Nr. 11 VERSLAG HOUDENDE EEN LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

Vraag 1

Hoeveel boetes en/of naheffingen met betrekking tot schijnzelfstandigheid zijn er opgelegd na het aanscherpen van het handhavingsbeleid per 1 juli 2018? Hoe verhoudt zich dat tot de periode voor 1 juli 2018?

Vraag 2

Hoeveel lopende zaken zijn er opgestart sinds 1 juli 2018 met betrekking tot de handhaving op schijnzelfzelfstandigheid en hoeveel opdrachtgevers en opdrachtnemers zijn daarbij in beeld?

Vraag 3

Hoeveel capaciteit wordt er in 2019 vanuit de Belastingdienst en vanuit de Inspectie SZW specifiek vrijgemaakt met betrekking tot de handhaving op schijnzelfstandigheid en hoe verhoudt zich dat tot de jaren 2016, 2017 en 2018?

Antwoord 1 tot en met 3

De Belastingdienst houdt – in het licht van de kwalificatie van de arbeidsrelatie – toezicht op de juiste toepassing van de loonheffingen. Dit toezicht vindt plaats binnen de bestaande capaciteit tijdens reguliere controles loonheffingen. Dit houdt in dat medewerkers in de controle loonheffingen werkzaam zijn voor alle voorkomende loonheffingenonderwerpen, dus niet alleen voor de beoordeling van arbeidsrelaties maar ook voor andere onderwerpen zoals de werkkostenregeling, sectorindeling en gebruikelijkloonregeling.

Naast de reguliere controles loonheffingen is de Belastingdienst in het kader van het Toezichtsplan Arbeidsrelaties vanaf 1 juli 2018 bezig met het bezoek van 100 opdrachtgevers. Bij een dergelijk bezoek gaat de Belastingdienst met de opdrachtgever in gesprek over de werkwijze met zijn opdrachtnemers. Eind 2018 wordt de tussenstand van dit toezichtsplan opgemaakt. Afhankelijk daarvan wordt bezien wat dit betekent voor het toezicht voor het jaar 2019.

Er zijn geen boetes en/of naheffingen opgelegd sinds het aanscherpen van het handhavingsbeleid door de Belastingdienst per 1 juli 2018. Zoals in het Toezichtsplan Arbeidsrelaties is opgenomen, is het handhaven op constructies van schijnzelfstandigheid vanwege de zware bewijslast die op de Belastingdienst rust, arbeidsintensief. De Belastingdienst verwacht daarom dat het veel tijd kost voordat hierover meer duidelijkheid bestaat. Naast het onderzoek waarbij de Belastingdienst de bewijslast heeft, kan nog bezwaar of beroep volgen en eventueel een strafrechtelijk traject. Het kan dus enkele jaren duren voor een oordeel over de kwalificatie van een arbeidsrelatie en eventuele kwaadwillendheid onherroepelijk komen vast te staan.

De Inspectie SZW houdt toezicht op de naleving van de arbeidswetgeving zoals de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (Wml) de Wet arbeid vreemdelingen (Wav) en de Arbeidstijdenwet (Atw).

Bij toezicht op de arbeidswetgeving kan schijnzelfstandigheid onderdeel zijn van de overtreding. Het programma Schijnconstructies en cao- naleving besteedt bijzondere aandacht aan de aanpak van schijnconstructies zoals schijnzelfstandigheid en schijnvennootschappen. Op 23 oktober jl. heb ik een meerjarige rapportage over dit programma aan uw Kamer toegezonden. Schijnzelfstandigheid is in het kader van de arbeidswetgeving geen zelfstandig beboetbaar feit. Het opleggen van naheffingen maakt geen deel uit van het instrumentarium van de Inspectie SZW.

Vraag 4

Hoe vaak is er inmiddels met de Europese Commissie gesproken over belemmeringen vanuit Europese wet- en regelgeving voor de invoering van de zelfstandigen zonder personeel (zzp)-maatregelen uit het regeerakkoord?

Antwoord 4

Momenteel wordt onderzocht hoe de zzp-maatregel voor de onderkant van de arbeidsmarkt – de verplichte arbeidsovereenkomst bij een laag tarief – zich verhoudt tot Europees recht. Nog voor de begrotingsbehandeling wordt u geïnformeerd over de stand van zaken van de uitwerking van de maatregelen uit het regeerakkoord met betrekking tot werken als zelfstandige. Hierin wordt ook ingegaan op de arbeidsovereenkomst bij laag tarief.

Vraag 5

Welke Europese wetten en regels en welke uitspraken van het Europees Hof staan er precies in de weg bij het invoeren van de zzp-maatregelen uit het regeerakkoord?

Antwoord 5

Zie het antwoord op vraag 4.

Vraag 6

Welke Europese wetten en regels moeten er worden aangepast om de zzp-maatregelen uit het regeerakkoord in Nederland te kunnen invoeren en hoeveel tijd zou met dergelijke wijzigingen gemoeid kunnen zijn, gesteld dat «Europa» deze wetten en regels zou willen aanpassen?

Antwoord 6

Zie het antwoord op vraag 4.

Vraag 7

Hoeveel mensen die in 2017 een Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA)-uitkering toegekend hebben gekregen, zouden deze onder de nieuwe voorgestelde regels (aanpassing Schattingsbesluit) niet toegekend hebben gekregen?

Antwoord 7

Uw Kamer heeft met de motie van het lid Pieter Heerma c.s. (Tweede Kamer, 32 716, nr. 33) gevraagd om met werkgevers en werknemers om tafel te gaan om, binnen de budgettaire kaders, afspraken te maken rondom loondoorbetaling bij ziekte en WIA. Omdat deze gesprekken nu nog plaatsvinden kan deze vraag nog niet worden beantwoord.

Vraag 8

Hoeveel procentpunten zal het arbeidsongeschiktheidspercentage van mensen die een WIA-beoordeling ondergaan gemiddeld dalen onder de nieuw voorgestelde regels (aanpassing Schattingsbesluit) ten opzichte van de huidige beoordelingssystematiek?

Antwoord 8

Zie het antwoord op vraag 7.

Vraag 9

Hoeveel mensen in de categorie Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA) 80–99% waren in 2017 aan het werk? Hoeveel van deze mensen benutten minimaal 50% van de vastgestelde resterende verdiencapaciteit?

Antwoord 9

Het is niet bekend hoeveel mensen in de categorie WGA80–99% in 2017 aan het werk waren en hoeveel daarvan minimaal 50% van hun resterende verdiencapaciteit benutten.

Vraag 10

Hoeveel mensen in de categorie WGA 80–99% zouden als zij onder de nieuwe regels (inkomenseis WGA 80–99%) vallen, niet in aanmerking komen voor de hogere «loonaanvullingsuitkering» zoals die nu wel wordt toegekend?

Antwoord 10

Zie het antwoord op vraag 7.

Vraag 11

Hoeveel re-integratie- en (specifiek) scholingsbudget wordt er voor 2019 voorgesteld voor respectievelijk: de groep mensen met een Werkloosheidwet (WW)-uitkering met een arbeidsbeperking (WIA 35-min-categorie), de groep WIA 35–80% en de groep WIA 80–99%? Hoe verhoudt zich dat tot de jaren 2016, 2017 en 2018? Hoeveel is dat concreet per persoon per doelgroep?

Antwoord 11

UWV krijgt de beschikking over een ongedeeld re-integratiebudget. Een deel van deze middelen wordt gebruikt om de kosten voor ingekochte werkvoorzieningen uit te betalen. De rest van de middelen kan UWV inzetten voor de inkoop van re-integratietrajecten. Vanuit artikel 3 worden middelen beschikbaar gesteld voor het inkopen van voorzieningen (o.a. vervoersvoorzieningen, werkplekaanpassing en jobcoaching) voor mensen die met een beperking aan het werk zijn alsmede trajecten om mensen vanuit de ZW, WAO, WAZ, WIA en met 1 januari 2019 mensen met WW (35-min categorie) werkfit te maken en ondersteunen bij werkhervatting. In 2019 wordt vanuit artikel 3 ruim € 104 miljoen beschikbaar gesteld. In 2016 en 2017 is circa € 61 miljoen uitgegeven voor deze taken. Naar verwachting zal in 2018 bijna € 85 miljoen worden uitgegeven voor deze taken.

SZW en UWV maken geen formele uitsplitsing naar doelgroep, daarom kan er ook geen budget per doelgroep of per persoon worden gepresenteerd.

Vraag 12

Op basis van welke selectiecriteria wordt door Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) het re-integratie- en scholingsbudget toebedeeld met betrekking tot zowel de WIA-doelgroep als de WW-doelgroep met beperkingen voor arbeid (WIA 35-min-categorie)? In hoeverre verandert dit beleid voor 2019 en verder?

Antwoord 12

UWV krijgt de beschikking over een ongedeeld re-integratiebudget gevuld vanuit de artikelen 3 en 4. UWV verdeelt deze middelen voorlopig over de verschillende fondsen en wetten op basis van eerdere realisaties en stelt deze verdeling lopende het jaar bij op basis van wat gerealiseerd is. SZW maakt geen afspraken met UWV over de aantallen in te zetten trajecten per wet. UWV stuurt op het binnen dit taakstellende budget blijven van de uitgaven. Daarbij wordt eerst een budget voor voorzieningen separaat gezet. Werkenden met een arbeidshandicap hebben, indien zij voldoen aan de criteria recht op deze voorzieningen. Het overige budget wordt bestemd voor de inkoop van trajecten voor Wajongers en mensen met een ZW-, WAO-, WAZ-uitkering en publiek verzekerde WGA-uitkeringsgerechtigden. Met ingang van 2019 mag UWV ook trajecten inkopen voor mensen die vanwege WIA 35-min niet in de WIA zijn ingestroomd, maar wel werkloos zijn geworden en in de WW zitten. UWV heeft geraamd in 2019 circa € 2,5 miljoen in te zetten voor de re-integratie van WW’ers die vanwege WIA 35-min niet in de WIA zijn gestroomd.

Vraag 13

Kunt u per inkomensgroep (minimumloon, modaal, anderhalf keer modaal, twee keer modaal) aangeven wat de gevolgen zijn van de voorgenomen aanpassing van het Schattingsbesluit?

Antwoord 13

Zie het antwoord op vraag 7.

Vraag 14

Wat voor houdbaarheidseffect heeft een driekwartkoppeling van de Algemene Ouderdomswet (AOW), waarbij een jaar hogere levensverwachting zich vertaalt in negen maanden langer werken?

Antwoord 14

Bij de berekening van de houdbaarheidseffecten van een aanpassing van de AOW-leeftijd wordt rekening gehouden met verschillende effecten. Het verlagen, dan wel minder snel verhogen van de AOW-leeftijd leidt niet alleen tot hogere uitgaven aan AOW-uitkeringen (inclusief IOAOW), maar ook tot hogere uitgaven aan aanvullende inkomensvoorziening ouderen (AIO), lagere uitgaven aan andere uitkeringsregelingen omdat die minder lang doorlopen (zoals bijstand, WW, AO-regelingen, etc.), lagere inkomsten uit AOW-premie, minder belastinginkomsten vanwege hogere pensioenpremies (die fiscaal aftrekbaar zijn) en de doorwerking van macro-economische effecten zoals een lagere arbeidsparticipatie. Het CPB (Startnotitie Keuzes in Kaart 2018 – 2021, 3 oktober 2016) heeft de houdbaarheidseffecten van een aantal AOW-varianten in kaart gebracht. Volgens het CPB verslechtert de houdbaarheid van de overheidsfinanciën met 1,5% BBP (circa € 11 miljard per jaar) als de AOW-leeftijd op 66 jaar wordt vastgezet en met 1,2% BBP (circa € 9 miljard per jaar) als de AOW-leeftijd op 67 jaar wordt vastgezet.

Op basis hiervan kunnen bij benadering de houdbaarheidseffecten worden berekend van varianten die gedeeltelijk worden gekoppeld aan de levensverwachting. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de houdbaarheidseffecten van verschillende varianten. Hierbij wordt verondersteld dat de pensioenrichtleeftijd op dezelfde wijze wordt aangepast als de AOW-leeftijd. Bij de varianten waarbij de AOW-leeftijd gedeeltelijk wordt gekoppeld aan de levensverwachting, wordt ervan uitgegaan dat de AOW-leeftijd eerst wordt verhoogd naar 67 in 2021 (bij een andere vormgeving zijn de houdbaarheidseffecten groter).

Het terugdraaien van de versnelde verhoging van de AOW-leeftijd (vraag 362) heeft beperkt effect op de houdbaarheid van de overheidsfinanciën, maar leidt wel tot en met 2024 tot hogere uitgaven aan AOW (incl. IOAOW) en AIO en tot besparingen op de uitkeringsregelingen die hierdoor minder lang doorlopen (zoals bijstand, WW, AO-regelingen, etc.). Daarnaast leidt het tot derving van AOW-premie. De budgettaire effecten van een minder snelle stijging van de AOW-leeftijd zijn afhankelijk van de precieze vormgeving (het gaat cumulatief wel snel om enkele miljarden euro’s).

Als de AOW-leeftijd wordt vastgezet op 66 of 67 jaar (vraag 363, 364 en 368), leidt dit vanaf 2021 (vroegst mogelijke invoeringsdatum uitgaande van een standaarddoorlooptijd voor het aanpassen van de wetgeving van 18 maanden en een invoering per 1 januari van een desbetreffend jaar) tot budgettaire effecten. De budgettaire effecten zijn afhankelijk van de precieze variant en de vormgeving. Bij de variant waarbij bijvoorbeeld de AOW-leeftijd per 2021 wordt verlaagd naar 66 jaar, zijn de totale budgettaire effecten (zowel de uitgaven als derving van inkomsten) circa € 2 miljard in 2021 en loopt dit steeds verder op in latere jaren.

Vraag 15

Wat voor koopkrachteffecten heeft de combinatie van het verhogen van de AOW met vijf procent en het in twintig jaar fiscaliseren van de AOW? Kunt u dit effect berekenen voor alleenstaanden met AOW, alleenstaanden met AOW en € 5.000, € 10.000 en € 20.000 aanvullend pensioen? Kunt u deze zelfde reeks ook maken voor samenwonenden?

Antwoord15

De AOW-premie van 17,9% wordt voor werkenden geheven over de eerste twee belastingschijven van de Inkomstenbelasting. AOW-ontvangers zijn hiervan vrijgesteld. Fiscalisering van de AOW houdt in dat ook de AOW-ontvangers deze premies gaan betalen. In onderstaande tabel zijn de inkomenseffecten van het fiscaliseren, en het verhogen van de AOW met 5% afgebeeld voor alleenstaanden en paren. Waarbij het aanvullend pensioen voor een paar volledig aan een van de twee leden is toegerekend.

Dit zijn geen budgetneutrale maatregelen. Ze zorgen voor een verbetering van de overheidsfinanciën. In totaal gaat er een positief budgettair beslag van circa € 2,8 miljard van uit. Daardoor gaan de meeste gepensioneerden er behoorlijk op achteruit, zo laat de tabel zien. Alleen gepensioneerden zonder of met een klein aanvullend pensioen gaan niet op achteruit of zelfs ruim op vooruit, als gevolg van de netto-nettokoppeling van de AOW met het minimumloon. Voor paren zijn de negatieve effecten kleiner, omdat het tweede lid van het huishouden in deze berekening geen aanvullend pensioen heeft en de netto-nettokoppeling ervoor zorgt dat dit tweede deel van het huishoudinkomen op peil blijft.

Vraag 16

Hoeveel mensen met een arbeidsbeperking zijn er per afzonderlijk ministerie op dit moment aan het werk?

Antwoord 16

De Staatssecretaris van SZW is stelselverantwoordelijk voor de banenafspraak. De Minister van BZK is coördinerend Minister voor de sector overheid. In dat kader houdt zij ook de resultaten van ministeries bij. In de tweede kolom van onderstaande tabel staan de meest recente cijfers. Deze zijn van het eerste kwartaal 2018. Dit zijn het aantal banen van 25,5 uur via reguliere dienstverbanden dat volgens de officiële tellingen van het UWV meetellen bij de verschillende ministeries.

In de derde kolom staat het aantal banen dat via Binnenwerk tot stand is gekomen. De programma organisatie Binnenwerk organiseert collectieve plaatsingen voor mensen met een doelgroepindicatie in opdracht van ministeries. Begin 2018 zijn er via binnenwerk 96,4 banen gerealiseerd. Deze banen tellen mee bij BZK, maar de mensen werken bij verschillende ministeries. Kolom 4 geeft daarom het aantal banen per ministerie weer inclusief het aantal banen via Binnenwerk.

Onderstaande tabel geeft alleen reguliere dienstverbanden weer, en niet het aantal banen op basis van inleenverbanden of inkoop. Het aantal banen op basis van inleen wordt niet centraal bijgehouden. Banen van mensen die via inkoop bij ministeries werken kunnen niet geteld worden.

