Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Artikel 1 

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2021 wijzigingen aan te brengen in de departementale begrotingsstaat van het van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (K).

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

DE MINISTER VAN DEFENSIE,

­

­

­

A.Th.B. Bijleveld-Schouten

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De voorliggende eerste suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de ontwerpbegroting 2021 van hoofdstuk K van de begroting van het Rijk.

In deze eerste suppletoire begroting van het Defensiematerieelbegrotingsfonds zijn de besluiten van het kabinet uit de Voorjaarsnota verwerkt. Deze suppletoire wet dient dan ook in samenhang te worden gezien met de Voorjaarsnota. Als gevolg hiervan wordt het Defensiematerieelbegrotingsfonds (DMF) 2021 met € 341 miljoen verhoogd tot € 5,0 miljard.

In paragraaf 2.1 wordt de cijfermatige aansluiting ten opzichte van de ontwerpbegroting uiteengezet. Vervolgens worden in paragraaf 2.2 de belangrijkste begrotingswijzigingen op deze begroting van het Defensiematerieelbegrotingsfonds vermeld, waarna deze in paragraaf 2.3, overzicht ontvangsten- uitgavenmutaties worden toegelicht. Afsluitend is in paragraaf 2.4 per artikel een tabel opgenomen met daarin de budgettaire gevolgen van beleid en de uitgaven- en ontvangstenmutaties. Per artikel worden de mutaties groter dan of gelijk aan onderstaande staffel op het niveau van de financiële instrumenten (en eventueel artikelonderdeel) toegelicht.

De toelichtingen op de uitgaven gelden ook voor de verplichtingen. Alleen indien sprake is van een groot verschil van de verplichtingenmutaties ten opzichte van de uitgavenmutaties wordt dit verschil apart toegelicht. Deze verschillen ontstaan bijvoorbeeld doordat verplichtingen zijn aangegaan die niet tot een uitgavenmutatie leiden of door regelingen waarvoor de verplichtingen dit jaar worden aangegaan terwijl de uitgaven pas volgend jaar (of in de jaren daarna) plaatsvinden.

De eerste suppletoire begroting geeft een totaaloverzicht van financiële afwijkingen ten opzichte van het DMF en wordt tegelijk met de Voorjaarsnota ingediend en uiterlijk 1 juni gepubliceerd. Gelijktijdig met het departementeel jaarverslag - aangeboden op Verantwoordingsdag - is de afwijkingsrapportage van het Defensie Projecten Overzicht (DPO) aangeboden aan de Kamer. Met het DPO geeft Defensie halfjaarlijks een integraal inzicht aan de Kamer in de lopende DMP-projecten, waarbij afwijkingen op product, tijd en / of geld van projecten gelijk aan of groter dan € 25 miljoen worden toegelicht.

2 Het beleid

2.1 Voorstel van wet

Met het onderhavige wetsvoorstel wordt voorgesteld de ontvangsten- en uitgavenbegroting 2021 van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (K) ten opzichte van de ontwerpbegroting met een bedrag van € 340,9 miljoen te verhogen. Dit leidt voor het Defensiematerieelbegrotingsfonds tot een ontvangsten- en uitgavenbudget van € 4.951,2 miljoen. De begroting voor de in 2021 aan te gane verplichtingen stijgt met € 363,4 miljoen tot € 8.811,8 miljoen. De cijfermatige aansluiting ten opzichte van de ontwerpbegroting 2021 is als volgt:

2.2 Belangrijkste begrotingswijzigingen

De omvangrijkste begrotingswijziging voor deze eerste suppletoire begroting betreft het verhogen van de uitgavenbegroting met de prijsbijstelling en de eindejaarsmarge ter hoogte van respectievelijk € 104,9 en € 166,5 miljoen. De prijspeilbijstelling is reeds met deze suppletoire begroting verdeeld over de prijsgevoelige onderdelen van het DMF. Daarnaast wordt in deze suppletoire begroting het actualiseren van het Defensie Lifecycle Plan verwerkt.

2.3 Ontvangsten- uitgavenmutaties

Toelichting overzicht belangrijkste suppletoire mutaties

1. Herschikking ontvangsten van DMO naar DMF

De ontvangstenbudgetten van Artikel 7 Defensie Materieel Organisatie zijn toegerekend aan de verschillende logistieke bedrijven. Een deel van het ontvangstenbudget (€ 10,2 miljoen) wordt vervolgens overgeheveld naar het DMF, omdat onder andere het Kleding - en Persoonsgebonden Uitrustingsbedrijf (KPU), het Defensie Munitiebedrijf en het Joint Informatievoorziening Commando (JIVC) onderdeel uitmaken van het DMF.

