Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 en 2

Vanwege de spoedeisende maatregelen zijn in de periode december 2021 tot en met 25 mei 2022 zes incidentele suppletoire begrotingen en een Nota van wijziging zesde incidentele suppletoire begroting over het begrotingsjaar 2022 naar de Tweede Kamer verzonden. De behandeling van de derde tot en met zesde incidentele suppletoire begrotingen (inclusief de Nota van wijziging zesde incidentele suppletoire begroting) in de Staten-Generaal heeft nog niet plaatsgevonden. Om deze reden is de in de begrotingsstaat opgenomen stand nog niet door de beide Kamers bekrachtigd. Vanwege de snelle opeenvolging van begrotingswetsvoorstellen, om het budgetrecht van de Staten Generaal te waarborgen, bevat de kolom ‘vastgestelde begroting’ zowel de vastgestelde stand bij ontwerpbegroting als de mutaties die bij incidentele suppletoire begrotingen zijn opgenomen.

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Mede namens de Minister voor Klimaat en Energie,

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,M.A.M.Adriaansens

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

Opbouw 1e suppletoire begroting 2022

Herverkaveling Groningen

Bij het aantreden van het kabinet is besloten om de uitgaven en ontvangsten voor de schadeafhandeling en versterkingsoperatie in Groningen onder te brengen op één begroting. De middelen die voor de versterkingsoperatie op de BZK-begroting stonden (inclusief middelen voor apparaat) zijn overgeheveld naar EZK naar beleidsartikel 5 Een veilig Groningen met perspectief en naar artikel 40 Apparaat Kerndepartement.

Ondergrenzen toelichtingen

Voor het toelichten van de begrotingsmutaties zijn in deze eerste suppletoire begroting de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.

In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden deze ondergrenzen.

Overzicht coronamaatregelen

Hieronder een overzicht van de coronamaatregelen met daarin de coronagerelateerde uitgaven vanuit de begroting van het Ministerie van EZK. Een uitgebreid overzicht is te vinden op Overheidsfinancien in coronatijd op Rijksfinancien.nl. 

2 Beleid

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2022

Toelichting

Nationaal Groeifonds

In april 2022 heeft de adviescommissie van het NGF ingestemd met verschillende toekenningen en omzettingen van investeringsvoorstellen. Voor artikel 2 heeft dat geleid tot meerjarige budgetmutaties op zes projecten van in totaal € 917,3 mln. De projecten en het effect op kasjaar 2022 zijn AINed (€ 4,8 mln), Groenvermogen van de Nederlandse economie (€ -11,1 mln), Health-RI (€ 5,6 mln), RegMed XB (€ 8,1 mln), QuantumDeltaNL (€ 34,7 mln) en Oncode-PACT (€ 10 mln).

Brexit Adjustment Reserve

De EU heeft geld beschikbaar gesteld om organisaties die op een negatieve manier geraakt zijn door Brexit te ondersteunen. Dit budget betreft het bedrijfslevenregeling spoor van de Brexit Adjustment Reserve. Hier voor is in 2022 (€ 188 mln) en 2023 (€ 62 mln) budget beschikbaar.

Fund to fund

Er is in totaal € 45,7 mln toegevoegd ten behoeve van DVI en DVI II als gevolg van de eindejaarsmarge 2021 en het doorschuiven van de ontvangstentaakstelling uit 2021 naar 2022.

SDE++

Aan het SDE++-budget 2022 wordt per saldo € 585,5 mln toegevoegd, met name ter financiering van de kolenmaatregelen in 2022. Het grootste deel hiervan (€ 532 mln) is afkomstig van de totale onttrekking en toevoeging aan het SDE++-budget van € 1.572 mln waartoe in de Startnota van het nieuwe kabinet besloten is. De overige € 1.040 mln van de onttrekking is naar de jaren 2026 en verder geschoven.

Opschalingsinstrument waterstof

In 2022 is € 134,6 mln is van de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën overgeheveld naar de begroting van het Ministerie van EZK voor de kasuitgaven in 2022 voor het Waterstoftransportnet ('Hyway27'). Tevens is € 0,4 mln toegevoegd aan het RVO-uitvoeringsbudget om de uitvoeringskosten van de nog te publiceren regeling te financieren.

Kasschuif vulmaatregelen gasopslag

Omdat de tender voor de vulmaatregelen voor gasoplsag pas in 2023 tot betalingen zal leiden, is een kasschuif van het voor deze tender beschikbare kasbudget van 2022 naar 2023 noodzakelijk.

Herverkaveling Groningen

Bij het aantreden van het kabinet is besloten om de uitgaven en ontvangsten voor de schadeafhandeling en versterkingsoperatie in Groningen onder te brengen op één begroting. De middelen die voor de versterkingsoperatie op de BZK-begroting stonden zijn overgeheveld naar EZK.