Vraag 17

Als u vereenvoudiging nastreeft, waarom wordt de inkomensregeling in de Wet arbeidsongeschiktheidsvoorziening jonggehandicapten (Wajong) wanneer men gaat werken dan niet geharmoniseerd met de regeling in de Participatiewet?

Vraag 18

Is het niet logisch om, nu er erkenning is dat loondispensatie grote bezwaren kent, van dit systeem af te stappen in de Wajong?

Antwoord 17 en 18

Uit verkenning van de invoering van loondispensatie in de Participatiewet is gebleken dat het toepassen van het instrument loondispensatie in de Participatiewet leidt tot complexiteit (Tweede Kamer, 34 352, nr. 115). Zo lukt het niet om loondispensatie in de Participatiewet in te voeren zonder dat sprake is van zwaardere administratieve lasten voor de werknemers die het betreft. Ook hebben gemeenten aangegeven dat invoering van loondispensatie in de Participatiewet ook voor hen een aanzienlijke verzwaring van de uitvoeringslast tot gevolg heeft en een lange implementatieperiode kent.

Bovengenoemde redenen zijn voor de Staatssecretaris van SZW, aanleiding geweest om het instrument loondispensatie niet in te voeren in de Participatiewet. Deze discussie is echter niet een op een te vertalen naar de Wajong. Er is in de Wajong bijvoorbeeld geen sprake van een partner- en vermogenstoets. Het instrument loondispensatie wordt in de Wajong al jaren toegepast. In totaal werken circa 17.500 Wajongers met loondispensatie. Van belang is dat de Wajong eenvoudiger en duidelijk wordt en dat wanneer Wajongers aan de slag gaan, (meer) werken loont. Daarom is in de kabinetsreactie beleidsdoorlichting Wajong (Tweede Kamer, 30 982, nr. 40) aangekondigd om de regels voor inkomensondersteuning binnen de Wajong te harmoniseren en te komen tot één systeem van inkomensondersteuning. De maatregelen op het gebied van de Wajong zijn onderdeel van het breed offensief dat de Staatssecretaris van SZW gestart is om mensen met een beperking aan het werk te helpen. Daarom is loonkostensubsidie in de Wajong nu geen onderdeel van deze discussie, evenals het harmoniseren van de inkomensregeling in de Wajong met de regeling uit de Participatiewet, waarbij loonkostensubsidie als instrument blijft bestaan.

Vraag 19

Klopt het dat de vereenvoudiging waarover gesproken is, inhoudt dat Wajongers het recht op het minimumloon verliezen wanneer ze voor langere tijd werken (afschaffing voortgezette regeling)?

Antwoord 19

Het kabinet hecht er belang aan dat wanneer mensen met een arbeidshandicap aan de slag gaan, (meer) werken loont. Daarom is in de kabinetsreactie beleidsdoorlichting Wajong (Tweede Kamer, 30 982, nr. 40) aangekondigd om de regels voor inkomensondersteuning binnen de Wajong te harmoniseren en te komen tot één systeem van inkomensondersteuning. In de antwoorden van de vragen van de Tweede Kamer over de kabinetsreactie beleidsdoorlichting Wajong zal de Staatssecretaris uw Kamer hierover vóór de begrotingsbehandeling van SZW nader informeren.

Vraag 20

Wat is het effect van de gestaffelde arbeidskorting op het netto-inkomen van Wajongers die met loondispensatie werken?

Antwoord 20

Een werknemer met loon uit tegenwoordige dienstbetrekking heeft recht op de arbeidskorting. De arbeidskorting is een percentage van dat loon tot een maximumbedrag. Voor mensen met een Wajong-uitkering wordt de arbeidskorting toegepast op het verdiende loon. Door de vormgeving van de arbeidskorting begint deze pas op te bouwen vanaf een jaarinkomen van circa 50% van het wettelijk minimumloon. Hoeveel arbeidskorting iemand ontvangt en welk effect de arbeidskorting daardoor heeft op het netto-inkomen is afhankelijk van de hoogte van het verdiende loon.

De arbeidskorting is niet van toepassing op de aanvullende Wajong-uitkering. Naast de arbeidskorting hebben mensen die op grond van de Wet Wajong recht hebben op een uitkering voor jonggehandicapten of arbeidsondersteuning ontvangen, recht op een jonggehandicaptenkorting.

Vraag 21

Klopt het dat het begeleiden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk een reguliere taak is van gemeenten en UWV? Waarom wordt daar dan € 70 miljoen voor het bedrijfsleven voor uitgetrokken?

Antwoord 21

Het kabinet stelt tweemaal € 35 miljoen via de centrumgemeenten van de arbeidsmarktregio’s beschikbaar in 2019 en 2020. Dit budget is een extra stimulans voor het versterken van de matching in de arbeidsmarktregio’s, zoals opgenomen in de brief van 7 september over het breed offensief (Tweede Kamer, 34 352, nr. 115). Werkgevers beschikken over de banen. Gemeenten en UWV zijn verantwoordelijk voor het begeleiden van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk. UWV en Gemeenten beschikken hiervoor over reguliere middelen. De huidige fase van de arbeidsmarkt vraagt om een extra impuls. De Nederlandse werkgevers staan te springen om mensen die aan de slag kunnen en dat biedt kansen voor aanzienlijke groepen werkzoekenden.

Vraag 22

Wat wordt verwacht van het budget dat wordt uitgetrokken ten behoeve van verbetering van de samenwerking tussen UWV en gemeenten? Hoeveel budget is er inmiddels hiervoor uitgetrokken en wat is het resultaat tot nu toe?

Antwoord 22

Zie ook het antwoord op vraag 21: Het kabinet stelt tweemaal € 35 miljoen beschikbaar in 2019 en 2020 aan de arbeidsmarktregio’s via de Centrumgemeenten.

Dit budget is een tijdelijke extra stimulans voor het versterken van de matching in de regionale arbeidsmarkt in het kader van het Breed offensief. Belangrijke randvoorwaarde is dat UWV en gemeenten in elke arbeidsmarktregio zorgen voor één herkenbaar, gezamenlijk, publiek aanspreekpunt voor werkgevers, waar ook private arbeidsbemiddelaars zich bij aan kunnen sluiten. Ook zullen gemeenten en UWV hun werkzoekenden veel meer en beter inzichtelijk moeten maken op het regionale Werkgeversservicepunt, ook voor werkgevers en private arbeidsbemiddelaars.

Vanuit het programma Matchen op Werk heeft SZW in 2018 al middelen verstrekt voor het versterken van de regionale werkgeversdienstverlening. Het gaat daarbij om ondersteuning op maat op basis van de 33 ondersteuningsaanvragen die de regio’s eind 2017 hebben ingediend. Hiervoor is een bedrag van € 5 miljoen beschikbaar is gesteld vanuit het amendement Nijkerken-De Haan op de begroting 2018 van SZW. Dit heeft geresulteerd in regio-specifieke projecten en in bovenregionale projecten, zoals intervisie en vakmanschap.

In 2017 hebben 33 arbeidsmarktregio's bij SZW ondersteuningsaanvragen ingediend voor het versterken van de gecoördineerde werkgeversdienstverlening in hun regio. € 3 miljoen is uitgekeerd aan de centrumgemeenten van deze arbeidsmarktregio’s gericht op hun regio-specifieke ondersteuningsvragen, nl. activiteiten die bijdragen aan een gecoördineerde werkgeversbenadering. Uit de ingediende plannen is ook gebleken dat er vier vraagstukken zijn die in veel regio’s spelen:

• • Professionalisering van de accountmanagers op de werkgeversservicepunten;

• • Ontwikkeling van een dashboard waarmee de werkgeversservicepunten kunnen sturen op hun prestaties;

• • Een campagne om de herkenbaarheid en vindbaarheid van werkgeversservicepunten te vergroten voor werkgevers;

• • Een intervisietraject waarmee ervaringen en best practices kunnen worden gedeeld op het gebied van werkgeversdienstverlening.

Een bedrag van € 2 miljoen van de € 5 miljoen wordt besteed aan deze vier bovenregionale ondersteuningsprojecten. Alle 35 arbeidsmarktregio’s kunnen hieraan deelnemen.

Vraag 23

Hoeveel van het budget van € 70 miljoen gaat naar de betrokken werknemers, bijvoorbeeld in de vorm van scholing, arbeidsvoorwaarden et cetera?

Antwoord 23

Zie het antwoord op vraag 21 en 22. De middelen worden via de centrumgemeenten verstrekt aan arbeidsmarktregio’s. Het is aan de regionale partijen om te bepalen hoe zij de middelen zo effectief mogelijk willen besteden in lijn met de komende bestuurlijke afspraken. Vóór de begrotingsbehandeling van SZW zal de Staatssecretaris uw Kamer hierover informeren. Naar verwachting zullen de bestuurlijke afspraken in de week voor de begrotingsbehandeling gereed zijn.

Vraag 24

Constaterende dat met deze programma’s alle groepen met een afstand tot de arbeidsmarkt op één hoop worden gegooid, hoe wordt ervoor gezorgd dat er aandacht blijft voor de doelgroep van de banenafspraak?

Antwoord 24

Zeker in de huidige tijd van krapte op de arbeidsmarkt kan het niet zo zijn dat er grote groepen mensen aan de kant blijven staan, terwijl werkgevers hard op zoek zijn naar medewerkers. Juist daarom krijgen alle groepen aandacht.

Bij brief van 7 september (Tweede Kamer, 34 352, nr. 115) heeft de Staatssecretaris van SZW een breed offensief aangekondigd om meer mensen met een beperking aan het werk te helpen en te houden. Dit pakket heeft betrekking op mensen met beperkingen met verminderde productiviteit uit de Participatiewet en op mensen uit de Wajong. Deze mensen behoren tot de doelgroep van de banenafspraak. Ander onderdeel van het brede offensief betreft de vereenvoudiging Wet Banenafspraak. Deze vereenvoudiging zal werkgevers meer mogelijkheden geven om banen voor mensen met een arbeidsbeperking te realiseren. In het beleid is er dus volop aandacht voor de doelgroep van de banenafspraak. De Staatssecretaris van SZW zal de Kamer voor de begrotingsbehandeling van het Ministerie van SZW informeren over de uitwerking van het breed offensief.

Zie ook het antwoord op vraag 21, 22 en 23.

Vraag 25

Wat voor signaal gaat ervan uit dat de overheid wel de korting heeft doorgevoerd op de Wajong onder het mom dat er banen worden geregeld, terwijl de overheid voor zichzelf regelt dat de verantwoordelijkheid voor het regelen van die banen op langere baan geschoven wordt?

Antwoord 25

Overheidswerkgevers zijn en blijven verantwoordelijk voor het realiseren van hun aandeel in de banenafspraak. Het kabinet blijft zich inzetten om deze banen ook te realiseren bijvoorbeeld door belemmeringen in de huidige regeling weg te nemen en via bestuurlijke afspraken met overheidswerkgevers.

Daarnaast is er met de kabinetsreactie beleidsdoorlichting Wajong (Tweede Kamer, 30 982, nr. 40) een pakket aan maatregelen aangekondigd om de Wajong te vereenvoudigen waardoor (meer) werken loont, mensen die gaan studeren er niet op achteruit gaan en mensen niet langer bang zijn hun uitkering te verliezen als ze gaan werken. Zodat Wajongers die nu zonder dat te willen langs de kant staan, meer mogelijkheden hebben om te werken of te studeren. Ook worden additionele middelen ingezet om Wajongers met arbeidsvermogen te ondersteunen bij het vinden van werk.

Vraag 26

Hoe wordt ervoor gezorgd dat overheidswerkgevers hun verantwoordelijkheid daadwerkelijk oppakken bij het aannemen van mensen met een arbeidsbeperking en niet nog verder achterover leunen dan ze nu al doen?

Antwoord 26

In de brief van 8 oktober 2018 heeft de Staatssecretaris van SZW, mede namens de Minister van BZK, een reactie gezonden op de motie Nijkerken-de Haan over het opheffen van het onderscheid markt – overheid. In die brief is toegelicht dat de in de brief van 7 september 20181 aangekondigde wijzigingen in het systeem tot doel hebben om het voor alle werkgevers, dus ook die van de overheid, gemakkelijker te maken om extra banen te realiseren, maar dat deze wijzigingen de overheidswerkgevers zeker niet van hun verantwoordelijkheden ontslaan. Daarom hebben de Minister van BZK en de Staatssecretaris van SZW afgesproken dat zij bestuurlijke afspraken gaan maken met de overheidswerkgevers, die moeten neerslaan in een concrete werkagenda waarvoor overheidswerkgevers verantwoordelijkheid nemen. De werkagenda zal de activiteiten bevatten om te stimuleren en mogelijk te maken dat de extra banen er komen, en de wijze waarop overheidswerkgevers hun inspanningen en resultaten inzichtelijk maken.

Vraag 27

Hoe wordt ervoor gezorgd dat overheidswerkgevers ook mensen uit het doelgroepenregister in dienst nemen in plaats van alleen maar inhuren?

Antwoord 27

Voor de overheidswerkgevers komen er met de vereenvoudiging zoals aangekondigd in de brief van 7 september 20182 nieuwe mogelijkheden om banen te creëren, bijvoorbeeld in het inkoopproces in samenwerking met leveranciers uit de marktsector. Inhuur behoort ook tot de mogelijkheden om mensen uit het doelgroepregister aan het werk te helpen. Het kabinet vindt het echter van groot belang dat de overheid ook zelf mensen met een arbeidsbeperking in dienst neemt. Het in dienst nemen draagt bij aan een inclusief werkklimaat op de werkvloer. Dit past uitdrukkelijk in de ambitie van de rijksoverheid als inclusief werkgever. De rijksoverheid heeft een meerjarenaanpak vastgesteld voor het realiseren van de banen, waarbij vier typen aanpakken worden onderscheiden die ook in combinatie te gebruiken zijn. Een van de aanpakken is aanstelling op individuele werkplekken in het werkproces van de organisatie. Een andere succesvolle manier bij het Rijk is groepsgewijze aanstelling van medewerkers op veelal facilitaire of licht administratieve werkzaamheden. De Minister van BZK streeft er naar uw Kamer naar verwachting in het laatste kwartaal van 2018 te informeren over de acties om het potentieel binnen de Banenafspraak bij overheidswerkgevers te benutten.

Vraag 28

Kunt u aangeven wat de bijbehorende doelen, prestaties en kosten zijn van de invoering van een Plan Inburgering en Participatie (PIP) door de gemeenten voor elke nieuwkomer en van het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt?

Antwoord 28

Antwoord t.a.v. plan inburgering en participatie (PIP) binnen de veranderopgave inburgering:

• • Op basis van een brede intake wordt het Plan Inburgering en Participatie (PIP) opgesteld, waarin afspraken worden gemaakt over inburgering, participatie, ontzorgen en persoonlijke begeleiding. Gemeenten volgen tussentijds de voortgang. Het PIP gaat gelden voor alle inburgeringsplichtigen.

• • Wat de kosten gaan zijn van de invoering van het PIP is nog onderwerp van nadere uitwerking. De huidige financiële kaders, samen met de middelen die in het regeerakkoord zijn vrijgemaakt voor de verhoging van het taalniveau, gelden als harde randvoorwaarden voor de gehele veranderopgave inburgering.

• • De TK in 23 oktober jl. geïnformeerd over de uitwerkingsagenda en zal in de eerste helft van 2019 geïnformeerd worden over de verdere uitwerking van het nieuwe stelsel.

Antwoord t.a.v. VIA:

• • VIA heeft tot doel het verbeteren van de arbeidsmarktpositie van personen met een migratieachtergrond. Vanuit VIA wordt gedurende deze kabinetsperiode vooral ingezet op beleidsontwikkeling en het verzamelen van informatie wat wel en wat niet werkt (evidence based interventies). Ten behoeve van deze informatievergaring worden op dit moment onder meer een aantal (meerjarige) experimenten opgestart, waarbij monitoring en evaluatie van deze experimenten een essentieel onderdeel is van het programma. Om zodoende op langere termijn de (succesvolle onderdelen van de) experimenten breder uit te kunnen rollen.

• • Voor de periode 2018–2020 is € 10 miljoen vrijgemaakt binnen de begroting van SZW.

• • De Tweede Kamer krijgt nog voor de begrotingsbehandeling een brief over voortgang VIA.

Vraag 29

Welke indicatoren zullen worden geformuleerd voor en welke effecten zullen worden gemeten met het aangekondigde evaluatie- en monitoringskader, dat u gaat opstellen in samenspraak met gemeenten en de Ministeries van Financiën en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) om de werking en effecten van de hervormingsmaatregelen te kunnen vaststellen? Wat is hiervoor het tijdschema?

