Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 2

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Justitie en Veiligheid,F.B.J.Grapperhaus

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

Dit is de tweede suppletoire begroting 2020 van het Ministerie van Justitie en Veiligheid. Deze suppletoire begroting hangt samen met de Najaarsnota 2020 en de mutaties genoemd in de Vermoedelijke Uitkomsten (onderdeel van de Miljoenennota 2021).

In hoofdstuk 2 is een overzicht opgenomen van de belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties. Het betreft mutaties die groter zijn dan € 10 mln.

In hoofdstuk 3 is per beleidsartikel de tabel ‘budgettaire gevolgen van beleid’ opgenomen. In hoofdstuk 4 gebeurt dit voor de niet-beleidsartikelen.

Na de tabel budgettaire gevolgen van beleid wordt een toelichting op de cijfers uit de kolom «mutaties 2e suppletoire begroting 2020» gegeven voor zover deze groter zijn dan € 5,0 mln. De mutaties kunnen zowel beleidsmatig als financieel-technisch van aard zijn. Financieel-technische mutaties worden conform de Rijksbegrotingsvoorschriften niet nader toegelicht. In de regel geldt dat uitgavenmutaties en verplichtingenmutaties aan elkaar gelijk zijn. De toelichtingen gelden daarom voor zowel de uitgaven- als de verplichtingenmutaties. Wanneer dit niet het geval is, wordt voor de verplichtingmutaties een aparte toelichting opgenomen als er sprake is van een opmerkelijk verschil met de uitgavenmutaties.

In hoofdstuk 5 zijn alleen de exploitatie- en kasstroomoverzichten van de agentschappen weergegeven waarbij de cumulatieve mutaties (in totaal) groter zijn dan 5% van de oorspronkelijk vastgestelde begroting of cumulatieve mutaties (in totaal) groter zijn dan € 20 miljoen ten opzichte van de oorspronkelijk vastgestelde begroting, voor zover mutaties ten opzichte van de oorspronkelijke begroting niet reeds zijn gemeld bij de 1e suppletoire begroting.

2 Beleid

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Toelichting

• 7. Raad voor de KinderbeschermingDe Raad voor de Kinderbescherming verwacht per saldo een tegenvaller van 12,8 mln. Dit bedrag bestaat uit diverse mee- en tegenvallers bij de Raad, zoals extra personeelsinzet voor het verwerken van de instroom raadsonderzoeken (11,3 mln); hogere ict-uitgaven die samenhangen met de hogere personeelsinzet (3,9 mln); servicekosten (2,3 mln.) en een aantal meevallers binnen de RvdK van 4,7 mln.

• 8. ODA toerekening eerstejaarsasielopvangAls gevolg van de lagere bezetting bij het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) in 2020 wordt de ODA toerekening verlaagd met 28,4 mln. Dit bedrag wordt overgeboekt naar BuZa vanwege lagere kosten eerstejaarsopvang.

• 9. Grenzen en VeiligheidBij Vermoedelijke Uitkomsten 2020 is 19,4 mln. beschikbaar gesteld voor de eerste werkplannen voor de implementatie van de EU verordeningen op het gebied van grenzen & veiligheid. Een deel van deze middelen (13,2 mln.) zal niet in 2020 tot besteding komen.DG-CovidDe kosten van DG-covid zijn verantwoord op de JenV- begroting. Zie de posten 10 en 11.

• 10. DG Covid ‒ 19Bij Najaarsnota is 14 mln. van de aanvullende post naar de JenV-begroting overgeheveld voor DG Covid-19. Van dit bedrag is circa 12,6 mln. beschikbaar gesteld als programmageld dat hoofdzakelijk is bedoeld voor communicatiecampagnes. Het restant van dit bedrag zal met name worden aangewend voor monitoring/beheersing en handhaving van de gezondheidscrisis en de voorbereiding van (externe) onderzoeken en verantwoording.

