Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

De hogere ontvangsten worden aangewend voor hogere uitgaven en betreffen:

Hoofdwegennet:

• – project A12-A15 Ressen € 2 miljoen, ontvangst van een TEN subsidie,

• – project Dinteloord Bergen op Zoom € 5,7 miljoen in verband met verkoop vastgoed.

Hoofdvaarwegennet:

• – het project Verbreding Wilhelminakanaal € 3,2 miljoen, ontvangst van gemeente Tilburg en Provincie Noord-Brabant.

De hogere verplichtingen bij 2^e suppletoire begroting in 2018 worden met name veroorzaakt door:

• – A16 Rotterdam (€ 639 miljoen): de A16 Rotterdam is een DBFM-project, omdat de financial close is afgerond wordt een deel van het project nu omgezet van Design en Construct naar DBFM. Om dit te faciliteren moet de verplichtingenruimte worden opgehoogd.

• – Wantijbrug en Heineoord (€ 29,9 miljoen): voor dit project is aanvullend budget beschikbaar gesteld. Daar horen ook meerjarige verplichtingen bij.

• – Aankoop vastgoed (€ 36,2 miljoen): dit jaar is er onder andere meer vastgoed aangekocht dan geraamd dit betreft onder meer de N18 Varsseveld Enschede (€ 9 miljoen); dit betreft een aanvullend opdracht Westerval: 3 miljoen, Ned. Bewegwijzeringsdienst: 1 miljoen, Grondverwerving/onteigening: 3 miljoen en Natuurcompensatie: 2 miljoen.

  A15 Maasvlakte Vaanplein (€ 16 miljoen) het verplichtingenbudget wordt opgehoogd met 16 miljoen euro, dit is benodigd voor de afbouwwerkzaamheden van de Botlekbrug.

  A12/A15 Ressen – Oudbroeken (€ 12 miljoen) een aantal vastgoed aankopen kunnen al in 2018 worden afgerond, in plaats van in 2019. Deze aankopen worden nu versneld uitgevoerd.

• – N200 Boezembruggen (€ 15 miljoen): Voor het project N200 Boezembruggen (tranche 2) binnen het programma Vervanging en Renovatie is door verwachte meerkosten extra verplichtingenbudget benodigd.

• – A6 (€ 10 miljoen): door versnelling van de realisatie is er in 2018 meer verplichtingen budget nodig omdat een aantal werken voor de gemeente Almere tijdens de realisatie worden meegenomen.

Hiertegenover staan lagere verplichtingen:

• – A24 Blankenburgverbinding (– € 73 miljoen): in verband met vertraging van de Financial Close op dit DBFM-project is de verwerking van de DBFM-omzetting uitgesteld (– € 53 miljoen). Daarnaast is afgesproken in het Tracébesluit van de Blankenburgverbinding in de bestuursovereenkomst dat IenW de Rijksbijdrage aan het Kwaliteitsprogramma zal overhevelen aan de Metropoolregio Rotterdam-Dan Haag. Het bedrag zal in 2019 via de BDU-uitkering beschikbaar worden gesteld. Tegelijkertijd vindt een afdracht plaats aan het btw-compensatiefonds (– € 20 miljoen).

• – Schiphol-Amsterdam-Almere (– € 16 miljoen): Binnen dit programma hebben zich in 2018 minder financiële risico’s voorgedaan dan vooraf ingeschat. Het gevolg hiervan is dat er geen beroep is gedaan op de getroffen risicoreserveringen.

• – A6 Lelystad Airport (€ – 14 miljoen): voor de aansluiting A6 Lelystad Airport worden middelen beschikbaar gesteld aan provincie Lelystad om te voldoen aan de bestuursovereenkomst.

Op dit artikelonderdeel is in 2018 sprake van een lagere realisatie van € 294 miljoen exclusief de overprogrammering. De overprogrammering op dit artikel is € 192 miljoen. Dit leidt per saldo tot een voordelig saldo van € 102 miljoen.