Antwoord 29

De Minister vindt het belangrijk dat er een goed monitoring- en evaluatiekader komt voor het nieuwe stelsel en is hierover in gesprek met de Ministeries van Financiën en BZK en met gemeenten die straks een belangrijke rol krijgen in het nieuwe stelsel. De Minister verwacht dat hij u hierover in de eerste helft van 2019 kan informeren.

Vraag 30

In hoeverre en op welke wijze worden de effecten van het programma weerbare samenleving gemeten?

Antwoord 30

Het programma Weerbare samenleving bestaat uit de beleidsinzet op verschillende onderwerpen (zoals ongewenste buitenlandse inmenging, problematisch gedrag, preventie van radicalisering en het versterken van weerbaarheid). De Kamer wordt regelmatig geïnformeerd over de voortgang en de effecten van de interdepartementale inzet op deze thema’s.

Vraag 31

Wat zijn de beoogde prestaties van het programma weerbare samenleving voor 2019 en welke kosten zijn daarmee gemoeid?

Antwoord 31

Deze beleidsinzet is grotendeels onderdeel van interdepartementale samenwerking op de genoemde thema’s. De kosten die daarmee gemoeid zijn worden deels gefinancierd vanuit andere partijen (bv versterkingsgelden), betreffen deels personele inzet. Aanvullend daarop is er een budget van € 1 miljoen beschikbaar.

Vraag 32

Hoeveel moskeeën in Nederland hebben de rechtsvorm stichting, vereniging, kerkgenootschap of anderszins?

Vraag 33

Hoeveel moskeeën in Nederland zijn de afgelopen vijf jaar veranderd naar de rechtsvorm kerkgenootschap?

Antwoord 32 en 33

In Nederland geldt de vrijheid van godsdienst en daarom wordt niet wordt bijgehouden welke rechtsvorm moskeeën hebben.

Vraag 34

Zijn er gemeenten die nog geen invulling hebben gegeven aan het participatietraject in de inburgering en om hoeveel gemeenten gaat het?

Antwoord 34

Inburgeringsplichtigen moeten vanaf 1 oktober 2017 binnen een jaar na reguliere vestiging in de gemeente het participatieverklaringstraject doorlopen. De gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van dit traject en registreert over de voortgang van het traject in de Portal inburgering. Bij een termijnoverschrijding moet de gemeente een reden opgeven. Uit de registratiegegevens van gemeenten in de Portal inburgering tot en met 30 oktober 2018 komt naar voren dat van de totale groep van 231 inburgeringsplichtigen waarbij de termijn van het participatieverklaringstraject is verlopen zonder dat aan de verplichting is voldaan in 26 gevallen gemeenten als reden hebben aangegeven dat zij niet in staat waren het traject te verzorgen. Voor 191 personen waarbij de termijn is overschreden is door de gemeente nog geen reden ingevuld. Het is onbekend of betreffende gemeenten het traject hebben aangeboden of dat het hier alleen een achterstand in de registratie betreft.

Vraag 35

Geldt de uitzondering op het Oriëntatie op de Nederlandse Arbeidsmarkt (ONA) examenonderdeel dat per januari 2019 geregeld wordt middels het Besluit Inburgering ook voor Blue Card houders?

Antwoord 35

Een Blue card houder is niet inburgeringsplichtig omdat de houder voor een tijdelijk verblijfsdoel in Nederland verblijft.

Vraag 36

Zijn er nog wachttijden bij het examenonderdeel ONA en om hoeveel inburgeraars en vertraging gaat het?

Antwoord 36

Voor de zomer was nog sprake van 17 weken wachten (peildatum 18 april) voordat ONA-examen gedaan kon worden. Dat is na een korte piek de afgelopen zomer gestaag aan het dalen en zit inmiddels op 14 weken (peildatum 26 oktober 2018). Dat is echter nog steeds te lang en inburgeraars die vertraging oplopen door het te lange wachten bij het ONA-examen worden hiervoor nog steeds gecompenseerd. Op 26 oktober waren er nog 1.309 personen die ingepland moesten worden voor een eindgesprek. Er worden in oktober en november extra examinatoren opgeleid. En via een wijziging van het Besluit inburgering wordt geregeld dat werkenden worden vrijgesteld van ONA en wordt mogelijk gemaakt om met één examinator (en een verslaglegger) te werken bij het eindgesprek in plaats van twee examinatoren. Verwachte inwerkingtreding hiervan is 1 april 2019.

Vraag 37

Uit hoeveel inburgeringsplichtigen bestaan de cohorten 2013 tot en met 2018?

Antwoord 37

Vraag 38

Hoeveel inburgeringsplichtigen uit de cohorten 2013 tot en met 2018 hebben aan hun inburgeringsplicht voldaan?

Antwoord 38

Zie het antwoord op vraag 37.

Vraag 39

Hoeveel inburgeringsplichtigen uit de cohorten 2013 tot en met 2018 zijn ontheven van hun inburgeringsplicht en op welke grond?

Antwoord 39

Medisch: Ontheven vanwege psychische, lichamelijke of verstandelijke beperkingen.

Aantoonbaar geleverde inspanning: Als iemand minstens 600 uur les heeft gevolgd (bij een opleidingsinstelling met het Blik op Werk keurmerk) en tenminste vier keer geprobeerd heeft om het examen te halen, maar niet is geslaagd, kan ontheffing «wegens aantoonbaar geleverde inspanning» worden verleend. Na 600 uur alfabetiseringsonderwijs (al dan niet in combinatie met inburgeringsonderwijs) bij een instelling met Blik op Werk keurmerk kan deze ontheffing ook worden verleend op basis van de uitkomst van een door DUO af te nemen toets.

Overig: Ontheffing omdat de inburgeringsplichtige aantoonbaar al voldoende ingeburgerd is.

Vraag 40

Hoeveel inburgeringsplichtigen uit de cohorten 2013 tot en met 2015 hebben de inburgeringstermijn van drie jaar verwijtbaar overschreden?

Antwoord 40

Bij verwijtbaar niet inburgeren binnen de gestelde termijn wordt een boete opgelegd.

Vraag 41

Is er budget beschikbaar voor het breed offensief om mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen?

Antwoord 41

Zoals aangegeven in de brief van de Staatssecretaris van SZW van 7 september jl. wordt met betrokken partijen het breed offensief nader uitgewerkt. De Tweede Kamer zal voor de SZW-begrotingsbehandeling worden geïnformeerd over de stand van zaken.

Vraag 42

Hoeveel is er afgelopen jaren bezuinigd (efficiencykorting) op de Sociale Werkvoorziening (Sw) en hoeveel staat er voor komende jaren/structureel in de boeken?

Antwoord 42

In de 4^e nota van wijziging bij de invoering van de Participatiewet is over de efficiencykorting het volgende opgenomen: «Deze rijksbijdrage per plek neemt jaarlijks met ongeveer € 500 per jaar af, van circa € 25.900 in 2014 tot circa € 22.700 structureel met ingang van 2020». Het volume in de Wsw in 2020 is geraamd op circa 68.000 arbeidsjaren. Het macrobedrag van de efficiencykorting bedraagt in 2020 dus circa € 220 miljoen. Vanaf 2021 neemt dit macrobedrag jaarlijks af, omdat het volume in de Wsw afneemt en structureel (2048) is de besparing nul, omdat de Wsw dan volledig is leeggestroomd. Vanaf 2021 staat geen extra bezuiniging in de boeken.

Vraag 43

Wat zijn de tekorten met betrekking tot het Europees Sociaal Fonds (ESF) voor de jaren 2018 tot en met 2020?

Antwoord 43

Er is geen sprake van tekorten met het Europees Sociaal Fonds (ESF).

De arbeidsmarktregio’s maken met succes gebruik van de beschikbare ESF-middelen. De keerzijde is dat het voor de arbeidsmarktregio’s beschikbare budget voor de programmaperiode 2014–2020 inmiddels volledig is toegezegd en dat geen laatste subsidieronde zal plaatsvinden.

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen over de rijksbegroting 2019 heeft de Tweede Kamer op 21 september jongstleden de motie Segers c.s. aangenomen. Volgend hierop is er een eenmalige impuls van € 17 miljoen beschikbaar voor het creëren van baankansen voor kwetsbare jongeren uit het praktijkonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs. De impuls draagt bij aan de continuïteit van de dienstverlening aan de doelgroep en aan de borging van de opgebouwde infrastructuren en samenwerkingsverbanden in de arbeidsmarktregio’s waarmee reeds goede ervaringen zijn opgedaan via het ESF.

Vraag 44

Hoeveel inburgeringsplichtigen uit de cohorten 2013 tot en met 2015 hebben een sanctie opgelegd gekregen als gevolg van het verwijtbaar niet inburgeren binnen de gestelde termijn en welke sanctie betreft het?

Antwoord 44

Zie het antwoord op vraag 40.

Vraag 45

Hoeveel inburgeringsplichtigen uit de cohorten 2013 tot en met 2015 hebben verlenging gekregen van de inburgeringstermijn en op welke grond?

Antwoord 45

In de onderstaande tabel staat het aantal personen per cohort dat de aangegeven soort verlenging heeft gekregen.

Verlenging vanwege lang verblijf in AZC: Indien een inburgeringsplichtige na afgifte van de beschikking meer dan twee maanden in een AZC verblijft en daardoor geen cursus kan starten in zijn uiteindelijke woonplaats, wordt een overeenkomstige verlenging gegeven.

Verlenging op basis van datum kennisgeving: De kennisgeving wordt door DUO verstuurd binnen twee maanden na de bekendmaking van de inwilligende beschikking door de IND. In ongeveer 30% van de gevallen duurt het langer omdat de gegevens niet compleet zijn (gemiddeld een maand langer). Indien er meer dan twee maanden zit tussen de afgifte van de beschikking van de IND en de kennisgeving van DUO, krijgt de inburgeringsplichtige een overeenkomstige verlenging van zijn inburgeringstermijn. Immers, met het versturen van de kennisgeving is de inburgeringsplichtige pas volledig geïnformeerd over zijn plichten en mogelijkheden. Ook is dan de controle van persoons- en verblijfsgegevens uitgevoerd, die nodig is voor het beoordelen van de inburgeringsplicht en een leningaanvraag. Bij samenloop van deze verlenging met een verlenging op basis van lang verblijf in AZC wordt alleen de langste verlenging toegekend. De verlengingen op basis van datum kennisgeving en op basis van lang verblijf in AZC worden dus niet gestapeld. Andersoortige verlengingen kunnen wel gestapeld worden.

Verlenging wegens alfabetisering: Analfabete inburgeringsplichtigen kunnen een verlenging van maximaal 2 jaar krijgen om te leren lezen en schrijven.

Verlenging ter compensatie voor wachttijden: Inburgeringsplichtigen die wegens lange wachttijden voor de inburgeringsexamens niet op tijd examen hebben kunnen doen, worden hiervoor gecompenseerd in hun inburgeringstermijn.

Overige verlengingen: Daarnaast is verlenging mogelijk wegens langdurige ziekte, zwangerschap of andere bijzondere omstandigheden. De duur van deze verlengingen is afhankelijk van de betreffende situatie.

Verlenging wegens aantoonbaar geleverde inspanning: Als een inburgeringsplichtige niet binnen de (verlengde) inburgeringstermijn aan zijn inburgeringsplicht heeft voldaan, maar wel inspanningen daartoe geleverd heeft, wordt een verlenging van maximaal 2 jaar toegekend. De verlenging wordt alleen toegekend als de inburgeringsplichtige minimaal 300 uur les heeft gevolgd bij een opleidingsinstelling met Blik-op-Werkkeurmerk en alle niet behaalde examens ten minste twee keer heeft afgelegd.

Vraag 46

Hoeveel inburgeringsplichtigen uit de cohorten 2013 tot en met 2018 zijn gestart met hun inburgeringstraject?

Antwoord 46

Inburgering is de eigen verantwoordelijkheid van de inburgeringsplichtige. De inburgeringsplichtige bepaalt zelf hoe hij/zij zich voorbereid of het examen. De meesten kiezen voor een cursus, maar zelfstudie is ook mogelijk. In de onderstaande tabel staat aangegeven van hoeveel inburgeringsplichtigen per cohort bij DUO bekend is dat zij bezig zijn met inburgeren (bijvoorbeeld doordat ze een lening hebben aangevraagd of een examenpoging hebben gedaan).

Het is niet mogelijk aan te geven hoeveel personen nog niet zijn gestart met hun inburgeringstraject. Iemand waarvan bij DUO nog geen activiteit bekend is, kan immers wel bezig zijn met zelfstudie.

Vraag 47

Hoeveel inburgeringsplichtigen uit de cohorten 2013 tot en met 2018 zijn nog niet gestart met het inburgeringstraject?

Antwoord 47

Zie het antwoord op vraag 46.

Vraag 48

Hoeveel inburgeraars uit de cohorten 2013 tot en met 2018 hebben staatsexamen gedaan of zullen dit naar verwachting doen?

Antwoord 48

In de onderstaande tabel staan de inburgeringsplichtigen die per cohort een of meerdere taalonderdelen Staatsexamen hebben gedaan, en geen examenpogingen op het niveau van het inburgeringsexamen hebben gedaan. Hoeveel personen daarnaast nog Staatsexamen gaan doen, is niet goed in te schatten.

Vraag 49

Welke inspanningen zijn er geleverd om te bevorderen dat inburgeraars die in staat zijn het staatsexamen af te leggen, dit ook doen?

Antwoord 49

In de Handleiding van Blik op Werk (2018) is als verplichting opgenomen dat cursusaanbieders een intaketoets afnemen om het juiste opleidingsniveau vast te stellen en te adviseren over de juiste cursus.

Het «risico» om, door in te zetten op een hoger taalniveau, niet op tijd aan de inburgeringsplicht te voldoen, is verkleind doordat uren NT2 (niveau Staatsexamen) en examenpogingen NT2 vanaf 1 juli 2018 meetellen voor een ontheffing vanwege aantoonbaar geleverde inspanning en voor verlenging vanwege niet verwijtbaarheid.

Op de website van DUO wordt expliciet aandacht gegeven aan de mogelijkheid het staatsexamen te doen.

Bron «U leert het beste Nederlands met de cursus Nederlands als 2e taal (NT2)». https://inburgeren.nl/u-gaat-inburgeren/cursus-kiezen.jsp

Vraag 50

Welke inspanningen zijn er geleverd om inburgeraars in te lichten over de mogelijkheden van het doen van staatsexamen?

Antwoord 50

Zie het antwoord op vraag 49.

Vraag 51

Wanneer kan de Kamer de in het algemeen overleg Inburgering en Integratie van 4 juli 2018 toegezegde verkenning tegemoet zien naar de mogelijkheid om sancties op te leggen bij onvoldoende inspanning om in te burgeren?

Antwoord 51

Dit zal betrokken worden bij de verdere uitwerking van de veranderopgave inburgering waarover uw Kamer in de eerste helft van 2019 wordt ingelicht.

Vraag 52

Constaterende dat de Nationaal Rapporteur Mensenhandel en Seksueel Geweld tegen Kinderen al jaren wijst op onvoldoende capaciteit bij de Inspectie SZW Dienst Opsporing (ISZW-DO) en het Openbaar Ministerie (OM) voor de aanpak van arbeidsuitbuiting, hoe wordt dit concreet aangepakt? Hoeveel extra budget gaat er naar arbeidsuitbuiting?

Vraag 53

In het kader van de implementatie van het International Labour Organization (ILO) Forced Labour Protocol, welke prioriteit en capaciteit komt er in de begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) voor de aanpak van mensenhandel wat betreft strafrechtelijke arbeidsuitbuiting?

Antwoord 52 en 53

In het Regeerakkoord wordt € 50 miljoen per jaar vrijgemaakt voor de handhavingsketen van de Inspectie SZW conform het Inspectie Control Framework (ICF). Ruim de helft van deze extra middelen zullen worden ingezet voor de bevordering van «eerlijk werk», waar de programmatische aanpak van arbeidsuitbuiting, onderdeel van is. Met deze extra middelen kan de Inspectie haar activiteiten in de programma’s intensiveren. In het meerjarenplan 2019–2022 van de Inspectie SZW worden voor de komende vier jaar de prioriteiten van de Inspectie gesteld op grond van de Inspectiebrede risico- en omgevingsanalyse en het ICF. Dit meerjarenplan wordt aan uw Kamer toegezonden.

Vraag 54

Vindt u het, los van formeel juridische argumenten, en met de kennis en inzichten van nu, nog steeds moreel verdedigbaar dat Surinaamse Nederlanders in de periode dat zij in Suriname woonden geen AOW opbouwden en pas AOW opbouwen sinds zij in Nederland zijn?

