Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

GERAAMDE UITGAVEN EN ONTVANGSTEN

Figuur 1 Geraamde uitgaven verdeeld over beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen (bedragen x € 1 mln.). Totaal € 11.628,7

Figuur 2 Geraamde ontvangsten verdeeld over beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen (bedragen x € 1 mln.). Totaal € 160,1

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaat/begrotingsstaten voor het aangegeven jaar vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en de lasten, het saldo van de baten en de lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de in de staat opgenomen baten-lastenagentschap Paresto voor het onderhavige jaar vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake het agentschap.

De Minister van Defensie,A.Th.B. Bijleveld-Schouten

B. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN

1. Leeswijzer

Algemeen

De leeswijzer volgt de opbouw van de memorie van toelichting van de begroting. De memorie van toelichting is de uitleg bij het hierboven beschreven wetsvoorstel.

Het Ministerie van Defensie bestaat uit 7 organisatiedelen. De 4 krijgs-machtdelen (Koninklijke Marine, Koninklijke Landmacht, Koninklijke Luchtmacht en Koninklijke Marechaussee) zorgen ervoor dat de militairen en het materieel klaar zijn voor inzet. Het Defensie Ondersteuningscommando en de Defensie Materieel Organisatie ondersteunen door producten en diensten te leveren. De Bestuursstaf – waar onder andere de MIVD onder valt – maakt het beleid.

De Minister en Staatssecretaris zijn verantwoordelijk voor het algehele beleid van Defensie. De ambtelijke leiding ligt in handen van de Secretaris-Generaal. De Commandant der Strijdkrachten is verantwoordelijk voor de uitvoering, is de militaire adviseur van de Minister en stuurt de Koninklijke Marine, Koninklijke Landmacht, Koninklijke Luchtmacht, Defensie Materieel Organisatie, Defensie Ondersteuningscommando, NLD Commando Speciale Strijdkrachten en Defensie Cyber Commando aan.

Hoofdstuk 2 Beleidsagenda

Hoofdstuk 3 Beleidsartikelen

In de beleidsartikelen 2 tot en met 5 wordt de taakuitvoering geraamd voor respectievelijk de Koninklijke Marine, Koninklijke Landmacht, Koninklijke Luchtmacht, Koninklijke Marechaussee en de aan hen gemandateerde inzet, voor zover deze niet valt onder artikel 1 Inzet. Deze operationele commando’s maken gebruik van de financiële instrumenten «opdrachten», «personele uitgaven» en «materiële uitgaven».

In beleidsartikel 6 waren de investeringen opgenomen, dit artikel is nu leeg voor jaar 2021 en verder. De investeringen zijn, door het in werking treden van de Wet Defensiematerieelbegrotingsfonds, binnen de Rijksbegroting overgegaan naar het hoofdstuk Defensiematerieelbegrotingsfonds (K). In bijlage 1 van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (K) is een conversietabel opgenomen. Voor de historie van beleidsartikel 6 is de budgettaire tabel met de jaren 2019 en 2020 nog zichtbaar.

In de beleidsartikelen 7 Defensie Materieel Organisatie (DMO) en 8 Defensie Ondersteuningscommando (DOSCO) zijn de uitgaven, verplichtingen en ontvangsten geraamd voor de ondersteunende en dienstverlenende defensieonderdelen. De ondersteunende onderdelen werken met dezelfde financiële instrumenten als de operationele commando’s.

De uitgaven voor het nationaal fonds ereschulden worden verantwoord op beleidsartikel 8 DOSCO onder het financieel instrument «inkomens-overdrachten».

Hoofdstuk 4 Niet-beleidsartikelen

In het niet-beleidsartikel 10 Apparaat Kerndepartement worden de uitgaven ten behoeve van het centrale apparaat van Defensie begroot, waaronder de Bestuursstaf met de defensietop, (hoofd)directies, inclusief de Defensiestaf en bijzondere organisatie-eenheden. Onder het financiële instrument «personele uitgaven» worden onder «uitkeringen» de uitgaven voor het sociaal beleidskader Defensie (SBK), van de pensioenen en wachtgelden verantwoord.

Ten slotte zijn er ramingen voor de niet-beleidsartikelen 11 Geheim, 12 Nog onverdeeld en 13 Bijdrage aan Defensiematerieelbegrotingsfonds opgenomen.

Hoofdstuk 5 Begroting agentschappen

In hoofdstuk 5 is de baten-lastendienst Paresto opgenomen.

Hoofdstuk 6 Departement specifieke informatie

In dit hoofdstuk bieden wij u inzicht in een aantal defensiespecifieke onderwerpen (o.a. pensioenen en uitkeringen, verdeling apparaatsuit-gaven, overzicht formatie defensiepersoneel, cyber en space, chroom-6).

Hoofdstuk 7 Bijlagen

In de bijlagen is informatie opgenomen over de volgende onderwerpen: 7.1 Zelfstandige Bestuursorganen en Rechtspersonen met een Wettelijke Taak (ZBO/RWT’s), 7.2 een verdieping op de mutaties, 7.3 de moties en toezeggingen, 7.4 een subsidieoverzicht, 7.5 de toelichting op de Strategische Evaluatie Agenda, 7.6 een uitgavenoverzicht voor veteranen en de uitgaven voor zorg en nazorg en tot slot is in 7.7 een lijst met gebruikte afkortingen opgenomen.

Motie schouw

In juni 2011 is de motie Schouw ingediend en aangenomen. Deze motie zorgt er voor dat de landenspecifieke aanbevelingen van de Raad op grond van de nationale hervormingsprogramma's een eigenstandige plaats krijgen in de departementale begrotingen. Er zijn geen specifieke aanbevelingen die betrekking hebben op de begroting van het Ministerie van Defensie.

Defensieprojectenoverzicht

Zoals gebruikelijk ontvangt de Kamer tegelijkertijd met deze begroting het Defensieprojectenoverzicht (DPO). Hierin wordt per project meer gedetailleerde informatie gegeven dan in de begroting. Zo wordt de samenhang met het defensiebeleid en met andere projecten duidelijk gemaakt. Het DPO biedt inzicht in de lopende en de geplande materieel-, wapensys-teemgebonden IT- en vastgoedprojecten met een financiële omvang van meer dan € 25 miljoen. Daarnaast wordt ingegaan op af te stoten materieel.

Groeiparagraaf

Toelichtingsgrens

2. Beleidsagenda

Inleiding

COVID-19 laat de kwetsbaarheid, maar ook de kracht van onze samenleving zien. Vele partijen werkten en werken samen in de strijd tegen het coronavirus. Gedurende de eerste maanden van de crisis is Defensie op verzoek van de civiele autoriteiten op verschillende terreinen ingezet. Zo participeerden we in de nationale crisisstructuur en ondersteunden we 32 ziekenhuizen en zorginstellingen met onze medisch-logistieke planners en militair-medisch personeel. Verder versterkten we de grensbewaking en ondersteunden de handhaving van de openbare orde op toeristische locaties. We hielpen de voedselbanken met mankracht en logistieke expertise en hielpen bij het coördineren en organiseren van (ver)plaatsing van patiënten. Ook hielpen we in het Caribisch gebied op verschillende manieren met het bedwingen van het COVID-19-virus en het ondersteunen van de lokale autoriteiten. Kortom, Defensie heeft in de eerste onzekere maanden van de crisis laten zien er te kunnen staan wanneer nodig en snel en trefzeker te kunnen handelen in onzekere omstandigheden.

De COVID-19 crisis confronteert ons met de toenemende onvoorspelbaarheid op het gebied van nationale en internationale veiligheid en de gevolgen daarvan voor onze samenleving. De crisis versnelt bovendien de ingezette trend van veranderende geopolitieke verhoudingen. Het belang van nationale en internationale samenwerking in verbanden, zoals ons nationale veiligheidsnetwerk, de NAVO en de EU, wordt daardoor opnieuw benadrukt. Nu is het een pandemie (en alle bijkomende gevolgen zoals de intelligente lock down, desinformatie en een economische crisis) die onze samenleving raakt. In de toekomst kan het een andere dreiging zijn die onze samenleving ontwricht, zoals een cyberaanval, een urgente dreiging tegen het bondgenootschappelijk grondgebied en/of een dreiging tegen onze belangen elders in de wereld. Laten we hopen dat geen van die dreigingen werkelijkheid wordt. Maar áls het gebeurt, zoals nu het geval is, dan moet Defensie er staan en moeten wij samen met onze nationale en internationale partners kunnen beschermen wat ons dierbaar is.

Dat is waar Defensie dag in dag uit aan werkt en dat is ook onze kracht: goed voorbereid zijn op de verschillende dreigingen die op ons af kunnen komen en snel te kunnen handelen wanneer nodig om mensen te beschermen tegen dreigingen. Daarbij zien we een toenemende vraag naar capaciteiten voor het beschermen van ons grondgebied en het grondgebied van onze bondgenoten (hoofdtaak 1). Dit betekent een verschuiving van onze focus en de daarvoor benodigde personele en materiële capaciteiten. Hiervoor zullen we de opdracht beter in balans moeten brengen met de beschikbare middelen. Ook gaan we in 2021 door met het verder uitvoeren van de maatregelen in de Defensienota en op die manier met het verder werken aan ons herstel. Want om Defensie in te kunnen zetten hebben we het juiste en goed onderhouden materieel nodig, de juiste uitrusting en uiteraard ook voldoende en goed opgeleide en getrainde mensen die veilig hun werk kunnen doen.

De afgelopen jaren hebben we belangrijke stappen gezet in de uitvoering van de Defensienota. We hebben nieuwe arbeidsvoorwaarden en er zijn tientallen (investerings)projecten opgestart, inclusief vastgoed en updates van bestaand materieel. Ook zetten we hoog in op het verbeteren van sociale en fysieke veiligheid, waarbij de voortgang van de maatregelen wordt getoetst door de visitatiecommissie Defensie en Veiligheid. Draadloos internet is inmiddels op alle legeringen aanwezig en er wordt gewerkt aan de verbetering hiervan. Onze militairen worden voorzien van een nieuwe uitrusting zoals vesten en persoonlijke bescherming binnen het project VOSS. We hebben een deel van de prioriteiten uit het nationaal plan voor de NAVO kunnen vervullen door te investeren in 9 extra F-35 jachtvliegtuigen, de ondersteuning en inzetbaarheid van de special forces, het versterken van onze IT en ons personeelsbeleid. Kortom: een voortvarende start. Deze is echter niet altijd makkelijk geweest en we lopen nog steeds dagelijks tegen problemen aan. Daarover zijn we transparant, bijvoorbeeld door het delen van het Strategisch Vastgoedplan met de Kamer, de personeelsproblematiek met de Kamer te bespreken, chroom-6 meldingen op internet te publiceren, het proactief communiceren over incidenten of het rapporteren over meldingen van incidenten in jaarverslagen. Ook nemen we de aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer uit het verantwoordingsonderzoek ter harte. Het herstel en in balans brengen van de organisatie zal ook de komende jaren voldoende aandacht behoeven. Dit blijkt bijvoorbeeld ook uit de conclusies van de Brede Maatschappelijke Heroverwegingen. We hebben deze kabinetsperiode gebruikt om problemen op te lossen en nog onbekende problemen boven tafel te krijgen en dat heeft ertoe geleid dat we inmiddels weten dat er nog flinke stappen te zetten zijn: meer dan we vooraf hadden ingeschat. Zo zijn er nog extra stappen in het kader van herstel nodig op het gebied van personeel, IT, vastgoed, fysieke en sociale veiligheid, de instandhouding van wapensystemen, (strategische) voorraden en bedrijfsvoering om de balans tussen de ondersteuning en de gevechtseenheden te herstellen.

In 2021 gaan we verder op de ingeslagen weg. Hierbij gaan we ook de lessen meenemen van onze inzet in de COVID-19 crisis. Ondanks de vertragingen die in 2020, mede door de crisis, zijn opgelopen, verwachten we in 2021 onder meer de levering van MALE UAV MQ-9 onbemande vliegtuigen en de uitvoering van de midlife update van de hydrografische opnemingsvaartuigen. Daarnaast gaan we de belangrijkste veteranenorganisaties samenvoegen tot de stichting het Nederlands Veteraneninstituut.

De uitspraak van de Raad van State van 29 mei 2019 over de Programmatische Aanpak Stikstof heeft gevolgen voor nieuwe defensieactiviteiten, die geen nadelige gevolgen mogen hebben op beschermde stikstofgevoelige natuurgebieden. De stikstofproblematiek brengt voor Defensie extra kosten met zich mee voor onderzoek en compenserende maatregelen, en soms ook vertraging van projecten.

Voor de luchtruimherziening wordt in 2021 een voorkeursbesluit genomen, waardoor het civiele en militaire gebruik van het luchtruim opnieuw op elkaar worden afgestemd en een nieuw militair oefengebied wordt gevormd. Voor De Peel, Gilze-Rijen en Woensdrecht wordt een luchthavenbesluit voorbereid. Vanwege de stikstofproblematiek die voor alle drie de velden speelt en omdat voor een gedragen luchthavenbesluit Gilze-Rijen meer tijd nodig is, zal het niet lukken deze besluiten voor november 2021 gereed te hebben. Volgens de Wet luchtvaart vervalt op 1 november de geldigheid van de bestaande aanwijzingen voor deze luchtvaartterreinen. Defensie bereidt daarom een wetsvoorstel voor waardoor deze aanwijzingen langer hun geldigheid behouden.

Zoals gezegd, zullen we in de toekomst vaker te maken krijgen met onverwachte crises. De wereld is volop in beweging en dit heeft grote invloed op waar we ons als Defensie samen met onze nationale en internationale partners op richten en inrichten. We hebben daarom in 2014 afgesproken dat we in de tien daarop volgende jaren richting de 2% van het bruto binnenlands product willen groeien (bbp). Daardoor kunnen we groeien naar een krijgsmacht die een fair share levert aan de NAVO-doelstellingen. Dit groeipad om het fundament onder de NAVO samen met de andere partners te verstevigen, is vastgelegd in het nationaal plan, waarin wij laten zien hoe we de komende jaren tot 2024 de defensie-uitgaven in de richting van de 2% gaan bewegen. Als alle bondgenoten dat doen, dan kunnen we onze gezamenlijke vrijheid en veiligheid beschermen. Nederland voldoet hier niet aan en onze bondgenoten verwachten dan ook meer van ons. Daar worden we internationaal op aangesproken. Ook het AIV advies onderschrijft het belang om te streven naar 2%. Met een defensiebudget van 1,33% van het bbp (2019) blijft Nederland achter bij het Europese gemiddelde (1,58% in 2019). In een Europees vergelijk staat Nederland op een gedeelte 16e plaats met Albanië (gebaseerd op NAVO cijfers november 2019).

Om voorbereid te zijn op de toekomst, brengen we binnenkort de Defensievisie uit, die vijftien jaar vooruit kijkt. Welke kansen en dreigingen komen er op ons af en wat vraagt het van Defensie om er dan voor onze samenleving te staan? Nadat we met de Defensienota 2018 begonnen zijn om Defensie te herstellen, zal de Defensievisie de stappen op een rij zetten die de organisatie moet nemen om de komende vijftien jaar te kunnen blijven beschermen wat ons dierbaar is.

