Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

GERAAMDE UITGAVEN EN ONTVANGSTEN

Figuur 1 Geraamde uitgaven verdeeld over beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen (bedragen x € 1 mln.). Totaal € 14.211

Figuur 2 Geraamde ontvangsten verdeeld over beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen (bedragen x € 1 mln.). Totaal € 1.574

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld. Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaten voor het aangegeven jaar vast te stellen.Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

Wetsartikel 2

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de baten en de lasten, het saldo van de baten en de lasten en de kapitaaluitgaven en -ontvangsten van de in de staat opgenomen baten-lastenagentschappen, Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI), Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB), Nederlands Forensisch Instituut (NFI), Justitiële Uitvoeringsdienst, Toetsing, Integriteit, Screening (Justis) en Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) voor 2021 vastgesteld. De in die begrotingen opgenomen begrotingsartikelen worden toegelicht in onderdeel B (Begrotingstoelichting) van deze memorie van toelichting en wel in de paragraaf inzake de agentschappen.

Wetsartikel 3

Met ingang van 2002 is het stelsel van de rechtspraak ingrijpend gewijzigd. De belangrijkste wijziging is dat de rechtspraak, mede door de instelling van de Raad voor de rechtspraak en de invoering van het principe van integraal management bij het besturen van de gerechten, verantwoordelijk is geworden voor het eigen beheer. Op grond van de nieuwe bevoegdheidsverdeling is de Minister voor Rechtsbescherming niet verantwoordelijk voor de doelmatigheid van de rechterlijke organisatie, wel heeft de Minister een toezichthoudende verantwoordelijkheid. Conform artikel 93 van de Wet op de rechtelijke organisatie kan Onze Minister voor Rechtsbescherming algemene aanwijzingen geven ten aanzien van de taken zoals genoemd in artikel 91, voor zover dit noodzakelijk is met het oog op een goede bedrijfsvoering van de rechterlijke organisatie.

Dit betekent voorts dat in deel B naast de toelichting op beleidsartikel 32, waarin de beleidsdoelstelling van de Minister voor Rechtsbescherming ten aanzien van de rechtspleging wordt toegelicht, een apart hoofdstuk Raad voor de rechtspraak wordt opgenomen. In dit hoofdstuk wordt de feitelijke vertaling van de aan de rechterlijke organisatie ter beschikking gestelde bijdrage in concrete beleidsdoelstellingen en prestaties van de Raad en de gerechten voor het jaar 2021 gegeven.

Mede namens de Minister voor Rechtsbescherming,De Minister van Justitie en Veiligheid,

F.B.J.Grapperhaus

B. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ DE BEGROTINGSARTIKELEN

1. Leeswijzer

Deze leeswijzer gaat kort in op de hoofdonderdelen van de begroting.

Groeiparagraaf

Artikel 31 PolitieTen opzichte van het vorige begrotingsjaar zijn in deze begroting in artikel 31 politie twee wijzigingen aangebracht waarover de Kamer in juni 20201 is geïnformeerd. Naar aanleiding van de motie Van Dam en Kuiken is ten eerste aanvullende informatie opgenomen over de doelstelling en de staat van het beheer van politie, waarmee de aansluiting met de politiebegroting explicieter wordt. De tweede wijziging betreft de toevoeging van een extracomptabele staat welke ingaat op de besteding van de algemene bijdrage en de bijzondere bijdragen door de politie.

Hoofdstuk 2: Beleidsagenda

In de beleidsagenda wordt ingegaan op de kernthema’s van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV). Dit zijn de prioriteiten voor de kabinetsperiode Rutte III. In de beleidsagenda is verder een cijfermatig overzicht opgenomen van de belangrijkste beleidsmatige mutaties, een overzicht van de niet-juridisch verplichte uitgaven, een overzicht met de meerjarige planning voor de beleidsdoorlichtingen en een overzicht van de risicoregelingen die vallen onder dit ministerie.

Hoofdstuk 3 en 4: Beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen

Met het Ministerie van Financiën is de afspraak gemaakt dat de apparaatsuitgaven van de Hoge Raad (HR), het Openbaar Ministerie (OM) en de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) niet in het centrale apparaatsartikel 91 maar apart in beleidsartikel 32 (Hoge Raad), 33 (Openbaar Ministerie) en 34 (Raad voor de Kinderbescherming) worden opgenomen.

Hoofdstuk 5: Agentschapsparagrafen

De begrotingen van de agentschappen (met uitzondering van de dienst Justis) kennen een afwijkende lastencategorie, namelijk de post «(materiële) programmakosten». Onder deze post zijn de kosten opgenomen die samenhangen met de primaire taken van de agentschappen. De betreffende kosten worden niet als apparaatskosten gekwalificeerd.

Hoofdstuk 6: Raad voor de rechtspraak

In het wetslichaam is een apart wetsartikel opgenomen voor de Raad voor de rechtspraak. In de Wet op de rechterlijke organisatie is de verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering geattribueerd aan de gerechten en aan de Raad voor de rechtspraak. Per 1 januari 2005 kent de Raad een bekostigingssystematiek die gebaseerd is op outputfinanciering en gelijktijdig is het baten-lastenstelsel ingevoerd. In deze begroting is gekozen voor een «bijdrage-constructie». Dit betekent dat op artikel 32 «Rechtspleging en rechtsbijstand» de bijdrage aan de Raad is opgenomen en de Raad voor de rechtspraak niet in de begrotingsstaat inzake agentschappen is opgenomen. Voor de Raad is in de begroting een apart hoofdstuk opgenomen, met daarin de gevolgen van de verstrekte bijdrage op het gebied van de bedrijfsvoering.

Overzichtsconstructies

Het Ministerie van JenV levert een bijdrage aan interdepartementale overzichtsconstructies Caribisch Nederland en de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS). De coördinatie voor de eerste overzichtsconstructie is in handen van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. De Minister van Buitenlandse Zaken is verantwoordelijk voor de coördinatie van de HGIS en de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking heeft hierbinnen een coördinerende rol omtrent de verdeling van ontwikkelingssamenwerkingsgelden.

2. Beleidsagenda

2.1 Beleidsprioriteiten

Als de Covid-19 pandemie iets helder maakt, dan is het wel hoe afhankelijk we van elkaar zijn voor onze veiligheid en ons welzijn. Grote maatschappelijke vraagstukken kunnen we alleen samen aan. Deze beleidsagenda schetst wat de samenleving in 2021 kan verwachten van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV), de Rechtspraak en de andere organisaties die werken op de domeinen justitie, veiligheid en migratie. Met elkaar staan we voor de rechtsstaat, zetten we ons in voor rechtsbescherming en preventie, en treden we op bij wetsoverschrijdingen. We richten een effectief en menswaardig migratiebeleid in, zodat alleen mensen komen en blijven die er recht op hebben. We doen dit alles professioneel, menselijk en met maximale transparantie.

Ons optreden als JenV is hierbij altijd aanvullend. Het is eerst en vooral aan ouders en docenten om kinderen gezond normbesef mee te geven, terwijl sociale professionals nodig zijn om kwetsbare gezinnen meer stabiliteit en perspectief te brengen. Ook bedrijven en maatschappelijke organisaties spelen een belangrijke rol; de vlotte inrichting van de anderhalvemeter-samenleving liet zien hoezeer zij de sociale orde vormen én handhaven waarbinnen we samen leven. We verwachten hier medewerking van mensen, maar evenzeer een kritische houding. Breed draagvlak onder de bevolking maakte de uitvoering van noodmaatregelen mogelijk. Maar de afgelopen periode zijn daar ook stevige discussies over gevoerd, gezamenlijk bepalen draagvlak én discussies onze collectieve democratische weerbaarheid. Ten diepste is die geworteld in vertrouwen in de rechtsstaat. Dat vertrouwen verplicht. De inzet is om de inbreuk op vrijheden zo beperkt mogelijk te houden en te verankeren in democratische gelegitimeerde wetgeving. De door de Ministers van VWS, JenV en BZK voorgestelde tijdelijke wetgeving voorziet daarin (wetsvoorstel Tijdelijke wet maatregelen covid-19).

Te midden van alle onzekerheid moeten overheden, bedrijven en burgers kunnen rekenen op goed functionerende instituties van de rechtsstaat. De afgelopen periode hebben duizenden professionals keihard gewerkt, veelal vanuit huis, om de rechtsstaat draaiende te houden. Het goede nieuws is dat deze instituties zich buitengewoon weerbaar hebben getoond. Op de politie en de boa’s konden we blijven rekenen, ook in deze ingewikkelde tijden. In gevangenissen, asielzoekerscentra en andere organisaties is de werkwijze aangepast op de anderhalve meter norm. Nieuwe vormen van samenwerking zijn ontstaan in de ketens, met kortere lijnen en snellere besluiten. Online werken is met grote voortvarendheid opgepakt, van digitaal contact met de kinderbescherming en juridische loketten, tot telehoren in lopende asielzaken en digitale overleggen in gerechtelijke procedures.

De crisis heeft veel verdriet en schade gebracht, ook in het domein van justitie en veiligheid. Vooral in die situaties waar direct contact met mensen nodig is voor een goede procedure of begeleiding, is omgang op afstand suboptimaal. Maar de huidige tijd biedt óók kansen. Juist nu moeten we inzetten op innovaties die helpen bij het herstel én die ons minder kwetsbaar maken in de toekomst. Gezamenlijk en met onze partners gaan we bezien welke nieuwe werkwijzen in aanmerking komen om mee door te gaan. De focus ligt op kennisuitwisseling, en wanneer technologie kan ondersteunen, maken we daar zeker gebruik van.

In 2021 zal verder worden gewerkt aan het wegwerken van de door de coronacrisis opgelopen werkvoorraden.

Hieronder beschrijven we de hoofdlijnen van beleid op de terreinen van justitie, veiligheid en migratie voor 2021. De inzet staat het komende jaar onvermijdelijk in het bijzondere licht van de crisis en de maatregelen waarmee we nog enige tijd zullen moeten leven. Er zijn grootschalige aanpassingen nodig in huisvesting, fysieke inrichting en werkwijzen. Het is de vraag in hoeverre processen in 2021 weer normaal kunnen verlopen en of we alle ambities op het geplande tijdpad kunnen waarmaken. De financiële ruimte is immers beperkt en sterk afhankelijk van het herstel van de wereldeconomie.

Koesteren van de rechtsstaat

Een goed functionerende rechtsstaat is het fundament van onze samenleving. Wetten en regels waaraan iedereen gelijke rechten kan ontlenen, bieden vrijheden en zekerheden aan burgers en bedrijven. De vele duizenden professionals die werkzaam zijn bij de rechterlijke macht, de politie en andere instellingen maken de rechtsstaat in de dagelijkse praktijk levend. Zij zorgen ervoor dat mensen ook daadwerkelijk hun recht kunnen halen en ervaren dat de rechtsstaat er ook voor hen is.

Bescherming van de rechtsstaat begint bij het signaleren van bedreigingen. Iedere drie jaar stelt het kabinet een Nationale Veiligheidsstrategie (NVS) op: een integrale afweging van wat onze nationale belangen bedreigt en welke aanpak nodig is. Naast infectieziekten, zijn er op dit moment met name risico’s rondom digitale dreigingen en uitval van vitale infrastructuur. Eind 2020 verschijnt een midterm review van de NVS-2019 en in 2022 wordt de NVS geheel vernieuwd. In 2021 wordt een bredere analyse gemaakt die de verwevenheid van interne en externe veiligheid tot uitdrukking brengt, wat de grondslag vormt voor een nog meer integrale strategie.

Op basis van de NVS worden plannen uitgewerkt, samenwerkingsverbanden opgezet en oefeningen uitgevoerd. Maar hoe goed je je ook voorbereidt, als de echte crisis komt is alles altijd anders. Het is dan razendsnel schakelen om de juiste maatregelen te nemen en zorgvuldig te communiceren. In reactie op Covid-19 pandemie heeft de crisisstructuur onder regie van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) het afgelopen half jaar overuren gedraaid. Effectieve samenwerking tussen nationale en lokale partners is hier cruciaal, alsmede de samenwerking binnen en tussen de veiligheidsregio’s. We zijn van plan deze samenwerking in het komend jaar te versterken, op basis van de evaluatie van de Wet veiligheidsregio’s en leerpunten uit diverse crisistypen, waaronder de actuele. Ook op EU-niveau is ruimte voor verbetering. De aanpak van een crisis moet zo dicht mogelijk aansluiten bij de werkelijkheid ter plaatse en daarom zetten wij in op betere samenwerking tussen lidstaten om waar nodig de coördinatie op EU-niveau te verbeteren.

De huidige ontwikkelingen tonen nogmaals hoe sterk onze samenleving leunt op digitale technologie: vrijwel alle vitale processen en diensten zijn afhankelijk van ICT. Dit maakt digitale veiligheid nóg belangrijker. Langs de lijnen van de Nederlandse Cybersecurity Agenda (NCSA) en de kabinetsreactie op het WRR-rapport: ''Voorbereiden op digitale ontwrichting'' versterken we de respons bij incidenten en crises met digitale aspecten. We zetten met een reeks van publieke en private partners in op het voorkomen van incidenten en versterken van de weerbaarheid. In ons stelsel is veel ruimte voor publiek-private samenwerking en eigen verantwoordelijkheid. Hiertoe brengen we in kaart welke wettelijke bevoegdheden er bestaan om informatie te delen of om in te grijpen. Dit geldt ook voor bevoegdheden om te sturen op de digitale weerbaarheid bij rijksoverheid, vitale aanbieders en niet-vitale organisaties. De uitkomsten hiervan kunnen desgewenst een plek krijgen in de wijziging van de Wet beveiliging netwerk- en informatiesystemen (Wbni), met inachtneming van de huidige ministeriële verantwoordelijkheid.

Een goed functionerende rechtsstaat stoelt op solide instituties. Om effectief te zijn, moeten de Rechtspraak en JenV-organisaties als het Openbaar Ministerie, de politie en het gevangeniswezen kunnen rekenen op vertrouwen, respect en herkenning van de waarde die zij leveren. Deze professionals opereren dagelijks in een complexe en vaak schrijnende werkelijkheid, met de uitdaging om tegelijk rechtmatig, effectief én kostenbewust te zijn. Met oog voor de mens in plaats van het cliëntnummer. Dit vraagt om hoogwaardig personeel en investeringen in kwaliteit en technologie. Daarnaast is er helderheid nodig over de uitvoerbaarheid van opgedragen taken. De organisaties werken hier gezamenlijk aan en worden met dit oogmerk ook betrokken bij de totstandkoming van beleid. Hieronder gaan we verder in op wat de instellingen van justitie, veiligheid en migratie het komend jaar gaan doen om opnieuw hun effectiviteit verder te verhogen.

Effectieve organisaties van de rechtsstaat

Modernisering van de rechtspraak

Juist in crisistijd is de rol van de rechtspraak als onafhankelijke derde staatsmacht van groot belang. Dit zien we ook internationaal, waar landen verschillend omgaan met de rechtstatelijke onderbouwing van noodverordeningen. In EU-verband zal JenV namens Nederland aandringen op projecten ter versterking van de rechtsstaat. Met de European Review Cycle komt er ook een instrument waarmee de ministers van Justitie lidstaten kunnen aanspreken op ontwikkelingen in de rechtsstaat.

Als gevolg van de crisis is de urgentie om achterstanden bij diverse organisaties in te lopen, groter geworden. Dit geldt in het bijzonder voor de Rechtspraak. Die zet alles op alles om de snelheid erin te houden, onderwijl verder bouwend aan de modernisering die al in gang was gezet. Verbetering van doorlooptijden, een effectieve organisatie en innovatie staan ook in 2021 op de agenda als onderdeel van de meerjarige afspraken tussen de Rechtspraak en JenV. De bedoeling is dat mensen die een geschil hebben of slachtoffer zijn van een misdrijf sneller geholpen worden en ook sneller genoegdoening krijgen.

Er komen investeringen in digitalisering. Overeenkomstig het regeerakkoord is er voor 2021 nog een bedrag van €45,1 mln. gereserveerd voor de strafrechtketen. Ook voor het civiele- en bestuursrecht wordt 2021 een belangrijk jaar voor verdere digitalisering. Die eerste zaakstromen zullen digitaal gaan verlopen met toepassing van aangepaste regelgeving voor digitaal procederen. In EU-verband krijgt de digitale samenleving ook prioriteit: er komen nieuwe wetgevingsinitiatieven rondom privacy en consumentenbescherming. En lidstaten versterken hun samenwerking rondom toepassing van kunstmatige intelligentie in opsporing en rechtspraak.

