Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van van Infrastructuur en Waterstaat,M.G.J. Harbers

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De opzet en structuur van de onderliggende eerste suppletoire begroting voor het Mobilteitsfonds is gebaseerd op de rijksbegrotingsvoorschriften van het Ministerie van Financiën. Naar aanleiding van de motie van de leden Van Helvert en Van Veldhoven (Kamerstukken II 2015–2016 34 475 XII, nr. 12) worden bij alle begrotingsar tikelen op het Mobiliteitsfonds en Deltafonds groter dan € 1 miljard de begrotingsmutaties boven de € 5 miljoen toegelicht. Dit heeft als praktische uitwerking dat bij de artikelen tussen de € 200 miljoen en € 1 miljard de ondergrens voor technische mutaties ook neerwaarts is bijgesteld. Voor beleidsmatige mutaties was er bij de artikelen van deze omvang reeds sprake van een ondergrens van € 5 miljoen.

Mede naar aanleiding van overleg met uw Kamer zijn in aanvulling op deze regelgeving voor dit fonds de onderstaande punten verwerkt voor de eerste suppletoire begroting.

• Het opnemen van gedetailleerde projectinformatie in de suppletoire begrotingen conform begroting en jaarverslag (brief van 4 november 2009 naar aanleiding van toezegging verbetering informatievoorziening bij WGO van 24 juni 2009); Kamerstukken II 2009–2010, 32 123 A, nr. 8)

• Het inzicht in de budgetten van de verkenningen en planuitwerkingpro gramma’s wordt vergroot door begrotingsmutaties expliciet in de MIRT tabellen zichtbaar te maken op projectniveau (toezegging WGO van 22 juni 2011);

• Mutaties op de beschikbare budgetten worden in de (niet voorge schreven) verdiepingsbijlage op artikelonderdeelniveau voor de volledige looptijd tot en met 2036 inzichtelijk gemaakt.

Opbouw

Dit wetsvoorstel kent een opbouw waarbij afhankelijk van de informatie vraag- en behoefte verder kan worden ingezoomd. Deze verdiepingsslag is als volgt opgebouwd.

• Allereerst is de begrotings(wet)staat voor het Mobiliteitsfonds voor het jaar 2023 opgenomen. Deze dient ter autorisatie van de mutaties die op artikelniveau in de verplichtingen-, uitgaven- en ontvangstenramingen worden voorgesteld.

• Daarna is eerst op hoofdlijnen (paragraaf 2.1) inzicht verstrekt in de belangrijkste budgettaire voorstellen die leiden tot wijziging van de begroting. Hiermee kan snel een indruk worden verkregen van de inhoud van dit wetsvoorstel.

• Via de artikelsgewijze toelichting (paragraaf 3) worden alle beleidsmatig relevante meerjarige mutaties op het niveau van het artikelonder-deel zichtbaar gemaakt, en waar zinvol en relevant, ook toegelicht. Dit rekening houdend met de norm zoals hierboven is aangegeven.

• Als onderdeel van de artikelsgewijze toelichting is in de verdiepings bijlage (paragraaf 4.1) door middel van een meerjarige mutatietabel op artikelonderdeelniveau de aansluiting gemaakt tussen de vorige stand van de begroting en de nu voorgestelde stand. Dit voor de volledige looptijd van het fonds.

• Tenslotte zijn in de verdiepingsbijlage (paragraaf 4.2) van dit wetsvoorstel de MIRT projecttabellen met de realisatieprojecten alsmede de verkenningen en planuitwerking programma’s opgeno-men waarin de begrotingsmutaties op projectniveau zichtbaar zijn gemaakt. Deze (meerjarige) MIRT- tabellen zijn in ieder geval voorzien van toelich tingen indien sprake is: - van een wijziging (anders dan door de verwerking van prijsbijstelling) in het taakstellend projectbudget groter dan 10% of meer dan € 10 miljoen; - van een wijziging groter dan 1 jaar in de oplevering van het project.

2 De Producten

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Toelichting

• 1. Taakstelling MF: Bij deze eerste suppletoire begroting wordt invulling gegeven aan de taakstelling ten behoeve van de rijksbrede opgave. Het aandeel van IenW bedraagt in 2023 € 136 oplopend naar € 191 miljoen per jaar met structurele doorwerking vanaf 2028. Verdeeld over de drie begrotingen gaat het om € 149 miljoen per jaar voor het Mobiliteitsfonds, € 24 miljoen per jaar voor het Deltafonds en € 18 miljoen per jaar voor Hoofdstuk XII. De taakstelling ten laste van het Mobiliteitsfonds bedraagt t/m 2037 ruim € 2.137 miljoen. 

  Conform eerder gemeld aan de Kamer (verwijzing naar brief BKN en MIRT van d.d. 17 maart 2023) vindt momenteel een herprioriteringsopgave plaats binnen het Mobiliteitsfonds. Er zal een verschuiving van capaciteit en middelen plaatsvinden van aanleg naar instandhouding van de netwerken hoofdwegen en hoofdvaarwegen mede als gevolg van stikstof. Een deel van het MIRT-portfolio heeft niet te maken met stikstofproblematiek, maar kent financiële risico’s en tekorten. Ook binnen de aanlegportefeuille van het Mobiliteitsfonds moeten we daarom een beweging maken en middelen tussen MIRT-projecten verschuiven. In de aankomende maanden worden, in overleg met regio’s, de plannen van de herprioriteringsopgave concreet uitgewerkt en worden de gevolgen besproken met de regio’s. Onderdeel van de herprioriteringsopgave is het invullen van de Rijksbrede dekkingsopgave. De minister van IenW informeert u nader over de concrete invulling van de herprioriteringsopgave in zijn begroting. De budgettaire verwerking volgt parallel bij de Miljoenennota en Ontwerpbegroting 2024. Volgend jaar zal naar analogie bij de netwerken die RWS beheert, ook een Basiskwaliteitsniveau voor het hoofdspoornetwerk worden vastgesteld. Volgend jaar informeren we de Kamer hierover inclusief de financiële consequenties.

• 2. Saldo 2022: De begroting van het Mobiliteitsfonds vertoont over het jaar 2022 een voordelig saldo van € 291 miljoen. Dit saldo wordt gevormd door de saldering van de in dat jaar gerealiseerde uitgaven en ontvangsten. Op de uitgaven is € 499 miljoen in 2022 niet tot realisatie gekomen en via het saldo doorgeschoven naar 2023. Op de ontvangsten is € 207,8 miljoen niet ontvangen in 2022. Daarmee is een voordelig saldo ontstaan van € 291 miljoen. Het voordelig saldo wordt in 2023 toegevoegd aan artikelonderdeel 18.10, zodat de middelen beschikbaar blijven voor het Mobiliteitsfonds;

• 3. Overboekingen Hoofdstuk XII: Voor de uitvoering van verschillende programma's is in 2023 in totaal € 104,6 miljoen overgeboekt naar de beleidsbegroting van IenW. Het gaat om diverse overboekingen. Deze overboekingen worden in de artikelsgewijze toelichting nader toegelicht.

• 4. Programma actualisaties: In 2023 zijn zowel de uitgavenramingen als de ontvangstenramingen geactualiseerd. In totaal schuift € 43,8 miljoen ontvangsten door naar latere jaren. De voornaamste schuif vindt plaats op het project ZuidasDok. Daar schuift in de jaren 2023 t/m 2027 in totaal € 142,2 miljoen ontvangsten naar latere jaren. In de artikelsgewijze toelichting zullen de actualisaties van de ramingen nader toegelicht worden.