2. Incidentele nood- en steunmaatregelen COVID-19

De doorlopende verplichtingen ten aanzien van COVID-19-gerelateerde uitgaven in 2020 worden geaccommodeerd binnen het incidentele nood- en steunpakket. Het gaat hier o.a. verwerving van beschermingsmiddelen. Daarnaast is met de motie-Kerstens (kst. 35 570 X, nr. 51) het kabinet gevraagd te onderzoeken of Defensie voor deze samenwerkingsinitiatieven in aanmerking kan komen voor een werkgarantieregeling. Samenwerking tussen bedrijven en Defensie in crisistijd leidt tot kennis- en werkgelegenheidsbehoud. De financiering van een werkgarantieregeling wordt geaccommodeerd binnen het incidentele nood- en steunpakket.

3. Digitale Veiligheid

Aan de Defensiebegroting wordt € 45,0 miljoen euro toegevoegd via een overboeking van de Aanvullende Post om de betrouwbaarheid en continuïteit van de digitale veiligheid te waarborgen.

4. Valuta

Jaarlijks worden op basis van het CEP de effecten van de wisselkoersmutaties verwerkt op de begroting van Defensie. De meevaller die op basis van het CEP optreedt, komt ten gunste van het rijksbrede saldo.

5. Kasschuiven verwerking Tijdelijke Toelage Loongebouw

Het ministerie van Defensie heeft in maart 2021 besloten om de Tijdelijke Toelage Loongebouw (TTL) te verlengen tot eind 2021. De TTL is een tijdelijke maatregel als eerste stap naar een nieuw bezoldigingssysteem en zou in 2021 aflopen. De beschikbare middelen voor de financiering van de verlenging van de TTL heeft een ander kasritme dan de uitgaven, waardoor een kasschuif over de investeringen benodigd is. De middelen worden vanuit de investeringen naar de reguliere Defensiebegroting overgemaakt, omdat de uitgaven plaatsvinden bij het kerndepartement. In latere jaren worden de middelen weer toegevoegd aan de investeringen.

6. Bijstellen verkoopopbrengsten

De verkoopopbrengsten worden met € 12,6 miljoen naar boven bijgesteld. Dit betreft de ontvangsten die met de 2e suppletoire begroting 2020 naar beneden zijn bijgesteld, met name door het niet nakomen van betalingsverplichtingen vanuit Jordanië. Dit betreft onder andere de contracten voor geleverde goederen als rupsvoertuigen, terreinvoertuigen en de daarbij behorende reservedelen.

7. Prijsbijstelling DMF

De prijsbijstelling tranche 2021 voor het DMF van € 104,9 miljoen is toegevoegd aan de Defensiebegroting. Waarna de toewijzing naar de diverse artikelen van het DMF heeft plaatsgevonden.

8. Eindejaarsmarge DMF

Dit betreft de toevoeging van de eindejaarsmarge 2020 van € 166,5 miljoen aan het DMF.

9. Herschikking brandstof naar munitie

Als gevolg van een lagere prijs en lagere dollarkoers zijn de brandstofkosten lager geraamd. Dit budget is herverdeeld naar het munitiebedrijf om de voorliggende behoefte af te dekken.

10. Dubbele btw-heffing op reserveonderdelen F-35

Bij het ontbreken van een fiscale oplossing wordt Defensie gecompenseerd voor de dubbele btw-heffing op reserveonderdelen van F-35 jachtvliegtuigen.

11. Interdepartementale budgetoverhevelingen

Een aantal ministeries heeft budget overgeheveld naar Defensie voor het uitvoeren van activiteiten. Een deel daarvan is toegevoegd aan DMF. Het betreft onder meer € 2,7 miljoen van Justitie & Veiligheid voor de implementatie van het programma Grenzen & Veiligheid, € 5,2 miljoen van Buitenlandse Zaken ten behoeve van bescherming van diplomaten en ambassades door de BSB en € 3,0 miljoen van Binnenlandse zaken voor liquiditeitssteun voor de uitvoering van maatregelen opgenomen in het landspakket gericht op de versterking van de rechtsstaat van Curacao, Aruba en Sint Maarten.

Per saldo stijgt de begroting van het DMF als gevolg van de interdepartementale budgetoverhevelingen met € 12,4 miljoen.

2.4 Budgettaire gevolgen van beleid

Beleidsartikel 1 Defensiebreed Materieel

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor Defensiebreed materieel zijn met € 323,9 miljoen naar boven bijgesteld. Dit is een gevolg van het actualiseren van het Defensie Lifecycle Plan.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: voorbereidingsfaseVanuit 2020 is € 71,8 miljoen aan projecten in voorbereiding doorgeschoven naar 2021. Het gaat hier bijvoorbeeld om diverse optronica projecten en het 'Beleidskader Inzetvoorraden (BKI) reparatie overige assortimenten'.