2.1 Beleidsprioriteiten

Verbeteren operationele gereedheid

Voor het herstel van de operationele gereedheid werken we in 2021 verder aan de personele gereedheid, de materiële gereedheid en de geoefendheid. Het herstel van de personele gereedheid blijft daarbij extra aandacht vragen. Maatregelen uit het nieuwe personeelsmodel moeten leiden tot een betere kwantitatieve en kwalitatieve personele vulling. Waar mogelijk zorgt inhuur en inzet van reservisten voor extra capaciteit. Ook werkt Defensie aan de implementatie van het project ‘Kwaliteit in Beeld’ om het inzicht in de kwalitatieve personele gereedheid te verbeteren. De implementatiefase van het project is in 2020 begonnen en zal anderhalf tot twee jaar duren. Uiteindelijk zal, op basis van gestandaardiseerde taal en een eenduidige werkwijze, inzicht ontstaan in de kwalitatieve personele gereedheid en daarmee in de geschiktheid en beschikbaarheid van ons personeel. Inzicht in de kwalificaties van ons personeel kan gebruikt worden om benodigde opleidingen beter af te stemmen, biedt betere kansen voor eigen personeel op de externe/civiele arbeidsmarkt en maakt het makkelijker om personeel van buiten horizontaal aan te nemen. Het project levert op termijn tevens informatie op centraal niveau op over personeel dat eventueel vereiste kwalificaties voor functie mist en dus aanvullende opleiding nodig heeft.

Het plan van aanpak Verbeteren Materiële Gereedheid heeft geleid tot een betere beschikbaarheid van reservedelen, maar er is nog geen sprake van een structurele verhoging van de totale materiële gereedheid. Daarom gaat Defensie verder met de aanpak van vijf factoren van invloed; mensen, middelen, materiaal, methoden en omgevingsfactoren. De uitkomsten van lopende instandhoudingsanalyses maken gerichte verbetermogelijkheden inzichtelijk. In 2021 zet Defensie ook stappen in het terugbrengen van het geconstateerde capaciteitsgebrek in de materieellogistieke organisatie. Daarbij wordt gekeken naar uitbesteding van werkpakketten, inhuur, slimme samenwerking met (internationale) partners en uitbreiding van de formatie. Ook wordt gewerkt aan het vergroten van inzicht in gegevens over materieel voor planning en onderhoud. Daarnaast wordt geïnvesteerd in een veilige en goede werk- en leefomgeving voor het personeel.

Naast de toename van de personele gereedheid en materiële gereedheid draagt ook de verbetering van de geoefendheid bij aan het herstel van de operationele gereedheid. Om de geoefendheid in 2021 te vergroten zijn oefeningen gepland onder andere nationaal, in NAVO-verband en EU-verband; de meeste van deze oefeningen bevatten ook componenten van hybride oorlogvoering en civiel-militaire samenwerking. Zo neemt NLD-Special Operations Command (SOCOM) deel aan de NATO ALERTEX NOBLE JUMP 2021-1 ter voorbereiding op hun bijdrage aan VJTF Combined Special Operations Component Command. Daarnaast bereidt NLD SOCOM de Nederlandse SOF bijdrage voor aan de oefening FLINTLOCK’21 op het Afrikaanse continent. Als voorbereiding voor de Standing NATO Response Force Martime Group in 2022 legt de marine prioriteit bij het uitvoeren van de eskaderreis FAIR WINDS 2021. De landmacht voert schiettechnische certificeringen en diverse andere oefeningen op eenheidsniveau uit. Medio 2021 nemen eenheden van de landmacht deel aan de NATO High Visibility Exercise STEADFAST DEFENDER in Roemenië en Bulgarije. Hiermee wordt gehoor gegeven aan de toezegging van de Minister van Defensie om in de toekomst meer te trainen en te oefenen in de Zwarte Zee-regio. 1GNC neemt ter voorbereiding op de VJTF Land Component Command (LCC) taak in 2023 deel aan de oefening STEADFAST COBALT. Voor de luchtmacht vormt de nationale luchtverdedigingsoefening ORANGE WARDEN samen met FRISIAN FLAG 2021, zeker na de annulering in 2020, de speerpunten van 2021. Het DCC neemt deel aan de NAVO-oefening CYBER COALITION om de internationale samenwerking en gereedheid op het gebied van cyber te vergroten. Ook staan in 2021 Concept Development and Experimentation (CD&E) oefeningen als Joint Project Optic Windmill en Bold Quest 2021 gepland in Europa en de Verenigde Staten om NAVO lidstaten de mogelijkheid te bieden concepten te testen, te verbeteren en van elkaar te leren. Tot slot neemt Defensie deel aan de oefening HURRICANE EXERCISE 2021; een internationale en interdepartementale training gericht op een humanitaire hulpverlening in het Caribisch gebied.

Het herstellen van de operationele gereedheid is een weg van lange adem en vraagt om jarenlange aandacht en prioriteren bij het beschikbaar stellen van middelen. Tegelijkertijd zal de opdracht beter in balans worden gebracht met de beschikbare personele en materiële middelen. De verwachting is dat in 2021 de eerste resultaten hiervan zichtbaar zijn. Het herstel gaat stap voor stap. Daarbij werken de gevolgen van COVID-19 in 2021 door op de operationele gereedheid. De mate waarin het herstel van de operationele gereedheid vertraagt is afhankelijk van de duur en de omvang van de maatregelen als gevolg van COVID-19 en kan nu nog niet volledig inzichtelijk worden gemaakt. In de inzetbaarheidsrapportage zal verder worden ingegaan op het verbeteren van de operationele gereedheid.

Missies en operaties

Deelname aan missies en operaties behoort tot de kerntaken van Defensie. Missies en operaties zijn onderdeel van een bredere inzet, verbonden met de prioriteiten van het Nederlandse buitenland en veiligheidsbeleid. Naast de politiek-strategische redenen die aan de Nederlandse bijdrage ten grondslag liggen zoals de bescherming en verdediging van de belangen van het Koninkrijk en het bondgenootschappelijk grondgebied en de bescherming en bevordering van de internationale rechtsorde en stabiliteit, zijn deze bijdragen ook van belang voor de ontwikkeling van het eigen personeel. Ook in 2021 spant Defensie zich in om voldoende flexibiliteit te behouden voor mogelijke inzet in het kader van missies en operaties in crisissituaties. Dit betekent dat ook in 2021 besluitvorming over verlenging van bestaande bijdragen aan missies en operaties en eventuele bijdragen in het kader van één van de drie hoofdtaken van Defensie iedere keer weer een zorgvuldige afweging zal blijven vergen.

Mensen

PersoneelsmodelDefensie werkt verder aan de invoering van een nieuw en toekomstbestendig personeelsmodel dat het huidige Flexibel Personeelssysteem (FPS) zal opvolgen. Dit personeelsmodel moet ervoor zorgen dat Defensie op de korte en lange termijn over voldoende en gekwalificeerd personeel kan beschikken. Het sluit niet alleen aan bij de langetermijnvisie op Defensie die uiteen zal worden gezet in de Defensievisie 2035, maar is daarvoor randvoorwaardelijk.

Het nieuwe personeelsmodel beoogt de instroom, doorstroom en uitstroom van personeel structureel beter te reguleren, om zo steeds te kunnen beschikken over voldoende en voldoende gekwalificeerde personele capaciteit. De verwachting is dat behoud en werving structureel zullen verbeteren door het invoeren van meer aanstellings- en contractvormen, wat meer maatwerk mogelijk maakt, en door te gaan werven, selecteren en ontwikkelen op grond van talenten en competenties. Hiervoor is randvoorwaardelijk dat commandanten worden ondersteund met eigen decentrale HR-capaciteit en de beschikking krijgen over IT die mogelijk maakt de behoeftes van de organisatie te matchen met beschikbare talenten en competenties, en daarbij bovendien ook vooruit kan kijken.

De ambitie is om over de uitgangspunten van het nieuwe personeelsmodel en het daaraan verbonden HR-beleid nog in 2020 overeenstemming met de centrales te bereiken. Het aansluitende wetgevingstraject zal vervolgens tijd in beslag nemen, maar is in voorbereiding en zal direct na het bereiken van overeenstemming met de centrales van overheidspersoneel formeel worden opgestart.

2021 is een transitiejaar, waarin het personeelsmodel verder wordt uitgewerkt, in de praktijk wordt beproefd en een start wordt gemaakt met de stapsgewijze implementatie. De regionale proeftuinen bij de defensieonderdelen, waarin de elementen van het nieuwe personeelsmodel in de praktijk worden getest, worden in 2021 voortgezet. De ervaringen zijn positief. Binnen de proeftuinen is bijvoorbeeld inmiddels sprake van aanzienlijk hogere wervingscijfers. De praktijkervaringen in de proeftuinen worden gebruikt bij het verder vervolmaken van het nieuwe personeelsmodel.

De gevolgen van COVID-19 zullen in 2021 zorgen voor na-ijleffecten op de personele vulling en de personele gereedheid. Dit komt onder meer door de opgelopen achterstand in het aanstellen van nieuw personeel en het tijdelijk stilzetten en annuleren van opleidingen.

PersoneelszorgIn 2021 worden de versterking, modernisering en verbetering van de Militaire Gezondheidszorg voortgezet. De uitvoering van de 8 projecten uit het programma ‘Militaire Gezondheidszorg 2020’, waaronder het operationele kwaliteitsmanagementsysteem, wordt in 2021 geborgd in de organisatie. Verder wordt een elektronisch patiëntendossier voor geïntegreerde zorg ingevoerd en wordt in Den Helder een nieuw gecombineerd Gezondheids- en Tandheelkundig Centrum gebouwd.

Voor de uitvoering van het veteranenbeleid zet Defensie per 1 januari 2021 een belangrijke stap door het samenvoegen van de belangrijkste veteranenorganisaties. Door die samenvoeging ontstaat een stichting met een nieuwe naam: het Nederlands Veteraneninstituut. Hiermee ontstaat een herkenbare en duidelijke besturingsstructuur, die effectiever en efficiënter aansluit op de uitvoering van de Veteranenwet en het daaruit voortvloeiende beleid. Een andere belangrijke ontwikkeling voor veteranen is het ontwikkelen en vormgeven van een modern stelsel van uitkeringen en voorzieningen voor veteranen. Het nieuwe stelsel dat in 2023 klaar moet zijn om te worden ingevoerd moet de gewonde veteraan beter ondersteunen bij re-integratie en maatschappelijke participatie.

In 2021 werkt Defensie verder aan een meer diverse en inclusieve organisatie. Met dat doel blijven naast werving en vooral ook behoud van personeel uit de doelgroepen, ook bewustwording en cultuurverandering op de agenda staan. De verwachting is dat Defensie in 2021 met behulp van de zogeheten ‘routekaart opleiden en trainen’ het thema diversiteit en inclusiviteit borgt in de opleidingen bij Defensie.

ArbeidsvoorwaardenAls het gaat om arbeidsvoorwaarden wil Defensie uitvoering geven aan de met de centrales van overheidspersoneel in het AV-akkoord 2017-2018 gemaakte afspraken om gefaseerd een bij de tijd passend bezoldigingssysteem te ontwikkelen en hierbij een vereenvoudigd model van toelagen te introduceren. Hierover zijn in het AV-akkoord 2019-2020 aanvullende afspraken gemaakt. Defensie wil op dit onderwerp graag de volgende stap zetten. Het nieuwe bezoldigingssysteem moet qua uitgangspunten en doelstelling nauwgezet aansluiting vinden bij het nieuwe personeelssysteem.

Agenda voor Veiligheid

Veiligheid moet een ingebedde, vanzelfsprekende waarde zijn binnen Defensie. Juist omdat de aard van het werk risicovolle omstandigheden met zich mee kan brengen, streven wij er naar om veiligheid integraal onderdeel te maken van de reguliere bedrijfsvoering. Dat betekent dat leidinggevenden en personeel bij elk besluit oog hebben voor (rest)risico’s en bewuste keuzes maken over hoe met deze (rest)risico’s wordt omgegaan. Tegelijkertijd is het belangrijk dat uitvoerbare opdrachten worden gegeven. Het beter in balans brengen van de opdracht en de daarvoor beschikbare personele en materiële middelen is daarbij de kern. Hier wordt aan gewerkt en de verwachting is dat in 2021 de eerste resultaten hiervan zichtbaar zijn. Daarnaast is een goed ontwikkeld veiligheidsbewustzijn essentieel voor een veilige taakuitvoering en een veilige werkomgeving, zowel sociaal als fysiek. Dit vereist doorlopend aandacht, zoals elke langdurige cultuurverandering. Defensie zet voor de doorontwikkeling veiligheid daarom programmatisch in op: risicomanagement, gezondheid, sociale veiligheid en integriteit.

Voortzetting ingezette maatregelen en doorontwikkeling veiligheid In 2021 loopt een aantal van de ingezette maatregelen uit het plan van aanpak ‘Een veilige defensieorganisatie’ door en wordt in aansluiting daarop verdere actie ondernomen: in 2021 wordt de specialistische ondersteuning van de commandanten verder op orde gebracht. De versterking van de higher-risk ketens (o.a. vervoer van gevaarlijke stoffen door de lucht, schieten, duiken, munitieketen en gebruik van gevaarlijke stoffen zoals chroom-6) wordt vervolgd langs het model van de three-lines-of-defence. De Inspectie Veiligheid Defensie (IVD) is in 2020 geëvalueerd (Kamerstuk 35300 X nr. 83). De IVD kijkt met een integrale blik van buitenaf naar de veiligheid tijdens de taakuitvoering bij Defensie. Samen met de IVD en andere interne toezichthouders van Defensie worden de mogelijkheden onderzocht om informatie, kennis en bevindingen uit te wisselen, met het doel meer samenhang te bewerkstelligen en de effectiviteit van het toezicht bij Defensie te versterken. Voorts worden in 2021 de uitkomsten bekend uit het onderzoek naar de gezondheidsrisico’s als gevolg van blootstelling aan chroom-6 op de defensielocaties anders dan de Prepositioned Organizational Materiel Storage (POMS)-locaties door het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) (Kamerstuk 35300 X nr. 63).

