Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Artikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2024 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (K).

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Defensie,K.H. Ollongren

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De voorliggende eerste suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de ontwerpbegroting 2024 van hoofdstuk K van de begroting van het Rijk.

In deze eerste suppletoire begroting van het Defensiematerieelbegrotingsfonds zijn de besluiten van het kabinet uit de Voorjaarsnotabesluitvorming verwerkt. Deze suppletoire wet dient dan ook in samenhang te worden gezien met de Voorjaarsnota. Als gevolg hiervan wordt het Defensiematerieelbegrotingsfonds (DMF) 2024 met € 1.113,1 miljoen verlaagd tot € 9.810,6 miljoen. De begroting is naar beneden bijgesteld omdat budget uit 2024 doorgeschoven wordt naar latere jaren. Het ministerie van Defensie spant zich tot het uiterste in om de voor 2024 op de Defensiebegroting beschikbare middelen tot besteding te laten komen. Desalniettemin is het, onder meer gezien de huidige grillige mondiale defensiemarkt en krapte op de arbeidsmarkt, niet mogelijk om alle projecten conform planning uit te voeren. Derhalve worden de uitgaven in een meer realistisch ritme gezet. De investeringsmiddelen die niet in 2024 uitgegeven kunnen worden blijven beschikbaar voor Defensie en zullen zo snel mogelijk alsnog besteed worden.

Het kabinet heeft besloten € 500 miljoen in 2028 toe te voegen aan de defensiebegroting. Deze middelen worden vanaf 2030 structureel verwerkt (in het Defensiematerieelbegrotingsfonds (K)). De extra middelen worden besteed aan het versterken van de luchtverdediging en aan munitie voor de eigen krijgsmacht. De oorlog in Oekraïne heeft aangetoond dat luchtverdediging van levensbelang is. Ook voor de verdediging van het NAVO-bondgenootschap is luchtverdediging een absolute prioriteit. Nederland geeft daarom gehoor aan de vraag van de NAVO om hier met voorrang in te investeren. Gelet op de huidige situatie is ook de urgentie om onze munitievoorraden versneld verder aan te vullen groot. Dit aanvullende budget stelt Defensie in staat om nu reeds verplichtingen aan te gaan en de industrie duidelijkheid te geven.

In paragraaf 2.1 wordt de cijfermatige aansluiting ten opzichte van de ontwerpbegroting uiteengezet. Vervolgens wordt in paragraaf 2.2 een overzicht weergegeven met de belangrijkste ontvangsten- en uitgavenmutaties. Afsluitend is in paragraaf 2.3 per artikel een tabel opgenomen met daarin de budgettaire gevolgen van beleid en de uitgaven- en ontvangstenmutaties. In aansluiting op de ontwerpbegrotingen en de Voorjaarsnota worden vanaf 2024 ook de mutaties voor het jaar t+5 opgenomen in de tabel budgettaire gevolgen van beleid van de 1ste suppletoire begroting. Dit betreft de extrapolatie van de begroting – het toevoegen van het jaar t+5 – en vervolgens de mutaties tot en met t+5 die tijdens de voorjaarsbesluitvorming zijn verwerkt.

Per artikel worden de mutaties groter dan of gelijk aan onderstaande staffel op het niveau van de financiële instrumenten (en eventueel artikelonderdeel) toegelicht.

De toelichtingen op de uitgaven gelden ook voor de verplichtingen. Alleen indien sprake is van een groot verschil van de verplichtingenmutaties ten opzichte van de uitgavenmutaties wordt dit verschil apart toegelicht. Deze verschillen ontstaan bijvoorbeeld doordat verplichtingen dit jaar worden aangegaan terwijl de uitgaven pas volgend jaar (of in de jaren daarna) plaatsvinden.