• 5. Overboekingen andere begrotingen: Dit betreft de overboekingen van en naar andere begrotingshoofdstukken binnen de Rijksbegroting (per saldo € 10,9 miljoen naar het Mobiliteitsfonds). In de artikelsgewijze toelichting worden deze overboeking nader in beeld gebracht;

• 6. Bijdragen derden: In 2023 wordt aan verschillende projecten binnen het Mobiliteitsfonds een bijdrage van derden toegevoegd (€ 98 miljoen). Het gaat voornamelijk om de afrekening voorschotten ProRail over het laatste halfjaar 2022 (€ 62,8 miljoen). In de artikelsgewijze toelichting worden alle bijdragen derden toegelicht;

• 7. Verrekenen middelen hoogwater Limburg: De maatregelen om de schade als gevolg van het hoogwater van juli 2021 te herstellen is uitgevoerd. In totaal zijn er 2.801 meldingen door RWS geregistreerd waar mogelijk sprake was van schade. Vrijwel alle meldingen zijn afgehandeld en betaald. Er resteert een bedrag van € 26,9 miljoen, waarvan € 18,7 miljoen op het Mobiliteitsfonds, dat zal worden teruggeboekt naar de generale middelen;

• 8. Nacalculatie prijsbijstelling 2022: In de najaarsnota 2022 is aangekondigd dat er een nacalculatie zou komen op de prijsbijstelling. Deze middelen zijn toegevoegd bij eerste suppletoire begroting en verdeeld over de projecten. in 2023 is dit € 62,7 miljoen. Hiermee wordt een deel van de prijsstijgingen gedekt. Bij ontwerpgegroting 2024 wordt de loon en prijsbijstelling voor het jaar 2023 toegevoegd;

• 9. CA-middelen: voor de onderwerpen instandhouding en schoon en emissieloos bouwen zijn middelen overgeboekt vanaf de aanvullende post naar het Mobiliteitsfonds. Daarnaast is er prijsbijstelling overgeboekt naar het Mobiliteitsfonds die was achtergebleven op de aanvullende post. Zie onderdeel 2.2 voor een uitgebreide toelichting;

• 10. NGF Tolvrije Westerscheldetunnel: Naar aanleiding van de motie van der Staaij (Kamerstukken 2022-2023, 36 200, nr. 42.) is er voor de periode 2025 tot en met 2029 in totaal € 140 miljoen vanuit het Nationaal Groeifonds toegevoegd aan de reservering Westerscheldetunnel. Met deze middelen kan de Westerscheldetunnel eerder tolvrij worden gemaakt voor personenauto's en motoren.

2.2 Overzicht Coalitieakkoordmiddelen Rutte IV

In het Coalitieakkoord kabinet Rutte IV zijn middelen gereserveerd voor verschillende doelen van het Mobiliteitsfonds. Bij 1e suppletoire begroting 2023 is er in totaal € 9,3 miljard toegevoegd aan het Mobiliteitsfonds. Het gaat om middelen voor instandhouding infrastructuur en schoon en emissieloos bouwen.

Instandhouding infrastructuur

In het Coalitieakkoord zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor exploitatie, onderhoud en vernieuwing van de Rijksinfrastructuur. De komende jaren groeit de extra bijdrage voor het Mobiliteitsfonds stapsgewijs toe naar jaarlijks € 1,125 miljard extra vanaf 2026 en structureel € 1,25 miljard extra vanaf 2038 voor de instandhouding van onze wegen, spoor, bruggen, viaducten en vaarwegen, ook met het oog op de verkeersveiligheid. De extra middelen uit het Coalitieakkoord voor de jaren 2026-structureel zijn bij deze eerste suppletoire begroting voor RWS aan het Mobiliteitsfonds en Deltafonds toegevoegd om de programmering van exploitatie en onderhoud in deze jaren op te hogen.

Schoon en emissieloos bouwen

In de Kamerbrief (LGS / 22558512) ‘Voortgang integrale aanpak landelijk gebied en opvolging uitspraak Raad van State over Porthos’ van 25 november 2022 is €400 miljoen aan aanvullende middelen beschikbaar gesteld voor het programma Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB), met als doel om in samenspraak met de bouwsector, medeoverheden, aanbestedende rijksdiensten en verschillende ministeries de verduurzaming van de bouw te versnellen. Deze aanvullende middelen worden ingezet voor de Subsidieregeling Schoon en Emissieloos Bouwen (SSEB), het in staat stellen van rijksdiensten om hogere aanbestedingseisen te stellen, een Kennis-, Opschaling- en Praktijkervaringsprogramma en een Specifieke Uitkering (SPUK) voor medeoverheden.

Vanuit deze reservering van € 400 miljoen wordt in 2023 en 2024 cumulatief € 15 miljoen toegevoegd aan het Mobiliteitsfonds.

3 Productartikelen

3.1 Artikel 11 Verkenningen, reserveringen en investeringsruimte

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Toelichting

Verplichtingen

Uitgaven

11.01 Verkenningen

Dit artikelonderdeel wordt met € 3 miljoen verhoogd in 2023. Dit komt met name door de technische verwerking van het saldo 2022 (€ 2 miljoen), bijdragen derden (€ 1,5 miljoen) actualisering van de programmering (- € 1,6 miljoen) en een overboeking van de woningbouwmiddelen (€ 1 miljoen).

Saldo 2022

Op het project A2 Den Bosch-Deil is € 2 miljoen minder uitgegeven dan verwacht in 2022. Dit schuift door naar 2023 via het saldo, zodat het totaal aan uitgaven op dit artikel over de jaren gelijk blijft.

Bijdragen derden

Voor de verkenning OV en Wonen Utrecht is een bijdrage van ProRail verwerkt van € 1,5 miljoen in 2023. Het betreft de afrekening voorschotten 2022 voor de tweede helft van het jaar.

Actualisering programmering

Overboeking woningbouwmiddelen

Vanuit de reservering ontsluiting woninbouw op 11.03.03 worden middelen overgeboekt naar de verkenning OV en Wonen Utrecht (€ 600 miljoen) in het kader van schaalsprongen en bovenlokaal en naar het project verkenning Den Bosch (€ 60 miljoen) in het kader van de netwerkopgaven spoor.

11.03 Reserveringen

Dit artikelonderdeel wordt in 2023 met ruim € 898 miljoen verlaagd als gevolg van overboekingen woningbouwmiddelen (- € 925 miljoen), overige overboekingen uit 11.03 (- € 45,6 miljoen), de verwerking van het saldo 2022 (€ 44,5 miljoen), overboekingen naar Hoofdstuk XII (- € 19,6 miljoen), actualisering van de programmering (€ 25,4 miljoen), toevoeging prijsbijstelling Coalitieakkoordmiddelen 2022 vanuit de Aanvullende Post (€ 14 miljoen) en toevoeging van de nacalculatie prijsbijstelling 2022 (€ 8 miljoen).

Overboeking woningbouwmiddelen

• – de verkenning OV en Wonen Utrecht op artikel 11.01 (€ 600 miljoen), naar de reservering Stedelijk OV Den Haag en Rotterdam op artikel 11.03.01 (€ 213 miljoen), naar de reservering Hoogwaardig OV Rotterdam op 11.03.01 (€ 625 miljoen), naar de reservering voor Brainport Eindhoven op 11.03.01 (€ 469 miljoen) en naar artikel 12.03.03 (€ 561 miljoen). Deze overboekingen zijn in het kader van schaalsprongen en bovenlokaal;

• – het project Spoorcapaciteit 2030 op artikel 13.03 (€ 585 miljoen), naar het project Spoor Zuid-Nederland op artikel 13.03 (€ 75 miljoen) en het project verkenning Den Bosch op artikel 11.01 (€ 60 miljoen). Er worden ook middelen overgeboekt naar 11.03.01 voor het project RegioExpress (€ 80 miljoen), Groningen Suiker (€ 88,6 miljoen) en EurregioRail (€ 30 miljoen). Deze overboekingen zijn in het kader van de netwerkopgaven spoor;

• – het project Oeververbinding Rotterdam op 11.01 (€ 55 miljoen) en de reservering bereikbaarheid WOMO op art. 11.03.02 (€ 360 miljoen). Daarnaast worden middelen overgeboekt naar artikel 12.03 voor optimalisatie ring metropoolregio Amsterdam (€ 50 miljoen), optimalisatie ring A12-Utrecht (€ 50 milijoen), optmalisatie ring metropoolregio Utrecht-Uned (€ 50 miljoen), optimalisatie ring metropoolregio Den Haag (€ 50 miljoen), optimalisatie ring Eindhoven (€ 50 miljoen), het project InnovA58 Eindhoven Tilburg (€ 126 milijoen), de A7/A8 Coentunnel (€ 150 miljoen), de A6 Almere Oostvaarders-Lelystad (€ 30 miljoen) en de A4-N14 Burgerveen (€ 80 miljoen). Deze overboekingen zijn in het kader van de netwerkopgaven wegen;

• – de reservering risicobeheersing (€ 50 miljoen) in het kader van risicobeheersing van de woningbouwmiddelen.

