Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,K.H.Ollongren

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1 Leeswijzer

De tweede suppletoire begroting geeft een beeld van de uitvoering van de begroting 2020. De stand van de tweede suppletoire begroting wordt vanaf de stand van de ontwerpbegroting 2020 opgebouwd. In de eerste suppletoire begroting is de eerste incidentele suppletoire begroting (Kamerstukken II 2019/20, 35450, nr. 1) meegenomen.

In deze tweede suppletoire begroting zijn de tweede (Kamerstukken II, 2019/20, 35459, nr. 1), derde (Kamerstukken II, 2019/20, 35474, nr. 1), vierde (Kamerstukken II, 2019/20, 35545, nr. 1) en de 5e incidentele suppletoire begroting (Kamerstukken II, 2020/21, 35641, nr. 1) meegenomen.

Uitgangspunt bij de tabel budgettaire gevolgen van beleid is dat per artikel de beleidsmatige en technische mutaties toegelicht worden, die groter dan of gelijk zijn aan de ondergrens zoals deze in de Rijksbegrotingsvoorschriften (RBV) zijn opgenomen, de zogenaamde staffel. In het kader van transparantie of anderszins kan het voorkomen dat mutaties beneden deze ondergrenzen ook worden toegelicht.

De in de tabel budgettaire gevolgen van beleid gepresenteerde budget-flexibiliteit (juridisch verplicht) is de stand per 11 november 2020.

2 Beleid Koninkrijksrelaties

2.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Toelichting

1. Kasschuif Rode Kruis

De eerste subsidie (€ 16,0 mln.) aan het Rode Kruis ten behoeve van de Noodpakketten op Aruba, Curaçao en Sint Maarten wordt voor 90% in 2020 als voorschot uitbetaald. De resterende 10% wordt in 2021 uitbetaald bij vaststelling van de subsidie. Deze middelen worden dan ook doorgeschoven naae 2021.

2. Kasschuif vreemdelingenbewaring

Vanwege de achterstand die mede is opgelopen door Covid-19 worden de middelen voor de verbouwing en uitbreiding van de vreemdelingenbewaring op Curaçao in het kader van de situatie in Venezuela doorgeschoven naar 2021.

3. Derde tranche liquiditeitssteun Sint Maarten

Op 13 november jl. zijn gesprekken met Sint Maarten gestart over het aanbod zoals dat tijdens de Rijksministerraad van 10 juli jl. is gedaan voor een derde tranche liquiditeitssteun inclusief daaraan verbonden voorwaarden. Om bij een akkoord direct te kunnen overgaan tot het overmaken van deze middelen wordt daarom reeds € 30,6 mln. gereserveerd hiervoor. Mocht een akkoord met Sint Maarten dit jaar niet bereikt worden, dan zullen deze middelen vrijvallen.

4. Wisselkoersreserve

Op de begroting van Koninkrijksrelaties en het BES-fonds zijn er zowel meevallers als tegenvallers als gevolg van wisselkoersfluctuaties. De meevallers komen ten gunste van de reserve en de tegenvallers komen ten laste van de reserve. Ter compensatie voor wisselkoersverliezen als gevolg van het verstrekken van de liquiditeitsleningen aan de landen worden middelen toegevoegd aan de begroting Koninkrijksrelaties (IV). Dit betreft de eerste en tweede tranche aan Aruba, Curacao en Sint Maarten en extra dotaties aan het BES-fonds.

5. Extra middelen Covid-19 voor BES-fonds

De openbare lichamen hebben ook extra kosten gemaakt in verband met de coronacrisis, bijvoorbeeld voor repatriëring, reiskosten, overhead, schoonmaakkosten en de aanschaf van beschermingsmiddelen. De openbare lichamen ontvangen in lijn met besluitvorming voor Europees Nederlandse gemeenten hiervoor in 2020 eenmalig een bedrag van USD 1 mln.. Voor Bonaire gaat het om een bedrag van USD 0,55 mln., voor Sint Eustatius om een bedrag van USD 0,25 mln. en voor Saba om een bedrag van USD 0,2 mln.. Dit bedrag zal als vrije uitkering in 2020 via het BES-fonds aan de openbare lichamen worden verstrekt.