Daarnaast hebben herschikkingen plaatsgevonden in het Defensie Lifecycle Plan tussen de verschillende fondsartikelen en over de jaren heen. Voor de voorbereidingsfase van dit artikel (€ -40,0 miljoen) gaat het daarbij met name om het verlagen van een dollarreservering en de herfasering van het programma 'BKI reparatie overige assortimenten', waarbij budget uit 2021 is doorgeschoven naar 2022.

Verwerving: realisatie

De realisatiefase van Defensiebreed materieel is met € 18,8 miljoen naar boven bijgesteld. Dit is enerzijds een gevolg van het administratief verwerken van over- en onderrealisatie uit 2020. Anderzijds is dit een gevolg van het verwerken van herfaseringen uit het Defensie Lifecycle Plan waarmee alle projecten weer in het juiste kasritme zijn gezet. Het betreft hier onder andere de projecten «Defensie Operationeel Kleding Systeem (DOKS)» (- € 106,4 miljoen), «Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen (DVOW)» (- € 25,2 miljoen), "Identificatiesystemen (- € 12,7 miljoen), «Verwerving HV-brillen» (+ € 18,7 miljoen), "Defensie Beveiliging- en Bewakingssysteem (+€ 31,4 miljoen) en «Munitie BKI» (+ € 14,2 miljoen) en een aantal projecten waarvan de afwijking kleiner is dan € 10,0 miljoen.

Instandhouding Materieel

Het budget voor de instandhouding van Defensiebreed materieel is met € 23,2 miljoen verhoogd. De grootste wijziging binnen de instandhouding is een verhoging van het budget voor het "Interim NFP (Netherlands Fractal Pattern) kledingpakket" (+ € 21,7 miljoen). Daarnaast is dit een gevolg van het administratief verwerken van over- en onderrealisatie uit 2020 in de budgetten voor 2021.

Kennis en innovatie

De verlaging van het budget voor technologieontwikkeling is het gevolg van een overrealisatie in 2020, die in mindering is gebracht op het budget in 2021.

Onzekerheidsreservering

De onzekerheidsreservering is bedoeld om meerkosten te dekken voor onzekerheden die buiten de invloedsfeer van defensie liggen. Voor materieel is de onzekerheidsresevering bedoeld voor het dekken van risico’s bij internationale samenwerking, wanneer een reële kans bestaat dat de situatie leidt tot extra kosten. Periodiek wordt gekeken of daadwerkelijk gebruik gemaakt moet worden van deze reservering. Bij de laatste actualisatie is gebleken dat een aantal onzekerheden zich niet heeft voorgedaan, waardoor de onzekerheidsreservering met € 12,9 miljoen is verlaagd.

Over- en onderprogrammering

Als gevolg van diverse aanpassingen in de budgetten van de Defensiebrede projecten die binnen dit artikel hebben plaatsgevonden, is de overprogrammering op Defensiebreed materieel met € 84,4 miljoen verlaagd. Door deze aanpassing zijn de projecten op basis van de meest actuele planning in het juiste kasritme gezet.

Toelichting op de ontvangsten

De ontvangsten stijgen met € 14,0 miljoen. Dit betreft voornamelijk de ontvangsten (€ 12,6 miljoen) die met de 2e suppletoire begroting 2020 zijn verlaagd, met name door het niet nakomen van betalingsverplichtingen vanuit Jordanië. Dit betreft onder andere de contracten voor geleverde goederen als rupsvoertuigen, terreinvoertuigen en de daarbij behorende reservedelen.

Beleidsartikel 2 Maritiem Materieel

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor maritiem materieel zijn met € 10,4 miljoen verhoogd. Dit is een gevolg van het actualiseren van het Defensie Lifecycle Plan.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: voorbereidingsfase

De voorbereidingsfase van maritiem materieel is met € 22,7 miljoen verlaagd. Dit is onder andere te verklaren door een herfasering voor het project 'Self Propelled Variable Depth Sonar (SPVDS)' (onderdeel van de nieuwe mijnenbestrijdingscapaciteit), waarbij middelen uit 2021 zijn doorgeschoven naar latere jaren.

Verwerving: onderzoeksfase

De onderzoeksfase van maritiem materieel is met € 212,2 miljoen verlaagd. Dit is met name te verklaren door een herfasering van de kasreeksen van de projecten voor de vervanging M-fregatten en de onderzeeboten waarbij middelen uit 2021 zijn doorgeschoven naar latere jaren.