Overige overboekingen

Saldo 2022

Overboeking Hoofdstuk XII

Actualisering programmering

Toevoeging prijsbijstelling AP-middelen

Vanuit de AP zijn Coalitieakkoordmiddelen voor instandhouding, woningbouw en het Nationaal Groeifonds vorig jaar toegevoegd aan het Mobiliteitsfonds. Vervolgens is in de begroting 2023 een minimale prijsbijstelling voor 2022 toegevoegd aan de Aanvullende Post. De prijsbijstelling 2022 voor deze Coalitieakkoordmiddelen worden met de eerste suppletoire begroting toegevoegd aan het Mobiliteitsfonds. Voor de periode 2023 tot en met 2026 is het bedrag opeenvolgend: € 27,5 miljoen; € 23,1 miljoen; € 23,6 miljoen en € 7,9 miljoen.

Toevoeging prijsbijstelling 2022 nacalculatie

In de najaarsnota 2022 is aangekondigd dat er een nacalculatie zou komen op de prijsbijstelling. Deze middelen zijn toegevoegd bij eerste suppletoire begroting en is voor 2023 € 8 miljoen op dit artikelonderdeel.

Toevoeging CA-middelen instandhouding

Voor Instandhouding worden de middelen vanaf 2026 voor RWS structureel overgeheveld naar het Mobiliteitsfonds. Voor de periode 2026 tot en met 2036 gaat het om circa € 10 miljard.

Tolvrije Westerscheldetunnel

Naar aanleiding van de motie van der Staaij (Kamerstukken 2022-2023, 36 200, nr. 42.) is € 140 miljoen vanuit het Nationaal Groeifonds toegevoegd aan de reservering Westerscheldetunnel. Met deze middelen kan de Westerscheldetunnel eerder tolvrij worden gemaakt voor personenauto's en motoren. De middelen zijn toegevoegd in de jaren 2025 t/m 2029.

11.04 Generieke investeringsruimte

Dit artikelonderdeel is verhoogd met € 24 miljoen in 2023. Dit komt met name door de taakstelling die ligt op het Mobiliteitsfonds (- € 97 miljoen), de prijsbijstelling 2022 nacalculatie (€ 7 miljoen), verwerking van schuiven op dit artikelonderdeel om diverse risicoreserveringen in het juiste ritme te zetten (€ 359,1), overboekingen naar andere artikelen (- € 233 miljoen), overboekingen naar Hoofdstuk XII (- € 77,3 miljoen) en verwerking van het saldo 2022 (€ 5 miljoen).

Taakstelling Mobiliteitsfonds

Bij deze eerste suppletoire begroting wordt invulling gegeven aan de taakstelling ten behoeve van de rijksbrede opgave. Het aandeel van IenW bedraagt in 2023 € 136 oplopend naar € 191 miljoen per jaar met structurele doorwerking vanaf 2028. Verdeeld over de drie begrotingen gaat het om € 149 miljoen per jaar voor het Mobiliteitsfonds, € 24 miljoen per jaar voor het Deltafonds en € 18 miljoen per jaar voor Hoofdstuk XII. De taakstelling ten laste van het Mobiliteitsfonds bedraagt t/m 2037 ruim € 2.137 miljoen.

Toevoeging prijsbijstelling 2022 nacalculatie

In de najaarsnota 2022 is aangekondigd dat er een nacalculatie zou komen op de prijsbijstelling. Deze middelen zijn toegevoegd bij eerste suppletoire begroting en is € 7 miljoen voor 2023.

Actualisering programmering

Overboekingen over artikelen

Overboeking Hoofdstuk XII

In 2023 worden er middelen (€ 75 miljoen) voor het Transitievangnet OV (TVOV) en voor de Opdracht nieuwe concessies HSL (€ 25 miljoen) naar HXII overgemaakt.

Saldo 2022

Dit artikelonderdeel kende in 2022 een saldo van € 5 miljoen, mede door de toevoeging van de prijsbijstelling. Dit bedrag schuift door naar 2023.

3.2 Artikel 12 Hoofdwegennet

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Toelichting

Verplichtingen

Uitgaven

12.02 Onderhoud en vernieuwing

Het budget op dit artikelonderdeel is in 2023 met € 54 miljoen verhoogd. Dit wordt met name veroorzaakt door de technische verwerking van het saldo over 2022 (€ 97,9 miljoen) en actualisatie van het programma (- € 66 miljoen). Daarnaast hebben overboekingen plaatsgevonden van en naar dit artikelonderdeel (per saldo € 22,1 miljoen).

Saldo 2022

In 2023 is het voordelig saldo uit 2022 (€ 97,9 miljoen) technisch verwerkt. Dit betekent dat in 2022 € 97,9 miljoen minder is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door nieuwe inzichten in groot en variabel onderhoud (GVO) waarbij bijvoorbeeld nieuwe (concept) termijnstaten ontvangen zijn die leiden tot een nieuw kasritme. Dit is onder andere van toepassing voor de projecten A12 IJsselbruggen (€ 14,1 miljoen) en de Haringvlietbrug (€ 16,6 miljoen). Daarnaast resteerde er in 2022 € 30,8 miljoen op de reservering Vervanging en Renovatie als gevolg van het uitstellen van de realisatiefase voor de renovatie van de Haringvlietbrug en de vervanging van de tuien van de Galeceopperbrug.

Overboekingen artikel 12

In totaal is in 2023 per saldo € 22,1 miljoen toegevoegd aan artikel 12.02. Meerjarig is er juist in de periode 2023-2036 € 127,4 miljoen overgeboekt naar andere artikelonderdelen. De verhoging in 2023 wordt voornamelijk veroorzaakt door de toevoeging (€ 25 miljoen in 2023 en € 0,6 miljoen in 2024) van het gereserveerde planning- en studiebudget voor de verbetering van de verkeersveiligheid op Rijks-N-wegen (onderdeel van de Coalitieakkoordmiddelen). Hiermee kan uitvoering gegeven worden aan het maatregelenpakket zoals in tranche 1 is opgenomen. In tranche 1 is een maatregelenpakket uitgewerkt waarbij snelle uitvoerbaarheid een belangrijk criterium is geweest. Het betreft maatregelen op de N9, N99, N33, N18 en N57-59. Daarnaast is in 2023 € 11 miljoen (meerjarig 2023-2026 € 83 miljoen) overgeboekt naar artikel 12.04 zodat de vervanging van Kunstwerk 58 binnen het project A16 Rotterdam kan worden uitgevoerd. Uw Kamer is hierover in december 2022 geïnformeerd (Kamerstukken 36 200-A, nr. 61).

