Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Artikel 1 

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2022 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (K).

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

DE MINISTER VAN DEFENSIE,K.H.Ollongren

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De voorliggende tweede suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de 1e suppletoire begroting 2022 van hoofdstuk K van de begroting van het Rijk.

In deze tweede suppletoire begroting van het Defensiematerieelbegrotingsfonds zijn de besluiten van het kabinet uit de Najaarsnota verwerkt. Deze suppletoire wet dient dan ook in samenhang te worden gezien met de Najaarsnota.

In paragraaf 2.1 wordt de cijfermatige aansluiting ten opzichte van de 1e suppletoire begroting uiteengezet. Vervolgens worden in paragraaf 2.2 de belangrijkste begrotingswijzigingen op deze begroting van het Defensiematerieelbegrotingsfonds vermeld, waarna deze in paragraaf 2.3, overzicht ontvangsten- uitgavenmutaties worden toegelicht. Afsluitend is in paragraaf 2.4 per artikel een tabel opgenomen met daarin de budgettaire gevolgen van beleid en de uitgaven- en ontvangstenmutaties. Per artikel worden de mutaties groter dan of gelijk aan onderstaande staffel op het niveau van de financiële instrumenten (en eventueel artikelonderdeel) toegelicht. Als laatste is in de verdiepingsbijlage per begrotingsartikel een meerjarige (voor de volledige planperiode) tabel met daarin de mutaties per jaar opgenomen.

De toelichtingen op de uitgaven gelden ook voor de verplichtingen. Alleen indien sprake is van een groot verschil van de verplichtingenmutaties ten opzichte van de uitgavenmutaties wordt dit verschil apart toegelicht. Deze verschillen ontstaan bijvoorbeeld doordat verplichtingen zijn aangegaan die niet tot een uitgavenmutatie leiden of door regelingen waarvoor de verplichtingen dit jaar worden aangegaan terwijl de uitgaven pas volgend jaar (of in de jaren daarna) plaatsvinden.

De tweede suppletoire begroting geeft een totaaloverzicht van financiële afwijkingen ten opzichte van de eerste suppletoire begroting van het DMF en wordt tegelijk met de Najaarsnota ingediend.

2 Het beleid

2.1 Voorstel van wet

Met het onderhavige wetsvoorstel wordt voorgesteld de uitgavenbegroting 2022 van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (K) ten opzichte van de 1e suppletoire begroting met een bedrag van € 1.101,5 miljoen te verlagen. voor het begrotingsbedrag van de ontvangsten 2022 wordt voorgesteld dit met € 760,4 miljoen te verlagen. Dit leidt voor het Defensiematerieelbegrotingsfonds tot een uitgavenbudget van € 4.887,7 miljoen en een ontvangstenbudget van € 5.539,1 miljoen. De begroting voor de in 2022 aan te gane verplichtingen daalt met € 707,5 miljoen tot € 7.863,8 miljoen. De cijfermatige aansluiting ten opzichte van de 1e suppletoire begroting 2022 is als volgt:

2.2 Belangrijkste begrotingswijzigingen

Met deze tweede suppletoire begroting worden de uitgaven van het DMF met per saldo € 1,1 miljard verlaagd. Met uitzondering van de budgetten op artikel 4, vinden de verlagingen over de volle breedte van het DMF plaats.

De uitgavenverlagingen zijn vooral het gevolg van gewijzigde externe omstandigheden. Zo leiden de gevolgen van COVID-19 nog tot vertragingen. Het tekort aan microchips bijvoorbeeld, zorgt voor vertragingen bij de oplevering van geplande projecten. Verstoorde toeleveringsketens zorgen ook voor vertragingen. Daarnaast leidt ook de oorlog in Oekraïne tot krapte op de Defensiemarkten. Dit leidt tot vertragingen bij de investeringsprojecten van Defensie.

Voorts heeft ook defensie last van de aanhoudende krapte op de arbeidsmarkt. Dit zorgt voor vertragingen in de planning en uitvoering van investeringsprojecten. Dit is direct voelbaar in de organisatie en in de agendering en implementatie van de investeringen.