De lagere programmarealisatie ad € 294 miljoen betreft onder andere de volgende projecten:

• – Schiphol-Amsterdam-Almere (– € 19 miljoen): De lagere realisatie komt doordat de vastgoed aankopen lager uitvielen als resultaat van de onderhandelingen en er minder risico’s zijn opgetreden.

• – Programma aansluitingen (– € 24 miljoen): Bij het programma aansluitingen is vertraging opgetreden door een wijziging in de bestemmingsplanprocedure als gevolg van de wens van de provincie Zuid-Holland om ook een aansluiting met het bedrijven terrein te verkrijgen.

• – A16 Rotterdam (– € 22 miljoen): Bij de omzetting naar een DBFM-contract is er vertraging ontstaan.

• – A7 Zuidelijke Ringweg Groningen (– € 32 miljoen): Door capaciteitsproblemen bij de aannemer heeft dit project vertraging opgelopen.

• – A24 Blankenburgverbinding (– € 54 miljoen): Bij het vaststellen van de financial close van het DBFM-contract heeft dit project vertraging opgelopen (– € 31 miljoen). Daarnaast is er sprake van een lagere realisatie op het project kwaliteitsprogramma Blankenburgverbindingen (– € 23 miljoen) in verband met het uitblijven van duidelijkheid omtrent de toepassing van de PAS.

• – A10 Zuidas knopen (– € 21 miljoen): Het realisatiecontract bevindt zich in de fase van herijking. In deze periode worden risico’s en onzekerheden voor de start van de bouwfase zoveel mogelijk geminimaliseerd. Deze procedure wordt standaard gehanteerd na gunning van het contract door de aannemer.

• – A1 Apeldoorn-Azelo (– € 17 miljoen): Op 25 juni 2018 heeft de gunning van het project plaats gevonden. Het betaalritme wordt aangepast aan de hand van de planning van de aannemer. Dit is een standaard procedure.

• – A44 Rijnland Route (– € 57 miljoen): Er is vertraging opgetreden bij de afdracht van btw aan het btw-compensatiefonds daarom is sprake van een lagere realisatie op dit project. Deze vertraging is ontstaan in de uitvoering van het project. De uitvoering wordt door de Provincie Zuid-Holland gerealiseerd. Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat betaalt na declaratie van de Provincie. Daarnaast is de overdracht van de BTW naar het BTW Compensatiefonds naar volgend jaar uitgesteld, omdat de hoogte van het over te dragen budget nog niet bekend is.

• – Eindhoven Airport (– € 25 miljoen): In verband met een btw-discussie met de regio is er sprake van vertraagde realisatie.

• – Beter Benutten (– € 30 miljoen): Voor het programma Beter Benutten is vertraging opgetreden in de financiële afhechting en eindafrekening van de regionale maatregelpakketten van Beter Benutten Vervolg.

Dit betreft de volgende bijdragen aan het Provinciefonds en Btw-compensatiefonds:

• – Bijdragen aansluiting A6 Lelystad airport

  Voor de aansluiting A6 Lelystad Airport wordt € 14,1 miljoen beschikbaar gesteld aan provincie Lelystad, inclusief € 0,130 miljoen voor de ruimtelijke inpassing. In 2017 is er € 6 miljoen overgemaakt, waarmee nu wordt voldaan aan de totale € 19,6 miljoen (pp 2015) zoals is afgesproken in de bestuursovereenkomst.

• – Programma beter benutten

  Aan de provincie Flevoland en Noord-Holland wordt € 4,4 miljoen voor de uitvoering van het programma beter benutten beschikbaar gesteld.

  Aan de gemeenten Rotterdam en Haarlem wordt € 0,2 miljoen voor de uitvoering van het programma beter benutten beschikbaar gesteld.

• – Bijdrage SmartwayZ 2018

  Het betreft de Rijksbijdrage ad € 0,5 miljoen aan de provincie Noord Brabant voor de programma-organisatie van SmartwayZ.