Antwoord 54

Ja. Nederland en Suriname hebben destijds gezamenlijk besloten dat beide landen verantwoordelijk zijn voor de eigen sociale zekerheid. Dit betekent dat Suriname en niet Nederland verantwoordelijk is voor de pensioenopbouw van de Surinaamse Nederlanders voor de periode dat zij in Suriname woonden. De Minister wil en kan de situatie van het AOW-tekort van Surinamers niet veranderen. Het alsnog uitkeren van AOW aan deze (voormalig) ingezetenen zou leiden tot ongelijke behandeling met andere ingezetenen van niet-Nederlandse herkomst en met mensen die als ingezetene gedurende hun werkzame leven een bijdrage hebben geleverd aan de AOW.

In Nederland is overigens een vangnet ontwikkeld voor personen die geen recht hebben op een volledig AOW-pensioen en die geen of weinig ander inkomen hebben: zij kunnen bij de SVB een aanvullende inkomensvoorziening ouderen (AIO) aanvragen. Deze AIO bevat een inkomens- en vermogenstoets.

Vraag 55

Waar gaat de € 50 miljoen vanwege het verhogen van de taaleis van inburgeraars naartoe?

Antwoord 55

De besteding van de middelen in het komende begrotingsjaar wordt afgestemd op maatregelen die in de aanloop van het nieuwe stelsel getroffen moeten worden. Denk hierbij aan het faciliteren van gemeenten in het ontwikkelen van werkwijzen die recht doen aan het nieuwe stelsel maar ook bijdragen aan het succesvol laten inburgeren en participeren van huidige inburgeraars. Een deel van deze middelen wordt gereserveerd om werkwijzen en instrumenten uit te testen via pilots. Voorts zullen er ICT-systemen van relevante partijen (bijvoorbeeld IND, DUO, COA en gemeenten) aan elkaar gekoppeld dienen te worden en zal regionale samenwerking tussen gemeenten bevorderd worden.

Vraag 56

Wat is de hoogte van de gemiddelde lening van inburgeraars die hun lening niet krijgen kwijtgescholden?

Antwoord 56

Bij de beantwoording van deze vraag wordt bij de asielmigranten uitgegaan van degene die voldaan hebben aan de inburgeringsverplichting maar dat niet hebben gedaan binnen de termijn waarbij kwijtschelding geldt.

Voor asielmigranten bedraagt de gemiddelde terug te betalen lening € 6.400.

Voor de gezinsmigranten en overige migranten bedraagt de gemiddelde terug te betalen lening € 3.400.

Vraag 57

Hoeveel inburgeraars onder het huidige inburgeringsstelsel (introductie 2013) hebben niet voldaan aan de inburgeringseisen en zijn daardoor verplicht hun lening terug te betalen?

Antwoord 57

Bij de beantwoording van deze vraag wordt uitgegaan van de asielmigranten die wel hun inburgeringsexamen hebben gehaald maar niet binnen de wettelijk gestelde termijn die geldt om in aanmerking te komen voor vrijstelling van de terugbetaling verplichting. Dit aantal bedraagt op 11 september 2018 102 asielmigranten.

Vraag 58

Hoeveel inburgeraars, volgens de ramingen, zullen tot en met de intreding van het nieuwe inburgeringsstelsel niet voldoen aan de inburgeringseisen?

Antwoord 58

Dit is nog niet goed in te schatten. Op dit moment is van cohort 2013 nog zo’n 10% inburgeringsplichtig en van cohort 2014 zo’n 18%, maar deze percentages dalen nog steeds.

Vraag 59

Hoe hoog is het openstaande bedrag dat inburgeraars onder het huidige inburgeringsstelsel moeten afbetalen aan leningen?

Antwoord 59

Het openstaande bedrag aan leningen onder het huidige inburgeringsstelsel bedraagt per 30 september 2018 circa € 383,6 miljoen. Hoeveel hiervan zal worden terugbetaald is onder andere afhankelijk van het aantal asielmigranten die vrijstelling krijgen van de terugbetalingsverplichting (omdat zij nog aan hun inburgeringsverplichting gaan voldoen) en van de inkomenstoets die gehanteerd wordt ter bepaling van het terugbetalingsvermogen van de inburgeraars die hun lening moeten terugbetalen.

Vraag 60

Wat is de gemiddelde rijksbijdrage aan agentschap Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) per inburgeraar?

Antwoord 60

Uitgaande van de actieve inburgeraars tussen 1-1-2017 en 1-1-2018 is de rijksbijdrage over 2017 per inburgeraar circa € 165,00 per jaar geweest. Met deze middelen zorgt DUO voor de administratieve afhandeling van de inburgering en voor de organisatie van de inburgeringsexamens.

Vraag 61

Hoeveel geld verwacht u aan leningen te moeten kwijtschelden van inburgeraars omdat zij het niet tijdig kunnen afbetalen?

Antwoord 61

Van asielmigranten die (inclusief verleend uitstel) tijdig inburgeren behoeven de leningen niet terug te worden betaald. Degenen die niet aan deze eis voldoen, moeten naar draagkracht terugbetalen. Dat betekent dat in veel gevallen – de meeste migranten hebben immers een beperkt inkomen – de lening grotendeels zal worden kwijtgescholden.

De overige migranten – een kleinere groep met een gemiddeld lager leenbedrag – dienen de lening wel terug te betalen. Dat geschiedt ook op basis van het draagkrachtbeginsel. Aangenomen is dat ook hier een groot deel van de leningen wordt kwijtgescholden.

Vraag 62

Wat kost het om alle soorten openbaar vervoer (OV) gratis te maken voor 65-plussers?

Vraag 63

Wat kost het om alle soorten OV gratis te maken voor mensen met een bruto inkomen onder 120% van het Wettelijk minimumloon (Wml)?

Vraag 64

Wat kost het om alle soorten OV gratis te maken voor iedereen?

Antwoord 62, 63 en 64

De Staatssecretaris van IenW geeft aan dat het lastig is om een indicatie te geven van de kosten van gratis openbaar vervoer voor iedereen of naar de gevraagde deelverzamelingen omdat er veel aannames gedaan moeten worden. Wanneer bijvoorbeeld uitgegaan wordt van een generieke regeling voor alle 3,2 miljoen 65-plussers dan kost dat veel meer dan wanneer gerekend wordt met het aantal reizigerskilometers dat deze doelgroep aflegt en in de toekomst naar schatting af zal leggen indien het vervoer voor hen gratis zou zijn. Hetzelfde geldt voor mensen met een brutoinkomen onder 120% van het Wettelijk minimumloon.

Wat buiten kijf staat is dat gratis openbaar vervoer veel geld kost, en naar schatting bij dit soort grote groepen al snel om meerdere miljarden euro’s per jaar gaat. Als voorbeeld kan gekeken worden naar de OV-studentenkaart. Die staat komend jaar voor meer dan € 0,9 miljard op de begroting van OCW, maar die kaart geeft niet het recht om altijd gratis te mogen reizen en de groep is beduidend kleiner.

Naast het directe kostenplaatje is het ook belangrijk om te onderkennen dat gratis openbaar vervoer impact zal hebben op de omvang van het gebruik van OV-voorzieningen en daarmee indirect impact zal hebben op toekomstige investeringskosten in materieel, personeel en infrastructuur maar ook bijvoorbeeld in maatregelen om de sociale veiligheid te kunnen blijven borgen.

In 2007 zijn er door het toenmalige Ministerie van Verkeer en Waterstaat (VenW) pilots uitgevoerd met gratis of goedkoop openbaar vervoer. De eindevaluatierapporten van deze experimenten zijn in 2008 aan uw Kamer gestuurd3.

Vraag 65

In hoeverre voldoet de Wet werk en zekerheid (Wwz) aan de eerdere uitgangspunten van toenmalig Minister van SZW Asscher, namelijk het ontslag simpeler en goedkoper maken voor werkgevers? Kan dit worden toegelicht met cijfers?

Antwoord 65

Met de Wwz is het stelsel van flexibele arbeid, het ontslagrecht en de WW veranderd. Met de wijziging van het ontslagrecht, is beoogd om tot een eenduidiger, sneller, eerlijker en minder kostbaar ontslagrecht te komen. Om na te gaan of deze doelen ook daadwerkelijk worden bereikt is een goede monitoring en evaluatie van de wet van belang. In dat verband wordt uw Kamer halfjaarlijks voorzien van rapportages om de uitwerking van de Wwz in de praktijk te monitoren. Conform de toezegging van zijn ambtsvoorganger zal de Minister de Wwz in zijn geheel evalueren in 2020, inclusief de effecten op het gewijzigde ontslagrecht.

Omdat op grond van signalen uit de samenleving bleek dat het met de Wwz ingevoerde systeem er nog niet voldoende in slaagt om werkgevers en werkenden te ondersteunen bij het aangaan van een arbeidsrelatie die past bij hun behoeften en bij de aard van het werk, wordt momenteel een aantal noodzakelijke stappen gezet die bijdragen aan het bewerkstelligen van een nieuwe balans op de arbeidsmarkt. In het regeerakkoord is vastgesteld dat daartoe onder andere, om het huidige ontslagstelsel een ruimer bereik te geven, de zogenoemde cumulatiegrond zal worden geïntroduceerd, die het mogelijk maakt een arbeidsovereenkomst te beëindigen bij een combinatie van omstandigheden uit meerdere limitatief in de wet genoemde ontslaggronden. Inmiddels is in dat kader het wetvoorstel Wet arbeidsmarkt in balans (WAB) toegezonden aan uw Kamer.

Vraag 66

Is het toekennen van een billijke vergoeding toe- of afgenomen sinds de Wwz? Kan dit worden toegelicht met cijfers?

Antwoord 66

Een billijke vergoeding kan sinds de inwerkingtreding van de Wwz worden toegekend als sprake is van ernstig verwijtbaar handelen van de werkgever. Onder andere door het Hugo Sinzheimer Instituut van de Universiteit van Amsterdam is onderzocht of het criterium «ernstig verwijtbaar handelen of nalaten» alleen in uitzonderlijke gevallen wordt aangenomen en of daarmee het beoogde doel van deze regeling is bereikt. In dit onderzoek, waarvan de resultaten bekend zijn, is vastgesteld dat in de gepubliceerde rechtspraak in de periode 1 juli 2015 – 1 oktober 2017 in 74 van 1.041 ontslagzaken een billijke vergoeding is toegekend. De conclusie van dit onderzoek is dat de rechter kritisch toetst en niet snel tot het oordeel komt dat sprake is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten en slechts in uitzonderlijke gevallen een billijke vergoeding toekent (Tweede Kamer, 34 351, nr. 26).

Vraag 67

Is het ontslaan van werknemers voor werkgevers moeilijker of makkelijker geworden sinds de Wwz? Kan dit worden toegelicht met cijfers?

Antwoord 67

Zie het antwoord op vraag 65.

Vraag 68

Hoe vaak wordt het instrument waarschuwingen ingezet in ontslagdossiers?

Antwoord 68

Het instrument waarschuwingen is geen wettelijk vastgelegd instrument. Het geven van een waarschuwing kan door werkgevers gebruikt worden om een werknemer erop te wijzen dat bepaald gedrag niet wordt getolereerd, en voor zover dit schriftelijk gebeurt zal het in een personeelsdossier worden opgenomen. Indien het onwenselijke gedrag ondanks waarschuwingen aanhoudt, kan dat voor een werkgever aanleiding zijn om tot ontslag over te gaan. Er zijn geen cijfers bekend hoe vaak waarschuwingen onderdeel uitmaken van het ontslagdossier.

Vraag 69

Toetst een rechter of de waarschuwingen in een dossier wel terecht zijn?

Antwoord 69

Onder de Wwz kan de rechter de arbeidsovereenkomst alleen ontbinden als daarvoor een redelijke grond aanwezig is. De oordeelsvorming van de rechter over de aanwezigheid van een redelijke grond vindt plaats op basis van alle feiten en omstandigheden zoals die door partijen tijdens de procedure worden aangedragen, daarbij inbegrepen eventueel door de werkgever gegeven waarschuwing(en). De werkgever zal aannemelijk moeten maken dat de gegeven waarschuwing(en) gezien de omstandigheden terecht en zorgvuldig gegeven is, en dat deze waarschuwingen vervolgens (al dan niet in combinatie met andere factoren) een redelijke grond voor ontslag opleveren. Het oordeel van de rechter is gebaseerd op alle door partijen aangedragen omstandigheden, en dus ook het verweer van de werknemer op deze waarschuwingen.

Vraag 70

Zijn er signalen dat het instrument waarschuwingen oneigenlijk gebruikt wordt om een dossier op te bouwen, dat dient om een werknemer te ontslaan? Is hier onderzoek naar gedaan? Zo nee, bent u bereid om hier onderzoek naar te doen? Zo nee, wilt u het betrekken bij de evaluatie van de Wwz?

Antwoord 70

Hier is geen onderzoek naar gedaan. Voor zover een werkgever al oneigenlijk gebruik zou maken van waarschuwingen ten behoeve van dossieropbouw, is het gezien de rechterlijke toets (of er een redelijke grond voor ontslag is) niet aannemelijk dat een rechter tot dat oordeel komt als de waarschuwingen ten onrechte zijn gegeven (oneigenlijk worden gebruikt). De werkgever zal aannemelijk moeten maken dat de gegeven waarschuwing(en) gezien de omstandigheden terecht en zorgvuldig gegeven is, en dat deze waarschuwingen vervolgens (al dan niet in combinatie met andere factoren) een redelijke grond voor ontslag opleveren. Het oordeel van de rechter is gebaseerd op alle door partijen aangedragen omstandigheden, en dus ook het verweer van de werknemer op deze waarschuwingen. Gezien de inhoudelijke toetst door de rechter, zal het instrument waarschuwingen als afzonderlijk element geen deel uitmaken van de evaluatie.

Vraag 71

Hoeveel gemeenten hebben beleid voor de huisvesting voor arbeidsmigranten?

Antwoord 71

Gemeenten kunnen hun beleid voor de huisvesting van specifieke doelgroepen, waaronder arbeidsmigranten, op hun eigen manier vormgeven. In veel gemeenten vallen arbeidsmigranten onder de verzamelnoemer «urgente doelgroepen». Uit de monitor prestatieafspraken 20184 blijkt dat in 67% van de gemaakte afspraken tussen een gemeente en een woningcorporatie de huisvesting van urgente doelgroepen een onderwerp is. In 25 afspraken gaat het zelfs concreet over de huisvesting van arbeidsmigranten.

Dat een gemeente geen prestatieafspraken heeft specifiek over de huisvesting van arbeidsmigranten hoeft overigens niet te betekenen dat die gemeente geen beleid heeft op dit gebied. De prestatieafspraken gaan immers slechts over het voorstel van de corporatie voor de huisvesting van arbeidsmigranten en afspraken kunnen ook met andere partijen worden gemaakt. Uit een analyse van de lokale en regionale woonvisies uit 20175 blijkt dat alle onderzochte woonvisies melding maken van bijzondere doelgroepen en dat 35% van de gemeenten die als prioriteit aanmerkt. Specifiek de huisvesting van arbeidsmigranten wordt bij 30% van de onderzochte woonvisies genoemd.

Vraag 72

Welke maatregelen worden door gemeenten genomen om adequate huisvesting voor arbeidsmigranten te organiseren en welke resultaten heeft dit opgeleverd?

Antwoord 72

Het woonbeleid is gedecentraliseerd en gemeenten kunnen dus hun eigen afwegingen maken in hun beleidskeuzes. Gemeenten en provincies zijn daarbij de partijen die besluiten kunnen nemen over aantallen nieuw te bouwen woningen en die de procedures rondom de bouw vormgeven. In vervolg op de Nationale Verklaring huisvesting arbeidsmigranten zijn tot en met 2016 ruim 30.500 plekken gerealiseerd (zie ook antwoord op vraag 73). Verder kunnen gemeenten een specifieke doelgroep opnemen in hun woonvisie, waardoor zij met een lokale woningcorporatie prestatieafspraken kunnen maken over de huisvesting van deze doelgroep. Zoals geantwoord op vraag 71 blijkt uit de monitor prestatieafspraken 2018 dat het in 25 afspraken gaat over de huisvesting van arbeidsmigranten.

Daarnaast hebben gemeenten verschillende instrumenten om het splitsen en verkameren van woningen vergunningplichtig te maken.

Vraag 73

Hoeveel extra huisvestingsplekken zijn er door gemeenten in de afgelopen zeven jaar gerealiseerd na het advies van de tijdelijke parlementaire commissie Lessen uit recente arbeidsmigratie (LURA)?

Antwoord 73

Naar aanleiding van de Tijdelijke commissie LURA is de Nationale Verklaring huisvesting arbeidsmigranten opgesteld en ondertekend door verschillende regio’s. Vanuit deze Verklaring hebben negen regio’s zelf regionale afspraken gemaakt over een te behalen aantal huisvestingsplekken voor arbeidsmigranten. Wanneer deze bij elkaar worden opgeteld kwam de totale opgave uit op 31.000 plekken. Een uitvraag leert dat er tot en met 2016 ruim 30.500 plekken zijn gerealiseerd.

