Nr. 2 Memorie van toelichting

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET BEGROTINGSWETSVOORSTEL

Wetsartikel 1 en 2

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld.

In afwijking van het eerste lid is besloten de begrotingsstaat van Koninkrijksrelaties en de begrotingsstaat van het BES-fonds in één wet te laten vaststellen, op grond van artikel 2.3, tweede lid, van de Comptabiliteitswet 2016.

Het wetsvoorstel strekt ertoe om de onderhavige begrotingsstaten voor het aangegeven jaar vast te stellen.

Alle voor dit jaar vastgestelde begrotingswetten tezamen vormen de Rijksbegroting voor dat jaar. Een toelichting bij de Rijksbegroting als geheel is opgenomen in de Miljoenennota.

Met de vaststelling van dit wetsartikel worden de uitgaven, verplichtingen en de ontvangsten vastgesteld. De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zogenoemde begrotingstoelichting).

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties,K.H. Ollongren

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. LEESWIJZER

Algemeen

Voor u ligt de begroting 2020 voor Koninkrijksrelaties (IV) en het BES-fonds (H).

Groeiparagraaf

Beleidsagenda’s

De beleidsagenda Koninkrijksrelaties geeft een scherp overzicht van de hoofdlijnen van het beleid. De beleidsagenda van het BES-fonds is beleidsarm.

In de meerjarenplanning beleidsdoorlichtingen is per artikel voor de periode 2018-2024 opgenomen wanneer een beleidsdoorlichting is gerealiseerd of gepland. De aanvullende informatie is opgenomen in bijlage 5 «Evaluatieonderzoek en overig onderzoek».

De beleidsartikelen

Een beleidsartikel is opgebouwd uit de volgende elementen:

A Algemene doelstelling;

B Rol en verantwoordelijkheid;

C Beleidswijzigingen;

D Tabel budgettaire gevolgen van beleid; en

E Toelichting op de instrumenten.

De apparaatsuitgaven/ontvangsten voor de uitvoering van het BES-fonds zijn opgenomen in de begroting van het Ministerie van BZK (hoofdstuk VII).

Budgetflexibiliteit

De peildatum van de gepresenteerde budgetflexibiliteit (juridisch verplicht) is 1 januari 2020.

De niet-beleidsartikelen

Bijlagen

De bijlagen 1 en 2 bevatten de verdiepingsbijlagen voor Koninkrijksrelaties en BES-fonds. Bijlage 3 is een overzicht van de moties en toezeggingen voor beide hoofdstukken.

Vervolgens volgt voor Koninkrijksrelaties een overzicht subsidies (bijlage 4), een overzicht evaluatie- en overig onderzoek (bijlage 5) en het overzicht rijksuitgaven Caribisch Nederland (bijlage 6).

Met betrekking tot het BES-fonds volgen het overzicht belasting- en premieontvangsten Caribisch Nederland (bijlage 7), het overzicht eilandelijke inkomsten (bijlage 8) en het overzicht renteloze leningen Caribisch Nederland (bijlage 9).

Het uitgangspunt is om in de verdiepingsbijlage de beleidsmatige en technische mutaties toe te lichten die groter zijn dan of gelijk zijn aan de ondergrens zoals deze in de Rijksbegrotingsvoorschriften 2019 (RBV 2019) is opgenomen, de zogenaamde staffel, te weten:

2. DE BELEIDSAGENDA KONINKRIJKSRELATIES

Beleidsprioriteiten

Een Koninkrijk met wederzijdse betrokkenheid

Op de begroting Koninkrijksrelaties worden uitgaven gedaan ten behoeve van de landen en openbare lichamen in het Caribisch deel van het Koninkrijk. De landen Curaçao, Sint Maarten en Aruba zijn autonome landen binnen het Koninkrijk. De openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba maken deel uit van het staatsbestel van Nederland. De middelen die op de begroting van Koninkrijksrelaties besteed worden zijn in het bijzonder gericht op rechtszekerheid, deugdelijk bestuur en de bescherming van de fundamentele rechten en vrijheden van de inwoners.

Verbeteren levensstandaard in Caribisch Nederland

Het Ministerie van Binnenlandse Zaken Koninkrijksrelaties (BZK) heeft sinds het Regeerakkoord «Vertrouwen in de toekomst» een sterkere coördinerende rol op het gebied van Koninkrijksrelaties. Van hieruit beoogt het Ministerie van BZK een reële, maar in de context van de Caribische regio ook realistische, levensstandaard voor de inwoners van Bonaire, Sint Eustatius en Saba te realiseren. Blijvende inspanning is nodig om het benodigde voorzieningenniveau te bereiken en te behouden. Dit vereist een betrouwbaar en goed functionerend openbaar bestuur, helderheid over de te bereiken doelen en samenwerking tussen de eilanden en de beleidsverantwoordelijke departementen, waarbij goede afspraken worden gemaakt over verantwoordelijkheden en te leveren resultaten.

Meerjarenakkoorden, eilandgerichte aanpak als norm

De afgelopen periode is duidelijk geworden dat een eilandgerichte aanpak recht doet aan de specifieke context en opgaven van de verschillende eilanden. In 2018 en 2019 zijn meerjarenakkoorden afgesloten met Bonaire (Bestuursakkoord) en Saba (Saba package). Departementen en lokaal bestuur werken daarbij intensief samen aan een integrale aanpak, die goed aansluit op de beschikbare uitvoeringskracht op de eilanden. Binnen deze samenwerking heeft elk departement zijn eigen verantwoordelijkheid. De uitvoering van de akkoorden wordt gecoördineerd door het Ministerie van BZK en loopt verder door in 2020.

Tijdelijke wet taakverwaarlozing Sint Eustatius

Wegens grove taakverwaarlozing door het lokale bestuur heeft Nederland in 2018 bestuurlijk ingegrepen op Sint Eustatius. Een regeringscommissaris voorziet - zo kort als mogelijk, maar zo lang als nodig - in het tijdelijk bestuur van Sint Eustatius. De inzet is om de lokale democratie en het professioneel bestuur van het eiland zo snel en duurzaam mogelijk te herstellen en de achterstanden in onderhoud aan infrastructuur, gebouwen en flora en fauna (zoveel als mogelijk) weg te werken. In 2020 ligt de focus op de afronding van een reorganisatie van het ambtelijk apparaat, de ingebruikname van een nieuwe ICT-voorziening voor het openbaar lichaam en het verder op orde brengen van het financieel beheer.

Coördinerende verantwoordelijkheid bij interdepartementale samenwerking

Belangrijke thema’s als armoedebestrijding, jeugd en economische verbetering vragen om een opgavegerichte samenwerking tussen meerdere verantwoordelijke departementen. Deze samenwerking gaat niet vanzelf. Vanuit haar coördinerende rol spant BZK zich in om de voor Caribisch Nederland relevante vraagstukken te adresseren en de benodigde samenwerking te coördineren en te faciliteren.