Bij de aanbieding van het jaarrapport 2020 van de Visitatiecommissie Veiligheid en Defensie, die tot en met 2021 de doelbereiking van het plan van aanpak toetst, is aangegeven dat de nieuwe fase die vorig jaar is ingegaan heeft geleid tot de vaststelling van de zogenoemde Agenda voor Veiligheid. De Agenda voor Veiligheid heeft als doel de grondoorzaken van onze veiligheidsproblemen aan te pakken (Kamerstuk 34919 nr. 65). Dit betreft de beschikbaarheid en deskundigheid van personeel en van het juiste materieel, geschikte persoonlijke uitrusting, voldoende toegeruste werkplaatsen, vastgoed dat aan de veiligheidseisen voldoet, voldoende opleidingscapaciteit en een cultuur waarin het veilig is om meldingen van onveilige situaties te doen. Deze problematiek kan alleen stapsgewijs worden opgelost. Met de defensieonderdelen zijn daarom ook prioriteiten benoemd en in de afgelopen tijd aangescherpt voor de agenda. Per prioriteit zijn algemene doelstellingen vastgelegd. De Defensieonderdelen zullen in oktober 2020 voor de te behalen doelstellingen per prioriteit plannen hebben uitgewerkt die specifiek, meetbaar, realistisch en tijdgebonden zijn, zoals ook vermeld bij de aanbieding van het jaarrapport. Wij zullen de commissie op transparante wijze blijven informeren over de voortgang van de maatregelen en de doorontwikkeling. Daarbij zullen wij de informatievoorziening naar de commissie verbeteren, door te werken aan eenduidigheid en meetbaarheid van de doelen in de plannen en rapportages.

RisicomanagementDefensie heeft integraal risicomanagement omarmd als onderdeel van de besturing. Prioritair hierbij is risicomanagement voor veiligheid (fysiek en sociale veiligheid inclusief gezondheid en integriteit). In 2019 is borging hiervan in de bedrijfsvoering gestart, zoals het gebruik van kritieke prestatie indicatoren. De eerste stappen in de ontwikkeling van integraal risicomanagement zijn het defensiebreed harmoniseren en verder standaardiseren van risicomanagementinstrumenten voor de veiligheid. Om integraal risicomanagement – waaronder fysieke en sociale veiligheid - verder te ondersteunen is passende IT/IV noodzakelijk. De functionele behoeften worden geïnventariseerd voor een samenhangend integraal IT/IV systeem. Dit omvat een meerjarig traject. In de tussentijd worden de bestaande meld- en registratiesystemen verbeterd om tot meer proactieve managementinformatie te komen. Deze aanpassingen kosten meer tijd dan initieel verwacht. Het verbeteren van het veiligheidsbewustzijn vindt plaats door het in initiële en vervolgopleidingen vormen en onderwijzen op het gebied van sociale en fysieke veiligheid en risicomanagement (waaronder risico inventarisaties en evaluaties).

GezondheidsmonitoringGezondheidsmonitoring kan helpen om verbanden tussen werkomstandigheden en gezondheidsaandoeningen vast te stellen en om te kunnen handelen als daar noodzaak toe is waar het gaat om preventieve maatregelen ter bescherming van de gezondheid en veiligheid van het personeel. De invoering van gezondheidsmonitoring zal meerdere jaren beslaan en is over 3 sporen verdeeld. De verschillende sporen bestaan uit het inregelen (ontsluiten medische en plaatsingsgegevens), historisch onderzoek en uiteindelijk het structureel monitoren (en analyseren) van de gezondheid en veiligheid van het defensiepersoneel. De eerste resultaten worden in de tweede helft van 2021 verwacht.

Sociale veiligheid en integriteit Defensie verwacht van teamleden dat ze elkaar beschermen, steunen en versterken. Teams waarin een sociaal veilige basis normaal is, presteren beter. Om deze cultuur van sociale veiligheid te versterken hebben we de aanbevelingen van de commissie-Giebels in 2019 in een plan verwerkt. Op het deelgebied cultuur worden eerder ingezette initiatieven zoals ‘Vuurdoop’ en het ‘just-culture interventie onderzoek’ voortgezet om de sociale veiligheid bespreekbaar te maken en te houden. Investeren in het middenkader en startende leidinggevenden blijft van belang door opleiding en training met als basis de gedragscode en met het bieden van ondersteuning door de juiste experts Op het gebied van personeelsbeleid wordt de beoordelings- en begeleidingscyclus geëvalueerd. Verder zetten we in 2021 en daarna ook in op: • De implementatie van een (tijdelijk) meld- en registratiesysteem voor vermoedens van integriteitschendingen, misstanden en klachten, op basis van het bestaande systeem voor melding van voorvallen. Een nieuw integraal systeem voor alle meldingen inzake veiligheid omvat een meerjarig traject, zoals hierboven bij Risicomanagement is genoemd; • Het bestendigen van de kennis- en kwaliteitsontwikkeling van het meldpunt integriteit Defensie; • De analyse en herziening van het integriteitsstelsel van Defensie; • De verdere professionalisering van de medewerkers in de keten van klacht- en integriteitsmeldingen en –behandeling.

Middelen

Investeren in nieuw materieelDe Defensienota 2018 vormde het startsein voor een investeringsprogramma voor het herstel, de versterking en de modernisering van de krijgsmacht. In 2021 stijgt de vijfjaars-gemiddelde investeringsquote verder tot 23%.

In 2020 is het wetsvoorstel aangenomen om het Defensiematerieelbegrotingsfonds (DMF) in te stellen. Hiermee is een belangrijke stap gezet naar een voorspelbare en schokbestendige defensiematerieelbegroting. Uitgaven, verplichtingen en ontvangsten ten behoeve van de ontwikkeling, verwerving, instandhouding en afstoting van materieel, IT-middelen en infrastructuur van het Ministerie van Defensie zullen vanaf 2021 niet meer worden opgenomen in de Defensiebegroting, maar in het DMF.

In de Defensiematerieelagenda van het DMF en het Defensieprojectenoverzicht wordt verder ingegaan op (investeringen in) materieelprojecten. Hierbij valt voor 2021 te denken aan de midlife update van de hydrografische opnemingsvaartuigen, de levering van de laatste nieuwe brugleggende tanks, de levering van MALE UAV MQ-9 onbemande vliegtuigen. Ook de levering van nieuwe helmen binnen het project DOKS en van vesten en persoonlijke bescherming binnen het project VOSS aan militairen. Daarnaast verwachten we onder andere de B-brief voor het programma Wissellaadsystemen, trekker-opleggercombinaties en Wielbergingsvoertuigen (WTB) naar de Kamer te kunnen sturen. Ook werkt Defensie verder aan de vervanging van de onderzeebootcapaciteit en de vervanging van de M-fregatten. Beide projecten zitten in 2021 in de verwervingsvoorbereidingsfase.

VoorradenIn 2021 wordt gestart met de uitwerking en planvorming voor voorraden op basis van een geactualiseerd beleidskader inzetvoorraden (BKI) dat in 2020 wordt vastgesteld. Bij voorraadvorming staat niet langer alleen de tweede hoofdtaak, internationale missies, centraal. Zoals beschreven in de Verzamelbrief versterking voorraden (Kamerstuk 27830 nr. 268 d.d. 19 oktober 2018) worden in dit nieuwe beleidskader ook de voorraden ten behoeve van de eerste en derde hoofdtaak beschouwd, de bescherming van het eigen en NAVO grondgebied en de ondersteuning van civiele autoriteiten. Daarbij worden lessons learned uit de COVID-19 crisis meegenomen. Voor de uitvoering van de plannen zal vervolgens het reguliere proces worden gevolgd.

Informatiegestuurd optreden, IT en Cyber Om het informatiegestuurd optreden en ons optreden in het cyber- en infomatiedomein te versterken nemen we onder andere de volgende maatregelen: • De aankomende jaren moet de IT infrastructuur bestaande uit datacenters, werkplekken en netwerken worden vervangen. Defensie wil dit uitvoeren middels het programma GrIT. Het streven is om in 2021 een start te kunnen maken met het programma. Verdere informatie over GrIT is opgenomen in het DMF;• Defensie heeft de ambitie om een informatiegestuurde krijgsmacht te worden. Er wordt geïnvesteerd in onder andere extra personele expertise en tooling voor zowel laag gerubriceerde als hooggerubriceerde dataomgeving. We zullen dit stap voor stap vormgeven;• Goed en modern werkgeverschap vereist het voldoen aan de behoefte van medewerkers aan flexibele IT-middelen. Tijdens COVID-19 hebben we gezorgd dat onze medewerkers tijd en plaats onafhankelijk kunnen werken. In 2021 willen we deze ontwikkeling verder vormgeven, bijvoorbeeld door middel van tooling voor op afstand samenwerken en vergaderen;• Ook komend jaar is het streven de personele cybercapaciteit van Defensieonderdelen verder te laten groeien; • Om effecten in het cyberdomein nog beter te kunnen bereiken worden de cyber mission teams verder doorontwikkeld; • In samenwerking met andere departementen zal het strategisch responskader tegen hybride dreigingen waaronder cyber verder vorm worden gegeven. Daarnaast worden onze veiligheidsbelangen ook geraakt door desinformatie die via cyber en sociale media wordt verspreid. Daarom wil Defensie naast de virtuele, ook de cognitieve aspecten van moderne conflictvoering beter begrijpen en expertise en perspectieven uit de sociale wetenschappen in het defensiebeleid integreren; • Defensie volgt internationale, conceptuele en juridische ontwikkelingen op de voet om van andere landen te leren, kaders op- of bij te stellen en mogelijk nieuwe inzetmogelijkheden vorm te geven. Dit zorgt ervoor dat Defensie in de voorhoede blijft lopen in het nog steeds snel veranderende cyberdomein.

Vastgoed Net als in 2020 werken we hard aan het inlopen van de achterstanden bij investeringen en instandhouding voor vastgoed. Daarvoor zijn investeringen op langere termijn nodig maar ook voldoende uitgaven op korte termijn. Om noodzakelijk onderhoud te kunnen blijven uitvoeren en zo verdere achteruitgang op korte termijn te beperken, hebben we voor 2020 en 2021 het instandhoudingsbudget verhoogd (Kamerstuk 34919, nr. 55). Daarbij staan veiligheid en voldoen aan wet- en regelgeving voorop.

Het weer op orde krijgen van het vastgoed vraagt om tijd. Bovendien is de opgave hiervoor aanzienlijk groter dan de nu beschikbare capaciteit en financiën. Daarom kijken we samen met andere departementen in een Interdepartementaal Beleidsonderzoek Vastgoed naar beleidsopties om, parallel aan de planmatige aanpak van het Strategisch Vastgoedplan, de scheefgroei tussen de geraamde opgave en de beschikbare middelen te verkleinen. Dit moet bijdragen aan een gezonde vastgoedportefeuille op lange termijn.

Manieren

Adaptieve krijgsmacht Ook in 2021 gaat Defensie verder met het programma adaptieve krijgsmacht. Voortbouwend op lopende civiel-militaire projecten, zoals het Instituut Defensie Relatieziekenhuizen en de Social Impact Bond (re-integratie van defensiepersoneel) zet Defensie er op in om komend jaar vijf nieuwe civiel-militaire initiatieven werkend te krijgen. Deze zogenaamde ecosystemen bieden nieuwe manieren van werken voor met name combat support en combat service support. Ze beogen het voortzettingsvermogen, de inzetbaarheid en de flexibiliteit van de krijgsmacht te vergroten, waar en wanneer dat nodig is. Naast deze nadruk op de versterking van de civiel-militaire samenwerking zet Defensie komend jaar in op het vergroten van de flexibele schil. De COVID-19 uitbraak brengt de gewenste samenwerking in een stroomversnelling, doordat de arbeidsmarkt verandert. Door na te denken over slim samenwerken, slim verbinden, gedeeld werkgeverschap en het delen van kennis en kunde, hoopt Defensie mensen en organisaties aan de krijgsmacht verbonden te houden, ook als de economie weer aantrekt. In dit kader wordt ook het succesvolle programma Defensity College komend jaar opgeschaald, om jonge mensen bij de krijgsmacht te blijven betrekken.

Een adaptieve krijgsmacht bouwt Defensie niet alleen. De afgelopen periode heeft Defensie steun gehad van een groeiende groep bedrijven, organisaties, brancheverenigingen en kennisinstellingen. In 2021 bouwt Defensie deze contacten verder uit, waarbij de focus zal liggen op de sectoren waarin Defensie tekorten heeft. De krapte op de arbeidsmarkt is voor veel sectoren overigens even pregnant als voor de krijgsmacht en in plaats van te concurreren, is samenwerking het betere en duurzamere alternatief. Op deze manieren wil Defensie in 2021 nadrukkelijk een rol spelen als moderne werkgever die oog heeft voor de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt en die helpt om schaarse kennis en capaciteit in Nederland slimmer en effectiever in te zetten. Een positieve bijkomstigheid is dat Defensie zich door deze samenwerkingen volop verbindt met de samenleving en vele partijen bij de veiligheid en de weerbaarheid van ons land kan betrekken.

Internationale samenwerkingOok in 2021 werkt Nederland intensief samen met internationale partners. De COVID-19 uitbraak heeft een verdere impuls gegeven aan de ambitieuze agenda op het gebied van internationale samenwerking. Zo werkt Defensie samen met de bondgenoten binnen de NAVO, onder andere in het kader van de afschrikking en de collectieve verdediging. Nederland stelt, naast de bijdrage aan de enhanced NATO Response Force, mensen en middelen beschikbaar voor het NATO Readiness Initiative waartoe tijdens de NAVO-Top van 2018 werd besloten. De eenheden die hiervan deel gaan uitmaken zijn inmiddels aangewezen. Het extra commitment aan het NRI betekent dat de vraag op korte termijn meer toeneemt dan de capaciteit van de krijgsmacht groeit door gedane investeringen.

Tijdens de Leaders’ Meeting in december 2019 stemden de staatshoofden en regeringsleiders van de NAVO in met een reflectieproces. Dit proces heeft tot doel ervoor te zorgen dat de NAVO is en blijft toegerust om dreigingen voor haar grondgebied het hoofd te bieden en dat de politieke dimensie van de NAVO wordt versterkt. De resultaten van het reflectieproces zullen worden bekrachtigd tijdens de eerstvolgende NAVO-Top in 2021. Nederland ziet graag dat hierbij aandacht wordt besteed aan hoe de NAVO toegerust is en blijft op (toekomstige) dreigingen en hoe het principe van solidariteit en eenheid kan worden gewaarborgd en versterkt. Ook hecht Nederland eraan dat aandacht wordt besteed aan de samenwerking tussen de NAVO en andere organisaties zoals de EU, VN en de OVSE. Ook binnen de EU zijn er ontwikkelingen die relevant zijn in dat kader.

De nieuwe Europese Commissie heeft bij haar aantreden aangeven de Unie een meer geopolitieke speler te willen laten zijn. In die context is er een nieuw directoraat-generaal Europese Defensie-industrie en ruimte (DG DEFIS) ingericht dat, met name door middel van implementatie van het Europees Defensie Fonds (EDF), de Europese industriële en technologische defensiebasis moet gaan versterken. Voorts zal de aandacht in de komende jaren uitgaan naar de verdieping van de samenwerking op het veiligheids- en defensieterrein en zal de doorontwikkeling van het Gemeenschappelijk Veiligheids- en Defensiebeleid centraal staan. De belangrijkste onderwerpen die in dit kader op de agenda staan zijn de strategische evaluatie van de permanent gestructureerde samenwerking (PESCO), het afronden van de onderhandelingen over de Europese Vredesfaciliteit (EPF), de evaluatie van de Military Planning & Conduct Capability (MPCC), de inwerkingtreding van het EDF en de ontwikkeling van een Strategisch Kompas dat de link tussen capaciteitsontwikkeling enerzijds en het operationaliseren van het EU-ambitieniveau anderzijds moet gaan versterken.

