Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2021 wijzigingen aan te brengen in:

• 1. de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Justitie en Veiligheid.

• 2. de begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie.

  Vanwege de spoedeisende maatregelen zijn op 21 december 2020, 7 april 2021 en 8 april 2021 de eerste (tijdelijke coronabanen en covid-19 gerelateerde uitgaven), tweede (regeling bedrijvenschade coronarellen) en derde (kwijtschelding publieke schulden toeslagen gedupeerden) incidentele suppletoire begroting naar de Tweede Kamer verzonden. De eerste incidentele suppletoire begroting is op 11 februari 2021 aangenomen in de Tweede Kamer. De behandeling in de Tweede Kamer heeft nog niet plaatsgevonden voor de tweede en derde incidentele suppletoire begroting. Om deze reden is de in de begrotingsstaat opgenomen stand nog niet door de beide Kamers bekrachtigd. Vanwege de snelle opeenvolging van begrotingswetsvoorstellen, om het budgetrecht van de Staten Generaal te waarborgen, bevat de kolom ‘vastgestelde begroting’ zowel de vastgestelde stand bij ontwerpbegroting als de mutaties die bij incidentele suppletoire begrotingen zijn opgenomen.

Toelichting tabel belangrijkste uitgaven

• 1. Grenzen en Veiligheid

  De implementatie van een aantal EU-verordeningen op het gebied van grenzen en veiligheid leiden tot een grotere veiligheid in Europa. Daartoe zijn investeringen en extra inzet nodig bij de betrokken ketenpartners. In 2020 is incidenteel geld vrijgemaakt voor de eerste activiteiten op het gebied van de implementatie. In 2020 is 13,2 mln. niet tot besteding gekomen. Via de eindejaarsmarge wordt dit onbestede toegevoegd aan het budget 2021. Voor de implementatie in 2021 wordt 18,1 mln. toegevoegd aan het budget op artikel 37 en voor 2022 49,9 mln. Vanaf 2023 is structureel 30 mln. per jaar beschikbaar.

• 2. Breed offensief tegen georganiseerde ondermijnende criminaliteit (Botoc) Vorig jaar is bij Voorjaarsnotabesluitvorming € 141 mln. in 2021 en € 150 mln. structureel vanaf 2022 beschikbaar gesteld voor het Brede offensief tegen georganiseerde, ondermijnende criminaliteit (Botoc). Een groot deel van deze middelen zijn nu bij deze 1e suppletoire begroting 2021 beschikbaar gesteld aan de betrokken organisaties binnen en buiten Justitie en Veiligheid. Voor de begroting van JenV betekent dit per saldo een verlaging van het budget, omdat een deel van de middelen (€ 36 á 37 mln. structureel) beschikbaar gesteld is aan organisaties in het domein van het ministerie van Financiën (Belastingdienst/FIOD/Douane) en Defensie (KMar).

• 3. Prognosemodel Jusitiële Keten (PMJ)Het Prognosemodel Justitiële Keten (PMJ) geeft de capaciteitsbehoefte aan van de justitiële keten. De PMJ-ramingen hebben voornamelijk betrekking op autonome ontwikkelingen, die buiten de invloedsfeer van JenV liggen. Op basis van het PMJ wordt het budget voor de justitiële keten in 2021 in totaal met 208,6 mln. verhoogd. De reeksen zijn met ingang van 2023 meerjarig op het niveau 2022 doorgetrokken met 224,7 mln.

• 4. Meerjaren Productie Prognose (MPP)De raming van de Meerjaren Productie Prognose leidt in 2021 tot een budgetverhoging van 49,9 mln. Dit bedrag bestaat voornamelijk uit de volgende mutaties:- COA 38,5 mln. in 2021 aflopend naar ‒ 70,4 in 2025. Op basis van de verwachtingen van de MPP zal de bezetting van het COA in de komende jaren lager uitvallen dan bij de begroting 2021 was geraamd;

  - Reservecapaciteit COA 21 mln. in 2021 aflopend naar 14 mln. in 2025 en verder. Aan het COA wordt reservecapaciteit toegekend om te borgen dat het COA bij een onverwacht hogere asielinstroom doelmatig kan opschalen.

  - Nidos ‒ 11 mln. in 2021 aflopend naar ‒ 7,9 mln. in 2025. De verwachtingen ten aanzien van de bezetting van amv’s (alleenstaande minderjarige vreemdelingen) bij Nidos voor de komende jaren is naar beneden bijgesteld.