De afdeling advisering van de Raad van State heeft op verzoek van de Regering in de zomer van 2019 voorlichting uitgebracht over de bestaande vormgeving van de verhouding tussen Caribisch en Europees Nederland en de coördinerende rol van BZK. Daarnaast is in het voorjaar 2019 een Interdepartementaal beleidsonderzoek (IBO) Koninkrijksrelaties uitgevoerd. De kabinetsreactie op beide rapporten verschijnt in het najaar van 2019. Hierin zal het kabinet aangeven hoe zij vanaf 2020 - binnen de bestaande staatkundige kaders - invulling wil gaan geven aan een bestuurlijke inrichting en coördinatie die optimaal helpend is aan de maatschappelijke opgaven waar de eilanden in Caribisch Nederland voor staan.

Versterken van de rechtsstaat op Aruba, Curaçao en Sint Maarten

Een sterke rechtsstaat is belangrijk voor het bevorderen en borgen van goed bestuur. Rechtshandhaving en veiligheid zijn aangelegenheden van de autonome landen zelf. Nederland ondersteunt Aruba, Curaçao en Sint Maarten hierbij. Het Ministerie van BZK werkt hierin nauw samen met de Ministeries van Justitie en Veiligheid (JenV) en Defensie die de operationele capaciteit voor de ondersteuning en versterking leveren.

Koninklijke Marechaussee

Op 1 januari 2020 treedt het nieuwe protocol inzake de inzet van personeel vanuit de flexibel inzetbare pool Koninklijke Marechaussee (KMar) in werking, waarmee deze inzet voor onbepaalde tijd is verlengd. De inzet van de flexpool KMar is in het nieuwe protocol vooral geënt op de uitvoering van grens gerelateerde politietaken in de landen.

Samenwerkingsregeling Waarborging Plannen van Aanpak Landstaken Curaçao en Sint Maarten

In de eerste helft van 2020 vindt besluitvorming plaats over verlenging of intrekking van de Samenwerkingsregeling Waarborging Plannen van Aanpak Landstaken Curaçao en Sint Maarten. Deze Samenwerkingsregeling loopt op 10 oktober 2020 af.

Versterken van het openbaar bestuur en houden van financieel toezicht

Programma bestuurlijke ontwikkeling

Het programma bestuurlijke ontwikkeling richt zich op het verhogen van de kwaliteit en uitvoeringskracht van het openbaar bestuur op de eilanden en het versterken van de relatie tussen het bestuur en het ambtelijk apparaat. Het succesvolle Talent Ontwikkel Programma (TOP) Bonaire voor jonge lokale professionals wordt in 2020 gecontinueerd. Dit geldt ook voor het TOP Traineeship, dat als doel heeft om talentvolle Caribische professionals die in Europees Nederland gestudeerd hebben de kans te bieden om terug te keren op hun eiland. BZK faciliteert en financiert in 2020 daarnaast diverse trainingen aan ambtenaren en potentiële bestuurders op Sint Eustatius. Er komt een actief netwerk van Europees Nederlandse gemeenten die bereid zijn om ambtenaren op basis van kennis en ervaring uit te zenden naar het Caribisch deel van het Koninkrijk. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en BZK sluiten hiertoe in het najaar van 2019 een samenwerkingsconvenant.

Financieel toezicht

De financiële situatie op Aruba, Curaçao en Sint Maarten is zorgelijk. Het begrotingsbeleid vormt al jaren een uitdaging. Het College Aruba financieel toezicht (CAft) en het College financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Cft) adviseren de Rijksministerraad over de overheidsfinanciën van de landen, gericht op het bewerkstelligen van een duurzame financiële overheidshuishouding. Het College financieel toezicht BES (Cft-BES) adviseert de Minister van BZK over de financiën van Bonaire, Sint Eustatius en Saba.

Op advies van het Cft heeft de Rijksministerraad in 2019 aan Curaçao een aanwijzing gegeven om de inkomsten en uitgaven van het land meerjarig in evenwicht te brengen. Het Cft zal de voortgang op het opvolgen van deze aanwijzing ook in 2020 blijven monitoren. Ook is de aanwijzing aan Sint Maarten uit 2015 verlengd en geactualiseerd.

Ook Bonaire en Sint Eustatius hebben veel moeite met het implementeren van goed financieel beheer, onder andere veroorzaakt door frequente bestuurlijke wisselingen en het ontbreken van kwalitatieve en kwantitatieve capaciteit. Het op orde brengen van het financieel beheer op Bonaire is daarom meegenomen in het Bestuursakkoord Bonaire, waarbij expertise aangeboden is en heldere afspraken zijn gemaakt. Ook in het kader van de Tijdelijke wet taakverwaarlozing Sint Eustatius wordt gewerkt aan het duurzaam op orde brengen van het financieel beheer. De financiële situatie op Saba is op orde. Saba beschikt al vier jaar achter elkaar over een goedkeurende accountantsverklaring.

Samenwerking binnen het Koninkrijk

Verlenen van hulp en bijstand

Flankerend aan de aanwijzing van de Rijksministerraad aan Curaçao hebben Nederland en Curaçao in 2019, op grond van artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden, in een onderlinge regeling afspraken gemaakt over het verlenen van ondersteuning bij het duurzaam op orde krijgen van de overheidsfinanciën, het structureel hervormen van het overheidsapparaat en het stimuleren van economische groei op Curaçao. Deze afspraken lopen door tot juli 2022. Het Ministerie van BZK coördineert aan Nederlandse zijde de uitvoering van de afspraken.

Voor Aruba geldt daarnaast dat via de besteding van de restmiddelen van het Fondo Desaroyo Aruba (FDA) een verdere bijdrage geleverd zal worden aan de ondersteuning van goed bestuur, waaronder bijvoorbeeld de versterking van het financieel beheer.

Het kabinet heeft in 2019, mede in het kader van de situatie in Venezuela én met het oog op crisisbeheersing in de regio, € 23,8 mln. vrijgemaakt voor ondersteuning van de Benedenwindse Eilanden. Dit bedrag is deels geoormerkt voor de respons op de bijstandsverzoeken van Aruba en Curaçao en ziet onder meer toe op de versterking van de maritieme grenzen van Aruba, Bonaire en Curaçao en het verlenen van aanvullende ondersteuning voor het verder optimaliseren van vreemdelingenprocessen, zowel in Aruba als in Curaçao. De ondersteuning wordt gecoördineerd door het Ministerie van BZK. De uitvoering wordt grotendeels verzorgd door de Ministeries van Defensie en JenV.

Vertegenwoordiging van Nederland op Aruba, Curaçao en Sint Maarten

De Vertegenwoordiging van Nederland op Aruba, Curaçao en Sint Maarten (VN-ACS) draagt bij aan een goede relatie tussen de landen binnen het Koninkrijk. Als voorpost van de Nederlandse overheid draagt de vertegenwoordiging mede zorg voor een optimale onderlinge samenwerking en een constructieve en transparante politiek-bestuurlijke relatie. Daarnaast werken de vestigingen mee aan de economische samenwerkingsagenda binnen het Koninkrijk, middels deelname aan de Werkgroep Economische samenwerking (WESK). Ook ondersteunen de vestigingen het maatschappelijk middenveld in de landen middels het Kleine Projecten Fonds (KPF).