De Nederlandse inzet ten aanzien van deze verschillende trajecten zal geënt zijn op het volgende: in het licht van de geopolitieke ontwikkelingen en de veiligheidssituatie wordt het nog belangrijker om als Europa meer verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen veiligheid. In dat kader dient ingezet te worden op (1) een evenwichtiger bijdrage aan de NAVO van de EU-lidstaten die lid zijn van het bondgenootschap én (2) een EU die sterker operationeel kan optreden overal waar de veiligheid en belangen van de EU en de EU-lidstaten in het geding zijn.

Defensie blijf ook inzetten op bilaterale samenwerking met onze strategische partners: België, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg, Noorwegen, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. De samenwerking met deze landen verloopt voorspoedig en zal waar mogelijk verder worden geïntensiveerd.

Conflictpreventie In 2021 zullen de initiatieven die Defensie heeft ondernomen op het gebied van conflictpreventie (beleidsvoornemen n.a.v. Defensienota 2018) verder worden uitgebouwd en bestendigd. Hierbij blijft samenwerking met andere departementen, maatschappelijke organisaties en denktanks en internationale partners en organisaties essentieel. Inzet van Defensie kan immers alleen effectief en duurzaam zijn als deze deel uitmaakt van een geïntegreerde aanpak en er gebruik wordt gemaakt van kennis en ervaring ‘van buiten’. Samen met deze partners beoogt het team conflictpreventie het anticiperend vermogen van Defensie verder te versterken om conflicten tijdig te identificeren, beter te begrijpen en escalatie te voorkomen. Hiertoe is onder andere het ‘strategic foresight & direction’ proces ontwikkeld, dat de komende jaren zal worden uitgevoerd.

NationaalSinds 2018 loopt het interdepartementale Programma Civiel-Militaire Samenwerking (PCMS) tussen Defensie, JenV en de veiligheidsregio’s. Het programma (waarbij ook de overige departementen, het vitale bedrijfsleven en de Nationale Politie zijn aangehaakt) heeft een doorlooptijd tot 2023 en heeft als opdracht de rol van Defensie in het nationale veiligheidsdomein structureel te verstevigen en de civiel-militaire samenwerking verder te ontwikkelen als een robuuste pijler van de nationale crisisbeheersing. Het gaat hierbij zowel om de verdediging en bescherming van de belangen van het Koninkrijk in het algemeen (hoofdtaak 1), als om het waarborgen van de nationale veiligheid en het beheersen van nationale crises in het bijzonder (hoofdtaak 3). De geactualiseerde rol van Defensie wordt o.a. in de evaluatie van de Wet veiligheidsregio’s en in de nieuwe Rijksbrede Veiligheidsstrategie meegenomen.

Defensie is samen met Politie, Openbaar Ministerie, Douane, Belastingdienst, FIOD en lokale overheden een partner in het brede offensief tegen ondermijnende criminaliteit. Naast deelname aan het ‘multidisciplinaire interventieteam’, wordt geïnvesteerd in bewaken en beveiligen door eenheden van de Koninklijke Marechaussee, de aanpak van drugscriminaliteit in het Caribisch gebied en in keteneffecten, zoals voor de EOD en advanced search-capaciteit van de Koninklijke Landmacht.

Tevens wordt naar aanleiding van de COVID-19 crisis gekeken naar de interdepartementale geleerde lessen en worden de ervaringen en inzichten van COVID-19 geïncorporeerd in lopend beleid omtrent civiel-militaire samenwerking in het nationale veiligheidsdomein. Een en ander zal uiteindelijk resulteren in nieuwe civiel-militaire bestuursafspraken en een Defensiecrisis(beleids)plan dat mede als basis kan dienen voor de inzet van Defensie bij nationale crises in de toekomst.

Kennis en innovatieEen technologische hoogwaardige, toekomstbestendige krijgsmacht en defensieorganisatie vragen om doorlopende investeringen in onderzoek, technologieontwikkeling en innovatie. Enerzijds om met behulp van nieuwe technologieën vóór te blijven op potentiële tegenstanders, anderzijds om te kunnen blijven inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen met grote impact, zoals verduurzaming en de ontwikkeling van de arbeidsmarkt. Dat gebeurt traditioneel in nauwe samenwerking met kennisinstellingen en bedrijven in de Gouden Driehoek, met de instandhouding van een Defensie-specifieke kennisbasis bij TNO, NLR en Marin en technologieontwikkeling in samenwerking met de defensiesector als uitgangspunt.

In aanvulling daarop is Defensie de afgelopen periode nieuwe partnerschappen aangegaan, onder meer met start-ups en universiteiten. Dat is gebeurd in de eerste plaats op eigen kracht, via de innovatiecentra en door de inzet van kort-cyclische innovatiebudgetten. Verder heeft Defensie ingespeeld op beleid van EZK, met de opstelling van de Kennis- en Innovatie Agenda Veiligheid (ten behoeve van het missie gedreven innovatie en topsectorenbeleid) en met bijdragen aan de Nationale Wetenschapsagenda (OCW). Hiermee kunnen nieuwe kennispartners en aanvullende financieringsbronnen (zoals PPS) worden aangetrokken. Defensie trekt in 2021 deze lijn door met een sterk accent op de vorming en de versterking van ecosystemen en gezamenlijk te ontplooien initiatieven. Recent en concreet voorbeeld in dezen is de aansluiting van Defensie bij de Nederlandse Artificial Intelligence Coalitie (NAIC). De NAIC heeft in Nederland het voortouw bij het ontwikkelen en toepasbaar maken van de sleutel technologie AI.

Onderzoek, technologieontwikkeling en innovatie houden vanzelfsprekend niet op bij de landsgrenzen. Zo hebben Defensie, EZK en de NIDV (namens kennisinstellingen en bedrijven) het Europees Defensie Fonds, voorzien vanaf 2021, nadrukkelijk in het vizier. Gezamenlijk wordt, conform de Defensie Industrie Strategie, gewerkt aan het scheppen van concrete Europese kansen voor kennisinstellingen en bedrijfsleven in de periode 2021-2027. In NAVO-verband werkt Defensie, in samenspraak met TNO, NLR, Marin en met NAVO-bondgenoten, aan een Nederlandse bijdrage aan de Emerging & Disruptive Technologies Roadmap van de NAVO, die vanaf 2021 zal worden geïmplementeerd. De inzet van deze roadmap is het behouden van technologische voorsprong door het toepassen van baanbrekende technologieën zoals AI, met oog voor ethische en juridische implicaties die door de inzet van nieuwe technologieën ontstaan.

Afzonderlijk aandachtspunt blijft het gezamenlijk onderzoeksprogramma Progress van Defensie en Buitenlandse Zaken. In aanvulling daarop werken beide departementen, eveneens ten behoeve van strategie- en beleidsontwikkeling, inmiddels samen met het ministerie van Justitie en Veiligheid.

EnergieIn navolging van de Defensie Energie en Omgevingsstrategie (DEOS, Kamerstuk 33763, nr. 152) is een plan van aanpak Energietransitie Defensie uitgewerkt met concrete maatregelen om Defensie gericht te verduurzamen met in achtneming van de financiële middelen en de grondwettelijke taken van de Krijgsmacht. De looptijd van dit plan is 2020-2022. In de komende jaren wordt het inzicht in energieverbruik verbeterd en wordt energiemanagement ingevoerd. Ook is de samenwerking met andere departementen versterkt en wordt in samenwerking met de Gouden Driehoek onderzocht welke verduurzamingsroute voor Defensiematerieel het beste kan worden gevolgd.

Voor de realisatie van de energiedoelstellingen richt Defensie zich op vier domeinen waarin energietransitie van belang is: militair materieel, kampementen, niet-operationeel materieel en vastgoed. We doen dit door: • (inter)nationaal verduurzamingsbeleid waar van toepassing en waar mogelijk te vertalen naar defensiespecifiek beleid; • in onze behoeftestellingen van materieel en vastgoed de verduurzamingsmogelijkheden en bijbehorende kosten en baten op te nemen, zodat verduurzaming een onderdeel wordt van de gewogen besluitvorming in het verwervingsproces; • concrete maatregelen als aanjagers van de energietransitie te kiezen op basis van de vier uitgangspunten biggest bang for the buck, operationele meerwaarde, rendabele business case en innovatie.

Periodiek evalueren we de doelstellingen en meten de voortgang van de maatregelen en de beoogde effecten. Dit helpt ons om de sturing op energiedoelen in te richten.

OmgevingBij luchthavens, maar ook bij andere defensielocaties, is een goede relatie met de omwonenden van belang. Vandaar dat Defensie extra investeert in omgevingsmanagement. Dit is bovendien nodig om vergunningen weer actueel te krijgen en om de intensievere participatie die de Omgevingswet van ons vraagt inhoud te kunnen geven. Defensie moet hierbij van ver komen, omdat de personeelscapaciteit hiervoor moet worden versterkt.

Defensie zet in 2021 de sanering van vervuiling uit het verleden voort. Daarnaast werkt Defensie samen met het Rijksvastgoedbedrijf aan het inzichtelijk maken en op orde brengen van de vergunningen van de defensielocaties- en activiteiten. Voor een organisatie die na jaren van krimp weer aan het groeien is en daarbij nieuwe activiteiten ontplooit, is het van belang dat de verschillende vergunningen in de toekomst op elkaar aansluiten. Dit is een continu proces dat de komende jaren in beslag zal nemen. Specifieke aandacht gaat hierbij ook uit naar het aspect stikstof. Hiervoor werkt Defensie samen met andere departementen en medeoverheden aan de structurele aanpak stikstof. Voor Defensie is het van belang om vertraging zoveel mogelijk te voorkomen in vergunningprocedures voor projecten die stikstofuitstoot tot gevolg hebben.

KPI

Figuur 3

2.2 Belangrijkste beleidsmatige mutaties

Toelichting

• 1. Mutaties 1e suppletoire begroting 2020

  Met de 1e suppletoire begroting 2020 zijn de loon- en prijsbijstellingen en de doorwerking van de eindejaarsmarge 2019 toegevoegd aan de defensiebegroting.

• 2. Interdepartementale budgetoverhevelingen

  Vanuit diverse ministeries is budget naar Defensie overgeheveld voor het uitvoeren van activiteiten en vice versa. Per saldo daalt de begroting van Defensie met € 3,6 miljoen voor 2021. Een volledig overzicht van de interdepartementale budgetoverhevelingen is in verdiepingsbijlage.

• 3. Doorwerking hogere ontvangsten door medegebruik

  Defensie ontvangt inkomsten door het faciliteren van het gebruik van (delen) van kazernecomplexen door met name (lagere) overheden. De inkomsten komen via het Rijksvastgoedbedrijf ten gunste van de Defensie­begroting.

• 4. Bijstellen ontvangsten Bestuursstaf

  Dit betreft hogere ontvangsten voor o.a. de MIVD vanwege meer veiligheidsonderzoeken.

• 5. Compensatie Zeeland

  Het betreft de financiële bijdrage van Defensie aan het compensatiepakket aan Zeeland voor het niet doorgaan van de verhuizing van de Marinierskazerne. Dit is exclusief de bijdrage van de grond (à € 12,8 miljoen), die door Defensie niet wordt overgedragen aan Zeeland (zie de bijlage budgettaire tabel bij Kamerstuk 33358, nr. 28, Compensatiepakket Zeeland).

• 6. Aanvulling BSB convenant door BUZA

  Met de 1e suppletoire begroting heeft defensie € 15,3 miljoen miljoen ontvangen van Buitenlandse Zaken voor de beveiliging van ambassades door de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten, dit is nu aangevuld met € 9,9 miljoen.

• 7. Aanpassing uitgavenplafond DMF voor valutaverschillen

  Het ministerie van Financiën heeft via het generaal beeld het valutarisico op de investeringsprojecten binnen het Defensiematerieelbegrotingsfonds financieel afgedekt.

• 8. Bijstellen ontvangsten Marine

  De Marine ontvangt in 2020 nog een btw teruggave over het jaar 2019.

• 9. Vordering op DNB voor beveiligingswerkzaamheden

  Voor de uitvoering van beveiligingswerkzaamheden voor DNB dient de KMar jaarlijks op verzoek van DNB een vordering in.

• 10. Bijstellen ontvangsten dienstpersonenauto's

  In 2019 stond € 1 miljoen aan ontvangsten begroot voor de verkoop van dienstpersonenauto's. Deze ontvangsten komen daadwerkelijk binnen in 2020, dus is het budget bijgesteld.

• 11. Bijstellen ontvangsten wetenschappelijk onderzoek

  Er worden geen bijdrages meer verwacht van derden voor kennis en innovatie. Het neerwaarts bijstellen van de ontvangstenraming werkt door op het uitgavenkader

• 12. Overheveling van de ontvangsten naar DMF

  De verkoopopbrengsten van materieel en vastgoed en de overige ontvangsten voor gebruikersvergoeding voor gebruik van defensielocaties en voor het leveren van diensten voor instandhouding zijn overgegaan naar het Defensiematerieelbegrotingsfonds. De ontvangsten zijn via de bijdrage aan het fonds in mindering gebracht, hierdoor daalt het uitgavenkader van het kerndepartement.

• 13. Teruggave dubbel opgehaald budget t.b.v. reparatie VUT/WUL

  Dit betreft een correctie op de extrapolatiemutaties, die in miljoenennotajaar 2019 ten onrechte dubbel verwerkt zijn in de administratie. De dekking vanuit de defensieonderdelen was nodig voor de financiering van het nieuwe cao akkoord.

• 14. Kasschuif Chroom-6

  De afhandeling van de claims met betrekking tot de Regeling Uitkering chroom 6 Defensie kost in sommige gevallen meer tijd, waardoor een kasschuif naar latere jaren benodigd is.

• 15. Kasschuif Nationaal Fonds Ereschuld

  Op basis van de huidige inzichten verschuift de afhandeling van enkele schadeclaims naar latere jaren.

• 16. Bijdrage 1e pijler European Peace Facility (EPF)

  Voor de bijdrage van Defensie aan de Europese Vredesfaciliteit wordt jaarlijks € 8,6 miljoen beschikbaar gesteld. Hiertoe wordt de begroting van Defensie verhoogd met € 4,6 miljoen.

• 17. COVID-19 middelen

  De inzet van Defensiepersoneel en materieel in de coronacrisis heeft geleid tot meerkosten voor Defensie. Hiertoe wordt de begroting van Defensie verhoogd met 60 miljoen in 2020.