Ook op andere terreinen vinden innovaties plaats. Naar verwachting treedt de tijdelijke Experimentenwet Rechtspleging in 2021 in werking. Nieuwe (verplichte) experimenten kunnen dan starten met eenvoudigere procedures die conflicten niet op de spits drijven, maar partijen bij elkaar brengen en echte oplossingen bieden. Met de Rechtspraak is afgesproken dat door wordt gegaan met beproeven hoe procedures maatschappelijk effectiever kunnen worden gevoerd. Omdat geschillen het meest effectief worden opgelost als partijen tot elkaar komen, worden duurzame geschiloplossing middels mediation bevorderd. Er komt een wetsvoorstel, met onder meer een wettelijk register voor beëdigd mediators, dat in de loop van 2021 voorligt bij het parlement.

Capaciteit op orde

Jaarlijks wordt op basis van het Prognosemodel Justitiële ketens (PMJ) geraamd welke capaciteitsbehoefte wordt verwacht in de justitiële keten. Op basis van de meest recente ramingen van de PMJ, waarbij geen rekening is gehouden met eventuele gevolgen van de coronacrisis (het PMJ-proces is opgestart eind 2019 en is in januari 2020 afgerond), zijn er meerjarige bijstellingen verwerkt op basis van de meest recente uitkomsten van de PMJ-raming. In 2021 is er ruim € 142 mln. aan de begroting toegevoegd, structureel gaat het om € 332 mln. Het leeuwendeel hiervan gaat naar DJI: het gevangeniswezen € 113 mln., forensische zorg € 108 mln. en TBS € 38 mln.

Merkbaar versterkte politieorganisatie

Om de uitdagingen in de veiligheidsaanpak aan te gaan, is een flexibele, moderne politieorganisatie nodig. Dit kabinet heeft de operationele formatie uitgebreid onder andere naar aanleiding van moties uit de Tweede Kamer over bijvoorbeeld bij de Zedenpolitie, de Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel (AVIM) en in verband met de Brexit. Sinds het begin van deze kabinetsperiode wordt gewerkt aan de uitbreiding van de politiecapaciteit, naast de vervanging van een groot aantal medewerkers vanwege pensioen. De komende jaren worden de gevolgen echt goed merkbaar, omdat het eerste, grotere cohort aspiranten afstudeert en in een operationele functie aan de slag gaat. Daarnaast begint de vernieuwde basisopleiding, waardoor aspiranten in twee jaar (in plaats van drie) worden opgeleid en deels al onder begeleiding kunnen werken in de praktijk.

De coronacrisis bevestigt dat verbinding met de wijk voor de politie van essentieel belang voor haar functioneren. De politie ontwikkelt zich naar een organisatie waarin de oriëntatie op wijk, web en wereld wordt versterkt. Mede naar aanleiding van de uitkomsten van het Inspectierapport Gebiedsgebonden Politiewerk (GGP) wordt gerichter naar versterking van de basispolitiezorg gekeken, bijvoorbeeld door medewerkers in te zetten die zich richten op criminaliteit rond scholen of die als digitale wijkagent opereren. Ook bij de dienstverlening door politie zal nabijheid centraal staan.

Robuuste migratieketen

Bij het verder ontwikkelen van een robuuste migratieketen komen er verschillende analyses en beleidsdoorlichtingen tot stand. Hierbij wordt in 2021 ook gekeken naar partners waar een substantiële subsidierelatie mee is (artikel 37.2 en 37.3). Daarnaast brengen we in kaart op welke onderdelen de nationale wet – en regelgeving en uitvoeringspraktijk significant afwijkt van andere EU-lidstaten, om te onderzoeken in hoeverre aanpassingen kunnen bijdragen aan de effectiviteit van de migratieketen.

Een speciale Taskforce werkt aan het verkleinen van de wachtlijsten bij de IND. Om toekomstige fluctuaties in de instroom van asielzoekers beter het hoofd te bieden, worden ook in 2021 maatregelen die bijdragen aan flexibilisering van de asielketen door de ketenpartners verder uitgevoerd. De samenwerking tussen de ketenpartners en sturing op de migratieketen is onderwerp van voortdurende verbetering en reflectie.

Samengevat over de effectiviteit van de rechtstaat: de Rechtspraak, de politie en de migratieketen werken aan hun eigen effectiviteit om de uitdagingen van de huidige tijd aan te gaan. Versterking van de justitieketens zal overigens ook centraal staan in de nieuwe beleidsagenda voor de JenV-inzet in Caribisch Nederland. Hieronder geven we aan wat deze en andere organisaties op het domein van justitie en veiligheid van plan zijn om te gaan doen in het komend jaar.

Rechtsbescherming

De instanties van justitie en veiligheid zijn onverminderd aanwezig voor de rechtsbescherming van hen die dat nodig hebben. Vooral kinderen die bedreigd worden in hun ontwikkeling of veiligheid moeten snel geholpen worden. JenV werkt aan een breed gedragen toekomstscenario voor een effectievere jeugdbeschermingsketen. Dit wordt begin 2021 geleverd, samen met een plan van aanpak. Om huiselijk geweld en kindermishandeling sneller te stoppen worden in 2021 landelijke afspraken gemaakt met Veilig Thuisorganisaties over het optreden in de eerste 24 uur van een crisissituatie en bij vermoedens van kindermishandeling. In 2021 zal gewerkt worden met een landelijk handelingskader en kwaliteitscriteria voor de inzet van forensisch-medische expertise, waardoor slachtoffers beter worden geholpen en daders effectiever aangepakt.

Ons land heeft een goede digitale infrastructuur, die helaas ook voor criminelen aantrekkelijk is. Straffen voor allerlei vormen van digitale criminaliteit zijn bovendien relatief laag, zo ook voor het distribueren van kinderporno via servers in ons land. Dat is een beschamende situatie. De bestrijding van kinderporno krijgt daarom een impuls. Maximale straffen gaan omhoog en internetbedrijven (hosters) die laks omgaan met meldingen krijgen te maken met dwangsommen en bestuurlijke boetes. Er komt een wet om Nederlandse hosters aanhoudend bestuursrechtelijk aan te pakken. We willen geen kinderporno op servers in Nederland.

Bij een scheiding zijn kinderen nog te vaak de dupe. Bescherming van de rechten van kinderen staat daarom centraal in de ontwikkeling van een scheidingsaanpak die escalatie voorkomt en zorg en rechtspraak beter verbindt. In de loop van 2021 zijn de eerste uitkomsten beschikbaar van de nieuwe procedures, mede op basis van experimenten in twee arrondissementen. Ook wordt duidelijk hoe de prototypes van een digitaal scheidingsplein en een virtuele scheidingsbegeleider eruit komen te zien. Er komt een AMvB die regelt dat een gezinsvertegenwoordiger kan optreden zonder tussenkomst van advocaten.

Jongeren zijn niet alleen slachtoffers, soms worden ze ook daders. We maken ons vooral zorgen over hun betrokkenheid bij cyber- en drugscriminaliteit en gebruik van geweld. Naast de noodzakelijke focus op vroegsignalering, bewezen innovatieve interventies en goede nazorg, gaan we het jeugdstrafrecht aanpassen: er komt snellere, gerichte sanctionering van wetsovertredingen door jeugdigen. We willen deze trend keren om zowel de samenleving als de jongeren zelf te beschermen.

Bescherming is ook het doel van verbetering van de toegang tot het recht. Voor mensen die hier op achterstand staan, kent Nederland een stelsel van gefinancierde rechtsbijstand, momenteel in proces van herziening. Speerpunt hierin is de intensivering van rechtsbijstand bij ZSM-zaken (Zorgvuldig, Snel en op Maat). Naast de reeds bestaande wettelijk verankerde vormen van rechtsbijstand, wordt consultatiebijstand en rechtsbijstand bij OM-afdoening verleend. In 2021 wordt dit uitgebreid naar alle verdachten van misdrijfzaken. Hiervoor is jaarlijks € 10 mln. begroot binnen het totale budget voor rechtsbijstand.

Een prioriteit van dit kabinet is ook een betere bescherming van slachtoffers van misdrijven. De in 2018 gestarte Meerjarenagenda Slachtofferbeleid komt in 2021 tot een afronding. Een belangrijk spoor is het ondersteunen van slachtoffers bij het verhalen van schade. Hiertoe is in 2020 een college opgericht dat begin 2021 adviseert hoe het stelsel te verbeteren. Medio 2021 start ook (na goedkeuring door TK en EK) de implementatie van de Wet uitbreiding slachtofferrechten, die onder andere verdachten van zware gewelds- en zedenmisdrijven verplicht ter zitting te verschijnen.

De coronacrisis vergroot de maatschappelijke verschillen. Mensen die op meerdere gronden discriminatie ondervinden zijn daarbij extra kwetsbaar. Politie, OM, Rechtspraak en andere organisaties die staan voor de rechtsstaat hebben hier een bijzondere verantwoordelijkheid. Zij voeren het gesprek over regels en gewoonten die werkelijke gelijke behandeling in de weg staan en blijven hun eigen inclusiviteit bevorderen. Anti-discriminatie is de norm en bij overtreding handhaven we, ook online. In Europees verband maken we afspraken om online ‘hate speech’ aan te pakken. Het Meldpunt internetdiscriminatie krijgt een stevige positie. Het Nationaal Actieprogramma Discriminatie krijgt een vervolg. Zo worden delicten met een discriminatie-aspect zwaarder bestraft. We voeren het Actieplan Veiligheid LHBTI verder uit en zetten € 1 mln. in tegen antisemitisme. Met gemeenten en de KNVB gaan we racisme, antisemitisme en homofobie in voetbalstadions tegen. Het wordt eenvoudiger om discriminatie te melden; alle meldingen krijgen opvolging, binnen of buiten het strafrecht.

Mensen die in aanraking komen met politie en justitie, kunnen een psychiatrische of psychische stoornis hebben. Voor de veiligheid van de samenleving is het van belang dat zij een passende behandeling en beveiliging ontvangen. Het programma forensische zorg beoogt een nieuw en versterkt fundament voor een betere balans tussen zorg en veiligheid, met ook aandacht voor goed risicotaxatie management. Ook wordt de analyse uitgewerkt die is gemaakt in het kader van de Brede maatschappelijke heroverwegingen ‘zorg voor een veilige omgeving’. De focus daarbij ligt op het afremmen van de groei van de uitgaven van de forensische zorg.

De vraag wanneer veroordeelden, met of zonder tbs-indicatie, een veilig begin kunnen maken met terugkeer in de samenleving vergt een buitengewoon zorgvuldige afweging. Begin 2021 treedt de Wet Straffen en Beschermen in werking, die het onder meer mogelijk maakt dat partners meer informatie met elkaar kunnen delen over re-integratie en risico’s, dat gedetineerden op een beperkt beveiligde afdeling kunnen worden geplaatst en dat het OM een voorwaardelijke invrijheidsstelling beslissing kan nemen.

Onderwerpen als de balans tussen zorg en veiligheid in de forensische instellingen of die tussen bescherming van kinderen en vervolging van jeugddelinquenten zijn doortrokken van de dilemma’s die inherent zijn aan de dubbele taak op ons domein – enerzijds de rechtsbescherming en anderzijds handhaving van wetten en regels en bestraffing van overtreding. Dit spanningsveld komt op talloze manieren tot uiting in de dagelijks praktijk, zeker omdat zowel in de rechtsbescherming als in de veiligheidsaanpak intensief wordt samengewerkt met een hele reeks aan partners. Lokaal bestuur, advocaten, bedrijven, maatschappelijke organisaties die zich inzetten voor steun aan ex-gedetineerden en asielzoekers etc. – allen brengen zij eigen perspectieven en waarden in die meegenomen moeten worden in de overwegingen.

Dit geldt des te sterker in de veiligheidsaanpak, waar de partners van justitie en veiligheid vaak slechts één van de partijen zijn. Hieronder wordt beschreven waar onze organisaties zich het komende jaar vooral voor gaan inzetten. Bij het lezen is het dus goed te bedenken dat bij al deze onderwerpen ook een reeks aan andere interventies plaatsvindt vanuit andere departementen, bestuurslagen, bedrijfsleven en maatschappelijke partners, zowel lokaal als internationaal.

Prioriteiten in het veiligheidsbeleid

In de veiligheidsaanpak wordt telkens bezien waar de dreigingen zijn en wat voorrang moet krijgen bij de aanpak (zie 2.2.Veiligheidsagenda). Daarom is de Veiligheidsagenda tussentijds herijkt. De coronacrisis heeft in elk geval tijdelijk effect op criminaliteitsvormen: inbraken, zakkenrollen en andere vormen van traditionele criminaliteit daalden tijdelijk, terwijl fenomenen als cybercrime en fraude via internet in omvang groeien. Daarnaast gaan reeds gesignaleerde trends verder. Criminaliteit lijkt te verharden, ook onder jongeren – ondanks de sterke daling van geregistreerde algemene jeugdcriminaliteit. Grensoverschrijdende criminaliteit, cybercrime en drugscriminaliteit blijven aandacht vereisen. Maatschappelijke scheidslijnen verdiepen zich al langer in Nederland en met het onvermijdelijke economische laagtij zal de komende periode extra aandacht nodig zijn voor mensen die minder weerbaar zijn, ook tegen de verlokkingen van criminaliteit en radicalisering.

Bij dit alles is het lokaal bestuur een cruciale partner. De verantwoordelijkheid voor het lokale veiligheidsbeleid ligt immers bij de gemeente. De burgemeester heeft ook verschillende bevoegdheden in het kader van zijn openbare orde taak; zo overlegt hij of zij binnen het driehoeksoverleg over de taakuitvoering van de politie. Daarom werken het departement en taakorganisaties van JenV nauw samen met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten, het Nederlands Genootschap van Burgemeesters en gemeenten zelf. De OOV-portefeuille (Openbare Orde en Veiligheid) bestaat al langere tijd niet meer alleen uit klassieke handhaving van de openbare orde en crisisbeheersing. Zorg, leefbaarheid, veiligheid en de bestuurlijke aanpak van ondermijning en georganiseerde criminaliteit zijn inmiddels zwaarwegende en tijdrovende onderdelen. Denk hierbij aan bevoegdheden op het terrein van huiselijk geweld, het drugsbeleid en binnen het sociale domein. De veranderde invulling van taken hangt samen met de stevigere rol die van gemeenten gevraagd wordt, bijvoorbeeld bij de aanpak van radicalisering en ondermijning. Er moet continue aandacht zijn voor toerusting van het lokaal bestuur om die stevigere rol te vervullen. Samen met de Minister van BZK wordt in 2021 verder uitvoering gegeven aan de Agenda Burgemeester (Kamerstukken II 2019/20, 35300 VII, nr. 108).

De afgelopen jaren ziet Nederland nieuwe vormen van zware criminaliteit, waarbij het gebruik van grof geweld te midden van gewone burgers niet geschuwd wordt. Criminele organisaties spreiden hun tentakels uit in de bovenwereld en ondermijnen zo onze rechtsstaat. We hebben te maken met een diepgeworteld probleem, dat we niet gaan oplossen met incidentele maatregelen. Gedurende een langere periode is daarom een aanpak nodig die het mogelijk maakt langdurige samenwerkingsverbanden en diepergaande expertise op te bouwen. De afgelopen periode is hard gewerkt om robuuste maatregelen te nemen en die ook structureel te maken.

De aanpak van ondermijning is prioriteit, in de volle breedte: van lokaal tot internationaal, met de focus op voorkomen, oprollen en afpakken. Voor 2021 is € 141 mln. structureel extra ter beschikking gesteld. We leveren daarvoor meer bewaking en beveiliging (ca. € 40 mln.). Ook komt er een Multidisciplinair Interventie Team, waarin alle betrokken diensten intensief samenwerken (ca. € 82 mln.). Daarnaast is eenmalig € 15 mln. uitgetrokken om de lokale aanpak te verstevigen. Ten slotte is voor ondersteunende versterkingen € 4 mln. uitgetrokken. In 2020 hebben acht gemeenten incidentele middelen gekregen voor preventie van ondermijning; deze voorstellen worden mede in 2021 geïmplementeerd.

Ook de bouw van een nieuwe extra beveiligde gevangenis in Zeeland maakt onderdeel uit van de aanpak van ondermijning (met additionele middelen buiten de hierboven genoemde gelden). In juni 2020 is een bestuursakkoord gesloten over de compensatie voor het feit dat de Marinierskazerne niet naar Vlissingen verhuist. Onderdeel is de Law Delta met onder meer een justitiecomplex en een Strategisch kenniscentrum Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit in Vlissingen. Het totale budget aan Rijkszijde van € 650 mln. in 10 jaar tijd is te vinden bij de begroting van het Ministerie van BZK (bijlage 7 die ingaat op de rijksuitgaven).

