Gepubliceerd: 19 september 2023
Indiener(s): Kajsa Ollongren (minister defensie) (D66)
Onderwerpen: begroting financiƫn
Bron: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-36435-K-2.html
ID: 36435-K-2

Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2023 wijzigingen aan te brengen in de begrotingsstaat van het Ministerie van Defensie.

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.

De Minister van Defensie, K.H. Ollongren

B ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN

1. Leeswijzer

De voorliggende tweede incidentele suppletoire begroting (ISB) bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de ontwerpbegroting 2023 van hoofdstuk K van de begroting van het Rijk.

Per artikel worden de mutaties groter dan of gelijk aan onderstaande staffel op het niveau van de financiële instrumenten (en eventueel artikelonderdeel) toegelicht.

Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen

Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)

Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)

< 50

1

2

=> 50 en < 200

2

4

=> 200 < 1000

5

10

=> 1000

10

20

Binnen Defensie is COMMIT verantwoordelijk voor de uitvoering van de projecten in de realisatiefase op artikelen 1 t/m 4 en artikel 6. Dit zijn vele tientallen vaak kleine projecten, die aan tussentijdse actualisaties en technische mutaties onderhevig zijn. Vaak betreft het herfaseringen over jaren heen vanwege versnellingen of vertragingen. Deze actualisaties bij elkaar zorgen voor de verschillen tussen de eerste suppletoire begroting en de Prinsjesdag-suppletoire begroting. De grootste projecten, met een mutatie boven de toelichtingsgrens per artikel, worden bij naam genoemd. Details bij de projecten, inclusief budgettaire details, zijn terug te vinden in het Defensie Projectenoverzicht (DPO).

2. Artikelen

2.1 Artikel 1 Defensiebreed materieel

Tabel 1 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)
   

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)

Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)

Art.

Verplichtingen

1.372.063

– 289.296

1.082.767

         
 

Uitgaven

1.082.686

53.567

1.136.253

         

1.11

Verwerving

1.093.629

– 139.792

953.837

 

Opdrachten

1.093.629

– 139.792

953.837

 

Verwerving: voorbereidingsfase

0

11.090

11.090

 

Verwerving: realisatie

1.093.629

– 150.882

942.747

1.12

Instandhouding

418.549

32.896

451.445

 

Opdrachten

418.549

32.896

451.445

 

Instandhouding Materieel

418.549

32.896

451.445

1.13

Kennis en Innovatie

94.328

– 15.719

78.609

 

Bekostiging

94.328

– 15.719

78.609

 

Bijdrage grote onderzoeksfaciliteiten

53.195

– 24.643

28.552

 

Technologieontwikkeling

36.512

1.765

38.277

 

Kennisgebruik

4.621

223

4.844

 

Kort Cyclische Innovatie

0

6.936

6.936

1.16

Over-/ onderprogrammering

– 523.820

176.182

– 347.638

 

Fonds

– 523.820

176.182

– 347.638

 

Fonds

– 523.820

176.182

– 347.638

         
 

Ontvangsten

100.575

– 14.194

86.381

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2023 wordt verlaagd met € 289,3 miljoen. Dit wordt veroorzaakt doordat de verplichtingen op basis van de laatste inzichten in het juiste ritme zijn gezet. Het betreft hier onder meer de projecten Defensie operationeel kledingsysteem (DOKS) en Vervanging Colt, alsmede een aantal technische mutaties.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt per saldo verhoogd met € 53,6 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Verwerving

Het budget voor verwerving wordt per saldo met € 139,8 miljoen verlaagd. Dit is met name het gevolg van het naar beneden bijstellen van het budget voor de realisatiefase (€ 150,9 miljoen). In deze fase zijn de uitgaven in het juiste kasritme geplaatst, waardoor het budget in 2023 met € 201,0 miljoen naar beneden wordt bijgesteld. Daartegenover staat het toevoegen van de prijsbijsteling aan projecten (€ 57,2 miljoen). Het restant van per saldo € 7,1 miljoen bestaat uit een aantal herschikkingen van projectbudgetten.