2.3 Overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven

2.4 Meerjarenplanning beleidsdoorlichtingen

Inleiding Zoals gemeld in de derde voortgangsrapportage van de Operatie Inzicht in Kwaliteit van de minister van Financiën leidt het huidige stelsel van beleidsdoorlichtingen niet altijd tot het gewenste beeld van de doeltreffendheid en doelmatigheid van het gevoerde beleid. Daarom maken alle departementen in deze begroting een eerste kwaliteitsslag naar een Strategische Evaluatie Agenda (SEA). De SEA helpt om voor de komende vier jaar te komen tot betere en meer bruikbare inzichten in de toegevoegde waarde op belangrijke beleidsthema’s. Hierdoor neemt het lerend vermogen toe en dit zal ook in de verantwoording naar de Kamer leiden tot beter en meer bruikbaar inzicht in de doeltreffendheid en doelmatigheid van het beleid.

Overkoepeld beleidsthema 2021-2024 De SEA voor 2021-2024 richt zich op de extern gerichte aspecten van de hoofdtaken van Defensie afgeleid van de grondwet en heeft daar één centraal overkoepelend thema voor opgesteld: Een goede partner voor civiele autoriteiten, maatschappelijke organisaties, het bedrijfsleven en onze strategische partners en bondgenoten.

Voor het kunnen uitoefenen van de hoofdtaken van Defensie werkt Defensie zowel nationaal als internationaal en binnen EU- en NAVO verband samen met onze partners en bondgenoten. Om deze samenwerking vorm te geven zijn afspraken hierover vastgelegd in samenwerkingsverbanden, convenanten en overeenkomsten. Door de komende jaren de uitvoering van deze afspraken te evalueren kan beoordeeld worden wat mogelijke verbeterpunten zijn. Vervolgens kan het beleidsthema meer overkoepelend worden geëvalueerd, zodat de verbanden tussen verschillende zaken duidelijk worden.

Vervolg

Tevens zal inzichtelijk gemaakt welke evaluatie-onderzoeken benodigd zijn om een dekkend beeld over deze thema’s te kunnen geven. Zo zal de SEA het komende jaar worden doorontwikkeld zodat deze inzicht biedt in het integrale beeld van strategische evaluatiethema’s. Hierbij zal een onderscheid gemaakt worden tussen evaluaties bedoeld voor intern gebruik met de primaire doelstelling te leren van doorlopen processen en evaluaties die leiden tot een publicatie en daarmee bijdragen aan de verantwoording.

Omdat op dit moment het integrale beeld van strategische evaluaties nog niet gegeven kan worden zullen daarom naast de SEA in ieder geval in 2020 en 2021 de beleidsdoorlichtingen op basis van de Regeling Periodiek Evaluatieonderzoek gehandhaafd blijven.

2.5 Overzicht risicoregelingen

Defensie kent één openstaande garantie. Dit betreft een overeenkomst met de Vereniging Verbond van Verzekeraars over de verzekerbaarheid van personeel. De looptijd is onbepaald en er is geen gegarandeerd bedrag vastgesteld. De overeenkomst regelt de verhouding tussen het Ministerie van Defensie en de Vereniging met als doel de belemmeringen die defensieambtenaren in het maatschappelijk verkeer ondervinden als gevolg van uitsluitingsclausules bij levensverzekeringen, gekoppeld aan de financiering van een woning, weg te nemen.

2.6 Overzicht coronamaatregelen

De afgelopen maanden zijn voor een belangrijk deel getekend door de coronacrisis. Het kabinet heeft diverse (nood)maatregelen genomen om de crisis het hoofd te bieden. Deze paragraaf geeft een overzicht van de maatregelen die op de begroting van Defensie zijn genomen. Een uitgebreid overzicht is te vinden op https://www.rijksfinancien.nl/corona-visual.

De inzet van Defensiepersoneel en materieel in de coronacrisis heeft geleid tot meerkosten. Hiervoor stelt het kabinet extra middelen ter beschikking. De extra middelen zijn bestemd voor de inzet van Karel Doorman, voor de inzet van medisch personeel en materieel, de inzet van Nationaal Crisiscentrum, beschermingsmiddelen voor defensiepersoneel, lagere ontvangsten van declarabele zorg en een reserving.

3. Beleidsartikelen

3.1 Artikel 1 Inzet

A. Algemene doelstelling

Alle drie de hoofdtaken vergen meer inzet vanwege de toegenomen instabiliteit in de wereld. Om deze taken te kunnen uitvoeren stelt Defensie militaire eenheden gereed die daarvoor kunnen worden ingezet.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor het beschikbaar stellen en daadwer-kelijk inzetten van eenheden om de veiligheid van het eigen en bondge-nootschappelijk grondgebied te handhaven. Verder is de Minister in samenwerking met bondgenoten verantwoordelijk voor de uitvoering van bijdragen aan missies voor conflictpreventie, crisisbeheersing en vredesopbouw, wereldwijd. Het Koninkrijk der Nederlanden draagt daarmee bij aan de handhaving en bevordering van de internationale rechtsorde. De eenheden kunnen ook worden ingezet voor nationale taken en het verlenen van (internationale) noodhulp.

Onder Beleidsartikel 1 Inzet wordt een overzicht geboden van de inzet van de krijgsmacht. Dit betreft de bijdragen van Defensie aan internationale inzet, zoals crisisbeheer-singsoperaties en contributies aan common funded NAVO- en EU-operaties, inzet voor nationale en koninkrijkstaken en overige inzet. Het artikel is daartoe uitgebreid met een niet-financieel overzicht voor de structurele inzet voor nationale en koninkrijkstaken, bijvoorbeeld door de KMar en de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EODD). In Beleidsartikel 1 is ook de begroting opgenomen van de additionele uitgaven voor inzet onder verantwoordelijkheid van de Commandant der Strijdkrachten. In de beleidsartikelen 2 tot en met 5 wordt de taakuitvoering begroot voor marine, landmacht, luchtmacht, de marechaussee en de aan hen gemandateerde inzet, voor zover deze niet valt onder artikel 1.

C. Beleidswijzigingen

In 2021 blijft Nederland bijdragen aan de missie Resolute Support in Afghanistan en aan de anti ISIS-coalitie en de brede veiligheidsinzet in Irak. Datzelfde geldt voor de Nederlandse veiligheidsinzet in de Sahel. Ook blijft Nederland bijdragen aan de vooruitgeschoven NAVO-aanwezigheid in de Baltische staten en Polen (enhanced Forward Presence (eFP)) als geruststellende maatregel voor deze landen en ter afschrikking van Rusland.

Nederland stelt vanaf 2021 wederom militaire eenheden gereed voor de snelle reactiemachten van de NAVO en de EU. Zo stelt Nederland in 2021 militaire eenheden gereed voor de enhanced NATO Response Force (eNRF) en het NATO Readines Initiative (NRI).

In VN verband zal Nederland bijdragen blijven leveren aan VN-missies in het Midden-Oosten (UNDOF, UNTSO, UNIFIL).

Defensie blijft Vessel Protection Detachments (VPD’s) inzetten ter bescherming van de koopvaardij. Dit wordt begroot en verantwoord onder overige inzet.

Daarnaast is in 2020 is besloten tot deelname aan danwel verlenging of beëindiging van de Nederlandse bijdragen aan de volgende missies:

- EU Naval Forces Mediterranean SOPHIA (EUNAVFOR MED SOPHIA): beëindiging per 30 maart 2020;

- European Union Rule of Law Mission in Kosovo (EULEX Kosovo, verlengd tot 14 juni 2021).

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het aandeel «juridisch verplicht» heeft betrekking op de uitgaven voor levering van goederen en/of diensten van de lopende missies. Voor 2021 is 14% juridisch verplicht. De voorziening voor de verwachte verlenging van de huidige missies of voor nieuwe missies is juridisch gezien nog niet verplicht.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

Overzicht missies

Figuur 4

Toelichting uitgaven per missie

Toelichting per missie

Resolute Support Mission (Afghanistan)

De Nederlandse inzet in Afghanistan bedraagt circa 160 militairen. Deze militairen zijn werkzaam in Kabul en de noordelijke provincie Balkh, in de omgeving van de stad Mazar-e-Sharif, waar Duitsland de leiding heeft. De Nederlandse inzet is gericht op de advisering van de Afghan National Defence and Security Forces, het trainen en begeleiden van een Afghaanse speciale politie-eenheid en het leveren van Force Protection. Ook zijn in Mazar-e-Sharif militairen werkzaam in de nationale ondersteuning en in het regionale hoofdkwartier van Train, Advise & Assist Command North en in Kabul op het missie-hoofdkwartier van Resolute Support. Voorts levert Nederland politie-adviseurs aan Resolute Support. Het huidige mandaat van de Nederlandse bijdrage aan Resolute Support loopt tot en met 31 december 2021. Het budget van ongeveer € 10 miljoen in 2022 is benodigd voor de redeployment en reset van het materieel; het terug naar Nederland halen van het Nederlandse personeel en materieel en het weer inzetbaar maken van het materieel na terugkeer van de missie.

Veiligheidsinzet in Irak (CBMI en NMI, Irak)

De Nederlandse inzet in Irak bestaat uit trainers die vanuit Erbil in Noord-Irak de Iraakse strijdkrachten trainen, inclusief de Koerdische Peshmerga. Daarnaast zijn in Bagdad militairen werkzaam die het Iraakse Ministerie van Defensie ondersteunen en adviseren. Tevens levert Nederland militaire en civiele adviseurs die zich bezighouden met de hervorming van de veiligheidssector van Irak en de Koerdistan Autonome Regio. Het huidige mandaat van de Nederlandse inzet in Irak loopt tot en met 31 december 2021.

United Nations Multidimensional Integrated Stabilization Mission (Mali)

De Nederlandse missie is reeds in 2019 beëindigd. Vanwege de veiligheidssituatie in de regio is het nog niet mogelijk geweest om al het materieel terug naar Nederland te verplaatsen. De financiële reeks betreft de reset van dit materieel en de bijdrage met enkele militairen in o.a. het missie hoofdkwartier in Bamako.

Enhanced Forward Presence (Litouwen)

Enhanced Forward Presence (eFP) bestaat uit vier multinational battlegroups. Deze zijn ontplooid in Estland, Letland, Litouwen en Polen. Nederland wil met het beschikbaar stellen van militaire eenheden aan de multinational battlegroup in Litouwen bijdragen aan de cohesie binnen de NAVO en aan de geloofwaardige afschrikking van de Russische Federatie. De Nederlandse deelname in Litouwen bedraagt circa 250 militairen. Het huidige mandaat van de Nederlandse bijdrage aan eFP loopt tot en met 31 december 2021.

Contributies

Nederland draagt met contributies bij aan de gemeenschappelijke uitgaven voor crisisbeheersingsoperaties van de NAVO en de EU. Deze contributies staan los van een eventuele Nederlandse deelname aan een specifieke missie van de NAVO of de EU. Ook de jaarlijkse bijdrage aan de Strategic Airlift Capability (SAC) C-17, gehuisvest op Papa Air Base te Hongarije, is onderdeel van de contributies. Dit is een internationaal samenwerkingsverband van twaalf landen, waaronder tien NAVO-lidstaten, en voorziet in een deel van de behoefte aan strategic airlift.

Kleinschalige bijdragen

In onderstaand overzicht staan de kleinschalige Nederlandse bijdragen met een financiële omvang van minder dan € 2,5 miljoen per jaar. De personele omvang van de bijdragen varieert in tijd gedurende de missie van 0 tot de maximale omvang. Over de eventuele verlenging van de overige kleinschalige bijdragen in 2021 wordt in het najaar van 2020 een besluit genomen.

Opbouw regionale vredeshandhavingscapaciteit

Programma’s voor regionale vredeshandhavingscapaciteit worden door derden (met name door het Ministerie van Buitenlandse Zaken) gefinan-cierd en mede door Defensie uitgevoerd.

Global Peace Operations Initiative (GPOI)

Het GPOI-samenwerkingsprogramma draagt bij aan de versterking van de capaciteit van Afrikaanse partnerlanden, zodat zij kunnen deelnemen aan multinationale operaties onder leiding van de VN of de Afrikaanse Unie.

Nederland zet enkele tientallen militairen in voor verschillende trainingen.

Toelichting op nationale inzet

Structurele nationale takenDefensie voert structurele taken uit ten behoeve van civiele overheden. De financiële middelen van deze structurele taken zijn opgenomen in de verschillende begrotingsartikelen van Defensie. Deze structurele taken zijn vastgelegd in wet- of regelgeving, inclusief ministeriële besluiten, maar ook convenanten of arrangementen. Onder de structurele taken vallen de taken van de Koninklijke Marechaussee, de Kustwachten in Nederland en het Caribisch gebied, luchtruimbewaking, de Bijzondere Bijstandseen-heden en de Explosievenopruiming.

Militaire bijstand en steunverlening (Financiering Nationale Inzet Krijgsmacht (FNIK))Defensie verleent militaire bijstand voor de handhaving van de openbare orde en veiligheid en voor de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde. Deze inzet wordt bekostigd vanuit dit artikel via de afspraken die zijn gemaakt in het convenant FNIK. Deze bijstand wordt zowel door de Koninklijke Marechaussee geleverd als door andere eenheden van Defensie. Daarnaast wordt bijstand verleend in geval van een ramp of crisis, of de vrees voor het ontstaan daarvan.

De tabel indicatieve inzet voor 2021 geeft de geprognosticeerde nationale inzet weer. Over de gehele linie is een lichte stijging in de aantallen zichtbaar.

Toelichting op ontvangsten

De ontvangsten hebben betrekking op de eventuele vergoedingen van de EU, NAVO, VN en partnerlanden voor de door Nederland geleverde diensten of ingezette personele en materiële middelen. Ook wordt de bijdrage van de reders voor de inzet van VPD’s hier geraamd.

3.2 Artikel 2 Koninklijke Marine

A. Algemene doelstelling

De marine levert operationeel gerede maritieme expeditionaire capaciteit (zowel vloot als mariniers) ter verdediging van de nationale territoriale wateren en ter bescherming van de koopvaardij, en helpt bij crisisbeheer-singsoperaties, humanitaire hulpoperaties en rampen. De marine kan zelfstandig operaties uitvoeren en kan ook samen optreden met de landmacht, luchtmacht, marechaussee en buitenlandse bondgenoten.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor de vaststelling van de omvang en samenstelling van de marine alsmede de (mate van) gereedheid van maritieme eenheden. De marine is verantwoordelijk voor het operationeel gereedstellen en in stand houden van deze eenheden. De marine is inzetbaar voor zowel internationale als nationale taken. Om de inzetbaarheidsdoelen te bereiken worden de volgende capaciteiten en inzetbare eenheden van de marine gereed gesteld.

C. Beleidswijzigingen

OpdrachtenIn 2021 wordt de Koninklijke Marine ingezet in NAVO-verband. Zo voert Nederland het commando over de Standing Naval Maritime Mine Countermeasures Group 1 in het eerste semester. Hiervoor levert de marine de taakgroep commandant en een gedeelte van het stafelement; België voorziet in het commandoplatform. Daarnaast versterken we het NAVO-verband voor een periode van twee keer 3-4 maanden met een Alkmaar klasse mijnenjager. In de tweede helft van 2021 neemt een fregat deel aan de Standing Naval Maritime Group 1.

