Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2021 wijzigingen aan te brengen in de begrotingsstaat van het Nationaal Groeifonds.

In het tweede lid van artikel 1 van dit wetsvoorstel wordt artikel 1 van de wet tot vaststelling van de begrotingsstaat van het Nationaal Groeifonds (XIX) voor het jaar 2021 (Kamerstuk 35 570 XIX, nr. 1) gewijzigd. Deze wijziging heeft ten doel bijdragen aan departementale begrotingen of begrotingsfondsen via budgetoverboekingen te kunnen laten plaatsvinden. Het beschikbaar stellen van middelen uit de begroting van het Nationaal Groeifonds (NGF) aan vakdepartementen die NGF-projecten uitvoeren, vindt plaats via budgetoverboekingen. Over deze handelwijze heeft afstemming plaatsgevonden met de Algemene Rekenkamer. In de oorspronkelijke formulering van artikel 1 van de wet tot vaststelling van de begrotingsstaat van het Nationaal Groeifonds (XIX) voor het jaar 2021 werden alleen betalingen uit het NGF voorzien en was geen rekening gehouden met de systematiek van budgetoverboekingen. Met onderhavige wijziging waarbij «tevens» en «en ontvangsten» uit het genoemde artikel 1 worden geschrapt, wordt in de mogelijkheid van budgetoverboeking voorzien. De budgetoverboekingen worden via (suppletoire) begrotingen aan het parlement voorgelegd. De verantwoording van de NGF-middelen zal plaatsvinden via de departementale jaarverslagen respectievelijk begrotingsfondsen. Het jaarverslag van het Nationaal Groeifonds rapporteert over het totaal van goedgekeurde projecten via een overzichtsconstructie. Deze handelwijze is gebruikelijk bij het informeren van de Staten-Generaal over het ter beschikking stellen van middelen op diverse begrotingshoofdstukken voor één doel.

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Economische Zaken en Klimaat,S.A. Blok

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

Opbouw 1e suppletoire begroting 2021

Ondergrenzen toelichtingen

Voor het toelichten van de begrotingsmutaties zijn in deze eerste suppletoire begroting de ondergrenzen gehanteerd zoals opgenomen in de onderstaande tabel.

In sommige gevallen, waar politiek relevant, worden ook posten toegelicht beneden deze ondergrenzen.

2 Beleid

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2021

Toelichting

Voor drie toegekende NGF-projecten uit de pijler Research & development en Innovatie is een eerste tranche aan middelen overgeboekt naar de begroting van EZK. Dit betreft de volgende projecten:

AiNed

Aan het project AiNed is € 44 mln toegekend voor een start met de ELSA (Ethical, Legal and Social Aspects)-labs, het AI-talentprogramma, de Europese kennisnetwerken en de Europese innovatieprogramma’s. Hiervan is de eerste € 4,4 mln overgeheveld naar de EZK-begroting.

QuantumDeltaNL

Het voorstel QuantumDeltaNL richt zich op het versterken van Nederlands quantum-ecosysteem, door te investeren in (1) quantumcomputing, (2) quantumnetwerken en (3) quantumsensing. Quantum is een ontwikkelende technologie, die een ‘game-changer’ kan zijn op het gebied van rekenkracht en daarmee voor nieuwe verdienmodellen en oplossingen voor maatschappelijke problemen kan zorgen. Door quantumtechnologie kunnen in de toekomst mogelijk veel veiligere netwerken en communicatie tot stand gebracht worden. Er is een bedrag van € 54 mln toegekend aan dit project voor de financiering van de eerste fase, waarvan € 5,4 mln is overgeboekt naar de begroting van uitvoerend departement EZK.

RegMed XB

Het voorstel RegMed XB investeert in de bouw van vier pilotfabrieken voor de verdere ontwikkeling van regeneratieve gezondheidszorg. Regeneratieve geneeskunde is erop gericht nieuwe behandelingen te ontwikkelen die slim gebruik maken van het zelf herstellend vermogen van ons lichaam. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van gentherapie en (stam)celtherapie. Het doel van RegMed XB is enerzijds op lange termijn chronische ziekten te kunnen voorkomen of genezen, en anderzijds het Nederlandse bedrijfsleven in staat te stellen om innovatieve producten en processen te ontwikkelen en in te spelen op een sterk groeiende buitenlandse markt. Voor de eerste fase van het project is € 23 mln toegekend, waarvan € 2,3 mln is overgeheveld naar de begroting van uitvoerend departement EZK.

Apparaatskosten NGF

Onder de apparaatskosten vallen de uitgaven van € 4,3 mln voor de kosten van de adviescommissie NGF, de ondersteuning van de adviescommissie, inhuur van externe expertise en de kosten voor het fondsbeheer.

