Nr. 5 VERSLAG HOUDENDE EEN LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

De vaste commissie voor Defensie, belast met het voorbereidend onderzoek van dit voorstel van wet, heeft de eer verslag uit te brengen in de vorm van een herziene lijst van vragen met de daarop gegeven antwoorden.

De vragen zijn op 11 juni 2019 voorgelegd aan de Minister van Defensie. Bij brief van 25 juni 2019 zijn ze door de Minister van Defensie beantwoord.

Met de vaststelling van het verslag acht de commissie de openbare behandeling van het wetsvoorstel voldoende voorbereid.

De voorzitter van de commissie, Aukje de Vries

De griffier van de commissie, De Lange

Defensie heeft in de wijziging van de begrotingsstaten aangegeven, m.n. vanwege een lagere personele vulling, een onderrealisatie van € 123,8 miljoen op de begroting te verwachten. Deze wordt in zijn geheel ingezet voor o.a. de aanschaf van iDevices, een deel van de Personeelsagenda, de VUT/WUL-compensatie, vastgoed, inrichting en facilitaire ondersteuning.

Het kabinet heeft bij het regeerakkoord middelen vrijgemaakt om de rechtspositie van defensiepersoneel, veteranen en defensieslachtoffers te verbeteren. Zo is onder andere in 2018 € 20 miljoen aan de begroting van Defensie toegevoegd ter oprichting van een Nationaal Fonds Ereschuld, waarin de bestaande regelingen voor schadevergoedingen voor veteranen zijn ondergebracht. Ook is het opleidingsbudget verhoogd en dragen we bij via de VUT/WUL-compensatie. Met het extra geld uit de Voorjaarsnota investeren we verder in personeel en zetten we een volgende stap in het realiseren van de afspraken die we in NAVO-verband hebben gemaakt.

De groei van het reizigersverkeer is de reden voor dit kabinet om extra middelen vrij te maken voor grensbewaking.

Er bestaan veel verschillende Europese en bilaterale defensiesamenwerkingsverbanden. Zo zijn er samenwerkingsverbanden in Europees verband zoals de Northern Group, het European Intervention Initiative (EI2) en de Joint Expeditionary Force (JEF), en in EU-verband, zoals het Europees Defensie Agentschap (EDA), Permanent gestructureerde samenwerking (PESCO) en de EU Battlegroup. Bilateraal werkt het Ministerie van Defensie nauw samen met tal van strategische partners en landen op talloze gebieden. Daarnaast bestaan er veel internationale materieelsamenwerkingsprojecten en oefeningen. Het gaat om een groot aantal verschillende samenwerkingsverbanden. Defensie administreert haar uitgaven niet op die manier. Het is daarom niet mogelijk te specificeren hoeveel deze in totaal of per verband kosten dan wel opleveren.

Deze vraag kan ik ten dele beantwoorden. Mijn administratie is namelijk niet zo ingericht dat ik alle mutaties aangaande diversiteit kan inventariseren. De voornaamste uitgaven sinds januari 2018 aan diversiteit en inclusiviteit (D&I) betreffen deelname aan de Canal Parade, bijdragen aan Defensienetwerken en het Giving Back partnerschap en op D&I gerichte events en campagnes. In totaal bedroeg dit van januari 2018 tot en met mei 2019 circa € 150.000. Hierbij zijn de uitgaven voor personeel dat zich met D&I bezighoudt, niet meegerekend.

Voor het overzicht van alle subsidies die zijn verstrekt door Defensie verwijs ik naar bijlage 6.4 van de Defensiebegroting 2019.

Op artikel 6 Investeringen is een budget gereserveerd van € 31,8 miljoen ten behoeve van de infrastructuur van de NAVO. Op artikel 9 Algemeen is voor de bijdrage (inter)nationale organisaties € 47 miljoen gereserveerd. € 42,5 miljoen is gereserveerd voor de bijdrage aan de NAVO voor onder andere instandhouding AWACS en overige exploitatie. Daarnaast is er budget van € 4,6 miljoen gereserveerd ten behoeve van internationale samenwerking, waaronder internationale hoofdkwartieren en het Europese Defensie Agentschap.

