Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING

Dit wetsvoorstel vloeit voort uit het regeerakkoord «Vertrouwen in de toekomst» met de drie hoofddoelen waarin is aangegeven dat het kabinet de oprichting van de Nederlandse financierings- en ontwikkelingsinstelling Invest-NL doorzet. De machtiging tot oprichting en vormgeving van Invest-NL is voorwerp van het wetsvoorstel Machtigingswet oprichting Invest-NL waarmee de Eerste Kamer op 19 november 2019 heeft ingestemd.1 Het aanvankelijke voornemen was dat Invest-NL een samenwerkingsverband met de Nederlandse Financierings-Maatschappij voor Ontwikkelingslanden N.V. (FMO) zou aangaan om, additioneel aan de markt, door middel van financiering en projectontwikkeling ondersteuning te bieden aan ondernemingen en internationale projecten die een bijdrage leveren aan de Nederlandse economie, waaronder internationale projecten die voorzien in oplossingen voor wereldwijde vraagstukken, zoals de Sustainable Development Goals (SDG’s) van de Verenigde Naties.

Het voornemen om een dergelijk samenwerkingsverband op te richten is inmiddels verlaten. De Minister van Economische Zaken en Klimaat heeft, mede namens zijn ambtgenoten van Financiën en voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, op 18 januari 2019 aan de Voorzitter van de Tweede Kamer bericht dat voor de hiervoor geformuleerde doelstelling een separate instelling zal worden opgericht in samenwerking tussen de Staat en FMO, binnen het kader van het staatsdeelnemingenbeleid.2 In deze brief is aangegeven dat de eerder beoogde joint venture tussen Invest-NL en FMO dusdanig ingewikkeld is dat governance issues optreden en dat overlap tussen de nationale en internationale doelgroepen beperkt is. Ook de vermeende synergie tussen de nationale en internationale activiteiten blijkt gering. Wel bestaat aanzienlijke synergie tussen de internationale activiteiten en die van FMO. De internationale instelling zal additioneel aan FMO gaan werken zoals op het gebied van geografische reikwijdte, sectoren en doelgroepen. Om de internationale organisatie goed te laten functioneren voor ondernemers op zoek naar export- en internationale projectfinanciering, is besloten dat de internationale activiteiten beter en eenvoudiger georganiseerd kunnen worden door een separate instelling op te richten in samenwerking tussen de Staat en FMO, binnen het kader van het staatsdeelnemingenbeleid.

De uitgangspunten, vermeld in de brief van 15 februari 2018 en, voor zover in deze brief daar naar verwezen is, de brief van 10 februari 2017 zijn, mutatis mutandis, onverminderd van belang voor Invest International.3^, 4 In de kamerbrief van 10 februari 2017 is aangegeven dat de missie en taken van de instelling worden vastgelegd in een wet. Het onderhavige voorstel machtigt de Minister van Financiën om, samen met FMO, Invest International op te richten en deel te nemen in het bij de oprichting van Invest International vast te stellen kapitaal. Het voorstel voorziet voorts in de doelstelling en taken van Invest International. Tevens worden enkele gedragsnormen gesteld die de instelling moet volgen om binnen de doelstelling en taken te blijven.

Tot slot voorziet dit voorstel in een wettelijke taakopdracht voor Invest International om subsidieregelingen voor rekening en risico van het Rijk uit te voeren en ontwikkelactiviteiten te ontplooien.

Door gebrekkige instituties, gebrek aan transparantie bij markttoegang, informatie-asymmetrie, hoge transactiekosten en het gebrek aan informatie over risico’s en financieringsmogelijkheden zijn vooral complexe opkomende markten minder toegankelijk voor internationale activiteiten van ondernemingen en projecten. Dit heeft tot gevolg dat met name op deze markten de buitenlandse activiteiten van bijvoorbeeld Nederlandse ondernemingen soms moeilijk zijn te financieren en te verzekeren.

Dat begint al in de marktverkennings- en oriëntatiefase. Dit werpt een drempel op voor ondernemingen die nog niet internationaal actief zijn, maar dit wel zouden kunnen zijn. Deze hoge financiële risico's verhinderen bovendien een snelle internationale groei van ondernemingen die al wel internationaal actief zijn en hun strategie daarop willen richten. Hierdoor blijft een groot potentieel onbenut, waardoor groei en innovatie achterblijven.

Dat buitenlandse activiteiten moeilijk te financieren zijn doet zich ook voor bij kleinere ondernemingen en bij kleinere transacties. Dit is onder andere te verklaren door de gestegen transactiekosten bij banken. Ook heeft de Nederlandse bankensector sinds de crisis een beperkter internationaal netwerk, en hebben de strengere (kapitaal)eisen zoals deze gesteld zijn door Europese en nationale wetgevers mede geleid tot een strategische heroriëntatie van de Nederlandse bankensector tot de thuis- en nabije markten. Dit bemoeilijkt het verkrijgen van (export)financiering en de financiering voor de investeringen die binnen de doelstellingen van Invest International liggen. Voor grote projecten speelt daarnaast dat sprake is van versplintering en onvoldoende aanbod van publieke en private diensten.5 Banken en overheden bieden een breed palet aan financieringsinstrumenten. Aangezien deze diensten niet gecoördineerd worden aangeboden vanuit één organisatie, kost het meer moeite om op de buitenlandse markten totaaloplossingen, inclusief integrale financiering aan te bieden. Om mee te kunnen doen aan internationale projecten, zoals op het terrein van infrastructuurontwikkeling, dient een breder en integraal financieringsconcept te worden aangeboden dat een bijdrage levert aan de Nederlandse economie, door middel van planontwikkeling, financiering aan zowel private als publieke kopers en verzekeringsdiensten. Dit vereist nauwe samenwerking, op elkaar afgestemde overheidsinstrumenten en een goede interactie tussen de direct betrokken ondernemingen, projectinitiatoren, banken en de overheid. In die samenwerking moet een grotere risicobereidheid en omvang van te realiseren projecten mogelijk zijn.

Andere EU-landen beschikken vaak over een instelling die buiten de landsgrenzen projecten ontwikkelt en financiering organiseert. Om Nederlandse marktpartijen concurrerend te laten zijn met partijen uit andere EU-landen (level playing field), wordt met dit wetsvoorstel voorzien in de oprichting van een dergelijke instelling voor passende financiering voor consortia en grote projecten met een maatschappelijke en economische impact. In Invest International wordt de financiële kennis, advisering en dienstverlening bij elkaar gebracht van RVO, FMO en Atradius Dutch State Business (DSB). Deze bundeling van bestaande dienstverlening, instrumenten en expertise, in combinatie met additionele middelen voor projectontwikkeling en investeringen via een kapitaalstorting, zal Nederlandse ondernemingen beter in staat stellen aan financiering te komen voor grote maatschappelijke en ontwikkelingsrelevante investeringsprojecten buiten Nederland. FMO en RVO hebben veel kennis van opkomende en ontwikkelingsmarkten en RVO heeft een groot bereik onder en ervaring in het begeleiden van het Nederlandse mkb dat wil ondernemen in opkomende markten en OS-landen. De samenwerking op bedrijfsonderdelen tussen FMO en RVO wordt nu doorgevoerd met bundeling van deze specifieke kennis en expertise binnen één organisatie om toekomstige klanten beter te bedienen met behulp van accountmanagement en snelle/goede onderlinge doorverwijzing waarop Atradius DSB is aangesloten (aangeduid als: één loket). FMO brengt een breed netwerk binnen de internationale financiële sector mee, dat met de oprichting van Invest International meer ten goede komt aan het Nederlandse bedrijfsleven. Hierdoor kan er in de toekomst met internationale banken samengewerkt worden aan de financiering van de plannen van Nederlandse marktpartijen. Bovendien zal Invest International straks ook projecten met behulp van projectontwikkeling verder helpen ontwikkelen door veelbelovende projecten en consortia zo uit te werken dat deze geheel of gedeeltelijk in aanmerking kunnen komen voor commerciële financiering.

Het beschikbaar stellen van een goede watervoorziening in hoeveelheid en kwaliteit is een uitdaging van veel ontwikkelingslanden. Het zuiveren van afvalwater is daarbij een extra uitdaging omdat het vaak om kostbare en complexe investeringen gaat. Invest International kan met niet-gouvernementele organisaties (ngo’s) en verschillende ondernemers gesprekken voeren over de mogelijkheid om een stad in een Aziatisch land te ondersteunen in het verbeteren van hun afvalwaterfaciliteiten. De initiële investering bestaat dan uit het financieren van onderzoek naar het toekomstige business model. Na de positieve uitkomsten van dit onderzoek kan Invest International faciliteren bij het opzetten van een programma-aanpak en het opzetten van de projectstructuur in samenwerking met de lokale overheid. Deze projectstructuur kan vervolgens kwalitatief goede aanbestedingen in de markt zetten met, ook voor Nederlandse bedrijven, geschikte contractvormen, waardoor Nederlandse bedrijven goede kansen krijgen om de aanbesteding te winnen.

Deze initiatieven hebben een grote impact maar vergen tijd voordat ze tot een realiseerbaar project leiden. Invest International ziet het op deze manier ontwikkelen van projecten als een belangrijke manier om ondernemers die expertise hebben op het vlak van water te positioneren en kansen te bieden om een bijdrage te leveren aan grote maatschappelijke uitdagingen elders in de wereld.

Een voor de hand liggende vraag is of voor het oplossen van bovenstaande knelpunten geen gebruik kan worden gemaakt van een bestaande staatsdeelneming, in het bijzonder FMO. Dat is niet het geval. De activiteiten en het mandaat van FMO zijn op een aantal punten verschillend ten opzichte van die van Invest International. Ten eerste richt FMO zich specifiek op de private sector in ontwikkelingslanden, terwijl Invest International ook publiekrechtelijke entiteiten zal kunnen gaan bedienen. Bovendien heeft FMO een nauwere geografische reikwijdte en beperktere sectorfocus dan Invest International. Voor bepaalde producten – exportfinanciering en projectontwikkeling – zal Invest International ook additioneel zijn aan FMO.

Verder is overwogen om een oplossing te zoeken in de publieke sfeer vanuit de bestaande instituties. Met name RVO is een belangrijke partner voor het uitvoeren van overheidsregelingen. RVO heeft echter geen investeringsvermogen, dat los staat van de rijksbegroting waardoor geen investeringsvermogen verstrekt kan worden. Invest International beschikt wel over dergelijk investeringsvermogen.

Invest International wordt vormgegeven als een zelfstandige privaatrechtelijke deelneming, met de Staat en FMO als aandeelhouders. Dit wetsvoorstel regelt doelstelling en taken van Invest International en stelt enkele gedragsnormen die de instelling moet volgen om binnen de doelstelling en taken te blijven. De taken van Invest International, die beschreven zijn in artikel 4 vergen een gedifferentieerde vorm van aansturing en verantwoording. Randvoorwaarde is dat de kapitaalstorting door het Rijk ten behoeve van de investeringstaak van Invest International kwalificeert als «financiële transactie» in het kader van de Economische en Monetaire Unie (EMU). Voor de kwalificatie als financiële transactie zij verwezen naar «Manual on Government Deficit and Debt, Eurostat, 2016 Edition, paragraaf III.2 Capital injections into public corporations». De randvoorwaarde van kwalificatie als financiële transactie heeft grote invloed op de mogelijke vennootschapsrechtelijke structuur van Invest International. Invest International zal vergelijkbaar met Invest-NL een holdingmaatschappij vormen met verschillende dochters, waaronder een dochter belast met de investeringstaak («activiteit» als bedoeld onder artikel 4, eerste lid, onder b). Wanneer Invest International zou worden vormgegeven als één vennootschap zouden de aansturing en invloed die de Staat als aandeelhouder mag uitoefenen en de overige bevoegdheden die bij of krachtens wet zouden kunnen worden voorzien ten aanzien van die vennootschap maar beperkt kunnen zijn, omdat anders alsnog sprake zou kunnen zijn van een niet-financiële transactie die het EMU-saldo belast. Een dergelijke beperkte mate van overheidsinvloed staat echter op gespannen voet met de beoogde doelstelling van Invest International in relatie tot de overige taken van Invest International, die niet worden uitgevoerd met behulp van het kapitaal dat bestemd is voor de financiering van investeringen, zoals de regelingentaak. Daarnaast brengt de diversiteit in taken van Invest International mee dat de daaraan verbonden verantwoordelijkheden goed onderscheiden en zelfstandig dienen te worden gepositioneerd. Dit vereist dat waar nodig management, bemensing en financiële sturing in afzonderlijke dochtermaatschappijen ondergebracht worden.