Verwerving: realisatiefase

De realisatiefase van maritiem materieel is met € 75,0 miljoen verhoogd. Dit is enerzijds een gevolg van het adminstratief verwerken van over- en onderrealisatie uit 2020. Anderzijds is dit een gevolg van het verwerken van herfaseringen uit het Defensie Lifecycle Plan. Het betreft hier onder andere het project «vervanging M-fregatten» (+ € 10,8 miljoen) en een aantal projecten waarvan de afwijking kleiner dan € 10 miljoen is.

Over- en onderprogrammering

Als gevolg van alle aanpassingen die binnen dit artikel hebben plaatsgevonden, is de overprogrammering op maritiem materieel met € 119,7 miljoen verlaagd. Met deze aanpassing zijn de projecten op basis van de meest actuele ramingen in het juiste kasritme gezet.

Beleidsartikel 3 Land Materieel

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen De verplichtingen voor Land materieel zijn met € 73,0 miljoen verhoogd. Dit is een gevolg van het actualiseren van het Defensie Lifecycle Plan.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: realisatiefase

De realisatiefase van land-materieel is met € 30,2 miljoen verhoogd. Dit is enerzijds een gevolg van het administratief verwerken van over- en onderrealisatie uit 2020. Anderzijds is dit een gevolg van het verwerken van herfaseringen uit het Defensie Lifecycle Plan (DLP). Het betreft hier onder andere de projecten «Midlife Update CV90» (+ € 84,4 miljoen), «CBRN-materieel» (+ € 14,3 miljoen), «Vervanging bergingsvoertuig IGV» (CV90) (- € 10,5 miljoen), «C-IED Block III» (- 12,0 miljoen), «CBRN-maskers» (- € 12,9 miljoen) en «Midlife Update Fennek» (- € 24,9 miljoen).

Daarnaast is budget toegevoegd aan de bandbreedte projecten van de KMar, onder andere als gevolg van interdepartementale overboekingen van Justitie & Veiligheid voor het breed offensief tegen de georganiseerde ondermijnende criminaliteit (BOTOC) (bewaken & beveiligen van € 1,9 miljoen en het multidisciplinair interventieteam (MIT) à € 1,4 miljoen), de implementatie van het programma Grenzen & Veiligheid (€ 2,7 miljoen) en van Binnenlandse zaken voor liquiditeitssteun voor de uitvoering van maatregelen opgenomen in het landspakket gericht op de versterking van de rechtsstaat van Curacao, Aruba en Sint Maarten (€ 3,0 miljoen).

Instandhouding Materieel

In totaal is het budget voor instandhouding materieel met € 5,2 miljoen verhoogd. Dit is voornamelijk te verklaren door de beschikbaar gestelde prijsbijstelling van € 5,3 miljoen voor de instandhouding van landmaterieel.

Beleidsartikel 4 Lucht Materieel

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de verplichtingen

De verplichtingen voor Lucht materieel zijn met € 341,7 miljoen verlaagd. Dit is een gevolg van het actualiseren van het Defensie Lifecycle Plan.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: Realisatiefase

De realisatiefase Lucht materieel is met € 355,4 miljoen verlaagd. Dit is enerzijds een gevolg van het administratief verwerken van over- en onderrealisatie uit 2020. Anderzijds is dit een gevolg van het verwerken van herfaseringen uit het Defensie Lifecycle Plan. De grootste bijstelling vindt plaats op het project «Vervanging F-35» (- € 222,1 miljoen). De actualisatie van het lever – en betaalschema voor de verwerving van de F-35 leidt tot een verlaging van het uitgavenbudget in 2021 met ruim € 194,1 miljoen verlaagd en een verlaging van de risicoreservering in 2021 met € 28,0 miljoen. Daarnaast zijn onder andere de projecten «Midlife Update Chinook» (- € 19,6 miljoen), «Vervanging Gulfstream» (- € 24,1 miljoen), «Middellange afstandsraket JSF» (- € 24,5 miljoen) en «NH-90» (- € 39,8 miljoen) bijgesteld.

Over-/ onderprogrammering

Als gevolg van alle aanpassingen die binnen dit artikel hebben plaatsgevonden, is de overprogrammering op luchtmaterieel met € 208,2 miljoen verlaagd. Met deze aanpassingen worden de projecten volgens de meest actuele ramingen in het juiste kasritme gezet.