Raming schade en versterken

De ramingen voor schade en versterken worden in het voorjaar geactualiseerd. De mutaties die daaruit voortvloeien worden bij Voorjaarsnota verwerkt.

Vergoeding Norg akkoord

Conform de afspraken in het Norg akkoord betaalt de Staat een vergoeding aan NAM. De berekeningswijze van de vergoeding is vastgesteld in arbitrage, de hoogte van de vergoeding is afhankelijk van de gasprijs. Over de vergoeding moet btw worden betaald (Kamerstuk 33 529, nr. 997).

Apparaatsmiddelen NCG

Vanuit BZK is er € 110,4 mln toegevoegd aan de apparaatsmiddelen in het kader van de herverkaveling van de Nationaal Coördinator Groningen. Daarnaast is er € 22 mln toegevoegd aan de middelen in het kader van de bijstelling van de uitgavenraming voor de uitvoeringskosten van de versterkingsoperatie Groningen.

Loon- en prijsbijstelling

Bij Voorjaarsnota 2022 is loon- en prijsbijstellingstranche 2022 voor EZK uitgedeeld. De loonbijstelling betreft de vergoeding voor de stijging van de contractloonontwikkeling en de stijging van de sociale lasten en pensioenpremies voor de overheidswerkgevers. De prijsbijstelling betreft de verwerking van de stijging van de diverse prijsindexen.

Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2022

Toelichting

Brexit Adjustment Reserve

De EU heeft geld beschikbaar gesteld om organisaties die op een negatieve manier geraakt zijn door Brexit te ondersteunen. Het betreft in totaal € 886 mln waarvan € 485 mln in 2022. EZK is als Management Autoriteit verantwoordelijk voor het beheer en financiële verantwoording van de regeling aan de EU en ontvangt daardoor het volledige budget. Voor de bedrijfslevenregeling van de BAR die EZK uitvoert is in 2022 (€ 188 mln) en 2023 (€ 62 mln) budget beschikbaar. De overige onderdelen vallen onder de ministeries LNV en FIN.

Fund to fund

De ontvangstenraming van het Fund tot fund (Dutch Venture Initiative) van € 29,75 mln en DVI II van € 0,95 mln uit 2021 is doorgeschoven naar 2022 waardoor de ontvangstenraming in totaal met € 30,7 mln toeneemt.

Onttrekking begrotingsreserve duurzame energie

Aan de begrotingsreserve wordt op basis van wat in de Startnota van het nieuwe kabinet is afgesproken € 1.572 mln extra onttrokken, deels om de tekorten op de uitfinanciering van de lopende SDE+ subsidies te dekken en deels om middelen te reserveren voor de productiebeperking in kolencentrales, als onderdeel van het Urgenda-maatregelenpakket.

Opbrengst heffing ODE

In recente jaren werden er meer ODE-ontvangsten gerealiseerd dan er als ontvangsten in de EZK-begroting is opgenomen, omdat de verhoging van de belastingvermindering alleen ten laste van de Energiebelasting (EB) is gebracht en niet (ook) ten laste van de ODE. Daarom worden de huidige (netto) ontvangsten met € 214 mln opgehoogd naar de daadwerkelijk verwachte (bruto) ontvangsten.

ETS-ontvangsten

Door de gestegen prijzen voor emissierechten wordt de raming van de ETS-ontvangsten met € 400 mln opgehoogd.

Herverkaveling Groningen

Bij het aantreden van het kabinet is besloten om de uitgaven en ontvangsten voor de schadeafhandeling en versterkingsoperatie in Groningen onder te brengen op één begroting. De middelen die voor de versterkingsoperatie op de BZK-begroting stonden zijn overgeheveld naar EZK. De uitgaven die in rekening worden gebracht bij NAM leiden tot ontvangsten op de EZK-begroting.

Dividenduitkering EBN

Vanwege hogere opbrengsten uit de gaswinning en de vergoeding uit het Norg akkoord kan EBN dividend uitkeren.

Mijnbouwwet

Vanwege hogere opbrengsten uit de gaswinning en de vergoeding uit het Norg akkoord zijn er extra opbrengsten onder de Mijnbouwwet.

Raming schade en versterken

De ramingen voor schade en versterken worden in het voorjaar geactuali­seerd. De mutaties die daaruit voortvloeien worden bij Voorjaarsnota verwerkt. Omdat de uitgaven bij NAM in rekening worden gebracht, leidt de actualisatie ook tot aanpassing van de geraamde ontvangsten.