• 5. Raad voor Rechtsbijstand (RvR)In 2020 was er sprake van een onderuitputting voor Rechtsbijstand. Conform de afspraak in de TK-brief 9 november 2018 (Kamerstuk 31 753, nr. 155) blijft dit bedrag van 25,9 mln. in 2021 beschikbaar voor de Rechtsbijstand. Door middel van de eindejaarsmarge wordt dit bedrag toegevoegd aan het budget rechtsbijstand.

• 6. DJI (Dienst Justitiële Inrichtingen) Aanvulling eigen vermogenHet resultaat over 2020 van DJI heeft geleid tot een negatief eigen vermogen en dat dient op grond van de regeling agentschappen te worden aangevuld tot nul.

• 7. ODA (Official development assistance) toerekening eerstejaars asielopvang COA verwacht een lagere asielinstroom dan geraamd. Dit zorgt voor een meevaller in de asielopvang bij het COA. Een deel van deze meevaller betreft kosten voor eerstejaars asielopvang die JenV moet terugstorten naar het ODA-budget van BHOS.

• 8. Raad voor de Kinderbescherming (RvdK)De RvdK heeft al enige jaren te kampen met een financieel tekort. Om de problematiek op te lossen is in 2020 een aantal besparingsmaatregelen uitgewerkt die echter niet toereikend zijn gebleken om het tekort volledig op te lossen. Voor het jaar 2021 wordt het tekort bij de eerste suppletoire begroting geraamd op 16 mln. Voor de structurele situatie wordt een probleemanalyse verricht opdat JenV beheersmaatregelen kan nemen om het tekort zoveel mogelijk te verlagen.

• 9. EindejaarsmargeDe eindejaarsmarge 2020 is met deze mutatie aan de begroting van JenV toegevoegd.

• 10. Corona-gerelateerde kostenIn verband met extra kosten die JenV maakt voor beschermingsmiddelen en maatregelen, kosten voor het inhalen van achterstanden en compensatie van lagere ontvangsten als gevolg van de coronacrisis is voor het jaar 2021 een bedrag van 100 mln. aan de JenV-begroting toegevoegd. Vorig jaar was reeds 40 mln. voor het jaar 2021 beschikbaar gesteld zodat het totale budget uitkomt op 140 mln.

• 11. Dekking uit eindejaarsmargeDe eindejaarsmarge 2020 is ingezet ter dekking van de kaseffecten van overlopende verplichtingen, de toevoeging aan de rechtsbijstand en overige tekorten.

• 12. Loonbijstelling 2021De tranche loonbijstelling 2021 is met deze mutatie aan de begroting van JenV toegevoegd en is vervolgens verdeeld naar de desbetreffende artikelen.

• 13. Prijsbijstelling 2021De jaarlijkse prijsbijstelling wordt met deze mutatie toegevoegd aan de JenV- begroting en is vervolgens verdeeld naar de desbetreffende artikelen.

Toelichting op de belangrijkste ontvangsten

• 1. Boeten en TransactiesConform de laatste inzichten uit de raming van de ontvangsten boeten en transacties wordt in 2021 een tegenvaller verwacht van 74 mln. Voor 2022 en verder worden meevallers verwacht. De relatief lage instroom in 2021 van de WAHV-boetes kan voor een groot deel verklaard worden door de aanhoudende coronamaatregelen.

• 2. Transactie ABN AMRO (boete-deel)

  ABN AMRO is een transactie van 480 mln. overeengekomen met het Openbaar Ministerie in verband met witwasfraude. De transactie bestaat uit een boetedeel (300 miljoen) en een ontnemingsdeel (180 miljoen). Het boetedeel valt op de begroting van Justitie en Veiligheid onder de boeten en transactieontvangsten. Het boete-deel van grote schikkingen is niet apart geraamd. Deze meevaller van 300 miljoen is verwerkt bij deze eerste suppletoire begroting. Het ontneminsdeel van 180 mln. valt binnen de geraamde opbrengsten aan afpakken voor 2021.

• 3. Afrekening persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)In 2020 is 69,3 mln. toegekend voor de aanleg van een noodvoorraad van persoonlijke beschermingsmiddelen. Van de beschikbaar gestelde middelen is 43,4 mln. uitgeput. Het verschil ad 25,9 mln. wordt teruggeboekt naar het Ministerie van Financiën. Door twee kortgedingen is de aanbesteding van twee productgroepen stilgelegd. Deze worden vanaf begin maart 2021 opnieuw opgestart en daarmee kan er, later dit jaar, mogelijk nog een aanpassing worden doorgevoerd in deze voorlopige afrekening.