• 11. Persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM)Het kabinet heeft besloten tot de aanleg van een noodvoorraad persoonlijke beschermingsmiddelen voor 45 dagen ten bedrage van € 69,3 mln. Vitale sectoren en essentiële beroepen kunnen een beroep doen op deze noodvoorraad wanneer er (structurele) problemen op de markt zijn bij de levering van persoonlijke beschermingsmiddelen. Het gaat om een eenmalige uitgave voor PBM inclusief de projectkosten om deze PBM eenmalig aan te schaffen.

Toelichting

3 Beleidsartikelen

Artikel 31 Politie

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het juridische verplichte deel van de bijdragen aan ZBO’s/RWT’s heeft betrekking op uitgaven voor de politie en de Politieacademie op grond van wetgeving, de beheersovereenkomst met de politie voor de jaarlijkse exploitatiekosten van C2000 en de uitgaven voor internationale samenwerking. De juridisch verplichte opdrachten omvatten onder andere de meerjarige contracten met de telecomaanbieders in verband met tapkosten.

Toelichting

Mutaties uitgaven

31.2 Bekostiging Politie

Artikel 32 Rechtspleging en rechtsbijstand

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Juridisch verplicht zijn de bijdragen aan ZBO’s en RWT’s. Dat geldt ook voor de bijdrage aan de kosten voor de rechtsbijstand in de vorm van toevoegingen en piketten (opdrachten) en de bijdrage aan de Raad voor de rechtspraak. Ook de opdrachten in het kader van de WSNP zijn volledig juridisch verplicht. Daarmee is 100% van de uitgaven die in de vorm van opdrachten worden gedaan juridisch verplicht. De subsidies die op dit artikel worden verantwoord zijn geheel juridisch verplicht. Dit heeft in hoofdzaak betrekking op de subsidierelaties met de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC), de Nederlandse Vereniging voor de rechtspraak (NVvR), de Academie voor Overheidsjuristen en de Academie voor Wetgeving.

Toelichting

Mutaties uitgaven

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel

Wet schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP) € -5,4 mln. Op basis van de voor 2020 nog te verwachten aantallen gestarte WSNP–zaken is de verwachting dat er 4,9 mln. overblijft op het budget. Het restant saldo betreft een kleine mutatie.

Toevoegingen rechtsbijstand € -27,5 mln. Bij de rechtsbijstand wordt per saldo een meevaller van circa 25 mln. verwacht. Dit bedrag is samengesteld uit drie meevallers en een tegenvaller. Een meevaller als gevolg van een lager aantal afgegeven toevoegingen (circa 18,5 mln.); een meevaller bij de uitvoering van het project intensiveringen ZSM (circa € 8 mln.); een meevaller bij het programma herziening stelsel Rechtsbijstand (circa 3 mln.); en een tegenvaller vanwege de begrote extra kosten voor het noodpakket tegemoetkomingsregeling sociaal advocatuur (circa 4,5 mln.). Conform de afspraak in TK-brief d.d. 9 november 2018 (Kamerstuk 31 753, nr. 155), blijft dit bedrag van 25 mln. beschikbaar voor de Rechtsbijstand. Het restant saldo betreft een technische mutatie.

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

Raad voor de rechtspraak € 17,9 mln.In verband met extra uitgaven door COVID-19 is in 2020 12,5 mln. aan de Raad voor de rechtspraak beschikbaar gesteld. Dit betreft vooral fysieke aanpassingen in de gerechtsgebouwen. Het restant saldo betreft enkele kleine mutaties waaronder 3,1 mln. voor digitalisering strafrechtketen.

Mutaties ontvangsten

Het ontvangstenbudget op dit artikel wordt verlaagd met € 20,8 mln.

Als gevolg van corona worden er lagere ontvangsten voorzien bij de griffierechten. De ontvangsten griffierechten wordt bij Najaarsnota met 19 mln. verlaagd. Het restant van het saldo is een klein aantal mutaties waaronder een tegenvaller bij de Autoriteit Persoonsgegevens voor 2,6 mln. omdat verwacht wordt dat de ingeschatte opbrengst van opgelegde boetes achterblijft bij de raming. Daarnaast doet zich een meevaller voor van 3,1 mln. bij Justid voor doorbelasting van kosten aan de beroepsgroepen.