6. Wereldbank

Voor de derde tranche Wederopbouwmiddelen worden vanuit de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën € 76,6 mln. toegevoegd aan de begroting Koninkrijksrelaties (IV). Het resterende bedrag voor de Wereldbank komt uit de desaldering van het terugbetaalde overbruggingskrediet voor de luchthaven van Sint Maarten.

Toelichting

1. Afrekening Recherche Samenwerkingsteam (RST) 2019

Dit betreft de ontvangsten uit de afrekening voor het Recherche Samenwerkingsteam over 2019.

2. Wisselkoers leningen

Als gevolg van de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro zijn er meerontvangsten op de rente over de uitstaande leningen. Deze wisselkoersmeevaller wordt toegevoegd aan de wisselkoersreserve op artikel 7 van deze begroting.

3. Afrekeningen Shared Service Organisatie Caribisch Nederland (SSO CN)

Er komen ontvangsten binnen voor SSO CN in verband met verrekeningen met andere departementen. Deze ontvangsten zijn gedesaldeerd en worden weer ingezet voor uitgaven van SSO CN.

4. Overbruggingskrediet luchthaven Sint Maarten

Sint Maarten heeft het in 2019 verleende overbruggingskrediet voor de luchthaven van Sint Maarten afgelost. Deze middelen waren afkomstig uit de middelen voor de wederopbouw. Deze middelen komen nu weer beschikbaar voor de wederopbouw.

3 Beleidsartikelen Koninkrijksrelaties

3.1 Artikel 1. Versterken rechtsstaat

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Mutaties 2e suppletoire begroting 2020

Bijdrage aan ZBO's/ RWT's

Recherchecapaciteit (Nationale Politie)

De ontvangsten van de afrekening Recherche Samenwerkingsteam (RST) over 2019 worden ingezet om de uitzendkosten van het Recherche Samenwerkingsteam over 2019 te dekken.

Bijdrage aan (andere) begrotingshoofdstukken

Rechterlijke macht (JenV)

De Nationale Politie ontvangt voor 2020 via het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) een incidentele bijdrage om toe te werken naar een balans op het totale budget van het Recherche Samenwerkingsteam. Daarmee wordt voorkomen dat op korte termijn drastisch gesneden moet worden in de formatie wat ten koste zal gaan van de operationele uitvoeringscapaciteit.

Ontvangsten

Dit betreft de ontvangsten van de afrekening voor het Recherche Samenwerkingsteam over 2019.

3.2 Artikel 4. Bevorderen sociaaleconomische structuur

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

4.1. Curaçao, Sint Maarten en Aruba

Mutaties Miljoenennota

Subsidies (regelingen)

Diverse subsidies

De eerste subsidie (€ 16,0 mln.) aan het Rode Kruis ten behoeve van de Noodpakketten op Aruba, Curaçao en Sint Maarten wordt voor 90% in 2020 als voorschot uitbetaald. De resterende 10% (€ 1,6 mln.) wordt in 2021 uitbetaald bij vaststelling van de subsidie. Dit bedrag wordt doorgeschoven naar 2021. Daarnaast betreft dit een reallocatie van het instrument Opdrachten naar het instrument Subsidies(regelingen) van € 0,1 mln. voor de bijdrage aan de actie "Samen één Koninkrijk".

Bijdragen aan medeoverheden

Bijdrage aan landen

Vanwege de achterstand die mede is opgelopen door Covid-19 worden de middelen voor de verbouwing en uitbreiding van de vreemdelingenbewaring op Curaçao in het kader van de situatie in Venezuela voor Curaçao en Aruba doorgeschoven naar 2021.

Overige mutaties 2e suppletoire begroting 2020

Subsidies(regelingen)

Noodpaketten

Vanwege de rijksbegrotingsvoorschriften, die stellen dat subsidies boven € 1 mln. separaat als regeling vermeld moeten worden, is een nieuwe regeling Noodpaketten gemaakt. De subsidies aan het Rode Kruis voor voedselhulp vanwege de Covid-19 maatregelen worden daarom gerealloceerd van de regeling Overige subsidies naar de regeling Noodpakketten.

