Nr. 2 HERDRUK1 MEMORIE VAN TOELICHTING

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 2.3, eerste lid, van de Comptabiliteitswet 2016 elk afzonderlijk bij wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2019 wijzigingen aan te brengen in:

• 1. de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Justitie en Veiligheid;

• 2. de begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie.

De in de begrotingsstaten opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De eerste suppletoire begroting 2019 geeft een beeld van de uitvoering van de begroting 2019 en bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de begroting 2019.

In hoofdstuk 2 is een overzicht opgenomen van de belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties. Het betreft mutaties die groter zijn dan € 10 mln.

In hoofdstuk 3 is per beleidsartikel de tabel «budgettaire gevolgen van beleid» opgenomen. In hoofdstuk 4 gebeurt dit voor de niet-beleidsartikelen.

Na de tabel budgettaire gevolgen van beleid wordt een toelichting op de cijfers uit de kolom «mutaties eerste suppletoire begroting 2019» gegeven voor zover deze groter zijn dan € 5,0 mln. De mutaties kunnen zowel beleidsmatig als financieel-technisch van aard zijn. Financieel-technische mutaties worden conform de Rijksbegrotingsvoorschriften niet nader toegelicht.

In de regel geldt dat uitgavenmutaties en verplichtingenmutaties aan elkaar gelijk zijn. De toelichtingen gelden daarom voor zowel de uitgaven- als de verplichtingenmutaties. Wanneer dit niet het geval is, wordt voor de verplichtingmutaties een aparte toelichting opgenomen als er sprake is van een opmerkelijk verschil met de uitgavenmutaties.

In hoofdstuk 5 zijn de exploitatie- en kasstroomoverzichten van de agentschappen weergegeven.

Ontvangsten

• 1. Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ)

  De ontvangsten zijn in het jaar 2019 met € 29,3 mln. (in 2020 met € 33,3 mln. en in 2021 met € 65,3 mln.) verlaagd op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) voor de griffierechten en CJIB administratiekosten. De verwachting is dat de instroom van rechtszaken waarbij sprake is van een te betalen griffierecht lager zal uitvallen dan geraamd. Voor de administratiekosten geldt dat de verwachte ontvangsten op basis van het geraamde aantal boetes, gemiddeld tarief en inningspercentage lager zijn dan het hiervoor begrote bedrag.

• 2. Ramingsbijstelling/ dekking problematiek JenV

  Er zijn diverse maatregelen genomen om het intern JenV tekort te dekken waaronder het afromen van het eigen vermogen boven de 5% bij de agentschappen, de inzet van de eindejaarsmarge 2018 en de prijsbijstelling. Ook zijn er verschillende incidentele meevallers aangewend ter dekking van de problematiek.

• 3. Inzet asielreserve

  De resterende middelen in de asielreserve worden ingezet ter dekking van de asielkosten.

Politie € 193,8 mln. Dit bedrag bestaat uit de volgende mutaties.

• • In 2019 is € 5 mln. extra beschikbaar voor de toerusting voor de politie.

• • JenV ontvangt voor 2019 € 37,2 mln. en vanaf 2020 meerjarig € 60,9 mln. vanuit de Aanvullende Post voor o.a. de doeleinden terugdringen arbeidsverzuim en centraliseren arrestantenzorg. Ook wordt een deel ingezet voor JenV brede problematiek. De reeks is inclusief de tranche 2020 van het vastgestelde bestedingsplan politie 2018. Zie ook tabel belangrijkste uitgaven.

• • Toekenning van € 152,3 mln. aan loonbijstelling 2019 (zie ook tabel belangrijkste mutaties).

• • Het restant saldo betreft enkele mutaties kleiner dan € 2 mln.

Beheer Multisystemen € 11,6 mln.

• • C2000 exploitatiekosten: het betreft de jaarlijkse bijdrage (€ 7,3 mln.) van Financiën en Defensie in de exploitatiekosten van het C2000-ict systeem in verband met het gebruik van het communicatienetwerk door de politie, brandweer en ambulancezorg.

• • Het restant bedrag betreft de toekenning van de loonbijstelling (€ 1,8 mln.) en diverse kleine mutaties.

Juridisch verplicht zijn de apparaatsuitgaven voor de Hoge Raad en de bijdragen aan ZBO’s en RWT’s. Dat geldt ook voor de bijdrage voor de kosten voor de rechtsbijstand in de vorm van toevoegingen en piketten (opdrachten) en de bijdrage aan Raad voor de rechtspraak. Ook de opdrachten in het kader van de WSNP zijn volledig juridisch verplicht. Daarmee is 100% van de uitgaven die in de vorm van opdrachten worden gedaan juridisch verplicht.

De subsidies die op dit artikel worden verantwoord zijn geheel juridisch verplicht. Dit heeft in hoofdzaak betrekking op de subsidierelaties met de Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC), de Nederlandse Vereniging voor de rechtspraak (NVvR), de Academie voor Overheidsjuristen en de Academie voor Wetgeving.

Toevoegingen Rechtsbijstand – 14,7 mln. Dit bedrag bestaat uit de volgende mutaties.