Artikel 33 Veiligheid en criminaliteitsbestrijding

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibileit

De juridisch verplichte bedragen betreffen de bijdragen aan het OM, de bijdragen genoemd onder (inter)nationale organisaties/medeoverheden, de bijdragen aan het agentschap NFI, aan DRZ en aan het ZBO College Gerechtelijk Deskundigen. Daarnaast zijn de subsidiebedragen en de gerechtskosten juridisch verplicht.

AlgemeenBij tweede nota van wijziging (TK-vergaderjaar 2018–2019, 35 000 VI, nr. 13) op de begroting van Justitie en Veiligheid 2019 zijn extra middelen voor de versterking van de integrale aanpak van ondermijning toegevoegd aan begrotingsartikel 33. De middelen ten behoeve van de preventieve aanpak van ondermijning zijn gericht op het voorkomen van criminele carrières van jongeren en jongvolwassenen. De middelen zijn ter beschikking gesteld aan acht gemeenten. De begroting kan als grondslag voor deze bijdragen dienen, indien deze de ontvanger en het bedrag waarop de bijdrage ten hoogste kan worden vastgesteld vermeldt (art. 17 FVW jo. art. 4:23, derde lid, aanhef en onder c, Awb). Aangezien dit bij de bovengenoemde nota van wijziging niet heeft plaatsgevonden, staat in onderstaande tabel de precieze verdeling van de incidentele gelden die voor de periode 2020 t/m 2022 aan de gemeenten zijn toegezegd, op basis van de projectplannen voor de besteding van deze middelen.

In 2020 wordt in totaal 5,06 mln. uitbetaald. Het verplichtingenbeslag in 2020 is 13,06 mln.

Toelichting

Mutaties uitgaven

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie (OM) € 33,8 mln.

Artikel 34 Straffen en Beschermen

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het juridisch verplichte deel betreft bij de artikelen DJI, Justis en CJIB de uitgaven voor de overeengekomen productieafspraken met het moederdepartement. Verder bestaat het juridisch verplichte gedeelte voornamelijk uit subsidiëring/bijdragen aan o.a. Slachtofferhulp Nederland, Schadefonds Geweldsmisdrijven, Reclassering, Halt, LBIO, Stichting Adoptievoorziening en het Centrum Internationale Kinderontvoering.

Toelichting

Mutaties uitgaven

34.1 Apparaatsuitgaven Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) € 18,8 mln.

Dit bedrag omvat onder andere:

een tegenvaller van 13,8 mln. door o.a. hogere personele en ict kosten dan geraamd. Er is extra personeelsinzet nodig in verband met het verwerken van de instroom raadsonderzoeken. De hogere ICT-uitgaven hangen samen met de hogere personeelsinzet, contractprijsstijgingen en hogere beheerskosten. Het restant saldo betreft kleine mutaties.

34.3 Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties

DJI- Forensische zorg € 36,5 mln.Betreft voornamelijk een technische herschikking binnen DJI van 36 mln. naar aanleiding van de berekende kostprijzen. Zie ook DJI- gevangeniswezen.

CJIB € 6,6 mln.Dit bedrag is samengesteld uit een aantal mutaties kleiner dan 5 mln. zoals 3,3 mln. voor digitalisering strafrechtketen en 2 mln. voor extra uitgaven door Covid-19.

34.4 Slachtofferzorg

Opdrachten slachtofferzorg € -5,5 mln. Dit bedrag bestaat uit een aantal kleine mutaties. Er is onder andere 2,7 mln. afgeboekt en overgemaakt naar Slachtofferhulp Nederland ten behoeve van een aantal projecten zoals Mens als Maat.