Vraag 74

Hoe vaak gaan gemeenten akkoord met initiatieven om adequate huisvesting voor arbeidsmigranten te realiseren?

Antwoord 74

Er wordt niet bijgehouden hoe vaak gemeenten akkoord gaan met specifieke huisvestingsprojecten. Het is aan de gemeente en de provincie om de afweging te maken of een specifiek project passend is in de huisvestingsbehoefte en of dit past binnen de gestelde kaders van de ruimtelijke ordening.

Vraag 75

Welke maatregelen neemt u om gemeenten te bewegen tot adequate huisvesting voor arbeidsmigranten?

Antwoord 75

Door het kabinet wordt breed ingezet op kwalitatief goede huisvesting voor arbeidsmigranten. Sinds 1 januari 2017 geldt het verbod op inhoudingen en verrekeningen op het wettelijk minimumloon. Huisvesting vormt daar een van de uitzonderingen op. Er mag voor huisvesting maximaal 25% ingehouden worden op het wettelijk minimumloon onder strikte voorwaarden. Eén van de voorwaarden voor inhoudingen voor huisvesting is dat de huisvesting moet voldoen aan de kwaliteitseisen die zijn overeengekomen in de cao tussen sociale partners. Daarnaast dienen deze kwaliteitseisen te zijn gecontroleerd door een geaccrediteerde instelling. Een voorbeeld van een dergelijke normenset met geaccrediteerde controlerende instellingen is het keurmerk van de Stichting Normering Flexwonen (SNF).

De Minister van BZK gaat bovendien in vijf regio’s met een krappe woningmarkt het gesprek aan om afspraken te maken over de woningbouw. In regio’s waar de huisvesting van arbeidsmigranten ook tot de opgave behoort, zal dit ook geagendeerd worden.

Vraag 76

Hoeveel zou het kosten om alle Surinaams-Nederlandse AOW-gerechtigden een volledige AOW te geven, waarbij hun levensjaren in Suriname worden opgeteld aan de levensjaren in Nederland?

Antwoord 76

Gelet op het antwoord bij vraag 54 kan dit niet aan de orde zijn.

Vraag 77

Hoe is de pensioenopbouw voor de eilanden Curaçao, Aruba en Sint Maarten?

Antwoord 77

Curaçao, Aruba en Sint Maarten zijn zelfstandige landen die zelf verantwoordelijk zijn voor hun pensioenstelsel. Deze drie landen kennen net als Nederland een pensioenstelsel met drie pijlers: een basispensioen, eventuele opbouw van een aanvullend pensioen zoals afgesproken tussen werkgevers en werknemers en de mogelijkheid individueel te sparen voor een pensioen in de derde pijler. Nederland is niet betrokken bij de invulling van deze pijlers.

Vraag 78

Hoe is de pensioenopbouw geregeld op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba (BES-eilanden)?

Antwoord 78

Net als in het Europees deel van Nederland kent het pensioenstelsel op de BES drie pijlers, waarin pensioen kan worden opgebouwd. Het basispensioen – de eerste pijler – wordt gevormd door de Wet Algemene Ouderdomsverzekering BES (AOV). Hiernaast kan pensioen opgebouwd worden in de tweede pijler, het aanvullend pensioen. Het aanvullend pensioen wordt door sociale partners bepaald en wordt door hen ondergebracht bij een pensioenuitvoerder, te weten een verzekeraar of pensioenfonds. Op dit moment is Pensioenfonds Caribisch Nederland (PCN), waar het aanvullend pensioen van de ambtenaren op de BES is ondergebracht, het enige pensioenfonds op de BES-eilanden. Tot slot hebben de inwoners van Caribisch Nederland de mogelijkheid zelf, in de derde pijler, te sparen voor hun pensioen.

Vraag 79

Kunt u een overzicht geven van de rekenrente van de pensioenstelsels in alle andere landen van de Europese Unie (EU)?

Antwoord 79

Een overzicht van de actuele rekenrente in alle 28 EU-landen is niet beschikbaar. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de rekenrentes die in 2016 werden gehanteerd in de EU-landen met een betekenisvolle IORP-sector (> € 500 miljoen).

Hierbij moet worden bedacht dat disconteringsvoeten tussen landen moeilijk vergelijkbaar zijn. Zo moet worden meegewogen dat de inrichting van het stelsel tussen landen flink kan verschillen en dat in enkele landen de werkgever garant staat voor de pensioenverplichtingen (onder andere gebruikelijk in het VK en Ierland) of anderszins reserves op de bedrijfsbalans aanhoudt (onder andere Duitsland).

Het is van belang om op te merken is dat de EU-landen met een lage rekenrente – Nederland, Denemarken en Zweden – de landen zijn die al jarenlang het best scoren op de Mercer wereldindex voor pensioenfondsen.

Vraag 80

Klopt het dat in het pensioenakkoord wordt besproken om de indexatiegrenzen van 110% en 125% los te laten? Klopt het dat dit op hetzelfde neerkomt als het loslaten van de absurd lage rekenrente?

Antwoord 80

Binnen de SER wordt op dit moment gesproken over een pensioencontract waarin het streven naar nominale zekerheid wordt losgelaten. Dit zou gevolgen kunnen hebben voor de opbouw van buffers binnen dit contract, maar raakt niet aan de rekenrente.

Vraag 81

Wat is de laatste stand van zaken bij de uitvoering van het Actieplan Arbeidsdiscriminatie?

Antwoord 81

De Staatssecretaris van SZW heeft op 21 juni jl. de Hoofdlijnenbrief Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie 2018 – 2021 (Tweede Kamer, 29 544, nr. 834) aan de Kamer toegezonden. In deze brief wordt aangekondigd hoe het Kabinet de aanpak van arbeidsmarktdiscriminatie in de periode 2018–2021vormgeeft. Tevens is in deze brief een nadere uitwerking van de geschetste maatregelen toegezegd in de vorm van een implementatieplan. Het implementatieplan wordt eind november aan de Kamer toegezonden. Aanvullend geldt dat diverse maatregelen uit de actieplannen Arbeidsmarktdiscriminatie (2014) en Zwangerschapsdiscriminatie (2017) (Tweede Kamer, 29 544, nr. 523; 29 544, nr. 775) nog doorlopen, de Kamer is hierover geïnformeerd middels een bijlage bij de Kamerbrief inzake kabinetsaanpak en voortgangsrapportage over het Nationaal actieprogramma tegen discriminatie (Tweede Kamer, 30 950, nr. 156).

Vraag 82

Wanneer gaat u over tot het instellen van mysteryguests, mysterycalls en undercover acties? Klopt het dat dit het meest effectieve middel is om misstanden bloot te leggen?

Antwoord 82

Zoals aangegeven in de Kamerbrief Aanpak arbeidsmarktdiscriminatie in uitzendsector (Tweede Kamer, 29 544, nr. 822) en benadrukt in de Hoofdlijnenbrief Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie 2018 – 2021 (Tweede Kamer, 29 544, nr. 834) is de Inspectie SZW nader aan het verkennen wat de mogelijkheden zijn om de handhavende rol van de Inspectie SZW met betrekking tot toezicht op discriminatie bij werving en selectie te versterken. De verkenning richt zich op de verschijningsvormen van discriminatie in het werving- en selectieproces, de aangrijpingspunten om daarop invloed uit te oefenen en de vraag welke interventiemix effectief is om het beoogde maatschappelijk effect te bewerkstellingen. Daarbij wordt gekeken naar de uitvoerbaarheid en effectiviteit van een breed scala aan mogelijke instrumenten, waaronder vormen van anonieme controles – de zogeheten mystery calls en mystery guests. De uitkomsten van deze verkenning worden in het implementatieplan, dat in november naar uw Kamer zal worden gestuurd, met u gedeeld. In de uitzendbranche wordt door de Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU) en de Nederlandse Bond van Bemiddelings- en Uitzendondernemingen (NBBU) mysterie call onderzoek door onafhankelijke partijen uitgevoerd onder leden. Dit als onderdeel van de programma’s tegen discriminatie binnen de branche die zij hebben ingericht.

Vraag 83

Wat is uw standpunt over anoniem solliciteren? Zijn de pilots tot nu toe succesvol en verdienen deze een navolging op grotere schaal?

Antwoord 83

Anoniem solliciteren is een mogelijke manier om het gedrag van betrokkenen bij het werving- en selectieproces te veranderen en discriminatie in dit proces zoveel mogelijk tegen te gaan. Er zijn in de afgelopen jaren meerdere pilots met anoniem solliciteren gestart, waaronder in de gemeenten Den Haag en Utrecht en ook in het buitenland.

Deze pilots hebben tot wisselende resultaten en ervaringen geleid. In het algemeen zijn reacties op anoniem solliciteren uit het buitenland gemengd. Het nut van het middel wordt vaak ingezien, maar als men het inzet, dan moet de maatregel in de bredere context van andere maatregelen worden opgenomen. In de in 2016 uitgevoerde Rijksmonitor anoniem solliciteren (Tweede Kamer, 29 544, nr. 760) zijn twee experimenten met anoniem solliciteren onderzocht (gemeenten Den Haag en Utrecht). Hierin kwam naar voren dat medewerkers die betrokken zijn bij de werving- en selectieprocedure de rol van onbewuste vooroordelen bij zichzelf onderschatten. Ook blijkt uit de monitor dat anoniem solliciteren kan bijdragen aan de dialoog binnen de organisatie over de rol van onbewuste vooroordelen in de werving- en selectiefase en het belang van een diverse organisatie. Op deze manier kan anoniem solliciteren een rol spelen in het bijdragen aan het verbeteren van kansen voor arbeidsdeelname voor mensen met een migratieachtergrond. De gemeente Utrecht is gestopt met anonieme sollicitaties mogelijk maken, omdat de effecten te klein bevonden werden. Ook andere gemeenten, waaronder Nijmegen, Groningen en Zwolle, zijn onder andere om deze reden gestopt met anoniem solliciteren mogelijk te maken.

Anoniem solliciteren is slechts een van de manieren voor het tegengaan van discriminatie bij werving- en selectieprocessen. Onderzoek laat bijvoorbeeld zien dat het zichtbaar maken van extra werkervaring, persoonlijke kennismaking of introductie door een vertrouwde partij, kan bijdragen aan het verminderen van het onverklaard verschil bij selectiebeslissingen.

In dat licht wordt in de uitwerking van het vernieuwde Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie – samen met het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA) (Tweede Kamer, 29 544, nr. 821) – in samenwerking met werkgevers en intermediairs ingezet op het opzetten en onderzoeken van verschillende manieren voor het beter vormgeven van werving- en selectieprocessen, zodanig dat onbewuste vooroordelen minder een rol spelen bij de selectiebeslissing. Uw Kamer wordt in november geïnformeerd over het implementatieplan van het Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie.

Vraag 84

Overweegt u om contactstraffen in toe voeren? Zo nee, waarom niet?

Vraag 85

Overweegt u om een racismeregister in te voeren? Zo nee, waarom niet?

Vraag 86

Overweegt u om een educatieve maatregel discriminatie in te voeren? Zo nee, waarom niet?

Vraag 87

Overweegt u om een racismepolitie in te voeren? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 84 tot en met 87

In Nederland heeft iedereen recht op een gelijke behandeling en gelijke kansen. Discriminatie, op welk terrein dan ook, is ontoelaatbaar en behoeft een stevige aanpak. Daarbij is het belangrijk te benadrukken dat het tegengaan van discriminatie een gedeelde verantwoordelijkheid is van de gehele samenleving. Het Kabinet blijft discriminatie doortastend en volhardend aanpakken en stimuleert diversiteit en inclusiviteit. Dit gebeurt via het Nationaal actieprogramma tegen discriminatie en middels diverse programma’s en actieplannen, gericht op onder andere emancipatie, de verdere integratie van mensen met een migratieachtergrond op de arbeidsmarkt en de arbeidsparticipatie van ouderen. Gezamenlijk vormen zij een breed, samenhangend pakket van maatregelen om discriminatie in Nederland terug te dringen.

Voor het tegengaan van specifiek arbeidsmarktdiscriminatie is in het regeerakkoord opgenomen dat het Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie (2014) een vervolg krijgt. De contouren van het nieuwe actieplan heeft uw Kamer in juni van dit jaar ontvangen middels de Hoofdlijnenbrief Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie 2018 – 2021 (Tweede Kamer, 29 544, nr. 834). De verdere uitwerking van het actieplan vindt momenteel plaats en vindt zijn vorm in een implementatieplan. In deze uitwerking van het implementatieplan is de afgelopen maanden samenwerking gezocht met werkgevers, intermediairs, overheden, en maatschappelijke partners. Uw Kamer wordt in november geïnformeerd over het implementatieplan en de diverse maatregelen om arbeidsmarktdiscriminatie aan te pakken.

Vraag 88

Hoeveel werknemers in Nederland werken onder het uitzendbeding? Hoe lang werken zij gemiddeld in een baan? Hoe worden zij werkloos? Welk deel van de werknemers die werken onder het uitzendbeding zijn binnen het afgelopen jaar werkloos geweest, of in de afgelopen jaren meerdere malen werkloos geweest?

Antwoord 88

Er zijn geen gegevens beschikbaar over het aantal werknemers die op een uitzendcontract werken met een uitzendbeding. Cijfers over het aantal uitzendkrachten zijn wel beschikbaar, zie daarvoor het antwoord op vraag 150. Uit onderzoek van het CBS uit 2016 blijkt dat 84,4% van de uitzendkrachten een zogenoemd «fase A» contract hebben (CBS, Uitzendmonitor 2016). Dit is de fase van de eerste 78 gewerkte weken in de uitzendcao’s (ABU en NBBU) op basis waarvan een contract met een uitzendbeding kan worden aangegaan. Hoeveel werknemer in die fase ook daadwerkelijk werken met een contract met een uitzendbeding is niet bekend. Hierbij is ook niet bekend hoeveel van hen werkloos werden. Op basis van onderzoek van CBS bestaat wel inzage in de uitstroom van uitzendkrachten naar een situatie zonder werk, drie jaar na de start als uitzendkracht. Onderstaand figuur geeft daar een overzicht van.

Vraag 89

Wat is de ontwikkeling van de langdurige werkloosheid? Hoe zien de stromen binnen langdurige werkloosheid eruit? Welk deel gaat met pensioen en welk deel trekt zich om andere redenen terug van de arbeidsmarkt?

Antwoord 89

Onderstaande tabellen geven de ontwikkeling van de langdurige werkloosheid voor de periode 2003-Q2 2018 weer.

Vraag 90

Hoe ziet de bevolkingsopbouw van Nederland en van elk van de vijftig grootste gemeenten (G50-gemeenten) in Nederland eruit, in cohorten van steeds tien jaar?

Vraag 91

Hoe zag die bevolkingsopbouw er tien jaar geleden uit?

Antwoord 90 en 91

De in de vragen 90, 91, 93, 94, 96, 97, 98 en 99 opgevraagde informatie kunt u vinden op de website van CBS via de volgende link: [https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2018/45/bevolkingsaantallen-1-1-2008-en-1-1-2018].

Vraag 92

Wat is de verwachting met betrekking tot die bevolkingsopbouw over tien jaar, twintig jaar en veertig jaar?

Antwoord 92

Deze vraag is momenteel niet te beantwoorden. Tijdens de algemeen politieke beschouwingen van 19 en 21 september jongsleden kwam enkele malen de vraag aan bod hoe de omvang en samenstelling van de Nederlandse bevolking op de langere termijn eruitziet en wat de gevolgen daarvan zijn voor de samenleving. Dit leidde tot de breed gesteunde motie Dijkhoff (Tweede Kamer, 35 000, nr. 8). Naar aanleiding van de discussie in de Kamer en de motie is het kabinet voornemens een onderzoek op te zetten waarin de omvang en samenstelling van de bevolking en de gevolgen daarvan voor de Nederlandse samenleving worden verkend. De Minister volstaat op dit moment met verwijzing naar de kabinetsbrief die de Kamer daarover op korte termijn ontvangt.

Vraag 93

Hoe ziet de bevolkingsopbouw per provincie eruit, in cohorten van steeds tien jaar?

Vraag 94

Hoe zag de bevolkingsopbouw per provincie er tien jaar geleden uit?

Antwoord 93 en 94

Zie het antwoord op vraag 90.

Vraag 95

Wat is de verwachting met betrekking tot die opbouw over tien jaar, twintig jaar en veertig jaar?

Antwoord 95

Zie het antwoord op vraag 92.

Vraag 96

Welk percentage, met betrekking tot vraag 90 en 93, per cohort is autochtoon, westers allochtoon en niet-westers allochtoon?

Vraag 97

Hoe is, met betrekking tot vraag 90 en 93, de onderverdeling man-vrouw per cohort?