De eerste suppletoire begroting geeft een totaaloverzicht van financiële afwijkingen ten opzichte van de ontwerpbegroting van het DMF en wordt tegelijk met de Voorjaarsnota ingediend en uiterlijk 1 juni gepubliceerd. Jaarlijks worden het DPO en de DPO-Afwijkingsrapportage aan de Kamer aangeboden. Deze rapportages geven een overzicht van alle materieel-, vastgoed- en IT-projecten met een investeringsbedrag van meer dan € 50,0 miljoen in onderzoek en realisatie. Gelet op het commercieel vertrouwelijke karakter van een aantal projecten wordt voor deze projecten slechts een bandbreedte van het projectbudget.

2 Het beleid

2.1 Voorstel van wet

Met het onderhavige wetsvoorstel wordt voorgesteld de uitgavenbegroting 2024 van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (K) ten opzichte van de vastgestelde begroting met een bedrag van € 1.113,1 miljoen te verlagen en het ontvangstenbudget met € 1.112,1 miljoen te verlagen. Dit leidt voor het Defensiematerieelbegrotingsfonds tot een uitgavenbudget van € 9.810,6 miljoen en een ontvangstenbudget van € 9.811,5 miljoen. Met de eerste suppletoire begroting 2024 wordt voorgesteld de aan te gane verplichtingen te laten stijgen met € 1.382,6 miljoen tot € 14.992,3 miljoen. De cijfermatige aansluiting ten opzichte van de ontwerpbegroting 2024 is als volgt:

2.2 Ontvangsten- en uitgavenmutaties

Toelichting belangrijkste mutaties

• 1. PrijsbijstellingIn totaal wordt € 322,1 miljoen aan prijsbijstelling toegevoegd aan het DMF.

• 2. EindejaarsmargeDit betreft de toevoeging van de eindejaarsmarge 2023 van € 695,5 miljoen.

• 3. Kasschuif investeringenDe middelen voor deze investeringen worden vanuit 2024 naar latere jaren geschoven. Het ministerie van Defensie spant zich tot het uiterste in om de voor 2024 op de Defensiebegroting beschikbare middelen tot besteding te laten komen. Desalniettemin is het, onder meer gezien de huidige grillige mondiale defensiemarkt en krapte op de arbeidsmarkt, niet mogelijk om alle projecten conform planning uit te voeren. Derhalve worden de uitgaven in een meer realistisch ritme gezet. De investeringsmiddelen die niet in 2024 uitgegeven kunnen worden blijven beschikbaar voor Defensie en zullen zo snel mogelijk alsnog besteed worden.

  Van de kasschuif wordt € 500 miljoen in 2029 toegevoegd. Deze middelen worden na de meerjarenperiode vanaf 2030 structureel in de begroting verwerkt ten behoeve van de aanschaf van munitie en luchtverdediging.

• 4. IT diversenHet betreft een verhoging van € 35 miljoen en bestaat uit drie verschillende componenten. De eerste bedraagt € 17 miljoen extra kosten voor een nieuw software contract ten behoeve van COMMIT voor onder andere een hoger beveiligingsniveau. De tweede bedraagt € 15 miljoen en bestaat uit extra kosten als gevolg van dataverbruik buiten de Europese Unie. De laatste en derde bedraagt € 3 miljoen en bestaat uit inkoop van extra satellietcapaciteit.

• 5. ValutaJaarlijks worden op basis van het Centraal Economisch Plan van het Centraal Planbureau de effecten van de wisselkoersmutaties verwerkt op het DMF.

• 6. Interdepartementale budgetoverhevelingenEen aantal ministeries heeft budget overgeheveld naar Defensie voor het uitvoeren van activiteiten. Een deel daarvan is toegevoegd aan het DMF. Het betreft onder meer een bijdrage (€ 9,7 miljoen) van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat ten behoeve van Groeifondsproject POLARIS voor ontwikkeling van radartechnologie. Daarnaast draagt Defensie ook bij aan projecten van andere departementen, zoals een bijdrage aan het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor gezamenlijke eenheden. Per saldo komen de budgetoverhevelingen € 6,1 miljoen hoger uit dan begroot in de Ontwerpbegroting 2024.