Naast daadwerkelijk inzet in NAVO verband stelt de marine ook andere eenheden gereed voor NAVO. Ten behoeve van de Immediate Follow-on Force Group (IFFG) heeft Nederland een onderzeeboot toegezegd voor de tweede helft van 2021. In het kader van het NATO Readiness Initiative (NRI) wordt geheel 2021 een fregat en een mijnenbestrijdingsvaartuig gereed gesteld.

De marine neemt deel aan missies in Irak en Afghanistan en de inzet van Vessel Protection Detachments (VPD)-teams wordt voortgezet in 2021.

Fairwind Eskaderreis ter bevordering geoefendheid en opleidingen in taak-groepverband Voor het gereedstellen en de inzet van operationele eenheden is de beschikbaarheid van voldoende en goed opgeleide medewerkers essentieel, daarom heeft opleiden bij de marine de hoogste prioriteit. De eskaderreis Fairwind‒ 21 zal naast het bestendigen van de operationele gereedheid vooral in het teken staan van opleiden.

Internationale Militaire Samenwerking In 2021 zal de samenwerking met België en de verankering binnen de Admiraal Benelux (ABNL)-structuur worden voortgezet en als basis dienen voor samenwerking met Duitsland, de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Noorwegen. Daarbij worden de volgende prioriteiten aangehouden: de Tri Marine Corps samenwerking tussen Royal Marines, US Marine Corps en het Korps Mariniers; de invulling van de Duits-Nederlandse samenwerking voor het medegebruik van het Joint Support Ship en de integratie van het See Batallion in het Korps Mariniers; de invulling van de MoU met België voor samenwerking tussen de Belgische Special Operations Regiment en het Korps Mariniers.

Evenementen In 2021 staan meerdere grote evenementen gepland. Het ondersteunen van evenementen vergt een forse personele capaciteit en afstemming met gereedstellingsactiviteiten. Het belang van evenementen, zowel vanuit wer-vingsperspectief als zichtbaarheid van Defensie in de samenleving, is evident. In 2021 wordt de prioriteit bij de volgende drie evenementen gelegd: European Maritime Days te Den Helder (18-19 mei 2021); Marine dagen te Den Helder (2-4 juli 2021); Wereldhavendagen Rotterdam (3-5 september 2021).

MiddelenOprichten van een Fleet Marine Squadron. Vanaf 2021 beschikt de marine over een Fleet Marine Squadron. Hiermee kunnen op een duurzame manier zowel de taken op het gebied van beveiliging koopvaardij, boarding en militaire assistentie worden uitgevoerd. Deze taken werden voorheen door de Marine Combat Groups (MCG) uitgevoerd.

Uitbreiding Mijnenbestrijdingscapaciteit. Met de lease van het offshore platform «Geosea» begint de marine met de ontwikkelingsfase van onbemande mijnenbestrijdingssubsystemen en verkenningssystemen voor een innovatieve mijnenbestrijdingscapaciteit. Hierdoor wordt het mogelijk om voldoende voortzettingsvermogen te creëren en ervaringen op te doen voor de toekomst in het project Vervanging Mijnenbestrijdingscapaciteit.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het aandeel «Juridisch verplicht» heeft betrekking op de leveringen van goederen en/of diensten, waarvan overeenkomsten zijn aangegaan voor de financiële instrumenten «opdrachten, personele en materiële uitgaven». Bij de personele uitgaven wordt ervan uitgegaan dat het budget voor salarissen voor 2021 volledig verplicht is. Voor 2021 is 92% juridisch verplicht t.o.v. het totaal beschikbare budget.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

Opdrachten

GereedstellingGereedstelling omvat de geraamde uitgaven die worden gedaan voor opwerk- en oefenactiviteiten. Dit betreft onder andere operationele zaken, zoals voeding aan boord van schepen en voeding voor mariniers, de inhuur van oefenterreinen en schietbanen, uitgaven bij havenbezoeken en uitgaven bij lanceringen. In 2021 oefent de marine grootschalige gevechtsoperaties gezamenlijk met onze internationale partners, zoals de deelname aan de maritieme oefening Joint Warrior.

Personele uitgavenDe personele uitgaven bestaan hoofdzakelijk uit salarissen, sociale lasten en uitgaven voor toelagen, woon-werkverkeer, reservisteninzet en inhuur personeel. De overige personele exploitatie bestaat uit opleidingen, werving, dienstreizen en overige personeelsgebonden uitgaven.

Materiële uitgavenMateriële uitgaven bestaan hoofdzakelijk uit goederen en diensten ten behoeve van de bedrijfsvoering, zoals kantoorinrichting en kantoorarti-kelen, transport en voorlichting. Daarnaast worden hier de uitgaven voor restaurant gerelateerde diensten, kennisontwikkeling, technologische ontwikkeling en innovatie, schadevergoedingen en kosten voor betalings-verkeer verantwoord.

Groene DraeckDe Groene Draeck is in 1957 door de Nederlandse bevolking aan toenmalig kroonprinses Beatrix geschonken. De Staat gaf bij deze gelegenheid mede het onderhoud van de Groene Draeck als geschenk. De uitgaven voor het onderhoud aan de Groene Draeck betreffen met name personele uitgaven en worden daarom onder dit instrument begroot. De uitvoering van het onderhoud blijft bij het Ministerie van Defensie zolang Prinses Beatrix gebruik maakt van de Groene Draeck. Het gemiddelde jaarbedrag van € 87.000 blijft in de komende vijfjaarsperiode (2021 t/m 2025) ongewijzigd ten opzichte van de afgelopen periode. Ook het principe dat wordt gestuurd op het niet overschrijden van het totaal bedrag van € 435.000 voor de vijfjaarsperiode blijft ongewijzigd. Per jaar kunnen de daadwerkelijke uitgaven fluctueren. Het in 2020 uitgevoerde second opinion onderzoek geeft geen aanleiding om het jaarbedrag aan te passen.

Kustwacht Caribisch gebiedDe Kustwacht Caribisch gebied is een Koninkrijk organisatie die is belast met de maritieme rechtshandhaving in het Caribische deel van het Koninkrijk. Bestrijding van de handel in drugs, de bestrijding van vuurwapensmokkel en de bestrijding van mensenhandel, mensensmokkel en illegale immigratie hebben prioriteit. Daarnaast levert de Kustwacht een belangrijke bijdrage aan de veiligheid op het water door het uitvoeren van zoek- en reddingsoperaties en visserij-, scheepvaart- en milieu-inspecties. De Kustwacht functioneert op basis van de Rijkswet Kustwacht. Het jaarplan en jaarverslag doorlopen een separaat besluitvormend (door de Rijksministerraad) en parlementair proces, waarbij inzicht wordt gegeven in taken, middelen en procesindicatoren. Het jaarplan wordt voorbereid door de kustwachtpresidium, die is samengesteld uit vertegenwoordigers van de vier landen en één keer per jaar bijeenkomt. De Rijksministerraad stelt het jaarplan van de Kustwacht vast.

De Kamer ontvangt de specifieke begroting voor de Kustwacht in het «Jaarplan 2021 Kustwacht voor het Koninkrijk der Nederlanden in het Caribisch Gebied» nadat de Rijksministerraad dit jaarplan heeft vastgesteld.

Kustwacht NederlandDe Kustwacht Nederland is een nationale organisatie, waarvan het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) het coördinerend ministerie is. Defensie is de beheerder van de Kustwacht en draagt met de Koninklijke Marine, de Koninklijke Marechaussee en de Koninklijke Luchtmacht bij aan de dienstverleningstaken (bijvoorbeeld ruimen van explosieven) en de handhavingstaken (bijvoorbeeld grensbewaking). Tevens levert de Koninklijke Marine de directeur Kustwacht. In bijlage 3 van de begroting van het Infrastructuurfonds is de overzichtsconstructie Kustwacht Nederland opgenomen. Daarin staat hoe de uitgaven met betrekking tot de Kustwacht Nederland worden begroot op de verschillende hoofdstukken van de rijksbegroting. Meer informatie over Kustwacht Nederland is te vinden op: https://www.kustwacht.nl.

3.3 Artikel 3 Koninklijke Landmacht

A. Algemene doelstelling

De Koninklijke Landmacht draagt op de grond bij aan vrede, vrijheid en veiligheid in Nederland en daarbuiten. De landmacht doet dit met professionele en goed getrainde militairen. Zij gaan door waar anderen moeten stoppen. Onder de zwaarste omstandigheden voeren zij gevechtsoperaties uit, bieden humanitaire hulp, ondersteunen bij rampen of ondersteunen dagelijks de civiele autoriteiten in Nederland.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor de vaststelling van de omvang en samenstelling van de landmacht alsmede de mate van gereedheid van de grondgebonden eenheden. De landmacht is verantwoordelijk voor het operationeel gereed stellen en in stand houden van de eenheden. De landmacht is inzetbaar voor zowel internationale als nationale taken. Om de inzetbaarheidsdoelen te bereiken worden de volgende capaciteiten en inzetbare eenheden van de landmacht gereed gesteld.

C. Beleidswijzigingen

In 2021 bereidt de landmacht zich, gezamenlijk met onze internationale partners, voor op grootschalige gevechtsoperaties met een focus op defensief. De nadruk ligt hierbij op full spectrum operaties in het Europees theater in NAVO-verband. Naast deze inzetvoorbereiding levert de landmacht ook haar aandeel aan de inzet in zowel NAVO- als EU-verband in de vorm van snel inzetbare capaciteiten of met daadwerkelijke ontplooiing van eenheden. Bij een eventuele inzet van NAVO eenheden met Nederland als doorvoerland, verzorgt de landmacht in samenwerking met civiele instanties de zogenaamde Host Nation Support, zodat NAVO eenheden snel en efficiënt door Nederland verplaatst worden. Ter ondersteuning van nationale civiele autoriteiten (bijvoorbeeld politie of de autoriteiten in het Caribisch gebied) heeft de landmacht capaciteiten beschikbaar en ondersteunt civiele autoriteiten en instanties indien nodig, bijvoorbeeld in tijden van crises.

EvenementenIn 2021 staan meerdere grote evenementen gepland, onder voorbehoud van COVID-19 ontwikkelingen. Zo zal er met het Nationaal Comité Herdenking Capitulaties een herdenking van de capitulaties plaatsvinden in Wageningen in week 18. Daarnaast vindt de Nationale Veteranendag plaats in week 25, de Vierdaagse van Nijmegen in week 29, Prinsjesdag in week 38 en De Nationale Taptoe in week 39. De landmacht heeft de organisatie van deze evenementen maar ze worden veelal Defensiebreed ondersteund.

Een evenement uit 2020 dat doorschuift naar 2021 in verband met COVID-19 is de Invictus Games.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het aandeel «Juridisch verplicht» heeft betrekking op de leveringen van goederen en/of diensten, waarvan overeenkomsten zijn aangegaan voor de financiële instrumenten «opdrachten, personele en materiële uitgaven». Bij de personele uitgaven wordt ervan uitgegaan dat het budget voor salarissen voor 2021 volledig verplicht is. Voor 2021 is 90% juridisch verplicht t.o.v. het totaal beschikbare budget.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

Opdrachten

Gereedstelling

Gereedstelling omvat de geraamde uitgaven die worden gedaan voor opwerk- en oefenactiviteiten. Dit betreft o.a. de operationele rantsoenen, voeding en operationele zaken, waaronder het huren van oefenterreinen.

Personele uitgaven

Personele uitgaven bestaan hoofdzakelijk uit salarissen, sociale lasten, uitgaven voor toelagen, woon-werkverkeer, reservisteninzet en inhuur personeel. De overige personele exploitatie bestaat uit opleidingen, werving, dienstreizen en overige personeelsgebonden uitgaven.

Materiële uitgaven

Materiële uitgaven bestaan hoofdzakelijk uit goederen en diensten ten behoeve van de bedrijfsvoering. Deze uitgaven vallen niet onder de instandhoudingsuitgaven van materieel, infrastructuur en IT. Daarnaast worden hier de uitgaven voor zelfstandige kleine aanschaffingen, kennisontwikkeling, technologische ontwikkeling en innovatie, schadevergoedingen en kosten voor betalingsverkeer verantwoord.

3.4 Artikel 4 Koninklijke Luchtmacht

A. Algemene doelstelling

De Koninklijke Luchtmacht is een modern en technologisch krijgsmachtdeel dat wereldwijd actief is. De luchtmacht ondersteunt bestrijding van internationale onrust en biedt hulp bij rampen. In Nederland zorgt ze voor veiligheid vanuit de lucht door onder andere bewaking en verdediging van het luchtruim. Hiervoor beschikt het krijgsmachtdeel over hooggekwalificeerd personeel, vliegtuigen, helikopters en andere wapensystemen.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor de vaststelling van de omvang en de samenstelling van de luchtmacht en van de mate van gereedheid van de luchtmacht. De luchtmacht is verantwoordelijk voor het operationeel gereedstellen en in stand houden van de lucht- en grondgebonden capaciteit van de krijgsmacht. De luchtmacht is inzetbaar voor zowel expeditionaire taken als (inter)nationale taken. Om de inzetbaarheidsdoelen te bereiken worden de volgende capaciteiten en inzetbare eenheden van de luchtmacht gereed gesteld.

C. Beleidswijzigingen

OpdrachtenVoor de nationale operaties levert de luchtmacht, samen met de Belgische luchtmacht, het gehele jaar een bijdrage aan de luchtruimbewaking van de BENELUX, met twee F-16’s ondersteund door de luchtgevechtsleiding (dit is de zogenaamde Quick reaction Air (QRA)). Daarnaast wordt het gehele jaar een NH-90 aan het Station Schip Caribisch Gebied (SSCG) toegewezen, staan de Chinook en Cougar helikopters gedurende enkele maanden geconsigneerd voor de zogenaamde Fire Bucket Operations en staat een KDC-10 tot uitfasering (eind 2021) stand-by voor eventuele strategische medische evacuaties.

Ten behoeve van de snelle inzetbare eenheden (SIC) heeft de luchtmacht het gehele jaar een NH-90 gereed voor het NATO Readiness Initiative (NRI). Tevens levert ze het gehele jaar augmentees aan NATO Joint Headquarters (JHQ) ten behoeve van non-artikel V Crisis Response Operations (NA5CRO) en Special Operations Air Task Group (SOATG). Daarnaast levert de luchtmacht gedurende de eerste helft van het jaar een NH-90 en twee Cougar helikopters aan Admiraliteit BeNeLux Taskgroup Deployment 2021 (ABNL TG21) en in de tweede helft van het jaar een NH-90 aan de Standing NATO Maritime Group One (SNMG1).

TransitiesDe luchtmacht doorloopt de komende jaren een aantal ingrijpende transities om te komen tot een moderne vloot. Zo heeft de transitie van de F-16 naar de F-35 een grote impact op de luchtmacht. Er kunnen in 2021 vier F-16’s kortdurend ingezet worden voor expeditionaire taken. Tegelijkertijd wordt voor de F-35 gepland om eind 2021 de status Initial Operational Capable te behalen, waarmee de eerste vlucht F-35’s gereed komt voor expeditionaire taken. In de periode naar 2025 wordt de F-16 vloot en de vulling van de bijbehorende organisatie afgebouwd.