Georganiseerde criminaliteit en fraude zijn ook aandachtspunten in de verwachte snelle uitrol van aanzienlijke Europese fondsen ten behoeve van economisch herstel. Economische steunmaatregelen in reactie op de effecten van de Covid-19 crisis dienen degenen te bereiken die daar het meest behoefte aan hebben. Fraude daarmee wordt dan ook actief bestreden, zowel op nationaal niveau als in EU-verband. Het is van belang dat Eurojust en Europol adequaat zijn toegerust om hun rol bij de aanpak van georganiseerde misdaad en fraude te kunnen vervullen. Hetzelfde geldt voor het Europees bureau voor fraudebestrijding (OLAF) en het Europees OM (EOM). Het is van belang dat die laatste zo snel mogelijk van start gaat, zodra er voldaan is aan alle voorwaarden om dat mogelijk te maken en gaat doen waarvoor het is opgericht, te weten het bestrijden van fraude met EU-middelen. Een en ander maakt deel uit van de integrale besluitvorming over het nieuwe EU Meerjarig Financieel Kader (MFK), passend binnen de kabinetsinzet voor een modern en financieel houdbaar MFK.

Bijzondere aandacht binnen de aanpak van georganiseerde criminaliteit is er voor mensenhandel. Het lopende interdepartementale programma Samen tegen mensenhandel krijgt ook in 2021 verdere uitvoering, onder meer met de realisatie van afspraken uit de veiligheidsagenda 2019-2022. Daarbij wordt in 2021 met de middelen uit de motie Segers-Asscher verder gewerkt aan uitbreiding van de politiecapaciteit ten aanzien van de bestrijding van mensenhandel. Aandachtspunt blijft ook de gemeentelijke aanpak waarover in het interbestuurlijk programma afspraken zijn gemaakt. Daarbij blijft JenV betrokken bij de implementatie van de handvatten die VNG ontwikkelt en de uitrol van het kader. JenV blijft in contact met de betrokken partners zoals de VNG en de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIECs) om knelpunten te signaleren en waar mogelijk op te lossen. Verdere verbetering van de mogelijkheden tot gegevensdeling tussen ketenpartners is eveneens een belangrijk speerpunt. Naast gegevensdeling in de keten zal ook gewerkt worden aan de gegevensverzameling ten behoeve van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen. Tot slot zullen op basis van actuele ontwikkelingen waar nodig nieuwe maatregelen getroffen worden om de aanpak samen met betrokken partners blijvend te versterken.

De dreiging van cybercrime neemt toe. In antwoord hierop gaan we door met de verstoring van criminele verdienmodellen. We houden aandacht voor slachtoffers van online criminaliteit en zetten gericht in op veilig internet-gedrag, onder meer met een preventieconvenant tussen publieke en private partners. Er komt € 10 mln. extra voor uitvoering van de Wet Computercriminaliteit III. Er komen strakkere waarborgen voor de publieke aanschaf van hacksoftware en grotere inzet op het beschermen van de privacy van burgers onderling. Stevige inzet is er op het verspreiden van wraakporno; dit wordt als een zelfstandig delict strafbaar gesteld.

De terroristische dreiging in Nederland is in 2020 nog altijd aanzienlijk. Prioriteit ligt op het voorkomen van een aanslag. Verder ligt komend jaar het accent op verdere verbetering van de informatie-uitwisseling en detectie van jihadistische reisbewegingen, vervolging van terugkeerders uit strijdgebieden en re-integratie na detentie, inzet op preventie met een individuele maatwerkaanpak en beter zicht op effectiviteit van lokale interventies. We gaan problematisch gedrag (links- en rechts- en islamitisch extremisme) en ongewenste buitenlandse financiering tegen en ondersteunen gemeenten bij de aanpak hiervan. Daarbij wordt ingezet op bevordering van transparantie van maatschappelijke organisaties (wetsvoorstel ligt ter advisering bij de Raad van State). Daarnaast komt er een uitbreiding van een verbod voor radicale organisaties die tot doel hebben onze democratische rechtsstaat omver te werpen (de wetswijziging ter verruiming van de mogelijkheden tot het verbieden van rechtspersonen(2:20 BW) komt in het najaar ter behandeling).

Bij de aanpak van dreigingen door statelijke actoren ligt de focus op economische veiligheid, ongewenste buitenlandse inmenging gericht op de diaspora en bescherming van democratische instituties. We verbeteren informatie-uitwisseling en maken doelgroepen bewuster van dreigingen. De veiligheid van de aanstaande Tweede Kamerverkiezingen krijgt extra aandacht. Een investeringstoets wordt ingezet om te beschermen tegen nationale veiligheidsrisico’s bij overnames en investeringen. Ook risico’s bij inkoop vanuit de overheid en vitale infrastructuur gaan we beter beheersen. Ongewenste kennisoverdracht in brede zin wordt via de weg van (academisch) onderwijs en onderzoek beperkt door verder in te zetten op bewustwording, handvatten voor veiligheidsbeleid en verscherpt toezicht op onderzoek en onderwijs. Er komt een strategisch afwegingskader om te bepalen of (nieuwe) technologie cruciaal is voor de nationale veiligheid. Rijksbreed onderzoeken we hoe we de strategische afhankelijkheid van Nederland te verkleinen.

Een menswaardig en effectief migratiebeleid

Migratie is een dynamisch, veelzijdig en complex vraagstuk, met duidelijke internationale, Europese en nationale dimensies en samenwerkingsverbanden. Het is juist daarom van belang om open en transparant te communiceren over ontwikkelingen, knelpunten en doelstellingen. In 2021 gaat de aandacht uit naar de hierboven beschreven versterking van de migratie-keten. Daarnaast gaat de aandacht uit naar versterking van het Europees grenzentoezicht, het stimuleren van kennismigratie en het gemeenschappelijk asielbeleid. De aanpak van overlast en terugkeer van onrechtmatig verblijvende vreemdelingen is een prioriteit.

Grenzen en Schengen

Een open maar weerbaar Schengen is van groot belang voor de interne markt en het vrij verkeer van personen. Het kabinet zet in op versterking van het grenstoezicht en het verbeteren van de implementatie van het Schengen- en asielacquis, ook omwille van het waarborgen van vrij verkeer. Ten aanzien van de buitengrenzen versterkt Nederland zijn bijdrage in personeel aan Frontex. Het agentschap zal door de nieuwe verordening meer capaciteit krijgen en een sterker mandaat ten aanzien van geïntegreerd grensbeheer en terugkeer. Het beheer van de buitengrenzen wordt verder verbeterd door implementatie van zes Europese verordeningen, waarbij in 2021 de nadruk ligt op de realisatie van SIS (Schengen Information System), EES (Entry-Exit System) en ETIAS (European Travel Information and Authorization System), en verdere digitalisering van het grensproces.

Gemeenschappelijk Europees Asiel Stelsel

De Europese Commissie heeft in 2020 een nieuw asiel- en migratiepakket voorgesteld, met onder meer wetsvoorstellen voor de hervorming van het gemeenschappelijk Europees asielstelsel (GEAS). In 2021 wordt de behandeling hiervan voortgezet. Een effectief asielsysteem is essentieel voor het goed functioneren van Schengen. Nederlandse prioriteiten zijn het voorkomen van secundaire migratiestromen en het aanpakken van oneigenlijk gebruik van asielprocedures en de daarmee samenhangende voorzieningen. Inzet van het kabinet hierbij is dat het traditionele op rechten geënte systeem wordt gecomplementeerd met een sterk systeem van regels, zonder hierbij solidariteit uit het oog te verliezen. Gewenste verbeteringen zijn onder meer de ontwikkeling en implementatie van een verplichte buitengrensprocedure voor kansarme asielverzoeken (terugkeer incluis), verdere harmonisatie van asielprocedures en opvangvoorzieningen en het efficiënter maken van de Dublinregels. Ook willen we streng toezicht middels monitoring door het EU-asielagentschap EASO en krachtige handhaving van de regels door de Commissie.

Minder overlast en illegaliteit, meer terugkeer

Een wisselende en relatief kleine groep asielzoekers zorgt in Nederland voor disproportionele overlast en criminaliteit. Hiermee ondermijnen ze het draagvlak voor de opvang van asielzoekers die zijn gevlucht voor oorlog en geweld. Dit vraagt om een stevige aanpak. De integrale (lokale) aanpak van de migratieketen, de strafrechtketen en het lokale bestuur zal in 2021 verder geïntensiveerd worden met de inzet van ketenmariniers, waarbij steeds wordt gekeken of aanvullende maatregelen (ook op het gebied van bewaring) noodzakelijk en mogelijk zijn. Vreemdelingen uit veilige landen zijn oververtegenwoordigd in de groep overlastgevenden; zij worden in 2021 separaat en versoberd opgevangen. Dit past bij de relatief korte tijd die zij veelal in Nederland verblijven vanwege hun kansarme asielaanvraag. Daarnaast helpt dit om deze personen goed beschikbaar te houden voor de afhandeling van de asiel- en eventuele terugkeerprocedure.

In 2021 zal een evaluatie van de vijf pilot-Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (LVV’s) worden opgeleverd. Bij een positieve evaluatie gecombineerd met de opgedane ervaring zal de inzet zijn om een bestuursakkoord met de VNG te sluiten, om in de toekomst te komen tot een landelijk dekkend netwerk. De verwachting is dat de LVV’s de noodzaak wegnemen voor gemeenten om eigen bed, bad en broodvoorzieningen in stand te houden. Al tijdens de pilotperiode bouwen gemeenten de BBB-capaciteit in eenzelfde tempo af als die van de LVV wordt opgebouwd.

Terugkeer is aan de orde voor iedere vreemdeling die niet rechtmatig in Nederland verblijft. Binnen de EU zet Nederland zich in voor toepassing van de Visumcode om landen aan te spreken die onvoldoende meewerken aan terugkeer van hun onderdanen. Om de irreguliere instroom te verminderen en de terugkeer te bevorderen, versterken we zowel bilateraal als in EU-verband de samenwerking met prioritaire landen van herkomst en transitlanden. Daartoe zet JenV, samen met BZ en andere partners, in op o.a. versterken van opvang en bescherming van vluchtelingen in de regio, opschalen van vrijwillige terugkeer, aanpakken van irreguliere migratie en mensensmokkel en meer capaciteit voor migratiemanagement. Voor landen waar vanuit migratieoogpunt prioriteit ligt, geldt een kabinetsbrede aanpak met inzet van alle beschikbare instrumenten van buitenlands beleid.

Het verkrijgen van het Nederlanderschap is een groot goed. Het kabinet verzwaart de voorwaarden die hieraan worden gesteld. Vanaf medio 2021 geldt dat vreemdelingen die om naturalisatie verzoeken het Nederlands moeten beheersen op taalniveau B1, een niveau hoger dan de huidige vereiste. Deze verhoging onderstreept het grote belang dat het kabinet hecht aan de nationaliteit.

Het stimuleren van kennismigratie blijft van belang. De verblijfsregeling voor essentieel personeel van startups treedt begin 2021 in werking. Prioriteit heeft daarnaast het stroomlijnen en concretiseren van regelgeving, bijvoorbeeld ten aanzien van de erkend referent. Hiermee zet Nederland verdere stappen in het aantrekken én het behouden van internationaal talent.

Tot slot

In deze beleidsagenda is beschreven wat de voornemens zijn voor 2021 op de terreinen van justitie, veiligheid en migratie. Zowel waar het inhoudelijk beleid betreft, als waar het gaat om versterking van de organisaties die het dagelijks werk uitvoeren. Zij doen dit niet alleen; bij elk onderwerp is een keur aan stakeholders en belanghebbenden betrokken. Hun onderlinge samenwerking vormt de ruggengraat van de aanpak, we doen het echt met elkaar.

In die samenwerking zijn stevige discussies aan de orde van de dag. Over de voorwaardelijke invrijheidsstelling, over de hoeveelheid agenten in de wijk en over terugkeer van onrechtmatig verblijvende vreemdelingen - om er enkele te noemen. We nemen alle perspectieven ter harte en zoeken telkens naar maatschappelijk draagvlak voor de aanpak. Toetssteen blijven de kernwaarden van onze rechtsstaat. Niet dat dat het eenvoudiger maakt. De professionals in de rechtsstaat staan dagelijks voor ingewikkelde dilemma’s. Rechtsbescherming van daders én bescherming van slachtoffers. Informatie verzamelen die de collectieve veiligheid dient én waarborgen van de privacy; strak handhaven van de anderhalve meter normen én ruimte laten voor fundamentele grondrechten. Onze intentie is om zo transparant mogelijk te zijn over de keuzes die onder onze verantwoordelijkheid worden gemaakt en hierover met de grootst mogelijke openheid te communiceren. We verwelkomen hierbij nadrukkelijk het maatschappelijk debat. Ook in dit opzicht is bescherming van de rechtsstaat een zaak van ons allemaal.

2.2 Veiligheidsagenda

In de Veiligheidsagenda hebben de Minister van JenV, het college van procureurs-generaal en de regioburgemeesters doelstellingen geformuleerd voor de periode 2019–2022. Deze Veiligheidsagenda is complementair aan de lokale veiligheidsagenda’s.

In onderstaande tabel worden de prestatie-indicatoren omtrent de belangrijkste thema’s gepresenteerd. Een uitgebreide toelichting evenals de definities van de indicatoren zijn te vinden in de Veiligheidsagenda 2019–2022.

In het Landelijk Overleg Veiligheid en Politie (LOVP) van 29 juni jl. is de herijking van de Veiligheidsagenda besproken. Daaraan voorafgaand heeft via de politiechefs in de regionale driehoeken een (schriftelijke) appreciatie plaatsgevonden.

Voor 2020 worden de doelen uit 2019 gehandhaafd. In november 2020 wordt in het LOVP een voorstel over de doelstellingen voor 2021 besproken.

2.3 Belangrijkste beleidsmatige mutaties

De onderstaande tabellen bevatten de belangrijkste mutaties voor respectievelijk de uitgaven en ontvangsten sinds de ontwerpbegroting 2020. Daarbij is onderscheid gemaakt tussen mutaties bij nota van wijziging, bij Voorjaarsnota 2020 en bij Miljoenennota 2021. De mutaties die groter zijn dan € 10 mln. worden toegelicht en, indien politiek relevant, worden ook kleinere mutaties toegelicht.

Toelichting

• 1. Bestrijding van mensenhandel en gedwongen prostitutie.N.a.v. de motie van de leden Segers en Asscher (Tweede Kamer, vergaderjaar 2019–2020, 35 300, nr. 25) wordt een oplopende investering van structureel € 10 mln. beschikbaar gesteld voor de versterking van de Afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel (AVIM) van de politie. Met de middelen uit de motie worden alle onderdelen van de AVIM versterkt ten behoeve van de aanpak van mensenhandel.

• 2. ZedenzakenDe motie van de leden Klaver cs (Tweede Kamer, vergaderjaar 2019-2020, 35 300, nr. 11) leidt tot structureel € 15 mln. oplopende investering voor extra capaciteit van de zedenpolitie, in (medisch) forensisch onderzoek en in opleiding tot zedenrechercheurs.

• 3. Digitalisering strafrechtketenDe Regeerakkoordmiddelen voor digitalisering van werkprocessen in de strafrechtketen die gereserveerd waren op de Aanvullende Post zijn overgeheveld naar de JenV-begroting. De middelen worden besteed aan verscheidende projecten met als doel om papier uit de keten te krijgen, de dienstverlening te verbeteren en te investeren in de kernsystemen.

• 4. AsielAls gevolg van de hoger dan verwachte asielinstroom en een oplopende verblijfsduur in de asielopvang, loopt de bezetting in het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) op en dit leidt tot meerkosten. Een deel van de kosten van de opvang van eerstejaars asielzoekers uit ontwikkelingslanden wordt toegerekend aan ODA. Ook bij de Immigratie en Naturalisatie Dienst (IND), zijn er meerkosten mede in verband met het wegwerken van opgelopen achterstanden. Voorts is het budget van de Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) en de Raad voor de rechtspraak (RvdR) in de jaren 2020-2022 als gevolg van de hogere asielinstroom verhoogd. Daarnaast vallen de kosten van Nidos € 15 mln. tegen als gevolg van een lagere bezetting van alleenstaande minderjarige vreemdelingen.

• 5. ODA toerekening eerstejaars asielopvangDe hogere uitgaven voor de opvang in het eerste jaar van asielzoekers worden conform de bestaande afspraken toegerekend aan ODA en overgeheveld van de begroting van BHOS naar de JenV-begroting.