In de voorbereidingsfase is het budget per saldo met € 11,1 miljoen naar boven bijgesteld. Dit is met name het gevolg van het naar boven bijstellen van het budget met € 155,8 miljoen waarmee projecten in het juiste kasritme worden gezet. Daarnaast is het budget naar boven bijgesteld vanwege de aanvulling inzetvoorraad munitie (€ 15,9 miljoen) en het toevoegen van € 14,2 miljoen vanaf artikel 1 Inzet van de Defensiebegroting ten behoeve van de vervanging van aan Oekraine geleverd materiaal. Daartegenover staat dat € 141,3 miljoen voor munitie ten behoeve van de Koninklijke Marine van artikel 1 naar artikel 2 is overgeheveld. Ook vinden er in deze fase herijkingen en bijstellingen van projecten plaats van per saldo € 30,4 miljoen.

Instandhouding

De verhoging van € 32,9 miljoen voor instandhouding wordt met name veroorzaakt door het uitdelen van de prijsbijstelling tranche 2023 (€ 22,3 miljoen) en enkele kleinere mutaties.

Kennis en Innovatie

De verlaging van per saldo € 15,7 miljoen wordt met name veroorzaakt door het overhevelen van € 16,0 miljoen naar de Defensiebegroting in het kader van het opbouwen van het personeelsbestand voor Kennis en Innovatie bij de Bestuursstaf.

Over-/ onderprogrammering

De over- en onderprogrammering wordt met € 176,2 miljoen verhoogd. De wijziging in de omvang van de over- en onderprogrammering betreft een voornamelijk technische aanpassing. Het doel van deze aanpassing is om de omvang van de over- en onderprogrammering per artikel meer in balans te brengen met de budgettaire omvang van het betreffende artikel. Over het gehele DMF is de totale omvang van de over- en onderprogramming zo meer in lijn met de verwachte uitgaven over de afzonderlijke artikelen. Defensie hanteert overprogrammering om in het geval van specifieke vertragingen, niet direct vertragingen op te lopen in de besteding van het jaarlijkse budget. Het aanpassen van de omvang van de overprogrammering is zodoende niet toe te schrijven aan specifieke projecten, maar dient het geheel van het artikel en het fonds.

Toelichting op de ontvangsten

De gestegen ontvangsten van € 14,2 miljoen worden veroorzaakt door de overheveling van budget naar het DMF voor de vervanging van materieel uit eigen voorraad dat is geleverd aan Oekraïne.

2.2 Artikel 2 Maritiem materieel

Tabel 2 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)
   

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)

Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)

Art.

Verplichtingen

5.455.456

– 4.397.164

1.058.292

         
 

Uitgaven

778.552

– 3.694

774.858

         

2.11

Verwerving

650.891

142.106

792.997

 

Opdrachten

650.891

142.106

792.997

 

Verwerving: realisatie

650.891

142.106

792.997

2.12

Instandhouding

193.523

2.395

195.918

 

Opdrachten

193.523

2.395

195.918

 

Instandhouding Materieel

193.523

2.395

195.918

2.16

Over-/ onderprogrammering

– 65.862

– 148.195

– 214.057

 

Fonds

– 65.862

– 148.195

– 214.057

 

Fonds

– 65.862

– 148.195

– 214.057

         
 

Ontvangsten

34.984

0

34.984

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

Het verlichtingenbudget voor 2023 wordt verlaagd met 4.397,2 miljoen. De mutatie wordt veroorzaakt doordat de verplichtingen op basis van de laatste inzichten in het juiste ritme zijn gezet. Het betreft hier onder meer de projecten Vervanging Onderzeeboten, Vervanging Close-in Weapon System, Maritiem Surface-to-surface Missile en Softkill Torpedo Defensiesysteem, alsmede een aantal technische mutaties.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt per saldo verlaagd met € 3,7 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Verwerving

De verhoging aan opdrachten op verwerving met € 142,1 miljoen wordt voornamelijk veroorzaakt doordat het budget voor de uitbreiding van de inzetvoorraad munitie (€ 134,6 miljoen) van artikel 1 is overgeheveld naar artikel 2.

Over-/ Onderprogrammering

De over- en onderprogrammering wordt met € 148,2 miljoen verlaagd. De wijziging in de omvang van de over- en onderprogrammering betreft een voornamelijk technische aanpassing. Het doel van deze aanpassing is om de omvang van de over- en onderprogrammering per artikel meer in balans te brengen met de budgettaire omvang van het betreffende artikel. Over het gehele DMF is de totale omvang van de over- en onderprogramming zo meer in lijn met de verwachte uitgaven over de afzonderlijke artikelen. Defensie hanteert overprogrammering om in het geval van specifieke vertragingen, niet direct vertragingen op te lopen in de besteding van het jaarlijkse budget. Het aanpassen van de omvang van de overprogrammering is zodoende niet toe te schrijven aan specifieke projecten, maar dient het geheel van het artikel en het fonds.