34.5 Jeugdbescherming en jeugdsancties

Artikel 36 Contraterrorisme en nationaal veiligheidsbeleid

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het juridisch verplichte deel heeft voornamelijk betrekking op de verplichtingen die voortvloeien uit de Wet Veiligheidsregio’s (BDuR) en het Besluit Rijksbijdrage IFV alsmede op een doorlopende subsidieregeling.

Toelichting

Mutaties uitgaven

36.2 Nationale Veiligheid en terrorismebestrijding

Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) € 69,3 mln. Het kabinet heeft besloten tot de aanleg van een noodvoorraad persoonlijke beschermingsmiddelen voor 45 dagen ten bedrage van 69,3 mln. Vitale sectoren en essentiële beroepen kunnen een beroep doen op deze noodvoorraad wanneer er (structurele) problemen op de markt zijn bij de levering van persoonlijke beschermingsmiddelen. Het gaat om een eenmalige uitgave voor PBM inclusief de projectkosten om deze PBM eenmalig aan te schaffen. Het restant bedrag betreft een kleine mutatie.

Overige Bijdrage medeoverheden € -9,0 mln. Het NCTV verwacht op de programma-uitgaven een meevaller van 6,1 mln. in verband met vertragingen in het PIU-programma. Het restant saldo betreft kleine mutaties zoals een budgetoverheveling naar het ministerie EZK voor een door TNO uit te voeren kennisproject voor 1 mln.

Covid-19 € 14,7 mln. Bij Najaarsnota is 14 mln. overgeheveld van de aanvullende post naar de JenV-begroting voor DG Covid-19. Van dit bedrag is circa 12,6 mln. beschikbaar gesteld als programmageld dat hoofdzakelijk is bedoeld voor communicatiecampagnes. Het restant van dit bedrag is beschikbaar gesteld op het apparaatsbudget en zal met name worden aangewend voor monitoring/beheersing en handhaving van de gezondheidscrisis en de voorbereiding van (externe) onderzoeken en verantwoording. Het restant bedrag is een aantal kleine mutaties.

Artikel 37 Migratie

Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Ten aanzien van de budgetflexibiliteit voor 2020 zijn de begrote bedragen juridisch verplicht. De bijdragen aan de IND, het COA, Nidos en Vluchtelingenwerk Nederland zijn juridisch verplicht evenals een groot gedeelte van de opdrachten die voortvloeien uit het programma van de keteninformatisering en de uitgaven voor de vervoersbewegingen van de vreemdelingen. Dit laatste als gevolg van een meerjarig convenant met het agentschap DJI.

Toelichting

Algemeen artikel 37 Migratie

Onttrekking en toevoeging in de asielreserve

Bij COA is er als gevolg van de lagere bezetting een meevaller van 53,7 mln. die in de asielreserve wordt gestort. Dit bedrag zal naar verwachting in 2021 aan ODA worden terugbetaald als gevolg van de langere verblijfsduur in het COA.

Ten behoeve van de dekking van de kosten van dwangsommen bij de IND zal 12,2 mln. worden onttrokken aan de asielreserve.

In totaal gaat het bij 2e suppletoire begroting 2020 om een storting van 53,7 mln. en een onttrekking van 12,2 mln. Totale mutatie storting van 41,5 mln.

Mutaties uitgaven

37.2 Toegang, toelating en opvang vreemdelingen

DJI-Vreemdelingenbewaring € -6,5 mln. Betreft voornamelijk een technische herschikking binnen DJI van 7,8 mln. naar aanleiding van de berekende kostprijzen. Restant saldo zijn een aantal kleine mutaties.

37.3 TerugkeerVreemdelingenvertrek € -4,0 mln.Als gevolg van COVID-19 en de daarbij behorende belemmeringen met betrekking tot vertrek vallen de kosten voor vertrek van vreemdelingen lager uit (9 mln). Het restant saldo betreft een technische herschikking van 5 mln.

Mutaties ontvangsten

Het ontvangstenbudget op dit artikel wordt verhoogd met 10,7 mln. door de afrekening over 2019 met Nidos. Dit vanwege een lager bezetting van pupillen over 2019 die lager is dan geraamd.