Indien die scheiding in afzonderlijke entiteiten niet plaatsvindt bij de uitvoering van de taken, bedoeld in artikel 4, eerste lid, onder a, (hierna: ontwikkeltaak) en artikel 4, eerste lid, onder b, (hierna: investeringstaak), is het risico dat de ondersteuning op grond van de ontwikkeltaak te veel verweven is met en gericht raakt op het realiseren van financiering vanuit de investeringstaak van Invest International. Bij de ontwikkeltaak dient vanwege het additionele karakter van Invest International, primair te worden uitgegaan van financiering door de markt.

De uitvoering van de wettelijke taken wordt van elkaar gescheiden op een zodanige wijze dat de onafhankelijke beoordeling over het al dan niet toekennen van een subsidie of het verlenen van een lening niet in het geding komt. Dit wordt uitgewerkt in de interne processen van Invest International. Er zijn voorbeelden waarbij verschillende taken ook binnen één onderneming zijn georganiseerd. Een voorbeeld is FMO, die zowel via de eigen balans als via de door haar uitgevoerde publieke programma’s activiteiten ontplooit. Een ander voorbeeld hiervan is Atradius NV, die zowel een commerciële kredietverzekeraar is (Atradius NV) en daarnaast als staats-exportkredietverzekeraar (Atradius Dutch State Business BVNV) functioneert.

Daarnaast rijst de vraag welk rendement behaald moet worden door Invest International. Dat rendement zal per taak verschillen. Voorkomen moet worden dat in het licht van de staatssteunregels ongeoorloofde kruissubsidiering plaatsvindt. Blijft staan dat de totale kapitaalstorting als financiële transactie dient te kwalificeren. Het rendement zal geheel behaald worden door de dochtermaatschappij belast met de investeringstaak. Dit betekent dat deze dochtermaatschappij op portefeuilleniveau over de loop van een aantal jaren een gemiddeld hoog genoeg rendement dient te maken, na aftrek van de relevante kosten en mogelijke afschrijvingen.

Gelet op het voorgaande is gekozen voor een holdingstructuur («Invest International-groep»), waarbij de verschillende taken van Invest International worden verdeeld over een moedermaatschappij en 100%-dochtermaatschappijen. Een holding- en groepsstructuur waarborgt eenheid van presentatie en handelen naar derden toe. De holding- en groepsstructuur faciliteert het handelen van Invest International als hèt loket voor ondernemingen die op zoek zijn naar financieringsmogelijkheden die passen binnen de doelstelling van Invest International. Invest International omvat immers verschillende financieringsmogelijkheden en kan deze op een geïntegreerde en transparante wijze aan ondernemingen presenteren en in context plaatsen.

In voorkomend geval wordt in deze toelichting onder Invest International mede een of meer van haar dochters begrepen, tenzij uit de tekst anders blijkt.

Uitgangspunt is dat bijzondere aansturings- en verantwoordingsarrangementen die zijn ingegeven door publieke belangen en verantwoordelijkheden niet via het (indirecte) aandeelhouderschap in Invest International gerealiseerd zullen worden, maar via dit wettelijk kader. Daar waar directe aansturing vanuit de overheid niet voor de hand ligt (met het oog op de noodzakelijke zakelijkheid en onafhankelijkheid van de besluitvorming), zal gebruik gemaakt worden van de gebruikelijke rolverdeling tussen aandeelhouders en bestuur van de vennootschap.

De investeringstaak zal gerealiseerd worden met behulp van de toegezegde kapitaalstorting. In de Kamerbrief van 10 februari 2017 is het uitgangspunt opgenomen dat deze kapitaalstorting in het kader van de EMU dient te kwalificeren als een «financiële transactie». In het begrotingsbeleid van Nederland vindt beheersing van de uitgaven plaats via een systeem van uitgavenplafonds (zie onder meer het regeerakkoord «Vertrouwen in de toekomst»4 en Startnota). Het vereiste om te kwalificeren als een financiële transactie komt hier uit voort, omdat financiële transacties buiten het uitgavenplafond vallen en niet-financiële transacties binnen het uitgavenplafond vallen. Ook voor de monitoring van het EMU-saldo in het kader van het Stabiliteits- en Groeipact (SGP) geldt dat financiële transacties niet meetellen in de berekening van het EMU-saldo. Om dat mogelijk te maken, moeten investeringsbeslissingen die Invest International (of een daartoe opgerichte dochtermaatschappij) neemt op basis van zakelijke overwegingen plaatsvinden en moet de instelling bij het nemen van individuele investeringsbeslissingen onafhankelijk kunnen opereren, los van bemoeienis van aandeelhouders (i.c. de Staat).

Omgekeerd vergt de regelingentaak in naam en voor rekening van de Minister voor BHOS zoveel mogelijk directe aansturing door en verantwoording naar de Minister voor BHOS. Het publieke belang van de continuïteit van de uitvoering van de subsidieregelingen weegt zwaarder dan het vennootschapsbelang van de «regelingendochter». De Minister voor BHOS dient daarom te beschikken over meer sturingsbevoegdheden dan alleen via het vennootschapsrecht.

Invest International voert de regelingentaak uit in mandaat namens de Minister voor BHOS. De Minister voor BHOS beschikt daardoor over algemene en bijzondere instructiebevoegdheden.

Ten aanzien van de ontwikkeltaak van Invest International bestaan specifieke sturingsbevoegdheden. Krachtens de Kaderwet subsidies Ministerie van Buitenlandse Zaken kunnen bij algemene maatregel van bestuur nadere regels worden gesteld voor de verstrekking van subsidie ten behoeve van deze taak. Voorts biedt het wetsvoorstel de mogelijkheid om aanwijzingen te geven (artikel 14). Daarnaast bevat paragraaf 2 van hoofdstuk 4 van het wetsvoorstel voorschriften in relatie tot onder meer mededinging, marktfalen, additionaliteit en staatssteun, die eveneens ruimte voor aansturing bieden.

In relatie tot het additioneel aan de markt opereren bevat het wetsvoorstel een grondslag om bij algemene maatregel van bestuur daarover nadere regels te stellen, met inbegrip van regels die het uitvoeren van bepaalde activiteiten verbieden of beperken (artikel 9, tweede lid).

Meer in het algemeen voorziet het wetsvoorstel in de mogelijkheid (doch niet de verplichting) dat er met betrekking tot de taken van Invest International bij algemene maatregel van bestuur nadere regels kunnen worden gesteld (artikel 4, derde lid). Door middel van een dergelijke algemene maatregel van bestuur kunnen bepaalde nadere randvoorwaarden worden gesteld aan de uitoefening van de taken. Het wetsvoorstel voorziet ook in de mogelijkheid dat nieuwe taken die binnen de doelstelling van Invest International vallen bij algemene maatregel van bestuur kunnen worden belegd bij Invest International. Daaraan kunnen regels en randvoorwaarden worden verbonden (artikel 4, derde lid).

Ten aanzien van de investeringstaak voorziet het wetsvoorstel niet in een duiding van de terreinen waarop Invest International mag investeren. Dit impliceert dat Invest International die terreinen met inachtneming van de doelomschrijving van Invest International zelfstandig mag bepalen. Daarmee kan Invest International zelf bepalen wanneer terreinen potentieel bieden en waar knelpunten bij ondernemingsfinanciering met bijdrage aan de Nederlandse economie zich voordoen. Er is geen reden om op voorhand aan te nemen dat het ondernemerschap van Invest International hieraan geen goede invulling geeft, maar het is wel van belang dat een voldoende gedeeld beeld tussen de Staat en Invest International bestaat welke terreinen hiervoor in aanmerking komen. Daarbij dwingt het belang van deze zogenoemde investeringsdomeinen niet direct tot eenzijdige vastlegging in publiekrechtelijke regelgeving. Hiervoor zal een overeenkomst tussen de Staat en Invest International worden gesloten die aanvullend is op het wetsvoorstel. Bij aanvang van Invest International zullen er in principe geen beperkingen op de investeringsdomeinen en geografische focus van toepassing zijn. De Minister voor BHOS wil echter de mogelijkheid hebben om, bijvoorbeeld bij schaarste van het investeringskapitaal van Invest International, accenten aan te doen brengen in de investeringsdomeinen en de geografische focus zodat meer invulling wordt gegeven aan de beleidsagenda van de Minister voor BHOS. De inhoud van de aanvullende overeenkomst met Invest International wordt in goed overleg op voorstel van de Minister voor BHOS vastgesteld. FMO is hierbij medeondertekenende partij. Het voorstel voor de overeenkomst omvat te identificeren terreinen waarop Invest International zich kan focussen bij het doen van investeringen. Die terreinen houden verband naast met de voor de Staat beleidsmatig en (maatschappelijk) relevante onderwerpen als de eerder genoemde geografische focus en investeringsdomeinen ook «good governance», het IMVO-beleid en de aansturing met het oog op de integraliteit van de drie bedrijfsonderdelen van Invest International als geheel.

Het thema «good governance» betreft het toepassen van de beginselen van behoorlijk bestuur in de meest ruime zin. Hierdoor is Invest International normatief op onderdelen van de bedrijfsvoering waaronder het sociaal beleid en het milieubeleid. Het IMVO-beleid zal bij het doen van investeringen een plaats krijgen, zodat Invest International bij het doen van investeringen hiervan uitgaat. Door deze onderwerpen op basis van wederkerigheid in een overeenkomst tussen de Staat, FMO en Invest International te regelen, wordt zowel het publieke belang bij de afbakening hiervan onderkend als Invest International en FMO als mede-aandeelhouder een formele positie toegekend om invloed uit te oefenen op de inhoud van die overeenkomst. Er is ruimte voor dialoog en maatwerk. Invest International kan zelf suggesties doen en wijzigingen voorstellen, waardoor de inhoud van de overeenkomst mede door Invest International wordt bepaald. Verder wordt er voor gewaakt dat de inhoud van de overeenkomst niet de vrijheid van Invest International aantast om een eigen strategie en investeringsbeleid vast te stellen en daaraan zelfstandig uitvoering te geven. De insteek is om ruim omschreven investeringsdomeinen af te spreken, waarbinnen Invest International zelf haar accenten kan leggen. En ook ten aanzien van IMVO-beleid is het niet de bedoeling om verder te gaan dan hieraan richting te geven. Beoogd wordt dat Invest International zelf actief een IMVO-beleid voert aan de hand van de afspraken uit de aanvullende overeenkomst en daarbij algemeen geaccepteerde standaarden zal toepassen, zonder dat de Staat dit inkleurt. De aanvullende overeenkomst zal aan de Tweede Kamer worden toegezonden, zodat de specifieke inhoud en daarbij gemaakte overwegingen openbaar zijn.

In het centrale model zijn het aandeelhouderschap, de uitvoerende taken van de deelneming en de beleidsmatige rol van het beleidsdepartement ontvlochten. Een vast onderdeel van het centrale model is dat het Ministerie van Financiën nauw samenwerkt met het betreffende beleidsdepartement op relevante onderwerpen, zoals borging publiek belang en strategie. De Nota Deelnemingenbeleid 2013 beschrijft hoe hier samenwerkingsafspraken over gemaakt kunnen worden.

In het kader van het aandeelhouderschap van de Staat bepalen de Minister van Financiën en de Minister voor BHOS met betrekking tot enkele zwaarwegende besluiten de wijze waarop de stem namens de Staat wordt uitgebracht (zie de voorbeelden van zwaarwegende besluiten bij punt 2 van de tabel bij het organogram). De lijst van besluiten waarop deze interne afstemming tussen de ministeries ziet is beperkter dan bij Invest-NL, omdat Invest International een tweede aandeelhouder heeft met zeggenschapsrechten.

Daarnaast is voorzien dat de Staat als aandeelhouder – overeenkomstig de Nota Deelnemingenbeleid 2013 – het beloningsbeleid voor het bestuur vaststelt evenals de vergoeding van de commissarissen. Ten aanzien van investeringen van een bepaalde omvang zal een voorafgaand goedkeuringsvereiste door de aandeelhouders en de RvC statutair worden verankerd.

Ten aanzien van de te voeren strategie en het investeringsbeleid van Invest International zal een dialoog worden gevoerd met de commissarissen en het bestuur van Invest International. Formeel wordt – in lijn met de uitgangspunten van de Nota Deelnemingenbeleid 2013 – statutair verankerd dat de aandeelhouders moeten worden gehoord voorafgaand aan de vaststelling van de strategie en het investeringsbeleid.7 Daarmee kunnen de RvC en het bestuur voldoende rekening houden met de wensen van de aandeelhouders en hun focus houden op die gebieden waar marktfalen of een mismatch aanwezig is bij vraag en aanbod van risicokapitaal. Tegelijkertijd wordt het juist van belang geacht dat Invest International op voldoende afstand van de overheid staat en zakelijk tot een afweging kan komen over de meest geëigende strategie en het te voeren investeringsbeleid.