Vraag 98

Welk percentage, met betrekking tot vraag 91, 92, 94 en 95, per cohort is autochtoon, westers allochtoon en niet-westers allochtoon?

Vraag 99

Hoe is, met betrekking tot vraag 91, 92, 94 en 96, de onderverdeling man-vrouw per cohort?

Antwoord 96 tot en met 99

Zie het antwoord op vraag 90.

Vraag 100

Welk percentage kinderen in ons basisonderwijs is autochtoon, westers allochtoon en niet-westers allochtoon op nationaal niveau?

Vraag 101

Welk percentage kinderen in ons basisonderwijs is autochtoon, westers allochtoon en niet-westers allochtoon per provincie?

Vraag 102

Welk percentage kinderen in ons basisonderwijs is autochtoon, westers allochtoon en niet-westers allochtoon per G50-gemeente?

Vraag 103

Hoe is, met betrekking tot de vragen 100, 101 en 102, de verhouding man-vrouw?

Antwoord 100 tot en met 103

De in de vragen 100 tot en met 103 gevraagde cijfers treft u aan in onderstaande tabel. Deze tabel is door het CBS opgesteld.

Vraag 104

Hoe zagen de percentages, zoals aangegeven in de vragen 100, 101, 102 en 103, er tien jaar geleden uit?

Antwoord 104

Deze cijfers zijn niet beschikbaar. De uiterste datum waarvoor deze cijfers wel beschikbaar zijn is het schooljaar 2011/2012. Deze gegevens treft u aan in de onderstaande tabel. Deze tabel is door het CBS opgesteld.

Vraag 105

Wat is de verwachting met betrekking tot de percentages, zoals aangegeven in de vragen 100, 101, 102 en 103, over tien, twintig en veertig jaar?

Antwoord 105

Zie het antwoord op vraag 92.

Vraag 106

Welk percentage kinderen in ons voortgezet onderwijs is autochtoon, westers allochtoon en niet-westers allochtoon op nationaal niveau?

Vraag 107

Welk percentage kinderen in ons voortgezet onderwijs is autochtoon, westers allochtoon en niet-westers allochtoon per provincie?

Vraag 108

Welk percentage kinderen in ons voortgezet onderwijs is autochtoon, westers allochtoon en niet-westers allochtoon per G50-gemeente?

Vraag 109

Hoe is, met betrekking tot de vragen 106, 107 en 108, de verhouding man-vrouw?

Antwoord 106 tot en met 109

De in de vragen 106 tot en met 109 gevraagde cijfers treft u aan in onderstaande tabel. Deze tabel is door het CBS opgesteld.

Vraag 110

Hoe zagen de percentages, zoals aangegeven in de vragen 106, 107, 108 en 109, er tien jaar geleden uit?

Antwoord 110

De in vraag 110 gevraagde cijfers treft u aan in de tabel hieronder. Deze tabel is door CBS opgesteld.

Vraag 111

Wat is de verwachting met betrekking tot de percentages, zoals aangegeven in de vragen 106, 107, 108 en 109, over tien, twintig en veertig jaar?

Antwoord 111

Zie het antwoord op vraag 92.

Vraag 112

Hoeveel christenen, joden, hindoes, moslims, atheïsten, agnosten en overige aanhangers van levensbeschouwingen telt Nederland momenteel?

Antwoord 112

In 2017 was van de 15-plussers in Nederland 24% Rooms Katholiek, 6% Nederlands Hervormd, 6% PKN, 3% Gereformeerd, 5% Islam terwijl 6% een andere gezindte (waaronder hindoeïsme en boeddhisme) noemt. Over de andere categorieën is geen informatie beschikbaar.

Vraag 113

Hoe is de bepaling van het antwoord op vraag 112 tot stand gekomen?

Antwoord 113

Het antwoord op vraag 112 is gebaseerd op het onderzoek Sociale Samenhang en Welzijn uit 2017. Dit onderzoek is een enquête onder ongeveer 7500 respondenten van 15 jaar of ouder. Uitkomsten zijn o.a. terug te vinden in de CBS-publicatie hierover: Wie is religieus en wie niet https://www.cbs.nl/nl-nl/achtergrond/2018/43/wie-is-religieus-en-wie-niet-.

Vraag 114

Hoe waren de aantallen uit vraag 112 vijf jaar geleden, tien jaar geleden en twintig jaar geleden?

Antwoord 114

Vijf jaar geleden – in 2012 – was van de 15-plussers 26% Rooms-Katholiek, 8% Nederlands Hervormd, 4% Gereformeerd, 6% Protestantse Kerk in Nederland, 5% Islam, 7% andere gezindte. Bron: Onderzoek Sociale Samenhang en Welzijn, CBS.

10 jaar geleden – in 2007 – was van de 18-plussers 28% Rooms-Katholiek, 9% Nederlands Hervormd, 4% Gereformeerd, 6% Protestantse Kerk in Nederland en 10% overig (waaronder Islam, boeddhisme en hindoeïsme). Bron: Enquête Beroepsbevolking, CBS.

20 jaar geleden – in 1997 – was van de 18-plussers 32% Rooms-Katholiek, 15% Nederlands Hervormd, 7% Gereformeerd en 8% overig. Bron: Permanent Onderzoek Leefsituatie, CBS.

Vraag 115

Hoeveel christenen, joden, hindoes, moslims, atheïsten, agnosten en overige aanhangers van levensbeschouwingen telt Nederland over vijf, tien, twintig en veertig jaar?

Antwoord 115

Zie het antwoord op vraag 92.

Vraag 116

Hoeveel moskeeën telt Nederland momenteel en aan hoeveel mensen bieden deze moskeeën plaats?

Antwoord 116

We weten dit niet.

Vraag 117

Hoe waren beide aantallen tien en twintig jaar geleden?

Antwoord 117

Er is geen verplichte centrale registratie van geloofsgenootschappen in Nederland. Daarom worden het aantal gebedshuizen, zoals moskeeën, niet geregistreerd noch gemonitord door de rijksoverheid.

Vraag 118

Wat is de verwachting met betrekking tot beide aantallen over tien, twintig en veertig jaar?

Antwoord 118

Zie het antwoord op vraag 116.

Vraag 119

Waarop zijn deze verwachtingen gebaseerd?

Antwoord 119

Er is geen verplichte centrale registratie van geloofsgenootschappen in Nederland. Daarom worden het aantal gebedshuizen, zoals moskeeën, niet geregistreerd noch gemonitord door de rijksoverheid.

Vraag 120

Hoeveel islamitische stichtingen en instellingen telt Nederland?

Antwoord 120

Zie het antwoord op vraag 116.

Vraag 121

Hoeveel islamitische scholen telt Nederland?

Antwoord 121

Er zijn 49 islamitische basisscholen en 2 islamitische middelbare scholen.

Vraag 122

Hoeveel scholen in Nederland brengen met klassen een bezoek aan een moskee? Hoe vaak komt dit voor?

Antwoord 122

Er worden landelijk geen cijfers bijgehouden over excursies van scholen.

Vraag 123

Hoeveel scholen geven kinderen vrijaf vanwege het einde van de islamitische vastenperiode ramadan, oftewel het Suikerfeest?

Antwoord 123

Hier worden landelijk geen gegevens van bijgehouden. Wel ziet de Inspectie van het Onderwijs erop toe dat leerlingen voldoende onderwijstijd krijgen.

Vraag 124

Hoeveel scholen hebben ondertussen een Nederlandse, op de joods-christelijke cultuur gebaseerde, feestdag ingeruild voor een islamitische gedenkdag?

Antwoord 124

Hier worden landelijk geen gegevens van bijgehouden.

Vraag 125

In hoeveel Nederlandse ziekenhuizen wordt standaard halal voedsel geserveerd?

Antwoord 125

Dat is onbekend. Het staat ziekenhuizen vrij om hier eigen keuzes in te maken.

Vraag 126

Op hoeveel scholen wordt in kantines of als maaltijd halal voedsel geserveerd?

Antwoord 126

Hier worden landelijk geen gegevens van bijgehouden.

Vraag 127

Hoeveel overheidsinstanties (ministeries, provinciehuizen, gemeentehuizen- en kantoren, et cetera) en door een overheid gefinancierde of gesubsidieerde instellingen serveren in hun kantines en restaurants, alsmede tijdens militaire missies standaard halal voedsel?

Antwoord 127

Dat is onbekend. Het staat overheidsgefinancierde organisaties vrij om hier eigen keuzes in te maken.

Vraag 128

Met betrekking tot vraag 124, 125, 126 en 127, in hoeveel van deze gevallen is er ook niet halal voedsel verkrijgbaar en in hoeveel gevallen wordt scholieren, patiënten, medewerkers en gasten een keuze geboden tussen halal en niet halal voedsel?

Antwoord 128

Dat is onbekend. Het staat organisaties vrij om hier eigen keuzes in te maken.

Vraag 129

Hoe groot is het aandeel van halal producten in de Nederlandse voedselindustrie? Welk percentage van het naar Nederland geïmporteerde voedsel is halal en welk percentage van het geëxporteerde voedsel?

Antwoord 129

Het aandeel van halalproducten in de Nederlandse voedselindustrie wordt door de overheid niet bijgehouden. Het aandeel wordt ook niet berekend in de export- en de importstatistieken van agrarische producten.

Halal verklaringen zijn een zaak van private organisaties. Niet van de overheid. De overheid houdt primair toezicht op toepassing van eisen ten aanzien van dierengezondheid en -welzijn, en volksgezondheid.

Vraag 130

In hoeveel slachthuizen in Nederland wordt er op islamitische wijze geslacht en hoeveel slachthuizen zijn geheel islamitisch?

Antwoord 130

Het aandeel van halalproducten in de Nederlandse voedselindustrie wordt door de overheid niet bijgehouden. Het aandeel wordt ook niet berekend in de export- en de importstatistieken van agrarische producten.

Halal verklaringen zijn een zaak van private organisaties. Niet van de overheid. De overheid houdt primair toezicht op toepassing van eisen ten aanzien van dierengezondheid en -welzijn, en volksgezondheid.

Vraag 131

Hoe groot is de kans dat een gemiddelde consument halal voedsel consumeert zonder het te weten?

Antwoord 131

Dat is onbekend. De overheid houdt primair toezicht op toepassing van eisen ten aanzien van dierengezondheid en -welzijn, en volksgezondheid.

Vraag 132

Welke overheden, welke overheidsdiensten en welke door een overheid gefinancierde of gesubsidieerde instellingen voeren een personeelsbeleid waarin rekening wordt gehouden met diversiteit, een afspiegeling van de samenleving en/of (positieve) discriminatie?

Antwoord 132

Er is geen overzicht van overheden en/of instellingen die door het Rijk gesubsidieerd of gefinancierd worden die een personeelsbeleid voeren waarin rekening wordt gehouden met diversiteit, een afspiegeling van de samenleving en/of (positieve) discriminatie. Het Rijk stelt op dit vlak geen voorwaarden op (met uitzondering van de Wet Banenafspraak) omdat er geen wettelijke grondslag is.

Ten aanzien van de werkgever Rijk kan worden gemeld dat wordt gestreefd naar een diverse samenstelling van haar personeelsbestand. In het medio 2018 vastgestelde Strategisch Personeelsbeleid 2025 is «Een inclusieve werkomgeving met divers samengestelde teams» een van de zeven focuspunten en is een aantal nieuwe maatregelen opgenomen om een inclusieve werkomgeving en diversiteit te bevorderen binnen de rijksoverheid. Het gaat hierbij om alle zichtbare en onzichtbare verschillen tussen medewerkers, dus ook competenties, eigenschappen, opleidingsachtergrond, leeftijdsopbouw van teams, et cetera.

Met behulp van subsidie van het Ministerie van SZW is de Stichting van de Arbeid op 2 juli 2015 het project Diversiteit in bedrijf gestart. Het doel van Diversiteit in bedrijf is om sociale partners te stimuleren om diversiteit en inclusie op de werkvloer te bevorderen en individuele werkgevers en werknemers ertoe aan te zetten om te investeren in een diverse samenstelling van het personeelsbestand en een inclusief bedrijfsklimaat.

Een belangrijk onderdeel van Diversiteit in bedrijf is het Charter Diversiteit. Ondertekenaars van het Charter committeren zich om het diversiteitbeleid in hun bedrijf of instelling aan te scherpen, hun interventies helder te formuleren en de resultaten in kaart te brengen en te delen met andere ondertekenaars van het Charter. Ook hier geldt dat diversiteit breed benaderd wordt, hier valt onder andere culturele, etnische en religieuze achtergrond, gender, leeftijd, LHBTI en arbeidsvermogen onder. Momenteel hebben 136 bedrijven en organisaties het Charter ondertekend, waaronder alle ministeries. Ieder ministerie geeft op eigen wijze invulling aan diversiteit en inclusie.

Daarnaast participeert het Ministerie SZW onder meer in een aantal pilotprojecten van het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA) dat gericht is op de verbetering van de arbeidsmarkpositie van Nederlanders met een niet-westerse migratieachtergrond. Voorafgaand aan de begrotingsbehandeling van SZW wordt u geïnformeerd over de laatste stand van zaken van dit programma.

Vraag 133

Hoeveel islamitische voorgangers komen er jaarlijks Nederland in en hoeveel gaan er jaarlijks weer terug naar land van herkomst? Hoe hebben die aantallen zich de laatste tien jaar ontwikkeld en wat is de verwachting voor de komende tien jaar? Welke verblijfsstatus hebben degenen die nu in Nederland aanwezig zijn?

Antwoord 133

De Nederlandse overheid staat neutraal tegenover geloofsovertuiging. Om die reden wordt niet per geloofsrichting bijgehouden hoeveel geestelijk dienaren naar Nederland komen of uit Nederland vertrekken. In de vreemdelingenketen wordt alleen de term «geestelijk dienaar» gehanteerd en bestaat geen definitie van de term «islamitische voorganger». De term «geestelijk dienaar» zegt niets over de betreffende religie. Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat een persoon op basis van een andere verblijfsvergunning verblijft maar wel (islamitisch) geestelijk dienaar is.

Vraag 134

Welke overlegvormen zijn er tussen Nederlandse overheden en islamitische organisaties in Nederland en hoe vaak vinden deze overleggen plaats?

Antwoord 134

Het kabinet kiest voor een flexibele dialoog waarbij afhankelijk van het onderwerp en de probleemstelling de meest relevante gesprekspartners uitgenodigd worden voor overleg. Dit kunnen ook islamitische organisaties zijn. Dit zal ook gelden voor andere overheden, denk bijvoorbeeld aan overleg over veiligheid van moskeeën in gemeenten. De overlegvorm en de frequentie zal aansluiten bij het doel van het overleg.

Vraag 135

Welke moskeeën in Nederland hebben banden met de Moslim Broederschap (al-ikhwan al moslimoen), met Milli Görüs, met Diyanet, met de Süleymanci-beweging, met de beweging van Fethullah Gülen en met andere islamitische organisaties in Nederland en buitenland? Zitten daar organisaties bij die op terreurlijsten staan? Zo ja, welke?

Antwoord 135

Uit het Radar praktijkonderzoek naar SICN (de Süleymanci-beweging), ISN (Diyanet), Milli Görüs en Hizmet (Gülen) blijkt dat SICN 48 lokale organisaties heeft, ISN 143 aangesloten moskeeverenigingen heeft en dat Milli Görüs Noord- en Zuid-Nederland 22 en 19 aangesloten organisaties heeft (bijna allemaal moskeeën). De Hizmet of Gülenbeweging heeft geen moskeeën in Nederland. Er is bij het kabinet geen organisatie bekend die zich in Nederland als moslimbroederschap afficheert. Tevens zijn er bij het kabinet geen islamitische organisaties bekend die hier een vestiging hebben en voorkomen op de nationale sanctielijst terrorisme of op internationale lijsten van terroristische organisaties waar Nederland zich aan gecommitteerd heeft.

Vraag 136

Welke islamitische scholen zijn aan welke Nederlandse of buitenlandse moskeeën verbonden?

Antwoord 136

We hebben hier geen gegevens over.

Vraag 137

Hoeveel islamitische internaten of internaten met banden met moskeeën telt Nederland?

Antwoord 137

Hier wordt landelijk geen registratie van bijgehouden.

Vraag 138

Welke definities hanteert de overheid voor de volgende begrippen: islam, salafisme, islamitisch extremisme, islamitisch radicalisme, islamitisch fundamentalisme en islamitische orthodoxie?

Antwoord 138

Islam: De islam is een monotheïstische godsdienst en een van de drie abrahamitische religies naast het jodendom en christendom.

Salafisme: Het salafisme is een verzamelterm voor fundamentalistische stromingen binnen de soennitische islam.

