkoersvoorspelling meerjarig bijgesteld met € 2,3 miljoen in 2024 en € 0,9 miljoen in 2025 t/m 2029. Daarnaast is er sprake van een tegenvaller in 2024 vanwege de verdragsrechtelijke verplichting om een compensatieregeling voor het gebrek aan een verlofregeling te treffen voor personen die in de periode 2010 tot 2024 zelfstandig ondernemer waren en zwanger waren.

Budgettaire gevolgen van beleid, premiegefinanierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt - € 181,5 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen. Onderstaand worden de mutaties toegelicht.

Inkomensoverdrachten

• – De Ziektewet-uitgaven zijn in 2024 neerwaarts bijgesteld en vanaf 2025 meerjarig opwaarts bijgesteld. De neerwaarste bijstelling in 2024 komt voornamelijk door een nieuwe CAO in de uitzendbranche, waardoor het contract van uitzendkrachten niet meer wordt ontbonden bij ziekte. Hierdoor krijgen zieke uitzendkrachten loon doorbetaald tijdens de duur van hun contract en stromen ze de ZW niet in. De meerjarige opwaartse bijstelling wordt met name veroorzaakt door de verwerking van de nieuwe CPB-cijfers, waaruit blijkt dat de werkzame beroepsbevolking toeneemt en we meer beroep op ZW verwachten. Tegelijkertijd zijn er meer eigenrisicodragers per juli 2023, wat zorgt voor een neerwaartse plafondcorrectie die meerjarig doorwerkt.

• – De WAZO-raming wordt meerjarig naar beneden bijgesteld op basis van nieuwe uitvoeringsinformatie en de nieuwe CBS-geboorteprognose. Enerzijds is sprake van een lager volume door het lagere aantal geboortes en anderzijds een opwaartse bijstelling door een hogere gemiddelde uitkering. Per saldo is sprake van een neerwaartse bijstelling.

• – De raming voor de WAZO aanvullend geboorteverlof partners wordt meerjarig naar beneden bijgesteld op basis van nieuwe uitvoeringsinformatie en de nieuwe CBS-geboorteprognose. De bijstelling wordt vooral verklaard door een lager volume als gevolg van het lagere aantal geboortes. Er is daarnaast een relatief beperkte opwaartse bijstelling door een hogere gemiddelde uitkering. Per saldo is sprake van een neerwaartse bijstelling.

• – De raming voor de Wet Betaald ouderschapsverlof (WBO) wordt meerjarig naar beneden bijgesteld op basis van nieuwe uitvoeringsinformatie en de nieuwe CBS-geboorteprognose. Het volume wordt neerwaarts bijgesteld vanwege het lagere aantal geboortes. Daarnaast valt ook de gemiddelde uitkering lager uit.

Nominaal

• – Dit betreft de nominale ontwikkeling als gevolg van bovenstaande mutaties van de uitgaven (grondslag) en als gevolg van aanpassing van de indexatiepercentages van lonen en prijzen op basis van de laatste macro-economische raming van het CPB (CEP).

3.7 Artikel 7 Kinderopvang

Budgettaire gevolgen van beleid, begrotingsgefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt - € 143,3 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen. De mutatie bij de ontvangsten is - € 19,6 miljoen. Onderstaand worden de mutaties toegelicht.

Juridisch verplichte uitgaven

De juridisch verplichte uitgaven zijn bij stand 1e suppletoire begroting 2024 99,78%.

Uitgaven

Inkomensoverdrachten

• – De uitgaven Kinderopvangtoeslag zijn meerjarig naar beneden bijgesteld met € 119 miljoen in 2024, € 106 miljoen in 2025 en vervolgens oplopend tot € 474 miljoen in 2029. De bijstelling wordt grotendeels verklaard doordat het CBS de prognose van het aantal geboorten sterk naar beneden heeft bijgesteld. Daardoor neemt het gebruik van kinderopvang af, met name in latere jaren. De afname wordt enigszins gedempt in verband met inloop van de, momenteel lange, wachtlijsten in de kinderopvang. Daarnaast is er een opwaarts effect doordat de werkloosheid op basis van het CEP 2024 meerjarig naar beneden is bijgesteld. Per saldo blijft het gebruik van kinderopvang in 2024 en 2025 vrij stabiel en is sprake van een toenemende daling in latere jaren. De relatief sterke inkomensontwikkeling waar Dienst Toeslagen vanuit gaat (voor de bevoorschotting) leidt in 2024 tot lagere uitgaven en werkt ook nog door in 2025. Daarnaast zijn er in 2024 minder nabetalingen.