Eindejaarsmarge Groningen

Een deel van de ontvangsten van de NAM die samenhangen met de uitgaven van het IMG en de NCG zijn in 2021 uitgesteld. De ontvangsten die worden verwacht in 2022 worden nu geboekt op de EZK-begroting. Hiermee vult EZK de negatieve eindejaarsmarge van vorig jaar in.

Apparaatsmiddelen NCG

Vanuit BZK is er € 70 mln toegevoegd aan de apparaatsmiddelen in het kader van de herverkaveling van de Nationaal Coördinator Groningen. Daarnaast is er € 60,9 mln toegevoegd aan de middelen in het kader van de bijstelling van de ontvangstenraming voor de uitvoeringskosten van de versterkingsoperatie Groningen.

3 Beleidsartikelen

3.1 Beleidsartikel 1 Goed functionerende economie en markten

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het percentage juridisch verplicht is 96%, 6% hoger dan bij de ontwerpbegroting 2021. Dit heeft te maken met reeds aangegane verplichtingen bij onder andere de onderzoeksbudgetten.

Toelichting

Verplichtingen

De verlaging van het verplichtingbudget met € 7,2 mln wordt onder meer veroorzaakt door een verplichtingenschuif van € 15,5 mln bij de subsidieregeling EU-cofinanciering Digital Europa. De verplichtingenschuif is nodig door vertraging van de EU-commissie, waardoor de regeling (call1) later opengesteld wordt. Daarnaast wordt de bijdrage aan Agentschap Telecom voor het jaar 2022 met € 5,3 mln en voor het jaar 2023 met € 6,2 mln opgehoogd om het budget op het niveau te brengen van de jaarlijkse opdrachten.

Uitgaven

Subsidies

Bij de subsidieregeling EU-cofinanciering Digital Europa heeft een kasschuif plaatsgevonden van € 6,8 mln. Dit komt door vertraging van de EU-commissie, waardoor de regeling (call1) later opengesteld wordt. Daarnaast is € 0,3 mln beschikbaar gesteld voor de uitvoering door RVO.nl.

Bijdrage aan agentschappen

De verhoging van het kasbudget voor het jaar 2022 met € 5,3 mln en voor het jaar 2023 met € 6,2 mln is nodig om het budget op niveau te brengen van de jaarlijkse opdrachten, dit omdat het Agentschap Telecom de afgelopen jaren meer uitvoeringstaken en toezichtstaken heeft gekregen in het kader van onder andere het veiligheidsdomein, telekwetsbaarheid, digitale veiligheid van apparatuur (RED), veiligheid openbare netwerken en Cybersecurity act.

Ontvangsten

ACM ontvangt dit jaar naar verwachting meer boetes dan geraamd (jaarlijks ruim € 30 mln). Het ontvangstbudget wordt daarom opgehoogd met € 17,5 mln.

3.2 Beleidsartikel 2 Bedrijvenbeleid: innovatie en ondernemerschap voor duurzame welvaartsgroei

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het percentage juridische verplichte deel is 76%. Dit is iets lager dan bij de ontwerpbegroting 2021 en heeft te maken met aanvullende budgetten die zijn toekend voor o.a. NGF-projecten en Brexit Adjustment Reserve waarvoor nog geen juridische verplichtingen zijn aangegaan.

Toelichting

Verplichtingen

Uitgaven

Subsidies

Verduurzaming Industrie

De verlaging van kasbudget is voornamelijk het gevolg van overheveling van beleidsbudget voor de DEI+ regeling voor de industrie naar artikel 4 van de EZK-begroting (- € 9,5 mln), overheveling van de uitvoeringskosten voor de DEI+ naar uitvoeringsbudget RVO op artikel 4 (- € 1 mln), overheveling van uitvoeringsbudget voor beleids- en bedrijvenondersteuning en monitoring programma Verduurzaming Industrie en uitvoering van de TSE-regeling voor de industrie naar uitvoeringsbudget RVO op artikel 2 (- € 5,1 mln).

Urgendamaatregelen industrie

De verlaging van kasbudget is voornamelijk het gevolg van een aanvulling van het budget voor de openstelling van de VEKI-regeling in 2022 met middelen van de aanvullende post voor stikstofmaatregelen voor de industrie.

Tijdelijke Regeling Subsidie Evenementen COVID-19 (TRSEC)

Het budget van € 525 mln bevat € 50 mln voor betalingen voor de openstelling van de TRSEC in 2021 en € 475 mln voor de Subsidieregeling Evenementengarantie 2022 (SEG22). De SEG22 is de garantieregeling voor de evenementensector in 2022 en loopt van 1 januari tot en met 30 september 2022. Het budget van € 475 mln is een samenvoeging van de budgetten voor de TRSEC en de Aanvullende Tegemoetkoming Evenementen (ATE) voor evenementen in genoemde periode in 2022, van respectievelijk € 350 mln en € 125 mln. De SEG22 is nog onder voorbehoud van goedkeuring door de Europese Commissie.