2.3 Artikel 3 Land materieel

Tabel 3 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)
   

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)

Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)

Art.

Verplichtingen

1.858.722

414.649

2.273.371

         
 

Uitgaven

929.661

– 59.777

869.884

         

3.11

Verwerving

885.859

– 207.537

678.322

 

Opdrachten

885.859

– 207.537

678.322

 

Verwerving: realisatie

885.859

– 207.537

678.322

3.12

Instandhouding

328.829

19.950

348.779

 

Opdrachten

328.829

19.950

348.779

 

Instandhouding Materieel

328.829

19.950

348.779

3.16

Over-/ onderprogrammering

– 285.027

127.810

– 157.217

 

Fonds

– 285.027

127.810

– 157.217

 

Fonds

– 285.027

127.810

– 157.217

         
 

Ontvangsten

2.500

0

2.500

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2023 wordt verhoogd met € 414,6 miljoen. Dit wordt veroorzaakt doordat de verplichtingen op basis van de laatste inzichten in het juiste ritme zijn gezet. Het betreft hier onder meer de projecten Verwerving bouwmachines grondverzet wegherstelmiddelen, midlife-update (MLU) Bushmaster en Vervanging Chemische, biologische, radiologische en nucleaire (CBRN) Verkenningscapaciteit, alsmede een aantal technische mutaties.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt per saldo verlaagd met € 59,8 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Verwerving

Het budget voor verwerving wordt per saldo verlaagd met € 207,5 miljoen. Dit wordt met name veroorzaakt door het herfaseren van investeringsprojecten (€ 293,1 miljoen), bijvoorbeeld Vervanging CBRN Verkenningscapaciteit, Midlife Update Pantserhowitzer en Raketartillerie. Daartegenover staat uitdelen van prijsbijstelling aan de projecten (€ 42,6 miljoen). Het restant van € 43,0 miljoen is het gevolg van enkele bijstellingen en het overgaan van budget naar instandhouding.

Instandhouding

Het instandhoudingsbudget is met € 20,0 miljoen naar boven bijgesteld. Dit is met name het gevolg van het toevoegen van de prijsbijstelling tranche 2023 (€ 16,6 miljoen).

Over-/ onderprogrammering

De over- en onderprogrammering wordt met € 127,8 miljoen verhoogd. De wijziging in de omvang van de over- en onderprogrammering betreft een voornamelijk technische aanpassing. Het doel van deze aanpassing is om de omvang van de over- en onderprogrammering per artikel meer in balans te brengen met de budgettaire omvang van het betreffende artikel. Over het gehele DMF is de totale omvang van de over- en onderprogramming zo meer in lijn met de verwachte uitgaven over de afzonderlijke artikelen. Defensie hanteert overprogrammering om in het geval van specifieke vertragingen, niet direct vertragingen op te lopen in de besteding van het jaarlijkse budget. Het aanpassen van de omvang van de overprogrammering is zodoende niet toe te schrijven aan specifieke projecten, maar dient het geheel van het artikel en het fonds.

2.4 Artikel 4 Lucht materieel

Tabel 4 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)
   

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)

Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)

Art.

Verplichtingen

2.319.267

98.610

2.417.877

         
 

Uitgaven

1.513.588

– 42.225

1.471.363

         

4.11

Verwerving

1.693.831

– 207.613

1.486.218

 

Opdrachten

1.693.831

– 207.613

1.486.218

 

Verwerving: realisatie

1.693.831

– 207.613

1.486.218

4.12

Instandhouding

338.296

– 3.527

334.769

 

Opdrachten

338.296

– 3.527

334.769

 

Instandhouding Materieel

338.296

– 3.527

334.769

4.16

Over-/ onderprogrammering

– 518.539

168.915

– 349.624

 

Fonds

– 518.539

168.915

– 349.624

 

Fonds

– 518.539

168.915

– 349.624

         
 