• 6. Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ)Het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) geeft de capaciteitsbehoefte aan van de justitiële keten. Op basis van het PMJ wordt het budget voor de justitiële ketens in 2020 in totaal met € 118,3 mln. verhoogd met een oploop naar € 284,3 mln. in 2025. Sommige reeksen bij DJI zijn op het niveau 2022 doorgetrokken.

• 7. OndermijningBij de eerste suppletoire begroting is de bij Najaarsnota 2019 toegekende € 110 mln. via de eindejaarsmarge toegevoegd aan het budget voor het brede offensief tegen ondermijnende criminaliteit. Daarvan is € 22 mln. doorgeschoven naar latere jaren. In 2020 is daarmee € 88 mln. beschikbaar. Voor 2021 is het budget verhoogd naar € 141 mln. en met ingang van 2022 naar € 150 mln. structureel.

• 8. Invulling TaakstellingVoor de jaren 2020 t/m 2023 was er nog een in te vullen taakstelling opgenomen in de JenV-begroting van € 47 mln. per jaar. Thans is deze taakstelling ingevuld door een deel van de prijsbijstellingstranche 2020 in te zetten (€ 15 mln. per jaar), een verlaging van de uitgaven aan externen als onderdeel van de apparaatsuitgaven (€ 5 mln.), diverse afrekeningen met agentschappen en een tweetal ramingsbijstellingen (vreemdelingenbewaring en onrechtmatige detentie).

• 9. Dwangsommen INDDe kosten voor de dwangsommen bij de IND worden geraamd op € 65,4 mln. De dekking van deze kosten wordt voor een bedrag van € 39,8 mln. gevonden bij meevallers uit de afrekeningen over 2019 van Nidos en COA, uit het afromen van het eigen vermogen boven de 5% bij COA en een bedrag uit de asielreserve. Het restant van € 26,5 mln. wordt door de IND gedekt uit een voorziening van het eigen vermogen.

• 10. RechtsbijstandVorig jaar zijn bij Najaarsnota middelen aan de begroting van JenV toegevoegd voor de Rechtsbijstand. Door middel van de eindejaarsmarge zijn deze en overige onderuitputting op het rechtsbijstandbudget overgeheveld naar 2020 (€ 63,3 mln.). Een gedeelte van deze middelen wordt door middel van een kasschuif verschoven naar 2021 zodat in 2020 en 2021 jaarlijks € 36,5 mln. beschikbaar is voor een tijdelijke toelage voor de sociale advocatuur. Om op het totaal benodigde bedrag van € 73 mln. te komen is € 9,7 mln. ingepast in het meerjarige programmabudget voor de stelselherziening. Om dit te bewerkstelligen is een kasschuif binnen het budget van de rechtsbijstand verwerkt.

• 11. Loonbijstelling 2020De tranche loonbijstelling 2020 is met deze mutatie aan de begroting van JenV toegevoegd en vervolgens verdeeld naar de desbetreffende artikelen.

• 12. Prijsbijstelling 2020De jaarlijkse prijsbijstelling wordt met deze mutatie toegevoegd aan de JenV- begroting en is ingezet voor de gedeeltelijke invulling van de taakstelling (€ 15 mln.) en voorts via een kasschuif voor een verhoging van het structurele budget voor ondermijning.

• 13. KasschuivenEr is een aantal kasschuiven gedaan van de jaren 2020 tot en met 2025 om het budget in overeenstemming te brengen met de uitgavenplanning. Het betreft onder ander een kasschuif op een vroegpensioenregeling van de politie (inkoop Max), een kasschuif bij DJI ter dekking van frictiekosten en een kasschuif bij rechtsbijstand voor tijdelijk extra middelen sociale advocatuur. Naast deze grotere kasschuiven bevat deze categorie een drietal kleinere kasschuiven voor verkeershandhaving Openbaar Ministerie, wet normalisering rechtspositie ambtenaren voor de Hoge Raad en de Raad voor de rechtspraak en CAO rechterlijke macht.

• 14. RA-middelen: tranche 2021 politieDe Politie heeft bij het Regeerakkoord structureel extra middelen gekregen voor verschillende te nemen maatregelen. Deze middelen zijn in afwachting van bestedingsplannen gereserveerd op de Aanvullende Post van de rijksbegroting. De RA-middelen worden per tranche overgeboekt naar de begroting van JenV. Thans is vanaf het jaar 2021 structureel een bedrag van € 23 mln. ontvangen vanuit de Aanvullende Post.

• 15. Law Delta ZeelandLaw Delta Zeeland ten behoeve van justitiële diensten en veiligheidsorganisaties: hiervoor wordt meerjarig budget vrijgesteld voor een penitentiaire inrichting Vlissingen (die onder andere een Extra Beveiligde Inrichting (EBI) zal huisvesten), een kenniscentrum over georganiseerde criminaliteit (ondermijning) en een hoog beveiligde zittingslocaties (rechtbank).

• 16. Kasschuif ondermijning en afpakkenEr is een kasschuif in het kader van Ondermijning en Afpakken gedaan om het budget in overeenstemming te brengen met de uitgavenplanning. Deze kasschuif heeft hoofdzakelijk te maken met het niet meer dit jaar kunnen realiseren van bepaalde projecten (met name door gemeenten) op het terrein van ondermijning en vertraging ten opzichte van de oorspronkelijke planning van ICT-trajecten.

• 17. Digitalisering werkprocessen strafrechtketenHet restant Regeerakkoordmiddelen voor digitalisering van werkprocessen in de strafrechtketen is bij augustusbrief vanuit de Aanvullende Post overgeheveld naar de JenV-begroting. De middelen worden besteed aan verscheidende projecten met als doel om papier uit de keten te krijgen, de dienstverlening te verbeteren en te investeren in de kernsystemen. Zie ook post 3.

• 18. Justitiële Jeugdinrichting (JJI) TeylingereindNaar aanleiding van de meest recente PMJ-ramingen (Prognosemodel Justitiële Ketens) is besloten de oudbouw Teylingereind vooralsnog niet af te stoten maar voorlopig onderdeel te laten van de in stand te houden capaciteit. Derhalve is het daarvoor beschikbaar gestelde budget afstootkosten niet gebruikt en wordt conform de agentschapsregels teruggestort naar het moederdepartement. Ter dekking van de instandhoudingskosten en een eventueel alsnog te nemen afstootbesluit zijn deze gelden beschikbaar gesteld aan DJI door middel van een desaldering.

• 19. Grenzen en VeiligheidVoor het verhogen van de veiligheid van het Europese grondgebied heeft de Europese Raad van de Europese Unie een aantal verordeningen op het gebied van Grenzen en Veiligheid vastgesteld. Implementatie van de verordeningen is juridisch noodzakelijk. Met deze mutatie worden de gereserveerde middelen toegekend voor uitvoering van het project ‘grenzen en veiligheid’

• 20. Kasschuif IND (Immigratie -en Naturalisatiedienst)De kasschuif achterstanden IND hangt samen met de Taskforce die er op gericht is nog dit jaar de opgelopen achterstanden bij IND weg te werken. Hierdoor zal een deel van de eerder in 2021 verwachte productie verschuiven naar 2020. Om dit te bekostigen is een kasschuif gedaan over de jaren 2021 naar 2020 om het budget aan te sluiten met de uitgaven.

• 21. Corona gerelateerde kostenIn verband met extra uitgaven en gederfde ontvangsten door COVID-19 is in 2020 € 60 mln. en in 2021 € 40 mln. beschikbaar gesteld. Als gevolg van de genomen corona maatregelen maakt JenV kosten voor personele bescherming, om primaire processen corona-proof te maken en om achterstanden binnen de strafrechtketen weg te werken. Daarnaast worden er door de coronamaatregelen lagere ontvangsten voorzien bij de griffierechten en de administratiekosten CJIB. ↵ De beschikbare middelen zijn overgemaakt naar artikel 92 en worden bij tweede suppletoire begroting 2020 en eerste suppletoire begroting 2021 nader verdeeld. In het voorjaar 2021 wordt tevens bezien hoe de COVID-19 gerelateerde uitgaven en ontvangsten zich in 2021 en verder zullen gaan ontwikkelen.

Toelichting

• 1. Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ)De verwachte ontvangsten zijn in het jaar 2020 per saldo met € 5,2 mln. bijgesteld. Deze bijstelling vindt onder andere plaats door een meevaller bij de griffierechten van € 12 mln. en een tegenvaller bij CJIB administratiekosten van € 6,8 mln. Meerjarig worden er lagere ontvangsten bij griffierechten en lagere ontvangsten bij het CJIB administratiekosten verwacht. Voor de administratiekosten geldt dat de verwachte ontvangsten op basis van het geraamde aantal boetes, gemiddeld tarief en inningspercentage lager zullen uitvallen.

• 2. Boeten en TransactiesEen tegenvaller in 2020 bij de geraamde ontvangsten uit B&T van € 2,8 mln. Bij de B&T-ontvangsten wordt een meerjarige meevaller verwacht die in 2025 oploopt tot ca. € 56 mln.

• 3. Dekking dwangsommen INDDiverse ontvangsten, met name afrekeningen uit 2019 en de afroming van het eigen vermogen van COA (boven de 5%) zijn ingezet als dekking voor de verwachte kosten uit hoofde van dwangsommen bij de IND (zie ook toelichting bij de uitgaven).

• 4. Afrekening NidosDe afrekening Nidos over het jaar 2019 betrof € 15 mln. Hiervan is € 2,5 mln. ingezet als dekking voor de dwangsommen IND. Het overige deel is terugbetaald aan JenV en wordt ingezet voor de invulling van de taakstelling.

• 5. Tegenvaller Boeten en TransactiesDoor de coronamaatregelen is er minder verkeer op de weg. Hierdoor zijn minder verkeersboetes uitgedeeld. In totaal wordt een tegenvaller van 147 mln. in 2020 verwacht.

• 6. Justitiële Jeugdinrichting (JJI) TeylingereindNaar aanleiding van de meest recente PMJ-ramingen (prognosemodel justitiële ketens) is besloten de oudbouw Teylingereind vooralsnog niet af te stoten maar voorlopig onderdeel te laten van de in stand te houden capaciteit. Derhalve is het daarvoor beschikbaar gestelde budget afstootkosten niet gebruikt en wordt conform de agentschapsregels teruggestort naar het moederdepartement. Ter dekking van de instandhoudingskosten en een eventueel alsnog te nemen afstootbesluit zijn deze gelden beschikbaar gesteld aan DJI door middel van een desaldering.

2.4 Overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven

2.5 Strategische Evaluatie Agenda en beleidsdoorlichtingen

Strategische Evaluatie Agenda

Doelstelling Strategische Evaluatie Agenda

In het kader van operatie Inzicht in Kwaliteit wordt het gebruikelijke overzicht met een planning van beleidsdoorlichtingen op termijn omgevormd tot een Strategische Evaluatie Agenda (SEA). Dit is door de minister van Financiën in april 2020 aan de Kamer gemeld. Het doel van de SEA is te komen tot betere en meer bruikbare inzichten in de maatschappelijke toegevoegde waarde op belangrijke beleidsthema’s, het meer benutten van dit inzicht en daarmee uiteindelijk hogere maatschappelijke toegevoegde waarde van beleid. Daarmee komt de focus meer te liggen op de integrale en samenhangende beleidsaanpak van een beleidsthema en minder op de afzonderlijke beleidsonderdelen. In deze paragraaf wordt toegelicht hoe JenV hier invulling aan geeft. De begroting 2021 wordt voor wat betreft de SEA gezien als een tussenjaar waarbij een eerste verbeterslag richting de criteria voor de SEA wordt gemaakt. Dit betekent dat in deze begroting nog (grotendeels) de gebruikelijke systematiek van planning van beleidsdoorlichtingen en het overzicht van evaluaties en overig onderzoek wordt gehanteerd.

Doelstelling JenV

JenV heeft de ambitie om de kennisfunctie te versterken door beter gebruik te maken van bestaande kennis van en voor beleid, collectieve opgaven ook collectief te organiseren en gerichter en strategischer kennis te ontwikkelen voor grote vraagstukken in de toekomst. Deze ambitie komt nader tot uitdrukking in de wijze waarop JenV wil komen tot de SEA: JenV voegt hier het onderdeel ‘kennis’ aan toe en spreekt derhalve van een Strategische Kennis en Evaluatie Agenda (SKEA). Door de ambitie op het gebied van de kennisfunctie en de verplichting om te komen tot een strategische evaluatieagenda samen te voegen wordt de verbinding tussen kennis en evaluatie versterkt. De SKEA heeft daarmee als hoofddoel dat JenV niet alleen voldoet aan de Rijksbrede evaluatieverplichtingen maar dat de hieruit voortvloeiende kennis ook daadwerkelijk benut wordt voor het maken van goed beleid. Op termijn zal uit de SKEA de programmering van beleidsevaluaties (ex ante, ex durante en ex post) voortvloeien.

Vernieuwen bestaande instrumentarium

Naast het werken aan betere planning van evaluatieonderzoek, is er ook noodzaak om het bestaande instrumentarium te vernieuwen. In het kader van de Operatie Inzicht in Kwaliteit is er daarom gekeken naar ervaringen in het Verenigd Koninkrijk met de toepassing van de Public Value theorie van Mark Moore. Een interdepartementale werkgroep heeft daarvoor de ‘Publieke Waarde Scan’ (PWS) ontwikkeld. Geïnspireerd door de ervaringen in het VK, maar al zoveel mogelijk aangepast aan de Nederlandse context. Er worden op dit moment twee pilots uitgevoerd, waarvan één bij JenV naar de Verklaring Omtrent Gedrag. JenV wil op deze wijze een bijdrage leveren aan het verder ontwikkelen van het Rijksbrede Evaluatiestelsel.

In dat kader laat JenV momenteel ook onderzoeken of een sectorspecifieke MKBA-werkwijzer voor het JenV-domein nodig is en zo ja, welke vervolgstappen nodig zijn om tot een dergelijke werkwijzer te komen. Als een specifieke werkwijzer niet nodig is, wordt nagegaan of het bestaande instrumentarium kan/moet worden verbeterd om bruikbaar te zijn voor het JenV-domein.

Werkwijze

Om te komen tot een gedegen en gedragen SKEA die goed aansluit op de diversiteit aan onderwerpen van JenV en de bijbehorende beleidscycli, is ervoor gekozen om gefaseerd te werk te gaan. Voor de begroting 2021 zijn enkele thema’s uitgekozen waar een eerste slag op wordt gemaakt om te komen tot een onderbouwde SKEA. Per kennisthema wordt in kaart gebracht welke kennisbehoefte en kennisbasis er is. Vervolgens wordt per thema geïnventariseerd wat de momenten van kennisinput en evaluatieverplichting zijn, zodat voor elk kennisthema bijvoorbeeld geanticipeerd kan worden op een verkenning, beleidsdoorlichting, wetsevaluatie of input voor een nieuw regeerakkoord. Op basis hiervan wordt waar relevant de vertaalslag gemaakt van kennisbehoefte naar een planning voor (evaluatie-)onderzoek. Op basis van de lessen uit de pilot-thema’s worden andere, nog nader te bepalen, thema’s van JenV nader uitgewerkt tot een SKEA ten behoeve van de begroting 2022. Op deze manier wordt gewaarborgd dat op termijn op alle (omvangrijke) thema’s conclusies kunnen worden getrokken met betrekking tot inzicht in doeltreffendheid en doelmatigheid.

Pilot thema’s S(K)EA

Twee onderwerpen zijn geselecteerd als pilot thema’s voor de Strategische Kennis en Evaluatie Agenda: doorlichting politie en terugkeerbeleid. Op basis van de uitwerking van deze thema’s trekken we lessen voor de nadere uitrol voor de overige JenV thema’s. Aanvullend wordt de Kennisagenda Ondermijning gezien als best practice en geselecteerd als thema om lessen uit te benutten pilot thema’s. De andere twee thema’s zijn gekozen op basis van het feit dat er een actuele kennis- en leerbehoefte ligt in lijn met de ambities van de SKEA en zich daarom goed lenen om mee te draaien in de pilot.

Doorlichting politie

Het Ministerie van Justitie en Veiligheid is gehouden een doorlichting te laten plaatsvinden van begrotingsartikel 31.2 waarbij budget ter beschikking wordt gesteld aan de politie voor het leveren van adequate politiezorg. Om deze beleidsdoorlichting focus te geven en optimaal te kunnen inzetten voor toekomstige beleidsvorming zal de doorlichting zich concentreren op de stappen die zijn gezet sinds het IBO Effectiviteit van 2017. De doorlichting zal de vorm hebben van een synthese onderzoek en zal besluiten met een (onderzoeks-)agenda voor toekomstig beleid op deze thematiek. Met name dit laatste onderdeel past goed bij de Strategische Kennis en Evaluatie agenda.