NGF-project AiNed

In april 2022 heeft de adviescommissie van het NGF ingestemd met het omzetten van een reservering naar een definitieve toekenning van € 116,5 mln voor het NGF-project AiNed.

NGF project Groenvermogen van de Nederlandse economie

Dit betreft grotendeels de toekenning van een subsidie van € 250 mln door het Nationaal Groeifonds aan het project Groenvermogen II, zoals vermeld in de Kamerbrief Bekostiging investeringsvoorstellen tweede ronde Nationaal Groeifonds van 14 april 2022 (Kamerstuk 35 925-XIX, nr. 12).

NGF-project RegMed XB

In april 2022 heeft de adviescommissie van het NGF ingestemd met de omzetting van € 33 mln voor de tweede fase van het NGF-project Regmed XB van voorwaardelijk in onvoorwaardelijk. Daarnaast bevat deze mutatie een kasschuif voor de eerste fase van dit project.

NGF-project QuantumDeltaNL

In april 2022 heeft de adviescommissie van het NGF ingestemd met de omzetting van € 228 mln voor de tweede fase van het NGF-project QuantumDeltaNL van voorwaardelijk in onvoorwaardelijk. Daarnaast wordt het budget in 2022 verhoogd met € 14,2 mln aan in 2021 niet bestede middelen en verlaagd met € 7,0 mln in verband met actualisatie van het geraamde kasritme.

Aanvullende tegemoetkoming evenementen

Het budget voor de Aanvullende tegemoetkoming evenementen (ATE) wordt verlaagd met € 125 mln in verband met samenvoeging van deze regeling met de Tijdelijke Regeling Subsidie Evenementen COVID-19 (TRSEC) in de Subsidieregeling Evenementengarantie 2022 (SEG22). Deze samenvoeging heeft betrekking op evenementen in de periode 1 januari tot 1 oktober 2022.

Omzetderving Limburg

Het budget voor de tegemoetkoming in de omzetderving ten gevolge van de wateroverlast in Limburg in juli 2021 wordt verhoogd van € 12 mln naar € 24 mln.

NGF-project Oncode-PACT

Dit betreft de toekenning van subsidie door het Nationaal Groeifonds aan het project Oncode-PACT, zoals vermeld in de Kamerbrief Bekostiging investeringsvoorstellen tweede ronde Nationaal Groeifonds van 14 april 2022 (Kamerstuk 35 925-XIX, nr. 12).

Brexit Adjustment Reserve

De EU heeft geld beschikbaar gesteld om organisaties die op een negatieve manier zijn geraakt door de Brexit te ondersteunen door middel van de Brexit Adjustment Reserve (BAR). De mutatie betreft het budget voor de bedrijfslevenregeling in het kader van de BAR. Hiervoor is in 2022 € 188 mln en in 2023 € 62 mln beschikbaar.

Garanties

Garantie Ondernemingsfinanciering - Corona (GO-C)

De kasbuffer van de GO-C is herijkt op basis van de benutting in 2020 en 2021 en het garantieplafond voor 2022. Als gevolg hiervan is de meerjarenraming van de kasreeks van de GO-C neerwaarts bijgesteld.

Bijdrage aan agentschappen

Bijdrage RVO.nl

Betreft de overheveling van onder meer uitvoeringskosten voor de eerste aanvulling op de bestaande opdracht.

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Bijdrage aan TNO

Het budget voor TNO wordt verhoogd met € 10,0 mln in verband met diverse overboekingen van andere departementen voor door TNO uit te voeren projecten.

Bijdrage aan (inter)nationale organisaties

Internationaal Innoveren

De mutatie betreft een overboeking voor het Fonds onderzoek en wetenschap van OCW naar EZK voor Europese Partnerschappen.

Topsectoren overig

De mutatie betreft een overboeking voor het Fonds onderzoek en wetenschap van OCW naar EZK voor Roadmap infrastructuur toegepast onderzoek. Daarnaast worden de middelen voor het werkbudget topsectoren beschikbaar gesteld.

Ontvangsten

Bedrijfssteun

In 2021 is € 372 mln minder uitgegeven dan geraamd. Uitgaande van een gemiddelde terugbetalingstermijn van 6 jaar, worden in de periode 2022 tot en met 2027 de geraamde ontvangsten met € 62 mln per jaar verlaagd.