Naast de Staat zal FMO aandeelhouder worden van Invest International. Tegen uitgifte van aandelen zal FMO haar NL-Business divisie overdragen aan Invest International, waaronder de werknemers die werkzaam zijn bij dat onderdeel. Deze transactie geldt als «overgang van onderneming», in de zin van het Burgerlijk Wetboek, boek 7, artikel 662 e.v.

De door NL-Business reeds geïnitieerde projecten, die in de investeringsdochter zullen worden ondergebracht, worden geherfinancierd vanuit het investeringsvermogen van Invest International. De waarde van de portefeuille zal worden vastgesteld door een onafhankelijke deskundige. Daarnaast brengt FMO de kennis en expertise in die FMO heeft opgedaan als financieringsinstelling voor ontwikkelingslanden. Tenslotte stelt FMO de door haar gebruikte (financiële) modellen beschikbaar aan Invest International. De in- en onder te brengen non-materiële activa zullen door een deskundige worden gewaardeerd. FMO zal [49%] van gewone aandelen «A» in Invest International krijgen (met stem- en winstrecht); de Staat zal [51%] van de «aandelen A» (met stem- en winstrecht) krijgen. Over deze aandelen zal slechts een klein deel van de winst worden uitgekeerd. Voorts worden aan de Staat alle aandelen B, met dezelfde nominale waarde per aandeel als aandelen A, uitgegeven. Op deze aandelen B kan geen stemrecht maar wel winstrecht worden uitgeoefend. Het grootste deel van de winst wordt over deze aandelen uitgekeerd. De Staat krijgt deze aandelen B in ruil voor het beschikbaar stellen van het overgrote deel van het investeringsvermogen, als kapitaal/agiostorting. Voor deze aandelenstructuur is gekozen om ervoor te zorgen dat de winst over het ingebrachte kapitaal door de Staat, evenredig aan de inbreng aan de Staat toekomt, zonder de stemverhoudingen te beïnvloeden. Deze structuur is vergelijkbaar met de huidige aandeelhoudersstructuur van FMO.

In de statuten van de vennootschap dan wel de aandeelhoudersovereenkomst zal worden neergelegd dat de volgende besluiten van de aandeelhoudersvergadering slechts met een gekwalificeerde meerderheid (2/3) van de uitgebrachte stemmen kunnen worden genomen:

• – De benoeming en de schorsing van leden van de RvC en het opzeggen van vertrouwen in de RvC en het aanwijzen van de voorzitter van de RvC;

• – Het vaststellen van de jaarrekening van Invest International;

• – Goedkeuring van de overdracht van aandelen in het kapitaal van de vennootschap;

• – Besluiten tot de uitgifte, inkoop en/of intrekking van (rechten op) aandelen in het kapitaal van de vennootschap;

• – Wijziging van de statuten van de vennootschap;

• – Fusies en overnames, voor zover van ingrijpende betekenis;

• – (Feitelijke) ontbinding of liquidatie van de vennootschap en/of betrokkenheid van de vennootschap bij omzetting, juridische fusie of juridische splitsing;

• – Besluiten over het aantal commissarissen.

In de aanvullende overeenkomst tussen de Staat en Invest International wordt de scope van Invest International vastgesteld of gewijzigd. FMO is hierbij medeondertekenende partij.

Bij de beoordeling op het beginsel van additionaliteit zal de financieringsvraag van de onderneming het vertrekpunt zijn (de klant doet het voorstel voor een financierings-/investeringsproduct). Hiervoor zal een transparante procedure beschikbaar komen, die openbaar toegankelijk is. Het investeringscomité van de Invest International toetst aan de hand van deze procedure of sprake is van additionaliteit. Bij het doorlopen van die procedure staan verscheidene te beantwoorden vragen centraal. Vastgesteld dient te worden of het product (bijvoorbeeld equity financiering, mezzanine, garantie of (zeer) langlopend vreemd vermogen) passend is om aan de financieringsbehoefte van de onderneming te voldoen. Vervolgens dient plausibel te zijn dat het desbetreffende financiële product niet in de markt voorhanden is. De ondernemer dient daartoe een nog nader te bepalen aantal marktpartijen te benaderen voor het verzochte product. Als deze marktpartijen het gevraagde product niet kunnen of willen bieden, wordt aangenomen dat aan het vereiste van additionaliteit is voldaan. Toetsing op additionaliteit is ook nodig wanneer een deel van de financieringsbehoefte via subsidie kan worden afgedekt en voor het resterende deel een beroep op Invest International wordt gedaan.

De omvang van financiering dient verder afgestemd te zijn op de mate waarin additionaliteit speelt. Door een procedure hiervoor niet in of krachtens het wetsvoorstel vast te leggen, is er ruimte om op basis van praktijkervaringen in de loop van de tijd die procedure bij te stellen en aan te scherpen waar dat nodig mocht blijken te zijn. Wijzigingen zal Invest International openbaar maken zodat daarvan door een ieder kennis genomen kan worden.

Om aanvullend te borgen dat Invest International niet in concurrentie treedt met andere private marktpartijen, voorziet deze wet in een procedure voor een mededingingsklacht over de nakoming van additionaliteit. Invest International moet voorzien in een adequate klachtafhandelingsprocedure die te vinden is via de website, en volgens welke een klaagschrift ingediend kan worden. Dit klaagschrift dient onderbouwd te worden opdat Invest International de mogelijkheid heeft zich inhoudelijk te verweren. Aan het eind van elk kwartaal doet Invest International verslag aan de Minister voor BHOS over de status van de afhandeling van de ingediende mededingingsklacht. In eerste instantie is het aan Invest International zelf om vast te stellen of de uitgevoerde werkzaamheid inderdaad leidt tot ongewenste mededinging met ondernemingen uit het oogpunt van marktwerking. Als Invest International vaststelt dat een werkzaamheid ter uitvoering van een taak leidt tot een uit het oogpunt van goede marktwerking ongewenste mededinging, draagt Invest International, met inachtneming van de belangen van derden, zorg dat de ongewenste mededinging binnen een redelijke termijn wordt beëindigd en dat de gevolgen daarvan voor de klant worden gemitigeerd. Ook kan de Minister voor BHOS ambtshalve constateren dat sprake is van ongewenste mededinging en met inachtneming van de belangen van derden, een aanwijzing geven om de ongewenste mededinging binnen een door de Minister voor BHOS gestelde termijn te beëindigen en de gevolgen daarvan te mitigeren.

Van deze bevoegdheid zal de Minister voor BHOS terughoudend gebruik maken. Deze bevoegdheid heeft niet tot doel bemoeienis met Invest International te hebben om sturing te geven aan de wijze waarop additionaliteit bij een klacht wordt beoordeeld. Uitgangspunt is dat via Invest International zelf en indien nodig via de civiele rechter (of via een klacht bij de Europese Commissie) de toepassing van additionaliteit in individuele gevallen aan de orde dient te worden gesteld. Overheidsbetrokkenheid is daarbij niet aan de orde. Dit kan bij wijze van uitzondering anders zijn, bijvoorbeeld als sprake is van een schending van het beginsel van additionaliteit van zodanige importantie dat de Minister voor BHOS daar uit eigener beweging aanleiding in ziet om op te treden. Of als sprake is van schendingen die op een patroon wijzen, bijvoorbeeld door veelvuldige activiteiten in een marktsector waarin additionaliteit niet aan de orde is. Dan ligt het in de rede dat de Minister voor BHOS ambtshalve afweegt om van zijn aanwijzingsbevoegdheid gebruik te maken. Met een aanwijzing en de daaraan verbonden bevoegdheden kan op directe wijze en effectief tegen eventuele marktverdringing door Invest International worden opgetreden. De aanwijzingsbevoegdheid geldt enkel indien Invest International zelf een mededingingsklacht gegrond heeft verklaard of ambtshalve door de Minister voor BHOS ongewenste mededinging is vastgesteld, maar Invest International vervolgens nalaat de desbetreffende activiteit binnen een redelijke termijn te beëindigen. In dat geval kan de Minister voor BHOS, namens en op kosten van Invest International er zowel door het verrichten van publiekrechtelijke of privaatrechtelijke rechtshandelingen als door het verrichten van feitelijke handelingen in voorzien dat de werkzaamheid zo snel mogelijk wordt beëindigd. Dit zal naar verwachting slechts in uitzonderlijke gevallen nodig kunnen zijn.

Naast deze mogelijkheid bestaat uiteraard ook de mogelijkheid om een klacht in te dienen bij de Europese Commissie over concurrentiebeperkende handelspraktijken, zoals over kartelvorming en ongeoorloofde staatssteun. De in dit wetsvoorstel opgenomen voorziening voor mededingingsklachten perkt de toegang tot deze procedure geenszins in.

De oprichting van en kapitaalstorting in Invest International betreft een staatssteunmaatregel die is voorgelegd aan de Europese Commissie. Op het niveau van de oprichting van de instelling wordt staatssteun verleend doordat genoegen wordt genomen met een normrendement dat weliswaar borgt dat er sprake is van een financiële transactie in het kader van het EMU-saldo, maar dat niet altijd voldoende als marktconform kan worden beschouwd vanuit het oogpunt van staatssteun.11 De kapitalisatie van Invest International is aldus als staatssteun gemeld. Daarnaast kunnen de investeringen van Invest International ook staatssteun betreffen omdat ten opzichte van een reguliere marktinvesteerder in sommige gevallen sprake zal zijn van een grotere «risk-appetite», langere looptijden of een lager tarief. Er kan daarbij dan sprake zijn van staatssteun door Invest International op individueel transactieniveau.

Weliswaar is het potentieel verstorende karakter van deze financiering minder groot omdat de betrokken ondernemingen in hun activiteiten veelal op landen buiten de interne markt zijn georiënteerd, maar dat sluit volgens het Hof van Justitie niet uit dat ook dan vervalsing van de mededinging op de interne markt en verstoring van het handelsverkeer tussen de lidstaten kan plaatsvinden.12 Uitgangspunt hierbij blijft dat marktconforme beprijzing zal worden toegepast voor alle situaties waarin dat mogelijk is. Voor investeringen waarbij mogelijk staatssteun verstrekt wordt (en dus geen marktconforme beprijzing wordt toegepast) zal – voor zover van toepassing – worden voldaan aan de diverse kaders omtrent staatssteun en allerlei vormen van exportsteun die beogen een gelijk speelveld te waarborgen.

Artikel 56 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (hierna: VWEU) dat het vrije verkeer van diensten waarborgt heeft een vorm van rechtstreekse werking, zodat beoordeeld dient te worden of het wetsvoorstel het vrij verkeer hiervan op (ongeoorloofde) wijze belemmert. Bij het toetsen van het wetsvoorstel aan de verdragsvrijheden (artikel 56 VWEU) dient eerst te worden bezien of er een harmonisatiemaatregel van toepassing is die de toepasselijke wetgeving harmoniseert of inkadert. Pas als dit niet geval is, kan aan een toetsing aan de verdragsvrijheden, zoals het vrij verkeer van diensten (artikel 56 VWEU) worden toegekomen. Eerst dient dus te worden bezien of de dienstenrichtlijn van toepassing is op het wetsvoorstel dat Invest International inkadert. 14

Voor wat betreft de verenigbaarheid van het wetsvoorstel met de dienstenrichtlijn en bijbehorende implementatiewetgeving in de vorm van de Dienstenwet, kan worden opgemerkt dat de dienstenrichtlijn niet van toepassing is op niet-economische diensten van algemeen belang (artikel 2, tweede lid, onderdeel a, dienstenrichtlijn) en activiteiten in het kader van de uitoefening van openbaar gezag (artikel 2, tweede lid, onderdeel i, dienstenrichtlijn). Dit betekent dat de activiteiten in het kader van de regelingentaak en de taak tot het verstrekken van financiële middelen aan buitenlandse overheidsentiteiten, buiten het toepassingsbereik vallen van de dienstenrichtlijn. Het zijn noch economische activiteiten noch vormen van dienstverrichting waar de dienstenrichtlijn op ziet.

Voor wat betreft de andere door Invest International te verrichten werkzaamheden, geldt dat deze kwalificeren als economische activiteiten en als diensten. Hier geldt evenwel dat er geen of een beperkte mate van toepasselijkheid van de dienstenrichtlijn aan de orde is. Invest International wordt door middel van dit wetsvoorstel een bijzonder recht opgelegd voor wat betreft de ontwikkelactiviteiten.