De hogere ontvangsten worden aangewend voor hogere uitgaven en betreffen:

• – project A12-A15 Ressen € 2 miljoen, ontvangst van een TEN subsidie,

• – project Dinteloord Bergen op Zoom € 5,7 miljoen in verband met verkoop vastgoed. De opbrengsten van dit project gaan met de Voorjaarsnota naar de investeringsruimte.

Op dit artikelonderdeel is sprake van een voordelig saldo van € 65,6 miljoen. Op de volgende projecten doen de omvangrijkste budgettaire wijzigingen voor:

• – Botlekbrug (– € 85 miljoen): door vertraging bij de afbouw van de Botlekbrug is er sprake van een lagere realisatie op dit project. De afbouw van de multimodale Botlekbrug maakt onderdeel uit van het wegenproject project A15 Maasvlakte – Vaanplein (MaVa). De Botlekbrug is reeds in gebruik genomen voor langzaam en gemotoriseerd verkeer en voor de scheepvaart. Het spoordeel van de brug moet nog worden afgebouwd en aangesloten. Bij de voorbereidingen hiervan zijn ProRail en RWS aangelopen tegen enkele tegenvallers waardoor hier vertraging is ontstaan.

• – Schiphol-Amsterdam-Almere (– € 6 miljoen): er zijn minder risico’s opgetreden dan verwacht bij dit project. Daarom is er sprake van een lagere realisatie.

• – N18 Varsseveld Enschede (€ 24 miljoen): Bij dit project zijn er versnelde uitgaven door de vaststellingsovereenkomst, nadeelcompensatie, grondverwerving en een aanpassing van de lus Westervel.

Het voordelig saldo wordt in 2019 aan dit artikelonderdeel toegevoegd, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijft.

Op dit artikelonderdeel is sprake van een voordelig saldo van € 3,3 miljoen. Op de volgende projecten doen de omvangrijkste budgettaire wijzigingen voor:

• – Programma aansluitingen (€ 11 miljoen): De provincie Zuid-Holland gaat dit jaar 80 procent van de toezegging betalen, in plaats van 50 procent.

• – N50 Ens-Emmeloord (– € 5 miljoen): de bestuurlijke afspraak met de provincie Flevoland over de verdelingen van de meerkosten is gewijzigd wat resulteert in een tegenvaller.

• – A74 Venlo (€-2,6 miljoen): de Provincie Limburg betaalt later dan verwacht.

Op dit artikelonderdeel is sprake van een hogere bijdrage derden (€ 7,8 miljoen). Dit komt met name door:

• – A12-A15 Ressen (€ 2 miljoen): Bij het project A12-A15 Ressen is sprake van een hogere ontvangst in verband met de gehonoreerde TEN-subsidie.

• – Dinteloord Bergen op Zoom (€ 5,7 miljoen): Op dit project is sprake van verkoop van vastgoed die niet voorzien was bij het opstellen van de begroting 2018.

De lagere verplichtingen bij 2^e suppletoire begroting in 2018 worden met name veroorzaakt door:

• – Beheer, Onderhoud en Vervanging (– € 88,5 miljoen): als gevolg van een schuif van 98,6 miljoen van 2019 naar 2018 (om de extra beheer- en onderhoudswerkzaamheden door ProRail te faciliteren). kan er voor de beschikking van 2019 initieel minder worden beschikt. Zoals gebruikelijk wordt de beschikking voor 2019 in 2018 afgegeven.

• – Meerjarenprogramma Geluid (– € 41,1 miljoen): De planstudiefase loopt langer door dan verwacht doordat geluidsonderzoeken moeten worden aangepast. Dit zorgt voor een langere onderzoeksperiode, waardoor de start voor de realisatie verschuift.

• – Sporendriehoek Noord-Nederland (– € 28,1 miljoen): De planuitwerkingsfase van het deelproject Hoogeveen vergt meer tijd omdat de maatregelen in het project meer impact hebben op de te volgen procedures en toestemmingen bij lokale overheden.