Bijdragen aan medeoverheden

Bijdrage aan landen

Reallocatie van het instrument Bijdragen aan medeoverheden naar het instrument Opdrachten vanwege chartervluchten in het kader van Covid-19.

4.2. Caribisch Nederland

Mutaties Miljoenennota

Opdrachten

Opdrachten Caribisch Nederland

Vanuit dit budget zijn middelen gerealloceerd naar de verschillende juiste instrumenten.

Bijdragen aan medeoverheden

Sociaal-economische initiatieven

Het tijdelijk besluit integrale projecten BES is geëindigd op 31 december 2019. De Ministeries van BZK, Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Volksgezondheid Welzijn en Sport (VWS) hebben besloten dat dit besluit niet wordt verlengd, op voorwaarde dat de middelen worden ingezet om lopende trajecten duurzaam te borgen. De hiervoor beschikbare structurele middelen worden teruggeboekt naar SZW en VWS.

Versterken bestuurs- en uitvoeringskracht

Het kabinet heeft begin 2020 budget uit de tweede Regio Envelop beschikbaar gesteld (Kamerstukken II 2019/20, 29697, nr. 82). Een deel is voor het project Versterking Governance. Deze budgetten worden in 2020 en 2021 uitgekeerd.

Overige mutaties 2e suppletoire begroting 2020

Bijdrage aan medeoverheden

Versterken bestuurs-en uitvoeringskracht

Dit betreffen diverse reallocaties, onder andere naar het instrument Opdrachten voor het stimuleren van de connectiviteit van Caribisch Nederland en het uitvoeren van de evaluatie van de Shared Service Organisatie Caribisch Nederland. Daarnaast is voor de uitwerking van het kabinetsstandpunt Interdepartementaal Beleidsonderzoek Koninkrijksrelaties /Raad van State juridische capaciteit benodigd. Om de uitgaven hiervoor op de juiste manier te verantwoorden, worden middelen overgeheveld naar de begroting van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII).

3.3 Artikel 5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Mutaties Miljoenennota

Ontvangsten

Als gevolg van de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro zijn er meerontvangsten op de rente over de uitstaande leningen. Deze wisselkoersmeevaller wordt toegevoegd aan de Wisselkoersreserve op artikel 7 van deze begroting.

Overige mutaties 2e suppletoire begroting 2020

Derde tranche liquiditeitssteun Sint Maarten

Op 13 november jl. zijn gesprekken met Sint Maarten gestart over het aanbod zoals dat tijdens de Rijksministerraad van 10 juli jl. is gedaan voor een derde tranche liquiditeitssteun inclusief daaraan verbonden voorwaarden. In het geval dat deze gesprekken nog in 2020 leiden tot een akkoord met Sint Maarten over dit aanbod, is het gewenst de derde tranche liquiditeitssteun zo spoedig mogelijk aan Sint Maarten te kunnen overmaken. Zoals blijkt uit adviezen van het College financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Cft) is de liquiditeitspositie van Sint Maarten in 2020 inmiddels immers zeer kwetsbaar. Om bij een akkoord direct te kunnen overgaan tot het overmaken van deze middelen wordt daarom reeds € 30,6 mln. gereserveerd hiervoor. Indien er wordt overgegaan tot verstrekking van een liquiditeitslening zullen dezelfde voorwaarden gelden als bij de eerste en tweede tranche liquiditeitslening. Mocht een akkoord met Sint Maarten dit jaar niet bereikt worden, dan zullen deze middelen vrijvallen.

3.4 Artikel 8. Wederopbouw Bovenwindse Eilanden

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Overige mutaties 2e suppletoire begroting 2020

Bijdrage aan (inter-)nationale organisaties

Wereldbank

Voor de derde tranche Wederopbouwmiddelen worden vanuit de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën € 76,6 mln. toegevoegd aan artikel 8. Het resterende bedrag voor de Wereldbank komt uit de ontvangsten van het terugbetaalde overbruggingskrediet voor de luchthaven van Sint Maarten. Deze middelen komen nu weer beschikbaar voor wederopbouw. De € 90,0 mln. zal aan de Wereldbank worden overgemaakt. Daarna resteert € 0,6 mln. van het overbruggingskrediet in verband met een wisselkoersmeevaller.

