Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Artikel 1 

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2023 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie (X).

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

DE MINISTER VAN DEFENSIE,K.H. Ollongren

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De voorliggende 2^e suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de 1^e incidentele suppletoire begroting 2023 (Prinsjesdag suppletoire begroting) van hoofdstuk X van de begroting van het Rijk.

In deze 2^e suppletoire begroting van Defensie zijn de besluiten van het kabinet uit de Najaarsnota verwerkt. Deze suppletoire wet dient dan ook in samenhang te worden gezien met de Najaarsnota.

In paragraaf 2.1 wordt de cijfermatige aansluiting ten opzichte van de 2^e incidentele suppletoire begroting uiteengezet. Vervolgens worden in paragraaf 2.2 de uitgavenmutaties en in 2.3 de ontvangstenmutaties worden toegelicht. Afsluitend is in paragraaf 2.4 per artikel een tabel opgenomen met daarin de budgettaire gevolgen van beleid en de uitgaven- en ontvangstenmutaties. Per artikel worden de mutaties groter dan of gelijk aan onderstaande staffel op het niveau van de financiële instrumenten (en eventueel artikelonderdeel) toegelicht.

De toelichtingen op de uitgaven gelden ook voor de verplichtingen. Alleen indien sprake is van een groot verschil van de verplichtingenmutaties ten opzichte van de uitgavenmutaties wordt dit verschil apart toegelicht. Deze verschillen ontstaan bijvoorbeeld doordat verplichtingen zijn aangegaan die niet tot een uitgavenmutatie leiden of door regelingen waarvoor de verplichtingen dit jaar worden aangegaan terwijl de uitgaven pas volgend jaar (of in de jaren daarna) plaatsvinden.

2 Het beleid

2.1 Voorstel van wet

Met het onderhavige wetsvoorstel wordt voorgesteld de uitgavenbegroting 2023 van het Ministerie van Defensie (X) ten opzichte van de 2^e incidentele suppletoire begroting met een bedrag van € 289,3miljoen te verlagen. Voor het begrotingsbedrag van de ontvangsten 2023 wordt voorgesteld dit met € 98,9 miljoen te verhogen. Dit leidt voor het Ministerie van Defensie tot een uitgavenbudget van € 15.062,3 miljoen en een ontvangstenbudget van € 292,6 miljoen. De begroting voor de in 2023 aan te gane verplichtingen neemt toe met € 552,9 miljoen tot € 16.878,7 miljoen. De cijfermatige aansluiting ten opzichte van 2^e incidentele suppletoire begroting 2023 is als volgt:

2.2 Uitgavenmutaties

Toelichting overzicht uitgavenmutaties

1. Kasschuif Oekraïne

Als gevolg van een kasschuif van de voor de steun aan Oekraïne bestemde middelen van 2023 naar 2024 wordt de begroting met € 180,9 miljoen naar beneden bijgesteld. De kasgelden verschuiven naar 2024, met name vanwege een krappe defensiemarkt.

2. Vrijgave Defensiebudget

Als gevolg van onder andere de gevolgen van krapte op de Defensiemarkt en op de arbeidsmarkt op het realisatievermogen van Defensie, wordt met deze suppletoire begroting een bedrag van € 46,9 miljoen vrijgegeven.

3. Vrijval HGIS

Het Budget Internationale Veiligheid (BIV) is op artikel 1.1 van de Defensiebegroting geplaatst, maar valt ook onder de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS). Het BIV is een voorziening die het mogelijk maakt om op verwachte en onverwachte internationale ontwikkelingen te reageren. Wat in een boekjaar van deze voorziening niet nodig blijkt te zijn vloeit terug naar de HGIS.

4. Vrijval overige inzet

Het budget voor de overige inzet wordt met name ingezet voor Vessel Protection Detachments (VPD). In 2023 worden niet veel VPD's meer verwacht, vandaar dat een deel van het resterende budget vrijvalt.

5. Overige overboekingen

Per saldo daalt de begroting van Defensie als gevolg van de interdepartementale budgetoverhevelingen met € 7,1 miljoen.

6. Overige mutaties

Per saldo daalt de begroting van Defensie als gevolg van de overige mutaties met € 4,4 miljoen. Het betreft onder andere het naar benden bijstellen van het uitgavenkader als gevolg van minder ontvangsten en het doorwerken van de bijdrage vanuit de begroting Hoofdstuk X Defensie aan hoofdstuk K Defensiematerieelbegrotingsfonds ten behoeve van uitgaven die op het fonds worden verantwoord.