• • Door het wetsvoorstel duurzaam stelsel rechtsbijstand niet in procedure te brengen moeten de ingeboekte besparingen vanaf 2022 gecompenseerd worden. Hiervoor is een kasschuif geboekt van 2019 (€ – 19,7 mln.) tot en met 2024. Zie ook uitgaven belangrijkste uitgaven.

• • Toekenning € 7,1 mln. aan loonbijstelling 2019 (zie ook tabel belangrijkste mutaties).

• • Het restant bestaat uit een technische mutatie van € – 2,1 mln.

Mutaties € – 15,1 mln. Dit bedrag bestaat uit de volgende posten:

• • Op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ) worden de ontvangsten griffierechten verlaagd met € 18 mln. De verwachting is dat de instroom van rechtszaken waarbij sprake is van een te betalen griffierecht lager zal uitvallen dan eerder geraamd.

De mutatie op dit artikelonderdeel wordt voornamelijk veroorzaakt door:

• • Toekenning van € 12,2 mln. aan loonbijstelling 2019 (zie ook tabel belangrijkste mutaties).

• • Een overboeking van € 5 mln. in 2019 met een meerjarige doorwerking vanuit het budget verkeershandhaving aan eigen personeel OM voor de afhandeling verkeerszaken 2019.

• • Terugdraaien restant meerjarige taakstelling OM van € 11,3 mln. in 2019. De algemene efficiencytaakstelling van Rutte II was een oplopende reeks tot en met het jaar 2018. Ten tijde van het opstellen van de begroting 2016 is voor het OM vastgesteld dat deze taakstelling niet in deze tijdspanne kon worden gerealiseerd en is de periode waarin de taakstelling is ingeboekt verlengd naar 2020. Het restant van deze taakstelling van het OM wordt teruggedraaid. Zie ook tabel belangrijkste uitgaven.

• • Het restant betreft diverse mutaties kleiner dan € 5 mln., zoals een overheveling van commissie Hoekstra middelen ad € 3,4 mln. aan het Openbaar Ministerie ten behoeve van het systeem GPS voor uitvoering van de wet DNA en voor het ontwikkelen van het landelijk registratiesysteem Wvggz (Wet Verplichte geestelijke gezondheidszorg)

• • Toekenning van € 50,5 mln. aan loonbijstelling 2019 (zie ook tabel belangrijkste mutaties).

• • De uitgaven bij DJI worden in 2019 met € 44,1 mln. verhoogd op basis van de meest recente uitkomsten van het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ). Zie ook de tabel belangrijkste mutaties.

• • Er wordt een reservering gemaakt ter financiering van de frictiekosten van het sluiten van verschillende locaties van Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI). Hiermee kunnen onder meer de frictiekosten van de sluiting van vier gevangenislocaties gefinancierd worden, zoals aangekondigd in de brief capaciteitsmaatregelen Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) (Kamerstukken 24 587, nr. 725).

• • Als gevolg van de meerjarenafspraken Forensische Zorg wordt het budget verhoogd met € 9,5 mln.

• • Het restant van het saldo betreft een aantal mutaties kleiner dan € 5 mln. zoals een intensivering voor aanpak van contrabande. Het kabinet reserveert structureel € 3 mln. hiervoor.

CJIB € 15,4 mln.

Bij het CJIB wordt het resultaat 2018 ad € 8,5 mln. ingezet voor kosten AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming) en USB (Uitvoeringsketen Strafrechtelijke Beslissingen).

Het restant van het saldo betreft een aantal mutaties kleiner dan € 5 mln.

Reclassering Nederland € 8,2 mln.

Deze post bestaat uit diverse kleine mutaties kleiner dan € 5mln., onder andere de toekenning van € 3,6 mln. aan loonbijstelling en een verhoging van € 2,5 mln. als gevolg van een geprognotiseerde hogere aantal toezichten en werkstraffen in het Prognosemodel Justitiële Ketens (PMJ).

Forensische zorg € – 6,0 mln.

Als gevolg van de meerjarenafspraken Forensische Zorg worden de programmagelden overgeboekt naar DJI.

Uitvoeringskosten ketenregie tenuitvoerlegging € – 7,1 mln.

Deze post bestaat uit diverse kleine mutaties kleiner dan € 5 mln., onder andere een bijdrage aan Justid van € – 2,7 voor ketenjeugdsysteem.

Immigratie- en Naturalisatiedienst € 106,2 mln. Dit bedrag bestaat uit de volgende mutaties;

• • Een toekenning van € 8 mln. aan loonbijstelling 2019 (zie ook tabel belangrijkste mutaties).

• • Het kabinet stelt extra middelen ter beschikking voor de stabiele financiering van de asielketen, waaronder voor de Immigratie en Naturalisatiedienst (IND). In 2019 € 41,5 mln. met een meerjarige doorloop van € 65,6 in 2023 en verder.