Ontvangsten

100

0

100

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2023 wordt verhoogd met € 98,6 miljoen. Dit wordt veroorzaakt doordat de verplichtingen op basis van de laatste inzichten in het juiste ritme zijn gezet. Het betreft hier onder meer de projecten MLU Chinook en Bedrijfsmatige vervanging Human Training Centrifuge, alsmede een aantal technische mutaties.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt per saldo verlaagd met € 42,2 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Verwerving

Het budget voor verwerving wordt met € 207,6 miljoen naar beneden bijgesteld. Het betreft voor het grootste deel (€ 295,8 miljoen) herfasering en herijking van projecten (waaronder Verwerving F-35, Apache Remanufacture en MLU Chinook). Daartegenover staat het toevoegen van budget als gevolg van het uitdelen van de prijsbijstelling (€ 91,4 miljoen). Ten slotte is er bij een aantal kleinere projecten sprake van een herschikking van de budgetten, wat per saldo leidt tot het naar beneden bijstellen van het budget met € 3,3 miljoen.

Over-/ onderprogrammering

De over- en onderprogrammering wordt met € 169,0 miljoen verhoogd. De wijziging in de omvang van de over- en onderprogrammering betreft een voornamelijk technische aanpassing. Het doel van deze aanpassing is om de omvang van de over- en onderprogrammering per artikel meer in balans te brengen met de budgettaire omvang van het betreffende artikel. Over het gehele DMF is de totale omvang van de over- en onderprogramming zo meer in lijn met de verwachte uitgaven over de afzonderlijke artikelen. Defensie hanteert overprogrammering om in het geval van specifieke vertragingen, niet direct vertragingen op te lopen in de besteding van het jaarlijkse budget. Het aanpassen van de omvang van de overprogrammering is zodoende niet toe te schrijven aan specifieke projecten, maar dient het geheel van het artikel en het fonds.

2.5 Artikel 5 Infrastructuur en Vastgoed

Tabel 5 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)
   

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)

Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)

Art.

Verplichtingen

1.088.369

318.647

1.407.016

         
 

Uitgaven

1.059.375

28.374

1.087.749

         

5.11

Verwerving

531.522

3.741

535.263

 

Opdrachten

531.522

3.741

535.263

 

Verwerving: realisatie

531.522

3.741

535.263

5.12

Instandhouding

569.866

28.374

598.240

 

Opdrachten

569.866

28.374

598.240

 

Instandhouding Infrastructuur

569.866

28.374

598.240

5.16

Over-/ onderprogrammering

– 42.013

– 3.741

– 45.754

 

Fonds

– 42.013

– 3.741

– 45.754

 

Fonds

– 42.013

– 3.741

– 45.754

         
 

Ontvangsten

28.240

0

28.240

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2023 wordt verhoogd met € 318,6 miljoen. Deze stijging is met name het gevolg van het herijken van enkele vastgoedprojecten, met name het project IGO KMar Vastgoed, het programma Concentreren, Verduurzamen en Vernieuwen, het project Samenwerken AIVD-MIVD en Programma Wet- en Regelgeving. Daarnaast zijn er technische mutaties verwerkt, en is het uitdelen van de prijsbijstelling (€ 27,5 miljoen) hierin meegenomen.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt per saldo verhoogd met € 28,4 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Instandhouding

Deze stijging is met name het gevolg van het toevoegen van de prijsbijstelling 2023 (€ 27,5 miljoen).

2.6 Artikel 6 IT

Tabel 6 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)
   

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)

Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)

Art.

Verplichtingen

1.506.096

– 379.797

1.126.299

         
 

Uitgaven

868.521

33.714

902.235

         

6.11

Verwerving

849.920

– 152.283

697.637

 

Opdrachten

849.920

– 152.283

697.637

 

Verwerving: realisatie

849.920

– 152.283

697.637

6.12

Instandhouding

376.989

80.534

457.523

 

Opdrachten

376.989

80.534

457.523

 

Instandhouding IT

376.989

80.534

457.523

6.15

Onzekerheidsreservering

33

– 33

0

 

Fonds

33

– 33

0

 

Fonds

33

– 33

0

6.16

Over-/ onderprogrammering

– 358.421

105.496

– 252.925

 

Fonds

– 358.421

105.496

– 252.925

 

Fonds

– 358.421

105.496

– 252.925

         
 