Als gevolg van boven genoemde oorzaken en omstandigheden worden in 2022 de budgetten verlaagd. De noodzaak van de investeringen blijft onverminderd hoog. Immers de oorlog in Oekraïne en de verslechterende veiligheidssituatie wereldwijd - zoals ook toegelicht in de Defensienota - onderstrepen de Defensie-investeringen; de huidige budgetaanpassingen doen daar op geen enkele wijze afbreuk aan.

Volgend voorjaar worden de thans verlaagde budgetten in een nieuw kasritme gezet. Op dat moment wordt een nieuwe inschatting gemaakt van de ontwikkeling van de externe omstandigheden en de raming van de investeringen die daar het beste bij past. Tussentijds werkt Defensie hard aan mogelijke versnellingen en andere mogelijkheden om de geagendeerde investeringen tijdig uit te voeren.

2.3 Ontvangsten- uitgavenmutaties

Toelichting overzicht belangrijkste suppletoire mutaties

1. Compenstatie valuta USD dollars & Zweedse kronen

De effecten van de aanpassingen in wisselkoers worden verwerkt op de begroting van Defensie. De tegenvaller die hierdoor optreedt op de begroting van Defensie wordt generaal gecompenseerd.

2. Aflossing DMO lening DLP

Drie jaar geleden is besloten om geld uit het DLP te lenen om het tekort op het exploitatiebudget binnen de defensiebegroting op te lossen. Met deze mutatie wordt de lening afgelost.

3. Kasschuif 2022 investeringen

Naar verwachting worden in 2022 niet alle investeringsuitgaven gerealiseerd. Wapensystemen worden minder snel dan verwacht geleverd. Uiteindelijk zal de productiecapaciteit van de bedrijven in deze sector groeien, maar dat zal enige tijd in beslag nemen. Derhalve wordt dit budget doorgeschoven.

4. Kasschuif instandhouding materieel

Naar verwachting worden in 2022 niet alle instandhoudingsuitgaven gerealiseerd. Van deze middelen wordt € 150 miljoen doorgeschoven.

5. Aflossing Luchtmacht lening DLP

Drie jaar geleden is besloten om geld uit het DLP te lenen om het tekort op het exploitatiebudget binnen de defensiebegroting op te lossen. Met deze mutatie wordt de lening afgelost.

6. Verwachte minderontvangsten begroting 2022

De verwachting is dat er minder wordt ontvangen vanwege lagere verkoopopbrengsten.

7. Budgettoewijzing conform jaarplan kustwacht CARIB

Door middel van deze budgettoevoeging van € 10,8 miljoen komt er geld beschikbaar voor de Kustwacht CARIB voor haar geplande activiteiten waaronder de capaciteiten voor de luchtverkenning.

8. Vrijgave DMF budget 2022

Naast de verschillende kasschuiven die door defensie zijn doorgevoerd, en welke bij de afgelopen miljoenennota ook al aan Kamer gemeld zijn, vinden over vrijwel de gehele breedte van het DMF neerwaartse aanpassingen van de uitgaven plaats. Deze neerwaartse aanpassingen zijn voornamelijk het gevolg van krapte op de Defensiemarkt en op de arbeidsmarkt. Als gevolg daarvan worden investeringsprojecten, alsmede het vrijgegeven budget, doorgeschoven.

9. Interdepartementale budgetoverhevelingen

Vanuit het DMF is onder andere € 4,8 miljoen overgeheveld naar het ministerie van Binnen­landse Zaken (BZK) voor de verrekening van uitvoeringskosten van de AIVD en uitbreiding van digitale opslagcapaciteit. Daarnaast heeft Defensie onder andere € 3,8 miljoen ontvangen van het ministerie van J&V voor bewaken en beveiligen.

Per saldo stijgt de begroting van het DMF als gevolg van de interdeparte­mentale budgetoverhevelingen met € 0,6 miljoen.