Onttrekking reserve BMKB

De begrotingsreserve van de BMKB bestaat uit een begrotingsreserve voor de reguliere BMKB en de BMKB-Corona (BMKB-C). De begrotingsreserve van de BMKB-C is herijkt op basis van de benutting van de regeling in 2020 en 2021 en het garantieplafond voor 2022. Op basis hiervan is er € 10 mln aan de reserve van de BMKB-C onttrokken.

Onttrekking reserve GO

De begrotingsreserve van de GO bestaat uit een begrotingsreserve voor de reguliere GO en de GO-Corona (GO-C). De begrotingsreserve van de GO-C is herijkt op basis van de benutting van de regeling in 2020 en 2021 en het garantieplafond voor 2022. Op basis hiervan is er € 35 mln aan de reserve van de GO-C onttrokken.

Brexit Adjustment Reserve

De EU heeft geld beschikbaar gesteld om organisaties die op een negatieve manier geraakt zijn door Brexit te ondersteunen. Het betreft in totaal € 886 mln waarvan € 485 mln in 2022. EZK is als Management Autoriteit verantwoordelijk voor het beheer en financiële verantwoording van de regeling aan de EU. De ontvangsten van de BAR worden daarom volledig op de EZK-begroting geraamd. Voor de bedrijfslevenregeling van de BAR die EZK uitvoert is in 2022 (€ 188 mln) en 2023 (€ 62 mln) budget beschikbaar. De overige onderdelen van de BAR vallen onder de ministeries LNV en FIN.

Toelichting op de Begrotingsreserves

De begrotingsreserves zijn bedoeld om inkomsten uit premies en uitgaven voor schades, die over de jaren kunnen fluctueren, te verevenen. De reserve dient als buffer voor uitgaven door EZK in geval bedrijven niet aan hun terugbetalingsverplichtingen kunnen voldoen inzake leningen bij financieringsinstellingen waarop EZK een borgstelling heeft afgegeven.

Er zijn begrotingsreserves voor de BMKB (inclusief BMKB-C), de regeling Garantie Ondernemingsfinanciering (GO, inclusief de GO-C), de Groeifaciliteit (GF), de garanties voor nieuwe aanbieders van MKB-financiering en Klein Krediet Corona. De GO, GF en de garanties voor nieuwe aanbieders van MKB-financiering betreffen kostendekkende garanties, waarvan de te realiseren premieontvangsten naar verwachting toereikend zijn voor het afdekken van eventuele verliesdeclaraties. Ultimo begrotingsjaar wordt op basis van de gerealiseerde ontvangsten en uitgaven vastgesteld of een onttrekking of storting dient plaats te vinden.

De begrotingsreserve van de BMKB bestaat uit een begrotingsreserve voor de reguliere BMKB en de BMKB-C. De begrotingsreserve van de BMKB-C is herijkt op basis van de benutting van de regeling in 2020 en 2021 en het garantieplafond voor 2022. Op basis hiervan is € 10 mln aan de reserve van de BMKB-C onttrokken. Naar verwachting blijft de begrotingsreserve toereikend om eventuele schades te kunnen opvangen.

De begrotingsreserve van de GO bestaat uit een begrotingsreserve voor de reguliere GO en de GO-C. De begrotingsreserve van de GO-C is herijkt op basis van de benutting van de regeling in 2020 en 2021 en het garantieplafond voor 2022. Op basis hiervan is € 35 mln aan de reserve van de GO-C onttrokken. Naar verwachting blijft de begrotingsreserve toereikend om eventuele schades te kunnen opvangen.

Vooralsnog is geen storting in de reserve Groeifaciliteit geraamd. Aan het eind van 2022 zal op basis van de gerealiseerde ontvangsten en de schadedeclaraties de storting of onttrekking aan de reserve Groeifaciliteit worden vastgesteld.

Vooralsnog is geen storting in de reserve Garantie MKB-financiering geraamd. Aan het eind van 2022 zal op basis van de gerealiseerde ontvangsten en de schadedeclaraties de storting of onttrekking aan de reserve Garantie MKB-financiering worden vastgesteld.

De kasbuffer van de garantieregeling Klein Krediet Corona (KKC) is herijkt op basis van de benutting van de regeling in 2020 en 2021 en het garantieplafond voor 2022. Als gevolg daarvan wordt € 5 mln onttrokken aan de reserve van de KKC. Naar verwachting blijft de kasbuffer toereikend om eventuele schades te kunnen opvangen.