Wederopbouw Bovenwinden

In 2017 trokken de orkanen Irma en Maria met verwoestende gevolgen over de Bovenwindse Eilanden. Met name het land Sint Maarten werd zwaar getroffen. De Nederlandse bijdrage aan de wederopbouw van de Bovenwindse Eilanden heeft tot doel de vitale infrastructuur, de slagkracht van de overheid en basisvoorzieningen voor de inwoners duurzaam te herstellen en de weerbaarheid van de eilanden tegen toekomstige natuurrampen te vergroten. Dit wordt gedaan door wederopbouwprojecten (mede) te financieren en door voor Sint Eustatius en Saba de Rijksbrede inzet op de wederopbouwprojecten, waarvan de afronding in 2020 wordt voorzien, te coördineren. De Nederlandse bijdrage aan de wederopbouw van Sint Maarten, verloopt via een apart programma en - voor het overgrote deel van de beschikbaar gestelde hulpgelden - via de Wereldbank (trustfund).

Wederopbouw Sint Maarten

Sint Maarten is als autonoom land binnen het Koninkrijk zelf verantwoordelijk voor de wederopbouw van het land. Nederland ondersteunt Sint Maarten bij de wederopbouw financieel, met de inzet van de Wereldbank, met technische assistentie en met de versterking van het grenstoezicht. In navolging van de gemaakte afspraken met Sint Maarten levert Nederland een bijdrage aan de begroting van de Integriteitskamer Sint Maarten. Voor een duurzaam herstel hanteren Nederland, Sint Maarten en de Wereldbank drie speerpunten: herstel van de luchthaven (en andere infrastructuur die vitaal is voor het land), een structurele oplossing voor de regelmatig brandende afvalberg en het afvalmanagement en versterking van het overheidsbestuur, met name op gebied van de overheidsfinanciën. In 2020 ligt het accent op uitvoering en realisatie: het volledig herstel van de luchthaventerminal, de afdichting van de afvalberg en de invoering van een duurzaam afvalmanagement, waarbij samenwerking met Frankrijk de inzet is. Ten behoeve van houdbare overheidsfinanciën is in 2019 een hervormingsprogramma opgezet door de Wereldbank. Dit programma richt zich vooralsnog op het financieel beheer van Sint Maarten, het systeem van sociale zekerheid, de financiele weerbaarheid tegen natuurrampen en de aansturing op staatsdeelnemingen. Verder dient Sint Maarten pensioenhervormingen door te voeren en te investeren in de rechtshandhaving om aanspraak te kunnen blijven maken op liquiditeitssteun vanuit Nederland.

Wederopbouw Sint Eustatius

In 2020 worden de grootschalige werkzaamheden aan de klifwand boven de haven van Sint Eustatius afgerond, waarmee ook de fundering van het bovengelegen Fort Oranje wordt veiliggesteld. Het herstel van de klif Fort Oranje is een gezamenlijke inspanning van de ministeries van Infrastructuur en Waterstaat (IenW), Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) en BZK.

Belangrijkste beleidsmatige mutaties

Belangrijkste beleidsmatige mutaties t.o.v. vorig jaar (ontvangsten, uitgaven en niet-belastingontvangsten)

Uitgaven

Toelichting

1. Recherchecapaciteit (Nationale Politie)

Om verduurzaming van de inzet mogelijk te maken wordt het budget voor vier jaar overgeboekt naar het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV). Hiermee wordt ook recht gedaan aan de Politiewet 2012, die bepaalt dat er tussen de politie en de Minister van JenV een gesloten systeem van financiering bestaat.

2. Bijdrage aan landen

Mede gelet op de situatie in Venezuela biedt Nederland in 2019 in respons op bijstandsverzoeken van Aruba en Curaçao op diverse terreinen ondersteuning. In 2020 zal in Curaçao bijgedragen worden aan de uitbreiding en verbouwing van de vreemdelingenbewaring en in Aruba aan de inventarisatie van irreguliere arbeid, aan het onderwijs en aan de rechtshandhaving.

3. Toeslagen op pensioenen

Dit betreft in 2019 de betaling aan het Algemeen Pensioenfonds Curacao (APC). Het gaat om een vordering van het APC in verband met koersverschillen voor pensioengerechtigden welk ten onrechte zijn verrekend met de definitieve afrekening van de Boedelscheiding APNA.

4. Liquiditeitssteun Sint Maarten

Het gaat om de tweede tranche liquiditeitssteun 2018 voor Sint Maarten middels een lopende inschrijving. De obligatielening heeft een looptijd van 30 jaar.

5. Wisselkoers leningen

Als gevolg van de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro zijn er meerontvangsten op rente van de uitstaande leningen. Deze wisselkoersmeevaller wordt toegevoegd aan de wisselkoersreserve op artikel 7 van deze begroting.

6. Wisselkoers BES-fonds

De vrije uitkering van het BES-fonds is vastgelegd in dollars. Door de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro is er sprake van een wisselkoerstegenvaller. Deze wordt gedekt vanuit de wisselkoersreserve op artikel 7 van de begroting van Koninkrijksrelaties.

Ontvangsten

Toelichting

1. Wisselkoersmeevaller leningen

Als gevolg gevolg van de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro zijn er meerontvangsten op rente van de uitstaande leningen. Deze wisselkoersmeevaller wordt toegevoegd aan de wisselkoersreserve op artikel 7 van deze begroting.

BES-fonds

Uitgaven

Toelichting

1. Wisselkoers BES-fonds

De vrije uitkering van het BES-fonds is vastgelegd in dollars. Door de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro is er sprake van een wisselkoerstegenvaller. Deze wordt gedekt vanuit de wisselkoersreserve op artikel 7 van de begroting van Koninkrijksrelaties.

Ontvangsten

Toelichting

1. Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba

Op basis van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES) dienen de uitgaven en ontvangsten over ieder uitkeringsjaar voor het BES-fonds gelijk te zijn. Ten behoeve van de dekking van deze uitgaven is een post ontvangsten geraamd.

Overzicht niet-juridisch verplichte uitgaven

Meerjarenplanning beleidsdoorlichtingen

Toelichting

De onder artikelonderdeel 4.1 geraamde pensioentoelagen worden niet in de beleidsdoorlichting meegenomen.

Voor het meest recente overzicht van de realisatie van beleidsdoorlichtingen, klik op deze link: Status beleidsdoorlichtingen. Voor een verdere onderbouwing van de meerjarenprogrammering, zie in bovengenoemde overzicht «Evaluatie- en overig onderzoek».

Overzicht van risicoregelingen

Toelichting

Voorschotten 9e Europees Ontwikkelingsfonds (EOF)

Doel en werking garantieregeling

De garantstelling is op verzoek van de Europese Commissie (EC) in het kader van het Europees Ontwikkelings Fonds (EOF) verstrekt door Nederland. De Europese Commissie verlangt van de lidstaten, bij projecten niet vallend binnen de Europese grenzen, een garantstelling voor individuele landen en gebieden overzee (LGO’s). De garantstelling betreft het Bonaire riolerings- en waterzuiveringsprogramma. Het programma ondervindt vertraging door een arbitragezaak. De garantie liep oorspronkelijk in juni 2019 af en wordt verlengd tot juni 2022.

Beheersing risico’s

Nederland volgt, samen met Bonaire, de uitvoering van het programma nauwlettend en heeft in 2019 een aanvullend bedrag van € 2 mln. (€ 1 mln. BZK en € 1 mln. IenW) ter beschikking gesteld om het project tot een goed einde te brengen.