2.3 Budgettaire gevolgen van beleid

Beleidsartikel 1 Defensiebreed Materieel

In totaal is voor 2024 71 % juridisch verplicht en 29 % beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor Defensiebreed materieel zijn per saldo met € 12,8 miljoen naar boven bijgesteld. Het betreft een optelsom van opwaartse en neerwaartse bijstellingen bij de instrumenten. Bij Kennis en Innovatie heeft dat onder andere te maken met het uitvoeren van kort cyclische activiteiten. Bij verwerving heeft dit te maken met projecten die overgaan naar een andere fase, zoals de Vervanging Medium Utility Helicopter, en doordat projectbudgetten in de juiste jaren zijn gezet in lijn met actuele verwachte realisatiemomenten. Tot slot betreft het de overheveling van verplichtingen uit 2023 die in dat jaar niet zijn aangegaan.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

Verwerving: voorbereidingsfase

Het budget voor de projecten in de voorbereidingsfase wordt met € 299,7 miljoen verlaagd. Deze verlaging wordt voornamelijk veroorzaakt doordat er projectbudget wordt geschoven naar andere jaren om aan te sluiten bij de actuele inzichten over de verwachte realisatiemomenten. Dit komt onder andere door langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en levertijden ten gevolge van de huidige marktomstandigheden.

Tevens is er projectbudget overgeheveld naar de onderzoeks- of realisatiefase. Voorbeelden hiervan zijn Waterbarrière Nieuwe Haven, Medium Utility Helicopter en Strategic Aeromedical Evacuation SAE.

Verwerving: realisatiefase

De realisatiefase van Defensiebreed materieel is met € 342,8 miljoen naar boven bijgesteld. Dit is enerzijds een gevolg van het toevoegen van budget dat in 2023 niet tot realisatie is gekomen (€ 459,0 miljoen), voor onder andere Verwerving Beleidskader Inzetvoorraden Conventionele Munitie (BKI) en het project Defensiebrede Vervanging Wielvoertuigen (DVOW), het overhevelen van budget naar de realisatiefase (€ 104,8 miljoen), waaronder de projecten Waterbarrière Nieuwe Haven, Medium Utility Helicopter en Strategic Aeromedical Evacuation SAE. Anderzijds is dit een gevolg van het verwerken van kasschuiven waarmee de projecten in het juiste kasritme zijn gezet(-/- € 168,0 miljoen), zoals het programma Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen, het project BKI conventionele munitie en de herschikking van het wissellaadsysteem oplegcombinatie.

Instandhouding

Het instandhoudingsbudget is per saldo met € 38,5 miljoen gestegen. Dit is grotendeels een gevolg van het toevoegen van budget dat in 2023 niet tot realisatie is gekomen (€ 33,9 miljoen). Het betreft uitgaven van het Munitiebedrijf voor de PATRIOT (Phased Array Tracking radar to Intercept On Target) raketten. Daar is het PATRIOT Advanced Capability (PAC)-3 missile recertificeringsprogramma van € 27,5 mln van 2023 naar 2024 geschoven. Het restant betreft diverse overige mutaties.

Kennis en Innovatie

Het budget voor Kennis en Innovatie is met € 60,4 miljoen gestegen. De verhoging wordt voornamelijk veroorzaakt door het versterken en formaliseren van de diverse innovatiecentra binnen Defensie met € 55,0 miljoen.

Over-/ onderprogrammering

Op het DMF wordt gewerkt met overprogrammering. Als gevolg van de mutaties die op dit artikel plaatsvinden, wordt ook de overprogrammering aangepast. Hiermee blijft de omvang van de overprogrammering binnen de overeengekomen grens van 30%.

Beleidsartikel 2 Maritiem Materieel

In totaal is voor 2024 42 % juridisch verplicht en 58 % beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor maritiem materieel zijn per saldo met € 464,2 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit is grotendeels het gevolg van de onder verwerving opgenomen toelichtingen en kleinere overige mutaties. Het verplichtingenbudget voor de Multipurpose fregatten (M-fregatten) en Vervanging Onderzeeboten is van de onderzoeksfase overgeheveld naar de realisatiefase.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

Verwerving: voorbereidingsfase

Het budget voor de projecten in de voorbereidingsfase is met de eerste suppletoire begroting met € 153,5 miljoen verlaagd.