2.4 Budgettaire gevolgen van beleid

Beleidsartikel 1 Defensiebreed Materieel

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

De raming voor de verplichtingen voor Defensiebreed materieel is per saldo met € 97,5 miljoen verlaagd.

Deze neerwaartse bijstelling wordt met name verklaard door het project Defensie Operationeel Kleding Systeem (DOKS) (€ 150 miljoen). Bij dit materieelproject is de verwachte verplichting verschoven omdat de draagtesten verlengd zijn. Conform huidige agendering vindt de gunning begin 2023 plaats.

Ook bij andere projecten vinden - veelal kleinere - bijstellingen in de verplichtingen plaats. Daarnaast zijn ook opwaartse bijstellingen verwerkt, met name als gevolg van versnelde aanvulling van munitie (referentie: Kamerbrief ‘Versnelde aanvulling inzetvoorraad munitie’ (Kamerstuk 35 925 X, nr. 74).

Onder instandhouding Defensiebreed Materieel valt ook de instandhouding van de Kustwacht CARIB. Voor de Kustwacht CARIB is het verplichtingenbudget naar boven bijgesteld met in totaal € 295 miljoen. Dit betreft de nieuwe contracten voor de luchtverkenningscapaciteit (Fixed Wing € 136 miljoen), de SAR heli (Rotary Wing € 106 miljoen), alsmede de verlenging van de huidige overbruggingscontracten (totaal € 32 miljoen). Daarnaast wordt nog een meerjarig onderhoudscontract afgesloten voor de walradar (€ 22 miljoen).

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: voorbereidingsfase Naar verwachting worden geen projecten in voorbereiding meer in 2022 gerealiseerd en daarom wordt de raming van de uitgaven voor alle projecten in deze fase in het geheel neerwaarts bijgesteld. Dit budget wordt doorgeschoven.

Verwerving: onderzoeksfase

Naar verwachting worden geen projecten in onderzoek meer in 2022 gerealiseerd en daarom wordt de raming van de uitgaven voor alle projecten in deze fase in het geheel neerwaarts bijgesteld. Dit budget wordt doorgeschoven.

Verwerving: realisatie

Het realisatiebudget voor Defensiebreed materieel is met ongeveer € 521 miljoen neerwaarts bijgesteld. Dit wordt onder andere verklaard door de neerwaartse bijstelling voor vier grote materieelprojecten. Op het project Defensiebrede Vervanging Wielvoertuigen (DVOW) valt de prognose € 113 miljoen lager uit. In de eerste suppletoire begroting werd nog een bedrag opgenomen voor het inmiddels ontbonden contract voor voertuig AASLT (Air Assault) en tevens worden in 2022 minder voertuigen geleverd dan gepland als gevolg van COVID-19. Dit budget wordt doorgeschoven.

Bij het project BKI conventionele munitie (BKI-1) geldt een neerwaartse bijstelling van € 58 miljoen. Dit is het gevolg van vertraging bij het afsluiten van raamovereenkomsten, omdat de acceptatietesten van de betreffende munitie nog niet met succes zijn afgerond. Hierdoor zijn diverse leveringen verschoven naar eind 2022. De betalingen die zijn gerelateerd aan deze leveringen zullen in 2023 plaatsvinden.

Ook bij het project Verbeterd Operationeel Soldaat Systeem (VOSS) is sprake van een neerwaartse bijstelling van € 37 miljoen. Een deel van de leveringen van VOSS C4I en de bijbehorende ondersteuning was geagendeerd voor 2022, maar verschuift naar 2023 als gevolg van stagnatie in de toeleveringsketen van microchips. Verder wordt het budget voor het project Defensie Operationeel Kledingsysteem (DOKS) verlaagd met € 22 miljoen. Vanwege transportproblemen verschuift een deel van de leveringen van helmen naar 2023.