Premiestelling en kostendekkendheid

Voor deze garantie is geen begrotingsreserve aanwezig en wordt geen premie afgedragen als vergoeding voor de afgegeven garantie.

Lening aan Aruba

Deze lening is vervallen in 2019.

Toelichting

Leningen lopende inschrijving Curaçao en Sint Maarten

Om ervoor te kunnen zorgen dat Curaçao en Sint Maarten een gezonde financiële huishouding kunnen voeren, waarbij de eigen verantwoordelijkheid van de landen voorop blijft staan, zijn afspraken gemaakt tussen deze landen en Nederland. Deze afspraken zijn geformaliseerd in de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Rft) en betreffen een deugdelijk begrotingsbeleid, het op orde brengen van het financieel beheer en een effectief financieel toezicht ter voorkoming van nieuwe schuldenopbouw. Daarnaast is afgesproken dat Nederland een lopende inschrijving aanbiedt voor leningen aan Curaçao en Sint Maarten, tegen het actuele rendement op staatsleningen van de desbetreffende looptijd. Het merendeel van de leningen zijn zogenaamde «bulletleningen» met aflossing ineens aan het einde van de looptijd.

De nieuwe lopende inschrijving Sint Maarten van 2019 is een lening voor 30 jaar, die aan Sint Maarten verstrekt is om de liquiditeitspositie van Sint Maarten te versterken. Deze positie was ernstig verzwakt na de orkaan Irma. Dit is een uitzondering op de regel dat van de lopende inschrijving alleen gebruik gemaakt mag worden voor de kapitaaldienst en bij een sluitende begroting (art. 25 Rft). Vanwege het afwijkende risicoprofiel van deze lening wordt op de Aanvullende Post bij de middelen gereserveerd voor de wederopbouw van Sint Maarten een begrotingsreserve aangehouden van 3%.

Het Ministerie van Financiën voert het beheer over deze leningen, de belasting vindt evenwel plaats op hoofdstuk Koninkrijksrelaties (IV).

Lening OBNA

Dit betreft een vordering op de Ontwikkelingsbank van de Nederlandse Antillen (OBNA) vanwege middelen die destijds ter beschikking zijn gesteld voor het bevorderen van de economie op de Nederlandse Antillen.

Leningen Aruba

Maatregel Tussenbalans

In het kader van de Maatregel Tussenbalans zijn met ingang van 1991 begrotingsleningen verstrekt aan Aruba ter financiering van projecten, waarvan een bepaald rendement verwacht mag worden. De leningen hebben een looptijd van 30 jaar, waarvan de eerste acht jaar aflossingsvrij waren. Nu wordt jaarlijks conform afspraken afgelost. Het jaarlijkse rentepercentage is 2,5%. In 2025 zullen de laatste aflossingen plaatsvinden.

Water- en Energiebedrijf Aruba

Het betreft een begrotingslening uit 1995 ten behoeve van het Water- en Energiebedrijf NV gevestigd te Aruba. De lening is verstrekt voor het aldaar verrichten van een groot aantal investeringen voor de renovatie en uitbreiding van het Water- en Energiebedrijf. De lening heeft een looptijd tot 30 juni 2026, waarvan de eerste acht jaar aflossingsvrij waren. Nu wordt jaarlijks conform afspraken afgelost. Het jaarlijkse rentepercentage is 2,5%.

Liquiditeitsleningen Sint Maarten

In 2018 zijn twee 30-jarige renteloze leningen aan Sint Maarten verstrekt om de liquiditeitspositie van het land te verstevigen na de schade van orkaan Irma. De eerste vijf jaar zijn aflossingsvrij, daarna wordt jaarlijks afgelost.

Overzicht implementatie van mensenrechtenverdragen

In het advies ‘Fundamentele rechten in het Koninkrijk: Eenheid in bescherming’ doet de Adviesraad Internationale Vraagstukken (AIV) de aanbeveling dat de Staten-Generaal jaarlijks over de uitvoering van plannen ter implementatie van mensenrechtenverdragen worden geïnformeerd in de Memorie van toelichting op de begroting Koninkrijksrelaties. De Rijksministerraad heeft in zijn reactie op het AIV-advies van 4 april jl. toegezegd deze aanbeveling over te nemen (Kamerstukken II 2018/19, 33826, nr. 29). Teneinde een goed beeld te krijgen van de voortgang van de uitvoering van voornoemde implementatieplannen, is het nodig om in overleg te treden met vertegenwoordigers van de regeringen van Aruba, Curaçao en Sint Maarten. In verband hiermee stelt de Rijksministerraad in zijn reactie op het AIV-advies de instelling van een periodiek overleg in het vooruitzicht, waarin de implementatie van mensenrechtenverdragen binnen het Koninkrijk centraal zal staan. Voor de instelling van dit periodieke overleg zijn de eerste stappen reeds gezet. In afwachting hiervan zal in deze Memorie van toelichting worden volstaan met het noemen van door het Koninkrijk aangegane mensenrechtenverdragen die recentelijk voor (delen van) het Koninkrijk zijn bekrachtigd.

Internationaal Verdrag inzake de bescherming van alle personen tegen gedwongen verdwijning

Het verdrag beoogt om het misdrijf wederrechtelijke vrijheidsberoving door of met goedvinden van de staat tegen te gaan. Het verdrag voorziet in een brede aanpak van gedwongen verdwijning. Het ziet op voorkoming en bestrijding van gedwongen verdwijning en op bescherming van de slachtoffers ervan. De kern van het verdrag vormt de verplichting tot strafbaarstelling van het misdrijf van gedwongen verdwijning.

Protocol nr. 16 bij het Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden

Op grond van dit protocol krijgen specifiek aangewezen nationale gerechten de bevoegdheid het Hof te verzoeken om een advies over principiële (rechts)vragen over de interpretatie of toepassing van de rechten en vrijheden neergelegd in het verdrag of de daartoe behorende protocollen. Voor Nederland zijn dit de Hoge Raad der Nederlanden, de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State, de Centrale Raad van Beroep, het College van Beroep voor het bedrijfsleven en het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba.

3. DE BELEIDSARTIKELEN KONINKRIJKSRELATIES

Artikel 1. Versterken rechtsstaat

A Algemene doelstelling

Het bevorderen van goed bestuur door een bijdrage te leveren aan het versterken van de rechtsstaat van de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Dit krijgt vorm door samenwerking op het gebied van veiligheid, rechtshandhaving en grensbewaking en ondersteuning van de landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

B Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor:

Stimuleren

Rechtshandhaving en veiligheid zijn aangelegenheden van de landen van het Koninkrijk. De minister is verantwoordelijk voor het stimuleren van de versterking van de rechtsstaat in Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Dit doet de minister door de landen te ondersteunen en invulling en uitvoering te geven aan samenwerkingsregelingen en rijkswetten. Daarbij werkt de minister nauw samen met de betrokken bewindspersonen van Justitie en Veiligheid en van Defensie die de operationele capaciteit voor de ondersteuning en versterking leveren.

Deze ondersteuning komt voort uit artikel 36 van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden waarin is bepaald dat de landen binnen het Koninkrijk elkaar hulp en bijstand verlenen, en komt tot stand door het treffen van onderlinge regelingen op grond van artikel 38, eerste lid, van het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden.