3.3 Beleidsartikel 3 Toekomstfonds

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het juridisch verplichte deel van de uitgaven betreft 64%. Van dit percentage is ca. 70% bestemd voor Fund to Fund, de SEED regeling, Innovatiekrediet en de Regionale ontwikkelingsmaatschappijen (ROM's). De budgetflexibele ruimte bestaat voor € 35 mln uit het budget voor Deep Tech Fund, dat in de loop van 2022 verder wordt vormgegeven. Daarnaast is op de SEED-regeling door het revolverend karakter circa € 41 mln aan extra ruimte ontstaan onder andere door meevallende ontvangsten/lagere uitgaven uit 2021. Er wordt gekeken hoe deze ingezet gaan worden.

Toelichting

Verplichtingen

Uitgaven

Leningen

Fund to fund

Er is in totaal € 45,8 mln toegevoegd ten behoeve van DVI en DVI II als gevolg van de eindejaarsmarge 2021 en het verschuiven van de ontvangstenraming uit 2021 naar 2022 vanwege niet gerealiseerde ontvangsten.

Dutch Future Fund

Voor het Dutch Future Fund is € 4 mln aan de begroting 2022 toegevoegd. Het gaat hierbij om middelen uit het coronasteunpakket die in 2021 niet zijn besteed en doorschuiven naar 2022.

Deep Tech Fund

Voor het Deep Tech Fund is € 10 mln aan de begroting 2022 toegevoegd. Het gaat hierbij om middelen uit het coronasteunpakket die in 2021 niet zijn besteed en doorschuiven naar 2022.

Fonds Alternatieve Financiering

Voor het Fonds Alternatieve Financiering is € 10 mln aan de begroting 2022 toegevoegd. Het gaat hierbij om middelen uit het coronasteunpakket die in 2021 niet zijn besteed en doorschuiven naar 2022.

Innovatiekrediet

Op het budget van het Innovatiekrediet is € 22 mln eindejaarsmarge 2021 toegevoegd. Dit komt voornamelijk door extra ontvangsten van technische projecten.

Seed Capital

Voor de regeling Seed Capital is € 23,2 mln eindejaarsmarge 2021 aan de begroting 2022 toegevoegd.

Vroegefasefinanciering

Voor de regeling Vroegefasefinanciering is € 12 mln eindejaarsmarge 2021 aan de begroting 2022 toegevoegd.

Thematische Technology Transfer

Voor de Thematische Technology Transfer regeling is € 5,7 mln eindejaarsmarge 2021 aan de begroting van 2022 toegevoegd. Dit komt door uitgestelde betalingen aan projecten.

Bijdrage aan RVO

Van de bijdrage aan RVO voor de uitvoering van regelingen is € 6,4 mln eindejaarsmarge 2021 aan de begroting 2022 toegevoegd.

Ontvangsten

Fund to Fund

De ontvangstenramingen voor 2021 van het Dutch Venture Initiative (DVI) van € 29,8 mln en DVI II van € 1 mln zijn doorgeschoven naar 2022, waardoor de ontvangstenraming in 2022 met € 30,8 mln toeneemt.

3.4 Beleidsartikel 4 Een doelmatige energievoorziening en beperking van de klimaatverandering

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

De oorspronkelijke budgetflexibiliteit in de Ontwerpbegroting 2022 was ongeveer 15%, ofwel 85% van het beschikbare kasbudget was al juridisch verplicht. Na de Ontwerpbegroting is via de 6e Incidentele Suppletoire begroting en de 1e suppletoire begroting in totaal ruim € 869,4 mln aan artikel 4 toegevoegd. Hiervan zijn met name de middelen die toegevoegd zijn voor de SDE+ (€ 66,3 mln), de SDE++ (waar de kolenmaatregelen uit gefinancierd worden, € 585,5 mln) en de bijdrage aan RVO.nl (€ 27,3 mln) juridisch verplicht: samen is dit € 679,1 mln. Het restant van het toegevoegde bedrag (€ 190,3 mln) is daarmee nog niet juridisch verplicht. Daar staat tegenover dat naar schatting tot 1 mei 2022 voor ongeveer € 80 mln aan nieuwe verplichtingen zijn aangegaan die ten laste van het kasbudget 2022 komen. Daarmee is per saldo zo'n € 110,3 mln toegevoegd die niet juridisch verplicht is, waardoor het percentage juridisch verplicht met 2% daalt naar circa 83%.

Toelichting

Verplichtingen

Uitgaven

Het uitgavenbudget wordt per saldo met € 46,4 mln opgehoogd.

Subsidies

Demonstratieregeling Klimaat en Energie-Innovatie (DEI+)

Het uitgavenbudget van de DEI+ wordt in totaal met € 24,3 mln opgehoogd. Hiervan heeft € 8,5 mln betrekking op de bijdrage vanuit artikel 2 aan de DEI+-Industrie en € 0,45 mln op de bijdrage vanuit de BZK-begroting aan de openstelling van de DEI+-Aardgasvrije wijken in 2022 (zie ook de toelichting bij de verplichtingen). Daarnaast heeft een kasschuif plaatsgevonden van € 15,4 mln naar 2022 en € 15,7 mln naar 2023 uit de jaren 2025, 2026 en 2027.

SDE

Het voor 2022 en 2023 beschikbare kasbudget wordt met respectievelijk € 89,4 mln en € 57,2 mln verlaagd en doorgeschoven naar de jaren 2024 en verder om de in deze jaren verwachte hogere uitgaven te kunnen financieren.

SDE+

Het beschikbare kasbudget 2022 wordt per saldo met € 66,3 mln verhoogd. Enerzijds vindt er een ophoging plaats door een kasschuif van € 67,8 mln uit 2023 naar 2022 ter financiering van de hogere uitgaven in 2022. Anderzijds wordt het budget juist verlaagd door de overheveling van een bedrag van € 1,8 mln naar het Gemeentefonds als bijdrage aan het gebiedsfonds N33. Naast de genoemde kasschuif worden er ook budgetten van 2023 en 2024 naar 2025 en verder geschoven ter financiering van de SDE+-uitgaven in die jaren. Voor al het flankerend beleid rond de aanleg van windparken op zee (locatieonderzoeken, wind op zee ecologisch programma, beheerskosten RWS) wordt in de periode 2023-2030 bijna € 260 mln vanuit de voor het Klimaatfonds beschikbare middelen toegevoegd aan het SDE+-budget.

SDE++

Aan het SDE++-budget 2022 wordt per saldo € 585,5 mln toegevoegd, met name ter financiering van de kolenmaatregelen in 2022. Het grootste deel hiervan (€ 532 mln) is afkomstig van de totale onttrekking en toevoeging aan het SDE++-budget van € 1.572 mln waartoe in de Startnota van het nieuwe kabinet besloten is: de overige € 1.040 mln is naar de jaren 2026 e.v. geschoven. Het overige deel van de ophoging heeft betrekking op het budget voor de geplande storting in de reserve duurzame energie en klimaattransitie: dit budget wordt niet in de reserve gestort, maar toegevoegd aan het SDE++-budget. Zie ook bij Storting/onttrekking begrotingsreserves.

Opschalingsinstrument waterstof

€ 134,6 mln is van de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën overgeheveld naar de begroting van het Ministerie van EZK voor de kasuitgaven in 2022 voor het Waterstoftransportnet ('Hyway27').

Subsidieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE)

Van het voor de SCE beschikbare kasbudget 2022 wordt € 40,3 mln naar latere jaren geschoven, omdat de SCE een lange uitfinancieringstermijn kent en de kasuitgaven voor deze regeling vooral in deze jaren zullen plaatsvinden.

Overige subsidies

Omdat de subsidie aan Gasunie voor de investering in het warmtetransportnetwerk tussen Rotterdam en Den Haag (WarmtelinQ) niet meer in 2021 verstrekt kon worden, wordt € 20 mln die hiervoor in 2021 was gereserveerd maar niet is uitbetaald, toegevoegd aan het kasbudget 2022. Ook wordt € 1,6 mln toegevoegd aan het budget voor het Expertisecentrum Warmte.

Vulmaatregelen gasopslag

Omdat voor de vulmaatregelen gasopslag Bergermeer gewerkt zal worden met betaling achteraf, wordt het volledige kasbudget (€ 623,25 mln) van 2022 naar 2023 geschoven. Deze kasschuif geldt voor zowel het gedeelte van de gasopslag dat door marktpartijen gevuld wordt als voor het gedeelte dat door EBN gevuld wordt.

Bijdrage aan agentschappen

Bijdrage aan RVO.nl

Aan het uitvoeringsbudget van RVO.nl wordt in totaal € 27,3 mln toegevoegd. Er wordt € 6,2 mln toegevoegd voor de uitvoeringskosten van de beleidsmiddelen die het Ministerie van BZK overhevelt voor de regelingen MOOI-Gebouwde Omgeving en DEI+-Aardgasvrije wijken en voor het Expertisecentrum Warmte. Vanuit beleidsartikel 2 wordt € 2,5 mln beschikbaar gesteld voor de uitvoeringskosten van de DEI+-Industrie en de TSE-Industrie. Voor de uitvoeringskosten in 2021 heeft RVO € 3,3 mln te veel aan voorschot ontvangen: dit bedrag wordt ingezet om de tekorten op de uitvoeringskosten in 2022 te financieren. € 5 mln is afkomstig van de onttrekking van in totaal € 1.572 mln waartoe in de Startnota van het nieuwe kabinet is besloten (zie ook bij Ontvangsten) en wordt structureel aan het RVO-budget toegevoegd. Vanuit de middelen die vor het Klimaatfonds beschikbaar zijn wordt eveneensin 2022 € 5 mln aan het RVO-budget toegevoegd: vanaf 2023 is dit structureel € 10 mln. Tenslotte wordt in 2022 € 5,3 mln uit de beschikbare subsidiemiddelen overgeheveld ter dekking van de hogere uitvoeringskosten van verschillende subsidieregelingen, zoals de SDE++, de ISDE, de MOOI/TSE, het opschalingsinstrument waterstof, de Subsdieregeling Coöperatieve Energieopwekking (SCE) en de Subsidieregeling Verduurzaming MKB (SVM). Ook in de jaren 2023 e.v. wordt structureel uit de in die jaren beschikbare subsidiemiddelen budget toegevoegd aan het RVO-budget.