Voor deze wettelijke taken en inkadering geldt dat de dienstenrichtlijn expliciet bepaalt dat het geen betrekking heeft op de liberalisering van diensten van algemeen economisch belang die voorbehouden zijn aan openbare of particuliere entiteiten, noch op de privatisering van openbare dienstverrichtende entiteiten noch betrekking heeft op de afschaffing van dienstverrichtende monopolies (artikel 1, tweede en derde lid, dienstenrichtlijn). De dienstenrichtlijn als zodanig is dus niet relevant voor de wettelijke taken die zijn opgelegd aan Invest International. Deze dienen te worden getoetst aan respectievelijk artikel 106, eerste en tweede lid, VWEU in combinatie met artikel 56 VWEU, omdat aan het verbod van artikel 106, eerste lid, VWEU geen zelfstandige betekenis toekomt (zie arrest HvJEU van 28 september 2006, Asemfo/Tragsa, zaak C-295/05, overwegingen 39–40). De rechtvaardiging voor de activiteiten is gelegen in de gebrekkige werking van de markt bij het bevorderen en ontwikkelen van bepaalde projecten en doorgroei van startende ondernemingen met een bijzonder risicoprofiel of markt. Voor een uitgebreidere onderbouwing wordt verwezen naar paragraaf 2.1 van deze toelichting.

Voor de wettelijke taak van het verrichten van investeringen kan worden opgemerkt dat hier sprake zal zijn van het verrichten van financiële diensten. Dergelijke diensten zijn uitgesloten van het toepassingsbereik van de dienstenrichtlijn (artikel 2, tweede lid, onderdeel b, dienstenrichtlijn).

Ook dient te worden beoordeeld in hoeverre het wettelijk kader een belemmering vormt voor de vrijheid van vestiging (artikel 49 VWEU) en het vrij verkeer van kapitaal (artikel 63 VWEU). Het wettelijk kader stelt als zodanig geen beperkingen aan de mogelijkheden om dochterondernemingen op te richten in andere lidstaten of derde landen of daar investeringen te verrichten. Wel dienen deze te passen binnen de doelstellingen van Invest International. De verantwoordelijkheid voor de investeringsbeslissing ligt bij het bestuur van Invest International en is als zodanig niet aan een voorafgaande goedkeuringsprocedure onderworpen opgenomen in dit wetsvoorstel.

Tot slot zijn de activiteiten van Invest International niet van dien aard dat daarvoor notificatie onder Richtlijn 98/34/EG en 98/48/EG betreffende een informatieprocedure op het gebied van normen en technische voorschriften regels betreffende de diensten van de informatiemaatschappij (PbEG 1998, L 204), zoals gewijzigd bij richtlijn 98/48/EG van 20 juli 1998 (PbEG 1998, L 217) aan de orde is.

Deze machtiging vloeit voort uit de Comptabiliteitswet 2016. Deze wet borgt betrokkenheid van de Tweede en Eerste Kamer bij privaatrechtelijke rechtshandelingen van de Staat die gericht zijn op activiteiten met een publiek karakter, aanzienlijke maatschappelijke gevolgen of waarbij het vermogen van privaatrechtelijke rechtspersonen wordt versterkt. Artikel 4.7, eerste lid, bepaalt daarom dat voor onder meer het door de Staat oprichten, mede oprichten of doen oprichten van een privaatrechtelijke rechtspersoon en het verstrekken aan een privaatrechtelijke rechtspersoon van eigen vermogen een voorhangprocedure gevolgd dient te worden. Uit artikel 4.7, derde lid, onderdeel a, vloeit voort dat een voorhangprocedure niet gevolgd hoeft te worden als een wettelijke regeling voorziet in een rechtsgrond voor het verrichten van die rechtshandeling. Bij de totstandkoming van een dergelijke wettelijke regeling zijn beide Kamers immers al betrokken.

Omdat in het geval van Invest International en de drie voorziene dochtervennootschappen meerdere privaatrechtelijke rechtshandelingen door de Staat zullen moeten worden verricht waarvoor zonder nadere wettelijke voorziening telkens een voorhangprocedure doorlopen dient te worden, is ervoor gekozen om bij dit wetsvoorstel direct in een machtiging voor het verrichten van al deze handelingen te voorzien. Dit voorkomt versnippering van procedures en zorgt er voor dat de Tweede en Eerste Kamer de machtigingen in samenhang kunnen bezien. Na oprichting zullen Invest International en de dochtervennootschappen het ter beschikking gestelde kapitaal op efficiënte en doelmatige wijze moeten inzetten om de beleidsdoeleinden te bereiken. Jaarlijks zal de Minister van Financiën de Tweede Kamer in het Jaarverslag Beheer Staatsdeelnemingen informeren over de activiteiten van de deelneming en de invulling van het aandeelhouderschap.

De activiteiten van Invest International die gefinancierd worden uit het investeringsvermogen leveren een bijdrage aan de Nederlandse economie door het verbeteren van de internationale concurrentiepositie en het verdienvermogen, en dragen zo veel mogelijk bij aan het oplossen van wereldwijde vraagstukken. Dit kan bijvoorbeeld het financieren van een internationaal project zijn waaraan een ondernemer of consortium een bijdrage levert door middel van export of een investering. Dit omvat ook het verstrekken van risicokapitaal, te weten equity financiering, mezzanine (vnl. achtergestelde leningen), garanties en het verstrekken van (zeer) langlopend vreemd vermogen.

Bij het aangaan van een individuele investering door Invest International gelden enkele randvoorwaarden. Daartoe behoren onder andere:

• – Er dient sprake te zijn van een levensvatbare businesscase. Invest International is immers een financieringsinstelling en verstrekt geen ongeoorloofde staatssteun.

• – De geboden financiering mag geen economische activiteiten van andere marktpartijen verdringen (geen «crowding out»). Dit is extra geborgd door het wettelijk regime neergelegd in de artikelen 9 tot en met 12.

• – «Crowding in» van andere investeerders: Invest International is bij voorkeur niet de enige investeerder in een project.

• – Iedere investering wordt voorafgaand getoetst aan de doelstellingen van de Invest International. Het beoogde economische en/of maatschappelijke rendement van een investering wordt vooraf beoordeeld en periodiek gerapporteerd.

• – De financiële voorwaarden van een investering houden rekening met het door de Staat als (mede-)aandeelhouder vastgestelde normrendement dat voor de gehele instelling geldt. Financiering wordt in principe verstrekt tegen marktconforme voorwaarden. Van dit principe kan worden afgeweken als er specifieke doelstellingen worden nagestreefd die tegen marktconforme voorwaarden niet bereikt kunnen worden.

• – Verder zal iedere investering worden getoetst aan criteria voor IMVO. Invest International dient hierin een voorbeeldfunctie te vervullen en zal worden gevraagd aan te sluiten bij «best performing standards». Hierbij kan worden gedacht aan bestaande internationale IMVO standaarden, zoals de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen en de IFC Environmental and Social Performance Standards.15^, 16

• – Activiteiten of sectoren die voorkomen op de FMO uitsluitingslijst komen niet voor ondersteuning in aanmerking.

• – Transparantie: Het investeringsproces is transparant. Invest International wordt gefinancierd met publiek geld. De investeringen worden daarom transparant gerapporteerd en beoordeeld op basis van heldere, vooraf bekende, criteria.

Invest International heeft de wettelijke taak om bepaalde subsidieregelingen voor rekening en risico van de Minister voor BHOS uit te voeren. De besluiten die Invest International op grond van deze subsidieregelingen neemt, worden in dat geval in mandaat namens de Minister voor BHOS genomen en leveren financiële aanspraken op ten laste van de rijksbegroting.

De keuze om deze wettelijke taak neer te leggen bij Invest International, is ingegeven door de wens om ruimte te bieden voor synergie. Het geeft de mogelijkheid aan de Minister voor BHOS subsidieregelingen door Invest International te laten uitvoeren die bijvoorbeeld sterke samenhang hebben met andere taken van Invest International en waarvan het laten uitvoeren door Invest International meerwaarde oplevert voor ondernemingen. Invest International zal bij haar oprichting de uitvoering op zich nemen van de financieringsinstrumenten DRIVE, DGGF spoor 1, DTIF, D2B en ORIO. Invest International zal afspraken maken met RVO ten behoeve van de uitvoering van vorenbedoelde regelingen in de eerste fase na de oprichting. De activiteiten van de internationale financieringsregelingen van de Minister voor BHOS richten zich, voor zover deze vanuit ODA-middelen zijn gefinancierd, op ontwikkelingsrelevante projecten en/of investeringen en leveren daarbij direct of indirect een bijdrage aan de Nederlandse economie. Indien de regelingen vanuit niet-ODA-middelen zijn gefinancierd zullen deze een directe bijdrage leveren aan de Nederlandse economie.

Daar waar dit noodzakelijk is, zal op operationeel gebied sprake zijn van zogenaamde «Chinese walls» die een strikte scheiding van werkzaamheden beogen en een gecontroleerde informatiestroom mogelijk maken. Hierbij kan worden aangesloten bij de bij financiële instellingen gangbare praktijk van scheiding tussen bepaalde business units. Zo bestaat er bij grote banken een strikte scheiding tussen de afdeling die ondernemingen adviseert over het aantrekken van kapitaal op de kapitaalmarkt, de afdeling die verantwoordelijk is voor het in de markt zetten van aandelen of obligaties en de afdeling die verantwoordelijk is voor het publiceren van onderzoek over effecten uitgevende ondernemingen. Deze «Chinese walls» worden vastgelegd in beleid en procesbeschrijvingen van Invest International.

De regeling van de verantwoording van en het toezicht op het vervullen van de doelen en onderscheiden voorgestelde wettelijke taken van Invest International, houdt rekening met de verschillen tussen die taken.

Voor de ontwikkeltaak geldt dat op subsidieverlening aan Invest International voor activiteiten die onder deze taak vallen de subsidievoorschriften uit de Algemene wet bestuursrecht (Awb) van toepassing zijn (paragraaf 4.2.8.5 van de Awb). Voorts kan de Minister voor BHOS de subsidieverlening voor activiteiten die onder deze taak vallen op grond van de Awb intrekken of ten nadele van de subsidieontvanger wijzigen als Invest International of de dochtermaatschappij de aanwijzingen van de Minister voor BHOS niet opvolgt. Hetzelfde geldt voor de subsidievaststelling. Voorts is voorzien in een bepaling op basis waarvan bij grove nalatigheid bij het vervullen van de ontwikkeltaak, zoals het niet opvolgen van een aanwijzing, de Minister voor BHOS of in opdracht van hem een derde zelf tijdelijk kan voorzien in een uit te voeren werkzaamheid voor een taak. De Minister voor BHOS kan bijvoorbeeld een last onder bestuursdwang opleggen (artikel 14, vijfde lid). Daarmee kan een juiste uitvoering van de ontwikkeltaak, die zich zo nodig ook kan uitstrekken tot aan die taak op grond van artikel 4, derde lid, bij algemene maatregel van bestuur gestelde nadere regels, voldoende worden gewaarborgd.

Bij het vervullen van de investeringstaak berust de verantwoordelijkheid voor onderwerpen als kwaliteit van het financieel risicomanagement, het financieel beheer en de financiële verantwoording primair bij Invest International als zelfstandig opererende onderneming. Het aandeelhouderschap van de Staat biedt voldoende mogelijkheden om op de inrichting daarvan invloed uit te oefenen. In paragraaf 2.4 is hier uitgebreider op ingegaan. Daarin worden verschillende mechanismen beschreven die bijdragen aan het verzekeren van een juiste uitvoering van deze taak door Invest International.

Invest International is verder voor wat betreft de ontwikkeltaak een rechtspersoon met een wettelijke taak in de zin van de Comptabiliteitswet 2016.

Voor de regelingentaak geldt dat Invest International uitsluitend subsidieregelingen of subsidiebesluiten uitvoert krachtens een door de Minister voor BHOS verleend mandaat. De mandaatverhouding biedt de mogelijkheid om controle te houden op de uitvoering van deze taak. Bij algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden gesteld, zoals ten aanzien van de uitvoering. In ultimo zal een eenmaal gegeven mandaat tot uitvoering van een subsidieregeling door de betrokken Minister voor BHOS ook weer kunnen worden ingetrokken.

De vergoeding die Invest International ontvangt voor het uitoefenen van de regelingentaak is aan te merken als een wettelijke heffing. Door deze wijze van bekostiging zal de regelingendochter ook worden aangemerkt als een rechtspersoon met een wettelijke taak in de zin van de Comptabiliteitswet 2016.