Deze verlaging wordt voornamelijk veroorzaakt, doordat projectbudget is overgeheveld naar de onderzoeks- of realisatiefase. Dat geldt bijvoorbeeld voor het langer doorvaren van de Luchtverdedigings- en commandofregatten (LCF-fregatten), het langer instandhouden van de Walrusklasse onderzeeboten en de Intelligence, Surveillance and Reconnaissance (ISR)-capaciteit Noordzee.

Ook wordt er projectbudget in de juiste jaren gezet om aan te sluiten bij de actuele inzichten over de verwachte realisatiemomenten. Dit komt onder andere door langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en levertijden ten gevolge van de huidige marktomstandigheden.

Verwerving: onderzoeksfase

Het budget voor de projecten in de onderzoeksfase is met de eerste suppletoire begroting met € 331,7 miljoen verlaagd.

Deze verlaging wordt voornamelijk veroorzaakt, doordat projectbudget voor de Multipurposefregatten (M-fregatten) en Vervanging Onderzeeboten is overgeheveld naar de realisatiefase.

Verwerving: realisatiefase

De realisatiefase van Maritiem materieel is met € 486,2 miljoen verhoogd. Dit is enerzijds een gevolg van het toevoegen van budget dat in 2023 niet tot realisatie is gekomen (€ 244,4 miljoen) zoals bij de projecten ESSM Block 2 en Vervanging MK46 Lightweight Torpedo, het overhevelen van budget naar de realisatiefase (€ 667,0 miljoen) voor onder andere de Vervanging M-Fregatten en de Vervanging Onderzeeboten. Anderzijds is dit een gevolg van het verwerken van kasschuiven uit het Defensie Lifecycle Plan, waarmee de projecten in het juiste kasritme zijn gezet (-/- € 413,5 miljoen). Dit betreft onder andere het project Future Littoral All-Terrain Mobility Band Vagn (FLATM BV), het project vervanging Hulpvaartuigen en ESSM Block 2. Het restant betreft diverse overige mutaties (-/- € 14,0 miljoen).

Instandhouding

Voor de Instandhoudingsopgaven is het budget per saldo met € 46,1 miljoen gestegen. Dit is het gevolg van het toevoegen van budget (€ 20,0 miljoen) uit de Defensiebegroting artikel 2 omdat onderhoudswerkzaamheden vanwege personele ondervulling worden uitbesteed. Het restant betreft een overboeking uit de verwervingsvoorbereidingsfase en diverse kleinere mutaties.

Over-/ onderprogrammering

Op het DMF wordt gewerkt met overprogrammering. Als gevolg van de mutaties die op dit artikel plaatsvinden, wordt ook de overprogrammering aangepast. Hiermee blijft de omvang van de overprogrammering binnen de overeengekomen grens van 30%. Daarnaast is het, gelet op de druk op de Defensie- en arbeidsmarkt, onzeker of alle beschikbare middelen in 2024 tot besteding komen. Om die reden is besloten een deel van het budget over meerdere jaren te spreiden.

Beleidsartikel 3 Land Materieel

In totaal is voor 2024 62 % juridisch verplicht en 38 % beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor land materieel zijn per saldo met € 1,3 miljard naar boven bijgesteld. Dit heeft grotendeels te maken met verplichtingen uit 2023 die in dat jaar niet zijn aangegaan. Daarnaast zijn de verplichtingen in lijn gebracht met actuele inzichten over de verwachte realisatiemomenten en heeft het versnellen van de aankoop van munitie een opwaartse bijstelling teweeggebracht.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

Verwerving: voorbereidingsfase

Het budget voor de projecten in de voorbereidingsfase wordt met € 406,7 miljoen verlaagd. Deze verlaging wordt vooral veroorzaakt, doordat er projectbudget wordt geschoven naar andere jaren om aan te sluiten bij de actuele inzichten over de verwachte realisatiemomenten. Dit komt onder andere door langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en levertijden ten gevolge van de huidige marktomstandigheden.