Het restant van de hiervoor gereserveerde € 20 miljoen is doorgeschoven naar de jaren waarin Defensie de uitgaven verwacht. Op dit moment betreft dit de jaren 2019 en 2020. Mocht de verwachte tijdsplanning van deze uitgaven in de loop van de tijd veranderen, dan zal het kabinet bezien of de begroting hierop kan worden aangepast. Voor het Nationaal Fonds Ereschuld zijn thans geen mutaties voorzien.

De benaming «niet-beleidsartikel 9 Algemeen» geeft geen waardeoordeel over het belang van de uitgaven op dit artikel. Op dit artikel zijn centrale programmatische uitgaven begroot, zoals voor de Regeling Uitkering chroom-6 Defensie en bijvoorbeeld ook voor bijdragen aan de NAVO.

De post «overige personele exploitatie» bestaat uit opleidingen, werving, dienstreizen, internationale verhuizingen en overige personeelsgebonden uitgaven.

Per 1 mei 2019 hadden 424 van de 2.691 extern ingehuurde medewerkers een arbeidsverleden bij Defensie in de periode van 2004 tot mei 2019. Dit is bijna 15,8%. De functies die zij bekleden en/of werkzaamheden die ze uitvoeren zijn, niet uit het systeem te halen.

In de tabellen budgettaire gevolgen wordt conform de rijksbegrotingsvoorschriften ingegaan op de stand juridische verplichtingen van de uitgaven. Dit wil niet zeggen dat de vorderingen op Europese of (inter)nationale organisatie niet worden geregistreerd en dat er daarom geld blijft liggen. De jaarlijks te verwachten verkoopontvangsten zijn geraamd op het investeringsartikel en komen via de domeinen bij Defensie binnen. De claims of andere ontvangsten worden door middel van vorderingen vastgelegd door het financieel administratiekantoor van Defensie. De voortgang van de openstaande vorderingen worden door de controllers van het desbetreffende defensieonderdeel bewaakt. Verder maken de openstaande vorderingen deel uit van de saldibalans, die in het jaarverslag is opgenomen.

Alle 2.854 mutaties in de 1^e suppletoire begroting van Defensie zijn intern voorzien van een toelichting, ongeacht de omvang. Voor de externe verantwoording in begrotingen, suppletoire wetten, de Slotwet en het jaarverslag hanteert Defensie de Rijksbegrotingsvoorschriften. Defensie licht alle mutaties op alle beleidsartikelen en niet-beleidsartikelen toe, als deze onder de toelichtingsverplichting van de Rijksbegrotingsvoorschriften vallen. De Rijksbegrotingsvoorschriften hanteren omwille van de leesbaarheid een grens aan het toelichten van mutaties. Het niet extern toelichten van alle mutaties doet geen afbreuk aan de transparantie, maar is het gevolg van het hanteren van de regels die zijn bedoeld om de begrotingsstukken overzichtelijk te houden.

Voor de externe verantwoording in begrotingen, suppletoire wetten, de Slotwet en het jaarverslag hanteert Defensie de Rijksbegrotingsvoorschriften. Het niet openbaar maken van onze voorbereiding doet geen afbreuk aan de transparantie, maar is het gevolg van het hanteren van de regels die zijn bedoeld om de begrotingsstukken overzichtelijk te houden.

In de brief aan het Ministerie van Defensie heeft de Minister van Financiën op basis van Comptabiliteitswet artikel 4.12, tweede lid voor het jaar 2019 de artikelen 1 t/m 8 en 10 van de Defensiebegroting aangewezen voor voorafgaand toezicht. Dit betekent dat alle aan te gane verplichtingen boven de € 25 miljoen binnen die artikelen individueel ter instemming aan het Ministerie van Financiën moeten worden voorgelegd.

Deze middelen zijn toegekend bij de Voorjaarsnota voor een deel van de prioriteiten uit het Nationaal Plan. De bedragen in het eerste jaar zijn hoger vanwege de investeringen die in die jaren gepland staan. De reeks loopt structureel door vanwege de exploitatiekosten die hieraan verbonden zijn. Over de concrete invulling hiervan zal ik uw Kamer uiterlijk in de komende begroting nader informeren.