De bepalingen uit die wet voor het toezicht op het beheer van publieke middelen buiten het Rijk en de onderzoeksbevoegdheden van de Algemene Rekenkamer strekken zich daarmee tot de ontwikkel- en regelingentaken uit.

Dit ligt anders voor de investeringstaak. Voor de investeringstaak geldt dat voor het doen van investeringen sprake is van een staatsdeelneming met een reguliere aandeelhoudersrelatie tussen de Staat en Invest International. Bekostiging van uitvoeringsactiviteiten is niet aan de orde, zodat ten aanzien van deze taak geen sprake is van een rechtspersoon met een wettelijke taak in de zin van de Comptabiliteitswet 2016 (zie hiervoor nader paragraaf 9.1). Evenmin is Invest International op basis van de doelstellingen en taken op instellingsniveau onderworpen aan een vergunningplicht, prudentieel toezicht of gedragstoezicht in het kader van de Wet op het financieel toezicht. Het is bijvoorbeeld geen bank, beleggingsonderneming of beheerder van een beleggingsinstelling in de zin van die wet (zie hiervoor nader paragraaf 9.4).

Een belangrijk uitgangspunt bij de uitvoering van de investeringstaak van Invest International is dat investeringen additioneel aan de markt moeten plaatsvinden. Ook voor de uitvoering van de ontwikkeltaak is dit uitgangspunt leidend. De beoordeling vooraf, de in het wetsvoorstel opgenomen procedure van de mededingingsklacht en de bevoegdheid van de Minister voor BHOS tot het geven van een aanwijzing tot beëindiging van een activiteit en eventuele vervolghandelingen komen nader in paragraaf 4.2 aan bod. Indien een investeringsactiviteit moet worden beëindigd omdat niet is voldaan aan het criterium van additioneel handelen aan de markt kan dit tevens bijdragen aan een juiste naleving van de investeringstaak die aan Invest International is opgedragen. Dit geldt in het bijzonder als die activiteit buiten een in de aanvullende overeenkomst tussen de Staat en Invest International geïdentificeerd gebied valt.

Voor alle drie de taken geldt voorts de verplichting tot het voeren van een gescheiden boekhouding. De Minister voor BHOS kan in geval van overtreding van de daarvoor geldende verplichtingen een last onder bestuursdwang opleggen (artikel 7, vierde lid). Hetzelfde geldt voor het tijdig aanwenden of retourneren van gelden die voor rekening en risico van de Staat plaatsvinden.

In paragraaf 5.1 is reeds ingegaan op de op grond van de Comptabiliteitswet 2016 benodigde machtiging voor het mede oprichten van en deelnemen in Invest International.

Op grond van de Comptabiliteitswet 2016 beschikt de Algemene Rekenkamer over diverse bevoegdheden. Doordat de Staat [51] % van de aandelen in Invest International verkrijgt, kan de Algemene Rekenkamer op grond van artikel 7.24, onderdelen b en e, van de Comptabiliteitswet 2016 op de holding en haar dochtermaatschappijen langs de gebruikelijke lijnen een onderzoek verrichten. Naast de voorgenoemde onderzoeksbevoegdheid kan de Algemene Rekenkamer ook op grond van artikel 7.24, onderdeel c, van de Comptabiliteitswet 2016 onderzoek doen naar de subsidiebedragen die voor rekening en risico van het Rijk door een eventuele regelingendochter zijn verstrekt, indien de uitvoering van bepaalde subsidieregelingen bij Invest International zou worden belegd.

In de Comptabiliteitswet 2016 is een regeling opgenomen voor het toezicht op het beheer van publieke middelen buiten het Rijk. Artikel 6.1 regelt dat de Minister voor BHOS toezicht houdt op rechtspersonen die – kort gezegd – subsidies of garanties ten laste van de rijksbegroting hebben ontvangen en op rechtspersonen met een wettelijke taak. Van rechtspersonen met een wettelijke taak is sprake wanneer een rechtspersoon een bij of krachtens de wet geregelde taak uitvoert en daartoe geheel of gedeeltelijk wordt bekostigd uit de opbrengst van een bij of krachtens de wet ingestelde heffing. Aan dat laatste element is bijvoorbeeld ook voldaan indien een rechtspersoon die een bij of krachtens de wet geregelde taak uitvoert, daartoe rechtstreeks ten laste van de rijksbegroting bekostigd wordt.

Voor Invest International betekent dit het volgende. De holding zelf valt niet onder het toezicht van artikel 6.1 en volgende. Weliswaar is sprake van een bij of krachtens de wet geregelde taak, maar er is geen bekostigingsrelatie. De kapitaalstorting levert zeggenschap op als aandeelhouder en de daarbij passende verantwoordingsrelatie die in artikel 4.8 van de Comptabiliteitswet 2016 is vormgegeven. Een kapitaalstorting is immers geen vorm van bekostiging van activiteiten, aangezien het kapitaal niet aangewend wordt ter dekking van exploitatiekosten. Door het ontbreken van de status van rechtspersoon met een wettelijke taak, is geen sprake van een verdergaande relatie tussen de Staat en Invest International Holding dan een reguliere aandeelhoudersrelatie. Van bijzondere zeggenschap of invloed van de overheid is geen sprake. De investeringsdochter van Invest International is evenmin een rechtspersoon met wettelijke taak.

Anders ligt het bij de andere twee dochtervennootschappen van Invest International. De dochtervennootschap die belast is met de ontwikkeltaak, valt wel onder het toezicht van de Minister voor BHOS. Van belang is op te merken dat het in dit geval gaat om toezicht op een rechtspersoon met een wettelijke taak, nu de ontwikkeldochter aan alle kenmerken daarvan voldoet. De regelingendochter is eveneens een rechtspersoon met een wettelijke taak in de zin van artikel 7.24 onder b, door de wijze van bekostiging (zie Hoofdstuk 8 van deze toelichting). Dat betekent dat het toezicht zich richt op de in artikel 6.2, aanhef en onder c, Comptabiliteitswet 2016 genoemde aspecten. De Comptabiliteitswet 2016 regelt naast de rol van de Minister voor BHOS als aandeelhouder en als uitvoerder van het toezicht, bedoeld in artikel 6.1 en volgende van die wet, ook de bevoegdheden van de Algemene Rekenkamer (artikel 7.24, onder b).

Invest International zal een Nederlandse besloten vennootschap worden waarvan de aandelen voor [51]% in handen van de Staat zijn en voor [49]% van FMO. De BV biedt meer flexibiliteit in vormgeving. Dat is wenselijk vanwege het karakter van joint venture. De gekozen rechtsvorm biedt bijvoorbeeld de mogelijkheid om stemrechtloze aandelen uit te brengen.

Artikel 2, vijfde lid, van het wetsvoorstel bepaalt dat het structuurregime op het moment van oprichting van Invest International van toepassing is. De reden hiervoor is de gewenste zakelijkheid, professionaliteit en toezicht op Invest International, die direct bij aanvang aanwezig moeten zijn. In het bijzonder wordt veel waarde gehecht aan de rol van de RvC en de ondernemingsraad zoals voorzien onder het structuurregime: daarmee is enerzijds voldoende en effectief toezicht gewaarborgd en anderzijds ook een minder grote directe betrokkenheid van de aandeelhouders in deze aanvangsfase.

Anders dan bij Invest NL zal op Invest International het volledig structuurregime op het moment van oprichting van toepassing zijn; bij Invest-NL is het verlichte structuurregime van toepassing omdat deze vennootschap één publieke aandeelhouder heeft. Hierdoor kan Invest NL zich beroepen op een gedeeltelijke vrijstelling van het structuurregime. Invest International heeft niet alleen een publieke maar ook een private aandeelhouder en valt daarmee niet binnen de voorwaarden voor de vrijstelling van het volledige regime.

Invest International is een privaatrechtelijke deelneming van de Staat die verschillende activiteiten ontplooit die kwalificeren als een economische activiteiten in de zin van het mededingingsrecht. Invest International is een onderneming als bedoeld in artikel 1, onder f, van de Mededingingswet en valt derhalve binnen het toepassingsbereik van het nationale en Europese mededingingstoezicht. Invest International is niet voor alle activiteiten onderneming in de zin van de Mededingingswet. Voor de activiteiten, bedoeld in artikel 4, eerste lid, onder c, ter uitvoering van aangewezen subsidieregelingen of subsidiebesluiten is Invest International geen onderneming. Deze in mandaat uitgevoerde activiteiten zijn geen economische activiteiten waarop de Mededingingswet van toepassing is. De andere door Invest International te verrichten activiteiten, zoals de ontwikkeltaak en de investeringstaak zijn economische activiteiten waarop de Mededingingswet wel van toepassing is. Op die economische activiteiten is het toezicht van Autoriteit Consument en Markt (ACM) tot naleving van de Mededingingswet onverkort van toepassing, zoals op het verbod op mededingingsafspraken. Hoofdstuk 4b van de Mededingingswet is echter niet van toepassing op de economische activiteiten van Invest International, aangezien Invest International geen bestuursorgaan is (zie artikel 25h, derde lid, Mededingingswet). Toepasselijkheid van hoofdstuk 4b zou betekenen dat het Invest International is toegestaan een economische activiteit in volle concurrentie met de markt te verrichten, mits aan de daaraan gestelde voorwaarden wordt voldaan waaronder integrale kostprijsberekening. De focus van Invest International is er evenwel op gericht uitsluitend te investeren in activiteiten die met vormen van marktfalen te maken hebben, waartoe het wetsvoorstel bepaalt dat Invest International uitsluitend mag investeren indien dat additioneel is aan de markt. Om de naleving van additionaliteit te waarborgen voorziet het wetsvoorstel in de mogelijkheid voor ondernemingen hierover een mededingingsklacht in te dienen bij Invest International. Voorts kan de Minister voor BHOS ambtshalve bepaalde maatregelen treffen indien aan deze verplichting niet wordt voldaan, zodat naleving ook langs die weg kan worden bereikt.

Er is niet voor gekozen om de ACM een rol te geven ten aanzien van borging van de additionaliteit. Het toezicht en de kennis van de ACM hebben betrekking op de markt zelf waarbinnen partijen actief zijn in een bepaalde sector of branche. Invest International begeeft zich, als instelling die additioneel handelt, op het snijvlak met de markt. Bij de beoordeling van additioneel handelen op dat snijvlak is de samenhang met de doelstellingen en taken van Invest International belangrijk. Deze verbinding tussen maatschappelijke opgaven en additionaliteit is niet beperkt tot de beoordeling van een specifieke markt, maar sector- en branche overstijgend. Deze oriëntatie op maatschappelijk relevante doelstellingen die specifieke marktbeoordelingen overstijgt en in aanmerking nemend dat door additionaliteit aan een inhoudelijke beoordeling van verhoudingen op de markt niet wordt toegekomen, is aan de Minister voor BHOS een zelfstandige rol tot borging van additionaliteit toegekend.

Voorts wordt aan het bovenstaande nog het volgende toegevoegd.

Invest International wordt door middel van dit wetsvoorstel een bijzonder recht opgelegd voor wat betreft de ontwikkeltaak. Er is sprake van een bijzonder recht in de vorm van een dienst van algemeen economisch belang in de zin van artikel 106, eerste en tweede lid, VWEU. De rechtvaardiging voor de activiteiten is gelegen in de gebrekkige werking van de markt bij het bevorderen en ontwikkelen van bepaalde projecten en doorgroei van startende ondernemingen met een bijzonder risicoprofiel of markt. Deze taak kwalificeert als een bijzonder recht in de zin van artikel 25a, onder c, van de Mededingingswet. Voor de bijzondere rechten verbonden aan de wettelijke taak neergelegd in artikel 4, eerste lid, onder c en d, geldt de verplichting neergelegd in hoofdstuk 4a van de Mededingingswet inzake een gescheiden boekhouding. Deze verplichting wordt in het wetsvoorstel door middel van artikel 7 verder ingevuld en breder toegepast voor alle te onderscheiden taken van Invest International.

Van belang voor Invest International is hoe de instelling zich verhoudt tot het financieel toezicht als bepaald in de Wet op het financieel toezicht.

Invest International is een financiële instelling in de zin van artikel 1:1 van de Wet op het financieel toezicht. Deze kwalificatie resulteert niet automatisch in een vergunningplicht, prudentieel toezicht of gedragstoezicht, dit is afhankelijk van de daadwerkelijk door Invest International uitgevoerde activiteiten. Op instellingsniveau is hier geen sprake van.