Tevens is er projectbudget overgeheveld naar de onderzoeks- of realisatiefase. Dit geldt bijvoorbeeld voor het project Versterken vuursteun en het opheffen van het Single Service Management (SSM) vuursteuncapaciteit en de mortiercapaciteit.

Verwerving: realisatiefase

De realisatiefase van verwerving landmaterieel is met € 116,7 miljoen verhoogd. Dit is enerzijds een gevolg van het verwerken van kasschuiven waarmee de projecten in het juiste kasritme zijn gezet, zoals de projecten Verlenging levensduur Patriot en de Midlife Update (MLU) voor het wapensysteem Infanterie gevechtsvoertuig (IGV) CV9035NL. Anderzijds is het een gevolg van het toevoegen van budget dat in 2023 niet tot realisatie is gekomen (€ 83,5 miljoen). Dit betreft onder andere het project Verwerving Beleidskader Inzetvoorraden Conventionele Munitie Land (BKI) en het project Verwerving Grootpantserwielvoertuig Boxer. Het restant betreft diverse overige mutaties.

Instandhouding

Het budget voor de instandhouding van materieel is per saldo gestegen met € 9,3 miljoen. Dit bestaat grotendeels uit € 6,8 miljoen aan middelen die niet tot uitgaven zijn gekomen in 2023. Het restant wordt verklaard door een aantal kleinere mutaties.

Over-/ onderprogrammering

Op het DMF wordt gewerkt met overprogrammering. Als gevolg van de mutaties die op dit artikel plaatsvinden, wordt ook de overprogrammering aangepast. Hiermee blijft de omvang van de overprogrammering binnen de overeengekomen grens van 30%.

Beleidsartikel 4 Lucht Materieel

In totaal is voor 2024 100 % juridisch verplicht en 0 % beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget. Het huidige percentage juridisch verplicht wordt nog nader bezien in samenhang met veranderende leverschema's en indien nodig bij het eerstvolgende begrotingsmoment aangepast.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor lucht materieel zijn per saldo met € 778,5 miljoen naar boven bijgesteld. Dit heeft grotendeels te maken met verplichtingen uit 2023 die in dat jaar niet zijn aangegaan.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

Verwerving: voorbereidingsfase

Het budget voor de projecten in de voorbereidingsfase wordt met € 235,5 miljoen verlaagd.

Deze verlaging wordt voornamelijk veroorzaakt door het herschikken van projectbudget naar latere jaren om deze in lijn te brengen met actuele inzichten over realisatiemomenten. Ook heeft er overheveling van projectbudget naar de realisatiefase plaatsgevonden, bijvoorbeeld voor het project Helix.

Verwerving: realisatiefase

Het budget voor de verwerving realisatiefase is met € 67,7 miljoen verlaagd. Het betreft een optelsom van neerwaartse en opwaartse bijstellingen. Dit wordt onder andere veroorzaakt door het verwerken van kasschuiven waarmee de projecten in het juiste kasritme zijn gezet, waaronder het project Verwerving F-35. Daarnaast is er budget toegevoegd dat in 2023 niet tot realisatie is gekomen (€ 285,0 miljoen), zoals projecten Apache Remanufacture en Chinook Vervanging en Modernisering. Het restant betreft een deel dat van de voorbereidingsfase is overgeheveld naar de realisatiefase en diverse overige mutaties.

Instandhouding

Het instandhoudingsbudget lucht materieel is per saldo met € 11,8 miljoen gestegen. Dit is enerzijds het gevolg van de toevoeging van het Multi Role Tanker Transport (MRTT-) budget van € 30,9 miljoen. Dit budget is vanuit de investeringen (delta-exploitatiereeks) naar het CLSK-deel van lucht materieel overgeheveld. Daartegenover staat dat het budget met € 13,9 miljoen naar beneden is bijgesteld omdat de bijbehorende uitgaven al in 2023 hebben plaatsgevonden en heeft een negatieve bijstelling op het budget plaatsgevonden van € 5,2 miljoen vanwege de gewijzigde wisselkoers van de Amerikaanse dollar en de Zweedse Kroon (CEP wisselkoerscorrectie).

