Wetsartikelen 1 tot en met 3
De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2023 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken.
De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht.
De Minister van Buitenlandse Zaken, W.B. Hoekstra
De voorliggende suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2023 van hoofdstuk V van de begroting van het Rijk.
Onderdeel 2 bevat voor de beleidsartikelen 1(Versterkte internationale rechtsorde), 2 (Veiligheid en stabiliteit), 3 (Effectieve Europese samenwerking), en 4 (Consulaire dienstverlening en uitdragen Nederlandse waarden) een tabel budgettaire gevolgen van beleid. Na de tabel «budgettaire gevolgen van beleid» wordt een toelichting op de mutatie gegeven.
Vastgestelde begroting incl. amendementen en 1e ISB |
Mutaties tweede incidentele suppletoire begroting |
Stand tweede incidentele suppletoire begroting |
Mutaties |
Mutaties |
Mutaties |
Mutaties |
||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2023 |
2023 |
2023 |
2024 |
2025 |
2026 |
2027 |
||
Verplichtingen |
104.618 |
14.000 |
118.618 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Uitgaven |
131.345 |
14.000 |
145.345 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1.1 |
Goed functionerende internationale instellingen met een breed draagvlak |
49.305 |
14.000 |
63.305 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Subsidies (regelingen) |
||||||||
Internationaal recht |
750 |
0 |
750 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Opdrachten |
||||||||
Verenigde Naties |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Internationaal recht |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Verenigde Naties |
33.525 |
0 |
33.525 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
OESO |
7.535 |
0 |
7.535 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Internationaal Strafhof |
3.910 |
0 |
3.910 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Internationaal recht |
3.585 |
14.000 |
17.585 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1.2 |
Bescherming en bevordering van mensenrechten |
67.902 |
0 |
67.902 |
||||
Subsidies (regelingen) |
||||||||
Mensenrechtenfonds |
20.390 |
0 |
20.390 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Mensenrechtenfonds |
37.362 |
0 |
37.362 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Mensenrechten multilateraal |
10.150 |
0 |
10.150 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
1.3 |
Gastlandbeleid internationale organisaties |
14.138 |
0 |
14.138 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Subsidies (regelingen) |
||||||||
Carnegiestichting |
4.400 |
0 |
4.400 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan agentschappen |
||||||||
Vredespaleis |
6.750 |
0 |
6.750 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Internationaal Strafhof |
858 |
0 |
858 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Speciaal Tribunaal Libanon |
1.500 |
0 |
1.500 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Nederland Gastland |
630 |
0 |
630 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Toelichting uitgaven en verplichtingen
Artikelonderdeel 1.1
Het Kabinet maakt EUR 14 miljoen vrij voor diverse activiteiten en bijdragen gerelateerd aan het tegengaan van straffeloosheid. Zo zal onder andere een bijdrage van EUR 9 miljoen worden gedaan aan de Oekraïense aanklager en justitie sector. Ook steunt het Kabinet de oprichting van een register voor oorlogsschade met EUR 1,5 miljoen.
Vastgestelde begroting incl. amendementen en 1e ISB |
Mutaties tweede incidentele suppletoire begroting |
Stand tweede incidentele suppletoire begroting |
Mutaties |
Mutaties |
Mutaties |
Mutaties |
||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2023 |
2023 |
2023 |
2024 |
2025 |
2026 |
2027 |
||
Verplichtingen |
288.705 |
85.000 |
373.705 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Uitgaven |
282.746 |
85.000 |
99.495 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
2.1 |
Goede internationale samenwerking ter bevordering van de eigen en bondgenootschappelijke veiligheid |
15.455 |
75.000 |
90.455 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Subsidies (regelingen) |
||||||||
Atlantische Commissie |
565 |
0 |
565 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
NAVO |
9.650 |
0 |
9.650 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
WEU |
690 |
0 |
690 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid |
2.700 |
0 |
2.700 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Veiligheidsfonds |