Invest International is geen bank in de zin van artikel 1:1 van de Wet op het financieel toezicht: het is geen kredietinstelling als bedoeld in artikel 4, eerste lid, punt (1) van Verordening (EU) Nr. 575/2013 van het Europees Parlement en de Raad van 26 juni 2013 betreffende prudentiële vereisten voor kredietinstellingen en beleggingsondernemingen en tot wijziging van Verordening (EU) nr. 648/2012 (de verordening kapitaalvereisten). Invest International is immers geen onderneming waarvan de werkzaamheden bestaan in het bij het publiek aantrekken van deposito’s of van andere terugbetaalbare gelden en het verlenen van kredieten voor eigen rekening. Invest International zal geen deposito’s noch andere terugbetaalbare gelden aantrekken van het publiek. Dit past niet binnen de doelstelling noch de wettelijke taken van Invest International.

Invest International is ook geen beheerder van een beleggingsinstelling als bedoeld in artikel 1:1 van de Wet op het financieel toezicht. Er is geen sprake van het collectief beleggen van vermogen van derden waarbij de derden in de opbrengst van de beleggingen delen.

Invest International is evenmin een beleggingsonderneming in de zin van artikel 4, eerste lid, punt (2) van de verordening kapitaalvereisten en artikel 1:1 van de Wet op het financieel toezicht: Invest International is geen rechtspersoon die adviezen over financiële instrumenten geeft aan derden of individuele vermogens beheert.

Gevolg van bovenstaande is dat Invest International op basis van de doelstellingen en taken op instellingsniveau niet onderworpen is aan een vergunningplicht, prudentieel toezicht of gedragstoezicht in het kader van de Wet op het financieel toezicht. Nederland zal inzetten op aanvulling van de voor Nederland uitgezonderde instellingen in artikel 2, vijfde lid, punt 16 van richtlijn 2013/36/EU waar bijvoorbeeld thans de N.V. Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij toe behoort.

De Awb bevat regels over het verkeer tussen bestuursorganen en burgers of ondernemingen. Bij het vervullen van de taken handelen Invest International of haar organen niet als bestuursorgaan.

Bij de regelingentaak handelt Invest International in mandaat namens een bestuursorgaan, namelijk de Minister voor BHOS. Mandaat is de bevoegdheid om in naam van een bestuursorgaan besluiten te nemen (artikel 10:1 Awb). Een door de gemandateerde binnen de grenzen van zijn bevoegdheid genomen besluit geldt als een besluit van de mandaatgever (artikel 10:2 Awb). De mandaatgever kan de gemandateerde per geval of in het algemeen instructies geven ter zake van de uitoefening van de gemandateerde bevoegdheid (artikel 10:6 Awb). En de mandaatgever blijft bevoegd de gemandateerde bevoegdheid uit te oefenen (artikel 10:7 Awb). Uit dit samenstel aan bepalingen uit de Awb blijkt dat bij de regelingentaak de verantwoordelijkheid voor de te nemen besluiten bij de mandaatgever berust. De gemandateerde wordt door het verkrijgen van een mandaat niet zelf bestuursorgaan.

Voor de ontwikkeltaak is evenmin sprake van openbaar gezag waardoor Invest International of haar organen voor die taak als bestuursorgaan zouden kwalificeren. Voor de ontwikkeltaak van de instelling is voorzien dat Invest International ontwikkelactiviteiten ontplooit in de vorm van een mix van niet-economische en economische activiteiten, gericht op het informeren, voorlichten, adviseren en begeleiden van initiatiefnemers. Gelet op doel, aard en inhoud van de ontwikkeltaak zullen de ter uitvoering daarvan te verrichten handelingen niet aangemerkt kunnen worden als publiekrechtelijke rechtshandelingen. Het betreft vrijwel uitsluitend feitelijke handelingen die niet op enig – publiekrechtelijk – rechtsgevolg gericht zijn. Invest International is daarmee ook voor deze taak niet aan te merken als bestuursorgaan.

Invest International en haar organen zijn evenmin bestuursorgaan als zij in het kader van de investeringstaak financiering verstrekken. Bij de investeringstaak verstrekt Invest International voor eigen rekening en risico financiering. Investeringen komen ten laste van het eigen vermogen, waarbij rendement verkregen dient te worden om als onderneming zichzelf in stand te kunnen houden. Het is een privaatrechtelijke rechtspersoon die op basis van zakelijke overwegingen zelfstandig individuele investeringsbeslissingen neemt waarvoor Invest International zelf financieel risico loopt. Het zelfstandig zakelijk voor eigen rekening en risico handelen van Invest International bij het doen van investeringen komt nader tot uitdrukking in de aard van de rechtsrelaties die Invest International zal aangaan, zoals het sluiten van overeenkomsten waarin partijen onderling en op maat afspreken op welke manier en onder welke voorwaarden een financieringsrelatie wordt aangegaan. Het gaat bijvoorbeeld om equity financiering, mezzanine (vnl. achtergestelde leningen), garanties en het verstrekken van (zeer) langlopend vreemd vermogen. Er wordt hierbij geen publiekrechtelijke bevoegdheid uitgeoefend tot het eenzijdig bepalen van de rechtspositie van andere rechtssubjecten, maar er worden op basis van zakelijke overwegingen privaatrechtelijke wederkerige verbintenissen tot stand gebracht.

Tegen deze achtergrond en om duidelijkheid te verschaffen is in navolging van artikel 5, tweede lid, van de Machtigingswet oprichting Invest-NL in het wetsvoorstel een bepaling toegevoegd die uitsluit dat Invest International een bestuursorgaan is. Daarmee is ook duidelijk dat tegen een investeringsbeslissing van Invest International zo nodig via de burgerlijke rechter en niet via de bestuursrechter kan worden opgekomen, naast de mededingingsklachtprocedure bij Invest International en in voorkomend geval het indienen van een klacht bij de Europese Commissie. Voor zover de uitsluiting betrekking heeft op de regelingentaak is de Awb onverminderd van toepassing op de krachtens mandaat genomen besluiten. Invest International dient algemene instructies van de mandaatgever op te volgen en met inachtneming van algemene beginselen van behoorlijk bestuur te handelen.

Het voornemen bestaat om Invest International te belasten met de uitvoering van de volgende financieringsregelingen:

• – Dutch Good Growth Fund (DGGF, onderdeel «Investeren Nederlands mkb») (Besluit van de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking van 10 juni 2014, tot vaststelling van beleidsregels voor het verstrekken van subsidie in het kader van onderdeel 1 van het Dutch Good Growth Fund);

• – Dutch Trade and Investment Fund (DTIF) (Besluit van de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking van 24 augustus 2016 tot vaststelling van beleidsregels voor het verstrekken van subsidie in het kader van onderdeel 1 van het Dutch Trade and Investment Fund);

• – Development Related Infrastructure Investment Vehicle (DRIVE) (Besluit van de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking van 3 juni 2015, nr. MINBUZA02915.284090, tot vaststelling van beleidsregels voor subsidieverlening met het oog op de financiering van ontwikkelingsrelevante infrastructuurprojecten in ontwikkelingslanden (DRIVE).

Deze instrumenten zijn reeds vermeld in de Kamerbrief van 10 februari 2017.

Vanwege de samenhang met de hiervoor genoemde instrumenten is tevens besloten de volgende instrumenten aan de lijst toe te voegen:

• – DGGF technische assistentie (verleend in samenhang met toepassing DGFF)

• – Ontwikkelingsgerichte Infrastructuurontwikkeling (Besluit van de Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken van 30 maart 2012 tot vaststelling van de beleidsregels voor het doen van schenkingen aan overheidsorganen in ontwikkelingslanden met het oog op de ontwikkeling, implementatie en exploitatie van publieke infrastructuur (Schenkingsfaciliteit ORIO 2012) en

• – Develop2Build (D2B) (besluit van de Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking van 3 juni 2015, nr. MINBUZA-2015.284092, tot vaststelling van de beleidsregels voor sluiten van schenkingsarrangementen met het oog op de ontwikkeling en aanbesteding van ontwikkelingsrelevante infrastructurele projecten (Develop2Build).

De Minister voor BHOS zal een mandaatbesluit en een volmachtsbesluit voorbereiden, waarbij het toepassen van de regelingen aan Invest International gemandateerd respectievelijk gevolmachtigd wordt. Aan deze besluiten kan de Minister voor BHOS op grond van artikel 10:6 van de Awb instructies verbinden ter uitoefening van de gemandateerde of gevolmachtigde bevoegdheden. Van deze mogelijkheid zal gebruik worden gemaakt.

Het kapitaal waarover Invest International zal beschikken, is afkomstig uit publieke middelen en dient dan ook zorgvuldig te worden beheerd. Tegelijkertijd brengt de doelstelling van Invest International met zich mee dat bepaalde risico’s worden genomen. Om deze risico’s te beheersen zal Invest International bij de uitvoering van de investeringstaak diverse risicomitigerende maatregelen en processen inrichten.

Invest International en/of haar investeringsdochter zal reeds bij het formuleren en vaststellen van het investeringsbeleid bepaalde randvoorwaarden hanteren en in het beleid integreren die het risico beperken en beheersbaar maken. Invest International zal bijvoorbeeld alleen ondernemingen en projecten financieren die naar verwachting op termijn voldoende rendement, waarde of groei opleveren waardoor de investering zich terugverdient. Dit hoeft niet te betekenen dat iedere onderneming waarin Invest International investeert op dat moment ook al een positief rendement maakt. Het gaat er om dat aan het einde van de investeringsstermijn de financiering een positief rendement kan opleveren. Invest International kan daarmee ook ondernemingen financieren die nog geen winst maken op het tijdstip dat financiering wordt verstrekt. Tegelijkertijd zal Invest International geen initiële financiering bieden aan ondernemingen die kunnen kwalificeren als ondernemingen in moeilijkheden in het kader van de Europese staatssteunregels, tenzij dit op grond van die regels toch is toegestaan. Het kan voorkomen dat financieel gezonde ondernemingen tevens vallen onder de Europese definitie van onderneming in moeilijkheden, aangezien in deze definitie alleen wordt uitgegaan van de huidige financiële situatie van de onderneming. Invest International zal ook dan in bepaalde gevallen de onderneming toch kunnen financieren, namelijk binnen de vrijstellingen die de diverse steunkaders hiervoor verlenen. Deze vrijstellingen gelden bijvoorbeeld voor mkb-ondernemingen die tot maximaal zeven jaar na hun eerste commerciële verkoop actief zijn op een markt.

Financiering wordt in beginsel tegen marktconforme voorwaarden verstrekt of tegen voorwaarden die (private) impactinvesteerders hanteren. Invest International zal in de voorwaarden die verbonden worden aan verstrekte financiering ook rekening houden met risico’s die bij een «businesscase» spelen en daarop de voorwaarden afstemmen. Iedere investering wordt voorafgaand getoetst aan de doelstellingen van Invest International en dient te passen binnen het vastgestelde investeringsbeleid.

Invest International zal een investeringsprocedure uitwerken en vaststellen. Deze procedure zal in grote lijnen de volgende kenmerken hebben. Investeringsbeslissingen worden voorbereid en van analyses voorzien door medewerkers van Invest International die beschikken over ter zake relevante expertise en ervaring. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de vraag of een investering past binnen het investeringsbeleid, maar worden ook de businesscases in hun geheel beoordeeld en de risico’s geïdentificeerd die verbonden zijn aan de businesscase en een eventuele investering door Invest International in het bijzonder. Er zal in het bijzonder worden getoetst op levensvatbaarheid van de businesscase, de risico-rendementsverhouding, additionaliteit en de bijdrage aan de economische en maatschappelijke doelen waar Invest International voor staat. Een voorstel wordt vervolgens voorgelegd aan een investeringscomité waarin de relevante expertise en verantwoordelijkheid is verenigd om een investeringsvoorstel te beoordelen. Investeringen die bepaalde – bij de statuten vastgelegde drempels overschrijden – dienen voorafgaand de goedkeuring van de aandeelhouders te verkrijgen. Invest International zal ook een intern ratingsysteem ontwikkelen en toepassen bij het beoordelen van risico’s en het verbinden van randvoorwaarden en rendementseisen aan investeringen die vallen binnen de risicoklassen die in dit ratingsysteem zijn vastgelegd.

Invest International zal na het verrichten van de investering ook beheer en bijzonder beheer voeren over de gedane investeringen. Afhankelijk van de aard en omvang van de investering en de gekozen financieringsvorm zal een meer of minder actief beheer noodzakelijk zijn. Voor alle investeringen zullen risico’s en (indien van toepassing) het voldoen aan (betalings)verplichtingen worden gevolgd. Ook zal periodiek een cijfermatige rapportage gevraagd worden van de ondernemer of penvoerder van het project. Tot slot zal in geval van bijzonder beheer (bijvoorbeeld omdat een ondernemer niet aan zijn betalingsverplichtingen voldoet) door Invest International een professioneel en zakelijk beleid worden gevoerd die is gericht op het beschermen van de eigen financiële belangen.