Over-/ onderprogrammering

Op het DMF wordt gewerkt met overprogrammering. Als gevolg van de mutaties die op dit artikel plaatsvinden, wordt ook de overprogrammering aangepast. Hiermee blijft de omvang van de overprogrammering binnen de overeengekomen grens van 30%.

Beleidsartikel 5 Infrastructuur en Vastgoed

In totaal is voor 2024 83 % juridisch verplicht en 17% beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor infrastructuur en vastgoed zijn per saldo met € 53,0 miljoen naar boven bijgesteld. Het betreft een optelsom van opwaartse en neerwaartse bijstellingen bij de instrumenten. Dit is onder andere het gevolg van de onder verwerving toegelichte overhevelingen en verplichtingen uit 2023 die in dat jaar niet zijn aangegaan.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

Verwerving: voorbereidingsfase

Het budget voor de projecten in de voorbereidingsfase is met de eerste suppletoire begroting met € 103,3 miljoen verlaagd.

Deze verlaging wordt voornamelijk veroorzaakt, doordat projectbudget is overgeheveld naar de realisatiefase. Dit geldt bijvoorbeeld voor het project Verbeteren legering Defensiebreed fase 2 en Revitalisering Johannes Postkazerne te Havelte. Daarnaast wordt er projectbudget geschoven naar andere jaren om aan te sluiten bij de actuele inzichten over de verwachte realisatiemomenten.

Verwerving: realisatiefase

Het budget voor de realisatiefase is per saldo met € 149,5 miljoen verhoogd. Budget wat in 2023 niet tot uitgaven heeft geleid is toegevoegd aan het budget voor 2024 (€ 234,2 miljoen). Daarnaast is budget van de voorbereidingsfase naar de uitvoeringsfase verschoven (€ 58,9 miljoen).

Voor een aantal projecten is het budget verhoogd. Dit betreft Verbeteren legering Defensiebreed voor € 62,9 miljoen, startbudget PFAS voor € 22,4 miljoen en verdeling budget Programma Concentreren, Vernieuwen, Verduurzamen (CVV) voor € 25,0 miljoen. Dit budget komt gedeeltelijk uit 2023 waar het niet tot realisatie is gekomen. Specifiek voor het project Verbeteren legering Defensiebreed komt het budget uit de voorbereidingsfase naar de realisatiefase.

De realisatie van een aantal projecten is van 2024 verschoven naar latere jaren en de hiermee samenhangende budgetten schuiven ook mee wat leidt tot een verlaging van het budget (€ 260,6 miljoen). Dit bedrag wordt opgemaakt uit onder andere de projecten Aanpassing Vastgoed en Equipmentcomplex.

Een aantal andere kleine herschikkingen leidt per saldo tot een verhoging van het budget met € 6,7 miljoen.

Instandhouding

Het budget voor de instandhouding van het vastgoed is met € 40,1 miljoen gestegen.

Budget wat in 2023 niet tot uitgaven heeft geleid is toegevoegd aan het budget voor 2024 (€ 143,4 miljoen). Dit betreft het budget voor instandhouding van vastgoed (€ 78,4 miljoen) en CVV-budget (€ 65 miljoen). De realisatie van een aantal projecten is van 2024 verschoven naar latere jaren en de hiermee samenhangende budgetten schuiven ook mee wat leidt tot een verlaging van het budget (€ 128,4 miljoen). Een aantal andere kleine herschikkingen leidt per saldo tot een verhoging van het budget met € 25 miljoen.

Over-/ onderprogrammering

Op het DMF wordt gewerkt met overprogrammering. Als gevolg van de mutaties die op dit artikel plaatsvinden, wordt ook de overprogrammering aangepast. Hiermee blijft de omvang van de overprogrammering binnen de overeengekomen grens van 30%.