4 Niet-beleidsartikelen

Artikel 91 Apparaat kerndepartement

Toelichting

Mutaties uitgaven

91.1 Apparaatsuitgaven Kerndepartement

Het apparaatsbudget van het kerndepartement wordt per saldo verhoogd met 34,5 mln.

Artikel 92 Nog onverdeeld

Toelichting

Mutaties uitgaven

92.1 Nog onverdeeld

Het budget Nog onverdeeld wordt per saldo verlaagd met 86,6 mln.

Artikel 92 is een doorverdeelartikel. Dat betekent dat sommige budgettaire toevoegingen en taakstellingen eerst hier worden geboekt en later toegedeeld worden aan de relevante artikelen. Ten laste van artikel 92 kunnen geen uitgaven worden gedaan. Uitgaven en verantwoording zijn altijd gekoppeld aan één van de overige artikelen.

In verband met extra uitgaven en gederfde ontvangsten door COVID-19 is in 2020 de JenV-begroting met 60 mln. verhoogd en in afwachting van de verdeling over de artikelen geparkeerd op artikel 92. Bij Miljoenennota is ook een kasschuif verwerkt (-53,9 mln.). Daarnaast zijn diverse posten, waaronder het budget voor ‘grenzen en veiligheid’ (-19,367 mln.) overgeheveld naar de overige artikelen.

In deze tweede suppletoire begroting zijn de 60 mln. corona-middelen verdeeld over de uitgaven (30,9 mln) en de ontvangsten (29,1 mln.). Naast enkele kleinere overhevelingen is een onderuitputting van 3 mln. verwerkt.

Artikel 93 Geheim

Toelichting

Op dit beleidsterrein hebben geen mutaties plaatsgevonden.

5 Agentschappen

5.1 Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)

Toelichting

Het verschil tussen de begroting en de stand van de tweede suppletoire begroting wordt grotendeels verklaard door loonbijstelling en verwerking van de mutaties op basis van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) bij de eerste suppletoire begroting. Bij de tweede suppletoire begroting hangt het grotendeels samen met corona gerelateerde kosten en de technische verwerking Justitiële Jeugdinrichtingen Teylingereind. Daarnaast heeft bij DJI een eenmalige storting door het moederdepartement plaatsgevonden voor corona gerelateerde kosten.

5.2 Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND)

ToelichtingHet verschil tussen de begroting en de stand van de tweede suppletoire begroting wordt grotendeels verklaard door een toename van de omzet vanwege de bijdrage voor hogere productie door de hogere instroom en bij de omzet nemen de leges toe als gevolg van de stijging van de instroom bij de eerste suppletoire begroting. Bij de tweede suppletoire begroting wordt de stijging van de kosten verklaard door de achterstanden IND die samenhangt met de Taskforce die erop gericht is de opgelopen achterstanden weg te werken. Daarnaast heeft de IND een eenmalige storting van het moederdepartement ontvangen.

5.3 Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB)

ToelichtingHet verschil tussen de begroting en de stand van de tweede suppletoire begroting wordt grotendeels verklaard door extra beschikbaar gestelde middelen ten behoeve van (keten)projecten, zoals digitalisering strafrechtketen. Daarnaast heeft een eenmalige storting door het moederdepartement voor corona gerelateerde kosten plaatsgevonden.

5.4 Justitiële Uitvoeringsdienst, Toetsing, Integriteit, Screening (JUSTIS)

ToelichtingHet verschil tussen de begroting en de stand van de tweede suppletoire begroting wordt grotendeels verklaard door een positief resultaat over 2019 dat terugbetaald wordt aan de opdrachtgevers binnen JenV. Er is een lagere omzet derden door lagere aantallen VOG-vrijwilligers en een lagere productie VOG. Daarnaast zijn er hogere personeelskosten door tijdelijke opvulling van de formatie en hogere ict kosten. Daarnaast heeft een eenmalige storting door het moederdepartement voor corona gerelateerde kosten plaatsgevonden.