• 4. Afromen eigen vermogen COADit betreft het afromen van het eigen vermogen van COA, het eigen vermogen komt eind 2020 boven de afgesproken norm uit. De afroming bedraagt 68,9 mln. Deze meevaller van 68,9 mln. wordt ingezet ter dekking van tegenvallers;

Politie 192,0 mln. Dit bedrag bestaat uit de volgende mutaties.

• • Bij de voorjaarsnota 2020 zijn er structurele middelen toegekend vanaf 2021 voor Botoc. Deze middelen worden overgeheveld van artikel 33 naar artikel 31 politie voor MIT (Multidisciplinair Interventie Team, 31,5 mln.) en voor bewaken en beveiligen (25,4 mln.);

• • Toekenning van 21,0 mln. aan prijsbijstelling 2021. Zie ook tabel belangrijkste uitgaven;

• • Toekenning van € 115,6 mln. aan loonbijstelling 2021. Zie ook tabel belangrijkste uitgaven.;

• • Het restant saldo betreft enkele mutaties kleiner dan € 5 mln.

Beheer meldkamers 8,4 mln.Deze post bestaat uit een aantal mutaties kleiner dan 5 mln., onder andere:

• • C2000 exploitatiekosten: het betreft de jaarlijkse bijdrage (1,3 mln.) van Financiën in de exploitatiekosten van het C2000-ict systeem in verband met het gebruik van het communicatienetwerk door de politie, brandweer en ambulancezorg;

• • De toekenning van loonbijstelling (2,3 mln.) en prijsbijstelling (2,3 mln.).

Toevoegingen Rechtsbijstand 25,3 mln. Dit bedrag bestaat uit de volgende mutaties.

• • Door middel van de eindejaarsmarge is de onderuitputting 2020 op het rechtsbijstandbudget overgeheveld naar 2021 (25,9 mln.). Een gedeelte van deze toevoeging wordt door middel van een kasschuif verschoven naar latere jaren om zo het meerjarige programmabudget voor de stelselherziening per jaar sluitend te laten zijn. Om dit te bewerkstelligen is een kasschuif binnen het budget van de rechtsbijstand verwerkt in 2021 voor ‒ 9,2 mln. met een schuif naar 2022 tot en met 2024;

• • Toekenning 4,7 mln. aan loonbijstelling en 3,4 mln. aan prijsbijstelling. Zie ook tabel belangrijkste uitgaven;

• • Het restant saldo betreft enkele kleine mutaties.

Autoriteit Persoonsgegevens 6,5 mln.

• • Het budget van Autoriteit Persoonsgegevens wordt eenmalig in het jaar 2021 met 6,1 mln. verhoogd;

• • Het restant saldo betreft enkele kleine mutaties.

Raad voor de rechtspraak 83,8 mln.

• • Het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) laat meerjarig een toename van het aantal rechtszaken zien. Op basis hiervan wordt het budget voor de Raad voor de rechtspraak in 2021 met 65,2 mln. verhoogd met een afloop naar 33,4 mln. in 2025. Zie ook de tabel belangrijkste uitgaven;

• • De raming van de Meerjaren Productie Prognose (asiel) leidt in 2021 tot een budgetverlaging voor de Raad voor de rechtspraak van 6,7 mln. met een oploop naar een budgetverhoging van 1,9 mln. in 2025;

• • Toekenning 19,5 mln. aan loonbijstelling en 4,3 mln. aan prijsbijstelling Zie ook tabel belangrijkste uitgaven;

• • Het restant saldo betreft enkele kleine mutaties.

De mutatie op dit artikelonderdeel wordt voornamelijk veroorzaakt door:

• • Bij de voorjaarsnota 2020 zijn er structurele middelen toegekend vanaf 2021 voor Botoc. Deze middelen worden bij de eerste suppletoire begroting intern overgeheveld naar het apparaatsbudget OM voor MIT (Multidisciplinair Interventie Team, 5,7 mln.) en voor bewaken en beveiligen (4,8 mln.);

• • Toekenning van 10,6 mln. aan loonbijstelling en 1,7 mln. prijsbijstelling (zie ook tabel belangrijkste mutaties);