Beleidsartikel 5 Infrastructuur en Vastgoed

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: voorbereidingsfase

De voorbereidingsfase van infrastructuur en vastgoed is met € 27,9 miljoen verlaagd. Dit is onder andere te verklaren door een herfasering van de kasreeksen van de projecten 'legering defensiebreed', «Nieuwbouw Technology Center Land - TCL» (eerder 'renovatie en herinrichting complex Materieellogistiek Commando in Leusden genaamd), KMar Informatie Gestuurd Optreden en aanpassing spuitcabines Chroom-6.

Over-/ onderprogrammering

Als gevolg van alle aanpassingen die binnen dit artikel hebben plaatsgevonden, is de overprogrammering op Infrastructuur en Vastgoed met € 104,9 miljoen verlaagd. Met deze aanpassing worden de projecten volgens de meest actuele ramingen in het juiste kasritme gezet.

Beleidsartikel 6 IT

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 5,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Verwerving: voorbereidingsfase

De voorbereidingsfase van IT-middelen is met € 35,1 miljoen verhoogd. Dit is onder andere te verklaren doordat met de tweede suppletoire begroting van 2020 € 62,2 miljoen aan projecten in voorbereiding is doorgeschoven naar 2021. Het gaat hier bijvoorbeeld om het programma Grensverleggende IT (GrIT) en de 'ELU TITAAN 5'.

Daarnaast is vanuit de voorbereidingsfase IT € 30,5 miljoen overgeheveld naar instandhouding IT voor het oplossen van IT problematiek in 2021, zoals portfoliomanagement en applicatiebeheer.

Verwerving: realisatie

De projecten in realisatie bij IT is met € 139,3 miljoen verhoogd. Dit is enerzijds een gevolg van het administratief verwerken van over- en onderrealisatie uit 2020. Anderzijds is dit een gevolg van het verwerken van herfaseringen uit het Defensie Lifecycle Plan. Het betreft hier onder andere de bandbreedte IT (+ € 31,0 miljoen) en de projecten «ERP M&F S/4 HANA» (+ € 14,0 miljoen), «Grondterminal Milsatcom» (+ 12,7 miljoen) en GrIT (+ € 29,0 miljoen). GrIT is een programma dat bestaat uit 43 blokken die elk afzonderlijk aanbesteed worden. De verhoging van het budget voor GrIT in de realisatiefase is te verklaren door een volgend blok dat vanuit de voorbereidingsfase in de aanbestedingsfase is gekomen. Hiermee is het totale budget van GrIT gelijk gebleven. Zoals ook in de Leeswijzer kort benoemd, is - gelijktijdig met het jaarverslag - op Verantwoordingsdag de afwijkingsrapportage van het DPO aangeboden aan de Kamer. Met het DPO wordt halfjaarlijks een integraal inzicht gegeven in de lopende DMP-projecten, waarbij afwijkingen op product, tijd en / of geld van projecten gelijk aan of groter dan € 25 miljoen worden toegelicht. Het DPO biedt daarmee voor grote programma's zoals GrIT de mogelijkheid een meer diepgaande toelichting te geven.

Instandhouding

De instandhouding van IT-middelen is met € 63,0 miljoen verhoogd. Dit is mogelijk gemaakt door een herverdeling van budget, waarmee € 50,0 miljoen beschikbaar is gekomen voor het oplossen van IT-problematiek in 2021. Een extern bureau heeft het tekort voor de Instandhouding IT gevalideerd. Met deze toevoeging wordt het tekort in 2021 opgelost.

Over-/ onderprogrammering

Als gevolg van alle aanpassingen die binnen dit artikel hebben plaatsgevonden, is de overprogrammering op IT met € 12,2 miljoen verlaagd. Met deze aanpassingen worden de projecten volgens de meest actuele ramingen in het juiste kasritme gezet.

Toelichting op de ontvangsten

Het ontvangstenbudget stijgt met € 7,8 miljoen. Dit komt grotendeels doordat ontvangstenbudgetten van Artikel 7 Defensie Materieel Organisatie zijn toegerekend aan de verschillende logistieke bedrijven. Een deel van het ontvangstenbudget (€ 10,1 miljoen) wordt overgeheveld overgeheveld naar Artikel 6 IT van het DMF, omdat onder andere het Joint Informatievoorziening Commando (JIVC) onderdeel uitmaakt van het DMF.

Beleidsartikel 7 Bijdrage andere begrotingshoofdstukken Rijk

Voor dit artikel worden mutaties met een grootte van € 10,0 miljoen of meer toegelicht.

Toelichting op de uitgaven

Dit begrotingsartikel is technisch van aard. Op dit artikel worden de bijdragen verantwoord die vanuit de reguliere Defensiebegroting (Hoofdstuk X) overgeheveld worden naar het DMF.