2.3 Ontvangstenmutaties

Toelichting overzicht ontvangstenmutaties

1. Samenwerking steun Oekraïne

De ontvangsten stijgen met € 97,5 miljoen als gevolg van de samenwerking met Denemarken om steun te leveren aan Oekraïne. Denemarken draagt een deel van de financiële lasten hiervan. Dit leidt tot ontvangsten op de Defensiebegroting.

2. Afromen eigen vermogen Paresto

Door de krapte op de arbeidsmarkt was Paresto niet in staat de gevraagde hoeveelheid inhuurcapaciteit te verkrijgen. Desondanks zijn er nauwelijks aanvragen afgewezen. De baten zijn hierdoor niet aangetast. De uitgaven vallen wel lager uit, hierdoor is het eigen vermogen gestegen. Het surplus eigen vermogen is afgeroomd conform de regeling agentschappen. Het eigen vermogen van een baten-lastenagentschap is gebonden aan een maximumomvang van 5% van de gemiddelde jaaromzet, berekend over de laatste drie jaar.

3.Overige mutaties

Het ontvangstenbudget is vanwege enkele meer- en minderontvangsten met per saldo € 3,6 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door lagere ontvangsten voor goederen en diensten bij COMMIT (€ 4,0 miljoen).

2.4 Budgettaire gevolgen van beleid

Beleidsartikel 1 Inzet

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht. Voor 2023 is 77% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingenruimte stijgt met € 396,4 miljoen. Dit is het gevolg van € 444,0 miljoen hogere verplichtingen om de samenwerking met Denemarken mogelijk te maken. In deze samenwerking gaat Nederland het contract met de leverancier aan en compenseert Denemarken een deel van de uitgaven voor te doneren materieel. Dit leidt tot een hogere verplichtingenruimte. Daarnaast is er een hogere verplichtingenruimte benodigd om de steun aan Oekraïne in 2024 te continueren via bilaterale commerciële leveringen.

Voor € 48,0 miljoen daalt de verplichtingenruimte binnen de Crisisbeheersingsoperaties en de Overige inzet. Deze daling is gelijk aan de daling die bij de uitgaven wordt toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

De totale uitgaven worden met € 228,9 miljoen naar beneden bijgesteld in 2023, vooral door een kasschuif voor Oekraïne van 2023 naar 2024 van € 180,9 miljoen. Met name vanwege een krappe defensiemarkt verschuiven kasgelden naar 2024. Daarnaast zijn de uitgaven voor de Crisisbeheersingsoperaties (€ 40,0 miljoen) verlaagd, dit is het gevolg van eenzelfde daling bij het Budget Internationale Veiligheid (BIV). Het BIV is een voorziening die het mogelijk maakt om op verwachte en onverwachte internationale ontwikkelingen te reageren. Wat in een boekjaar van deze voorziening niet nodig blijkt zijn vloeit terug naar de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS), waar het BIV binnen de Rijksbegroting aan gekoppeld is. Voor 2023 is de verwachte vrijval € 40,0 miljoen.

De verwachte uitgaven voor de Overige Inzet dalen met € 10,0 miljoen. Dit budget wordt met name ingezet voor Vessel Protection Detachments (VPD). In 2023 worden niet veel VPD's meer verwacht, waardoor een deel van het resterende budget vrijvalt. Tegenover deze bijstellingen staan € 2,1 miljoen hogere uitgaven door overige mutaties.

Toelichting op de ontvangsten

De ontvangsten stijgen met € 97,5 miljoen als gevolg van de samenwerking met Denemarken om steun te leveren aan Oekraïne. Denemarken draagt een deel van de financiële lasten hiervan. Dit leidt tot ontvangsten op de Defensiebegroting.

Beleidsartikel 2 Koninklijke Marine

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht. Voor 2023 is 99% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen van de Koninklijke Marine stijgen met € 114,1 miljoen. Gedeeltelijk lopen deze mutaties gelijk met de uitgaven.