De raad van bestuur zal – onder toezicht van de RvC – jaarlijks aan de aandeelhouders rapporteren over het gevoerde beheer van de investeringsportefeuille en over het risicobeleid. Het risicobeheer van Invest International zal worden gecontroleerd door de interne accountantsdienst en door de externe accountant van de vennootschap. Het risicobeheer staat onder toezicht van de RvC, die daarvoor een audit- en riskcommissie uit zijn midden kan samenstellen.

Voor de financieringsactiviteiten van Invest International zal eenmalig EUR 833 mln door middel van een kapitaalstorting beschikbaar worden gesteld, in tranches. Deze EUR 833 mln is afhankelijk van een tussentijdse evaluatie van de EUR 2,5 mld kapitaal die het Kabinet voor Invest-NL en Invest International gezamenlijk heeft toegekend. Bij deze evaluatie naar de kapitaalbehoefte zal worden gekeken naar vooraf vastgestelde criteria (doelbereik investeringen, pijplijn en liquiditeitsbehoefte, randvoorwaarden). Deze kapitaalstorting zal dusdanig worden vormgegeven dat deze telt als financiële transactie in het kader van het EMU-saldo. In de kamerbrief is aangegeven dat de kapitaalstorting ter vermijding van negatieve effecten op het EMU-saldo dient te kwalificeren als een financiële transactie. Dat stelt vereisten aan het normrendement. Hiervoor gelden de regels van Eurostat betreffende het ESA2010 en de bijbehorende manual on government debt en deficit. Die regels vergen onder meer een test om vast te stellen of er sprake is van een «market rate of return» over de kapitaalinjectie die wordt berekend conform de Eurostat handleiding.17 De tranches die na oprichting van Invest International worden gestort, zullen worden gestort in de vorm van agiostortingen. Agio is het bedrag dat op een aandeel wordt gestort boven de nominale waarde van het aandeel en behoort tot het eigen vermogen van Invest International. In de jaarrekening van Invest International zal dit vermogen zichtbaar zijn als agioreserve. Het voordeel van agiostortingen is dat het zowel Invest International als de aandeelhouders flexibiliteit biedt in de wijze waarop de agioreserve wordt ingezet.

Naast deze middelen zal Invest International jaarlijks een subsidie ontvangen voor het uitvoeren van ontwikkelactiviteiten. Vooralsnog wordt er een structureel bedrag voorzien van EUR 9 mln per jaar voor de internationale ontwikkelactiviteiten van Invest International.

Voor het uitvoeren van een door de Minister voor BHOS aangewezen regeling, ontvangt Invest International een onkostenvergoeding. De omvang van deze vergoeding zal berekend worden op basis van de in redelijkheid gemaakte noodzakelijke kosten.

Uit de internetconsultatie is gebleken dat het aangaan van het destijds voorziene samenwerkingsverband brede steun geniet. In de reacties doen indieners diverse suggesties om het samenwerkingsverband tot een succes te maken, geven zij aan welke randvoorwaarden zouden moeten gelden en uiten zij wensen over sectoren waarin de instelling actief zou moeten zijn.

Hierna zal kort worden ingegaan op de hoofdpunten die uit de consultatie naar voren zijn gekomen, voor zover relevant voor de Invest International.

Er is door meerdere indieners verzocht om de doelstelling in het wetsvoorstel nader te verduidelijken of specifieker te maken. Verder uitten diverse indieners wensen over specifieke terreinen waarop het samenwerkingsverband actief zouden moeten zijn.

De doelstellingen zijn voor Invest International opnieuw geformuleerd. Die doelstellingen zijn niet te nauw omschreven, opdat Invest International op deze wijze kan beantwoorden aan de vraag die er bij ondernemingen leeft naar financiering van internationale projecten. Deze vraag kan in de loop der tijd veranderen. Gelet hierop en uit het oogpunt van bestendige regelgeving is het nader omschrijven of specifieker maken van de doelstellingen in het wetsvoorstel niet wenselijk. Wel zal de Staat in een aanvullende overeenkomst met Invest International afspraken maken over de terreinen waarop zij actief zal zijn. Deze overeenkomst wordt periodiek herzien zodat ingespeeld kan worden op bijvoorbeeld nieuwe opgaven. Omdat genoemde afspraken openbaar worden, zal, ook voor andere belanghebbenden, inzichtelijk zijn waarop Invest International zich zal richten. Invest International stelt uiteindelijk, binnen de contouren van de overeenkomst, het investeringsbeleid vast.

Het samenwerkingsverband zou volgens de indieners voor diverse categorieën personen, ondernemingen en organisaties beschikbaar moeten zijn. Veel genoemd is in dit verband het mkb.

Gelet op de doelstellingen en de ontwikkel- en investeringstaak van Invest International richt Invest International zich op ondernemingen. Dat begrip is ruim gedefinieerd in artikel 1 van de wet en omvat mede mkb-ondernemingen en starters.

Bij de uitwerking van de contouren van het investeringsbeleid, en het beleid inzake de ontwikkeltaak, zal bekeken worden hoe Invest International optimaal beschikbaar kan zijn voor het mkb.

Verscheidene indieners benadrukken het belang dat de instelling onafhankelijk en op afstand van de overheid moet kunnen functioneren. Ook is naar voren gebracht dat meerdere dochtermaatschappijen, waaronder een voor ontwikkelactiviteiten niet nodig zijn.

Uitgangspunt is dat Invest International een privaatrechtelijke holding- en groepsstructuur wordt waarbinnen individuele investeringsbeslissingen onafhankelijk en op basis van zakelijke overwegingen genomen kunnen worden. De overheid stuurt hierin niet. In de statuten wordt verder verankerd dat strategie en investeringsbeleid worden vastgesteld door de raad van bestuur van Invest International, met dien verstande dat zulks niet gebeurt dan nadat de aandeelhouders zijn gehoord. Deze zeker gestelde handelingsvrijheid tot zelfstandig opereren laat onverlet dat de publieke belangen met het oog waarop Invest International wordt opgericht voldoende gewaarborgd dienen te worden. Dit publieke belang komt mede tot uitdrukking in de kwalificatie van Invest International als staatsdeelneming met voorgestelde wettelijk te vervullen taken. Het aan de staatsdeelneming verbonden aandeelhouderschap alleen volstaat niet voor het waarborgen van die taken, zodat aansturing van Invest International via dit wetsvoorstel en de te sluiten overeenkomst tussen de Staat en Invest International daarin complementair zijn. Die overeenkomst bevat onder meer afspraken over de terreinen waarop Invest International actief zal zijn. De inhoud daarvan is te kwalificeren als een afgesproken beleidsmatige richtinggevende duiding binnen de ruime doelstellingen die voor Invest International gelden. Die duiding laat onverlet dat strategie en investeringsbeleid door Invest International verder zelf worden voorgesteld en bepaald.

Wat betreft de keuze voor dochtermaatschappijen merkt het kabinet het volgende op. In het wetsvoorstel wordt de eenheid van presentatie en handelen naar derden toe gewaarborgd door de keuze voor een holding- en groepsstructuur. De overwegingen die aan de keuze van aparte dochters ten grondslag liggen worden in het algemeen deel van deze memorie toegelicht.

Het wetsvoorstel bevat meerdere waarborgen dat Invest International additioneel aan de markt handelt. Dit uitgangspunt is primair verankerd in de doelstellingen van de instellingen (artikel 3). Deze doelstellingen worden ook statutair vastgelegd. Daarnaast vloeit uit artikel 9 voort dat Invest International zich uit een oogpunt van goede marktwerking dient te onthouden van ongewenste mededinging met ondernemingen of vrije beroepsbeoefenaren. Daarvan is sprake als Invest International zich begeeft op de markt. In dat geval kan hierover een klacht worden ingediend. De procedure hiervoor is beschreven in de artikelen 10 en 11 van het wetsvoorstel. Naast deze wettelijke waarborgen wordt in het investeringsproces van Invest International voorzien in «checks and balances» waarmee wordt zeker gesteld dat investeringen additioneel zijn. Investeringscommissies, het bestuur van Invest International en de RvC zien hierop toe. De instelling legt, onder meer over het aspect additionaliteit, verantwoording af in het jaarverslag en tussentijdse rapportages.

Hiermee zijn voldoende waarborgen ingebouwd dat Invest International additioneel aan de markt handelt.

Diverse indieners uiten de vrees dat de statistische eisen van Eurostat belemmerend zullen werken voor het samenwerkingsverband om aanvullend aan de markt te opereren. Ook hebben sommige indieners hun zorg uitgesproken dat een te hoog normrendement belemmerend kan werken bij het bereiken van de doelstellingen van de instelling.

Invest International wordt als staatsdeelneming op een zakelijke manier aangestuurd. Een van de aangrijpingspunten om dit vorm te geven is dat voor Invest International, na overleg met het bestuur, een normrendement wordt vastgesteld. Deze maatstaf geldt voor het geheel van de kapitaalstorting en de totale uitgezette gelden, waarbij rekening wordt gehouden met de maatschappelijke en economische doelstellingen van Invest International zoals in dit wetsvoorstel opgenomen. Het is aan het management van de instelling zelf hoe deze maatstaf voor het geheel wordt vertaald naar een individuele investeringsbeslissing.

De kapitaalstorting op de aandelen van Invest International, en het daarbij geldende normrendement, moeten zodanig zijn dat deze kwalificeert als financiële transactie in het kader van de Economische en Monetaire Unie (EMU). Dan belast de storting noch het EMU-saldo, noch het uitgavenplafond.

Het kabinet heeft begrip voor de door indieners geuite vrees en zal daarom zorgvuldig kijken naar de relatie tussen enerzijds de haalbaarheid van het rendement op individuele investeringsprojecten van Invest International en anderzijds het nog vast te stellen normrendement.

Naast een zorgvuldig proces van vaststelling wijst het kabinet erop dat Invest International zich de eerste jaren na de oprichting in de opbouwfase bevindt, waardoor het niet voor de hand ligt dat al snel voldaan wordt aan het normrendement.

Het normrendement zal in overleg met Invest International worden vastgesteld voor een meerjarige periode en wordt periodiek herzien.

Invest International zal alleen financiering verstrekken indien sprake is van een gezonde businesscase. Voorts zal Invest International alleen daar instappen waar de markt niet bereid is te financieren. Het gaat dan om investeringen met een nog moeilijk in te schatten (vaak hoog) risicoprofiel of een lange terugverdientijd. Als de markt de daaraan verbonden risico’s niet kan of wil dragen, kan Invest International dit gat opvullen doordat het bijvoorbeeld een langere tijdshorizon dan marktpartijen kan hanteren. Invest International zal bij de beprijzing van individuele investeringsprojecten gebruik maken van de best beschikbare marktgegevens. Additionaliteit van Invest International betekent niet dat Invest International gaat concurreren op prijs. Het biedt juist financieringsoplossingen die de markt vanwege een onzekere risico-rendementsverhouding of lange onzekere terugverdientijden in onvoldoende mate aanbiedt.

In de reacties zijn diverse wensen geuit en suggesties gedaan voor het investeringsbeleid van het samenwerkingsverband. Bijvoorbeeld dat er ook ruimte moet zijn voor projecten met een kleine omvang, dat het beleid voldoende bestendig en continue moet zijn en dat het beleid aan moet sluiten op nationale en internationale agenda’s voor onder meer duurzaamheid en maatschappelijk verantwoord ondernemen.

De investeringstaak van Invest International is in artikel 4, eerste lid, onder b, ruim omschreven. In paragraaf 5.3.2 is een nadere inkleuring van de investeringstaak van Invest International gegeven.

Een aantal indieners vraagt zich af of de regelingen die door het samenwerkingsverband namens de Minister voor BHOS zullen worden uitgevoerd, worden aangepast zodra de Invest International de uitvoering van RVO overneemt.

De betreffende regelingen gaan in de huidige vorm over van RVO naar Invest International.

Meerdere indieners vragen om een heldere verantwoording van de activiteiten van het samenwerkingsverband en transparantie hierover.

Aangezien Invest International een private vennootschap wordt, zal bij de verantwoording de reguliere taakverdeling bij staatsdeelnemingen worden aangehouden. Dit betekent dat de Minister van Financiën rapporteert over de uitvoering van het aandeelhouderschap. De instelling rapporteert zelf over de bereikte resultaten. De Staat als aandeelhouder bespreekt onder andere de strategie met de deelneming en toetst de resultaten aan de hand van een normrendement. Daarnaast is er beleidsoverleg voorzien over de terreinen waar Invest International zich op richt, alsmede rapportages over de bereikte impact. Aan de Tweede Kamer wordt verantwoording over Invest International afgelegd in het Jaarverslag Beheer Staatsdeelnemingen en – voor zover het de uitvoering van subsidieregelingen betreft – via het reguliere begrotingsproces.