Tevens valt voor een aantal projecten de realisatie naar verwachting lager uit: Defensie Bewakings- en Beveiligingssysteem (DBBS) (€ 74 miljoen) en project vervanging Civiele dienstauto (€ 31 miljoen). Ook is er voor het project DBBS sprake van een herfasering voor een bedrag van € 41 miljoen. Daarnaast zijn er diverse kleinere aanpassingen bij een veelvoud aan projecten (per saldo € 145 miljoen) doorgevoerd.

Instandhouding Materieel

Het budget voor instandhouding materieel is met € 67 miljoen neerwaarts bijgesteld. Deze neerwaartse bijstelling wordt verklaard door onder andere de verlaagde prognose voor het Defensie Munitiebedrijf (DMunB) van € 44 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door vertragingen van leveringen als gevolg van schaarste van grondstoffen en de naweeën van COVID-19. Deze leveringen schuiven door naar 2023.

Daarnaast prognosticeert het Kleding- en Persoonsgeboden Uitrusting-bedrijf (KPU-bedrijf) een lagere realisatie van € 12 miljoen met meerdere oorzaken; het raamcontract van de combatshirts Netherlands Fractal Pattern (NFP (€ 4,8 miljoen)) schuift door naar 2023. Daarnaast schuift Batch 3 interim NFP broek + jas (ongeveer € 6 miljoen) door naar 2023. Tevens is een neerwaartse bijstelling van € 6 miljoen bij de afdelingen Grondgebonden Wapensystemen, Luchtvaartsystemen en Maritieme systemen vanwege vertraging van het project Onderhoud bergingsvoertuig.

Over- en onderprogrammering

Met de actualisatie van de uitgaven voor de projecten op dit artikel zijn de uitgaven aangepast aan de verwachte realisaties van de projecten. Zodoende is van overprogrammering geen sprake meer.

Toelichting op de Ontvangsten

Het budget voor de Ontvangsten is met ongeveer € 21,5 miljoen neerwaarts bijgesteld. De verkoopopbrengsten vallen ten opzichte van het budget lager uit. Het proces van afstoting van Nederlandse F-16’s aan de firma Draken is in een vergevorderd stadium maar de daadwerkelijke verkoopopbrengsten worden niet meer in 2022 maar in 2023 verwacht.

Beleidsartikel 2 Maritiem Materieel

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

Het budget voor de verplichtingen voor Maritiem Materieel is per saldo met € 212 miljoen verlaagd.

De neerwaartse bijstelling wordt allereerst verklaard door een technische correctie (€ 176 miljoen). Eerder dit jaardekasuitgaven op dit artikel bijgesteld, de verplichtingenbijstelling die daarbij hoort wordt nu verwerkt.

Voorts valt het budget voor het verwervingsproject Middelgrote Havensleepboten met € 12 miljoen lager uit. Dit project bestaat uit 2 modellen sleepboten, die bij twee verschillende leveranciers worden gebouwd. Het contract van het 1e model is reeds getekend, maar bij de contractbesprekingen voor het 2e model zijn onverwachts vertragingen ontstaan. Contractondertekening vindt niet meer in 2022 plaats.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: voorbereidingsfaseNaar verwachting worden geen projecten in voorbereiding meer in 2022 gerealiseerd en daarom wordt de raming van de uitgaven voor alle projecten in deze fase in het geheel neerwaarts bijgesteld. Dit budget wordt doorgeschoven.

Verwerving: onderzoeksfase

Naar verwachting worden geen projecten in onderzoek meer in 2022 gerealiseerd. Daarom wordt de raming van de uitgaven die horen bij de projecten in deze fase in het geheel verlaagd. Dit budget wordt doorgeschoven.

Verwerving: realisatiefase

De neerwaartse bijstelling van € 281 miljoen voor de projecten in de realisatiefase kent een aantal oorzaken.

De voortgang van het project Combat Support Ship (CSS) loopt op schema. Desondanks is er sprake van een doorschuif van € 37 miljoen naar 2023, dit wordt veroorzaakt door een aanpassing op de actuele raming Stand Onderhanden Werk (SOW).