Het verschil binnen de verplichtingen wordt voor € 49,4 miljoen veroorzaakt door de prijsbijstelling voor de resterende looptijd van de contracten Luchtverkenningscapaciteit en helikoptercapaciteit van Kustwacht Nederland. Daarnaast wordt dit jaar naar verwachting nog een meerjarig contract afgesloten voor het ontwikkelen, inrichten en uitvoeren van een leerlijn Marine Technicus ter waarde van € 22,0 miljoen. Het doel hiervan is het groeiend tekort aan goed gekwalificeerd technisch personeel bij de Koninklijke Marine op te lossen. Het restant betreft het saldo van meerdere kleine mutaties.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt verhoogd met € 26,8 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Personele uitgaven

De personele uitgaven bij de Koninklijke Marine stijgen per saldo met €16,9 miljoen. Dit komt door verschillende herschikkingen. Binnen het budget «overige personele uitgaven» is bijna € 19,7 miljoen toegevoegd vanwege hogere uitgaven voor onder andere meer opleidingen en alternatieve personele capaciteit zoals het HR-ecosysteem.

Beleidsartikel 3 Koninklijke Landmacht

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht. Voor 2023 is 98% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

Er zijn voor dit artikel € 40,8 miljoen meer verplichtingen aangegaan dan geraamd. Hiervan komt € 15,7 miljoen voort uit de inhuur van instructiecapaciteit voor het dienjaar en € 10,0 miljoen voor extra rantsoenen. Verder zijn de verplichtingen per saldo € 12,9 miljoen hoger als gevolg van het arbeidsvoorwaardenakkoord 2021 ‒ 2023. Het overige verschil tussen de verplichtingen en uitgaven wordt verklaard met de toelichting op de uitgaven.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt verhoogd met € 12,9 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Personele uitgaven

Personele uitgaven stijgen per saldo met € 14,9 miljoen. Dit wordt met name veroorzaakt door de stijging van de uitgaven voor Eigen Personeel. Deze stijgen per saldo met € 12,9 miljoen. Grotendeels is dit als gevolg van toekennen van budget uit het arbeidsvoorwaardenakkoord 2021 ‒ 2023 (€ 14,3 miljoen). Verder wordt het budget met € 5,7 miljoen verhoogd middels kleine mutaties waarvan de grootste een budget ophoging is van eigen personeel ter waarde van € 2,2 miljoen. Deze ophoging komt door een stijging van het aantal reservisten. Daartegenover staat een correctieboeking van € 7,0 miljoen waarmee het budget daalt.

Beleidsartikel 4 Koninklijke Luchtmacht

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht. Voor 2023 is 94% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen van de Koninklijke Luchtmacht stijgen per saldo met € 24,8 miljoen. Dit is voornamelijk het gevolg van het aangaan van een groot contract met TNO/NLR ter waarde van € 10,0 miljoen, waarvan de kasuitgaven in latere jaren plaatsvinden. TNO/NLR zal de komende jaren ondersteuning bieden op onder meer de F-35, MQ-9 en Target Support Cell. Daarnaast is dit jaar ook de FMS-case vliegeropleidingen opgehoogd vanwege duurder wordende opleiding. Dit heeft gezorgd voor een ophoging van € 6,0 miljoen van het verplichtingen budget. Het restant van het verschil tussen verplichtingen en uitgaven wordt veroorzaakt door meerdere kleinere mutaties.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt verlaagd met € 0,5 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Personele uitgaven

Per saldo is het budget met € 13,4 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een lager budget voor eigen personeel. Dit is het gevolg van een aantal herschikking op de CLSK begroting (€ 25,5 miljoen) vanwege ondervulling van de organisatie. Daartegenover staat dat het budget voor extern inhuur, waarmee het gebrek aan eigen personeel wordt opgevangen, is gestegen (€ 7,5 miljoen).

Materiële uitgaven

Het budget voor overige materiële exploitatie is met € 7,5 miljoen opgehoogd ten behoeve van een onvoorziene betaling aan de simulator waarmee refueling in de lucht door onze nieuwe tankvliegtuigen kan worden nagebootst (MRTT ARO SIM).

Gereedstelling

Per saldo is het budget gereedstelling met € 5,4 miljoen gestegen. Het overgrote deel ervan komt door een overboeking van € 3,0 miljoen ten behoeve van de Air Policing taak met de F-35 aan de Oostgrens van Europa.