De Chinook ondergaat een vervangings- en moderniseringsprogramma. Hierbij wordt de vloot met drie toestellen uitgebreid, waarbij de Chinook eind 2022 Initial Operational Capable is. Ook de Apache ondergaat een modificatieprogramma, waarbij is voorzien dat deze in 2024 weer Initial Operational Capable is. Gedurende de transitieperiodes heeft de luchtmacht minder toestellen ter beschikking voor het defensiebrede operationele gereedstellingsproces en worden de normen voor de operationele gereedheid voor beide systemen gereduceerd tot één vlucht.

De Nederlandse krijgsmacht verkrijgt met de Medium Altitude Long Endurance Unmanned Aerial Vehicle (MALE UAV) een capaciteit die langdurig tactische en strategische informatie vanuit de lucht kan vergaren. Het leverschema van de MALE UAV is naar achteren geschoven, waardoor de toestellen en de grondstations naar verwachting eind 2021 worden geleverd. Vanaf begin 2022 beschikt Defensie over een Initial Operational capaciteit, waarmee de kwaliteit van de inlichtingenondersteuning van missies toeneemt.

Sinds medio 2020 worden taken van de KDC-10 overgenomen door een opbouwende vloot van negen Multi Role Tanker Transport (MRTT) vliegtuigen, die middels internationale samenwerking wordt aangeschaft. De laatste KDC-10 faseert eind 2021 uit. Tijdens de transitie en opbouw naar een volledige MRTT-capaciteit is er in de periode tot 2024 minder directe capaciteit beschikbaar voor luchttransport. Het tekort aan strategisch luchttransport wordt evenwel zoveel als mogelijk aangevuld met C-17 capaciteit of inhuur.

Digitale transformatie en innovatieDe komende jaren ontwikkelt de luchtmacht zich tot een fifth generation air waarin effecten centraal staan en data en informatiedominantie een fundament vormen. Naast een volledig vernieuwde en gemodificeerde vloot, een wendbare en adaptieve organisatie speelt de verdergaande digitalisering en dataficering (o.a. door de toepassing van big data en data science) daarin een belangrijke rol.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het aandeel «Juridisch verplicht» heeft betrekking op de leveringen van goederen en/of diensten, waarvan overeenkomsten zijn aangegaan voor de financiële instrumenten «opdrachten, personele en materiële uitgaven». Bij de personele uitgaven wordt ervan uitgegaan dat het budget voor salarissen voor 2021 volledig verplicht is. Voor 2021 is 92% juridisch verplicht t.o.v. het totaal beschikbare budget.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

OpdrachtenGereedstellingGereedstelling omvat de geraamde uitgaven die worden gedaan voor opwerk- en oefenactiviteiten, alsmede de daarbij behorende huur van oefenterreinen en andere operationele zaken, zoals de inhuur van Red Air. Een voorbeeld van een oefening is Frisian Flag. Hiermee organiseert Nederland de grootste Europese multinationale oefening voor jachtvlieg-tuigen.

Personele uitgavenPersonele uitgaven bestaan hoofdzakelijk uit salarissen, sociale lasten, uitgaven voor toelagen, woon-werkverkeer, reservisteninzet en inhuur personeel. De overige personele exploitatie bestaat uit opleidingen (zowel vliegeropleidingen als andersoortige opleidingen), werving, dienstreizen en overige personeelsgebonden uitgaven.

Materiële uitgavenMateriële uitgaven bestaan hoofdzakelijk uit goederen en diensten ten behoeve van de bedrijfsvoering, zoals kantoorinrichting en kantoorarti-kelen, transport en voorlichting. Daarnaast worden hier de uitgaven voor restaurant gerelateerde diensten, kennisontwikkeling, technologische ontwikkeling en innovatie, schadevergoedingen en kosten voor betalings-verkeer verantwoord.

3.5 Artikel 5 Koninklijke Marechaussee

A. Algemene doelstelling

De Koninklijke Marechaussee (KMar) waakt over de veiligheid van Nederland en het Caribisch gedeelte van het Koninkrijk der Nederlanden. Wereldwijd wordt de marechaussee ingezet op plaatsen van strategisch belang. Van koninklijke paleizen tot aan de buitengrenzen van Europa. Van luchthavens in Nederland en het Caribisch gebied tot oorlogs- en crisisgebieden overal ter wereld.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is beheersverantwoordelijk en verantwoordelijk voor de vaststelling van de omvang, samenstelling en de vereiste mate van gereedheid van de KMar. De uitvoering is opgedragen aan de KMar. Het gezag over de KMar berust bij meerdere ministeries. Afhankelijk van de betreffende taak zijn dat de ministeries van Justitie en Veiligheid (inclusief de Directoraat-Generaal Migratie, het Openbaar Ministerie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid), Buitenlandse Zaken, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Defensie.

De Militaire Politiezorgtaak (art 4 lid 1 b PW) wordt zowel nationaal als internationaal en tijdens missies, oefeningen en andere inzet uitgevoerd. Door de uitvoering van deze taken levert de KMar een continue bijdrage aan de veiligheid van de Staat en de integriteit van de Krijgsmacht.

Geplande inzet

Het takenpakket van de KMar is gericht op de veiligheid van de Staat en kent drie hoofdtaken: de grenspolitietaken, bewaken en beveiligen en (inter)nationale en militaire politie(zorg)taken.

1. Grenspolitietaak

De grenspolitietaken van de KMar worden uitgevoerd op basis van de Politiewet, de Vreemdelingenwet en de Schengengrenscode. Vanuit de grenspolitietaak richt de KMar zich op de bestrijding van illegale migratie, grensoverschrijdende criminaliteit en terrorisme. Naast de grenspolitietaken voert de KMar op de aangewezen luchthavens ook de politietaak uit. Deze taken worden (binnen juridische kaders en zo veel mogelijk) informatie- en risico gestuurd verricht door het optimaal benutten van zowel de informatiepositie van de KMar als die van de ketenpartners, in het fysieke en het digitale domein.

2. Bewaken en Beveiligen

De KMar draagt zorg voor de bewaking en beveiliging van bepaalde vitale objecten, personen en diensten. De KMar doet dit zelfstandig, in bijstand aan de politie en ook in samenwerking met nationale en internationale publieke en private partners op het gebied van bewaken en beveiligen.

3. (Inter)nationale en militaire politie(zorg)taken

Om de inzetbaarheidsdoelen ten behoeve van de hoofddoelstellingen van Defensie te bereiken worden de volgende capaciteiten en inzetbare eenheden van de KMar gereed gesteld.

Binnen de pijler (inter)nationale- en (militaire) politie(zorg)taken valt een onderscheid te maken tussen militaire politiezorgtaken, civiele vredes- en internationale taken (waaronder de NAVO Militaire Politietaken en Stability Policing taken), Defensietaken en de taken van de liaison officieren in het buitenland. In de Politiewet zijn de militaire politiezorgtaken voor Defensie opgedragen aan de KMar. Door het uitvoeren van die taak, onder het gezag van het Openbaar Ministerie, levert de KMar een belangrijke bijdrage aan de integriteit van de Krijgsmacht. De uitoefening van deze taken beperkt zich niet alleen tot het Nederlands grondgebied; de KMar gaat ook mee tijdens uitzendingen, inzet en oefeningen van Nederlandse militaire eenheden buiten Nederland. De KMar kan onder aansturing van de CDS bijvoorbeeld als een «combat support force enabler» internationaal worden ingezet op militaire politietaken-functies, ter ondersteuning van militaire operaties onder bevel van een militaire commandant. In Caribisch Nederland is de KMar zelfstandig verantwoordelijk voor de taken die de organisatie ook in het Europese deel van het Koninkrijk heeft. Zo is de KMar onder andere verantwoordelijk voor de grensbewaking van de luchthavens en de zeegrenzen op de eilanden Bonaire, Sint-Eustatius en Saba en verantwoordelijk voor de uitvoering van de politietaak op de door Onze Ministers en Onze Minister van Defensie aangewezen luchthavens op Bonaire, Sint Eustatius en Saba, alsmede de beveiliging van de burgerluchtvaart. Op Sint-Eustatius en Saba is de KMar belast met de uitvoering van het vreemdelingentoezicht. De KMar ondersteunt daarnaast het politiekorps Caribisch Nederland.

C. Beleidswijzigingen

Frontex De Europese grensbewakingsorganisatie Frontex werkt aan het opzetten van een vaste capaciteit ter ondersteuning van lidstaten op gebied van migratie. De consequenties hiervan voor de KMar zijn nog niet volledig inzichtelijk en worden verder uitgewerkt (zodat de uitvoering per 1 januari 2021 voldoet aan de verplichtingen. Besluitvorming over 2022 t/m 2027 vindt pas plaats in de eerste helft van 2021.

Eurostar De KMar start volgens planning in september/oktober 2020 met de grenscontroles op Amsterdam en Rotterdam Centraal ten behoeve van twee Eurostartreinen. Hiervoor is budget ontvangen voor 2020 en 2021.

Ondermijning Het huidige kabinet heeft de aanpak van de georganiseerde ondermijnende criminaliteit geïntensiveerd. In het breed offensief tegen georganiseerde ondermijnende criminaliteit (BOTOC) vindt momenteel besluitvorming plaats over de toekenning van de structurele financiering voor ondermijning (MIT en Bewaken & Beveiligen) naar de diverse departementen. Over het incidentele budget heeft al besluitvorming plaatsgevonden.

HRB Het wetstraject voor het opnemen van de «Bewaken & Beveiligen» taak van de HRB in de Politiewet loopt en zal naar verwachting in 2021 worden gerealiseerd.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het aandeel «Juridisch verplicht» heeft betrekking op de leveringen van goederen en/of diensten, waarvan overeenkomsten zijn aangegaan voor de financiële instrumenten «opdrachten, personele en materiële uitgaven». Bij de personele uitgaven wordt ervan uitgegaan dat het budget voor salarissen voor 2021 volledig verplicht is. Voor 2021 is 93% juridisch verplicht t.o.v. het totaal beschikbare budget.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

Opdrachten

Gereedstelling Gereedstelling omvat de geraamde uitgaven die worden gedaan voor (de ondersteuning van) de operationele taakuitvoering alsmede voor opwerk- en oefenactiviteiten. Dit betreft o.a. de operationele rantsoenen, civiele taken en operationele zaken, waaronder het huren van oefenterreinen. De uitgaven voor oefen- en operationele munitie en instandhouding simulatoren zijn overgegaan naar het financiële instrument «instandhouding materieel». De uitgaven voor onderhoud en ondersteuning van commandovoering zijn overgegaan naar instandhouding IT.

Personele uitgaven

Personele uitgaven bestaan hoofdzakelijk uit salarissen, sociale lasten en uitgaven voor toelagen, woon-werkverkeer en inhuur personeel. De overige personele exploitatie bestaat uit opleidingen, werving, dienstreizen, internationale verhuizingen en overige personeelsgebonden uitgaven. De uitgaven voor militaire uitrustingen zijn overgegaan naar het financiële instrument «instandhouding materieel».

Materiële uitgaven

Materiële uitgaven bestaan hoofdzakelijk uit goederen en diensten ten behoeve van de bedrijfsvoering, zoals kantoorinrichting en kantoorartikelen, transport, voorlichting. En verder de uitgaven voor restaurant gerelateerde diensten, de uitgaven voor kennis, technologische ontwikkeling en innovatie, schadevergoedingen en kosten voor betalingsverkeer etc. De uitgaven die een relatie hebben met het instandhouden van het materieel, zoals werkplaatsinrichting en militaire artikelen en uitrustingen zijn overgegaan naar het instrument «instandhouding materieel».

3.6 Artikel 6 Investeringen

A. Algemene doelstelling

Defensie voorziet in nieuw materieel, infrastructuur en IT-middelen en zij verkoopt, indien aan de orde, groot materieel en infrastructuur.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor het tijdig voorzien in van nieuw materieel, infrastructuur en IT-middelen alsmede de afstoting van overtollig groot materieel en infrastructuur. Tot de investeringen worden gerekend alle planbehoeften met een meerjarig karakter. Dit omvat ook de bijdragen aan de NAVO voor het doen van investeringen en wetenschappelijk onderzoek. Tot de investeringen worden ook bijdragen gerekend aan de instandhouding, die direct samenhangen met de betreffende investering.

C. Beleidswijzigingen

Door de introductie van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (DMF) worden de middelen uit beleidsartikel 6 Investeringen via niet-beleidsartikel 13 Bijdrage aan Defensiematerieelbegrotingsfonds overgeheveld naar het DMF.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit Niet van toepassing

3.7 Artikel 7 Defensie Materieel Organisatie

A. Algemene doelstelling

De Defensie Materieel Organisatie (DMO) zorgt voor de verwerving van modern, robuust en kwalitatief hoogwaardig en inzetbaar materieel en de beschikbaarstelling van IT-middelen, brandstof, munitie, kleding en uitrusting aan de defensieonderdelen.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor de aanschaf en de instandhouding van materieel en de afstoting van overtollig materieel van de krijgsmacht. Om de inzetbaarheidsdoelen te bereiken worden de volgende capaciteiten en inzetbare eenheden van de DMO gereed gesteld.

C. Beleidswijzigingen

Door de introductie van het Defensiematerieelbegrotingsfonds (DMF) zijn veel onderdelen uit het begrotingsartikel van DMO overgeheveld naar het fonds. De volledige instandhouding en gereedstelling m.u.v. het brandstoffenassortiment zit vanaf 2021 in het fonds. De personele exploitatie en het brandstoffenbudget zijn terug te vinden in dit begrotingsartikel.

Verder wordt binnen het KPU-bedrijf een masterplan uitgevoerd wat als doel heeft de structurele betaalbaarheid en toekomstbestendigheid van de KPU-keten te borgen. Binnen het Munitiebedrijf is een soortgelijk traject gestart met als doel enkele knelpunten binnen het proces en de personele capaciteit op te lossen. In de Brede Maatschappelijke Heroverweging (Kamerstuk 32359, nr. 4) bijlage Veiligheid en veranderende machtsverhoudigen is aangegeven dat voor gereedheid en inzet voorraden nodig zijn (munitie, rantsoenen, militaire kleding en uitrusting, geneeskundige verbruiksartikelen, operationele infrastructuur, reservedelen en bedrijfs- en brandstoffen). Stapsgewijs moeten deze voorraden weer worden opgebouwd.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het aandeel juridisch verplicht heeft betrekking op de leveringen van goederen en/of diensten, waarvan overeenkomsten zijn aangegaan voor de financiele instrumenten opdrachten, personele en materiele uitgaven. Bij de personele uitgaven wordt ervan uitgegaan dat het budget voor salarissen voor 2021 volledig verplicht is. Voor 2021 is 76% juridisch verplicht ten opzichte van het totaal beschikbare budget.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

GereedstellingGereedstelling omvat de geraamde uitgaven die worden gedaan voor opwerk- en oefenactiviteiten. Dit betreft met name brandstof en smeermiddelen.