Tevens is het budget voor het project Torpedo’s MK48 verlaagd met € 28 miljoen. De productie en levering van artikelen heeft enkele jaren vertraging opgelopen vanwege productieproblemen bij Amerikaanse leveranciers. Zowel de feitelijke leveringen als de administratieve facturatie lopen daarom achter. Dit schuift daarom door.

Verder wordt er op het project ESSM BLOCK 2 Verwerving en integratie, minder missiles aangekocht in 2022 dan begroot. Hierdoor vindt een verschuiving plaats van € 20 miljoen naar 2023.

Bij het project Vervanging MK46 heeft een herfasering plaatsgevonden van € 15 miljoen. Dit project betreft een FMS-case. Naar aanleiding van actuele informatie over leveringen schuiven de uitgaven door.

Daarnaast zijn op de volgende projecten herfaseringen opgetreden: Vervanging Maritiem Surface-to-Surface Missile (€ 17 miljoen), Vervanging 127mm kanon LCF (€ 14 miljoen) en diverse kleinere aanpassingen bij een veelvoud aan projecten (per saldo € 150 miljoen).

Instandhouding materieel

De bijstellingen in het budget voor de instandhouding van het materieel worden voornamelijk bepaald door de twee grote kasschuiven die zijn doorgevoerd. Bij de eerste kasschuif is € 51 miljoen van 2022 doorgezet naar 2026. Met de tweede kasschuif is € 32 doorgeschoven naar 2023, met name als gevolg van langere doorlooptijden voor het afsluiten van contracten en levertijden ten gevolge van de huidige marktomstandigheden.

Over- en onderprogrammering

Met de actualisatie van de uitgaven voor de projecten op dit artikel zijn de uitgaven aangepast aan de verwachte realisaties van de projecten. Zodoende is van overprogrammering geen sprake meer.

Beleidsartikel 3 Land Materieel

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen Het verplichtingenbudget van de landmaterieel projecten is ten opzichte van de eerste suppletoire begroting met € 122 miljoen neerwaarts bijgesteld.

Het betreft de projecten Kapitale munitiesoorten compensatie O&T Spike (€ 39 miljoen) en BKI verwerving PGM ( € 14 miljoen) waarbij de contractvorming niet meer in 2022 voortgang heeft maar verschuift naar 2023.

Tevens valt de prognose voor het project FGBADS ten opzichte van het budget € 21 miljoen lager uit, omdat het beschikbare verplichtingenbudget voor dit project is overgeheveld naar het MRAD-project en verschuift naar 2023.

Bij het project Vervanging CBRN VERK. CAP. is de opdracht gewijzigd naar een Midlife Update (MLU) waardoor het aanbestedingsplan is gewijzigd en de geplande te realiseren verplichtingen zijn verschoven naar 2023 (€ 10 miljoen) en 2024 (€ 17 miljoen).

Voor het project Area Access Denial is het verplichtingenbudget neerwaarts bijgesteld met € 21 miljoen. In de studiefase tussen 2021 ‒ 2022 is gebleken dat de uitvoering niet haalbaar is. Er wordt een nieuw verwervingsplan opgesteld en de verplichtingen schuiven daarmee door.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: voorbereidingsfase

Naar verwachting worden geen projecten in voorbereiding meer in 2022 gerealiseerd en daarom wordt de raming van de uitgaven voor alle projecten in deze fase in het geheel neerwaarts bijgesteld. Dit budget wordt doorgeschoven.

Verwerving: onderzoeksfase

Naar verwachting worden geen projecten in onderzoek meer in 2022 gerealiseerd en daarom wordt de raming van de uitgaven voor alle projecten in deze fase in het geheel neerwaarts bijgesteld. Dit budget wordt doorgeschoven.

Verwerving: realisatiefase

Per saldo wordt het budget voor de realisatiefase neerwaarts bijgesteld met € 362 miljoen. Deze neerwaartse bijstelling kent een aantal oorzaken.

Ten eerste schuift het budget (€ 38 miljoen) voor het materieelproject Nucleair Biologisch Chemische (NBC) Maskers door naar 2023. Dit is mede het gevolg van het bijstellen van het programma van eisen (PVE) voor de vervanging van de individuele CBRN bescherming.