1.850 |
0 |
1.850 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
NAVO Oekraïne UCAP Trust Fund |
0 |
75.000 |
75.000 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
2.2 |
Bestrijding internationale criminaliteit en terrorisme |
15.400 |
0 |
15.400 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Subsidies (regelingen) |
||||||||
Anti-terrorisme instituut |
650 |
0 |
650 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Contra-terrorisme |
7.720 |
0 |
7.720 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Cyber security |
3.580 |
0 |
3.580 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Opdrachten |
||||||||
Global Forum on Cyber Expertise |
1.250 |
0 |
1.250 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Contra-terrorisme |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Contra-terrorisme |
880 |
0 |
880 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Cyber security |
1.320 |
0 |
1.320 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
2.3 |
Wapenbeheersing |
11.022 |
0 |
11.022 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opdrachten |
||||||||
OPCW en andere ontwapeningsorganisaties |
465 |
0 |
465 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Conferentie New Tech 2022 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
IAEA |
7.317 |
0 |
7.317 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
OPCW en andere ontwapeningsorganisaties |
1.320 |
0 |
1.320 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
CTBTO |
1.920 |
0 |
1.920 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
2.4 |
Bevordering van veiligheid, stabiliteit en rechtsorde in internationaal verband |
210.047 |
10.000 |
220.047 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Subsidies (regelingen) |
||||||||
Nederland Helsinki Comité |
28 |
0 |
28 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Stabiliteitsfonds |
25.000 |
0 |
25.000 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Training buitenlandse diplomaten |
2.500 |
0 |
2.500 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
||||
Opdrachten |
||||||||
Makandra |
1.370 |
0 |
1.370 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan agentschappen |
||||||||
Makandra |
170 |
0 |
170 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
OVSE |
9.880 |
0 |
9.880 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Stabiliteitsfonds |
51.770 |
10.000 |
61.770 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
VN-contributie voor crisisbeheersingsoperaties |
94.099 |
0 |
94.099 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Overige |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken |
||||||||
Inzet hoog-risico posten |
25.230 |
0 |
25.230 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
2.5 |
Bevordering van transitie in prioritaire gebieden |
30.822 |
0 |
30.822 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Subsidies (regelingen) |
||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen MATRA |
12.822 |
0 |
12.822 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka |
4.507 |
0 |
4.507 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Opdrachten |
||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka |
4.463 |
0 |
4.463 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan agentschappen |
||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka |
630 |
0 |
630 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Nederlands Fonds voor Regionale Partnerschappen Shiraka |
8.400 |
0 |
8.400 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Ontvangsten |
1.000 |
0 |
1.000 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
2.10 |
Doorberekening Defensie diversen |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2.40 |
Restituties programma's |
1.000 |
0 |
1.000 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Toelichting uitgaven en verplichtingen
Artikelonderdeel 2.1
Er zal een bijdrage van EUR 75 miljoen aan het Ukraine Comprehensive Assistance Package Trust Fund (UCAP TF) van de NAVO gedaan worden. Via dit trustfund wordt snel en flexibel non-letale steun geleverd aan de Oekraïense strijdkrachten.
Artikelonderdeel 2.4
Nederland levert een bijdrage van EUR 10 miljoen aan de State Emergency Service van Oekraïne om in samenwerking met UNDP mijnen te ruimen in agrarische gebieden. Met de Nederlandse bijdrage zullen maximaal 25 extra teams aan het werk kunnen om te voorkomen dat er weer een landbouwseizoen verloren gaat, omdat boeren hun land niet kunnen bewerken door vervuiling met mijnen.