Het advies van de ARK bevat ten eerste een opmerking over de relatie tussen de Staat en FMO als aandeelhouders. De ARK geeft aan dat deze relatie in de toegezonden stukken niet duidelijk is omschreven en dat dit toe te schrijven is aan twee zaken. Ten eerste merkt de ARK op dat relevante informatie over de relatie Staat en FMO opgenomen zal worden in een joint venture overeenkomst, die de ARK niet kon beoordelen omdat een uitgekristalliseerde overeenkomst nog niet beschikbaar was. De ARK acht het verder wenselijk dat de Staten-Generaal bij de beoordeling van het voornemen tot oprichting van Invest International ook kennis kunnen nemen van de voorgenomen joint venture overeenkomst.

Deze aanbeveling zal opgevolgd worden door de concepttekst van de joint venture overeenkomst ter informatie met het wetsvoorstel mee te zenden aan de Staten-Generaal.

In reactie op de eerste opmerking, over de machtiging tot het oprichten van dochtermaatschappijen: deze machtiging wordt begrensd door de doelstelling waaraan Invest International in artikel 3 is gebonden en waaraan een dochtermaatschappij altijd functioneel dienstbaar moet zijn. Door betrokkenheid van de Staten-Generaal bij de vaststelling van die wettelijk voorgestelde doelstelling wordt daarmee tevens invulling gegeven aan de begrenzing van de machtiging.

Overigens staat het Invest International, zoals alle deelnemingen, na oprichting vrij om zelf dochtervennootschappen op te richten mocht dit nodig zijn in de uitvoering van haar activiteiten. Dit valt binnen de ondernemingsvrijheid van een deelneming.

De eerste aanbeveling van de ARK is om voornemens tot (majeure) uitbreiding van de taken van Invest International tijdig voor te leggen aan de Staten-Generaal. In het geval nieuwe taken bij Invest International zouden worden belegd, dienen die altijd binnen de doelstelling te passen. Dit werkt vervolgens ook door op een eventuele toekomstige dochtermaatschappij voor een nieuwe taak. Indien sprake is van een majeure wijziging van taken zal de Staten-Generaal hierover worden geïnformeerd.

Met dit lid wordt er in voorzien dat vanaf het moment van oprichting Invest International het structuurregime van toepassing is (ook als niet direct vanaf de oprichting een ondernemingsraad is ingesteld). Deze keuze is de wens van de regering om reeds bij de start van Invest International te voorzien in een voldoende en effectief toezicht op het bestuur van Invest International. Daarnaast draagt het structuurregime bij aan het bewaken van de noodzakelijke afstand tussen de aandeelhouders en de instelling.

De eerste commissarissen worden aangewezen bij de oprichtingsakte. Werving en selectie zal door de oprichtende partijen, Staat en FMO, plaatsvinden.

Het tweede lid regelt dat bij algemene maatregel van bestuur nieuwe taken kunnen worden opgedragen aan Invest International. Verwezen wordt in dit verband naar de paragraaf 5.3.5 waar nader op deze delegatiegrondslag is ingegaan.

Het derde lid biedt een basis om bij algemene maatregel van bestuur nadere regels te kunnen stellen met betrekking tot de taken die door middel van deze wet dan wel bij algemene maatregel van bestuur op basis van het derde lid, aan Invest International opgedragen zijn. Op grond van dit artikellid kunnen ook de noodzakelijke aanvullende bevoegdheden als bedoeld in artikel 5 worden toegekend.

Bij de afweging of en zo ja, hoe van de grondslagen gebruik wordt gemaakt, zal zowel het belang van het zelfstandig en zakelijk kunnen opereren als het publieke belang worden gewogen.

Dit artikel regelt de handelingen die Invest International kan verrichten bij het uitoefenen van haar taken.

Onderdeel a van het eerste lid heeft betrekking op het uitoefenen van ontwikkelactiviteiten door Invest International. Onderdeel b betreft het uitvoeren van de investeringstaak. Hiervoor kan Invest International eigen vermogen, bijvoorbeeld in de vorm van een deelneming, en vreemd vermogen verschaffen. De handelingen ter uitvoering van de regelingentaak zijn onderwerp van onderdeel c. Invest International mag namens de Minister voor BHOS subsidie verlenen en uitvoeringsovereenkomsten aangaan bij het uitvoeren van deze taak. De bevoegdheid tot het verrichten van ook privaatrechtelijke rechtshandelingen bij de uitvoering van de subsidietaak is noodzakelijk met het oog op uitvoeringsovereenkomsten als bedoeld in artikel 4:36 van de Awb.

Daarnaast is het mogelijk voor de uitvoering van de taak, bedoeld in onderdeel d rechtshandelingen op basis van een volmacht te verrichten. Dit heeft betrekking op het doen van schenkingen aan overheidsorganen in ontwikkelingslanden en het sluiten van bijdrageovereenkomsten ten laste van de begroting van de Minister voor BHOS. Dit betreft de toepassing, krachtens overgangsrecht, van ORIO, en van D2B.

Het tweede lid is toegelicht in paragraaf 9.5 van deze toelichting.

Het beginsel dat Invest International additioneel aan de markt moet handelen vergt een mededingingsklachtprocedure om dit beginsel effectief te laten zijn. Het eerste lid geeft de ondernemers en vrije beroepsbeoefenaren het recht om bij Invest International een mededingingsklacht in te dienen over activiteiten van Invest International en haar eventuele dochtermaatschappijen, met uitzondering van de activiteiten die krachtens mandaat namens de Minister voor BHOS worden verricht. Die activiteiten komen immers niet voor rekening en risico van Invest International.

Het zal hier in de praktijk gaan om ondernemers en vrije beroepsbeoefenaren die zich op dezelfde markt als Invest International begeven. Dit artikel is dus niet bedoeld als rechtsbescherming van potentiële ontvangers van financiering, in de zin dat hiermee opgekomen zou kunnen worden tegen een beslissing van Invest International om geen financiering te verstrekken.

Op grond van het derde lid dient Invest International te voorzien in een adequate klachtafhandelingsprocedure. Daarbij gelden de volgende eisen: deze procedure moet duidelijk kenbaar en eenvoudig toegankelijk op de website van Invest International staan en moet zodanig zijn ingericht dat er adequate klachtafhandeling plaats kan vinden.

Verder dient Invest International de ontvangst van een ingediende mededingingsklacht binnen twee weken na ontvangst ervan aan de Minister mede te delen. Invest International doet aan het eind van elk kwartaal verslag aan de Minister voor BHOS over de status van de afhandeling van een ingediende mededingingsklacht.

De Minister voor BHOS kan ook ambtshalve constateren dat er bij investeringsactiviteiten sprake is van oneigenlijke mededinging door Invest International of een dochtermaatschappij. In dat geval kan deze een aanwijzing geven de ongewenste mededinging binnen een redelijke termijn te beëindigen.

Voor de mogelijkheid tot het geven van een aanwijzing betreffende de ontwikkeltaak zie artikel 14, derde lid.

Het verbod van staatssteun geldt rechtstreeks krachtens artikelen 107 en 108 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie voor lidstaat Nederland en richt zich rechtstreeks tot alle samenstellende delen van de Nederlandse overheid (Rijk, decentrale overheden etc.). Daarom is er in beginsel geen noodzaak voor het wettelijk aanvullend vastleggen van een verbod voor het verstrekken van ongeoorloofde staatssteun.

Voor zover financiering wordt verstrekt voor rekening en risico van een vakminister berust de verantwoordelijkheid voor de rechtmatigheid van de financiering onder de staatssteunkaders bij het bestuursorgaan dat de verantwoordelijkheid draagt voor deze verstrekking van de financiering. Voor Invest International betekent dit dat het niet de verantwoordelijkheid noch de bevoegdheid heeft om te beoordelen of een subsidieregeling van een Minister verenigbaar is met de staatssteunregels. Ook draagt de Minister wiens regeling door Invest International in mandaat wordt uitgevoerd, de formele verantwoordelijkheid voor de rechtmatige uitvoering van de regeling in individuele gevallen.

Hetzelfde geldt voor de ontwikkelactiviteiten en bijbehorende financiering: daar is sprake van een financieringsrelatie van het Rijk naar Invest International (op structurele basis) en het is aan het Rijk om ervoor te zorgen dat deze financieringsrelatie in overeenstemming is met de relevante staatssteunregels. Invest International zal geen financiering verstrekken op grond van de ontwikkelactiviteiten. Bij de ontwikkelactiviteiten gaat het om advisering en feitelijk handelen, vaak aselect, waardoor doorvloei van staatssteun beperkt is.

Daarentegen is niet uitgesloten dat Invest International voor eigen rekening en risico financiering verstrekt die kan kwalificeren als ongeoorloofde staatssteun.

Eerste lid

Uit het eerste lid van dit artikel volgt dat de Minister voor BHOS in overeenstemming met de Minister van Financiën binnen drie jaar na de inwerkingtreding van deze wet aan de Staten-Generaal een verslag stuurt over de effecten van deze wet in de praktijk. Dit betreft een eenmalige evaluatie die in de brief van 10 februari 2017 is aangekondigd. 20 Gelet op de beperkte tijdsduur waarbinnen deze evaluatie dient plaats te vinden na oprichting richt die zich niet tevens op de doeltreffendheid en doelmatigheid van de wet.

Aan Invest International worden voor de wettelijke taak van het gemandateerd uitvoeren van aangewezen subsidieregelingen gelden ten laste van de rijksbegroting ter beschikking gesteld. Het is op voorhand niet volledig uit te sluiten dat een derde tot zekerheidstelling van een beweerdelijke vordering op Invest International conservatoir beslag legt op een bankrekening van Invest International. Dit kan gaan om een geschil omtrent een vordering van een partij uit hoofde van een andere wettelijke taak van Invest International, zoals over een toegezegde investering waarbij het afhankelijk van het specifieke project niet uitgesloten is dat het omvangrijke bedragen betreft. Dit beslag kan de uitvoering van aangewezen subsidieregelingen gedurende enige tijd in ernstige mate belemmeren. Conservatoir derdenbeslag wordt namelijk gelegd voor al hetgeen de beslagene (de bank) verschuldigd is aan de debiteur (Invest International), oftewel op het gehele tegoed dat Invest International aanhoudt bij die bank, ongeacht de hoogte van de vordering. Daarnaast kan Invest International dit niet opvangen door gelden die niet onder het beslag vallen en voor andere wettelijke taken bestemd zijn ten behoeve van de wettelijke taak ter uitvoering van subsidieregelingen te gebruiken. Dit doorkruist regels inzake boekhoudkundige scheiding, kan leiden tot kruissubsidiëring en het uitvoeren van de publieke taak in gevaar brengen. Met dit artikel wordt geregeld dat verlof voor het leggen van conservatoir beslag ten laste van Invest International, dan wel ten laste van een dochtermaatschappij van Invest International die de subsidietaak uitvoert, slechts kan worden verleend nadat Invest International of dochtermaatschappij in de gelegenheid is gesteld om te worden gehoord. Door degene ten laste van wie beslag wordt gelegd te horen, wordt verzekerd dat de voorzieningenrechter kennis neemt van de wijze waarop het maatschappelijk belang van de uitvoering van subsidieregelingen in het geding is alvorens de voorzieningenrechter beslist op een verzoek om verlof tot beslag.

Hiervan te onderscheiden is de regeling tot het horen voorafgaand aan het leggen van conservatoir beslag op grond van artikel 700, vierde lid, van het Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering. Invest International is niet aan te merken als enige in dat artikel genoemde instelling zoals een bank of beleggingsonderneming als bedoeld in artikel 1:1 van de Wet op het financieel toezicht of als een overheidsinstantie of, met zekerheid, als een onderneming met overheidsgarantie. In zoverre wijkt Invest International niet af van Invest-NL en wordt eenzelfde voorziening getroffen als in de Machtigingswet oprichting Invest-NL.

Doel van de in het Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering opgenomen bepaling ten aanzien van beslaglegging is dat de door de instelling aangehouden tegoeden worden beschermd, waarbij de goede werking van het betalings- en effectenverkeer en de stabiliteit van het financiële stelsel voorop staan (NvW).21 Hier gaat het om de specifieke voor Invest International geldende situatie waarin gelden beschikbaar dienen te blijven om aangewezen subsidieregelingen namens de Minister op afstand uit te kunnen voeren opdat de uitvoering van de publieke taak hiervoor niet in gevaar komt.