Bij het vaststellen van de Geïntegreerde Aanwijzing voor de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2019–2022 is geconstateerd dat meer inzet gewenst is van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) op enkele doelstellingen. De capaciteit van beide diensten wordt uitgebreid om aan deze aanvullende vraag te kunnen voldoen. Het gaat om een intensivering van het onderzoek naar bepaalde landen van aandacht. Ik kan daar in de openbaarheid niet nader op ingaan.

Op basis van de thans bekende informatie worden de geraamde kosten in geval van een cliff-edge Brexit voldoende gedekt.

Zie het antwoord op vragen 19, 20, 21, 25, 26, 37 en 38.

Zie het antwoord op vragen 19, 20, 21, 25, 26, 37 en 38.

De maatregelen uit de Defensienota betekenen een hogere werklast voor de Defensie Materieel Organisatie (DMO). Daarin is voorzien bij de toewijzing van budgetten die de komende jaren naar een maximum toegroeien. De vulling verloopt op onderdelen sneller dan de oplopende budgetreeks. Ook is voor bepaalde categorieën vacatures sprake van schaarste waardoor ingehuurd moet worden. Ten slotte heeft DMO te maken met een reorganisatietraject waarbij het volgens de spelregels – tijdelijk – niet is toegestaan om eigen personeel te werven. Om de dienstverlening niet te verstoren heeft daarom inhuur plaats(gevonden).

Zoals gemeld in de Kamerbrief over de opbrengsten van het programma behoud en werving die de Staatssecretaris van Defensie uw Kamer op 15 mei jl. heeft toegestuurd (Kamerstuk 34 919 nr. 38) werken de AIVD en de MIVD sinds 1 oktober jl. samen in de gezamenlijke Unit Veiligheidsonderzoeken (UVO). Voor de MIVD geldt dat de doorontwikkeling van de UVO en de overgang naar een ander ICT-systeem meer tijd en capaciteit kost dan voorzien. De MIVD voldoet per 31 maart 2019 niet overal aan de norm voor de doorlooptijden. Er worden maatregelen getroffen om de achterstanden weg te werken, waaronder het tijdelijk beschikbaar stellen van extra capaciteit.

Ja, de extra gelden zijn specifiek geoormerkt voor grensbewaking.

Het werven, selecteren en opleiden duurt tot circa anderhalf jaar voor Wachtmeesters en tot circa een jaar voor Marechaussee-beveiligers. Er wordt voorts gewerkt om het proces van werven, selecteren en opleiden te versnellen, bijvoorbeeld via alternatieve opleidingsvormen zoals e-learning. Daarnaast wordt gezocht naar andere aanstellingsvormen bij de KMar, zoals «Adaptief Aan De Grens».

Dit zijn de maatregelen uit het programma Behoud en Werving, aangevuld met maatregelen die het behoud en de werving van personeel ondersteunen. Wij hebben u geïnformeerd over de opbrengsten van deze maatregelen middels de kamerbrief van 15 mei jl. (Kamerstuk 34 919, nr. 38).

Het gebruik van iDevices leidt tot meer flexibiliteit voor medewerkers van Defensie, zodat zij tijd- en plaats onafhankelijk kunnen werken. Daarnaast stellen iDevices Defensie in staat om medewerkers beter en sneller te informeren, vooral indien zij geen kantoorbanen en dus toegang tot vaste computers hebben.

Gezondheidszorg is altijd in ontwikkeling. Om goede gezondheidszorg aan de militairen en burgerambtenaren van Defensie te kunnen leveren, volgt Defensie de ontwikkelingen in de civiele gezondheidszorg in Nederland en de ontwikkelingen in de operationele geneeskundige zorg internationaal en binnen multinationale organisaties, zoals de NAVO. Daarnaast streeft Defensie er naar om zich voortdurend te verbeteren, zowel op het gebied van gezondheidszorg in Nederland als van de geneeskundige zorg gedurende inzet. Dat leidt tot nieuwe inzichten.