Personele uitgavenPersonele uitgaven bestaan hoofdzakelijk uit salarissen, sociale lasten en uitgaven voor toelagen, woon-werkverkeer en inhuur van personeel. De overige personele exploitatie bestaat uit opleidingen, werving, dienstreizen en overige personeelsgebonden uitgaven.

Materiële uitgavenMateriële uitgaven bestaan bij de DMO hoofdzakelijk uit goederen en diensten ten behoeve van de bedrijfsvoering.

3.8 Artikel 8 Defensie Ondersteuningscommando

A. Algemene doelstelling

Het Defensie Ondersteuningscommando (DOSCO) voorziet in een doelmatige en doeltreffende ondersteuning van de krijgsmacht. Het DOSCO draagt zorg voor de levering van ondersteunende diensten aan de krijgsmacht. Een groot deel van de ondersteuning levert het DOSCO zelf, een deel van de ondersteuning wordt geleverd door organisaties buiten het Ministerie van Defensie. Het DOSCO is daarbij de verbindende schakel tussen vraag en aanbod.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister is verantwoordelijk voor een doeltreffende en doelmatige ondersteuning van de krijgsmacht.

C. Beleidswijzigingen

Ten opzichte van de begroting 2020 zijn de gerelateerde uitgaven aan instandhouding infrastructuur verplaatst naar het Defensie Materieelbegrotingsfonds. Er wordt met het strategisch vastgoedplan verder ingezet op het weer op orde krijgen van de vastgoedportefeuille in samenwerking met het Rijksvastgoedbedrijf. Met de validatie van het strategisch vastgoedplan is gebleken dat de ramingen van het benodigde investeringsbudget en het instandhoudingsbudget nog altijd ruim boven het beschikbare budget blijven (Kamerstuk 34 919, nr. 64). Er wordt onderzocht welke handelingsperspectieven er zijn om de mismatch tussen de geraamde en beschikbare budgetten te verkleinen. Daarbij wordt kritisch gekeken naar ander en zo optimaal mogelijk gebruik van het vastgoed en naar de mogelijkheden om de footprint te verkleinen (Kamerstuk 34 919, nr. 55). Verder zijn er geen significante wijzigingen ten opzichte van de begroting van 2020.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Met de huidige budgetten voor instandhouding en de vele benodigde (nood)reparaties is het moeilijk het noodzakelijk onderhoud te blijven plegen: er is al lange tijd sprake van een ongezonde balans tussen niet-planbaar en planbaar onderhoud. Hierdoor gaat de kwaliteit van het vastgoed verder achteruit. Daarom wordt een deel van het vrijgemaakte investeringsbudget besteed aan instandhoudingsmaatregelen op korte termijn (Kamerstuk 34 919, nr. 55). Daarnaast zal het IBO Vastgoed Defensie in 2021 voltooid worden. In het IBO Vastgoed zal onderzocht worden welke beleidsopties en vormgeving van het vastgoedmanagement helpen, parallel aan de objectgerichte revitalisering, om de komende 5 tot 10 jaar, een doelmatige, toekomstvaste, duurzame en compliant vastgoedportefeuille te realiseren en te houden.

Budgetflexibiliteit

Het aandeel «juridisch verplicht» heeft betrekking op de leveringen van goederen en/of diensten, waarvan overeenkomsten zijn aangegaan voor de financiële instrumenten «opdrachten, personele en materiële uitgaven». Bij de personele uitgaven wordt ervan uitgegaan dat het budget voor salarissen voor 2021 en bij inkomensoverdrachten, het Nationaal Fonds Ereschuld volledig verplicht zijn. Voor 2021 is 67% juridisch verplicht t.o.v. het totaal beschikbare budget.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

Personele uitgaven

Personele uitgaven bestaan hoofdzakelijk uit salarissen, sociale lasten en uitgaven voor toelagen, woon-werkverkeer en inhuur van het personeel. De overige personele exploitatie bestaat uit opleidingen, werving, dienstreizen, internationale verhuizingen en overige personeelsgebonden uitgaven. De salarissen van het attaché personeel worden afzonderlijk gepresenteerd omdat deze uitgaven onder de internationale inzet (BIV) uitgaven vallen.

Materiële uitgaven

Onder materiële uitgaven worden de geraamde uitgaven voor overige materiële exploitatie en de attachés weergegeven. De uitgaven voor de overige materiële exploitatie bestaan onder andere uit catering, facilitaire dienstverlening, mediadienstverlening, gezondheidszorg, beveiliging, energie en water, schoonmaak en wereldwijd transport van personen en goederen.

Inkomensoverdracht

De uitgaven voor het Nationaal Fonds Ereschuld worden verantwoord bij het DOSCO onder het financieel instrument inkomensoverdrachten. Dit fonds is ingesteld voor militairen die een handicap, trauma of andere aandoening hebben opgelopen tijdens missies naar het buitenland. Hierin zijn de budgetten voor schadevergoedingen en regelingen voor schadevergoedingen voor veteranen ondergebracht.

4. Niet-beleidsartikelen

4.1 Artikel 9 Algemeen

Algemene doelstellingIn dit artikel worden de departementsbrede programma-uitgaven begroot. Het betreft subsidies, bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken, bijdragen aan internationale organisaties, opdrachten, bekostiging, inkomensoverdrachten en overige materiële exploitatie.

A. Budgettaire gevolgen

B. Toelichting op de financiële instrumenten

SubsidiesDe subsidies worden verleend aan instellingen die voor Defensie een toegevoegde waarde hebben en die defensiebeleid voor (een) bijzondere doelgroep(en) uitvoeren, omdat zij hiertoe beter geëquipeerd zijn. De defensiesubsidies zijn er op gericht de exploitatie van stichtingen en daarmee de uitvoering van hun doelen, in stand te houden. De subsidies zijn te verdelen in subsidies voor Veteranenzorg, alsmede voor cultureel erfgoed en tradities. Daarnaast worden subsidies verstrekt op het gebied van onderwijs, kennis en technologie. Een overzicht van de subsidies is opgenomen in bijlage 7.4.

Bijdrage aan andere begrotingshoofdstukkenDefensie gebruikt het centrale budget voor kennis en innovatie om bij MARIN, NLR en TNO een defensiespecifieke kennisbasis in stand te houden. De instandhouding van de kennisbasis krijgt concreet vorm via programmafinanciering. Via vraagsturing wordt jaarlijks een deel van de defensieonderzoeksprogramma’s vernieuwd. De vernieuwing krijgt deels gestalte in de vorm van risicodragend verkennend onderzoek naar nieuwe technologieën, waaronder kunstmatige intelligentie, 3D-printing en bio- en nanotechnologie. Vanuit de opgebouwde kennis laat Defensie zich vervolgens adviseren en ondersteunen bij de beleidsvorming, verwerving en onderhoud van materieel, opleiding en training, bedrijfsvoering en operationeel optreden. Met de uitvoering van onderzoeksprogramma’s en -projecten krijgt de Strategie-, Kennis- en Innovatieagenda 2021–2025 invulling. Daarnaast voorziet de Defensienota in extra onderzoek op het terrein van cyber, informatiegestuurd optreden, slagkracht in het land-, lucht- en zeedomein en nieuwe technologieën.

De overige bijdragen betreffen de bijdragen aan het Ministerie van Buitenlandse Zaken inzake de Adviesraad Internationale Vraagstukken en de Atlantische Commissie.

Bijdrage aan (inter)nationale organisatiesDe bijdragen aan de NAVO hebben betrekking op NAVO-exploitatie uitgaven, waaronder exploitatie uitgaven voor AWACS-vliegtuigen en voor de NAVO-commandostructuur en -programma’s. De Internationale Militaire Samenwerking omvat militaire samenwerkingsactiviteiten die Defensie in internationaal verband uitvoert (bijvoorbeeld VJTF).

OpdrachtenDit betreft directe bestedingen aan derden ten behoeve van het beleid en rechtspositionele ondersteuning. Overige uitgaven hebben tevens betrekking op de behandeling en uitvoering van schadevergoedingen en de beleidsuitgaven voorafgaand aan energie- en milieuwetgeving van de Defensie organisatie.

BekostigingDit betreft uitgaven voor beleidsuitvoering aan instellingen zoals de Stichting Faciliteiten Centraal Georganiseerd Overleg Militairen, onder-steuning sector Defensie en de collectiviteitsregeling Landelijk Zorgsysteem voor Veteranen (LZV).

InkomstenoverdrachtenInkomensoverdrachten betreft de uitkeringsregeling voor chroom-6 slachtoffers: de Regeling Uitkering Defensie chroom-6 (zie Kamerstukken vergaderjaar 2018–2019, 35 210 X, nr. 2).

4.2 Artikel 10 Apparaat Kerndepartement

Algemene doelstellingInzet is de kerntaak van Defensie. De Bestuursstaf (BS) geeft hier namens de Minister sturing aan door het formuleren van het defensiebeleid, het toewijzen van middelen aan alle defensieonderdelen, het toezicht houden op de besteding daarvan, het opstellen van kaders voor de Defensiebrede bedrijfsvoering en het bijdragen aan militaire pensioenen en uitkeringen.

A. Budgettaire gevolgen

B. Toelichting op de financiële instrumenten

Personele uitgavenDe personele uitgaven bestaan uit salarissen, sociale lasten en uitgaven voor toelagen en reiskosten woon-werkverkeer. De overige personele exploitatie bestaat uit opleidingen, dienstreizen en overige persoonsge-bonden uitgaven. De post «waarvan uitkeringen» betreft de militaire pensioenen, AOW-gat compensatie, UKW en verstrekking van uitkeringen in het kader van de sociale zekerheid, waaronder het Sociaal Beleidskader en overige regelingen voor voormalig defensiepersoneel.

BestuursstafDe Bestuursstaf (bestaande uit (hoofd)directies, Defensiestaf en bijzondere organisatie eenheden) draagt zorg voor een beheerste uitvoering van het beleidsproces en de bedrijfsvoering van het Ministerie van Defensie. De uitgaven die daarmee gemoeid zijn, betreffen vooral salarissen voor burger- en militair personeel, persoonsgebonden uitgaven, externe inhuur en overige exploitatie. De Bijzondere Organisatie Eenheden van de Bestuursstaf bestaan uit de Inspecteur-Generaal van de Krijgsmacht (IGK), Inspecteur-Generaal Veiligheid (IGV) die aan het hoofd staat van een Inspectie Veiligheid Defensie (IVD), de Militaire Luchtvaart Autoriteit (MLA), de Inspectie Militaire Gezondheid (IMG), de Centrale Organisatie Integriteit Defensie (COID), het Militair Huis van de Koning (MHK) en de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD).

Militaire Inlichtingen- en VeiligheidsdienstAls grootste Bijzondere Organisatie Eenheid (BOE) ressorterend onder de Bestuursstaf is de MIVD belast met de ondersteuning van Defensie op het gebied van het leveren van kwalitatief hoogwaardig inlichtingen- en veiligheidsinformatie. Daarmee levert de MIVD een onmisbare bijdrage aan de opbouw, de gereedstelling en de inzet van de krijgsmacht en de informatiepositie van Nederland. De uitgaven die daarmee binnen dit artikel gemoeid zijn, betreffen vooral salarissen voor burger- en militair personeel, persoonsgebonden uitgaven en overige niet gecentraliseerde exploitatie uitgaven.

OverigOm de inzetbaarheidsdoelen te bereiken worden de volgende capaciteiten en inzetbare eenheden (budgettair vallend onder het kerndepartement, aansturing door CDS) gereed gesteld.

C. Totaaloverzicht apparaatsuitgaven/kosten

4.3 Artikel 11 Geheim

AlgemeenHet niet-beleidsartikel Geheim op basis van artikel 2.8 van de Comptabili-teitswet 2016 kent geen artikelonderdelen. Dit niet-beleidsartikel is bestemd voor de verplichtingen, uitgaven en ontvangsten waarvoor geldt dat openbaarmaking via toedeling aan een expliciet beleidsartikel niet in het belang van de Staat is.

A. Budgettaire gevolgen

B. Toelichting op de financiële instrumenten

De geheime uitgaven worden jaarlijks toegelicht aan het college van de Algemene Rekenkamer en het bevat tevens het budget voor MIVD gerelateerde uitgaven t.b.v. internationale inzet (BIV).

4.4 Artikel 12 Nog onverdeeld

AlgemeenHet niet-beleidsartikel Nog onverdeeld bestaat uit verplichtingen, uitgaven en ontvangsten. Uitgaven worden onderverdeeld naar loonbijstelling, prijsbijstelling, onvoorzien en een eventuele taakstelling (negatief bedrag).

A. Budgettaire gevolgen

B. Toelichting op de financiële instrumenten

Geen bijzonderheden.

4.5 Artikel 13 Bijdrage aan Defensiematerieelbegrotingsfonds

A. Algemene doelstelling

Op dit artikel worden de bijdragen aan het Defensiematerieelbegrotingsfonds verantwoord.

B. Rol en verantwoordelijkheid

Zaken die op het Defensiematerieelbegrotingsfonds worden verantwoord zijn terug te vinden in de verschillende beleidsartikelen op de begroting Hoofdstuk X.

C. Beleidswijzigingen

Voor de beleidswijzigingen wordt verwezen naar de betreffende beleidsar-tikelen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

De mate van budgetflexibiliteit is terug te vinden bij de afzonderlijke artikelen van het Defensiematerieelbegrotingsfonds.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

Het betreft hier de bijdrage vanuit de begroting Hoofdstuk X Defensie aan hoofdstuk K Defensiematerieelbegrotingsfonds ten behoeve van uitgaven die op het fonds worden verantwoord.

5. Begroting agentschappen

5.1 Paresto

Algemeen Het baten-lastenagentschap Paresto maakt deel uit van het Defensie Ondersteuningscommando (DOSCO). Paresto is een professionele interne cateringorganisatie die in opdracht van Defensie een pakket aan cateringondersteuning levert aan haar gehele organisatie en aan (NAVO)-bondgenoten op Nederlands grondgebied. Dit gebeurt met een sterke focus op kwaliteit én met de wensen van gasten en opdrachtgevers als uitgangspunt. Paresto houdt voor de periode vanaf 2021 rekening met een groei van de Defensie-organisatie, voortkomend uit het pakket van maatregelen uit de Defensienota. De Defensienota heeft onder meer effect op het inperken van voorgenomen sluitingen van kazernes en defensieterreinen, maar ook op de versterking van de bedrijfsvoering middels het repareren van tekortkomingen in mensen en (productie)middelen

Toelichting bij begroting baten en lasten

Baten

Omzet moederdepartement De omzet moederdepartement bestaat uit de omzet werkgeversbijdragen en de lopende bedrijfsvoering waaronder de cateringkosten van het Militair Revalidatie Centrum. De omzet werkgeversbijdragen bestaat uit de aan de opdrachtgever in rekening gebrachte bedragen om conform de opgestelde afspraken ondersteuning te leveren op de locaties. De stijging van de omzet moederdepartment ten opzichte van de realisatie 2019 is met name te verklaren door prijsbijstellingen en het toepassen van de prijsindexatie.De omzet moederdepartement is als volgt in te delen: