Nr. 5 BRIEF VAN DE MINISTER VAN BUITENLANDSE ZAKEN

Consulaire dienstverlening omvat enerzijds de dienstverlening aan Nederlanders die naar het buitenland reizen of daar langere tijd verblijven en anderzijds de dienstverlening aan niet-Nederlanders die naar Nederland willen komen. Uitgangspunt voor consulaire dienstverlening is de eigen rol en verantwoordelijkheid van de Nederlander die naar het buitenland gaat. De reisadviezen zijn een belangrijk onderdeel van de consulaire dienstverlening en informatievoorziening aan Nederlanders.

De reisadviezen hebben als doel Nederlanders te informeren over veiligheidsrisico’s in het buitenland, zodat zij goed voorbereid op reis kunnen gaan en goed geïnformeerd en veilig in het buitenland kunnen verblijven. Daarnaast geven de reisadviezen Nederlanders een handelingsperspectief in geval van nood om hen zo goed mogelijk (op weg) te helpen wanneer er een probleem ontstaat bij een verblijf in het buitenland.

Door de informatie uit reisadviezen kunnen Nederlander beter voorbereid op reis. Reisadviezen zijn niet dwingend of bindend, maar slechts een advies. Op reis gaan is een eigen verantwoordelijkheid en afweging van de Nederlandse reiziger.

Het reisadvies wordt gepubliceerd via www.nederlandWereldWijd.nl, de BZ reis-app, en onder de aandacht gebracht via het 24/7 Consulair Contact Center en radio- en tv campagnes. Zo stelt het Ministerie van Buitenlandse Zaken de reiziger in staat zich goed te laten informeren en een afweging te maken over reizen. Om de gebruiksvriendelijkheid van de reisadviezen te vergroten, is sinds 1 juli 2014 elk reisadvies voorzien van een kleurcode op een landkaart. Er zijn vier kleurcodes:

• • Groen: geen bijzondere veiligheidsrisico’s. In het land of gebied zijn de veiligheidsrisico's vergelijkbaar met wat u in Nederland gewend bent. Let op uzelf en uw eigendommen, net zoals u dat in Nederland doet. Soms moet u op bepaalde zaken extra letten.

• • Geel: let op, veiligheidsrisico’s. Er zijn in dit land of gebied veiligheidsrisico's die afwijken van wat u in Nederland gewend bent. Bereid u daarop voor en let extra op.

• • Oranje: alleen noodzakelijke reizen. Door ernstige veiligheidsrisico's in dit land of gebied kunnen voor reizigers gevaarlijke situaties ontstaan. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken adviseert u alleen naar dit gebied te reizen als dat echt noodzakelijk is. Vakantiereizen zijn niet noodzakelijk. Wanneer u besluit toch af te reizen, bereid u dan zeer goed voor.

• • Rood: niet reizen. Door zeer ernstige veiligheidsrisico's kan voor reizigers een levensbedreigende situatie ontstaan. Daarom adviseert het Ministerie van Buitenlandse Zaken om niet naar dit gebied te reizen.

De veiligheidssituatie in een land wordt beoordeeld op basis van informatie van ambassades en consulaten, lokale autoriteiten, inlichtingendiensten, andere Europese lidstaten. Daarnaast onderhouden we contact met beveiligingsafdelingen van internationaal opererende bedrijven en non-gouvernementele organisaties en bedrijven die gespecialiseerd zijn in veiligheidsanalyses.

Nederlandse ambassades maken in hun veiligheidsplannen een dreigingsanalyse van de lokale context. Hierbij wordt gekeken naar de weerbaarheid van de lokale autoriteiten, waaronder de capaciteit om te reageren op dreigingen, organisatiegraad en respons; het profiel van de Nederlandse gemeenschap en Nederlandse bezoekers; en de aanwezigheid van risicofactoren zoals politiek geweld en terrorisme, politieke- en sociale onrust, criminaliteit en natuurgeweld. Deze dreigingsanalyse, die jaarlijks wordt geactualiseerd, vormt een belangrijke bron voor de inschatting van de veiligheidssituatie voor Nederlanders, en daarmee voor de opstelling van de reisadviezen.

Welke kleurclassificatie een reisadvies krijgt is afhankelijk van de aard en de frequentie van de risico’s die er in een land zijn, maar ook in welke mate deze zijn gericht op buitenlanders en Nederlanders specifiek.

Vergelijkbare risico’s kunnen in landen tot verschillende classificaties (en bijbehorende kleurcodes) leiden. Dit heeft onder andere te maken met de weerbaarheid van de lokale autoriteiten: dat wil zeggen de mate waarop deze zijn voorbereid op of adequaat reageren op de aanwezige veiligheidsrisico’s (bijv. natuurrampen of geweld). Ook kunnen factoren als de beschikbaarheid van vluchten naar het buitenland, beschikbaarheid van basisvoorzieningen zoals medische zorg en de logistieke situatie ter plekke een rol spelen in de inhoud en classificatie van een reisadvies. De uitkomst van de afweging tussen risico aan de ene kant, en weerbaarheid en andere mitigerende factoren aan de andere kant, vormt het uitgangspunt voor het reisadvies. Dit betekent bijvoorbeeld dat de gevolgen van een tyfoon in het ene land kunnen leiden tot een andere classificatie van het reisadvies dan de gevolgen van dezelfde tyfoon in een land waar de weerbaarheid en voorzieningen minder goed ontwikkeld zijn. Ook kan een combinatie van veiligheidsrisico’s aanleiding vormen om reizen te ontraden.

De wereldwijde COVID pandemie heeft grote invloed op de reisadviezen. Vanaf maart jl. doen zich i.v.m. deze pandemie gezondheidsrisico’s met bijbehorende reisbeperkingen voor die van invloed zijn op de veiligheid en gezondheid van Nederlandse reizigers en daarom opgenomen zijn in het reisadvies. Voor de communicatie is besloten vast te houden aan de bestaande kleuren van het reisadvies, waarbij de inhoud van het reisadvies is toegespitst op de COVID specifieke omstandigheden, maar veiligheidsrisico’s onderdeel blijven:

• • Groen: u kunt reizen. De lokale overheid treft geen maatregelen waar reizigers rekening mee moeten houden, ook als er sprake is van één of meerdere besmettingen.

• • Geel: u kunt reizen – ook voor vakantie –, maar houd rekening met beperkende maatregelen. De lokale overheid heeft beperkende maatregelen in het openbare leven genomen waarmee reizigers in aanraking kunnen komen. Er zijn (mogelijk) gevallen van besmetting met het COVID-19 virus.

• • Oranje: reis alleen als dat noodzakelijk is. Vakantiereizen en andere reizen die niet noodzakelijk zijn, worden afgeraden. De lokale overheid neemt maatregelen die het openbare leven aantasten en legt reisrestricties op, zoals gecontroleerde in- en uitreis van het gebied of verdergaande beperkingen, zoals grenssluiting. Het aantal besmettingen met COVID-19 virus is relatief hoog.

• • Rood: niet reizen. De lokale overheid heeft ter plaatse verregaande maatregelen genomen zoals totale afsluiting van gebieden. Ook is er een groot aantal besmettingen met het COVID-19 virus.

Veel reisadviezen zijn in deze periode tot 17 maart aangepast op basis van deze criteria. Onder andere China, Italië en Spanje kregen een «oranje» reisadvies, op basis van advies van het RIVM, gezien de oplopende besmettingsaantallen in die landen. Een aantal gebieden in deze landen kreeg i.v.m. een totale lockdown zelfs een rood reisadvies.

Zoals gecommuniceerd in de Kamerbrief «Maatregelen consulaire dienstverlening t.a.v. COVID-19 uitbraak» (Kamerstuk 32 734, nr. 45) is op basis van de toenemende wereldwijde restricties voor reizigers als gevolg van de verspreiding van het COVID-19 virus en het op 16 maart jl. aangekondigde inreisverbod voor het Schengengebied, besloten op 17 maart jl. een wereldwijd «oranje» reisadvies af te kondigen. Dit betekent dat alle niet-noodzakelijke reizen, inclusief vakantiereizen, naar het buitenland vanaf dat moment werden afgeraden. Landen die een rood reisadvies hadden i.v.m. de veiligheidssituatie hebben die classificatie behouden.

Vanaf 15 juni hebben de genoemde criteria voor een deel van de EU tot afschaling naar een «geel» reisadvies geleid, waarbij duidelijk de waarschuwing is gecommuniceerd dat er risico’s blijven bestaan in verband met de virusdynamiek die kunnen leiden tot het opnieuw aanpassen van een reisadvies.

Wanneer de besmettingen vervolgens in een land wederom oplopen, wordt mede op aangeleverd advies van het RIVM (met gebruikmaking van data van ECDC) besloten tot het opnieuw opschalen van een reisadvies naar «oranje». Dit is de afgelopen periode voor verschillende landen of delen van landen gebeurd.

Voor reizigers die terugkeren uit landen of gebieden die een oranje reisadvies hebben in verband met de gezondheidssituatie geldt het dringende advies tot 10 dagen thuisquarantaine bij terugkeer in Nederland. Dit is expliciet in de betreffende reisadviezen opgenomen, op basis van aanwijzingen van het Ministerie van VWS en het RIVM.

Tegelijkertijd is er een aantal landen binnen EU/EFTA/VK dat vanwege het besmettingsniveau in Nederland beperkende maatregelen invoert voor Nederlandse reizigers, zoals quarantaineverplichtingen bij aankomst. Als gevolg daarvan wordt het reisadvies ook aangescherpt naar de kleur «oranje». Immers, quarantaineverplichtingen bij aankomst in een land zijn niet te verenigen met toeristische doeleinden en om die reden worden reizigers geadviseerd alleen af te reizen als dat noodzakelijk is. Voor reizigers die terugkeren uit deze gebieden geldt géén advies tot quarantaine, omdat het reisadvies met kleurclassificatie «oranje» niet is ingesteld vanwege de gezondheidssituatie ter plaatse. Ook dit wordt expliciet in het reisadvies opgenomen.

Voor de landen buiten de EU/EFTA/VK geldt vooralsnog een «oranje» reisadvies. Het inreisverbod is weliswaar opgeheven ten aanzien van een aantal landen die op de EU »veilige lijst» staan, en in deze landen wordt de gezondheidssituatie als veilig beoordeeld door de EU, maar voldoen (nog) niet aan de overige criteria, zoals quarantainemaatregelen voor Nederlanders of andere reisbeperkingen.

Aangezien de COVID-19 pandemie voortduurt, en ook het aantal besmettingen in Nederland op dit moment toeneemt, ligt het overigens niet voor de hand de reisadviezen voor landen buiten de EU/EFTA/VK op korte termijn aan te passen naar een andere dan «oranje» classificatie.

De COVID crisis onderstreept het belang van en de vraag naar actuele en betrouwbare reisadviezen. Dit blijkt uit de toegenomen frequentie waarmee het reisadvies door Nederlandse reizigers wordt geraadpleegd. In de afgelopen 8 maanden is de website met daarop de reisadviezen ruim 71 miljoen keer geraadpleegd (in 2019 3,25 miljoen keer).

Het ministerie zet in op continue verbetering van de reisadviezen, en betrekt hierin de aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer uit het Verantwoordingsonderzoek 2019 (die werden opgesteld vóór de COVID crisis (Kamerstuk 35 470 V, nr. 2)). BZ zal deze aanbevelingen gebruiken om het proces voor aanpassing van de reisadviezen verder te verbeteren en de afstemming op Europees niveau te versterken. Hierbij zal ook worden bezien hoe de uniformiteit en dossiervorming van de reisadviezen verder kan worden verbeterd, met oog voor de vertrouwelijkheid van informatiebronnen en de verscheidenheid aan lokale omstandigheden. De lessen van de COVID crisis voor de reisadviezen zullen hierin ook worden meegenomen. In de Staat van het Consulaire 2021 zal worden gerapporteerd over de ontwikkelingen in beleid en uitvoering.