• – Vervolgfase beter en meer (– € 32,4 miljoen): ProRail en NS werken aan de uitwerking van de noodzakelijke maatregelen om tot een succesvolle frequentieverhoging op de corridors te komen. Hierin worden ook de ervaringen van de frequentieverhoging op het traject Amsterdam-Eindhoven meegenomen. De subsidieaanvraag van ProRail voor de uitvoering van deze maatregelen is nog niet ontvangen en daarom zal verplichting pas in 2019 plaatsvinden.

• – Quick scan decentraal spoor Oost-Nederland (– € 16,7 miljoen): Zowel de planuitwerking van de mogelijke Robuustheid Verhogende Maatregelen (RVM), tranche 2 op de Valleilijn, als de planvoorbereiding en uitwerking van de maatregelen ter verbetering van de transfercapaciteit op station Zutphen vergen meer tijd dan werd verwacht. Daardoor konden nog geen beschikkingen tot realisatie van maatregelen worden afgegeven.

• – Grensoverschrijdend Spoorvervoer (– € 20,1 miljoen): De planuitwerking van het dubbelspoor tussen Heerlen en Landgraaf duurt langer dan verwacht. Hierdoor zal in 2018 geen realisatiebesluit worden genomen.

• – Programma overwegen (– € 47,1 miljoen): De gemeente Venlo heeft meer tijd nodig om de voorbereidende planuitwerking te kunnen afronden voor de aanleg van de tunnel bij de overweg Vierpaadjes.

• – Geluidsmaatregelen HSL-Zuid (– € 68,2 miljoen): De planuitwerkingsfase is nog niet afgerond. Daarom schuift het verplichtingenbudget voor de realisatiefase door naar 2019.

• – Infraprovider beschikbaarheidsvergoeding (– € 15,9 miljoen): Een aantal nog af te rekenen posten zijn doorgeschoven naar 2019.

Hiertegenover staan hogere verplichtingen:

• – Beheer Onderhoud en Vervanging (€ 98,6 miljoen): de hogere verplichtingen worden grotendeels veroorzaakt doordat ProRail dit jaar kans heeft gezien beheer- en onderhoudswerkzaamheden eerder uit te voeren dan gepland. Hiervoor is 98,6 miljoen vanuit 2019 naar 2018 gehaald.

Op dit artikelonderdeel is in 2018 sprake van een overprogrammering van € 26,5 miljoen. Ten opzichte van de programmering wordt er € 55,8 miljoen minder gerealiseerd, hetgeen leidt tot een voordelig saldo van € 29,3 miljoen. De lagere realisatie ten opzichte van de programmering wordt met name veroorzaakt door de volgende projecten:

• – Meerjarenprogramma Geluid (– € 16,2 miljoen): De planstudiefase loopt langer door dan verwacht doordat geluidsonderzoeken moeten worden aangepast. Dit zorgt voor een langere onderzoeksperiode, waardoor de start voor de realisatie verschuift.

• – Programma overwegen (– € 16,6 miljoen): De gemeente Venlo heeft meer tijd nodig om de voorbereidende planuitwerking te kunnen afronden voor de aanleg van de tunnel bij de overweg Vierpaadjes.

• – Grensoverschrijdend Spoorvervoer (– € 20,1 miljoen): De planuitwerking van het dubbelspoor tussen Heerlen en Landgraaf duurt langer dan verwacht.

• – Fietsparkeren bij stations (– € 6,4 miljoen): de lagere realisatie wordt met name verklaard door het uitblijven van projectovereenkomsten tussen ProRail en de gemeente Den Haag inzake de stalling Centraal – Koningin Julianaplein en Den Haag HS.

• – Toegankelijkheid stations (– € 5,6 miljoen): Het programma is begin 2018 geactualiseerd qua scope en planning. De financiële reeks is hierop aangepast.

• – Rijswijk – Schiedam: tunnel Delft (– € 5 miljoen): Door een faillissement van de aannemer moest het werk voor de luchtdrukmaatregelen opnieuw worden aanbesteed. Daarnaast zijn de werkzaamheden bij het DSM-emplacement in overleg tussen de stakeholder DSM en aannemer Strukton opnieuw ingepland.