Islamitisch fundamentalisme: De kern van elke vorm van fundamentalisme is dat deze zich verzet tegen de (her)interpretatie van het morele ideaal ten aanzien van veranderende of veranderde omstandigheden. Binnen de islam richt het fundamentalisme zich op de «Tijd van de Profeet» en de direct daaropvolgende periode waarin metgezellen van Mohammed de leiding over de moslimgemeenschap bezaten. Fundamentalisten beschouwen deze periode als de meest geschikte om volgens de wetten en regels van de Koran te kunnen leven.

Islamitische orthodoxie: De term orthodoxie is afgeleid van het woord orthodoxa: de rechte of zuivere leer. Meestal gaat het om een geloofsbeleving die een absolute, exclusieve en universele waarheid kent, en waarbij de loyaliteit van de aanhangers van groot belang wordt geacht.

Islamitisch extremisme: We spreken van extremisme als iemand geweld acht toegestaan om ingrijpende veranderingen in de samenleving door te voeren, of bereid is geweld te gebruiken om deze doelen te bereiken.

Islamitisch radicalisme: Er zijn verschillende definities van radicalisering in de omloop. Doorgaans gaat het om de bereidheid om diepingrijpende veranderingen in de samenleving (eventueel op ondemocratische wijze) na te streven.

Vraag 139

Hanteren de verschillende overheden, diensten, politie en door de overheid gefinancierde en gesubsidieerde instellingen die te maken krijgen met problematieken, zoals genoemd in de vorige vraag, dezelfde definities? Zo nee, welke verschillende definities worden er dan gehanteerd en door welke overheden/diensten/instellingen?

Antwoord 139

Er zijn tientallen verschillende definities van genoemde termen in omloop in het maatschappelijk veld. De definities zoals die worden gebruikt vanuit SZW zijn die hierboven. Zo worden deze ook gecommuniceerd met partners en ander diensten.

Vraag 140

Welke definitie hanteert de overheid voor het begrip «gematigde islam»?

Antwoord 140

We hebben in Nederland vrijheid van religie. Dat betekent dat we ook geen vastomlijnde definitie hanteren van de «gematigde islam».

Vraag 141

Hoeveel mensen zijn lid van een vakbond?

Antwoord 141

Uit de meest recente cijfers (peildatum 31 maart 2017) blijkt dat er op dat moment 1.702.700 mensen lid waren van een vakbond.

Vraag 142

Hoeveel jongeren tot en met 27 jaar zijn lid van een vakbond?

Antwoord 142

Uit de meest recente cijfers van het CBS (peildatum 31 maart 2017) blijkt dat de categorie jongeren tot 25 jaar 65.800 vakbondsleden telt. De categorie 25 tot 45 jaar telt 436.100 vakbondsleden in 2017. Het is niet mogelijk uit deze categorie de leeftijd 25 t/m 27 jaar te filteren.

Vraag 143

Hoeveel niet-uitkeringsgerechtigden (nuggers) zijn er?

Antwoord 143

Het antwoord op deze vraag hangt sterk af van welke definitie van niet-uitkeringsgerechtigden gehanteerd wordt. Voor de politiek en het beleid is de groep niet-uitkeringsgerechtigden die wel actief op zoek is naar werk het meest relevant. Zo wordt voorkomen dat een grote groep mensen die überhaupt niet wil werken in de statistieken wordt meegenomen. Daarom zijn niet-uitkeringsgerechtigden zo gedefinieerd in de Participatiewet en hanteert ook het CBS deze definitie die luidt als volgt: personen van 15 jaar tot de AOW-leeftijd die ingeschreven staan bij het UWV WERKbedrijf als werkzoekend, geen uitkering (WW-, IOW, Anw, AO en bijstand) ontvangen en geen baan volgens de Polis hebben.

Het Ministerie van SZW heeft in 2017 aan het CBS gevraagd het aantal niet-uitkeringsgerechtigden te rapporteren. Dat waren er toen 96.000. Aangezien dit jaarcijfers betreft, is dit ook het meest recente cijfer dat beschikbaar is.

Vraag 144

Hoeveel werknemers werken via een payroll constructie?

Antwoord 144

Zie het antwoord op vraag 233.

Vraag 145

Hoe groot is het onbenutte arbeidspotentieel en waar bestaat dit uit?

Antwoord 145

Het onbenut arbeidspotentieel bestond in het tweede kwartaal van 2018 uit ruim 1,1 miljoen personen en is opgebouwd uit een aantal groepen:

• • Mensen zonder betaald werk die recent actief naar werk hebben gezocht én daarvoor op korte termijn beschikbaar zijn (werklozen). In het tweede kwartaal van 2018 waren dit 354.000 personen.

• • Mensen zonder betaald werk die op korte termijn beschikbaar zijn, maar niet recent hebben gezocht (209.000).

• • Mensen zonder betaald werk, die wel actief hebben gezocht naar werk, maar niet op korte termijn beschikbaar zijn (169.000).

• • Onderbenutte deeltijdwerkers. Dit zijn degenen die meer uren willen werken dan ze nu doen en daarvoor ook op korte termijn beschikbaar zijn (399.000).

Vraag 146

Hoeveel nuggers zijn er onder de mensen van wie een WW-uitkering is geëindigd, maar die nog geen nieuw werk hebben?

Antwoord 146

Hier is geen informatie over. Het UWV publiceert eens in de twee jaar welk deel van personen die uitstromen uit de WW, doorstroomt naar een bijstandsuitkering6. Uit dit rapport blijkt dat 1 van de 6 á 7 mensen die de maximale uitkeringsduur van de WW bereiken daarna doorstromen naar de bijstand. Redenen waarom mensen niet in aanmerking komen voor een bijstandsuitkering is dat ze moeten terugvallen op het inkomen van een partner, interen op spaargeld of alsnog werk vinden. Omdat er geen uitkeringsrelatie met het UWV meer bestaat, worden dergelijke veranderingen in de persoonlijke situatie niet geregistreerd.

Vraag 147

Welke effecten verwacht u van de arbeidskrapte in relatie tot het aantal mensen dat te maken heeft met schuldenproblematiek? Verwacht u een afname en kunt u dit nader onderbouwen als dit het geval is?

Antwoord 147

Door de krapte op de arbeidsmarkt neemt voor werkzoekenden de kans op het vinden van een baan toe.

Uiteraard speelt het te maken hebben met werkloosheid een rol in de kans op het hebben van een problematische schuld, maar er bestaat geen eenduidige relatie tussen de mate van krapte op de arbeidsmarkt en het aantal mensen dat te maken heeft met schuldenproblematiek. Of mensen te maken hebben met schuldenproblematiek is van veel verschillende factoren afhankelijk, zoals zelfredzaamheid en goed financieel gedrag, maar ook de ontwikkeling van de huizenprijs speelt hierin een rol.

Vraag 148

Wat is de leeftijdsopbouw van de werknemers met een flexibele arbeidsrelatie?

Antwoord 148

Onderstaande tabel geeft voor 2017 een overzicht van het aantal werknemers met een flexibele arbeidsrelatie naar leeftijdscategorie.

Vraag 149

Wat is de ontwikkeling van het aantal medewerkers met een vast contract en met een flexibele contractvorm sinds 2000 tot op heden?

Antwoord 149

Cijfers over de ontwikkeling van het aantal werknemers, uitgesplitst naar type contract zijn op CBS Statline beschikbaar vanaf 2003. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de ontwikkeling van het aantal werknemers met een vast en een flexibel contract, uitgesplitst naar type flexibel contract.

Vraag 150

Wat is de ontwikkeling van het aantal medewerkers met een flexibele arbeidsrelatie van 2000 tot op heden, uitgesplitst naar: werknemer tijdelijk met uitzicht op vast, werknemer tijdelijk meer dan een jaar, werknemer tijdelijk minder dan een jaar, oproep- en invalkracht, uitzendkracht, werknemer vast en geen vaste uren, werknemer tijdelijk en geen vaste uren?

Antwoord 150

Zie het antwoord op vraag 149.

Vraag 151

Kunt u inzicht geven in zowel de afgesloten collectieve arbeidsovereenkomsten (cao’s) in de afgelopen twee jaar inclusief de afgesproken loongroei als de cao’s waar op dit moment nog een onderhandelingstraject loopt, inclusief de (huidige) duur van dit onderhandelingstraject?

Antwoord 151

SZW volgt voor zijn loononderzoek de 98 grootste cao’s, van toepassing op 4,6 miljoen werknemers. Onder deze 98 cao’s valt 80% van de werknemers die onder een cao vallen. Deze cao’s zijn ook bekeken voor de stand van zaken met betrekking tot de cao-onderhandelingen.

Onderstaande tabel geeft een beeld van het aantal cao’s dat is afgesloten in 2017 en 2018 en de contractloonmutatie. Voor de volledigheid zijn ook de gegevens vermeld van het totale aantal cao’s dat in 2017 en 2018 geldig was.

Van de 98 cao’s uit het loononderzoek zijn in 2017 56 cao’s afgesloten. In totaal waren 88 van de 98 cao’s geldig. Voor de overige 10 cao’s gold het volgende:

• • Onderhandelingen hebben in 2018 tot een nieuwe cao geleid (5 cao’s)

• • Onderhandelingen zijn stukgelopen (2 cao’s)

• • Geen cao, maar overeenstemming met OR over een arbeidsvoorwaardenregeling (1 cao)

• • Geen informatie (2 cao’s)

De laatste stand van zaken is dat van bovenstaande 10 cao’s er 4 op dit moment nog geen nieuwe cao hebben.

Van de 98 cao’s uit het loononderzoek zijn in 2018 31 cao’s afgesloten. In totaal waren 78 van de 98 cao’s geldig. Voor de overige 20 cao’s gold het volgende:

• • Onderhandelingen zijn gestart (2 cao’s)

• • Onenigheid tussen partijen (2 cao’s)

• • Onderhandelingen zijn stukgelopen (1 cao)

• • Geen cao, maar overeenstemming met OR over een arbeidsvoorwaardenregeling (1 cao)

• • Acties (5 cao’s)

• • Geen informatie (9 cao’s)

Vraag 152

Hoeveel jongeren van 18 tot en met 27 jaar werken op een flexibel contract (tijdelijk contract en nulurencontract)?

Antwoord 152

Op CBS Statline is het mogelijk om het aantal jongeren dat werkzaam is op basis van een flexibel contract uit te splitsen binnen de leeftijdscategorie 15–25. Het CBS onderscheidt verschillende categorieën flexibele arbeidsrelatie. Dit is ook zichtbaar in het antwoord bij vraag 150. Het CBS kan geen onderscheid maken in mensen die werkzaam zijn op een nulurencontract of een oproepkracht of ander contract zonder vaste uren (zoals een min-maxcontract). Onderstaande tabel geeft de uitsplitsing per leeftijdscategorie weer.

Vraag 153

Hoeveel van de zelfstandigen die het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) telt, zijn ondernemer voor de inkomstenbelasting (IB-ondernemer)? Hoeveel van de zelfstandigen betalen belasting in box 2, of zijn daarvoor belastingplichtig?

Antwoord 153

Er waren in 2015 (de laatst beschikbare cijfers) 1.759.100 zelfstandigen. Hiervan zijn er 1.112.700 zelfstandig ondernemer voor de inkomstenbelasting en 230.300 directeur-grootaandeelhouder. Overigens is niet voor alle ondernemers het inkomen uit de onderneming de voornaamste inkomstenbron. Dat is bij 856.100 ondernemers het geval (CBS, Statline, geraadpleegd 24-10-2018).

Vraag 154

Hoeveel IB-ondernemers hebben personeel in dienst?

Antwoord 154

In 2015 (de laatst beschikbare cijfers) waren er 213.800 zelfstandige ondernemers die personeel in dienst hadden (CBS, Statline, geraadpleegd 24-10-2018).

Vraag 155

Hoeveel schijnzelfstandigen zijn er in Nederland?

Antwoord 155

Schijnzelfstandigheid is lastig te onderzoeken omdat de beoordeling afhangt van de weging van de feiten en omstandigheden in een specifiek geval. Dit maakt het onderzoeken van schijnzelfstandigheid lastig. In 2015 heeft het IBO Zzp geconcludeerd, op basis van andere onderzoeken, dat er in Nederland sprake is van schijnzelfstandigheid bij 2 tot 17% van de zelfstandigen (Interdepartementaal Beleidsonderzoek Zelfstandigen Zonder Personeel (IBO-ZZP) – Eindrapport IBO Zelfstandigen zonder personeel, april 2015).

Het onderzoeksbureau SEOR heeft in 2013 een rapport (Zzp tussen werknemer en ondernemer) waarbij geprobeerd is een inschatting te maken van schijnzelfstandigheid in diverse sectoren (SEOR Eindrapport ZZP tussen Werknemer en Ondernemer, Rotterdam 5 februari 2013). Uit dit onderzoek blijkt dat er in de bouw bij 3–5% van de zelfstandigen sprake is van schijnzelfstandigheid, in de thuiszorg bij 9–15%, in het wegvervoer 14% en in het management- en organisatieadvies bij 5–10%. Het aantal van buitenlandse zzp’ers in de onderzoekspopulatie dat heeft geresulteerd in dit rapport, is laag.

Vraag 156

Wat is het verschil in inkomen (op basis van fulltime) tussen medewerkers met een vast contract en met een flexibele contractvorm sinds 2000 tot op heden?

Antwoord 156

Door een revisie in de inkomensstatistiek zijn gegevens over de ontwikkeling van het inkomen naar type contract beschikbaar per 2011. Onderstaande tabel toont de ontwikkeling van het gemiddeld persoonlijk inkomen voor voltijd werknemers met een vast of flexibel contract over de periode 2011–2016.

Vraag 157

Kunt u een overzicht geven van de verschillende nationale en Europese discussies die op het vlak van arbeidsmigratie en grensoverschrijdend dienstenverkeer in elkaar over lopen?

Antwoord 157

Conform het regeerakkoord blijft de Minister van SZW zich inzetten voor een internationaal gelijk speelveld voor bedrijven en werknemers om te voorkomen dat op arbeidsvoorwaarden wordt geconcurreerd tussen werknemers uit verschillende EU-lidstaten.

In het kader van grensoverschrijdende dienstverlening is in Europa het afgelopen jaar de herziening van de Detacheringsrichtlijn tot stand gebracht. Het doel van deze richtlijn is het aanpakken van oneerlijke praktijken bij het detacheren van werknemers uit andere EU-lidstaten en er zorg voor dragen dat voor hetzelfde werk op dezelfde plaats op dezelfde manier betaald wordt. Deze richtlijn moet voor juli 2020 in de Nederlandse nationale wet- en regelgeving worden geïmplementeerd.

Een gelijk speelveld en het voorkomen van de concurrentie op arbeidsvoorwaarden is ook het doel van de Wet arbeidsvoorwaarden gedetacheerde werknemers in de Europese Unie (WagwEU). In de WagwEU is mede daarom voorzien in een meldingsplicht voor buitenlandse dienstverrichters waarin zij aangeven welke dienst zij komen verrichten, de periode van de dienstverrichting en het aantal gedetacheerde werknemers die daarbij betrokken zijn. De werkzaamheden voor deze meldingsplicht zijn in volle gang in samenwerking met de Inspectie SZW, SVB en de Belastingdienst. Er wordt onder meer een voorlichtingssite opgezet voor buitenlandse dienstverrichters en Nederlandse dienstontvangers zodat zij kunnen zien wat van hen in dit kader wordt verwacht. Ook wordt een voorlichtingscampagne ontwikkeld. Daarnaast wordt een digitaal meldsysteem ontwikkeld. Eerder hebben onze ambtsvoorgangers uw Kamer gemeld dat het streven was om het digitale meldsysteem per 1 januari 2019 gereed te hebben. Op het moment dat de bouw zou zijn aanbesteed zou concreter duidelijk zijn of dit streven haalbaar zou zijn. Ten behoeve van een zorgvuldige invoering en de kwaliteit is het echter noodzakelijk gebleken het digitale meldsysteem op een later tijdstip van start te laten gaan. Op basis van de voortgang van de bouw en de uitkomst van het testen van het digitale meldsysteem zal ik in een latere fase besluiten over de definitieve invoeringsdatum van de meldingsplicht.

In het kader van het Mobiliteitspakket vindt een discussie plaats over detachering in het wegvervoer. Ook hier is het de inzet van Nederland om te zorgen voor gelijk loon voor gelijk werk.

Handhaving is van groot belang om een internationaal gelijk speelveld te creëren voor bedrijven en werknemers, zowel in het kader van grensoverschrijdende dienstverlening als vrij verkeer van werknemers. In Europa vinden momenteel onderhandelingen plaats over de Europese Arbeidsautoriteit. Het voorstel maakt onderdeel uit van het Social Fairness Package, dat ziet op het creëren van een eerlijker interne markt. Daarbij gaat het om het garanderen dat de Europese regels op het gebied van arbeidsmobiliteit op een eerlijke, eenvoudige en effectieve manier worden gehandhaafd door de nationale instellingen.