Actualisatie programma

12.03 Ontwikkeling

Het budget op dit artikelonderdeel is in 2023 met € 1 miljard verhoogd. Dit wordt met name veroorzaakt door de technische verwerking van het saldo over 2022 (€ 48,2 miljoen) en overboekingen vanuit de reservering Woningbouwmiddelen (€ 924 miljoen) en investeringsruimte (€ 127,5 miljoen). Daarnaast zijn overboekingen doorgevoerd naar aanleiding van amendementen (- € 90,5 miljoen).

Saldo 2022

In 2023 is het voordelig saldo uit 2022 (€ 48,2 miljoen) technisch verwerkt. Dit betekent dat in 2022 € 48,2 miljoen minder is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door programma Geluid-Weg (€ 43,9 miljoen), er is vertraging in de uitvoering van maatregelen met betrekking tot gevelisolatie en bronmaatregelen. Daarnaast is er vertraging op het project A12/A27 Ring Utrecht (€ 15,3 miljoen) als gevolg van stikstofproblematiek.

Overboekingen vanuit artikel 11 reserveringen inzake woningbouw

• – Netwerkopgaven wegen (cumulatief € 1,1 miljard over de periode 2024-2035): voor het hoofdwegennet wordt € 300 miljoen gereserveerd voor mobiliteitsmaatregelen om het hoofdwegennet rond Amsterdam, Utrecht, Rotterdam/Den Haag en Eindhoven in beweging te houden en € 801 miljoen voor uitbreiding van de wegcapaciteit op stedelijke corridors. Op deze wegen wordt de grootste toename van het autoverkeer vanuit de grootschalige woningbouwlocaties en daarbuiten verwacht;

• – Schaalsprongen en bovenlokaal (cumulatief € 561 miljoen in 2024 en 2025): voor de ontsluiting van de nieuw te bouwen woningen zijn in sommige regio bovenlokale bereikbaarheidsinvesteringen en/of OV-schaalsprongen nodig. Voor Amsterdam IJburg/Zuidoost en Almere Pampus/Oosterwold en de HOV4 in Eindhoven is € 561 miljoen gereserveerd;

• – Risicobeheersing en onverdeeld risicobeheersing (cumulatief € 61,8 miljoen over de periode 2023-2031): er wordt een programmaplan opgesteld voor de landelijke sturing en beheersing van het programma Woningbouw en Mobiliteit voor de programmabeheersing; de uitvoering van het plan.

Overboeking vanuit artikel 11 verkenningen inzake gunning knooppunten De Nieuwe Meer

In de MIRT-brief van november 2022 (Kamerstukken 36 200 A-9) is gemeld dat het project knooppunten De Nieuwe Meer voorlopig zou worden gegund en dat ten opzichte van de prognose in de Eerste Halfjaarraportage 2022 aanvullend circa € 100 miljoen benodigd is voor de gunning. Tevens is gemeld dat in de Voorjaarsnota 2023 de gevolgen worden afgewikkeld met inachtneming van de afspraken uit de afsprakenlijst. Met de regio Amsterdam worden afspraken gemaakt over de financiële bijdrage vanuit de regio Amsterdam. Met inachtneming van de bestuurlijke afspraken en vooruitlopend op de bijdrage van de regio, is in 2036 € 99 miljoen overgeboekt vanuit artikel 11.01 Verkenningen OV Amsterdam-Haarlemmermeer en toegevoegd aan artikel 12 (€ 47 miljoen inzake knooppunten) en artikel 17 (€ 52 miljoen inzake Zuidasdok). Bij de Ontwerpbegroting 2024 worden de kas- en verplichtingenreeks in het juiste ritme geplaatst. De bijdrage van de regio wordt later hiermee verrekend.

Overboekingen vanuit artikel 11 investeringsruimte inzake excessieve prijsstijgingen

• – A2 Het Vonderen-Kerensheide (€ 109 miljoen): dit project is het laatste grote aanlegproject met een onherroepelijk Tracébesluit (TB) dat geen last ondervindt van de stikstofproblematiek. De gunning staat gepland in het derde kwartaal van 2023. Op basis van een geactualiseerde kostenraming wordt een tekort op het budget geprognosticeerd van € 109 miljoen. Om conform planning tot gunning over te kunnen gaan dient het volledige budget beschikbaar te zijn. Hiervoor is vanuit een risicoreservering op de investeringsruimte op artikel 11.04 voorlopig € 109 miljoen beschikbaar gesteld en overgeboekt naar artikel 12. Dit aanvullende budget is apart gereserveerd binnen het artikel en wordt pas vrijgegeven na besluitvorming over de voorlopige gunning. Gezien de zeer beperkte beschikbare investeringsruimte op het Mobiliteitsfonds zal definitieve dekking meelopen in de noodzakelijke herprioritering op het aanlegprogramma. De afweging en verwerking hiervan geschiedt via de Ontwerpbegroting 2024 en wordt op Prinsjesdag aan uw Kamer aangeboden. Over het gunningsbesluit wordt uw Kamer separaat geïnformeerd.

• – A7 Zuidelijke Ringweg Groningen (€ 18,5 miljoen): door excessieve prijsstijgingen als gevolg van de oorlog in Oekraïne is € 18,5 miljoen vanuit de risicoreservering op artikel 11.04 toegevoegd aan het projectbudget. Met dit aanvullende budget kan middels een specifieke compensatieregeling de aannemerscombinatie gecompenseerd worden.

Overboeking vanuit artikel 11 (Subsidie DITM)

Als onderdeel van het Nationaal Groeifonds (NGF) is € 30 miljoen gereserveerd voor Digitale Infrastructuur voor Toekomstbestendige Mobiliteit (DITM). Afgelopen najaar is de eerste tranche beschikbaar gesteld. Hierbij is aangegeven dat de meerjarige tranches bij de 1e suppletoire begroting van 2023 zouden worden overgeboekt. Middels deze overboeking wordt het restant (cumulatief € 27,3 miljoen over de periode 2023-2026) overgeboekt naar artikel 12.03.02 Optimalisering gebruik zodat de subsidie via het RVO beschikbaar kan worden gesteld.

Overboekingen binnen artikel 12 

Vanuit artikel 12.03 zijn budgetten overgeboekt naar andere artikelonderdelen binnen artikel 12 (- € 117,8 miljoen). Zo is er in 2023 in totaal € 83 miljoen overgeboekt vanuit het aanlegbudget van de A27 Houten-Hooipolder naar artikelonderdeel 12.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS in verband met het deels uitvoeren van het project in een DBM-contract (Design, Build, Maintain). Daarnaast wordt in 2023 en 2024 in totaal € 25,6 miljoen overgeboekt vanuit het gereserveerde planning- en studiebudget voor verkeersveiligheid Rijks-N-wegen (onderdeel van de Coalitieakkoordmiddelen) naar artikel 12.02 Onderhoud en vernieuwing om uitvoering te geven aan het maatregelenpakket zoals in tranche 1 is opgenomen. In tranche 1 is een maatregelenpakket uitgewerkt waarbij snelle uitvoerbaarheid een belangrijk criterium is geweest. Het betreft maatregelen op de N9, N99, N33, N18 en N57-59.