• – De maximum uurprijzen in de kinderopvangtoeslag worden in 2025 met 4 cent minder geïndexeerd. Dit leidt tot lagere uitgaven van € 0,9 miljoen in 2024, € 11,0 miljoen in 2025, verder oplopend tot € 24,8 miljoen in 2029. De besparing wordt ingezet voor het verhogen van het budget voor de SMI-middelen (structureel € 10,0 miljoen), uitbreiding van toezicht en handhaving (structureel € 4,1 miljoen), recht op kinderopvangtoeslag voor alle vormen van promovendi (structureel € 4,4 miljoen) en kinderopvang in Caribisch Nederland (structureel € 8,2 miljoen, deels gedekt uit de genoemde besparing).

Opdrachten

• – Gegeven de val van het kabinet Rutte IV en de verwachte formatieduur van het nieuwe kabinet is het niet realistisch dat in 2024 grote uitgaven gedaan zullen worden ten behoeve van de stelselherziening. Het huidige budget (€ 18,3 miljoen in 2024) zal naar verwachting leiden tot onderuitputting, terwijl – indien het nieuwe kabinet doorgaat met de stelselherziening – deze middelen nodig zullen zijn in volgende jaren. Daarom wordt € 15,2 miljoen kasgeschoven van 2024 naar de periode 2025-2027.

Ontvangsten

• – In de meeste jaren zijn de ontvangsten naar beneden bijgesteld. Dit houdt grotendeels verband met een lager percentage terugvorderingen dan waar eerder rekening mee was gehouden. Ouders hoeven dus naar verwachting minder terug te betalen. Daardoor komen de ontvangsten ook lager uit.

3.8 Artikel 8 Oudedagsvoorziening

Budgettaire gevolgen van beleid, begrotingsgefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt € 0,1 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen. De mutatie bij de ontvangsten is € 0,2 miljoen.

Juridisch verplichte uitgaven

De juridisch verplichte uitgaven zijn bij stand 1e suppletoire begroting 2024 99,9%.

Budgettaire gevolgen van beleid, premiegefinancierd

Toelichting

Het totaal van de mutaties 1e suppletoire begroting bedraagt - € 181,7 miljoen bij de uitgaven en de verplichtingen. Onderstaand worden de mutaties toegelicht.

Uitgaven

Inkomensoverdrachten

• – De raming van de AOW-uitkeringslasten wordt meerjarig neerwaarts bijgesteld. De voornaamste verklaring hiervoor is de bijstelling van het aantal personen met een AOW-uitkering. Het CBS heeft haar prognose voor het aantal mensen in de AOW-leeftijdsgroep naar beneden bijgesteld als gevolg van een daling van de levensverwachting veroorzaakt door de coronapandemie. De verwachting van het CBS is dat de levensverwachting zal herstellen, maar een volledig herstel naar de trend van voor de coronapandemie wordt niet meer verondersteld. Dit leidt tot een neerwaartse bijstelling van ‒ € 183,4 miljoen in 2024 en loopt op tot - € 533,3 miljoen in 2028.

Nominaal

• – De nominale ontwikkeling van de AOW is zowel het gevolg van de aanpassing van de indexatiepercentages van lonen en prijzen als van bovenstaande mutaties van de uitkeringen (grondslag) op basis van de laatste macro-economische raming van het CPB (CEP). Deze neerwaartse bijstelling loopt op tot ‒ € 1,147 miljard in 2028.

3.9 Artikel 9 Nabestaanden

Budgettaire gevolgen van beleid, begrotingsgefinancierd