Ten tweede wordt het budget voor het project FGBADS (deel 1 fase 2 (BMC4I FOC) + Deel 2 (SSC)) verlaagd met € 23 miljoen omdat het beschikbare budget voor dit project is overgeheveld naar het MRAD-project. De kasrealisatie voor dit project vindt in latere jaren plaats.

Tevens is de realisatieprognose voor het project Sensor CRAM/CL1 UAV met € 19 miljoen neerwaarts bijgesteld. De verificatie en levering van het eerste systeem zal in 2022 niet meer plaatsvinden vanwege grondstof- en personeelstekorten bij de leverancier. Hiermee vertragen ook de gerelateerde betalingen.

Bij het project MLU Infanterie Gevechtsvoertuig ((IGV) CV-90) incl. CE-pakket, is de neerwaartse bijstelling € 13 miljoen. De realisatie van de milestone voor de inspectie en verificatie van het voertuig staat gepland voor november 2022. De leverancier ligt op schema, maar een kleine vertraging zorgt ervoor dat de factuur van € 13 miljoen niet meer in 2022 tot betaling zal komen.

Ook is het realisatiebudget voor het project CBRN Chemische Alarmdetectie neerwaarts bijgesteld met € 11 miljoen. Deze bijstelling is gedaan omdat het opstellen van de behoeftestelling langer duurt dan verwacht. Hierdoor schuift de verwachte verplichting naar 2023 waardoor ook de kasuitgaven zullen doorschuiven.

Daarnaast zijn op de volgende projecten herfaseringen opgetreden: Verwerving precision guided ammunition (€ 19 miljoen), Verwerving precision guided ammunition (€ 15 miljoen), Counter-IED Block 3 (€ 23 miljoen) en diverse diverse kleinere aanpassingen bij een veelvoud aan projecten (per saldo € 161 miljoen).

Instandhouding Materieel

Per saldo wordt het instandhoudingsbudget neerwaarts bijgesteld met € 83 miljoen. Deze verlaging is onder andere het gevolg van een overheveling van € 42 miljoen naar het budget verwerving: realisatie ten behoeve van het Technology Center Land (TCL) voor met name prijsstijgingen, btw-afdracht en ontwikkelingen op het gebied van de Arbeidsomstandighedenwet en milieuwet- en regelgeving. Daarnaast wordt budget doorgeschoven als gevolg van langere doorlooptijden en langere levertijden in de huidige markt.

Over- en onderprogrammering

Met de actualisatie van de uitgaven voor de projecten op dit artikel zijn de uitgaven aangepast aan de verwachte realisaties van de projecten. Zodoende is van overprogrammering geen sprake meer.

Beleidsartikel 4 Lucht Materieel

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

De opwaartse bijstelling van het verplichtingenbudget bedraagt per saldo € 126,7 miljoen.

Deze bijstelling wordt voornamelijk veroorzaakt door het verwervingsproject "Beleidskader Inzetvoorraden F-16 infrarood geleide lucht-lucht raket". De Letter of Agreement (LOA) is in het derde kwartaal getekend. De verwachting is dat de verplichting van € 52 miljoen toch in 2022 wordt aangegaan.

Daarnaast heeft het verwervingsproject Opleiding & Training Munitie F-35 een opwaartse bijstelling van het budget van € 37 miljoen, vanwege een amendement op een bestaande LOA. Het is de verwachting dat deze LOA in 2022 wordt getekend.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: Realisatiefase

Het budget voor verwerving realisatie is per saldo met € 336,3 miljoen verlaagd. De verlaging van de raming kent een aantal oorzaken.

Ten eerste wordt het budget voor het verwervingsproject MLU Chinook met € 99 miljoen neerwaarts is bijgesteld. Bij het project Apache Remanufacture is het budget met € 72 miljoen neerwaarts bijgesteld. Bij deze projecten zijn de uitgaven doorgeschoven als gevolg van de voortgang van de FMS-case aan de VS-zijde. Dergelijke herfaseringen komen bij grotere FMS-cases vaker voor omdat het goedkeuringsproces meerdere volgtijdelijke stappen moet doorlopen. Beide projecten lopen geen operationele vertragingen op.