Ontvangsten

16.769

0

16.769

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2023 wordt verlaagd met € 379,8 miljoen. Deze daling is onder meer het gevolg van het herfasering van de onder uitgaven beschreven IT-projecten (€ -263,9 mln). Daarnaast zijn er technische mutaties verwerkt, en is het uitdelen van de prijsbijstelling (€ 20,1 miljoen) hierin meegenomen.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt per saldo verhoogd met € 33,7 miljoen. Dit wordt verklaard door:

Instandhouding

Het budget voor instandhouding is naar boven bijgesteld (€ 80,5 miljoen) vanwege het toevoegen van budget dat in 2022 niet tot realisatie is gekomen (€ 20,9 miljoen) en het uitdelen van prijsbijstelling over 2023 (€ 21,5 miljoen). Hiernaast is per abuis instandhoudingsbudget overgeheveld naar de verwervingsfase (€ 34,7 miljoen), deze overheveling van € 34,7 miljoen naar de verwervingsfase wordt bij 2e suppletoire begroting gecorrigeerd.

Over-/ onderprogrammering

De over- en onderprogrammering wordt met € 105,5 miljoen verhoogd. De wijziging in de omvang van de over- en onderprogrammering betreft een voornamelijk technische aanpassing. Het doel van deze aanpassing is om de omvang van de over- en onderprogrammering per artikel meer in balans te brengen met de budgettaire omvang van het betreffende artikel. Over het gehele DMF is de totale omvang van de over- en onderprogramming zo meer in lijn met de verwachte uitgaven over de afzonderlijke artikelen. Defensie hanteert overprogrammering om in het geval van specifieke vertragingen, niet direct vertragingen op te lopen in de besteding van het jaarlijkse budget. Het aanpassen van de omvang van de overprogrammering is zodoende niet toe te schrijven aan specifieke projecten, maar dient het geheel van het artikel en het fonds.

Verwerving

Tegenover de bovengenoemde ophogingen van het budget staat dat de uitgaven voor verwerving met € 152,3 miljoen worden verlaagd. Dit betreft herfasering van IT-projecten (€ 162,7 miljoen), zoals GrIT, ERP M&F SAP4/HANA (Roger). Er wordt ook budget toegevoegd voor de uitdeling van de prijsbijstelling (€ 33,5 miljoen). Het restant van per saldo € 23,1 miljoen betreft het naar beneden bijstellen van het budget vanwege het herschikken van de budgetten voor de IT projecten.

2.7 Artikel 7 Bijdragen andere begrotingen Rijk

Tabel 7 Budgettaire gevolgen van het beleid (bedragen x € 1.000)
   

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)

Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)

Art.

Verplichtingen

0

0

0

         
 

Uitgaven

0

0

0

         
 

Ontvangsten

5.403.495

64.023

5.467.518

Toelichting

Dit begrotingsartikel is technisch van aard. Op dit artikel worden de bijdragen verantwoord die vanuit de reguliere Defensiebegroting (Hoofdstuk X) overgeheveld worden naar het DMF.

2.8 Artikel 8 Overige uitgaven en ontvangsten

Tabel 8 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)
   

Vastgestelde begroting (incl. Suppletoire begrotingen, NvW en amendementen) (1)

Mutaties suppletoire begroting Prinsjesdag (2)

Stand suppletoire begroting Prinsjesdag (3) = (1) + (2)

Art.

Verplichtingen

– 1.881

41.881

40.000

         
 

Uitgaven

130

39.870

40.000

         

8.18

Nader te wijzen uitgaven

130

39.870

40.000

 

Fonds

130

39.870

40.000

 

Fonds

130

39.870

40.000

         
 

Ontvangsten

0

0

0

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 1,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor 2023 wordt per saldo verhoogd met € 41,9 miljoen. Dit betreft met name het toevoegen van de prijsbijstelling tranche 2023.

Toelichting op de uitgaven

Het uitgavenbudget voor 2023 wordt per saldo verhoogd met € 39,9 miljoen. Dit wordt met name verklaard door het toevoegen en herverdelen van de prijsbijstelling. Daarnaast is met de eerste suppletoire begroting een aantal projecten, en de bijbehorende eindejaarsmarge, naar latere jaren gefaseerd. Inmiddels blijkt een deel daarvan wel in 2023 tot realisatie te komen. De voor deze realisatie benodigde eindejaarsmarge is teruggehaald naar 2023. Tot slot is er een technische mutatie van – € 26,4 miljoen verwerkt.