• • In 2016 (van incident naar impact) zijn een aantal maatregelen ingeboekt op de begroting van JenV. Een van de maatregelen betreft 'digitaal betekenen'. Deze maatregel levert, in ieder geval in 2021, geen besparing op, aangezien de benodigde wetgeving pas in 2020 in werking is getreden en de maatregel nog moet worden geïmplementeerd in de systemen. Het verlaagde budget wordt bij de eerste suppletoire begroting derhalve opgehoogd met 6 mln.;

• • Het restant betreft diverse mutaties kleiner dan 5 mln., zoals een mutatie van 2 mln. voor onregelmatigheidstoeslag waarbij volgens de cao-medewerkers met deze toeslag recht hebben op een doorbetaling tijdens ziekte of verlof omdat de toelage deel uitmaakt van de bezoldiging; een interne overheveling van budget ad 3 mln. naar het OM ten behoeve van gerechtelijke brieven en een overheveling van middelen ad 4,5 mln. naar het OM voor het project DIAS (Digital International Assistance).

Mutaties ontvangstenMutaties € 225,9 mln.

• • Op de raming van de ontvangsten uit hoofde van boeten en transacties wordt in 2021 een tegenvaller verwacht van 74 mln. en voor 2022 en verder meevallers. De relatief lage instroom van de WAHV-boetes in 2021 kan voor een groot deel verklaard worden door de aanhoudende coronamaatregelen;

• • ABN AMRO is een transactie van 480 mln. overeengekomen met het Openbaar Ministerie in verband met witwasfraude. De transactie bestaat uit een boetedeel (300 miljoen) en een ontnemingsdeel (180 miljoen). Het boetedeel valt op de begroting van Justitie en Veiligheid onder de boeten en transactieontvangsten. Deze meevaller van 300 miljoen is verwerkt bij de eerste suppletoire begroting. Het ontnemingsdeel valt binnen de geraamde opbrengsten uit hoofde van afpakken.

De mutatie op dit artikelonderdeel wordt voornamelijk veroorzaakt door:

• • Op basis van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) wordt het budget voor de Raad voor de kinderbescherming in 2021 verhoogd met 6,3 mln. aflopend naar 1,4 mln. in 2022 en verder. Zie ook de tabel belangrijkste uitgaven;

• • Het restant saldo betreft enkele kleine mutaties zoals de toekenning loonbijstelling ad 3,7 mln.;

• • Het incidentele extra budget (16 mln.) om de structurele tekorten bij de RvdK te dekken zijn in afwachting van de uitkomsten van de gestarte structurele kosten analyse geparkeerd op het artikel nog onverdeeld.

DJI 175,9 mln. (gevangeniswezen en forensisch zorg)

• • De uitgaven bij DJI worden in 2021 met 106,7 mln. verhoogd op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ). Zie ook de tabel belangrijkste uitgaven;

• • Toekenning van 38,1 mln. aan loonbijstelling en 5,9 mln. aan prijsbijstelling in 2021. Zie ook tabel belangrijkste uitgaven;

• • Het resultaat over 2020 van DJI heeft geleid tot een negatief eigen vermogen en dit dient op grond van de regeling agentschappen te worden aangevuld met 28,7 mln.;

• • Het restant van het saldo betreft een aantal mutaties kleiner dan 5 mln. zoals een kasschuif op de frictiemiddelen DJI. Een bedrag van 4,8 mln. wordt doorgeschoven naar de jaren 2022, 2023 en 2024. De verbouwingen in de PI Veenhuizen zijn vertraagd waardoor de frictiekosten lager uitvallen. De kosten worden in de jaren daarna gemaakt.

Uitvoeringskosten ketenregie tenuitvoerlegging ‒ 7,1 mln.

• • Overboeking van ‒ 5,1 mln. voor het programma USB (Uitvoeringsketen Strafrechtelijke Beslissingen);

• • Het restant van het saldo betreft enkele kleine mutaties als een overboeking ‒ 2,2 mln. voor kosten jeugdsystemen 2021.

  34.4 Slachtofferzorg Slachtofferhulp Nederland (SHN) 5,1 mln.

  Deze post bestaat uit een aantal mutaties kleiner dan 5 mln., onder ander een subsidietoekenning aan SHN van 2,4 mln. en een budgetverhoging van 2 mln. op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ).

  Schadefonds Geweldsmisdrijven 15,6 mln.

• • Een budgetverhoging van 11,4 mln. op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ);

• • Het restant van het saldo betreft een aantal kleine mutaties waaronder 3,6 mln. voor de regeling tegemoetkoming voor slachtoffers jeugdzorg.