Hiertegenover staan hogere uitgaven met name op de volgende projecten:

• – Rotterdam – Genua (€ 7 miljoen): De hogere uitgaven zijn voornamelijk het gevolg van in 2018 door de aannemer voorgestelde wijzigingen bij het deelproject derde spoor Zevenaar om te voldoen aan droogleggingseisen binnen de grenzen van het Tracébesluit. Verder zijn er op basis van de actuele planning enkele betalingstermijnen binnen dit deelproject verschoven van 2019 naar 2018.

• – Traject Oost (€ 13 miljoen): De werkzaamheden verlopen voorspoediger dan verwacht. Het gaat hierbij met name om het eerder openstellen van het eerste deel van de onderdoorgang in de Hoofdstraat te Driebergen (N225) en het daarmee opheffen van de overweg. Daarnaast is sprake van een snellere afwikkeling van diverse grondtransacties.

• – Zwolle – Herfte (€ 9,8 miljoen): De werkzaamheden voor het projectonderdeel IJssel-Herfte verlopen voorspoediger dan eerder ingeschat.

De lagere verplichtingen bij 2^e suppletoire begroting in 2018 worden met name veroorzaakt door:

• – Regio specifiek Pakket Zuiderzeelijn (– € 31,9 miljoen): ter uitvoering van het Regio specifiek Pakket Zuiderzeelijn (RSP-ZZL) wordt verplichtingruimte afgeboekt omdat kas wordt overgeheveld naar het Provinciefonds en btw-compensatiefonds.

• – Rotterdamsebaan (– € 8,0 miljoen): ter uitvoering van het project Rotterdamsebaan wordt verplichtingenruimte afgeboekt omdat middelen worden overgeheveld naar het btw-compensatiefonds ten behoeve van de provincie Zuid-Holland.

De lagere verplichtingen ad. € 48,1 miljoen bij overige mutaties 2^e suppletoire begroting worden met name veroorzaakt door:

• – Capaciteitsuitbreiding Beneden-Lek (– € 10,4 miljoen): door de grote afhankelijkheid van derden is geconcludeerd dat het tijdspad van de huidige scope niet haalbaar is. Dit betekent dat de contractverplichtingen voor de realisatie van de overnachtingsplaatsen niet in 2018 zijn aangegaan.

• – Twentekanalen fase 2 (– € 7,5 miljoen): de definitieve gunning van de Twentekanalen fase 2 is in 2017 niet doorgegaan. Dit leidt ook tot lagere verplichtingen in 2018.

• – Vervanging en Renovatie (– € 38,2 miljoen): de lagere verplichtingen worden met name veroorzaakt door de VenR projecten Groot Onderhoud Stuwen (als gevolg van de maakbaarheid en de projectaanpak – eerst uitvoeren inspecties – is de uitvoeringsplanning ingrijpend gewijzigd) en Modernisering Objecten Bediening Zeeland (uitstel uitvoering deelscope 4, 6 en 7 en vertraging uitvoering deelscope 5).

Hiertegenover staan hogere verplichtingen op:

• – Schadevaren (€ 11,1 miljoen): RWS ontvangt een vergoeding voor het niet volledig kunnen verhalen van schade bij schadevaren. Zie uitgebreide toelichting onder 15.02 Beheer, onderhoud en vervanging.

Op dit artikelonderdeel is in 2018 sprake van een overprogrammering van € 41,0 miljoen. Ten opzichte van de programmering wordt € 51,9 miljoen minder gerealiseerd, wat leidt tot een voordelig saldo van € 10,9 miljoen. De lagere realisatie ten opzichte van de programmering wordt met name veroorzaakt door:

• – Nieuwe Sluis Terneuzen (– € 14,0 miljoen): vertraging als gevolg van het aantreffen van onverwachte verontreiniging op locatie Schependijk die van belang is om ruimte te maken voor de bouw van de nieuwe sluis.

• – Maasroute 2e fase (– € 12,8 miljoen): vertraging bij het project Verbreding Julianakanaal als gevolg van contractproblematiek.