C Beleidswijzigingen

Budgetwijziging Recherche Samenwerkingsteam (RST)

Het Protocol inzake gespecialiseerde recherchesamenwerking tussen de landen van het Koninkrijk Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Nederland is hernieuwd en is op 26 juli 2019 in de Staatscourant gepubliceerd (Stcrt. 2019, 38964). De vier landen hebben hierin afspraken vastgelegd over taakgebieden, een herinrichting, het sturingsmodel en informatiedeling van het RST (Kamerstukken II 2018/19, 29628 nr. 861). De herziening van het protocol bood tegelijkertijd een kans voor de verduurzaming van de inzet. Om deze verduurzaming mogelijk te maken wordt het budget voor vier jaar overgeboekt naar het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV). Hiermee wordt ook recht gedaan aan de Politiewet 2012, die bepaalt dat er tussen de politie en de Minister van JenV een gesloten systeem van financiering bestaat. Dit heeft geen gevolgen voor de beleidsverantwoordelijkheid van de Staatssecretaris van BZK.

D Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Van het totale uitgavenbudget op artikel 1 is 100% juridisch verplicht en dit kent de volgende onderverdeling:

Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken

De bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken zijn voor 100% juridisch verplicht. De uitgaven zijn voor onbepaalde tijd vastgelegd in de beheersovereenkomst Koninklijke Marechaussee (KMar) en het Ministerie van BZK. De uitgaven voor de rechterlijke macht zijn vastgelegd in de uitzendregeling voor rechters en ambtenaren.

E Toelichting op de instrumenten

1.1 Versterken rechtsstaat

Bijdragen aan andere begrotingshoofdstukken

Grensbewaking (Defensie)

Nederland stelt voor onbepaalde tijd personeel van de KMar beschikbaar ter ondersteuning van het grenstoezicht in Aruba, Curaçao en Sint Maarten1. Deze flexibele pool van 43 FTE levert een bijdrage aan de uitvoering van grens gerelateerde politietaken in de landen. Het gaat hierbij om grensbewaking, het uitvoeren van de politietaak op respectievelijk de luchthaven en de maritieme grenzen, de bestrijding van drugs- en wapencriminaliteit en de bestrijding van migratiecriminaliteit. De operationale inzet van de medewerkers vanuit de flexpool vindt plaats onder het bevoegd gezag van het land waar de betreffende werkzaamheden worden verricht.

Recherchecapaciteit en bestrijding ondermijning (Nationale Politie)

Zoals vastgelegd in de Rijkswet Politie van Curaçao, van Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba en het Protocol inzake gespecialiseerde recherchesamenwerking heeft het Recherche Samenwerkingsteam (RST) de taak om zware, georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit te bestrijden, als ook criminaliteit die een ernstige inbreuk maakt op de rechtsorde. Daarnaast verricht het RST de afhandeling van internationale rechtshulpverzoeken op dit gebied. Het RST werkt onder gezag van de lokale openbaar ministeries.

Het RST, de openbaar ministeries en het Gemeenschappelijk Hof van Justitie zetten zich met een gemeenschappelijke aanpak in op bestrijding van ondermijning in Sint Maarten en Curaçao. De inzet hierop is in 2018 gecontinueerd tot en met 2021. Zo wordt met name de aanpak van ondermijning en high impact crimes versterkt. Zoals in de beleidswijzingen aangegeven worden de budgetten voor de periode van 2020-2023 overgeheveld naar het Ministerie van JenV.

Rechterlijke macht

Ter versterking van de rechtsstaat is volledige bezetting van het Gemeenschappelijk Hof en de openbaar ministeries van groot belang. Vanwege een gebrek aan lokale personele capaciteit draagt Nederland hier op verzoek van de landen aan bij door het ter beschikking stellen van rechters en officieren van justitie. Deze treden in lokale dienst, waarbij een buitenlandtoelage wordt vergoed ten laste van de begroting van Koninkrijksrelaties. Bij de openbaar ministeries en het Gemeenschappelijk Hof werken ook rechters en officieren van justitie aan de aanpak van ondermijning.

Artikel 4. Bevorderen sociaaleconomische structuur

A Algemene doelstelling

Het bewerkstelligen van een merkbare positieve verandering in het leven van de burgers in de Caribische delen van het Koninkrijk door te ondersteunen bij het creëren van een betrouwbare en goed functionerende overheid. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkijksrelaties (BZK) draagt daaraan bij middels het versterken van de uitvoeringskracht, het inzetten van kennis en expertise, het coördineren van de inzet van het Rijk, en het uitvoeren van financieel toezicht op de eilanden.

B Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor:

Stimuleren

• – De minister ondersteunt daar waar gewenst en mogelijk de Caribische delen van het Koninkrijk bij de uitvoering van taken door middel van technische assistentie en het delen van kennis.

• – De minister ondersteunt daar waar gewenst en mogelijk de Caribische delen van het Koninkrijk bij de uitvoering van taken door middel van praktische samenwerking en het opzetten van samenwerkingsovereenkomsten.

Regisseren

• – De minister coördineert de Rijksbrede inzet in Caribisch Nederland en bevordert de integrale samenwerking.

• – De minister is verantwoordelijk voor het bevorderen van goed bestuur in Caribisch Nederland.

• – De minister geeft invulling aan zijn taken zoals omschreven in de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Rft), Landsverordening Aruba financieel toezicht (LAft), het protocol Afspraken tussen de regeringen van Aruba en Nederland over de openbare financiën van Aruba en het protocol Aruba-Nederland 2019-2021.

• – De minister houdt financieel toezicht op de openbare lichamen op basis van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES).

C Beleidswijzigingen

Venezuela

Gelet op de situatie in Venezuela zal Nederland de ondersteuning aan Aruba en Curaçao in 2020 voortzetten. In 2020 zal Nederland de resterende bijdrage van € 2,0 mln. leveren aan de uitbreiding en verbouwing van de vreemdelingenbewaring op Curaçao en op Aruba aan de inventarisatie van irreguliere arbeid, aan het onderwijs en aan de rechtshandhaving.

D Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Van het totale uitgavenbudget op artikel 4 is 75% juridisch verplicht en dit kent de volgende onderverdeling:

Opdrachten

De opdrachtenbudgetten zijn voor 12% juridisch verplicht. Afhankelijk van de afspraken kunnen de opdrachtenbudgetten verder worden verplicht.

Inkomensoverdracht

De inkomstenoverdrachten zijn voor 100% juridisch verplicht. De uitgaven voor inkomstenoverdracht liggen vast in de de Vaste verrekenkoersregeling pensioenen (1990).

Bijdragen aan medeoverheden

De bijdragen aan medeoverheden zijn voor 100% juridisch verplicht, conform het Tijdelijke besluit bijzondere uitkeringen integrale projecten BES zijn deze middelen als specifieke uitkering opgenomen in de meerjarenprogramma's van de openbare lichamen, daarnaast zijn toezeggingen gedaan voor de versterking van de rechtshandhaving en goed bestuur op Aruba. Mede gelet op de situatie in Venezuela zijn gelden van de Aanvullende Post van het Ministerie van Financien overgeheveld voor Curaçao en Aruba.

Bijdragen aan (inter-)nationale organisaties

De bijdragen aan (inter-)nationale organisaties zijn voor 0% juridisch verplicht.