Vastgestelde begroting incl. amendementen en 1e ISB |
Mutaties tweede incidentele suppletoire begroting |
Stand tweede incidentele suppletoire begroting |
Mutaties |
Mutaties |
Mutaties |
Mutaties |
||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2023 |
2023 |
2023 |
2024 |
2025 |
2026 |
2027 |
||
Verplichtingen |
11.589.423 |
239.623 |
11.829.046 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Uitgaven |
11.557.597 |
0 |
11.557.597 |
58.138 |
59.301 |
60.487 |
61.697 |
|
3.1 |
Afdrachten aan de Europese Unie |
11.409.093 |
0 |
11.409.093 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
BNI-afdrachten |
5.117.680 |
0 |
5.117.680 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
BTW-afdrachten |
1.276.364 |
0 |
1.276.364 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Invoerrechten |
4.834.846 |
0 |
4.834.846 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Plastic-grondslag |
180.203 |
180.203 |
||||||
3.2 |
Europees Ontwikkelingsfonds |
100.313 |
0 |
100.313 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Europees Ontwikkelingsfonds |
100.313 |
0 |
100.313 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
3.3 |
Een hechtere Europese waardengemeenschap |
11.000 |
0 |
11.000 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Raad van Europa |
11.000 |
0 |
11.000 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
3.4 |
Versterkte Nederlandse positie in de Unie |
4.788 |
0 |
4.788 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Subsidies (regelingen) |
||||||||
EIPA |
348 |
0 |
348 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Opdrachten |
||||||||
Programmatische ondersteuning: CECP |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Europa College beurzenprogramma |
190 |
0 |
190 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Programmatische ondersteuning: Taskforce Verenigd Koninkrijk |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Benelux bijdrage |
4.250 |
0 |
4.250 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
3.5 |
Europese Vredesfaciliteit |
32.403 |
0 |
32.403 |
58.138 |
59.301 |
60.487 |
61.697 |
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Europese Vredesfaciliteit |
32.403 |
0 |
32.403 |
58.138 |
59.301 |
60.487 |
61.697 |
|
Ontvangsten |
2.708.961 |
0 |
2.708.961 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
3.10 |
Diverse ontvangsten EU |
1.208.711 |
0 |
1.208.711 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Invoerrechten |
1.208.711 |
0 |
1.208.711 |
|||||
Overige ontvangsten EU |
0 |
0 |
0 |
|||||
3.11 |
Europees herstelfonds |
1.500.000 |
0 |
1.500.000 |
0 |
0 |
0 |
0 |
3.30 |
Restitutie Raad van Europa |
250 |
0 |
250 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Toelichting verplichtingen en uitgaven
Artikelonderdeel 3.5
Op korte termijn wordt een voorstel verwacht voor een tweede ophoging van het financieringsplafond van de Europese Vredesfaciliteit (EPF) met EUR 3,5 miljard (in 2018 prijzen, conform Europese begrotingssystematiek). Vanwege de stijging van de Nederlandse bijdrage aan de EPF die daaruit zou voortvloeien worden enkele mutaties op de begroting doorgevoerd. Gebaseerd op een BNI-sleutel van 5,9% en op basis van lopende prijzen zou het verplichtingenbudget voor de Nederlandse EPF-bijdrage voor 2023 verhoogd worden met EUR 239,6 miljoen. Het jaarlijkse uitgavenbudget stijgt met EUR 58,1 miljoen in 2024 oplopend tot EUR 61,7 miljoen in 2027.
De EPF is een instrument dat twee financieringspijlers omvat. De pijler «operaties» financiert de gemeenschappelijke kosten van missies en operaties in het kader van het gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid (GVDB) en maakt onderdeel uit van de begroting van het Ministerie van Defensie. De tweede pijler «steunmaatregelen» staat op de begroting van het Ministerie van Buitenlandse Zaken en financiert acties van de EU ten behoeve van derde landen, regionale of internationale organisaties, op grond van de artikelen 28 en 30 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU). Hierbij gaat het om acties ter versterking van de militaire en defensiecapaciteit en acties ter ondersteuning van de militaire aspecten van vredesondersteunende operaties. Omdat de verdeling van de ophoging over de twee financieringspijlers op dit moment nog niet bekend is, is in overleg met het Ministerie van Defensie en het Ministerie van Financiën afgesproken om de volledige stijging van de Nederlandse bijdrage aan het EPF te verwerken op de begroting van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. Een interdepartementale overheveling zal plaatsvinden indien de verhouding tussen de daadwerkelijke uitgaven op de twee pijlers wijzigt.