Ontvangsten

Sint Maarten heeft het in 2019 verleende overbruggingskrediet voor de luchthaven van Sint Maarten afgelost. Deze middelen waren afkomstig uit de middelen voor de wederopbouw. Deze middelen komen nu weer beschikbaar voor de wederopbouw.

4 Niet-beleidsartikelen Koninkrijksrelaties

4.1 Artikel 6. Apparaat

Toelichting

Overige mutaties 2e suppletoire begroting 2020

Personele uitgaven

Eigen personeel

In 2020 heeft Shared Service Organisatie Caribisch Nederland (SSO CN) meer kosten (€ 1,5 mln.) gemaakt dan initieel begroot. Dit hangt samen met de extra kosten vanwege de coronacrisis en extra werkzaamheden voor het project Netwerk op orde.

In 2015 zijn de bijdragen voor de generieke kosten voor SSO CN, op basis van de afname van 2015, structureel overgeheveld van de verschillende departementen naar de begroting van Koninkrijksrelaties (IV). Groei of krimp in de afname (FTE en ICT-werkplekken) wordt via budgetoverhevelingen jaarlijks verrekend met de departementen. Dit betreft de verrekening van 2020 van de verschillende ministeries. Voor het Ministerie van JenV betreft het ook de verrekening over 2019. De structurele bedragen worden in het voorjaar 2021 overgemaakt.

Inhuur externen

De opbrengsten van SSO CN worden gedesaldeerd, zodat deze middelen kunnen worden ingezet ter dekking van de bijbehorende kosten. Daarnaast een reallocatie van de middelen van het instrument Materiële uitgaven naar het instrument Personele uitgaven. Dit betreffen de middelen voor de inzet van het bestuurlijk ingrijpen op Sint Eustatius.

Materiële uitgaven

Overige materiële uitgaven

Dit betreft een reallocatie van Materiele naar Personele uitgaven vanwege extra kosten door hogere personele inzet, die gemaakt zijn in de coronacrisis door SSO CN en de kosten voor de inzet van het bestuurlijk ingrijpen op Sint Eustatius.

Ontvangsten

Er komen ontvangsten binnen voor SSO CN in verband met verrekeningen met andere departementen. Deze ontvangsten zijn gedesaldeerd en worden weer ingezet voor uitgaven van SSO CN.

4.2 Artikel 7. Nog onverdeeld

Toelichting

Mutaties Miljoenennota

Onvoorzien

Deze middelen worden op een later moment toegekend aan de relevante beleidsartikelen.

Wisselkoersreserve

Op de begroting van Koninkrijksrelaties en het BES-fonds zijn er zowel meevallers als tegenvallers als gevolg van wisselkoersfluctuaties. De meevallers komen ten gunste van de reserve en de tegenvallers komen ten laste van de reserve.

Overige mutaties 2e suppletoire begroting 2020

Onvoorzien

Een deel van de middelen (€ 1,5 mln.) van Onvoorzien worden gebruikt voor artikel 6. In 2020 heeft SSO CN meer kosten gemaakt dan initieel begroot, wat samenhangt met de extra kosten vanwege de coronacrisis en extra werkzaamheden voor het project Netwerk op orde.

De openbare lichamen hebben ook extra kosten gemaakt in verband met de coronacrisis, bijvoorbeeld voor repatriëring, reiskosten, overhead, schoonmaakkosten en de aanschaf van beschermingsmiddelen. De openbare lichamen ontvangen in lijn met besluitvorming voor Europees Nederlandse gemeenten hiervoor in 2020 eenmalig een bedrag van USD 1 mln. (€ 0,9 mln.). Voor Bonaire gaat het om een bedrag van USD 0,55 mln., voor Sint Eustatius om een bedrag van USD 0,25 mln. en voor Saba om een bedrag van USD 0,2 mln. Dit bedrag zal als vrije uitkering in 2020 via het BES-fonds aan de openbare lichamen worden verstrekt.