Actualisatie programma

• – A12/A15 Ressen-Oudebroeken (ViA15): er is aanhoudende onzekerheid in afwachting van de uitspraak van de Raad van State (RvS) over het Tracébesluit (TB). Hierdoor schuift budget (- € 25,9 miljoen in 2023) door naar latere jaren. Pas na de volledige uitspraak van de RvS is meer zekerheid over dit project;

• – Programma Schiphol-Amsterdam-Almere: het kasritme van dit project is geactualiseerd (€ 14,2 miljoen in 2023) doordat de risicoreservering die er is voor het deelprojecct A9 Badhoevedorp-Holendrecht in lijn is gebracht met de uitvoering van de A9;

• – Programma Geluid-Weg: het kasritme van dit programma is geactualiseerd (hierbij schuift € 22,4 miljoen in 2023 door naar latere jaren) naar aanleiding van het opschuiven van de beroepstermijnen van diverse saneringsplannen;

• – A7 Zuidelijke Ringweg Groningen: om meerkosten te kunnen betalen als gevolg van Covid-19 en de oorlog in Oekraïne en gestegen bouwkosten schuift budget naar voren (€ 12,3 miljoen in 2023 en € 11,9 miljoen in 2024);

• – A12/A27 Ring Utrecht: als gevolg van onzekerheid vanwege de stikstofproblematiek schuift budget door naar latere jaren (€ 23,9 miljoen in 2023 en € 47,5 miljoen uit 2024 en 2025 naar latere jaren);

• – A10 Knooppunt Nieuwe Meer en Amstel: door vertraging van de realisatie van knooppunt Amstel schuift € 21 miljoen van 2023 naar 2025;

• – A1 Apeldoorn-Azelo: in 2022 is fase 2 gegund waardoor meer inzicht is verkregen in de termijnstaat van de opdrachtnemer waardoor het kasritme is aangepast. Hierdoor schuift € 36,1 miljoen naar 2024 en 2025;

• – A4-A44 Rijnlandroute: in 2022 heeft op het bouwterrein een brand plaatsgevonden. Hierbij zijn verschillende bouwmaterialen, machines en tunnelonderdelen verloren gegaan. Dit heeft tot vertraging geleid waarbij € 87,1 miljoen van 2023 naar 2024 en 2025 is geschoven.

Binnen de programma’s planning en studies (12.03.02) zijn in 2023 diverse actualisaties (- € 14,9 miljoen) doorgevoerd met een direct budgettair effect van ‒ € 39,1 miljoen. Hierdoor neemt de overprogrammering af met € 24,2 miljoen. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het in het juiste rimte plaatsen van de tolreservering om de amendementen naar aanleiding van de begrotingsbehandeling van IenW (Kamerstukken 36 200-A, nr. 49-55) in 2023 over te kunnen boeken. Hierbij is € 107,5 miljoen uit de jaren 2026-2032 naar 2023 geschoven.

Binnen de projecten optimalisering gebruik (12.03.03) zijn geen actualisaties doorgevoerd.

12.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

De verhoging van dit artikelonderdeel in 2023 met per saldo € 218,5 miljoen wordt veroorzaakt door de technische verwerking van het saldo over 2022 (€ 74,7 miljoen), overboekingen binnen artikel 12 (€ 104 miljoen), overboekingen vanuit de investeringsruimte (€ 58,7 miljoen) en actualisatie van het programma (- € 23,9 miljoen in 2023).

Saldo 2022

In 2023 is het positief saldo uit 2021 (€ 74,7 miljoen) technisch verwerkt. Dit betekent dat in 2022 € 74,7 miljoen minder is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. De grootste vertragingen hebben vorig jaar opgetreden bij de A16 Rotterdam (€ 36,2 miljoen) als gevolg van het niet volledig betalen van de vaststellingsovereenkomst met de aannemer. Daarnaast is er op het project A15 Maasvlakte-Vaanplein (€ 13,2 miljoen) minder uitgegeven in 2022 als gevolg van diverse vertragingen op kleinere deelprojecten. De grootste betreft een vertraging van € 4,2 miljoen op de realisatie afbouw spoor. Tot slot was er op het project A9 Badhoevedorp-Holendrecht (€ 9,8 miljoen) sprake van lagere uitgaven in 2022 door het niet uitblijven van de betaling van de vaststellingsovereenkomst met de aannemer.

Overboekingen binnen artikel 12

In totaal is in 2023 € 103,9 miljoen overgeboekt vanuit artikel 12.02 en 12.03 naar dit artikelonderdeel. Hiervan heeft € 85,4 miljoen betrekking op de A27 Houten-Hooipolder (totaal meerjarige overboekingen 2023-2036: € 2 miljard). Het project wordt uitgevoerd in een DBM (Design, Build, Maintain) contract. Daarin wordt ook voor het bestaande areaal onderhoud uitgevoerd op de korte termijn. Daarnaast wordt na oplevering van het project voor 15 jaar onderhoud opgedragen aan de aannemer. Van de € 103,9 miljoen heeft in 2023 € 11 miljoen betrekking op de A16 Rotterdam (totaal meerjarig 2023-2026: € 83 miljoen). Hierbij wordt aanvullend budget beschikbaar gesteld vanuit de reservering Vervanging en Renovatie op artikel 12.02 ten behoeve van de vervanging van Kunstwerk 58 binnen het project A16 Rotterdam. Uw Kamer is hierover in december 2022 geïnformeerd (Kamerstukken 36 200-A, nr. 61).

Overboekingen vanuit artikel 11 investeringsruimte inzake excessieve prijsstijgingen

Vanuit de risicoreservering op de investeringsruimte artikel 11.04 is cumulatief € 85 miljoen overgeboekt naar dit artikelonderdeel zodat meerkosten op de A16 Rotterdam (€ 45 miljoen) en A24 Blankenburgverbinding (€ 40 miljoen) vanwege excessieve prijsstijgingen als gevolg van de oorlog in Oekraïne kunnen worden afgedekt. Met dit aanvullende budget kan middels een specifieke compensatieregeling de aannemerscombinatie gecompenseerd worden.

Actualisatie programma

12.06 Netwerkgebonden kosten HWN

Het budget op dit artikelonderdeel is in 2023 per saldo met € 9 miljoen verhoogd. Doordat de individuele mutaties kleiner zijn dan de voorgeschreven norm zijn deze niet nader toegelicht.

12.09 Ontvangsten

Het saldo is in 2023 aan dit artikelonderdeel toegevoegd, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijft.

3.3 Artikel 13 Spoorwegen

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Toelichting

Verplichtingen

In 2025 neemt het verplichtingenbudget met € 16,4 miljoen toe n.a.v. een overboekingen vanuit artikel 11 naar artikel 13 voor de verkenning Oude Lijn (€ 9,2 miljoen) en n.a.v. een BO MIRT 2022 besluit voor de verlening twee sporen op Lage Zwaluwe waardoor de sporen geschikt worden gemaakt voor 740 meter treinen (€ 7,2 miljoen).

Uitgaven

13.02 Exploitatie, onderhoud en vernieuwing

Dit artikelonderdeel is in 2023 verlaagd met € 18,7 miljoen. Dit wordt met name veroorzaakt door de verwerking van het saldo 2022 (€ 42,4 miljoen), een kasschuif van 2023 naar 2024 en 2025 (- € 76,6 miljoen), een overboeking naar hoofdstuk XII (- € 8 miljoen), een overboeking vanuit artikel 17.07 ERTMS (€ 6,5 miljoen) en de verwerking van de nacalculatie prijsstijging van 2022 (€ 15,9 miljoen).

Saldo 2022

In 2023 is het voordelig saldo uit 2022 (€ 42,4 miljoen) technisch verwerkt. Dit betekent dat er in 2022 € 42,4 miljoen minder is uitgegeven dat oorspronkelijk begroot. Dit is onder andere veroorzaakt door een lagere realisatie voor onderhoud sporen Tweede Maasvlakte en een betaling van de BTW gebruiksvergoeding die niet eind 2022 betaald is maar begin 2023. Het saldo wordt in 2023 aan dit artikelonderdeel toegevoegd, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijft.

Actualisatie programma exploitatie, onderhoud en vernieuwing

Naar aanleiding van het doorschuiven van productie door ProRail van 2023 naar 2024 en 2025 wordt € 76,6 miljoen vanuit 2023 doorgeschoven naar 2024 (€ 33,4 miljoen) en 2025 (€ 43,2 miljoen).