Voor het project Male UAV bedraagt de neerwaartse bijstelling € 71 miljoen. Dit is voornamelijk te verklaren doordat de toestellen (voorlopig) niet naar Nederland komen. Door deze latere invoer in Nederland verplaatst de btw-afdracht naar achteren. Tevens is bij het project AH-64D Upgrade het budget met € 17 miljoen neerwaarts bijgesteld. Dit is het resultaat van aanpassingen in het betaalschema van de FMS-case waardoorook het budget meeschuift.

Tevens is bij het project Continuatie VIP Transport Capaciteit Defensie het realisatiebudget verlaagd met € 13 miljoen. De oplevering van de Gulfstream was initieel voorzien in 2022 maar is verschoven naar eind februari 2023. Hierdoor verschuiven enkele mijlpalen inclusief de betaling van de btw naar volgend jaar. De prognose voor het project F-16 Instandhouding valt € 14 miljoen lager uit omdat de werkelijke behoefte aan onderdelen lager bleek dan was voorzien. Daardoor is de kasrealisatie in 2022 ook lager. Ook wordt het budget voor 1 Air Traffic Management (1 ATM) naar 2023 overgeheveld (€ 8,5 miljoen).

Als laatste leiden ook in het luchtdomein tekorten aan grondstoffen en microchips tot langere levertijden. Dit vertraagt de realisatie van projecten.

Over-/ onderprogrammering

Met de actualisatie van de uitgaven voor de projecten op dit artikel zijn de uitgaven aangepast aan de verwachte realisaties van de projecten. Zodoende is van overprogrammering geen sprake meer.

Beleidsartikel 5 Infrastructuur en Vastgoed

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting de verplichtingen

Het verplichtingenbudget is per saldo met € 56,8 miljoen gedaald. Aan de individuele vastgoedprojecten is een bedrag van € 35 miljoen aan prijsbijstelling toegekend, maar het aangaan van een aantal verplichtingen vindt niet plaats in 2022 maar in latere jaren. Dit betreft onder andere de verplichting voor het jaarlijkse instandhoudingsbudget (€ 26 miljoen) en de verplichting voor vastgoedprojecten legering defensiebreed (€ 15 miljoen). Ook het project aanpassingen vastgoed als gevolg van gewijzigde regelgeving (€ 15 miljoen), bouwtechnische verbetering brandveiligheid (€ 14,6 miljoen) en een aantal kleinere projecten (€ 21,2 miljoen) worden naar beneden bijgesteld.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: voorbereidingsfase

Naar verwachting worden geen projecten in voorbereiding meer in 2022 gerealiseerd en daarom wordt de raming van de uitgaven voor alle projecten in deze fase in het geheel neerwaarts bijgesteld. Dit budget wordt doorgeschoven.

Verwerving: realisatie

Naar verwachting zal de realisatie in 2022 € 86,1 miljoen lager uitkomen. De realisatie van een aantal projecten is verschoven van 2022 naar latere jaren. Dit betreft onder andere de projecten aanpassingen vastgoed als gevolg van gewijzigde regelgeving (€ 47 miljoen), revitalisering Bernhardkazerne (€ 14 miljoen), bouwtechnische verbetering brandveiligheid (€ 12 miljoen), legering defensiebreed (€ 10 miljoen), schietfaciliteiten (€ 10 miljoen), het landelijk opleidings- en kenniscentrum KMAR (€ 6,3 miljoen) en diverse kleinere aanpassingen bij een veelvoud aan projecten (per saldo € 32,8 miljoen). Daar staat een versnelling tegenover van het project Datacenter (€ 11 miljoen). Aangezien verplichtingen eerder aangegaan worden en de uitgaven hiervan later en soms zelfs in een ander jaar volgen, kunnen mutaties in uitgaven- en verplichtingenbudgetten van elkaar afwijken.