E Toelichting op de instrumenten

4.1. Curaçao, Sint Maarten en Aruba

Opdrachten

Opdrachten landen

Afhankelijk van de vraag en behoefte van het lokaal bestuur worden vanuit de begroting van Koninkrijksrelaties gerichte opdrachten aan organisaties betaald die als doel hebben goed bestuur en gezonde overheidsfinanciën te bevorderen.

Daarnaast wordt afhankelijk van de vraag en behoefte gericht de uitvoeringskracht van de overheden in de landen bevorderd, rekening houdend met lokale omstandigheden en de specifieke bestuurlijke context per land. Deze inzet is onder andere opgenomen in de bestuurlijke afspraken die zijn afgesloten tussen het Rijk en Curaçao. Het Ministerie van BZK zet in dit kader gerichte capaciteit en middelen in om opvolging aan de afspraken te geven. Dit omvat onder andere de inzet van gerichte technische assistentie daar waar de uitvoeringskracht ondermaats is.

Inkomensoverdracht

Toeslagen op pensioenen Nederlandse Antillen (NA)

Conform de regeling vaste verrekenkoers pensioeninkomen voormalig Nederlands-Antilliaanse en Arubaanse pensioengerechtigden worden nadelige koersverschillen als gevolg van wisselkoersfluctuatie tussen de Antilliaanse gulden (NAf) en Arubaanse florin (Afl) enerzijds en de Euro (€) anderzijds gecompenseerd uit de begroting van Koninkrijksrelaties.

Bijdragen aan medeoverheden

Bijdrage landen

Mede gelet op de situatie in Venezuela bood Nederland in 2019 in respons op bijstandsverzoeken van Aruba en Curaçao op diverse terreinen ondersteuning. Hiervoor besloot de Ministerraad om bij Voorjaarsnota 2019 Rijksbreed een bedrag van € 23,8 mln. te reserveren, waarvan in totaal € 3,9 mln. via de begroting van Koninkrijksrelaties in 2019 en 2020. In 2020 zal het Ministerie van BZK in Curaçao bijdragen aan de uitbreiding en verbouwing van de vreemdelingenbewaring. In Aruba zal er bijgedragen worden aan de inventarisatie van irreguliere arbeid, aan het onderwijs en aan de rechtshandhaving.

De laatste restmiddelen uit het Fondo Desaroyo Aruba (FDA), zijn teruggevloeid naar de begroting van Koninkrijksrelaties. Een deel van de middelen is in 2019 ingezet voor kinderbescherming, het restant wordt voornamelijk aangewend ter versterking van de rechtshandhaving en goed bestuur op Aruba.

4.2. Caribisch Nederland

Opdrachten

Opdrachten Caribisch Nederland

Het ministerie richt zich op het verhogen van de kwaliteit en slagkracht van het openbaar bestuur op Caribisch Nederland en zet zich in om samen met de openbare lichamen de bestuurlijke kaders te versterken. Daarnaast wordt gericht de uitvoeringskracht van de ambtelijk apparaten van de openbare lichamen versterkt, rekening houdend met lokale omstandigheden en de specifieke bestuurlijke context per eiland. Er wordt door het ministerie geïnvesteerd in menselijk kapitaal, onder andere door middel van het trainen van de ambtelijke lokale apparaten, het voortzetten van het Talent Ontwikkelprogramma Bonaire en het gericht ondersteunen met kennis en expertise.

De ontwikkelingen op bestuurlijke ontwikkeling hebben geleid tot verschillende meerjarenakkoorden, zoals het Bestuursakkoord Bonaire 2018-2022 en Saba Package 2019-2022. In de akkoorden zijn afspraken gemaakt over de inzet van het Rijk en de inzet van de openbare lichamen. Het Ministerie van BZK zet, net zoals andere departementen, in dit kader gerichte capaciteit en middelen in om opvolging aan de afspraken te geven. Dit omvat onder andere de inzet van gerichte technische assistentie daar waar er onvoldoende capaciteit en kennis is bij de openbare lichamen. Het doel is om het ambtelijk apparaat te versterken en goed bestuur en financieel beheer te bevorderen, om zo een positieve bijdrage aan het leven van de inwoners van Caribisch Nederland te bewerkstellingen.

Verder wordt er door middel van de versterkte coördinerende rol van het ministerie gewerkt aan het bevorderen van integraal werken vanuit het Rijk.

Afhankelijk van de vraag en behoefte van het lokaal bestuur in Caribisch Nederland, worden verder vanuit de begroting van Koninkrijksrelaties gerichte opdrachten aan organisaties gefinancierd, die als doel hebben goed bestuur en gezonde overheidsfinanciën te bevorderen.

Inkomensoverdrachten

Pensioenen en uitkeringen politieke ambtsdragers

Uit deze middelen worden de rechtspositionele regelingen van (voormalige) politieke ambtsdragers gefinancierd. Het betreft de pensioenen van gewezen politieke gezagdragers van het land Nederlandse Antillen (bewindspersonen, statenleden en gezaghebbers) afkomstig van Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Met het opheffen van het land Nederlandse Antillen in 2010 is bepaald dat deze pensioenen ten laste van Nederland komen (Stcrt. 2010, 14723). Tevens betaalt het ministerie uit dit budget namens de betrokken departementen aan het Pensioenfonds Caribisch Nederland de jaarlijkse bijdrage (2018-2023), die in 2018 is afgesproken om het vermogen van het pensioenfonds te versterken.

Bijdragen aan medeoverheden

Bijzondere uitkering sociaaleconomische initiatieven

Op basis van de vraag en behoefte van het lokaal bestuur in Caribisch Nederland worden vanuit de begroting van Koninkrijksrelaties doeluitkeringen gedaan ten behoeve van sociaaleconomische initatieven. Doel hiervan is om naast de vrije uitkering gericht initiatieven te kunnen ondersteunen op het sociaaleconomische vlak met additionele begeleiding en ondersteuning vanuit Den Haag.

Volgens artikel 94 Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba wordt jaarlijks op de derde woensdag van mei een totaaloverzicht van alle bijzondere uitkeringen inclusief bijzondere uitkering sociaal economische initiatieven aan de openbare lichamen aan de Tweede Kamer verstrekt.

Verdere bijdragen aan Caribisch Nederland

Een overzicht van alle rijksuitgaven Caribisch Nederland is naar aanleiding van de motie Hachchi c.s. (Kamerstukken II 2011/12, 33000-IV, nr. 28) opgenomen als bijlage 6 bij deze begroting. Deze uitgaven worden toegelicht op de begrotingen van de betreffende departementen.

Artikel 5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen

A Algemene doelstelling

Het ondersteunen van de houdbaarheid van de overheidsfinanciën van Curaçao en Sint Maarten door ten eerste de kwijtschelding van een deel van de schulden van Curaçao en Sint Maarten (in 2010) en ten tweede door het aanbieden van de mogelijkheid van een lopende inschrijving door Nederland tegen het actuele rendement op Nederlandse staatsleningen van de desbetreffende looptijd.