Overboeking naar HXII

De middelen voor de Tijdelijke subsidieregeling opstellen en rangeren spoorgoederenvervoer 2023–2025 worden overgeboekt naar HXII. Het gaat om € 8 miljoen. De middelen worden gerealiseerd op HXII.

Overboeking artikel 17.07 ERTMS

Conform de afspraak dat EOV kosten van beschikbare projecten in de eerst komende begrotingsindiening na het afgeven van de realisatiebeschikking worden overgeboekt van het aanlegprogramma naar beheer en onderhoud, zijn de BOV-kosten ERTMS met betrekking tot de Toets-Visualisatietool naar het programma EOV overgeheveld. Het gaat hierbij om € 11,8 miljoen, waarvan € 6,5 miljoen in 2023 en € 5,3 miljoen in 2024.

Prijsbijstelling 2022

Dit betreft de nacalculatie op de toegekende prijsbijstelling tranche 2022 die zijn overgeheveld naar de generieke investeringsruimte 11.04 van het Mobiliteitsfonds. Vanuit de investeringsruimte zijn de artikelonderdelen verhoogd met de nacalculatie prijsbijstelling 2022 (€ 15,9 miljoen).

13.03 Ontwikkeling

De verlaging van dit artikelonderdeel in 2023 met € 9 miljoen wordt voornamelijk veroorzaakt door de technische verwerking van het voordelige saldo over 2022 (€ 142,2 miljoen), actualisatie programma ontwikkeling (- € 115 miljoen), actualisering programmering amendementen Mobiliteitsfonds (- 138 miljoen), afrekening voorschotten ProRail (€ 41,2 miljoen), overboekingen vanuit andere artikelen en artikelonderdelen (€ 44,6 miljoen), een overboeking uit beleidsbegroting Hoofdstuk XII (€ 9,6 miljoen) en een overboeking vanuit het Provinciefonds (€ 6,2 miljoen).

Saldo 2022

Het saldo wordt in 2023 aan dit artikel toegevoegd, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijft.

Actualisatie programma ontwikkeling

Actualisering programmering amendementen Mobiliteitsfonds

Het betreft een technische kasschuif (- € 138 miljoen in 2023) naar aanleiding van het verwerken van de amendementen op de Ontwerpbegroting 2023. De dekking die genoemd werd in de amendementen stond niet in de juiste jaren. Er is een technische kasschuif doorgevoerd om deze dekking in de juiste jaren te zetten. De € 138 miljoen is verschoven naar 2026 t/m 2033.

Afrekening voorschotten ProRail

Dit betreft een terugbetaling van de voorschotten Prorail over de tweede helft van 2022. Hierdoor wordt dit artikelonderdeel met € 41,2 miljoen verhoogd.

Overboekingen andere artikelen en artikelonderdelen

Overboeking HXII

Er vindt een overboeking plaats tussen HXII artikel 16 en het Mobiliteitsfonds voor het programma Minder Hinder van € 10 miljoen in 2023. Dat pakket is bedoeld om de toenemende overlast door omgeleide goederentreinendoor Zuid- en Oost-Nederland te beperken.

Overboeking Provinciefonds

Over de periode van 2023 tot en met 2028 is er € 6,2 miljoen per jaar overgeboekt vanuit het Provinciefonds. Deze overboeking is verwerkt als gevolg van ontvangen prijsbijstelling door BZK over de reeds teruggeboekte decentralisatie-uitkering naar IenW. Deze reeks wordt met terugwerkende kracht overgeboekt naar IenW.

13.04 Geïntegreerde contractvormen/PPS

In de jaren 2024 t/m 2027 neemt dit artikelonderdeel toe met € 57,3 miljoen. Dit komt door de actualisering van de programmering. De middelen zijn naar voren gehaald als gevolg van de actuele programmering op het contract Infraspeed. De middelen stonden in zijn geheel in het kasjaar 2031. Aangezien de middelen bestemd zijn voor de jaren 2024 t/m 2031 is een deel van de middelen middels een kasschuif naar voren gehaald.

13.09 Ontvangsten

Het artikelonderdeel is in 2023 met € 67,2 miljoen verhoogd. Dit wordt met name veroorzaakt door de afrekening voorschotten ProRail (€ 42,7 miljoen) en de technische verwerking van het saldo over 2022 (€ 25,5 miljoen).

3.4 Artikel 14 Regionaal, lokale infrastructuur

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Toelichting

Uitgaven

14.01 Regionale Infrastructuur

Het artikelonderdeel wordt in 2023 met € 18 miljoen verhoogd. Dit is met name het gevolg van de actualisering programmering amendementen Mobiliteitsfonds (€ 17,5 miljoen), de technische verwerking van het saldo over 2022 (€ 0,3 miljoen) en actualisatie van het programma grote regionaal/lokale projecten (€ 0,2 miljoen).

Actualisering programmering amendementen Mobiliteitsfonds

Het betreft een technische kasschuif (€ 17,5 miljoen) naar aanleiding van het verwerken van de amendementen op de Ontwerpbegroting 2023. De dekking die genoemd werd in de amendementen stond niet in de juiste jaren. Er is een technische kasschuif doorgevoerd om deze dekking in de juiste jaren te zetten. De € 17,5 miljoen is uit 2026 naar 2023 geschoven.

Saldo 2022

Dit artikelonderdeel wordt in 2023 met € 0,3 miljoen verhoogd als gevolg van de technische verwerking van het saldo over 2022. Dit betekent dat in 2022 € 0,5 miljoen minder is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Het saldo wordt in 2023 toegevoegd op het arktikelonderdeel.

Actualisatie programma

Om de aanlegbudgetten aan te laten sluiten op de actuele programmering zijn middelen naar voren geschoven op grote regionaal/lokale projecten. Dit betreft een schuif op het hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) netwerk Zuid-Holland Noord waarbij € 5,3 miljoen uit het jaar 2026 naar 2023 (€ 0,2 miljoen), 2024 (€ 2 miljoen) en 2025 (€ 3,1 miljoen) verschoven wordt.

3.5 Artikel 15 Hoofdvaarwegennet

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Toelichting

Verplichtingen

Uitgaven

15.02 Onderhoud en Vernieuwing

Dit artikelonderdeel wordt in 2023 met € 49,6 miljoen verlaagd. De belangrijkste mutaties op dit artikelonderdeel zijn: de verwerking van het saldo 2022 (€ 39,6 miljoen), actualisatie van de programmering (- € 73 miljoen), een overboeking naar het Ministerie van Financiën (- € 20,2 miljoen), de verwerking van de nacalculatie prijsbijstelling 2022 (€ 4,2 miljoen), een overboeking naar EZK (- € 0,9 miljoen), en een overboeking naar artikel 12 (- € 0,3 miljoen).

Saldo 2022

Dit artikelonderdeel wordt in 2023 met € 39,6 miljoen verhoogd als gevolg van de technische verwerking van het saldo over 2022. Dit betekent dat in 2022 € 39,6 miljoen minder is uitgegeven dan oorspronkelijk was begroot. Het saldo wordt in 2023 aan dit artikelonderdeel toegevoegd, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijft.

Actualisatie programma

• – Naar huidige inzichten is een actualisatie gemaakt van de programmering van het realisatieprogramma RWS. Dit heeft geleid tot vertraagde planning in verschillende projecten, met name het project Krammersluizen. Dit heeft ertoe geleid dat er middelen (€ 7 miljoen) uit 2032 naar de jaren 2023-2027 worden geschoven.

Nacalculatie prijsbijstelling 2022

Dit betreft de nacalculatie op de toegekende prijsbijstelling tranche 2022 die zijn overgeheveld naar de generieke investeringsruimte 11.04 van het Mobiliteitsfonds. Vanuit de investeringsruimte zijn de artikelonderdelen verhoogd met de nacalculatie prijsbijstelling 2022. Voor artikelonderdeel 15.02 betreft dit een ophoging van € 4,2 miljoen in 2023 en € 21,4 miljoen cumulatief over de jaren 2023 t/m 2027.