Wisselkoersreserve

Ter compensatie voor wisselkoersverliezen als gevolg van het verstrekken van de liquiditeitsleningen aan de landen worden middelen toegevoegd aan de begroting Koninkrijksrelaties (IV). Dit betreft de eerste en tweede tranche aan Aruba, Curacao en Sint Maarten en extra dotaties aan het BES-fonds.

5 Beleid BES-fonds

5.1 Overzicht belangrijke uitgaven- en ontvangstenmutaties

Toelichting

1. Wisselkoerstegenvaller BES-fonds

De vrije uitkering van het BES-fonds is vastgelegd in dollars. Door de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro is er sprake van een wisselkoerstegenvaller (€ 4,8 mln.). Deze wordt gedekt vanuit de wisselkoersreserve op artikel 7 van de begroting Koninkrijksrelaties (IV).

2. Extra middelen Covid-19

Naar aanleiding van de maatregelen van het kabinet in verband met Covid-19 is afgesproken dat er extra middelen naar de openbare lichamen gaan voor eilandelijk beleid.

Daarnaast hebben de openbare lichamen hebben ook extra kosten gemaakt in verband met de coronacrisis. De openbare lichamen ontvangen in lijn met besluitvorming voor Europees Nederlandse gemeenten hiervoor in 2020 eenmalig een bedrag. De middelen hiervoor zijn afkomstig van artikel 7 van de begroting Koninkrijksrelaties (IV).

Toelichting

1. Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba

Artikel 88, derde lid van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES) regelt dat bij (begrotings)wet voor ieder uitkeringsjaar middelen van het Rijk worden afgezonderd ten behoeve van het BES-fonds. De uitgaven en de afgezonderde inkomsten over ieder uitkeringsjaar zijn aan elkaar gelijk. Gelet hierop is ten behoeve van de dekking van de uitgaven ten laste van het BES-fonds een post ontvangsten geraamd.

6 Beleidsartikelen BES-fonds

6.1 Artikel 1. BES-fonds

Budgettaire gevolgen van beleid

Toelichting

Mutaties Miljoenennota

Bijdrage aan medeoverheden

Vrije uitkering

De vrije uitkering van het BES-fonds is vastgelegd in dollars. Door de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro is er sprake van een wisselkoerstegenvaller (€ 4,8 mln.). Deze wordt gedekt vanuit de wisselkoersreserve op artikel 7 van de begroting Koninkrijksrelaties(IV).

Naar aanleiding van de maatregelen van het kabinet in verband met Covid-19 is afgesproken dat er extra middelen (€ 1,3 mln.) naar de openbare lichamen gaan voor eilandelijk beleid.

Overige mutaties 2e suppletoire begroting 2020

Bijdrage aan medeoverheden

Vrije uitkering

De openbare lichamen hebben ook extra kosten gemaakt in verband met de coronacrisis, bijvoorbeeld voor repatriëring, reiskosten, overhead, schoonmaakkosten en de aanschaf van beschermingsmiddelen. De openbare lichamen ontvangen in lijn met besluitvorming voor Europees Nederlandse gemeenten hiervoor in 2020 eenmalig een bedrag van USD 1 mln. (€ 0,9 mln.). Voor Bonaire gaat het om een bedrag van USD 0,55 mln., voor Sint Eustatius om een bedrag van USD 0,25 mln. en voor Saba om een bedrag van USD 0,2 mln.. De middelen hiervoor zijn afkomstig van artikel 7 van de begroting Koninkrijksrelaties (IV).

Ontvangsten

Artikel 88, derde lid van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES) regelt dat bij (begrotings)wet voor ieder uitkeringsjaar middelen van het Rijk worden afgezonderd ten behoeve van het BES-fonds. De uitgaven en de afgezonderde inkomsten over ieder uitkeringsjaar zijn aan elkaar gelijk. Gelet hierop is ten behoeve van de dekking van de extra uitgaven ten laste van het BES-fonds een post met extra ontvangsten geraamd.