Beleidsartikel 5 Koninklijke Marechaussee

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht. Voor 2023 is 100% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt verlaagd met € 44,6 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Personele uitgaven

Het budget voor personele uitgaven worden per saldo met € 36,9 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een lager budget voor eigen personeel van € 47,4 miljoen. Enerzijds wordt dit veroorzaakt door de snellere groei van de organisatie en het bijbehorende budget ten opzichte van de groei van het personeelsbestand, en anderzijds door het uitstel van de uitbetaling van de nieuwe regeling Toelage Onregelmatige Dienst (TOD) uit het AV-akkoord (€ 9,7 miljoen). Daarnaast heeft Defensie € 8,4 miljoen niet gerealiseerd budget teruggeboekt aan het gezag (respectievelijk het ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties) en is het budget vanwege een aantal overige herschikkingen met per saldo € 4,4 miljoen naar beneden bijgesteld. Daartegenover staat een hoger budget voor overige personele exploitatie (€ 2,6 miljoen) en externe inhuur (€ 8,1 miljoen). Dit wordt voornamelijk gedekt door het overhevelen van € 6,4 miljoen budget eigen personeel.

Materiële uitgaven

Het budget voor materiële uitgaven worden per saldo met € 7,6 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de vertraging van de personele uitbreidingen (€ 5,9 miljoen), en het terugboeken van niet gerealiseerd budget aan het ministerie van Justitie en Veiligheid (€ 4,7 miljoen). Daartegenover staat het ophogen van het budget vanwege een aantal herschikkingen met € 3,0 miljoen.

Beleidsartikel 7 Commando Materieel en IT

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht. Voor 2023 is 100% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen worden met € 48,2 miljoen verhoogd. Dit komt voornamelijk doordat in 2023 een aantal inhuurcontracten is gesloten met een langere looptijd waarmee wordt ingezet op beschikbaarheid van voldoende capaciteit.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt verhoogd met € 26,2 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Personele uitgaven

De personele uitgaven worden per saldo met € 19,3 miljoen verhoogd. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een hoger budget voor externe inhuur (€ 31,4 miljoen). De oorzaak is de achterblijvende vulling op IT-functies en de hieraan verbonden noodzakelijke inhuur van externen. Daartegenover staat dat het budget voor eigen personeel per saldo met € 13,2 miljoen naar beneden is bijgesteld.

Opdrachten

Het budget voor gereedstelling stijgt met € 8,0 miljoen. Dit betreft extra uitgaven voor brandstof en smeermiddelen.

Beleidsartikel 8 Defensie Ondersteuningscommando

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht. Voor 2023 is 94% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen van het DOSCO lopen grotendeels gelijk met de kasuitgaven, zoals hieronder toegelicht. Het verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door een bijstelling van € 7,0 miljoen. Als gevolg van de oorlog in Oekraïne is er een hogere realisatie van de verplichtingen binnen de Defensie Gezondheidszorg Organisatie (DGO).

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt per saldo verhoogd met € 44,5 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Personele uitgaven

Het budget voor de overige personele exploitatie is per saldo met € 9,7 miljoen verhoogd. Dit wordt met name veroorzaakt door een toevoeging van € 20,5 miljoen. Het WKR-budget is hiermee verhoogd als gevolg van een naheffing van de Belastingdienst. Daarnaast vindt er een overheveling van € 10,0 miljoen plaats naar het budget voor overige materiële exploitatie ten behoeve van het budget voor energie en water.

Materiële uitgaven

Het budget voor de materiële uitgaven is per saldo met € 40,2 miljoen verhoogd. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een hoger budget voor energie en water (€ 25,7 miljoen) vanwege de gestegen prijzen. Voor € 5,0 miljoen is hiervoor extra budget ontvangen, voor het overige deel van € 20,7 miljoen zijn enkele meevallers op de DOSCO-begroting aangewend, zoals onderrealisatie op het budget voor eigen personeel.

Daarnaast is € 9,6 miljoen toegevoegd voor betalingen die zijn gedaan in het kader van Multi-Role Tanker Transport (MRTT) en heeft het DOSCO € 3,5 miljoen budget ontvangen als compensatie voor Geneeskundige Logistiek vanwege uitgaven die in 2022 zijn gedaan als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Als gevolg van de toegenomen vraag naar transport is € 4,0 miljoen extra budget toegevoegd. Daartegenover staat een aantal kleine herschikkingen, die per saldo leiden tot een verlaging van het budget met € 2,6 miljoen.