Terugkeerbeleid

In 2019 is de beleidsdoorlichting 37.3 Terugkeer afgerond. Deze beleidsdoorlichting heeft laten zien dat het binnen het migratiedomein complex, zo niet onmogelijk is om de doeltreffendheid (effectiviteit) en de doelmatigheid (efficiëntie) van beleidsmaatregelen direct te koppelen aan het aantoonbare vertrek van vreemdelingen. Tegelijkertijd wordt binnen de migratieketen wordt constant gewerkt aan verdere ontwikkeling en verbetering van sturingsinformatie. Binnen de pilot die in het kader van de SKEA wordt uitgevoerd wordt geanalyseerd welke onderzoeken reeds beschikbaar zijn op dit gebied en waar kennislacunes zitten. Nadere afbakening van de pilot is noodzakelijk.

Kennisagenda Ondermijning

De pilot in het kader van de SKEA omvat dat wordt gekeken wat werkbaar is en wat niet als het gaat om het realiseren van de ambitie om tot duurzame kennisopbouw te komen en te bezien in hoeverre de kennisagenda voldoet aan de voorwaarden van de SKEA.

Meerjaren beleidsdoorlichtingen

Voor het meest recente overzicht van de realisatie van beleidsdoorlichtingen wordt verwijzen naar rijksbegroting.nl/beleidsevaluaties. Voor een verdere onderbouwing van de meerjarenprogrammering, zie in bovengenoemde overzicht «Evaluatie- en overig onderzoek».

2.6 Overzicht risicoregelingen

Inkoop Max

In de stand is de meerjarige verplichting opgenomen die JenV heeft aan de politie, in het kader van het prepensioen en levensloopregeling (Inkoop Max regeling). De verplichtingen die hieruit voortvloeien zijn gerelateerd aan het bedrag dat als vordering in de jaarrekening van de politie wordt opgenomen2.

Faillissementscuratoren

De garantstellingsregeling faillissementscuratoren (GSR) biedt curatoren de mogelijkheid om in faillissementen waarin sprake lijkt te zijn van kennelijk onbehoorlijk bestuur, maar in de boedel onvoldoende middelen aanwezig zijn, toch onderzoek te kunnen doen of een procedure te starten om onrechtmatig aan de boedel onttrokken gelden en goederen terug te halen. De GSR wordt per 2021 onder het rijkskader voor garantieregelingen gebracht en verbeterd, conform de beleidsreactie op de WODC-evaluatie (Kamerstukken II, 2019/20, 33696, nr. 20). Bij de uitgaven in het «overzicht uitgaven en ontvangsten garanties» betreft het de opdrachten tot betaling.

Hypothecaire leningen aan JJI's

Het feitelijk risico van de verleende garanties aan particuliere jeugdinrichtingen betreft borgstellingen ten behoeve van het restantbedrag van leningen die particuliere inrichtingen zijn aangegaan ter financiering van de gebouwen. Zonder garantie verlening was het niet mogelijk tegen gunstige condities dergelijke leningen bij externe financiers af te sluiten. Omdat DJI de kapitaalslasten van de betreffende leningen bovennormatief vergoedt aan de inrichtingen was het uit efficiencyoverwegingen van belang dat de leningen tegen een zo gunstig mogelijk rentepercentage konden worden afgesloten.

3. Beleidsartikelen

3.1 Artikel 31. Politie

A. Algemene doelstelling

Een veilige samenleving met behulp van een goed functionerende politieorganisatie.

B. Rol en verantwoordelijkheid

C. Beleidswijzigingen

Samen met de gezagsdragers en de politie werkt JenV in 2021 verder aan de doorontwikkeling en verbetering van de politie en het politiebestel. Het kabinet Rutte III investeert € 291 mln. structureel in de politie voor uitbreiding van de politiecapaciteit, flexibilisering van de politie, de werkomgeving en toe- en uitrusting van politiemensen. Met de middelen uit het regeerakkoord wordt de politie structureel uitgebreid met meer dan 1.100 fte volledig opgeleide agenten, een continuering van de weg die in 2018 is ingeslagen. Deze uitbreiding in combinatie met andere intensiveringen resulteren in een formatie van 52.000 fte, die naar verwachting in 2024 volledig is bezet.

In 2021 wordt uitvoering gegeven aan de Veiligheidsagenda 2019-2022, waarin concrete afspraken zijn gemaakt op het gebied van ondermijning, mensenhandel, cybercrime (inclusief online seksueel kindermisbruik) en executie van dossiers. In het LOVP van 29 juni 2020 is de herijking van de Veiligheidsagenda besproken. Daaraan voorafgaand heeft via de politiechefs in de regionale driehoeken een (schriftelijke) appreciatie plaatsgevonden. In de paragraaf 2.2 «Prestatie-indicatoren Veiligheidsagenda» van deze begroting worden de ambities op deze terreinen voor de komende jaren aangegeven.

De doorontwikkeling van het korps wordt in 2021 voortgezet. Aan de hand van de ontwikkelagenda’s intelligence en opsporing werkt de politie aan het verbeteren van de kwaliteit en het toekomstbestendig maken van het intelligencewerk (in termen van kennis, data en innovatie) en van de opsporing in brede zin. Ook werkt de politie verder aan de veranderopgaven van de ontwikkelagenda Gebiedsgebonden Politiewerk (GGP). Daarbij richt de politie zich ook op doorontwikkeling en kwaliteit van de (fysieke en digitale) dienstverlening aan de burger.

Een belangrijk deel van deze ontwikkelingen kan binnen de vigerende Politiewet 2012. Waar nodig is een wetsvoorstel opgesteld voor de aanpassing van de Politiewet 2012. Dit wetsvoorstel is medio 2020 naar de Raad van State gestuurd. De benodigde wijziging van het besluit verdeling sterkte en middelen is medio 2020 voorgehangen bij de beide Kamers van het parlement en treedt naar verwachting in 2021 in werking.

In 2020 is gestart met het verkennen van de contouren van een nieuwe kaderwet gegevensverwerking voor de politietaak en de strafrechtsketen. In 2021 zal het wetgevingstraject hierop van start gaan.

Het jaar 2021 staat waar het gaat om de arbeidsvoorwaarden in het teken van de onderhandelingen over een nieuwe arbeidsvoorwaarden-overeenkomst 2021 en volgende jaren en de uitwerking daarvan. Daarnaast worden met de politiebonden gemaakte afspraken van kracht met betrekking tot een nieuw regime voor beroepsziekten en dienstongevallen, een tijdelijke regeling vervroegde uittreding, een nieuw stelsel voor het politie-onderwijs en een aantal arbeidsvoorwaardelijke maatregelen gericht op het versterken van de capaciteit.

Om de meerjarig afgesproken groei van de instroom van aspiranten op te vangen, hebben de korpsleiding en de Politieacademie een meerjarige uitbreiding van de docentcapaciteit afgesproken volgens de docent-student ratio’s die daarvoor gelden. Er komen naar rato docenten bij op alle zes de locaties waar aspiranten worden opgeleid. De Politieacademie heeft hiervoor structurele Regeerakkoordgelden ontvangen oplopend van € 2 mln. in 2018 oplopend tot € 16 mln. vanaf 2022. In totaal komen er in het hele land in de jaren 2018-2024 circa 150 docenten bij5. In 2019 is gebleken dat de verhoogde instroom van aspiranten hoger is dan voorzien gezien de verhoogde uitstroom bij de politie. In april 2020 is er een akkoord bereikt met de vakbonden over het verkorten van de basispolitieopleiding. De opleiding wordt teruggebracht van drie naar twee jaar. Er wordt een nieuwe opleiding ontwikkeld waarin ook ruimte is voor tijd- en plaats onafhankelijk leren.

Met de inwerkingtreding van de Wijzigingswet meldkamers in 2020, werken veiligheidsregio’s, politie, brandweer, KMar en ambulancediensten verder aan een toekomstbestendige inrichting van het meldkamerdomein. De meldkamers van de hulpdiensten worden op 10 locaties gerealiseerd (Drachten, Apeldoorn, Hilversum, Haarlem, Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Bergen op Zoom, Den Bosch en Maastricht). Het beheer van de meldkamers is in 2020 overgedragen aan de politie waarbij een opbouwfase van 3 jaar is afgesproken om het beheer volledig in te richten.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het juridisch verplichte deel van de bijdragen ZBO’s/RWT’s heeft betrekking op uitgaven voor de politie en de Politieacademie op grond van wetgeving, de beheersovereenkomst met de politie voor de jaarlijkse exploitatiekosten van C2000 en de uitgaven voor internationale samenwerking. De juridisch verplichte opdrachten omvatten onder andere de meerjarige contracten met de telecomaanbieders in verband met tapkosten.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

31.2 Bekostiging politie

Bijdrage ZBO’s en RWT’s

Politie

De politie levert een belangrijk aandeel aan het handhaven en vergroten van de veiligheid in Nederland. De politie ontvangt daartoe, op basis van artikel 33 van de Politiewet 2012, ten laste van de begroting van het ministerie algemene- en bijzondere bijdragen. De doelstelling is het beschikbaar stellen van personeel en materieel ten behoeve van een adequaat beheer van de politie.

De algemene bijdrage wordt jaarlijks als lumpsumbedrag ter beschikking gesteld aan de politie en komt volledig ten gunste van de reguliere politietaken. Het beleid is erop gericht de politie zoveel als mogelijk flexibiliteit te geven om de middelen doelmatig in te zetten en de afgesproken doelstellingen te realiseren.

De algemene bijdrage bedraagt in 2021 ruim € 5,7 mld. Dit is inclusief de tranche 2021 van de regeerakkoordgelden (€ 23 mln.) en de loonbijstelling politie 2020-2025 (€ 168 mln.).

De bijzondere bijdragen worden meerjarig verstrekt voor een specifiek omschreven doel. Hiervan is zoal sprake van bij de dienst Speciale Interventies (€ 72 mln.), de teams verkeershandhaving (€ 51 mln.), digitalisering & cybercrime (€ 14 mln.), de extra gelden voor bestrijding van mensenhandel (€ 6 mln.), zedenzaken (€ 10 mln.).

Daarnaast is voor het meldkamerdomein ca. € 193 mln. beschikbaar gesteld als bijzondere bijdrage vanuit JenV. Een andere taak is het uitzenden van politiefunctionarissen naar crisisgebieden. Deze taken worden apart begroot en verantwoord onder het artikelonderdeel 31.3.

Besteding bijdragen

De bijdragen vanuit de JenV-begroting worden door de politie aangewend voor de in de Politiewet opgenomen taken. In eerdere jaren verstrekte bijzondere bijdragen worden hier eveneens voor ingezet. De onderstaande tabel geeft op hoofdlijnen inzicht in de bestedingsrichting van de aan de politie ter beschikking gestelde middelen.

De volledige begroting van de politie is als separate bijlage met de JenV-begroting meegezonden.In de begroting van de politie wordt per post nader ingegaan op de wijze waarop de aan de politie beschikbaar gestelde middelen worden inzet.

Toelichting

In de tabel Kengetallen is informatie opgenomen die in algemene zin te relateren zijn aan de beleidsdoelstellingen. De bezetting en formatie van de politie, met name het operationele deel, en de opleidingen zijn belangrijke onderwerpen. Deze zijn onder de tabel kort toegelicht. In de komende begroting voor 2022 en verdere jaren zullen onderstaande kengetallen nader worden bezien en uitgewerkt om het inzicht te vergroten en de begroting te verrijken.

De formatie is binnen de politie conform het Inrichtingsplan en «Besluit verdeling sterkte en middelen politie» verdeeld over de regionale eenheden, landelijke eenheid, Politieacademie, Politie Dienstencentrum en staf korpsleiding. De verstrekte bijdragen vanuit de JenV-begroting zijn primair ter financiering van de formatie.

Politieacademie - Politieonderwijs

De Politieacademie is verantwoordelijk voor het verzorgen van het politieonderwijs, de examinering daarvan en de uitvoering van wetenschappelijk onderwijs waarmee invulling wordt gegeven aan de kennisfunctie. Het budget van de Politieacademie betreft onder andere de personele kosten van de directeur en zijn plaatsvervanger en de kosten voor extern wetenschappelijk onderzoek. Het overige personeel en de middelen zijn ondergebracht bij de politie. De bekostiging van het personeel en de middelen die door de korpschef om niet ter beschikking worden gesteld aan de Politieacademie, zijn opgenomen in de algemene bijdrage aan de politie.

In het arbeidsvoorwaardenakkoord Politie 2018-2020 is structureel € 10,1 mln. beschikbaar gesteld voor flexibilisering, doorontwikkeling en innovatie van het Vakspecialistisch Politie Onderwijs, voor het meer kunnen opleiden op locatie en voor ophoging van het specialistische opleidingscapaciteit. Deze extra middelen worden onder meer aangewend ten behoeve van het meerjarig programma toekomstbestendig opsporingsonderwijs, dat de Politieacademie uitvoert in samenwerking met de politie. In bijlage 8 van de politiebegroting is de begroting van de Politieacademie opgenomen.

De volledige begroting van de politie is als separate bijlage met de JenV-begroting meegezonden.

Bijdrage medeoverheden

BES brandweer- en politiekorps

De Minister is korpsbeheerder van het brandweer- en politiekorps Caribisch Nederland. Ter bekostiging van de personele en materiële uitgaven van deze korpsen wordt een bijdrage verstrekt. Beide korpsen werken aan een nieuw organisatie- en formatierapport als grondslag van nieuwe verbeterambities en doelstellingen voor 2021 en verder. De jaarlijks vastgestelde begroting vormt de wettelijke grondslag voor de bekostiging van de beide korpsen van Caribisch Nederland.

Opdrachten

Taptolken

Uit dit budget worden de taptolken gefinancierd die de politie inhuurt voor het beluisteren en vertalen van telefoon- of VoIP-gesprekken van verdachten.

31.3 Kwaliteit, arbeidsvoorwaarden en beheer meldkamers

Bijdrage ZBO’s en RWT’s

Internationale samenwerkingsoperaties

In opdracht van de Minister voert de politie activiteiten uit in het kader van internationale politiesamenwerking en de uitzending van politiefunctionarissen naar internationale (civiele) missies en operaties. Die activiteiten zijn voor een groot deel gebaseerd op de visie internationale politiesamenwerking en de bijbehorende strategische agenda. De politie zet hiervoor verschillende instrumenten in. Zo wordt de plaatsing van liaison officiers in het buitenland vanuit deze bijdrage bekostigd.

Beheer meldkamers

Vanaf 2020 voert de politie het beheer uit van de meldkamers voor de hulpdiensten van politie, brandweer, ambulance en Koninklijke Marechaussee. Aan de politie wordt hiertoe jaarlijks een bijzondere financiële bijdrage verstrekt. De financiële bijdrage bevat de bijdragen van de hulpdiensten en is daarmee een multidisciplinaire financiële bijdrage voor de bekostiging van het beheer door de politie. Dit beheer betreft met name facilitaire dienstverlening, huisvesting en het beheer van de ICT voorzieningen voor de meldkamers, waaronder het C2000 netwerk en het gemeenschappelijk meldkamersysteem. Om te kunnen voldoen aan de vereisten vanuit wet- en regelgeving en technologische ontwikkelingen, vindt op het beheer continue doorontwikkeling en investeringen plaats. De politie voert dit beheer uit binnen de hoofdlijnen van beleid en beheer zoals vastgesteld in de ministeriele regeling «hoofdlijnen van beleid en beheer meldkamers» en de hierin opgenomen multidisciplinaire governance structuur voor het beheer van de meldkamers. Binnen deze multidisciplinaire governance vinden aan de hand van het jaarlijks vast te stellen beleids- en bestedingsplan voor de meldkamers integrale afwegingen plaats over de inzet van het beschikbare budget.

Bijdrage aan medeoverheden

Bijdragen in het kader van de kwaliteit van de politiezorg

Dit budget wordt gebruikt voor de ondersteuning van de regioburgemeesters bij het overleg met en de advisering aan de Minister over de taakuitvoering door en het beheer ten aanzien van de politie.

Subsidies

Opsporing

Deze subsidie wordt verstrekt aan de onafhankelijke Stichting Meld Misdaad Anoniem (voorheen de Stichting NL Confidential) voor de exploitatie van de meldlijn Meld Misdaad Anoniem, zodat burgers makkelijker een bijdrage kunnen leveren aan de bestrijding van criminaliteit in Nederland. De subsidie aan de Stichting Meld Misdaad Anoniem is structuteel verhoogd om daarmee een stabiele financiële situatie te creëren en de publieke waarde substantieel te vergroten.

Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie (SAOP)

De Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie, het A&O fonds voor de sector politie, subsidieert, adviseert en registreert scholings-, arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsprojecten. Het primaire doel van de SAOP is het bevorderen van het goed functioneren van de arbeidsmarkt van de politie en het stimuleren van opleidingsactiviteiten. Dit doet de SAOP met behulp van een financiële bijdrage die zij op basis van arbeidsvoorwaardelijke afspraken ontvangt van de Minister.

Providers

De Staat heeft, op grond van de Regeling vergoeding kosten aftappen en gegevensverstrekking6, een overeenkomst gesloten met de grote telecomaanbieders. Deze overeenkomst wordt periodiek vernieuwd. De nieuwe overeenkomst voor de periode 2020-2022 is gerealiseerd.

Op grond van hoofdstuk 13 Telecommunicatiewet zijn telecomaanbieders verplicht om hun netwerken en diensten aftapbaar te maken en mee te werken aan aftappen en gegevensverstrekkingen over hun klanten. De Staat vergoedt bepaalde kosten die aanbieders in dit verband maken.

Ontvangsten

De geraamde ontvangst in 2021 is voor € 8,5 mln. onderdeel van de desaldering (2019-2021) van de bijzondere bijdragen aan de politie, die niet meer tot besteding komen binnen het doel waarvoor het was toegekend.

3.2 Artikel 32. Rechtspleging en rechtsbijstand

A. Algemene doelstelling

Een doeltreffend en doelmatig rechtsbestel.

B. Rol en verantwoordelijkheid

C. Beleidswijzigingen

Digitalisering

Aan de digitalisering in het civiele recht en het bestuursrecht wordt verder invulling en uitvoering gegeven langs de lijnen van het in november 2018 gereedgekomen basisplan digitalisering dat in 2020 door het Bureau ICT-toetsing is getoetst. Met een wetsvoorstel worden de griffie­rechten voor vorderingen tot € 5.000,- verlaagd hetgeen budgetneutraal gebeurt door tarieven bij hogere vorderingen te verhogen. Met een ander wetsvoorstel wordt het de gerechten gemakkelijker gemaakt om onderling bijstand te verlenen. Beide wetsvoorstellen zijn in behandeling bij het parlement en kunnen naar verwachting in 2021 in werking treden. Om de rechtspraak maatschappelijk effectiever te maken, vinden bij de gerechten diverse experimenten plaats (buurt, schulden, multi-problematiek, echtscheidingen). Steeds duidelijker wordt wat daarbij wel of niet werkt. Op basis daarvan worden keuzes gemaakt over welke werkwijzen breder toegepast kunnen worden. Daarbij zal in 2021 naar verwachting ook gebruik kunnen worden gemaakt van de tijdelijke experimentenwet rechtspleging. Een eerste experiment is voorzien met een nabijheidsrechter.

Implementatie invoering intensivering rechtsbijstand bij ZSM

Er is in 2018 een business case opgesteld hoe de rechtsbijstand in ZSM- zaken te intensiveren. Dit houdt in dat in alle zaken die via ZSM worden gerouteerd, naast de reeds bestaande wettelijk verankerde vormen van rechtsbijstand (Salduz, bij politieverhoor en bij inverzekeringstelling), een vorm van consultatiebijstand en rechtsbijstand bij OM-afdoening zal worden verleend. Dit kan ook bij verdachten die in eerste instantie aangeven geen rechtsbijstand te willen. In 2020 is er een begin gemaakt met de intensivering van rechtsbijstand in ZSM-zaken door bij het opleggen van een OM-strafbeschikking bij aangehouden verdachten in misdrijfzaken voor bijstand van een advocaat te zorgen. In de loop van 2020 zal deze vorm van rechtsbijstand verder worden uitgebreid naar alle verdachten van misdrijfzaken. Er is in 2020 een kwartiermaker aangesteld die gaat zorgen voor verdere implementatie van intensivering van rechtsbijstand binnen het ZSM-proces. Deze acties lopen door in 2021. Voor de intensivering van rechtsbijstand in ZSM-zaken is jaarlijks € 10 mln. begroot binnen het totale budget voor gefinancierde rechtsbijstand.

Stelsel voor gesubsidieerde rechtsbijstand

In 2021 wordt de gefaseerde aanpak voor de herziening van het stelsel voor gesubsidieerde rechtsbijstand voortgezet. In de brief ‘contouren herziening stelsel gesubsidieerde rechtsbijstand’ zijn de contouren geschetst van het beoogde stelsel, dat volgens planning eind 2024 operationeel zal zijn. Samen met de professionals uit het veld worden de contouren verder geconcretiseerd, waarbij de volgende drie pijlers centraal staan: 1) laagdrempelige toegang, 2) verhogen kwaliteit en betere vergoedingen voor de professionals en 3) het voorkomen van onnodige geschillen tussen overheid en burger. Hierbij wordt een lerende aanpak gehanteerd waarbij stap voor stap en proefondervindelijk aan een nieuw stelsel wordt gebouwd. In 2021 loopt de pilotfase nog volop en wordt op verschillende locaties in het land, op verschillende rechtsgebieden en in samenwerking met betrokken partijen, waaronder gemeenten, aan diverse pilots en experimenten gewerkt. Zo werken we toe naar een stelsel waarin alle rechtzoekenden in Nederland met (juridische) vragen of problemen al dan niet met ondersteuning een route vinden naar een passend, kwalitatief hoogwaardig en duurzaam antwoord op de (juridische) kwestie waarvoor ze zich gesteld zien.

Wet bescherming koopvaardij

Het initiatiefvoorstel van Wet bescherming koopvaardij is begin 2019 door de Eerste Kamer aanvaard. Bij AMvB zal nader invulling worden gegeven aan het vergunningstelsel, toezicht etc. en bij AMvB zullen de financiële gevolgen verder in kaart worden gebracht. Wanneer alle lichten op groen staan kan mogelijk de inwerkingtreding van de wet en de nadere regelgeving in de loop van 2021 plaatsvinden.

Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus (WPBR)

Eind 2019 is gestart met een wijzigingstraject van de Wet particuliere beveiligingsorganisaties en recherchebureaus (WPBR). Deze wet stamt uit 1997 en is aan aanpassing toe. Inmiddels hebben alle relevante ketenpartners en de branche hun wensen ten behoeve van de aanpassing van de WPBR kenbaar gemaakt. Door het uitbreken van coronacrisis heeft het proces enige vertraging opgelopen. Het voornemen is om in de loop van 2020 de aanpassingen te realiseren, zodat deze aan de Raad van State kan worden voorgelegd voor advies. De wet kan dan in 2021 worden ingediend bij Tweede Kamer.

Wetsvoorstel griffierechten

In maart 2020 is het wetsvoorstel wijziging Wet griffierechten burgerlijke zaken bij de Tweede Kamer ingediend. Het is de bedoeling dat de wet op 1 januari 2021 in werking treedt. In dit wetsvoorstel worden de tarieven voor de lagere vorderingen voor rechtspersonen en natuurlijke personen zo aangepast dat het griffierechttarief in een betere verhouding komt te staan tot de hoogte van de vordering. De tariefsaanpassingen zijn budgetneutraal.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Juridisch verplicht zijn de bijdragen aan ZBO’s en RWT’s. Dat geldt ook voor de bijdrage voor de kosten voor de rechtsbijstand in de vorm van toevoegingen en piketten (opdrachten) en de bijdrage aan de Raad voor de rechtspraak. Ook de opdrachten in het kader van de WSNP zijn volledig juridisch verplicht. Daarmee is 100% van de uitgaven die in de vorm van opdrachten worden gedaan juridisch verplicht.

De subsidies die op dit artikel worden verantwoord zijn geheel juridisch verplicht. Dit heeft in hoofdzaak betrekking op de subsidierelaties met de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC), de Nederlandse Vereniging voor de rechtspraak (NVvR), de Academie voor Overheidsjuristen en de Academie voor Wetgeving.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad

Hoge Raad (HR)

De Hoge Raad der Nederlanden is het hoogste rechtscollege in het Koninkrijk op het gebied van het civiele-, straf- en fiscale recht. De Hoge Raad bevordert de rechtseenheid en de rechtsontwikkeling. Ook kan hij rechtsbescherming bieden in de individuele zaken die aan hem worden voorgelegd. Hij doet dit door te beslissen op cassatieberoepen, die worden ingesteld om de raad te laten beoordelen of het gerechtshof — en in voorkomende gevallen de rechtbank — in zijn uitspraak het recht juist heeft toegepast en of de gegeven motivering deugdelijk is. Aan deze taken wordt tevens invulling gegeven door te beslissen op prejudiciële vragen in het civiele en fiscale recht en op vorderingen van de procureur-generaal bij de Hoge Raad tot cassatie in het belang der wet. De Hoge Raad en de procureur-generaal hebben daarnaast nog enkele bij wet opgedragen bijzondere taken.

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Raad voor Rechtsbijstand (RvR)

Het betreft hier de financiering voor apparaatsuitgaven van de RvR. De RvR is belast met de uitvoering van de Wet op de rechtsbijstand, die er voor zorgt dat on- en mindervermogenden verzekerd zijn van toegang tot het rechtsbestel. Met ingang van begroting 2020 zijn de apparaatsuitgaven van de Raad voor Rechtsbijstand en het Juridisch Loket gesplitst weergegeven in de tabel Budgettaire gevolgen van beleid.

Bureau Financieel Toezicht (BFT)

Het Bureau Financieel Toezicht houdt financieel toezicht op notarissen en gerechtsdeurwaarders. Ook is het belast met het toezicht op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT).

Subsidies

Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC)

De SGC behandelt klachten van consumenten tegen ondernemers door middel van bindende adviezen. De SGC heeft op dit moment bijna 70 geschillencommissies die klachten in een groot aantal sectoren behandelen. De SGC ontvangt voor een deel van de kosten van de koepelorganisatie een subsidie van JenV. De geschillencommissies leveren met hun laagdrempelige werkwijze een belangrijke bijdrage aan duurzame geschil­ oplossing en vormen een alternatief voor de gang naar de rechter.

Stichting het Juridisch Loket (hJL)

Het betreft hier de financiering voor apparaatsuitgaven van het Juridisch loket. Het Juridisch Loket is een advies- en doorverwijsinstelling voor eerstelijns rechtshulp, die ervoor zorgt dat on- en mindervermogenden verzekerd zijn van toegang tot het rechtsbestel.Met ingang van begroting 2020 zijn de apparaatsuitgaven van de Raad voor Rechtsbijstand en het Juridisch Loket gesplitst weergegeven in de tabel Budgettaire gevolgen van beleid.

Overige subsidies

Dit betreft de subsidie die de SGC ontvangt voor de instandhouding van de commissie Algemeen (vangnetcommissie) ter uitvoering van de Implementatiewet buitengerechtelijke geschillenbeslechting consumenten.

Opdrachten

Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP)

Het bureau WSNP coördineert de uitvoering van de Wet schuldsanering en reguleert de kwaliteit van de bewindvoering, onder andere door het register WSNP en een helpdesk. Via het bureau WSNP wordt een bijdrage verstrekt aan de bewindvoerder die een schuldsaneringsprocedure naar behoren afwikkelt. Gespecialiseerde insolventierechters houden toezicht op de goede afwikkeling van de circa 9.700 nieuwe schuldsaneringen per jaar. De gemiddelde subsidie voor een schuldsaneringstraject bedraagt afgerond € 900 over een periode van gemiddeld 3 jaar.

Toevoegingen Raad voor Rechtsbijstand

De Raad voor Rechtsbijstand verstrekt toevoegingen aan een advocaat of mediator voor de verlening van rechtsbijstand aan rechtzoekenden met een laag inkomen en vermogen. In onderstaande tabel is een uitsplitsing in uitgaven en in aantallen weergegeven van de productiegegevens van de Raad over de verschillende onderdelen binnen de rechtsbijstand.

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

Bijdrage aan Raad voor de rechtspraak (Rvdr)

De Minister voor Rechtsbescherming bekostigt de rechtspraak via de Raad voor de rechtspraak. De Raad voor de rechtspraak is het landelijk orgaan van de Rechtspraak, die verder bestaat uit de rechtbanken, de gerechtshoven, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. De Raad bevordert de kwaliteit en eenheid van de rechtspraak, verzorgt de financiën, houdt toezicht en ondersteunt de bedrijfsvoering bij de gerechten. De Raad spreekt zelf geen recht. In dit artikelonderdeel wordt de totstandkoming van de bijdrage van de Minister voor Rechtsbescherming aan de Raad voor de rechtspraak toegelicht.

Prijsafspraken

In het besluit Financiering Rechtspraak 2005 is bepaald dat de prijzen voor de Rechtspraak voor een periode van drie jaar worden vastgesteld en opgenomen in de begroting van JenV. Er zijn in 2019 met de Rvdr prijzen overeengekomen voor de periode 2020-20229.

Instroom, financiering en productie

Conform de Wet op de rechterlijke organisatie heeft de Rvdr zijn begrotingsvoorstel ingediend bij de Minister voor Rechtsbescherming op basis van de in- en uitstroomramingen uit onder andere het Prognosemodel Justitiële ketens, op basis van de prijzen zoals zijn vastgelegd in het Prijsakkoord 2020-2022. Hieruit volgt dat de instroom naar boven is bijgesteld ten opzichte van de instroomprognose in de vorige begroting. Wel is er volgens de prognose een licht dalende instroom in de latere jaren.

Met deze bijdrage is onderstaande productieafspraak met de Raad voor de rechtspraak gemaakt.

Toelichting

In de mutatie in de bijdrage aan de Rechtspraak is onder meer compensatie voor loonontwikkeling (loonbijstelling) verwerkt, een verhoging vanwege geraamde groei van het aantal Vreemdelingenzaken (Meerjaren Productie Prognoses (MPP) Vreemdelingenketen) en een aanvulling in het kader van de versterking van de aanpak van ondermijning.

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Autoriteit Persoonsgegevens (AP)

De AP houdt toezicht op de naleving en toepassing van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG), de Wet politiegegevens, de Wet basisregistratie personen en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens. Met ingang van 25 mei 2018 is de AVG in werking getreden; deze vervangt de Wbp. JenV en de AP laten thans gezamenlijk extern onderzoek verrichten naar de grondslagen van de financiering van de AP.

College voor de Rechten van de Mens

Het College voor de Rechten van de Mens (hierna: het College) is het nationale mensenrechteninstituut van Nederland. Als onafhankelijke toezichthouder belicht, beschermt en bevordert het College de mensenrechten in zowel Europees als Caribisch Nederland. Daartoe voert het College de taken uit die bij de Wet College voor de rechten van de mens zijn opgedragen. Het College doet onderzoek, adviseert de regering en het parlement, rapporteert aan internationale comités, geeft voorlichting, bevordert mensenrechteneducatie en oordeelt in individuele gevallen over discriminatie. Het College is tevens toezichthouder voor het VN-verdrag handicap. Het rapporteert jaarlijks over de manier waarop dat verdrag in Nederland wordt uitgevoerd en nageleefd.

Nationaal Register Gerechtelijke Deskundigen (NRGD)

Het NRGD waarborgt en bevordert de kwaliteit van de inbreng van deskundigen in de rechtsgang. Indien een deskundige, zoals een psycholoog, toxicoloog of orthopedagoog, zich als gerechtelijk deskundige wil laten registreren, dient de aanmelding getoetst te worden door het NRGD. Het NRGD heeft een wettelijke basis (Wet deskundigen in strafzaken) en is onafhankelijk.

Stichting Advisering Bestuursrechtspraak (StAB)

De StAB adviseert, door middel van deskundigenberichten, op verzoek van de Raad van State en de rechtbanken over geschillen op het terrein van de fysieke leefomgeving zoals milieu, ruimtelijke ordening, water, bouw en schade. Met ingang van 2020 is de subsidiëring en ministeriële verantwoordelijkheid StAB overgegaan van het Ministerie van IenW naar het Ministerie van JenV.

Subsidies

Subsidie Rechtspleging

De subsidie Rechtspleging betreft met name een subsidie aan de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR).

Subsidie Wetgeving

De subsidie Wetgeving betreft een subsidie aan de Stichting Recht en Overheid (Academie voor Wetgeving en Academie voor Overheidsjuristen) en aan het Nederlandse Juristencomité voor de mensenrechten voor de bescherming van mensenrechten.

Ontvangsten

Griffierechten

Het Ministerie van JenV ontvangt griffierechten van burgers, overheden, bedrijven en ander rechtspersonen die civiele of bestuursrechtelijke procedures starten.