B Rol en verantwoordelijkheid

Gelet op de autonomie hebben de landen hun eigen verantwoordelijkheid voor de houdbaarheid van de overheidsfinanciën. Het financieel toezicht op Curaçao en Sint Maarten wordt op grond van de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Rft) uitgeoefend door de Rijksministerraad.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is verantwoordelijk voor:

Financieren

• – De minister financiert de kosten die voortkomen uit de schuldsanering en heeft een lopende inschrijving op leningen van Curaçao en Sint Maarten via de begroting van Koninkrijksrelaties. Dit is terug te voeren op de bestuurlijke afspraken die zijn gemaakt in de aanloop naar de nieuwe staatkundige verhoudingen per 10 oktober 2010. Daarbij heeft Nederland een oplossing geboden voor de toenmalige schuldenproblematiek, door de verplichting op zich te nemen een belangrijk deel van de schulden van Curaçao en Sint Maarten over te nemen.

Uitvoeren

• – Afspraken over het financieel beheer van Curaçao en Sint Maarten zijn geformaliseerd in de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten (Rft). Op basis van van deze wet begeleidt de minister de adviezen van het College financieel toezicht (Cft) naar de Rijksministerraad. Tevens is in de Rft bepaald dat Nederland een lopende inschrijving aanbiedt voor leningen aan Curaçao en Sint Maarten, tegen het actuele rendement op Nederlandse staatsleningen van de desbetreffende looptijd.

C Beleidswijzigingen

Er zijn geen beleidswijzigingen.

D Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Van het totale uitgavenbudget op artikel 5 is 100% juridisch verplicht en dit kent de volgende onderverdeling:

Leningen

De leningen zijn voor 100% juridisch verplicht. De in de tabel genoemde bedragen zijn langlopende verplichtingen voor aflossingen en rentebedragen van de landen Curaçao en Sint Maarten.

E Toelichting op de instrumenten

5.1. Schuldsanering landen Curaçao en Sint Maarten

Leningen

Schuldsanering

In de Slotverklaring van 2 november 2006 heeft Nederland zich met het oog op een gezonde financiële positie bij de start van de nieuwe staatkundige verhoudingen bereid verklaard om de schulden van (de collectieve sector van) de Nederlandse Antillen en de eilandgebieden Curaçao en Sint Maarten grotendeels te saneren of te herfinancieren. Het gaat daarbij om de schuldomvang op 31 december 2005, bestaande uit openbare en onderhandse geldleningen die zijn aangegaan jegens derden buiten de desbetreffende collectieve sector (inclusief de leningen die jegens Nederland zijn aangegaan). Deze leningen zijn, voor zover zij in omvang boven de rentelastnorm van dat jaar uitgaan, door Nederland gesaneerd. Ook de herfinanciering van deze leningen en de financiering van de rentelasten op deze leningen vallen onder de regeling van de schuldsanering. De in de begroting opgenomen bedragen komen overeen met de rente en aflossingen van de schuldpapieren die Nederland heeft overgenomen van de Nederlandse Antillen en de eilandgebieden Curaçao en Sint Maarten. Elk jaar worden deze bedragen verrekend met het Ministerie van Financiën, die de schulden namens de Nederlandse Staat heeft overgenomen.

Ontvangsten

De ontvangsten binnen dit artikel hebben betrekking op aflossingen en rentebedragen van uitstaande leningen van Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Een overzicht van de verstrekte leningen is terug te vinden in paragraaf 2.5 van de beleidsagenda.

Artikel 8. Wederopbouw Bovenwindse Eilanden

A Algemene doelstelling

Het bevorderen dat de basisvoorzieningen (inclusief infrastructuur) voor de burgers in Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba weer op het niveau van voor de orkanen Irma en Maria komen. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) coördineert het beschikbaar stellen van de middelen vanuit Nederland en het toezicht op de besteding daarvan.

B Rol en verantwoordelijkheid

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor:

Financieren

• – De minister financiert een deel van de wederopbouw van Sint Maarten. Tot 2021 zijn er middelen beschikbaar waarmee het trustfonds bij de Wereldbank wordt gevuld. Dit trustfonds blijft tot en met 2025 operationeel. Deze bijdrage is verbonden aan de politieke voorwaarden waarmee Sint Maarten akkoord is gegaan, waaronder de reeds ingestelde integriteitskamer en het versterken van het grenstoezicht waarover nadere afspraken zijn gemaakt (Stcrt. 2014, nr. 72542 en Landsverordening Integriteitskamer). Nederland zal gedurende de wederopbouw strikt toezien op de naleving van de voorwaarden.

• – De minister levert naast het trustfonds directe steun voor de wederopbouw van Sint Maarten. Het gaat hier bijvoorbeeld om kosten op het gebied van rechtshandhaving of technische assistentie op gebied van financieel beheer.

• – Daarnaast ondersteunt de minister het openbaar lichaam van Sint Eustatius financieel bij de wederopbouw als het gaat om herstel van de klif onder Fort Oranje.

Regisseren

• – De minister regisseert de Rijksbrede aanpak van de wederopbouwfase op de eilanden Saba en Sint Eustatius.

• – De minister is vertegenwoordigd in de stuurgroep van het Sint Maarten Reconstruction, Recovery and Resilience trustfund waarin ook Sint Maarten zitting heeft. Prioriteiten voor Nederland zijn economische ontwikkeling en bereikbaarheid, de afvalproblematiek en goed bestuur.

Ook de Ministeries van Onderwijs Cultuur en Wetenschap (OCW), Economische Zaken en Klimaat (EZK) en Infrastructuur en Waterstaat (IenW) zijn betrokken bij de wederopbouw voor onder andere het herstel van schoolgebouwen en infrastructuur. De middelen voor deze projecten staan op de begrotingen van de Ministeries van BZK, OCW, EZK en IenW.

C Beleidswijzigingen

Er zijn geen beleidswijzigingen.

D Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Aangezien er nog geen uitgaven zijn voor dit artikel in 2020, zijn de budgetten op artikel 8 0% juridisch verplicht. Voor dit artikel geldt volledige eindejaarsmarge. Derhalve zijn voor 2020 geen uitgaven begroot.

E Toelichting op de instrumenten

8.1 Wederopbouw

Voor het jaar 2020 is geen budget opgenomen op dit artikel. Het deel van het budget in 2019 dat niet in dat jaar besteed wordt zal ter beschikking komen in 2020. Afhankelijk van de ontwikkelingen in 2019 zal in 2020 van de Aanvullende Post bij het Ministerie van Financiën budget naar de begroting van Koninkrijksrelaties overgeheveld worden ten behoeve van het trustfund dat in beheer is bij de Wereldbank.

4. DE NIET-BELEIDSARTIKELEN KONINKRIJKSRELATIES

Artikel 6. Apparaat

Op dit artikel worden alle personele en materiële uitgaven en ontvangsten van de onder dit begrotingshoofdstuk vallende onderdelen gepresenteerd.

D. Budgettaire gevolgen

E. Toelichting op de instrumenten

6.1. Apparaat

Daarnaast worden de vergoedingen voor leden van raden en commissies op dit artikel begroot.

Personele uitgaven

Eigen personeel

Dit betreffen de uitgaven aan het eigen personeel van de SSO CN, Rijksvertegenwoordiger, Cft, en het lokaal personeel van de VN-ACS.

Materiële uitgaven

Overig materiaal

De materiële uitgaven van alle onder dit begrotingshoofdstuk vallende onderdelen zijn hier opgenomen. De materiële uitgaven voor de SSO CN maken hier het merendeel van uit.