Overboeking naar artikel 12

Dit is een opdracht om de realisatiefase (beslismoment 2) van het VenR-project A7-draaibruggen Den Oever te starten en daarmee de te realiseren definitieve voorkeursvariant (VKA). Zodoende gaat er € 0,3 miljoen budget van VenR vaarwegen naar VenR wegen op artikel 12.

Overboeking ministeries

• – Er wordt € 20,2 miljoen overgeboekt naar de generale middelen bij het Ministerie van Financiën. Het gaat om de verrekening van de middelen voor de herstelmaatregelen n.a.v. de schade door het hoogwater van juli 2021 in Limburg. De maatregelen om de schade als gevolg van het hoogwater te herstellen zijn uitgevoerd. Het bedrag wat resteert wordt teruggeboekt naar de generale middelen.

• – Het ministerie van IenW draagt € 0,9 miljoen bij aan EZK ten behoeve van onderzoeksprojecten op het gebied van VenR.

15.03 Ontwikkeling

Het artikelonderdeel wordt in 2023 per saldo met € 51,7 miljoen verhoogd. De belangrijkste mutaties op dit artikelonderdeel zijn: verwerking van het saldo 2022 (€ -10,9 miljoen), extra ontvangsten bijdragen derden (€ 14,5 miljoen), actualisering van de programmering (€ 42,5 miljoen), overboekingen naar EZK (€ 3,5 miljoen), overboeking over artikelen (€ 3,2 miljoen), overboekingen van het MF naar HXII (- € 2,6 miljoen) en de verwerking van de nacalculatie prijsbijstelling 2022 (€ 1,5 miljoen)

Saldo 2022

Dit artikelonderdeel wordt in 2023 met € 10,9 miljoen verlaagd als gevolg van de technische verwerking van het saldo over 2022. Dit betekent dat in 2022 € 10,9 miljoen meer is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Het saldo wordt in 2023 van dit artikelonderdeel afgetrokken, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijft.

Bijdragen derden

Actualisatie programma

Overboeking EZK

Er vinden twee overboekingen plaats vanuit het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat naar het MF (€ 3,5 miljoen), waarvan € 3,3 miljoen ten grondslag ligt aan het in 2022 vastgestelde Programma Noordzee. Het gaat om opdrachtgeverschap en beleidsformulering vanuit DGLM en coördinerende en uitvoerende taken door RWS (uitrol maatregelenpakket inclusief beheertaken), die voortvloeien uit de realisatie van windenergie op zee voor 2030 en de impact op de veiligheid van de zeescheepvaart.

Overboeking over artikelen

Overboekingen HXII

Nacalculatie prijsbijstelling 2022

Dit betreft de nacalculatie op de toegekende prijsbijstelling tranche 2022 die zijn overgeheveld naar de generieke investeringsruimte 11.04 van het Mobiliteitsfonds. Vanuit de investeringsruimte zijn de artikelonderdelen verhoogd met de nacalculatie prijsbijstelling 2022. Voor artikelonderdeel 15.03 betreft dit een ophoging van € 1,5 miljoen in 2023 en € 11,5 miljoen cumulatief over de jaren 2023 t/m 2027.

Nieuwe Sluis Terneuzen

In 2024 wordt het budget op dit artikelonderdeel met € 14,4 miljoen verhoogd met aanvullend budget voor het project Nieuwe Sluis Terneuzen i.v.m. extra kosten PFAS. Er is PFAS aangetroffen in het werkgebied van project Nieuwe Sluis Terneuzen. Specifieke partijen grond en baggerspecie zijn i.v.m. PFAS apart afgevoerd. Dit leidt tot hogere kosten waardoor aanvullend budget benodigd is.

15.04 Geïntegreerde contractvormen

Het artikelonderdeel wordt in 2023 per saldo met € 18,5 miljoen verhoogd. De belangrijkste mutaties op dit artikelonderdeel zijn: de verwerking van het saldo 2022 (€ 20,2 miljoen) en de actualisatie van de programmering (€ -2,7 miljoen).

Saldo 2022

Dit artikelonderdeel wordt in 2023 met € 20,2 miljoen verhoogd als gevolg van de technische verwerking van het saldo over 2022. Dit betekent dat in 2022 € 20,2 miljoen minder is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Het saldo wordt in 2023 bij dit artikelonderdeel in opgeteld, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijft.

Actualisatie programma

• – Overige schuiven (€ 1,3 miljoen).

15.09 Ontvangsten

De ontvangsten worden in 2023 per saldo met € 42,8 miljoen verhoogd. Dit heeft drie oorzaken. Ten eerste zijn er via de bijdragen derden meer ontvangsten binnengekomen (€ 19,1 miljoen). Dit komt voornamelijk door de extra ontvangsten in het kader van verkeersbegeleiding VBS tarief (€ 4,6 miljoen), de bijdrage vanuit Vlaanderen bij het project Nieuwe Sluis Terneuzen (€ 10 miljoen) en een EU-subsidie bij het project Twentekanalen voor de overnachtingshaven Spijk (€ 4,2 miljoen). Ten tweede hebben er budgettair neutrale ontvangstenschuifen plaatsgevonden van in totaal ‒ € 2,4 miljoen.

3.6 Artikel 17 Megaprojecten Verkeer en Vervoer

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Toelichting

Verplichtingen

Uitgaven

17.07 ERTMS

De verlaging van het artikelonderdeel in 2023 van € 22,4 miljoen is hoofdzakelijk het gevolg van de technische verwerking van het saldo over 2022 (- € 20,5 miljoen), een overboeking tussen artikelen (- € 6,5 miljoen) en de afrekening voorschotten ProRail (€ 3,2 miljoen).

Saldo 2022

In 2023 is het saldo uit 2022 technisch verwerkt (- € 20,5 miljoen). Dit betekent dat in 2022 € 20,5 miljoen meer is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. De hogere realisatie in 2022 wordt veroorzaakt doordat eind mei een subsidiebeschikking is afgegeven voor de ontwikkel- en testfase van project Aanbesteding Snellere Aanpak ERTMS (ASAP). Dit project was niet in de raming voor het jaar 2022 opgenomen. Daarnaast heeft in april 2022 de definitieve gunning voor de systeemleverancier van het Central Safety System (CSS) plaatsgevonden. Dit heeft geleid tot hogere uitgaven in 2022 dan gepland.

Overboeking tussen artikelen

Conform de afspraak dat EOV kosten van beschikbare projecten in de eerst komende begrotingsindiening na het afgeven van de realisatiebeschikking worden overgeboekt van het aanlegprogramma naar beheer en onderhoud, zijn de EOV-kosten ERTMS met betrekking tot de Toets-Visualisatietool naar het programma EOV overgeheveld. Het gaat hierbij om in totaal € 11,9 miljoen, waarvan € 6,5 miljoen in 2023 en € 5,3 miljoen in 2024.

Afrekening voorschotten ProRail

Het betreft hier de terugbetaling van de te hoge bevoorschotting aan ProRail van het 2e halfjaar in 2022. Dit wordt in 2023 als ontvangst verantwoord. Om het uitgavenbudget in stand te houden worden tegelijkertijd de uitgaven met € 3,2 miljoen opgehoogd.

17.08 Zuidasdok

Het budget op dit artikelonderdeel is in 2023 met € 42 miljoen verlaagd. Dit wordt met name veroorzaakt door de technische verwerking van het saldo over 2022 (€ 36,2 miljoen) en actualisatie van het programma (- € 79,4 miljoen in 2023).