• – Capaciteitsuitbreiding Beneden-Lek (– € 6,2 miljoen.): door de grote afhankelijkheid van derden is geconcludeerd dat het tijdspad van de huidige scope niet haalbaar is. Daarnaast zou in 2018 de bijdrage aan Zijderlaan conform de samenwerkingsovereenkomst voor zijn gedeelte van de damwand worden betaald. In verband met handhavingsissues is de verwachting dat deze bijdrage pas in 2019 wordt betaald.

• – Verbreding Wilhelminakanaal (– € 3,4 miljoen): een deel van de geplande werkzaamheden (sluizen II en III) wordt onder het huidige contract niet meer uitgevoerd. Deze werkzaamheden worden separaat samen met een scope uitbreiding opnieuw aanbesteed.

• – Caribisch Nederland (Saba, Bonaire en Sint-Eustatius): door een vertraging bij het aanbesteden van de noodzakelijke zeehavenverbeteringen (– € 3 miljoen).

De hogere ontvangsten ad. € 4,5 miljoen bij overige mutaties 2^e suppletoire begroting op dit artikel worden met name veroorzaakt door:

• – Bijdragen van derden (€ 3,2 miljoen): dit betreft met name de bijdragen van de gemeente Tilburg en de provincie Noord-Brabant aan het project Verbreding Wilhelmininakanaal.

• – Verkeersbegeleiding (€ 2,8 miljoen): voor het gebruik van bepaalde vaarwegen dienen schepen een vergoeding af te dragen in het kader van verkeersbegeleidingssystemen. In 2018 zijn deze ontvangsten hoger gebleken dan aanvankelijk geraamd.

• – Nieuwe Sluis Terneuzen (– € 1,0 miljoen): door onzekerheid in de voortgang en het feit dat de CEF Grant Agreement aangepast moest worden, wordt in 2018 minder ontvangen dan begroot.

• – Dynamisch Verkeersmanagement (– € 0,9 miljoen): de Europese subsidie met betrekking tot COMEX wordt deels in latere jaren ontvangen.

De lagere verplichtingen bij 2^e suppletoire begroting in 2018 worden met name veroorzaakt door:

• – ERTMS (– € 200 miljoen): Bij de achtste voortgangsrapportage ERTMS (Kamerstukken II, 2017/18, 33 652, nr. 62) is gemeld dat de programmabeslissing ERTMS plaatsvindt in de eerste helft van 2019. Vanwege het verschuiven van de programmabeslissing naar 2019 worden er in 2018 minder verplichtingen aangegaan dan begroot.

• – PHS (– € 25 miljoen): Deze lagere verplichting wordt toegelicht onder 17.10.

• – Project Mainport Rotterdam (€ 1,3 miljoen): Op het project Mainportontwikkeling Rotterdam wordt per saldo (€ 1,3 miljoen) meer gerealiseerd dan verwacht. Dit komt enerzijds door een kasritme versnelling bij het deelproject Verdieping Nieuwe Waterweg van (€ 2 miljoen) als gevolg van te verrekenen kosten met het Havenbedrijf Rotterdam en baggerwerkzaamheden. En anderzijds door een kasritme vertraging bij het deelproject Natuurcompensatie van (€ 0,7 miljoen) doordat de overloop uit 2017 dit jaar niet benodigd is en omdat een aantal geplande uitbestedingen dit jaar niet worden gerealiseerd.

• – 3e Perron Tilburg (– € 2,2 miljoen): Dit betreft de overboeking van middelen vanuit PHS-budget ten behoeve van het Programma Fietsparkeren. Dit is in overeenstemming met de afspraak welke is opgenomen in de afgesloten bestuursovereenkomst.

Op dit artikelonderdeel is sprake van een voordelig saldo van € 43,9 miljoen. Vanwege het verschuiven van de programmabeslissing naar 2019 zijn werkzaamheden voor het voorbereiden van de realisatie naar 2019 verplaatst.

Het voordelig saldo wordt in 2019 aan dit artikelonderdeel toegevoegd, zodat de omvang van de budgetten meerjarig ongewijzigd blijft.