Niet-Beleidsartikel 9 Algemeen

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen stijgen per saldo met € 6,5 miljoen. Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door € 7,2 miljoen aan hogere verplichtingen voor kennisopbouw bij TNO, NLR en MARIN via het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) vanuit het hiervoor bij Defensienota beschikbaar gestelde budget, een € 4,8 miljoen hogere bijdrage aan de NAVO en € 2,1 miljoen hogere verplichtingen aan subsidies. Daartegenover staan € 5,1 miljoen lagere verplichtingen aan schadevergoedingen, hoofdzakelijk veroorzaakt door € 6,5 miljoen aan lagere uitgaven voor de Regeling uitkering chroom-6 Defensie en de civielrechtelijke regeling Srebrenica waarvan verwacht wordt dat deze uitgaven niet in 2023 maar in latere jaren zullen plaatsvinden, en € 1,8 miljoen lagere verplichtingen aan beleidsopdrachten door onder andere de overheveling van € 1,0 miljoen naar het DMF voor elektrische laadpalen op Defensielocaties en de interdepartementale overheveling van € 0,5 miljoen naar het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) voor het programma luchtruimherziening.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget daalt per saldo met € 2,0 miljoen. Dit heeft hoofdzakelijk dezelfde oorzaken als genoemd in de toelichting op de verplichtingen, met als grootste verschil dat het uitgavenbudget voor kennisopbouw bij TNO, NLR en MARIN niet gelijk loopt met de opgehoogde verplichtingen, voornamelijk veroorzaakt door de verplichting van € 4,0 miljoen als bijdrage aan het nieuwe CBRN-laboratorium van TNO.

Niet-Beleidsartikel 10 Apparaat kerndepartement

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen stijgen per saldo met € 2,7 miljoen. De verplichtingen lopen grotendeels gelijk met de kasuitgaven zoals hieronder uiteengezet. Het verschil met de uitgaven wordt voornamelijk veroorzaakt door een bijstelling van de verplichtingen voor externe inhuur met € 20,0 miljoen door het afsluiten van meer inhuurcontracten.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt per saldo verlaagd met € 19,2 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Personele uitgaven

Het budget voor de personele uitgaven daalt per saldo met € 9,7 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door € 8,8 miljoen aan lagere uitgaven voor eigen personeel door de lagere personele vulling. Dit budget wordt voor € 8,0 miljoen ingezet om hogere uitgaven aan externe inhuur om de lagere personele vulling mee op te vangen. Daarnaast daalt het budget voor uitkeringen met € 7,7 miljoen door meevallende uitgaven door de bijgestelde raming voor het AOW-hiaat en de waardeoverdrachten.

Materiële uitgaven

Het budget voor de materiële uitgaven daalt per saldo met € 9,5 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door € 7,4 miljoen aan herschikkingen van dit budget voor onder andere externe inhuur.

Niet-Beleidsartikel 11 Geheim

Niet-Beleidsartikel 12 Nog onverdeeld

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt verlaagd met € 112,3 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Nog onverdeeld Loon

Het budget wordt met € 35,2 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit wordt met name veroorzaakt door het uitdelen van AV-middelen (€ 28,0 miljoen) voor onder andere hogere salariskosten van militairen in opleiding als gevolg van het nieuwe militaire loongebouw en voor het nieuwe pensioenstelsel voor militairen en de hogere AOW-leeftijd. Daarnaast geeft Defensie € 7,2 miljoen vrij.

Nog onverdeeld Prijs

Het budget wordt met € 77,1 miljoen naar beneden bijgesteld. Dit wordt met name veroorzaakt door het verlagen van het budget met € 39,7 miljoen als gevolg van krapte op de Defensiemarkt en op de arbeidsmarkt. Daarnaast is de bijstelling een gevolg van een verlaging van € 28,3 miljoen vanwege herallocaties van budgetten en het oplossen van problematiek op de defensiebegroting, zoals hogere prijzen voor transport, water, energie en een naheffing van de belastingdienst, en een aantal overige mutaties (€ 9,0 miljoen).

Niet-Beleidsartikel 13 Bijdrage aan Defensiematerieelbegrotingsfonds

Toelichting op de uitgaven

De mutatie van € 7,6 miljoen betreft de bijdrage vanuit de begroting Hoofdstuk X Defensie aan hoofdstuk K Defensiematerieelbegrotingsfonds ten behoeve van uitgaven die op het fonds worden verantwoord.

3 Bijlage subsidieoverzicht