3.3 Artikel 33. Veiligheid en criminaliteitsbestrijding

A. Algemene doelstelling

Een veiliger samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding, en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

B. Rol en verantwoordelijkheid

Opsporing en vervolging

De Minister heeft een regisserende rol. Hij is beleidsverantwoordelijk voor het landelijke opsporings- en vervolgingsbeleid en financiert daartoe onder andere het Openbaar Ministerie (OM) en het Nationaal Forensisch Instituut (NFI). Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (Wet op de rechtelijke organisatie). Het voert het gezag over de opsporing door politie en bijzondere opsporingsdiensten, beslist over de vervolging van strafbare feiten en ziet erop toe dat de opgelegde straf naar behoren wordt uitgevoerd.

Veiligheid en lokaal bestuur

Op het gebied van veiligheid en lokaal bestuur heeft de Minister een stimulerende rol. Hij is belast met het ontwikkelen van visie, beleid en samenwerkingsvormen op het terrein van de bestuurlijke aanpak van onveiligheid en criminaliteit.Inspanningen zijn er op gericht het lokaal bestuur zo effectief en efficiënt als mogelijk in staat te stellen de lokale veiligheid te vergroten, onder andere door het bewaken van de bestuurlijke integriteit (Bibob) en de inzet van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC’s).JenV faciliteert en ondersteunt de aanpak van de meest voorkomende vormen van overlast, zoals overlast gerelateerd aan jeugdgroepen, alcohol, uitgaan, voetbal en evenementen. Dit wordt ingevuld samen met het lokale bestuur, onder andere via structureel overleg met de G4, de G32 en de VNG.

JenV is in staat in- en extern coalities te vormen die nodig zijn om lokaal bestuur en bedrijfsleven in staat te stellen onveiligheid en criminaliteit te bestrijden. De rol die het bedrijfsleven kan spelen bij de aanpak van criminaliteit kan nog beter worden erkend en benut.

Vervolging en berechting van verdachten van het neerhalen van vlucht MH17

De Minister is verantwoordelijk voor het strafrechtelijke vervolgings- en berechtigingsmechanisme en financiert daarvoor onder andere het Openbaar Ministerie (OM), de rechtspraak en de politie.De vervolging en berechting van de verdachten van het neerhalen van de vlucht MH17 zal in Nederland plaatsvinden onder de Nederlandse wet, ingebed in internationale steun en samenwerking. Hiertoe wordt nauw samengewerkt met het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

C. Beleidswijzigingen

Verkeer

Het aantal verkeersdoden en -gewonden neemt de laatste jaren toe, onder meer onder kwetsbare verkeersdeelnemers zoals fietsers en voetgangers. Het aantal slachtoffers moet omlaag, waarbij we samen met (branche)organisaties, provincies, gemeenten en handhavende instanties ons inzetten voor de realisatie van het manifest «Verkeersveiligheid: een nationale prioriteit». Notoire verkeersovertreders worden harder aangepakt, bijvoorbeeld met het wetsvoorstel aanscherping aansprakelijkheid ernstige verkeersdelicten. In het verlengde daarvan dragen we bij aan het realiseren van het Strategisch Plan Verkeersveiligheid en Landelijk Actieplan Verkeersveiligheid 2019-2021.

Mensenhandel

Bijzondere aandacht binnen de aanpak van georganiseerde criminaliteit is er voor de aanpak van mensenhandel. Eind 2018 is het interdepartementale programma Samen tegen mensenhandel gepresenteerd waarin talloze maatregelen zijn aangekondigd om de aanpak van seksuele uitbuiting, arbeidsuitbuiting en criminele uitbuiting een stevige impuls te geven. Met deze maatregelen worden een drietal doelstellingen nagestreefd namelijk: 1.) het voorkomen van slachtofferschap, 2.) slachtoffers snel en adequaat signaleren en de benodigde zorg en ondersteuning geven en 3.) daders op allerlei manieren frustreren en aanpakken. Ten behoeve van de laatste doelstelling zijn onder andere afspraken gemaakt in de veiligheidsagenda 2019-2022. In 2021 worden de aangekondigde maatregelen verder vormgegeven en zullen op basis van actuele ontwikkelingen nieuwe maatregelen getroffen worden om de aanpak van mensenhandel blijvend te versterken. Hiertoe wordt de samenwerking gezocht met de andere betrokken ministeries, gemeenten, het OM, de politie, de Inspectie SZW, de KMar, de IND, opvang- en zorginstellingen, jeugdhulpverlening, scholen, NGO’s, private partijen en internationale partners.

Prostitutie

Het prostitutiebeleid bestaat uit drie pijlers: regulering van de branche, versterking van de maatschappelijke positie van sekswerkers en ondersteuning van sekswerkers die de branche willen verlaten. Er komt een wetsvoorstel dat alle vormen van prostitutie vergunningplichtig maakt, zowel seksbedrijven als zelfstandig werkende prostituees. Om toezicht op en handhaving van de vergunningen te faciliteren, voorziet het wetsvoorstel in een landelijk register van prostitutievergunningen en een landelijk register van vergunningen van prostitutie bedrijven. Er komt een pooierverbod, in aanvulling op de mogelijkheden die artikel 273f Sr biedt voor de strafrechtelijke aanpak van mensenhandel in de prostitutie. Wie betrokken is bij onvergunde bedrijfsmatige seksuele dienstverlening en daar financieelvoordeel uithaalt, wordt strafbaar.

Om de maatschappelijke positie van sekswerkers te versterken wordt de belangenvereniging van prostituees ondersteund. Ook wordt er een wettelijke grondslag gecreëerd voor anonieme en laagdrempelige prostitutiegezondheidszorg. Verder start een pilot met een alerteringssysteem waarmee sekswerkers elkaar kunnen waarschuwen voor gewelddadige klanten.

Tot slot kunnen sekswerkers die de prostitutie willen verlaten daarbij begeleid worden vanuit een van de uitstapprogramma’s, die in het gehele land beschikbaar zijn.

Innovatiewet

In 2020 zijn de voorbereiding getroffen voor het ontwikkelen van de Innovatiewet Strafvordering. Naar verwachting zal deze wet in 2021 worden ingediend bij de Tweede Kamer. De wet hangt nauw samen met het nieuwe Wetboek van strafvordering, die de juridische ruggengraat voor een evenwichtige modernisering van de strafrechtketen moet vormen. Het gemoderniseerde wetboek legt de juridische basis voor verkorting van doorlooptijden door procesvereenvoudigingen én digitalisering van de strafrechtketen, in evenwicht met de rechtsbescherming van burgers. De Innovatiewet biedt de grondslag om een aantal onderdelen van het nieuwe Wetboek, vooruitlopend op de mogelijke inwerkingtreding hiervan, door middel van pilots in de praktijk te beproeven. De pilots zullen worden geëvalueerd door het WODC en de resultaten zullen worden betrokken bij de verdere voorbereiding van het nieuwe Wetboek. De voorbereidingen van de pilots zijn in 2020 opgestart en zullen in 2021 worden voortgezet.

Multilateraal Verdrag Inzake Rechtshulp en Uitlevering bij Internationale Misdrijven Nederland beschouwt de opsporing en vervolging van internationale misdrijven (genocide, oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de menselijkheid) als een belangrijke internationale verantwoordelijkheid en is op grond van internationale verdragen, waaronder het Statuut van het Internationaal Strafhof, ook verplicht om aan die verantwoordelijkheid uitvoering te geven. Verdachten, getuigen en bewijsmiddelen zijn bij internationale misdrijven vaak over meerdere landen verspreid waardoor adequate opsporing en vervolging sterk afhankelijk is van effectieve internationale samenwerking op het gebied van rechtshulp en uitlevering. Om effectieve internationale samenwerking op deze terreinen mogelijk te maken, werkt Nederland samen met Argentinië, België, Mongolië, Senegal en Slovenië, aan de totstandkoming van een nieuw Multilateraal Verdrag inzake Rechtshulp en Uitlevering bij Internationale Misdrijven (MVRUIM). Nederland heeft sinds 2011 een leidende rol in dit initiatief, dat inmiddels door 73 landen wereldwijd wordt gesteund en dat binnen twee jaar zou moeten leiden tot de totstandkoming van het MVRUIM-verdrag.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

De juridisch verplichte bedragen betreffen de bijdragen aan het OM, de bijdragen genoemd onder (inter)nationale organisaties/medeoverheden, de bijdragen aan het agentschap NFI, aan DRZ en aan het ZBO College Gerechtelijk Deskundigen. Daarnaast zijn de subsidiebedragen en de gerechtskosten juridisch verplicht. De niet juridische verplichte budgetten voor (opdrachten) schadeloosstellingen en onrechtmatige detentie worden op basis van rechtelijke uitspraken uitgeput en zijn derhalve niet vrij besteedbaar.

E. Toelichting op de financiële instrumenten

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Openbaar Ministerie (OM)

Het OM is de enige instantie in Nederland die een verdachte voor de strafrechter kan brengen, afgezien van de bijzondere procedure die geldt voor ambtsdelicten van Kamerleden en bewindspersonen. Samen met de rechtspraak is het OM onderdeel van de rechterlijke macht. Het OM zorgt ervoor dat strafbare feiten worden opgespoord en vervolgd. Daarvoor wordt samengewerkt met politie en andere opsporingsdiensten. Het OM is een landelijke organisatie verdeeld over tien arrondissementen. Deze zijn gelijk aan de tien regionale eenheden van de politie. Daarnaast richt het Landelijk Parket zich op de bestrijding van (internationaal) georganiseerde misdaad, bestrijdt het Functioneel Parket criminaliteit op het gebied van milieu, economie en fraude en worden alle beroepen tegen verkeersboetes en eenvoudige misdrijfzaken door het Parket Centrale Verwerking OM (CVOM) behandeld. De zaken waarin hoger beroep wordt aangetekend komen bij een van de vier vestigingen van het Ressortsparket. Dit budget is bestemd voor de financiering van de apparaatsuitgaven van het OM. Het OM realiseert naar verwachting de hieronder genoemde productie.

De in de tabel opgenomen aantallen zijn gebaseerd op de beschikbare capaciteit van het Openbaar Ministerie voor de behandeling van zaken. In 2021 beoordeelt het OM naar verwachting circa 459.000 zaken van burgers die beroep instellen tegen een verkeersboete (WAHV). Het OM verwacht in 2021 meer beroepen te behandelen dan in voorgaande jaren vanwege de toenemende inzet op de handhaving van de verkeersveiligheid.

Verder neemt het OM in circa 130.000 overtredingszaken een strafrechtelijke beslissing. Het OM kan de zaak zelfstandig afdoen (bijvoorbeeld met een strafbeschikking of een sepot) of de zaak aan de kantonrechter voorleggen. In ruim 17.000 zaken is sprake van zogenaamde her-instroom vanwege verzet tegen een genomen strafbeschikking.

Het OM zet de meeste capaciteit in bij de behandeling van misdrijfzaken. De capaciteit van het OM is er op gericht om bijna 28.000 eenvoudige misdrijfzaken, meestal zogenaamde feit-gecodeerde misdrijven te behandelen. Bij interventiezaken is het doel dat bij veel voorkomende (wijkgerelateerde) criminaliteit de burger als verdachte, slachtoffer of betrokkene een merkbare, zichtbare en betekenisvolle (strafrechtelijke) interventie ervaart die waar mogelijk snel (ZSM) wordt uitgevoerd. Het gaat in 2021 naar verwachting om ruim 158.000 zaken.

De onderzoekszaken en ondermijningszaken omvatten de opsporing en vervolging van ernstige delicten. In ondermijningszaken ligt de focus op de aanpak van criminele activiteiten die niet primair ter kennis van de opsporingsinstanties komen via aangiften. De strafrechtelijke onderzoeken en de daaruit volgende strafzaken zijn vaak langdurig, complex en omvangrijk.

Tot slot kan een verdachte of de officier van justitie (of beiden) in appèl gaan tegen het vonnis van de strafrechter. In dat geval wordt de strafzaak door het Ressortsparket in behandeling genomen. Het gaat hier naar verwachting om circa 29.000 zaken.

Bij de genoemde aantallen is nog geen rekening gehouden met eventuele effecten op de instroom en productie als gevolg van de coronacrisis.

Vanaf 1 januari 2019 is een nieuw bekostigingssysteem ingevoerd. In dit nieuwe bekostigingssysteem is deels gebaseerd op de bovengenoemde productie, behoudens voor wat betreft de zaken op het terrein van ondermijnende criminaliteit.

Er zijn tevens een aantal vaste kostenposten buiten het outputgerelateerde budget gehouden, zoals budgetten ten behoeve ICT en huisvesting. Dit geldt ook voor een aantal budgetten die betrekking hebben op werkzaamheden van het openbaar ministerie die niet of slechts indirect leiden tot een afgeronde strafzaak. Hierbij moet gedacht worden aan bijvoorbeeld de aanpak van ondermijnende criminaliteit en terrorisme of beschikbaarheidskosten zoals bij de ZSM-aanpak.

33.2 Bestuur, Informatie en Technologie

Bijdragen aan medeoverheden

Regionale Informatie en Expertise Centra / Landelijk Informatie en Expertise Centrum (RIEC's/LIEC) 

Voor een structurele aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit zijn er 10 RIEC's en een LIEC. De RIEC’s ontwikkelen en ondersteunen regionaal bestuurlijke interventies en combineren die zo mogelijk met een fiscale en strafrechtelijke aanpak. Binnen de RIEC’s wordt samengewerkt tussen openbaar bestuur, politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst en andere partners. Het LIEC is een shared service center voor de RIEC’s en heeft tot doel het zoveel mogelijk stroomlijnen van de werkwijzen van de RIEC’s en het ondersteunen van de onderlinge afstemming. Voor 2021 ontvangen de RIEC’s een reguliere bijdrage van in totaal € 8,53 mln.

Uitstapprogramma’s prostituees

Het kabinet heeft structureel geld beschikbaar gesteld voor een landelijk dekkend netwerk van uitstapprogramma’s om mensen die de prostitutie willen verlaten, hierbij te ondersteunen. Hiervoor is per jaar € 3 mln. beschikbaar gesteld, en eenmalig € 1 mln. extra in 2021. Dit budget wordt via een decentralisatie-uitkering aan 18 aangewezen DUUP gemeenten uitgekeerd. Het budget is bedoeld voor het (laten) ontwikkelen en (laten) uitvoeren van regionale uitstapprogramma’s voor prostituees. Een uitstapprogramma is een programma waarbinnen begeleiding van prostituees plaatsvindt bij het vinden van werk of overige dagbesteding buiten de prostitutie.

Subsidies

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV ontvangt een subsidie om kennis en instrumenten te ontwikkelen op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid, gericht op integrale aanpak door samenwerking tussen zowel publieke als private organisaties. Via onder andere bijeenkomsten, publicaties, instrumenten en de website ondersteunt het CCV professionals op het gebied van criminaliteitspreventie en veiligheid.

Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)

Het KVO heeft als doel het creëren van een veiligere werk- en leefomgeving ter preventie van inbraken, overvallen en brand. Samenwerking tussen ondernemers, gemeente, politie en brandweer staat hierbij centraal. Bedrijventerreinen en winkelgebieden komen voor KVO- certificatie in aanmerking als zij een aantal structurele maatregelen op het gebied van veiligheid treffen.

Uitstapprogramma’s prostituees

Hier wordt verwezen naar de toelichting bij de "bijdragen aan medeoverheden".

33.3 Opsporing en vervolging

Bijdragen aan agentschappen

Nederlands Forensisch Instituut (NFI)

Het NFI is een intern verzelfstandigde organisatie die forensische diensten levert. De grondslag, doelstelling en kerntaken van het NFI zijn vastgelegd in de Regeling Taken NFI. Als primaire taak heeft zij het verlenen van forensische diensten en expertise aan de Nederlandse strafrechtketen. Een meer gedetailleerde toelichting vindt u verderop in de agentschapsparagraaf van het NFI.

Bijdragen aan medeoverheden

Staatkundige hervorming Caribisch Nederland en de landen Curaçao, Aruba en Sint Maarten

Nederland draagt op verschillende manieren bij aan het rechtsbestel in Caribisch Nederland en de andere landen van het Koninkrijk. Naast een jaarlijkse bijdrage aan het Gemeenschappelijk Hof van Justitie en het Openbaar Ministerie wordt onder andere gestimuleerd dat het aantal rechters en officieren van justitie zowel kwantitatief als kwalitatief op goed niveau blijft. De juridische dienstverlening op de BES is geborgd door advocaten, notarissen en gerechtsdeurwaarders. Via Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) en de Raad voor Rechtsbijstand wordt kosteloze rechtsbijstand verleend aan onvermogenden. Voorts wordt een subsidie beschikbaar gesteld voor een notaris van Sint Maarten ten behoeve van de beschikbaarheid van het notariaat op Saba en Sint-Eustatius. Ook is er een Commissie bescherming persoonsgegevens BES die toezicht houdt op de uitvoering van de Wet persoonsgegevens BES. Tot slot wordt de Raad voor de rechtshandhaving in staat gesteld zijn taak, als vastgelegd in de Rijkswet Raad voor de rechtshandhaving, op een goed niveau uit te kunnen voeren.

Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland)

In het kader van de bestrijding van witwassen, de onderliggende delicten en terrorismefinanciering ontvangt de FIU-Nederland op grond van de Wet ter voorkoming van Wwitwassen en financieren van terrorisme (Wwft) signalen over meldingen van ongebruikelijke transacties van meldingsplichtige instellingen, zoals banken, geldtransactiekantoren, beroeps- en bedrijfsmatige autohandelaren en notarissen. FIU-Nederland analyseert de ongebruikelijke transacties en kan besluiten ze als verdachte transactie aan te merken en over te dragen door te melden aan de opsporings-, inlichtingen- en veiligheidsdiensten voor verder onderzoek en mogelijke vervolging.

Aanpak ondermijning

Vanuit het Regeerakkoord is een bedrag van € 100 mln. beschikbaar gesteld voor de versterking van de aanpak van ondermijning. Dit geld wordt met name ingezet om de lokale en regionale aanpak van ondermijning stevig en innovatief te versterken. Daarnaast wordt een structureel bedrag ter hoogte van € 10 mln. besteed aan de versterking van de intelligence- en analysecapaciteit in RIEC/LIEC-verband en voor aanvullende capaciteit om de regionale, integrale aanpak van ondermijning in operationele zin te versterken.

Aanvullend op de versterking vanuit het Regeerakkoord wordt doorgepakt met een breed offensief om de georganiseerde ondermijnende criminaliteit verder terug te dringen. Op landelijk niveau wordt ingezet op een combinatie van repressieve en preventieve maatregelen; oprollen, afpakken en voorkomen. Er komt een bedrag van € 141 mln. in 2021, oplopend tot € 150 mln. structureel vanaf 2022 beschikbaar. Deze middelen worden primair ingezet op het toekomstbestendig maken van het stelsel Bewaken en Beveiligen (structureel € 55 mln.) en de inrichting en werkzaamheden van het Multidisciplinair Interventieteam (MIT, structureel € 93 mln.). Uit deze gelden is er in 2021 € 15 mln. en 2022 € 10 mln. incidenteel geld beschikbaar voor de lokale en regionale aanpak. Daarnaast wordt € 2 mln. structureel geïnvesteerd in het Programma Anti-Ondermijning en onderzoek.

De middelen ten behoeve van de regionale aanpak van ondermijning zijn ter beschikking gesteld aan de tien Regionale Informatie en Expertise Centra (RIECs). In de tabel <bijdragen aan RIEC's/LIEC> bij artikelonderdeel 33.2 staat de precieze verdeling van de structurele en incidentele gelden die voor 2021 aan de afzonderlijke RIECs beschikbaar worden gesteld, op basis van de regionale versterkingsplannen voor de besteding van deze middelen. Hierbij is tevens vermeld via welke rechtspersoon deze middelen aan de RIEC zijn toebedeeld. De RIEC’s hebben zelf namelijk geen rechtspersoonlijkheid en kunnen derhalve niet rechtsreeks een bijdrage ontvangen.

Overige opsporing en vervolging

Dit betreffen ondermeer bijdragen voor vergoeding voor de verstrekking van persoonsgegevens van Telecomproviders aan het CIOT (Centraal Informatiepunt Onderzoek Telecommunicatie), Internationale- en Europese arrestatiebevelen, de bestrijding van mensenhandel op de Nederlandse Antillen, de Nationaal Rapporteur Mensenhandel, het tegengaan van misbruik van rechtspersonen, het passagiersnamen register systeem (TRIP), de Veiligheidsmonitor, de implementatie van de EU Wapenrichtlijn en de aanpak van ondermijnende criminaliteit.

Subsidies

Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV ontvangt een subsidie om kennis en instrumenten te ontwikkelen op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid, gericht op integrale aanpak door samenwerking tussen zowel publieke als private organisaties. Via onder andere bijeenkomsten, publicaties, instrumenten en de website ondersteunt het CCV professionals op het gebied van nalevingsexpertise.

Opdrachten

Schadeloosstellingen

Dit betreft de budgetten voor schadeloosstellingen buiten de strafrechtelijke keten, zoals vergoedingen vanwege onrechtmatige vreemdelingenbewaring en in het geval van bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). Daarnaast kunnen ook vergoedingen worden verstrekt voor bijvoorbeeld juridische bijstand.

Keten Informatie Management (KIM)

Keteninformatievoorziening heeft als doel de ondersteuning van de informatie-uitwisseling in de strafrechtketen. In dit kader worden onder andere ketenvoorzieningen in opdracht van DGRR beheerd en (door)ontwikkeld bij de Justitiële Informatiedienst en wordt een bijdrage geleverd aan de totstandkoming van de architectuur voor de informatievoorziening in de strafrechtketen. Daarnaast wordt er ook beleidsmatig gekeken naar de kaders voor informatie-uitwisseling en de uitvoerbaarheid daarvan, mede door middel van de herziening van de Wet politiegegevens en de Wet justitiële en strafvorderlijke gegevens, en in het programma Identiteitsvaststelling op orde.

Onrechtmatige Detentie

Ten laste van dit budget worden de vergoedingen verantwoord aan ex-justitiabelen waarvan is vastgesteld dat recht is ontstaan op een vergoeding. Over het algemeen worden deze vergoedingen vastgesteld door de rechter.

Gerechtskosten OM

Ten laste van dit budget worden de uitgaven gebracht die betrekking hebben op deskundigen en tolken en vertalers, die een bijdrage leveren aan het strafproces en worden bekostigd in overeenstemming met het Besluit tarieven in strafzaken.

Verkeershandhaving OM

Het OM voert het programma verkeershandhaving uit. Uit dit budget worden de uitgaven voor dit programma gedaan, niet zijnde bijdragen aan ZBO of agentschap, bijvoorbeeld trajectcontrolesystemen.

Afpakken

Misdaad mag niet lonen en het compenseren van geleden schade aan slachtoffers of rechthebbenden staat voorop. Dit is een speerpunt van het Kabinet en de partners in de strafrechtketen. Daarbij wordt samengewerkt met bestuurlijke partners zoals de Belastingdienst en gemeenten en, waar mogelijk, met private partijen. Het ontnemen van crimineel vermogen is een onderdeel van die bestrijding naast de inzet om Nederland voor criminelen financieel-economisch minder aantrekkelijk te maken en criminele bedrijfsprocessen en criminele verdienmodellen continu te frustreren. Bijgevolg wordt per strafzaak gekeken naar de meest effectieve en realiseerbare interventie waarbij de afspraak is dat in principe bij iedere ondermijningszaak financieel-economisch onderzoek wordt verricht met het oog op inbeslagname voor het realiseren van ontneming van crimineel vermogen.

Voor het versterken van deze financiële aanpak van criminaliteit wordt er uitvoering geven aan de beleidsmaatregelen ter bestrijding van georganiseerde ondermijnende criminaliteit en het plan van aanpak witwassen. Verder wordt er uitvoering gegeven aan de strategie voor het afpakken van crimineel vermogen. Deze strategie, uiteengezet in de brief aan de Tweede Kamer van 13 maart 201910 beoogt het effectiever blootleggen van criminele geldstromen om doeltreffender crimineel vermogen af te pakken en criminele investeringen te verhinderen. Uit dit budget worden de uitgaven voor de partijen in de strafrechtketen bekostigd, waaronder de inzet van het strafrecht, maar ook samenwerking van de partijen in de strafrechtketen met bestuurlijke partners (waaronder de Belastingdienst en gemeenten). Daarbij wordt ingezet op systematisch inzetten op financieel onderzoek ten behoeve van het opsporen van strafbare feiten en crimineel vermogen en wordt gewerkt aan het versterken van de multidisciplinaire informatie-uitwisseling en informatievoorziening. Ook wordt gestreefd naar doelmatige werkprocessen inzake het opsporen en afpakken van crimineel vermogen, inclusief het beslagproces. Er worden met behulp van lopende en afgeronde projecten innovatieve, goed werkende praktijken geïdentificeerd en breed beschikbaar gesteld en de expertise inzake het afpakken onder medewerkers van overheidsorganisaties wordt breed gedeeld. Ook wordt ingezet op versterking van Nederlandse en EU wet- en regelgeving voor de aanpak van witwassen en het versterken van informatiedeling in het licht van ontneming van crimineel vermogen. Daarnaast wordt de operationele internationale samenwerking versterkt door het financieel opsporen verder in te bedden in de aanpak van verschillende typen strafbare feiten. Met de inrichting van een monitor wordt het verbeterd in beeld brengen van gerealiseerde resultaten en ervaringen in het toepassen van maatregelen en afgesproken processen mogelijk gemaakt. Onvolkomenheden en vastgestelde verbeterslagen in de strafrechtelijke afpakketen worden met behulp van centrale regievoering en keten-brede analyse, overleg en gezamenlijke inspanningen verder systematisch ter hand genomen met behulp van de daarvoor beschikbare middelen.

Garanties

Faillissementscuratoren

De garantstellingsregeling curatoren (GSR) voorziet er in dat curatoren in faillissementen bij ontoereikendheid van de boedel de Minister een garantiestelling kunnen vragen ter dekking van de kosten om een rechtsvordering in te kunnen stellen tegen bestuurders van de rechtspersoon in geval van vermoedelijk «kennelijk onbehoorlijk bestuur» Dit stelt curatoren in faillissementen in staat om een procedure te beginnen teneinde de vervreemde activa weer terug te laten vloeien in de boedel om benadeling van de crediteuren zoveel mogelijk te beperken. Naar aanleiding van de evaluatie van de GSR wordt de garantstellingsregeling herzien. Dit met het oog om de uitvoerbaarheid en effectiviteit te verbeteren en de regeling in overeenstemming te brengen met het Rijkskader voor risicoregelingen. 

33.4 Vervolging en berechting van verdachten van het neerhalen van vlucht MH17

Op 19 juni 2019 heeft het Openbaar Ministerie (OM), op basis van onderzoek van het Joint Investigation Team (JIT), besloten om tot vervolging van vier verdachten over te gaan. Het strafproces MH17 is op 9 maart 2020 van start gegaan. Nederland zal zelf de kosten dragen voor getuigenbescherming, rechtspraak en OM. Overige kosten, waarbij gedacht moet worden aan detentie, beveiliging, vertaling, communicatie etc., worden gezamenlijk door de JIT-landen - Australië, België, Maleisië, Oekraïne en Nederland - gefinancierd. De JIT-landen hebben hun politieke en financiële steun uitgesproken en deze steun is bekrachtigd door de ondertekening van Memoranda of Understanding (MoU’s).

Ontvangsten

Boeten en Transacties

Conform het Regeerakkoord zijn per 1 januari 2018 alle ontvangsten uit Boeten en Transacties (B&T-ontvangsten) een generaal dossier. De geraamde B&T-ontvangsten blijven op de begroting van JenV staan, maar afwijkingen in de ontvangsten zullen geen last (of voordeel) voor de begroting van JenV vormen. Hierdoor is het financiële risico voor JenV geheel weggenomen.

Afpakken

Misdaad mag niet lonen en het compenseren van geleden schade aan slachtoffers of rechthebbenden staat voorop. Voor het versterken van deze financiële aanpak van criminaliteit wordt naast het uitvoering geven aan de beleidsmaatregelen ter bestrijding van georganiseerde ondermijnende criminaliteit en het plan van aanpak witwassen zoals vastgesteld in 2019 en 2020, ook uitvoering gegeven aan de strategie voor het afpakken van crimineel vermogen. Deze strategie uiteengezet in de brief aan de Tweede Kamer van 13 maart 2019 beoogt het effectiever blootleggen van criminele geldstromen om effectiever crimineel vermogen af te pakken en criminele investeringen te verhinderen. Ook de opbrengsten uit afpakken kennen sinds 1 januari 2018 deels een generale behandeling.

3.4 Artikel 34. Straffen en beschermen

A. Algemene doelstelling

Voorkomen dat burgers (opnieuw) dader of slachtoffer worden van criminaliteit, volwassenen en kinderen beschermen die vanwege de kwetsbare positie waarin zij verkeren bedreigd of verleid worden door (herhaalde) criminaliteit of die bedreigd worden in hun ontwikkeling en bewerkstelligen dat met een straf genoegdoening wordt geboden aan het slachtoffer en aan de samenleving als geheel.

Het borgen van de veiligheid door de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties, het bevorderen van het nemen van preventieve maatregelen door burgers en bedrijven, het versterken van de positie van slachtoffers, het beschermen van jeugdigen die in hun ontwikkeling worden bedreigd in de opvoed- en leefsituatie en het realiseren van een effectieve aanpak van jeugdcriminaliteit en geweld in huiselijke kring.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De Minister voor Rechtsbescherming heeft verantwoordelijkheden ten aanzien van preventie, tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties11, slachtofferzorg en jeugdbescherming en -sancties.

• • stimuleert de Minister voor Rechtsbescherming preventie door het beschikbaar stellen van integriteitsinstrumenten.

• • een regisserende rol bij toezicht in strafrechtelijk kader, advisering aan het OM en de rechter over justitiabelen en taakstraffen. De uitvoering is opgedragen aan drie erkende reclasseringsorganisaties. De taken van de reclasseringsorganisaties dragen bij aan het terugdringen van recidive.

Met betrekking tot slachtofferbeleid draagt de Minister voor Rechtsbescherming beleidsverantwoordelijkheid voor de zorg – in brede zin – aan slachtoffers en nabestaanden die getroffen zijn door een strafbaar feit, is verantwoordelijk voor de uitvoering van het slachtofferbeleid. Ook heeft hij een financierende rol op het gebied van slachtofferzorg.

C. Beleidswijzigingen

In de beleidsagenda is ingegaan op de belangrijkste beleidsontwikkelingen rondom het thema straffen en beschermen. In onderstaande beleidswijzigingen worden nog enkele punten specifiek toegelicht. Deze worden gefinancierd vanuit artikel 34.

Wet Straffen en Beschermen

Begin 2021 treedt de Wet Straffen en Beschermen in werking. Met dit voorstel wordt voorwaardelijke invrijheidstelling (VI) voortaan, na een persoonsgerichte afweging voor een periode van maximaal 2 jaar verleend. Daarnaast wordt de eerder ingezette persoonsgerichte aanpak tijdens detentie, waarbij meer nadruk ligt op de eigen verantwoordelijkheid van de gedetineerde en zijn gedrag, van een wettelijke basis voorzien. Ook wordt de bestaande overlap tussen het penitentiair programma en de VI weggenomen. Verder maakt dit wetsvoorstel mogelijk(a) dat partners meer informatie met elkaar kunnen delen over re-integratie en risico’s, (b) dat gedetineerden op een beperkt beveiligde afdeling kunnen worden geplaatst en (c) dat het OM een voorwaardelijke invrijheidstelling beslissing kan nemen. In de ontwerpbegroting 2021 zijn de implementatiekosten en structurele uitvoeringskosten voor de betrokken JenV taakorganisaties verwerkt.

Wet Kansspelen op afstand

De wet Kansspelen op afstand (Koa) treedt, naar verwachting, definitief in 2021 in werking. In de huidige situatie zijn online kansspelen in Nederland verboden. Deze wet gaat daar verandering in brengen waardoor het mogelijk wordt om een vergunning te verlenen voor het aanbieden van online kansspelen. Via deze wet wordt de vraag naar online kansspelen gekanaliseerd naar een legaal, veilig en verantwoord aanbod en moeten ook casino’s en speelhallen aanvullende maatregelen treffen tegen kansspelverslaving. Hiermee wordt de consument beter beschermd en wordt verslaving tegengegaan, in het bijzonder bij kwetsbare groepen, zoals minderjarigen.

Vereenvoudiging jeugdbeschermingsketen

De huidige jeugdbeschermingsketen is te complex georganiseerd. Kinderen die bedreigd worden in hun ontwikkeling of veiligheid moeten sneller geholpen worden. Er wordt daarom gewerkt aan een breed gedragen toekomstscenario voor een effectievere en snellere jeugdbeschermingsketen. Een belangrijke bron voor de aanpassing van de keten zijn de pilots jeugdbescherming die in een zestal regio’s worden uitgevoerd. In deze pilots staat het wegnemen van overlap centraal, door meer parallel in plaats van volgtijdelijk te werken en door gezamenlijk tot beoordelingen en beslissingen te komen. Begin 2021 moet er een toekomstscenario worden opgeleverd.

D. Budgettaire gevolgen van beleid