Storting/onttrekking begrotingsreserves

Storting in begrotingsreserve duurzame energie en klimaattransitie

De geplande meerjarige terugstorting van de tijdelijke onttrekking aan de reserve duurzame energie en klimaattransitie die tussen 2015-2020 heeft plaatsgevonden (€ 66,3 mln per jaar) wordt vervangen door een toevoeging aan het SDE++-budget. De storting wordt daarom in de jaren 2022 tot en met 2026 jaarlijks met € 66,3 mln verlaagd, het gehele budget wordt toegevoegd aan het SDE++-budget.

Ontvangsten

Opbrengst heffing ODE

In recente jaren werden er meer ODE-ontvangsten gerealiseerd dan er als ontvangsten in de EZK-begroting is opgenomen, omdat de verhoging van de belastingvermindering alleen ten laste van de Energiebelasting (EB) is gebracht en niet (ook) ten laste van de ODE. Daarom worden de huidige (netto) ontvangsten met € 214 mln opgehoogd naar de daadwerkelijk verwachte (bruto) ontvangsten.

Onttrekking reserve duurzame energie en klimaattransitie

In de Startnota van het nieuwe kabinet is opgenomen dat de reserve duurzame energie en klimaattransitie deels «leeggeboekt» zou worden, dat wil zeggen dat een deel € 1.572 mln van het in de reserve beschikbare saldo in 2022 aan de reserve wordt onttrokken en toegevoegd aan het SDE++-budget. Zie ook de toelichting op de reserves.

ETS-ontvangsten

Door de gestegen prijzen voor emissierechten wordt de raming van de ETS-ontvangsten met € 400 mln opgehoogd.

Diverse ontvangsten

In 2022 wordt circa € 5,1 mln aan extra ontvangsten verwacht, deels door terugbetaling door RVO.nl van te veel ontvangen voorschotten op de uitvoeringskosten in 2021 (€ 3,3 mln), deels door storting door de NEa van boete-inkomsten die in 2021 ontvangen zijn.

Toelichting op de Begrotingsreserves

De begrotingsreserve voor duurzame energie is bestemd voor onbesteed gebleven middelen als gevolg van vertraging bij of het niet doorgaan van projecten waaraan subsidie is toegekend op basis van de MEP, de SDE, de SDE+, de SDE++, de HER of de ISDE. Via de reserve blijven deze middelen ook in de toekomst beschikbaar voor het stimuleren van hernieuwbare energieproductie of CO2-reductie. Bij de Startnota van het huidige kabinet is besloten € 1.572 mln aan de reserve te onttrekken en toe te voegen aan het meerjarig voor de SDE++ beschikbare budget. Gelet op de sterk gestegen energieprijzen is de verwachting dat in 2022 een aanzienlijke storting in de reserve zal plaatsvinden. In de Ontwerpbegroting 2023 zal hiervan een eerste inschatting worden gemaakt.

De begrotingsreserve voor de garantieregeling Aardwarmte is bedoeld om het budget voor het mogelijk uitbetalen van verliesdeclaraties meerjarig in te kunnen zetten en een eventuele mismatch in de tijd tussen inkomsten (premies) en uitgaven (verliesdeclaraties) op te vangen. Om gebruik te kunnen maken van de garantieregeling Aardwarmte betalen marktpartijen een kostendekkende premie aan de uitvoerder van de regeling (RVO.nl) die wordt gestort in de begrotingsreserve. De uit te betalen verliesdeclaraties worden onttrokken aan de reserve.

De middelen in de begrotingsreserve risicopremie ECN/NRG zullen worden aangesproken als ECN – al dan niet tijdelijk – (gedeeltelijk) niet kan voldoen aan de terugbetalingsverplichtingen volgens de afgesloten leningsovereenkomst.

3.5 Beleidsartikel 5 Een veilig Groningen met perspectief

Budgettaire gevolgen van beleid