Beleidsartikel 6 IT

In totaal is voor 2024 76 % juridisch verplicht en 24 % beleidsmatig gereserveerd ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor IT zijn per saldo met € 751,5 miljoen naar beneden bijgesteld. Het betreft een optelsom van opwaartse en neerwaartse bijstellingen bij de instrumenten. Dit is grotendeels het gevolg van de onder verwerving toegelichte overhevelingen, zoals de overgang van projecten naar een andere fase, maar ook van verplichtingen uit 2023 die niet in dat jaar zijn aangegaan. Tevens zijn de verplichtingenstanden van diverse projecten in lijn gebracht met actuele inzichten over de verwachte realisatiemomenten.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving

Verwerving: voorbereidingsfase

Het budget voor de projecten in de voorbereidingsfase wordt met € 573,2 miljoen verlaagd.

Deze verlaging wordt onder andere veroorzaakt, doordat projectbudget is overgeheveld naar de realisatiefase. Voorbeelden hiervan zijn het project Bouwen fundering data gedreven werken en Data Science (DS) & Artificial Intelligence (AI), Joint Targeting Support Cell, Command and Control (C2) systemen van de luchtmacht en Verduurzamen IT gezondheidszorg.

Daarnaast wordt er projectbudget geschoven naar andere jaren om aan te sluiten bij de actuele inzichten over de verwachte realisatiemomenten. Dit komt onder andere door beperkte capaciteiten in de ‘voorzien in’-keten en door langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten. In de Defensieorganisatie wordt met het voorzien-in van materieel het proces bedoeld dat loopt van de behoeftestelling tot en met levering van goederen en/of diensten inclusief de nazorg aan de gebruikers. Binnen het voorzien-in proces worden als dat nodig is goederen en/of diensten ingekocht of aanbesteed voor de hele Defensieorganisatie.

Verwerving: realisatiefase

Het budget voor de projecten in de realisatiefase van IT materieel is met € 24,5 miljoen naar boven bijgesteld. Dit is enerzijds een gevolg van het toevoegen van budget dat in 2023 niet tot realisatie is gekomen (€ 18,5 miljoen) voor onder andere Maritiem Operationeel Centrum Kustwacht en ERP M&F S/4HANA (Roger) en het overhevelen van budget naar de realisatiefase (€ 152,6 miljoen). Anderzijds is dit een gevolg van het verwerken van kasschuiven waarmee de projecten in het juiste kasritme zijn gezet, zoals het programma Grensverleggende IT (GrIT).

Instandhouding

Het instandhoudingsbudget is per saldo met € 33,7 miljoen gedaald. Dit betreft enerzijds de correctie van de delta exploitatie van Datacenter naar het project Grensverleggende IT (GrIT). Anderzijds is er € 32,0 miljoen toegevoegd aan het budget vanwege de extra kosten van het Microsoft contract en extra kosten aan dataverbruik buiten de Europese Unie. Het restant betreft diverse overige mutaties.

Over-/ onderprogrammering

Op het DMF wordt gewerkt met overprogrammering. Als gevolg van de mutaties die op dit artikel plaatsvinden, wordt ook de overprogrammering aangepast. Hiermee blijft de omvang van de overprogrammering binnen de overeengekomen grens van 30%. Daarnaast is het, gelet op de druk op de Defensie- en arbeidsmarkt, onzeker of alle beschikbare middelen in 2024 tot besteding komen. Om die reden is besloten een deel van het budget over meerdere jaren te spreiden.

Beleidsartikel 7 Bijdrage andere begrotingshoofdstukken Rijk

Toelichting op de uitgaven

Dit begrotingsartikel is technisch van aard. Op dit artikel worden de bijdragen verantwoord die vanuit de reguliere Defensiebegroting (Hoofdstuk X) overgeheveld worden naar het DMF.

Beleidsartikel 8 Overige uitgaven en ontvangsten

Toelichting op de uitgaven

Het kabinet stelt in 2028 incidenteel 500 miljoen euro beschikbaar voor versterking van de luchtverdediging en voor het aanvullen van munitie voor de eigen krijgsmacht.

3 Verdiepingsbijlage

In de verdiepingsbijlage is per begrotingsartikel een meerjarige (voor de volledige planperiode) tabel met daarin de mutaties per jaar opgenomen.