• • Volgend uit de Meerjaren Productieprognose (MPP) wordt er extra productie bij IND verwacht ter hoogte van € 32,9 mln. in 2019, € 34,6 mln. in 2020 en € 23,5 in 2021

• • Eind januari 2019 heeft het kabinet besloten tot een herbeoordeling van alle personen wiens aanvraag voor de Definitieve Regeling Langdurig Verblijvende is afgewezen op grond van het meewerkcriterium. De kosten voor deze herbeoordeling door IND en DT&V bedragen 12,9 mln.

• • In het voorjaar 2018 gereserveerde middelen (€ 14 mln.) voor de IND zijn bij deze eerste suppletoire begroting beschikbaar gesteld voor de afhandeling van de aanvragen voor een verblijfsvergunning door Britse onderdanen naar aanleiding van de Brexit.

Centraal Orgaan opvang asielzoekers € 109,7 mln.

• • De toerekening aan official development assistance (ODA) van de kosten van de eerstejaarsopvang van asielzoekers wordt met ingang van 2019 conform de verduidelijkte richtlijn van OESO-DAC herijkt. Dit leidt er onder meer toe dat de kosten voor vastgoed en overhead niet meer mogen worden toegerekend en kosten voor rechtsbijstand, tolken IND en voorlichting wel. Voorts wordt de toerekening voor de eerstejaarsasielopvang voortaan op individueel niveau bepaald. Daarnaast wordt een verbetering van de toerekeningsystematiek doorgevoerd. In de nieuwe systematiek wordt de raming gebaseerd op de verwachte bezetting in het Centraal Orgaan opvang Asiel (COA) in plaats van de asielinstroom. Dit leidt tot een transparantere, schokbestendigere en doelmatigere toerekening. Gevolg van deze herijking is dat per saldo minder kosten mogen worden toegerekend aan ODA. Deze lagere toerekening wordt éénmalig generaal gedekt en toegevoegd aan de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS). Deze herijkingsreeks (non-ODA) wordt ook op de JenV-begroting inzichtelijk gemaakt en moet worden bezien in samenhang met de posten COA non-ODA en COA mutatie VJN (ODA). Het budget wordt in 2019 verhoogd met € 149,1 mln aflopend naar € 41,2 mln. in 2024. Zie ook tabel belangrijkste uitgaven.

• • De nieuwe systematiek voor de ODA-toerekening leidt tot aanpassing van de stand van de ODA-toerekening voor de eerstejaarsasielopvang. Dat leidt tezamen met de nieuwe Meerjaren Productie Prognose (MPP) tot aanpassing van de ODA-toerekening. In 2019 betekent dit een daling van € 22,9 mln. en vanaf 2020 tot en met 2022 een verhoging.

• • De ramingsbijstelling naar aanleiding van de Meerjaren Productie Prognose (MPP) en de stabielere financiering voor het COA leidt tot aanpassing van het COA budget. Deze reeks voor het COA moet worden bezien in relatie tot de volgende posten: COA mutatie VJN (ODA) en de COA herijkingsreeks ODA oud en nieuw (non-ODA). Tezamen zorgen deze drie mutaties voor de benodigde verhoging van het budget voor COA, van 86,1 mln. in 2019 203,7 mln in 2020 aflopend naar 88,6 mln in 2024.

• • Vanwege de hogere asielinstroom in 2018 is de ODA-toerekening naar boven bijgesteld met € 24,7 mln. Dit leidt tot een overheveling tussen de begroting van het Ministerie van Justitie en Veiligheid (JenV) en de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (BHOS).

• • In 2019 wordt 5,8 mln. aan loonbijstelling 2019 toegekend (zie ook tabel belangrijkste uitgaven).

Nidos opvang € – 17,8 mln.

De MPP-raming leidt bij Nidos tot een lagere bezetting dan verwacht. Het budget aan Nidos wordt daarop meerjarig aangepast. In 2019 wordt het budget verlaagd met € 20,7 mln. Daarnaast is er € 2,9 mln. aan loonbijstelling toegekend.

Vreemdelingen vertrek € – 5,4 mln.

Deze post bestaat uit een aantal kleine mutaties kleiner dan € 5 mln., waaronder een technische herschikking van het budget van € – 4,7 mln.

Het ontvangstenbudget wordt verhoogd met € 85,5 mln. Deze mutatie bestaat uit de volgende posten:

• • Bij IND en COA is het eigen vermogen boven de 5% afgeroomd. Dit impliceert een ontvangst van € 49 mln.

• • Afrekening IND 2018 ad € 10 mln. omdat er in 2018 minder productie is geleverd dan eerder verwacht.

• • Afrekening 2018 Nidos ad € 5 mln. omdat er minder AMV’s zijn opgevangen dan verwacht.

• • De resterende middelen in de asielreserve ad € 21,5 mln. worden ingezet ter dekking van de asielkosten.

Het apparaatsbudget van het kerndepartement wordt per saldo verhoogd met € 35,4 mln. Deze verhoging wordt veroorzaakt door de volgende mutaties:

• • Toekenning van loonbijstelling 2019 van € 9,6 mln.

• • Toekenning van de eindejaarsmarge HGIS voor Europol en Eurojust voor € 16 mln. Zie ook tabel belangrijkste uitgaven mutaties.

• • Het restant van het saldo bevat vele mutaties kleiner dan € 5 mln.