Instandhouding

Het instandhoudingsbudget is per saldo met € 15,7 miljoen gedaald. Als gevolg van beperkte capaciteit bij het Rijksvastgoedbedrijf wordt een deel van het instandhoudingsbudget (€ 26 miljoen) in 2023 gerealiseerd. Het instandhoudingsbudget van de KMar is daarnaast met € 6 miljoen gestegen, voornamelijk als gevolg van instandhoudingsuitgaven in het kader van de implementatie van het Entry & Exit System (EES) en de oprichting van ENU (European travel information and authorisation system (ETIAS) National Unit). Het betreft uitgaven voor maritieme grensdoorlaatposten en huisvesting van personeel. Tevens is het instandhoudingsbudget van de luchtmacht opgehoogd (€ 4,4 miljoen) voor met name uitgaven voor dieptereiniging van hangaars.

Over-/ onderprogrammering

Met de actualisatie van de uitgaven voor de projecten op dit artikel zijn de uitgaven aangepast aan de verwachte realisaties van de projecten. Zodoende is van overprogrammering geen sprake meer.

Beleidsartikel 6 IT

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor IT zijn met € 153,6 miljoen neerwaarts bijgesteld. De neerwaartse bijstelling betreft een optelling van meerdere bijstellingen van projecten in voorbereidingsfase.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: voorbereidingsfase

Naar verwachting worden geen projecten in voorbereiding meer in 2022 gerealiseerd en daarom wordt de raming van de uitgaven voor alle projecten in deze fase in het geheel neerwaarts bijgesteld. Dit budget wordt doorgeschoven.

Verwerving: realisatie

De neerwaartse bijstelling van € 182 miljoen op verwerving realisatie heeft meerdere oorzaken. Voor een aantal projecten vinden de uitgaven in latere jaren plaats, Daarnaast is momenteel de verstoring nog steeds zichtbaar in de logistieke keten op de wereldmarkt, waardoor een tekort aan computerchips is. Leveringen die dit jaar nog gepland staan zijn hierdoor vertraagd. Ook is het werven van voldoende gekwalificeerd personeel een uitdaging, waardoor het uitvoeren van alle opdrachten op een later moment plaatsvindt.

Over-/ onderprogrammering

Met de actualisatie van de uitgaven voor de projecten op dit artikel zijn de uitgaven aangepast aan de verwachte realisaties van de projecten. Zodoende is van overprogrammering geen sprake meer.

Beleidsartikel 7 Bijdrage andere begrotingshoofdstukken Rijk

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Dit begrotingsartikel is technisch van aard. Op dit artikel worden de bijdragen verantwoord die vanuit de reguliere Defensiebegroting (Hoofdstuk X) overgeheveld worden naar het DMF.

Beleidsartikel 8 Overige Uitgaven en Ontvangsten

Op dit artikel worden de overige uitgaven en ontvangsten opgenomen. Het betreft hoofdzakelijk uitgaven en/of ontvangsten die op een later moment worden toebedeeld aan de beleidsartikelen. Een voorbeeld hiervan is de loon- en prijsbijstelling, die nog moet worden verdeeld over de afzonderlijke artikelen.

Toelichting op de verplichtingen

Het totaal aan verplichtingen dat op dit artikel werd aangehouden, betrof uitgekeerde prijsbijstelling. Deze prijsbijstelling is verdeeld over de beleidsartikelen. Dat betekent dat de verplichtingen die hiermee samenhangen ook worden overgeboekt naar de betreffende beleidartikelen.

Toelichting op de uitgaven

Het totaal aan uitgaven dat op dit artikel werd aangehouden, betrof uitgekeerde prijsbijstelling. Deze prijsbijstelling is verdeeld over de beleidsartikelen. Dit betekent dat de uitgaven worden overgeboekt.

3 Verdiepingsbijlage

In de verdiepingsbijlage is per begrotingsartikel een meerjarige (voor de volledige planperiode) tabel met daarin de mutaties per jaar opgenomen.