Loonbijstelling

Dit betreft de looncompensatie over het gehele NGF-budget.

Prijsbijstelling

Dit betreft de prijscompensatie over het gehele NGF-budget.

Belangrijkste suppletoire ontvangstenmutaties 2021

Er is geen sprake van ontvangstenmutaties bij deze 1e suppletoire begroting 2021.

3 Beleidsartikelen

3.1 Beleidsartikel 1 Kennisontwikkeling

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Van het geraamde kasbudget in 2021 van € 331,8 mln heeft € 13,9 mln betrekking op de voorwaardelijke toekenningen aan de projecten Leven lang ontwikkelen en Transitie naar innovatief en toekomstbestendig onderwijs. Het percentage juridisch verplicht is daarmee 4%.

Toelichting

Verplichtingen

Er zijn voor pijler 1 Kennisontwikkeling voorwaardelijke toekenningen gedaan voor een bedrag van € 124,3 mln ten behoeve van de projecten Leven lang ontwikkelen en Transitie naar innovatief en toekomstbestendig onderwijs.

Van het geraamde bedrag van € 1,331 mld aan verplichtingen is een bedrag van € 1,207 mld nog niet (voorwaardelijk) toegekend aan projecten.

Uitgaven

Subsidies

De kasmiddelen van in totaal € 13,9 mln in 2021 voor de voorwaardelijke toekenningen zijn overgeheveld naar de categorie Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken. Voor een nadere toelichting zie onder Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken.

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Het bedrag van € 124,3 mln aan voorwaardelijke toekenning is conform de verdeling in tabel 5 verdeeld over het project Leven lang Ontwikkelen en het project Transitie naar innovatief en toekomstbestendig onderwijs.

Versterking Infrastructuur Leven Lang Ontwikkelen

Het voorstel Versterking Infrastructuur Leven Lang Ontwikkelen (LLO) investeert in het personaliseren van een digitaal scholingsoverzicht. Deze investering voorziet in een behoefte bij werkgevers en werknemers aan een overzicht van het aanbod van scholing en daarvoor beschikbare financieringsmogelijkheden.

Transitie naar innovatief en toekomstbestendig onderwijs

Het voorstel transitie naar innovatief en toekomsbestendig onderwijs investeer in een nationaal onderwijslab. Het Nationaal Onderwijslab wordt als een publieke voorziening opgezet om een impuls te geven aan de innovatie van digitale leer- en hulpmiddelen.

Reserveringen

Naast bovenstaande voorwaardelijke toekenningen is er voor de projecten ook een bedrag gereserveerd van € 108 mln.

Zie Kamerbrief Bekostiging investeringsvoorstellen uit Nationaal Groeifonds van 09 april 2021 (Kamerstuk 35 570-XIX, nr. I) voor een nadere toelichting.

3.2 Beleidsartikel 2 Research & development (R&D) en innovatie

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Van het geraamde kasbudget in 2021 van € 319,7 mln heeft € 5,9 mln betrekking op de voorwaardelijke toekenningen aan de projecten Groenvermogen van de Nederlandse economie en Health-RI. Het percentage juridisch verplicht is daarmee 2%.

Toelichting

Verplichtingen

Daarnaast zijn voor 5 projecten voorwaardelijke toekenningen gedaan voor een bedrag van in totaal € 400,3 mln.

Van de resterende verplichtingenruimte van € 1,21 mld is derhalve een bedrag van € 821 mln nog niet (voorwaardelijk) toegekend.

Uitgaven

Subsidies

De kasmiddelen van in totaal € 12,1 mln in 2021 voor de toekenningen en de voorwaardelijke toekenningen zijn overgeheveld naar de categorie Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken. Voor een nadere toelichting zie onder Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken.

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofstukken

Het bedrag van € 121 mln aan toekenningen en € 400,3 mln aan voorwaardelijke toekenningen is verdeeld over de onderstaande projecten, zoals weergegeven in tabel 9 NGF-projecten Research & development (R&D) en innovatie. Het kasbedrag voor de projecten AiNed (€ 4,4 mln), QuantumDeltaNL (€ 5,4 mln) en RegMed XB (€ 2,3 mln) in 2021 is overgeheveld naar de EZK-begroting voor de uitvoering van deze projecten.

AiNed

Aan het project AiNed is € 44 mln toegekend voor een start met de ELSA (Ethical, Legal and Social Aspects)-labs, het AI-talentprogramma, de Europese kennisnetwerken en de Europese innovatieprogramma’s. Daarnaast is € 44 mln voorwaardelijk toegekend ten behoeve van de vervolgfinanciering van deze activiteiten. Dit wordt toegekend als het programma voldoende voortgang op de KPI’s en programma-uitvoering laat zien.