De Kamer zal separaat geïnformeerd worden wanneer er door de HV een concreet voorstel aan de Raad wordt voorgelegd
Vastgestelde begroting incl. amendementen en 1e ISB |
Mutaties tweede incidentele suppletoire begroting |
Stand tweede incidentele suppletoire begroting |
Mutaties |
Mutaties |
Mutaties |
Mutaties |
||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
2023 |
2023 |
2023 |
2024 |
2025 |
2026 |
2027 |
||
Verplichtingen |
52.095 |
5.000 |
57.095 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Uitgaven |
55.228 |
5.000 |
60.228 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
4.1 |
Consulaire dienstverlening Nederlanders in het buitenland |
9.473 |
0 |
9.473 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Subsidies (regelingen) |
||||||||
Gedetineerdenbegeleiding |
1.560 |
0 |
1.560 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Inkomensoverdrachten |
||||||||
Gedetineerdenbegeleiding |
540 |
0 |
540 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Opdrachten |
||||||||
Consulaire bijstand |
409 |
0 |
409 |
|||||
Reisdocumenten en verkiezingen |
2.550 |
0 |
2.550 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Consulaire opleidingen |
400 |
0 |
400 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Consulaire informatiesystemen |
3.548 |
0 |
3.548 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Loket buitenland |
466 |
0 |
466 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan agentschappen |
||||||||
Loket buitenland |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
4.2 |
Samen met (keten) partners het personenverkeer reguleren |
18.170 |
0 |
18.170 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Opdrachten |
||||||||
Ambtsberichtenonderzoek |
150 |
0 |
150 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Visumverlening |
2.858 |
0 |
2.858 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Legalisatie en verificatie |
80 |
0 |
80 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Consulaire informatiesystemen |
14.054 |
0 |
14.054 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Informatie ondersteunend beslissen |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Bijdragen asiel en migratie |
1.028 |
0 |
1.028 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
4.3 |
Grotere buitenlandse bekendheid met de Nederlandse cultuur |
7.475 |
5.000 |
12.475 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Subsidies (regelingen) |
||||||||
Internationaal cultuurbeleid |
5.154 |
5.000 |
10.154 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Internationaal cultuurbeleid |
2.321 |
0 |
2.321 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
4.4 |
Uitdragen Nederlandse waarden en belangen |
20.110 |
0 |
20. |
0 |
0 |
0 |
0 |
Subsidies (regelingen) |
||||||||
Instituut Clingendael |
800 |
0 |
800 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid |
3.058 |
0 |
3.058 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Internationale manifestaties en diverse bijdragen |
49 |
0 |
49 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Publieksdiplomatie |
2.229 |
0 |
2.229 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Onderzoeksprogramma |
50 |
0 |
50 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Academische Leerstoel Anton de Kom |
143 |
0 |
143 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Opdrachten |
||||||||
Adviesraad Internationale Vraagstukken |
525 |
0 |
525 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Instituut Clingendael |
2.573 |
0 |
2.573 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bezoeken VIPS en uitgaven CD en Internationale organisaties |
1.000 |
0 |
1.000 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Algemene voorlichting |
2.790 |
0 |
2.790 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Koninklijk Huis – inkomende en uitgaande bezoeken, officiële ontvangsten |
2.000 |
0 |
2.000 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
China-strategie |
27 |
0 |
27 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Onderzoeksprogramma |
1.820 |
0 |
1.820 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Programma ondersteuning buitenlands beleid |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan agentschappen |
||||||||
Algemene voorlichting |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Verkeersnotificaties |
400 |
0 |
400 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties |
||||||||
Europese bewustwording |
250 |
0 |
250 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Publieksdiplomatie |
2.396 |
0 |
2.396 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Programma Ondersteuning Buitenlands Beleid |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Ontvangsten |
43.774 |
0 |
43.774 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
4.10 |
Consulaire dienstverlening Nederlanders in het buitenland |
9.200 |
0 |
9.200 |
0 |
0 |
0 |
0 |
4.20 |
Consulaire dienstverlening aan vreemdelingen |
34.300 |
0 |
34.300 |
0 |
0 |
0 |
0 |
4.40 |
Doorberekening Defensie diversen |
74 |
0 |
74 |
0 |
0 |
0 |
0 |
4.41 |
Ontvangsten verkeersnotificaties |
200 |
0 |
200 |
0 |
0 |
0 |
0 |
Toelichting uitgaven en verplichtingen
Artikelonderdeel 4.3
Het Kabinet investeert EUR 4 miljoen voor urgente kennisopbouw en samenwerking, noodzakelijk voor kosteneffectieve projecten voor het redden van erfgoed d.m.v. digitalisering en ondersteuning van collectiebehoud in Oekraïne en (immaterieel) erfgoed, architectuur en voor behoud van talent van uitvoerende kunstenaars door voorzetting van training, repetities en uitvoering. Tevens wordt er EUR 1 miljoen uitgetrokken voor noodhulp voor stabilisatie en behoud van beschadigd erfgoed zoals culturele infrastructuur en erfgoedcollecties, het tegengaan van illegale handel in ontvreemde cultuurgoederen en aangaan van professionele verbanden met de cultuur sector in Oekraïne.