Komende jaren is het daarom nodig om de militaire gezondheidszorg te moderniseren en vernieuwen. Zo wordt geïnvesteerd in de begeleiding (werk)ervaringsopbouw, de loopbaanmogelijkheden en ontwikkeling van de militair verpleegkundigen en de militair artsen. Ook worden kwaliteitszorgmedewerkers in de organisatie ondergebracht. Initieel om het operationeel kwaliteitsmanagementsysteem op te zetten en in te richten. Daarna om het systeem daadwerkelijk te laten functioneren. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan onderdelen van het programma MGZ 2020 waarover u op 12 december 2018 (Kamerstuk 35 X 000 nr. 73) bent geïnformeerd. Een andere trend – zowel in Nederland als internationaal – is het steeds verder specialiseren van medisch specialisten. Het is daardoor niet langer wenselijk dat een chirurgisch team slechts uit één algemeen- of traumachirurg bestaat. Daarom zal Defensie komende jaren de specialistenteams geleidelijk aanvullen met een tweede chirurg, waardoor meerdere specialismen in één team vertegenwoordigd zullen zijn.

Defensie heeft zo’n 2300 medewerkers (hoofdzakelijk militairen) op functies geplaatst in het buitenland. Het gros van de medewerkers vallen qua aanspraken voor zichzelf en voor hun gezinsleden (ruim 2000 personen) onder de werkingssfeer van het Voorzieningenstel Buitenland Defensiepersoneel (VBD). Uitgangspunt van het VBD is dat de som van het inkomen plus de additionele voorzieningen het personeel in staat stelt ten minste de levensstandaard te handhaven, zoals die in Nederland gewoon waren en tevens voorziet in het tegemoetkomen in de uit de buitenlandplaatsing voortvloeiende bijzondere kosten.

Het Voorzieningenstel Buitenland Defensiepersoneel (VBD) is ontwikkeld in de jaren negentig en is per 1 januari 1996 inwerking getreden. Sedertdien zijn er meerdere aanpassingen geweest. De laatste wezenlijke aanpassing dateert van 2008 toen er een nieuwe berekeningsmethodiek voor de toelage buitenland is doorgevoerd. In de jaren daarna zijn naar aanleiding van geconstateerde problemen nog enkele kleine wijzigingen in de systematiek doorgevoerd.

Alle inspanningen en wijzigingen ten spijt, blijven er regelmatig signalen en klachten aangaande het VBD komen vanuit personeelsleden, vanuit de defensieonderdelen, vanuit het Dienstencentrum Internationale Ondersteuning Defensie, vanuit de Centrales voor Overheidspersoneel en ook de IGK heeft inmiddels meermalen om aandacht voor het VBD gevraagd. De klachten/signalen zijn veelomvattend en betreffen feitelijk het gehele pakket aan voorzieningen, zoals de toelage buitenland, reisaanspraken, geneeskundige verzorging, onderwijskosten en verplaatsingskosten.

Het gehele stelsel van voorzieningen moet integraal bezien worden en omgebouwd worden tot een modern, flexibel en duurzaam stelsel, dan wel vervangen worden door een ander stelsel. Hiertoe is begin dit jaar een project gestart. In het projectplan is o.a. een benchmark voorzien met het Voorzieningen Dienst Buitenlandse Zaken.

Binnen de operationele militaire gezondheidszorg is behoefte aan het vervangen van monitoren en defibrillatoren. Op dit moment worden er door medisch opgeleide militairen verschillende apparaten naast en door elkaar gebruikt. Met de geambieerde patiëntmonitor is het voor medisch opgeleide militairen mogelijk om onder zware operationele omstandigheden patiënten te monitoren (met de mogelijkheid voor het defibrilleren) en advies of aanwijzingen te krijgen van een arts of specialist op afstand over de lopende behandeling. Hiermee worden de overlevingskansen van de patiënt vergroot. De combinatie zal gebruikt gaan worden in veld, voer-, vaar-, en vliegtuigen en dient te voldoen aan een groot aantal eisen wat effect heeft op de prijs. Het betreft een totale behoefte van 259 apparaten. Op basis van een marktoriëntatie blijkt maar een beperkt aantal leveranciers in aanmerking te komen. Het genoemde bedrag van € 4,2 miljoen maakt deel uit van een groter budget dat begroot is voor de totale defensiebehoefte voor monitoren en defibrillatoren. Omdat op korte termijn het verwervingstraject zal worden uitgezet, kan geen informatie worden gegeven over het totale budget en de geraamde prijs per stuk.

Zie het antwoord op vragen 19, 20, 21, 25, 26, 37 en 38.

Zie het antwoord op vragen 19, 20, 21, 25, 26, 37 en 38.