Groenvermogen van de Nederlandse economie

Aan het project Groenvermogen van de Nederlandse economie is voorwaardelijk € 73 mln toegekend. Het doel van het voorstel is om toepassingen van groene waterstof versneld mogelijk te maken door innovatie en kostenreductie. Wanneer aan de gestelde voorwaarden is voldaan, worden de middelen definitief toegekend.

Health-RI

Aan het project Health-RI is € 22 mln voorwaardelijk toegekend voor de financiering van de eerste fase van het programma. Het voorstel Health-RI investeert in (i) de ontwikkeling van een geïntegreerde, nationale gezondheidsdata- en onderzoeksinfrastructuur, (ii) het wegnemen van sociale en organisatorische belemmeringen door middel van een afsprakenstelsel, (iii) een centraal punt voor data-uitgifte. Het doel is om innovatie in de life sciences and health-sector te stimuleren door data van Nederlandse ziekenhuizen en zorgorganisaties, kennisinstellingen, organisaties in de publieke gezondheid, patiëntenorganisaties, gezondheidsfondsen en bedrijven te standaardiseren en met elkaar te verbinden. Het voorstel richt zich op het delen en gebruiken van (onderzoeks)data.

QuantumDeltaNL

Aan het project QuantumDeltaNL is € 54 mln toegekend voor de uitvoering van de eerste fase van het project. Daarnaast is € 228 mln voorwaardelijke toegekend. Het voorstel QuantumDeltaNL richt zich op het versterken van Nederlands quantum-ecosysteem, door te investeren in (1) quantumcomputing, (2) quantumnetwerken en (3) quantumsensing. Quantum is een ontwikkelende technologie, die een ‘game-changer’ kan zijn op het gebied van rekenkracht en daarmee voor nieuwe verdienmodellen en oplossingen voor maatschappelijke problemen kan zorgen. Door quantumtechnologie kunnen in de toekomst mogelijk veel veiligere netwerken en communicatie tot stand gebracht worden.

RegMed XB

Het voorstel RegMed XB investeert in de bouw van vier pilotfabrieken voor de verdere ontwikkeling van regeneratieve gezondheidszorg. Regeneratieve geneeskunde is erop gericht nieuwe behandelingen te ontwikkelen die slim gebruik maken van het zelf herstellend vermogen van ons lichaam. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van gentherapie en (stam)celtherapie. Het doel van RegMed XB is enerzijds op lange termijn chronische ziekten te kunnen voorkomen of genezen, en anderzijds het Nederlandse bedrijfsleven in staat te stellen om innovatieve producten en processen te ontwikkelen en in te spelen op een sterk groeiende buitenlandse markt. Aan het project is € 23 mln toegekend voor de financiering van de eerste fase. Daarnaast is voorwaardelijk € 33 mln toegekend voor het overige deel van het project.

Reserveringen

Naast bovenstaande toekenningen en voorwaardelijke toekenningen is er voor 4 projecten gezamenlijk ook een bedrag van € 833 mln gereserveerd.

Zie Kamerbrief Bekostiging investeringsvoorstellen uit Nationaal Groeifonds van 09 april 2021 (Kamerstuk 35 570-XIX, nr. I) voor een nadere toelichting.

3.3 Beleidsartikel 3 Infrastructuur

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Er zijn op basis van het advies van de beoordelingsadviescommissie vooralsnog geen (voorwaardelijke) toekenningen voor projecten die vallen onder artikel 3 Infrastructuur. Daarmee is 0% van het budget juridisch verplicht.

Toelichting

Reserveringen

Er is op advies van de beoordelingsadviescommissie voor drie projecten voor een totaal bedrag van € 2,5 mld aan NGF-bijdrage gereserveerd. Zie tabel 13.

Zie Kamerbrief Bekostiging investeringsvoorstellen uit Nationaal Groeifonds van 09 april 2021 (Kamerstuk 35 570-XIX, nr. I) voor een nadere toelichting.

4 Niet-beleidsartikelen

4.1 Artikel 11 Apparaat Nationaal Groeifonds

Toelichting

Personele uitgaven

Bovenstaande bedragen zijn overgeheveld naar de EZK-begroting (beleidsartikel 1 en artikel 40) waar de verantwoording van de apparaatskosten van het NGF zal plaatsvinden.

Daarnaast is de looncompensatie over het gehele NGF-budget tijdelijk geboekt op het artikel Apparaat. Bij Miljoenennota zal een verdeling plaatsvinden naar de betreffende artikelen van de NGF-begroting.

Materiele uitgaven

De prijscompensatie over het gehele NGF-budget is tijdelijk geboekt op het artikel Apparaat. Bij Miljoenennota zal een verdeling plaatsvinden naar de betreffende artikelen van de NGF-begroting.