Artikel 7. Nog onverdeeld

D. Budgettaire gevolgen

E. Toelichting op de instrumenten

7.3 Onvoorzien

Deze middelen worden op een later moment toegekend aan de relevante beleidsartikelen.

7.4 Wisselkoersreserve

Op de begroting van Koninkrijksrelaties en het BES-fonds zijn er zowel meevallers als tegenvallers als gevolg van de wisselkoersfluctuaties. De wisselkoersmeevallers komen ten gunste van de reserve en de wisselkoerstegenvallers komen ten laste van de reserve.

5. DE BELEIDSAGENDA BES-FONDS

Beleidsprioriteiten

Via de vrije uitkeringen uit het BES-fonds ontvangen de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba middelen om hun toebedeelde en deels wettelijke taken naar behoren uit te voeren, net zoals gemeenten middelen krijgen uit het gemeentefonds in Nederland. Het gaat hierbij om vrij besteedbare middelen. Het is - net als bij gemeenten – aan de lokale democratie om ambities te formuleren, eigen inkomsten te genereren en beleidskeuzes te maken.

Het BES-fonds is een beleidsarm fonds. Het is aan de eilanden om verantwoording af te leggen over de via het BES-fonds verstrekte middelen.

6. HET BELEIDSARTIKEL BES-FONDS

Artikel 1. BES-fonds

A. Algemene doelstelling

Het BES-fonds is ingesteld om middelen aan de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba te verstrekken. Hiermee kunnen zij de tussen het Rijk en de eilanden overeengekomen taakverdeling uitvoeren.

B. Rol en verantwoordelijkheid

De openbare lichamen zijn autonoom in de besteding van de vrije uitkering, welke ten goede komt van de algemene middelen van het openbaar lichaam; dat wil zeggen dat de openbare lichamen zelf mogen bepalen welke taken en activiteiten zij bekostigen uit de algemene middelen van de vrije uitkering. Dit uitgangspunt laat onverlet dat de openbare lichamen bepaalde wettelijke taken en activiteiten dienen uit te voeren waarbij zij voor de bekostiging mede op de algemene middelen zijn aangewezen.

De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties is verantwoordelijk voor:

Financieren

• – De minister is verantwoordelijk voor de bestuurlijke en financiële verhouding met de eilanden en in die hoedanigheid financiert de minister het BES-fonds.

C. Beleidswijzigingen

Er zijn geen beleidswijzigingen.

D. Budgettaire gevolgen van beleid

Budgetflexibiliteit

Het BES-fonds kent geen budgetflexibiliteit. De openbare lichamen ontvangen middelen voor de toebedeelde en wettelijke taken.

E. Toelichting op de instrumenten

1.1. BES-fonds

Bijdragen aan medeoverheden

Vrije uitkering

De middelen, die de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba uit de vrije uitkering ontvangen, zijn vrij besteedbaar. Op de vrije uitkering wordt een aantal bedragen ingehouden. Het betreft aflossingslasten voor eerder afgesloten renteloze leningen die het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap heeft verstrekt ter bekostiging van achterstanden in de onderwijshuisvesting, en de lening van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat voor de weginfrastructuur op Saba. Een overzicht van de verstrekte renteloze leningen aan de openbare lichamen treft u aan in bijlage 9 van deze begroting.

Ontvangsten

Artikel 88, derde lid van de Wet financiën openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba (FinBES) regelt dat bij (begrotings-)wet voor ieder uitkeringsjaar middelen van het Rijk worden afgezonderd ten behoeve van het BES-fonds. De uitgaven en de afgezonderde inkomsten over ieder uitkeringsjaar zijn aan elkaar gelijk. Gelet hierop is ten behoeve van de dekking van de uitgaven ten laste van het BES-fonds een post ontvangsten geraamd.

7. BIJLAGEN

Bijlage 1: Verdiepingsbijlage Koninkrijksrelaties

Artikel 1. Versterken rechtsstaat

Uitgaven

Toelichting

1. Recherchecapaciteit (Nationale Politie)

Om verduurzaming van de inzet van de Politie voor het Recherche Samenwerkingsteam (RST) mogelijk te maken wordt het budget 2020-2023 van de begroting van Koninkrijksrelaties naar de begroting van het Ministerie van Justitie en Veiligheid overgeheveld. Dit in verband met het door de Minister van Justitie en Veiligheid (JenV) aan de korpschef opgedragen beheer van het RST.

Ontvangsten

Artikel 4. Bevorderen sociaaleconomische structuur

Uitgaven

Toelichting

1. Toeslagen op pensioenen

Dit betreft in 2019 de betaling aan het Algemeen Pensioenfonds Curacao (APC) van NAF 2,7 mln. (circa € 1,2 mln.). Het is een vordering van het APC in verband met koersverschillen voor pensioengerechtigden welk ten onrechte zijn verrekend met de definitieve afrekening van de boedelscheiding APNA.

2. Wisselkoers toeslagen op pensioenen

De wisselkoersmeevaller op de toeslagen pensioenen wordt toegevoegd aan de wisselkoersreserve op artikel 7.

3. Pensioenen en uitkeringen politieke ambtsdragers

Dit betreft de meerjarige incidentele herstelpremie van verschillende departementen aan het akkoord met Pensioenfonds Caribisch Nederland. De gezamenlijke werkgevers brengen voor een periode van zes jaar (2018-2023) een herstelpremie op.

3. Bijdrage aan landen

Mede gelet op de situatie in Venezuela biedt Nederland in 2019 in respons op bijstandsverzoeken van Aruba en Curaçao op diverse terreinen ondersteuning. In 2020 zal in Curaçao bijgedragen worden aan de uitbreiding en verbouwing van de vreemdelingenbewaring en in Aruba aan de inventarisatie van irreguliere arbeid, aan het onderwijs en aan de rechtshandhaving.

Ontvangsten

Artikel 5. Schuldsanering/lopende inschrijving/leningen

Uitgaven

Toelichting

1. Liquiditeitssteun Sint Maarten

Het gaat om de tweede tranche liquiditeitssteun 2018 voor Sint Maarten middels een lopende inschrijving. De obligatielening heeft een looptijd van 30 jaar.

Ontvangsten

Toelichting

1. Wisselkoersmeevaller leningen

Als gevolg van de huidige wisselkoers van de dollar ten opzichte van de euro zijn er meerontvangsten op rente van de uitstaande leningen. Deze wisselkoersmeevaller wordt toegevoegd aan de wisselkoersreserve op artikel 7 van deze begroting.

2. Bijstelling renteontvangsten

De renteontvangsten uit verstrekte leningen aan Curaçao en Sint Maarten worden geactualiseerd.

Artikel 8. Wederopbouw Bovenwindse Eilanden

Uitgaven

Ontvangsten

Artikel 6. Apparaat

Uitgaven

Toelichting

1. Wisselkoers apparaat

Een budget van € 1,6 mln. wordt toegevoegd ter compensatie van de wisselkoersverschillen op eigen personeel en overig materieel. De wisselkoerstegenvaller wordt gecompenseerd uit de wisselkoersreserve artikel 7.

Ontvangsten

Artikel 7. Nog onverdeeld

Uitgaven

Ontvangsten