Saldo 2022

In 2023 is het voordelig saldo uit 2022 (€ 36,2 miljoen) technisch verwerkt. Dit betekent dat in 2022 € 36,2 miljoen minder is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door overschotten als gevolg van verschuiven van gunning van deelproject Openbaar Vervoer Terminal 2 naar 2023.

Overboeking vanuit artikel 11 verkenningen inzake gunning knooppunten De Nieuwe Meer

In de MIRT-brief van november 2022 (Kamerstukken 36 200 A-9) is gemeld dat het project knooppunten De Nieuwe Meer voorlopig zou worden gegund en dat ten opzichte van de prognose in de Eerste Halfjaarraportage 2022 aanvullend circa € 100 miljoen benodigd is voor de gunning. Tevens is gemeld dat in de Voorjaarsnota 2023 de gevolgen worden afgewikkeld met inachtneming van de afspraken uit de afsprakenlijst. Met de regio Amsterdam worden afspraken gemaakt over de financiële bijdrage vanuit de regio Amsterdam. Met inachtneming van de bestuurlijke afspraken en vooruitlopend op de bijdrage van de regio, is in 2036 € 99 miljoen overgeboekt vanuit artikel 11.01 Verkenningen OV Amsterdam-Haarlemmermeer en toegevoegd aan artikel 12 (€ 47 miljoen inzake knooppunten) en artikel 17 (€ 52 miljoen inzake Zuidasdok). Bij de Ontwerpbegroting 2024 worden de kas- en verplichtingenreeks in het juiste ritme geplaatst. De bijdrage van de regio wordt later hiermee verrekend.

Actualisatie programma

De actualisatie van het programma zorgt voor een verlaging van het kasbudget met € 79,4 miljoen in 2023 en met € 6 miljoen in 2024. Dit bedrag (€ 85,3 miljoen) is naar latere jaren geschoven. Daarnaast is uit de jaren 2030-2035 per saldo juist € 390,3 miljoen naar de periode 2025-2029 geschoven. De schuiven worden voornamelijk veroorzaakt door actualisaties van planningen voor de OV-Terminal 1,2 en 3 en vanwege de aanbestedingen Knooppunt De Nieuwe Meer en voorbereidingen op de start aanbestedingen van Tunnel A10 en Knooppunt Amstel.

17.10 Programma Hoogfrequent Spoorvervoer

De verlaging van het artikelonderdeel in 2023 van € 13,9 miljoen wordt met name veroorzaakt door de technische verwerking van het saldo over 2022 (- € 34,2 miljoen) en de afrekening voorschotten ProRail (€ 19,8 miljoen).

Saldo 2022

In 2023 is het nadelig saldo uit 2022 (- € 34,9 miljoen) technisch verwerkt. Dit betekent dat in 2022 € 34,9 miljoen meer is uitgegeven dan oorspronkelijk begroot. Op de projecten is per saldo € 2,2 miljoen meer uitgegeven. Er stond een overprogrammering van € 32,7 miljoen op dit artikelonderdeel, waardoor het nadelig saldo op € 34,9 miljoen is uitgekomen.

Afrekening voorschotten ProRail

Het betreft de terugbetaling van de te hoge bevoorschotting aan ProRail over de tweede helft van 2022. In lijn met comptabele wetgeving wordt dit in 2023 als ontvangst verantwoord. Om het uitgavenbudget in stand te houden worden tegelijkertijd de uitgaven opgehoogd.

In de jaren 2023 tot en met 2027 vinden er overboekingen plaats van het planstudiebudget naar het aanlegbudget. Dit heeft te maken een faseovergang van planuitwerking naar realisatie van de deelprojecten Nijmegen en West-entree. In 2023 gaat het om een bedrag van € 10 miljoen, in 2024 om € 49 miljoen, in 2025 om € 54,1 miljoen, in 2026 om € 37 miljoen en in 2027 om € 26 miljoen.

17.09 Ontvangsten

De lagere ontvangsten van € 3,2 miljoen in 2023 wordt voornamelijk veroorzaakt door actualisatie van de ontvangsten (- € 36 miljoen), de technische verwerking van het saldo over 2022 (€ 9,7 miljoen) en terugbetalingen van ProRail (€ 23,4 miljoen).

Saldo 2022

In 2023 is het saldo uit 2022 (€ 9,7 miljoen) technisch verwerkt. Dit betekent dat in 2022 € 9,7 miljoen minder is ontvangen dan oorspronkelijk begroot. Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat een bijdrage van de gemeente Amsterdam en de stadsregio Amsterdam is gekoppeld aan de daadwerkelijke uitgaven. Door de lagere uitgaven in 2022 zijn de ontvangsten neerwaars bijgesteld met € 5 miljoen en doorgeschoven naar 2023 en verder. Daarnaast wordt het ontvangstenbudget opgehoogd met € 4,8 miljoen naar aanleiding van EU subsidies die in 2022 werden verwacht, maar niet in 2022 zijn ontvangen. De verwachte ontvangsten schuiven daardoor door naar 2023.

Actualisatie ontvangsten

Bij de 1e suppletoire begroting is de raming van de ontvangsten Zuidasdok geactualiseerd. Het gaat hierbij om een correctieverdeling van de ontvangsten tussen Amsterdam en de Stadsregio Amsterdam. De cijfers zijn geactualiseerd op basis van de meest recente overeenkomsten met de gemeente en stadsregio. Er schuift in de jaren 2023-2027 per saldo € 142,2 miljoen naar latere jaren.

Afrekening voorschotten ProRail

Het betreft hier de terugbetaling van de te hoge bevoorschotting aan ProRail van het 2e haljaar 2022 (€ 23,4 miljoen). In lijn met CW2001 wordt dit in 2023 als ontvangst verantwoord.

3.7 Artikel 18 Overige uitgaven en ontvangsten

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Toelichting

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget is in 2023 verhoogd met € 25,3 miljoen als gevolg van de toevoeging van het surplus Eigen vermogen RWS 2023 (€ 19,3 miljoen). Daarnaast is het saldo 2022 technisch verwerkt (€ 5,8 miljoen). In 2022 zijn er voor externe veiligheid € 3,5 miljoen minder verplichtingen aangegaan. Daarnaast is het surplus van het eigen vermogen van RWS over 2022 afgeroomd met € 2,5 miljoen.

Uitgaven

18.06 Externe veiligheid

Dit artikelonderdeel is in 2023 verhoogd met € 3,3 miljoen als gevolg van de technische verwerking van het saldo 2022. In 2022 waren er lagere uitgaven ten behoeve van externe veiligheid, waardoor er € 3,3 miljoen is doorgeschoven naar 2023. Dit saldo wordt in 2023 aan dit artikelonderdeel toegevoegd, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijven.

18.08 Netwerkoverstijgende kosten

Dit artikelonderdeel is verhoogd met € 21,8 miljoen. Dit betreft de afroming van het surplus van het eigen vermogen RWS over 2022 (€ 19,3 miljoen). Daarnaast zijn de afgeroomde middelen over 2021 niet tot besteding gekomen in 2022 (€ 2,5 miljoen). Deze middelen schuiven met de technische verwerking door naar 2023, zodat de meerjarige budgetten gelijk blijven.

18.09 Ontvangsten

18.10 Saldo van de afgesloten rekeningen

Het saldo van de afgesloten rekeningen over 2023 bedraagt € 291,2 miljoen. Dit betreft de verrekening van het saldo 2022 en wordt toegevoegd aan de begroting 2023, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijven.

3.8 Artikel 19 Bijdragen andere begrotingen Rijk

Budgettaire gevolgen van uitvoering

Toelichting

De neerwaartse bijstelling van de ontvangsten wordt voornamelijk veroorzaakt door overboekingen naar de beleidsbegroting Hoofdstuk XII. De belangrijkste overboekingen worden toegelicht in paragraaf 2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties.

4 Bijlagen

4.1 Bijlage 1: Verdiepingsbijlage