DJI-jeugd 15 mln.

• • Een budgetverhoging van 12,8 mln. op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ);

• • Het restant van het saldo betreft een aantal kleine mutaties waaronder 2,8 mln. voor de toekenning loonbijstelling.

Immigratie- en Naturalisatiedienst 17,6 mln. Dit bedrag bestaat uit de volgende mutaties;

• • Het budget wordt verhoogd met 7,2 mln. omdat de verwachte productie bij de IND in de komende periode hoger wordt dan in de begroting 2021 was geraamd. Om de IND in staat te stellen de instroom tijdig af te doen zijn extra middelen nodig;

• • De loonbijstelling 2021 van 6,2 mln. wordt aan het IND budget toegevoegd. Zie ook tabel belangrijkste uitgaven;

• • De prijsbijstelling 2021 van 2,8 mln. wordt aan het IND budget toegevoegd;

• • Het restant van het saldo betreft een aantal kleine mutaties.

Centraal Orgaan opvang asielzoekers ‒ 135,3 mln.

• • Met het faciliteitenbesluit opvangcentra worden gemeente voorzien in een uitkering aan gemeenten die opvang bieden aan asielzoekers die nog niet in de BRP zijn ingeschreven, alsmede het beschikbaar stellen van permanent beschikbare capaciteit. Met deze overboeking ad ‒ 7,3 mln. wordt overgegaan tot uitkering van het faciliteitenbesluit opvangcentra van 2021. Daarnaast worden de nabetalingen over 2019 en 2020 verrekend;

• • Op basis van de laatste asielraming (MPP) wordt een lagere asielinstroom verwacht. Dit leidt tot een lagere verwachte bezetting in de asielopvang van het COA en zorgt voor een meevaller van ‒ 160,1 mln. in 2021. Als gevolg van de lagere asielraming en een langere verblijfsduur, kan er ook minder worden toegerekend aan het ODA-budget voor eerstejaars asielopvang van BHOS dan eerder was verwacht. In 2021 wordt 198,6 mln teruggestort naar BHOS;

• • Tot slot wordt structureel reservecapaciteit toegekend aan het COA (21 mln. in 2021, aflopend naar 14 mln vanaf 2024), om te borgen dat bij een onverwacht hogere asielinstroom doelmatig kan worden opgeschaald;

• • Het restant van het saldo betreft een aantal mutaties kleiner dan 5 mln.

Versterking Vreemdelingenketen 18 mln.

• • De implementatie van een aantal EU-verordeningen op het gebied van grenzen en veiligheid zal leiden tot een grotere veiligheid in Europa. Daartoe zijn investeringen en extra inzet nodig bij de betrokken ketenpartners. Aan het budget van vreemdelingen vertrek wordt hiervoor 24,6 mln. toegevoegd waarvan ‒ 5,7 mln. wordt overgeboekt naar het Ministerie van Defensie voor Grenzen en Veiligheid;

• • Het restant saldo bestaat uit een aantal kleine mutaties.

Het ontvangstenbudget wordt verhoogd met 74,9 mln. Deze mutatie bestaat uit de volgende posten:

• • Het afromen van het eigen vermogen van COA komt eind 2020 boven de afgesproken norm uit. De afroming bedraagt 68,9 mln. Deze meevaller van 68,9 mln. wordt ingezet ter dekking van tegenvallers;

• • De afrekening van Nidos over 2020 zal leiden tot een terugbetaling van 6 mln. over de subsidie 2020 en wordt ingezet ter dekking van tegenvallers op de JenV-begroting.

Het apparaatsbudget van het kerndepartement wordt per saldo verhoogd met 32,8 mln. Deze verhoging wordt veroorzaakt door een veelheid van kleine mutaties:

• • Toekenning van loonbijstelling 2021 van 7,7 mln.;

• • Bij de voorjaarsnota 2020 zijn er structurele middelen toegekend vanaf 2021 voor Breed offensief tegen georganiseerde ondermijnende criminaliteit (Botoc). Een deel van deze middelen ad 7,9 mln. wordt verwerkt op het apparaatsbudget;

• • 3,6 mln. voor programmakosten digitalisering;

• • Financiering van DigiInkoop ad 2,5 mln.;

• • Toekenning prijsbijstelling 2021 van 2 mln.;

• • Het restant van het saldo bevat vele kleine mutaties.