Vraag 158

Kunt u inzicht geven in hoeveel van de totale middelen die beschikbaar zijn voor sociale zekerheid, nu worden besteed aan (hulp bij) scholing en leven lang ontwikkelen?

Antwoord 158

UWV beschikt sinds juli 2018 over een tijdelijk scholingsbudget voor het inkopen van scholingstrajecten voor WW-gerechtigden met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. Voor de inkoop van scholing is € 30 miljoen beschikbaar verspreid over drie jaar (2018–2020). Met een verwacht gemiddeld bedrag van € 2.100 kunnen ongeveer 12.500 werkzoekenden een traject volgen. Over de voortgang wordt de Kamer voor de begrotingsbehandeling geïnformeerd.

UWV kan voor Wajongers en mensen met een WIA/WAO/WAZ-uitkering scholing inkopen vanuit het re-integratiebudget AG. Het re-integratiebudget AG bedraagt voor 2019 bijna € 198 miljoen. Het re-integratiebudget is beschikbaar voor de inkoop van re-integratietrajecten, scholing en voorzieningen. Circa de helft van het re-integratiebudget wordt besteed aan voorzieningen, SZW heeft geen inzicht in welk aandeel van het budget wordt ingezet voor de inkoop van scholing. In 2017 heeft UWV 3.510 scholingen voor de AG doelgroep ingekocht.

Naast de reguliere inkoop van scholing heeft UWV vanuit het re-integratiebudget AG € 14 miljoen ter beschikking voor de Subsidieregeling scholing en re-integratie van personen met arbeidsbeperkingen en ernstige scholingsbelemmeringen (ESB-regeling). De Tweede Kamer is geïnformeerd over de looptijd van de ESB-regeling (tot eind 2020) en de verkenning van het vervolg per brief van 9 juni 2017 (Tweede Kamer, 31 224, nr. 39) en 12 juli 2018 (Tweede Kamer, 31 224, nr. 41). De ESB-regeling voorziet in scholings- en arbeidstoeleidingstrajecten aan jongeren die ernstige belemmeringen ondervinden bij het volgen van scholing vanwege een of meer specifieke sociaal-medische beperkingen. De ESB-regeling biedt per kalenderjaar plaats aan ongeveer 220 deelnemers vanuit de Wajong en de Participatiewet, die een traject doorlopen van maximaal drie jaar en zeven maanden. Na afloop van het traject moeten de jongeren in staat zijn tot het verrichten van algemeen geaccepteerde arbeid.

Wat betreft de Participatiewet geldt dat iedereen die is aangewezen op bijstand zijn best moet doen om zo snel mogelijk aan het werk te komen, dan wel zijn kennis en vaardigheden te verbeteren en uit te breiden. Het betreft hier maatwerk. De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de keuzes die daarbij worden gemaakt en hebben hiervoor het re-integratiebudget beschikbaar.

Vraag 159

Waarop is het vertrouwen gestoeld dat de Sociaal Economische Raad (SER) samen met de sociale partners op korte termijn met een advies komt over een nieuw pensioenstelsel?

Antwoord 159

Dat vertrouwen is gebaseerd op de constatering dat alle geledingen binnen de SER – met het kabinet – de noodzaak zien om het pensioenstelsel te hervormen en de urgentie van die hervorming onderschrijven.

Vraag 160

Kunt u nader inzicht en overzicht verschaffen van alle in relatie tot krapte op de arbeidsmarkt toegezegde vervolgacties vanuit het kabinet?

Antwoord 160

Zoals de Minister heeft toegezegd tijdens het AO Arbeidsmarktbeleid van 27 juni jl. ontvangt uw Kamer voor de begrotingsbehandeling een overzicht met de stand van zaken met betrekking tot alle acties die onderdeel uitmaken van de aanpak van de krapte op de arbeidsmarkt.

Vraag 161

Is er inzicht in de mate waarin gemeenten jobcoaching inzetten?

Antwoord 161

Vanaf 2015 zijn gemeenten op grond van de Participatiewet medeverantwoordelijk voor de arbeidsondersteuning van mensen met een beperking die arbeidsvermogen hebben. Uit informatie van CBS-Statline blijkt dat de inzet van het aantal jobcoaches bij gemeenten gaandeweg stijgt. Dit aantal was eind 2015 170, eind 2016 830, eind 2017 2180 en eind eerste helft 2018 3120.

Vraag 162

Welke percentage en welk absoluut aantal van de mensen uit de doelgroep banenafspraak maakt gebruik van een jobcoach en welke soort jobcoach (intern of extern) betreft dat?

Antwoord 162

Tot de doelgroep banenafspraak behoren Wajongers met arbeidsvermogen, mensen uit de doelgroep Participatiewet die niet het wettelijk minimumloon kunnen verdienen, mensen met een indicatie-Wsw en mensen met een WIW/ID-baan. Deze mensen zijn opgenomen in het doelgroepregister banenafspraak. In dit register is niet opgenomen welk percentage van de mensen uit het doelgroepregister gebruik maakt van een jobcoach.

De UWV monitor arbeidsparticipatie 2017 bevat informatie over de inzet van jobcoaching bij Wajongers. In 2016 waren 12.400 Wajongers van de 34.900 Wajongers die werkzaam zijn bij een reguliere werkgever met ondersteuning van een jobcoach aan het werk. In 2015 waren dit 10.500 van de 32.400 Wajongers die bij een reguliere werkgever werkten. De Minister heeft niet de beschikking over de verdeling daarbij tussen interne en externe jobcoach.

Wat betreft mensen uit de Participatiewet blijkt uit informatie van CBS-Statline dat de inzet van het aantal jobcoaches bij gemeenten gaandeweg stijgt. Dit aantal was eind 2015 170, eind 2016 830, eind 2017 2180 en eind eerste helft 2018 3120. De verdeling daarbij tussen interne en externe jobcoach is niet beschikbaar.

Vraag 163

Hoeveel werknemers zijn er inmiddels opgeleid tot interne jobcoach?

Antwoord 163

Bij een interne jobcoach gaat het om een jobcoach die vanuit het bedrijf van de werkgever zelf wordt ingezet voor persoonlijke begeleiding op de werkplek van mensen met een beperking. Gemeenten en UWV kunnen hiervoor een tegemoetkoming verstrekken. Er zijn geen landelijke cijfers bekend over de aantal werknemers die vanuit bedrijven opgeleid zijn tot interne jobcoach. Dit is immers een zaak van bedrijven zelf.

Vraag 164

Welk percentage van de bedrijven en organisaties in Nederland heeft de beschikking over interne jobcoaches?

Antwoord 164

Bij een interne jobcoach gaat het om een jobcoach die vanuit het bedrijf van de werkgever zelf wordt ingezet voor persoonlijke begeleiding op de werkplek van mensen met een beperking. Gemeenten en UWV kunnen hiervoor een tegemoetkoming verstrekken. Er zijn geen landelijke cijfers bekend over het percentage van de bedrijven/organisaties in Nederland die de beschikking heeft over een interne jobcoach. Dit is immers een zaak van bedrijven zelf.

Voor de UWV-doelgroep heeft UWV de beschikking over de instrumenten externe jobcoach (door UWV ingekochte jobcoaching bij jobcoachbedrijven) en interne jobcoach (vergoeding aan een werkgever om jobcoaching zelf te regelen). 12,8% van de ingezette instrumenten jobcoaching betreft het instrument interne jobcoach. Voor de gemeentelijke doelgroep zijn hierover geen gegevens beschikbaar.

Vraag 165

Vanuit welke budgetten kunnen gemeenten putten om jobcoaches te betalen?

Antwoord 165

Gemeenten kunnen jobcoaching en andere instrumenten voor begeleiding inzetten voor de doelgroep van de Participatiewet. Gemeenten hebben hiervoor en budget beschikbaar dat wordt gefinancierd uit de integratie-uitkering sociaal domein. Dit is een ontschot budget. Omdat bij de Participatiewet sprake is van een geleidelijke toename van het aantal mensen met arbeidsvermogen dat jaarlijks instroomt stijgt het jaarlijkse budget voor begeleiding van deze nieuwe doelgroep.

Vraag 166

Welk bedrag wordt er specifiek vanuit het Rijk beschikbaar gesteld met betrekking tot jobcoaches?

Antwoord 166

Het Rijk stelt niet specifiek voor jobcoaching een bedrag beschikbaar aan UWV en gemeenten.

UWV kan jobcoaching inzetten voor Wajongers en andere mensen met een arbeidsbeperking die persoonlijke ondersteuning bij het werk nodig hebben. UWV heeft hiertoe een ongedeeld re-integratiebudget ter beschikking. Uit dit budget worden naast jobcoaching ook andere werkvoorzieningen gefinancierd en de inkoop van re-integratietrajecten voor Wajongers en mensen met een ZW-, WAO-, WAZ- en WIA-uitkering. Met ingang van 2019 kunnen ten laste van dit budget tevens re-integratietrajecten voor WW-gerechtigden die vanwege WIA 35- werkloos zijn geworden inzetten.

Gemeenten kunnen eveneens jobcoaching en andere instrumenten voor begeleiding inzetten voor de doelgroep van de Participatiewet. Gemeenten hebben hiervoor en budget beschikbaar dat wordt gefinancierd uit de integratie-uitkering sociaal domein. Dit is een ontschot budget. Omdat bij de Participatiewet sprake is van een geleidelijke toename van het aantal mensen met arbeidsvermogen dat jaarlijks instroomt stijgt het jaarlijkse budget voor begeleiding van deze nieuwe doelgroep.

Vraag 167

Welk specifiek beleid is er nu vanuit het Rijk om jobcoaching te bevorderen?

Antwoord 167

Een adequate inzet van een jobcoach is van groot belang om te bereiken dat mensen met een beperking aan het werk komen en blijven. UWV en gemeenten kunnen dit instrument binnen de geldende kaders inzetten om mensen met een beperking persoonlijk te ondersteunen op de werkplek. Het is van belang dat de inzet van het instrument, gegeven de werkplek en functie, wordt afgestemd op de mogelijkheden en beperkingen van betrokkene. Uit het onderzoek van de Inspectie «Aan het werk, voor hoelang?», dat de Staatssecretaris van SZW op 31 oktober aan het parlement heeft aangeboden, komt naar voren dat er verschillen zijn bij de feitelijke inzet van het instrument tussen UWV en gemeenten en tussen gemeenten onderling. Momenteel wordt samen met betrokken partijen in het kader van het breed offensief bekeken of er mogelijkheden zijn om in de inzet van jobcoaching meer de behoefte van belanghebbenden als uitgangspunt te nemen en meer te harmoniseren. De Staatssecretaris van SZW zal de Kamer voor de begrotingsbehandeling van het Ministerie van SZW informeren over de uitwerking van het breed offensief, waarbij een adequate inzet van de jobcoaching wordt betrokken.

Vraag 168

Welke andere innovatieve concepten om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt te helpen wilt u verkennen?

Antwoord 168

Het Ministerie van SZW werkt samen met o.a. het Ministerie van EZK om meer passende regels en meer ruimte te geven aan ondernemingen met sociale of maatschappelijke doelen met behoud van een gelijk speelveld zoals in het Regeerakkoord staat vermeld. De mogelijkheden hiertoe worden momenteel verkend.

Sociale ondernemers werken reeds aan innovatieve oplossingen voor maatschappelijke problemen zoals het begeleiden van personen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar een betaalde baan. Vaak werken zij aan meerdere doelen tegelijk (b.v. klimaatdoelstellingen en arbeidsmarktre-integratie) zoals bij Taxi Electric in Amsterdam, of aan de re-integratie van specifieke groepen (jongeren of vluchtelingen) zoals bij de sociale onderneming Heilige Boontjes in Rotterdam of bij The Colour Kitchen in diverse plaatsen en bij IamNL in Veldhoven.

In 2019 zal SZW een onderzoek laten uitvoeren naar publiek-private samenwerkingsverbanden in de arbeidsmarktregio. Daarbij zal tevens gekeken worden naar innovatieve methoden die worden toegepast.

Vraag 169

Wanneer zijn de bestuurlijke afspraken om richting te geven aan de samenwerking tussen UWV, gemeenten en andere partijen in de arbeidsmarktregio’s te verwachten?

Antwoord 169

Vóór de begrotingsbehandeling van SZW zal de Staatssecretaris uw Kamer hierover informeren.

Vraag 170

Hoe wordt de effectiviteit van de € 70 miljoen die het kabinet vanaf 2019 beschikbaar stelt voor persoonlijke dienstverlening door UWV aan werkzoekenden met een WW-, WIA-, of Wajong-uitkering gemonitord?

Antwoord 170

De Minister van SZW heeft met zijn brief van 5 juli 2018 (Tweede Kamer, 33 566, nr. 102) de Tweede Kamer geïnformeerd over de wijze waarop de vanuit het regeerakkoord beschikbaar gestelde middelen voor persoonlijke dienstverlening worden ingezet. In deze brief wordt ook uiteengezet op welke wijze de effectiviteit wordt gemonitord.

Vraag 171

Hoe snel is het project dat gestart wordt om de overgangen vanuit uitkering, dagbesteding, beschut werk en banenafspraak naar regulier werk te versoepelen operationeel?

Antwoord 171

Een nadere uitwerking van het project Simpel Switchen in de Participatieketen stuurt de Staatssecretaris voor het einde van het jaar naar de Tweede Kamer.

Vraag 172

Hoe ziet het project dat gestart wordt om de overgangen vanuit uitkering, dagbesteding, beschut werk en banenafspraak naar regulier werk te versoepelen eruit en wanneer is dit geslaagd?

Antwoord 172

Binnen het project Simpel Switchen in de Participatieketen wordt met het veld en ervaringsdeskundigen onderzocht waarom het voor mensen met een beperking lastig is een stap te zetten van bijvoorbeeld dagbesteding naar beschut werk of van beschut werk naar een baan in het kader van de banenafspraak. Hierbij wordt gekeken hoe onzekerheden voor mensen kunnen worden weggenomen zodat ze zich veiliger voelen een volgende stap te zetten en hoe mensen ook weer terug kunnen vallen als het werken (even) niet (meer) lukt.

Vraag 173

Kunt u aangeven welke concrete activiteiten worden ontplooid om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een bijdrage te laten leveren aan de vermindering van de personeelstekorten in de sector Zorg en Welzijn?

Antwoord 173

Via de reguliere dienstverlening ondersteunen gemeenten en UWV de instroom van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Op 11 juli 2018 heeft de Staatssecretaris van SZW samen met de Minister van VWS een intentieverklaring ondertekend met ActiZ, VGN, Divosa, UWV, PO – Raad, Lecso, Sectorraad Praktijkonderwijs, RegioPlus en CNV Zorg en Welzijn met specifieke acties om de instroom in de zorg een extra impuls te geven.

Er komen regionale bijeenkomsten met werkgevers om in kleine setting goede voorbeelden van instroom in de zorg met elkaar te delen zodat werkgevers leren van ervaringen van anderen. Het doel is dat ook zij inzien hoe deze mensen veel werk uit handen nemen om hoger gekwalificeerde collega’s te ontlasten.

Alle werkgevers krijgen toegang tot een handleiding met praktische informatie over de werking en de toepassing van de re-integratie-instrumenten. Deze is in opdracht van SZW gemaakt op verzoek van werkgeversorganisaties.

Verder zullen UWV, zorgwerkgevers en enkele gemeenten intensief gaan samenwerken in een pilot waarbij UWV met de methodiek «bedrijfsadvies inclusieve arbeidsorganisatie» gericht advies geeft over functiecreatie en taakherschikking. Daaruit volgen taken die binnen een zorginstelling gedaan kunnen worden door mensen die aangewezen zijn op aangepast werk. Taken waardoor zorgprofessionals worden ontlast en de kwaliteit van de zorg kan worden verhoogd. UWV en gemeenten kunnen vervolgens daarop gericht actie ondernemen in het toeleiden van passende mensen naar passende functies.

Een dergelijke coalitie tussen werkgevers, gemeenten, UWV en scholen vindt ook plaats in drie regio’s om in pilots verdiepend in te gaan op het verbeteren van de instroom van leerlingen uit het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs. Werkgevers stimuleren de doorontwikkeling van de medewerkers op het werk en zetten beschikbare middelen in.

De leerervaringen uit de pilot zijn bedoeld om landelijk inzicht te krijgen op wat goed werkt in de toeleiding naar banen in de zorg en waar nog verbeteringen nodig en mogelijk zijn.

Vraag 174

Kunt u een inschatting geven hoeveel banen, van de 190 duizend extra medewerkers die nodig zijn, worden ingevuld door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een bijdrage te laten leveren aan de vermindering van de personeelstekorten in de sector Zorg en Welzijn en welke rol krijgen de gemeenten en UWV in het koppelen van vraag en aanbod?

Antwoord 174

In de hierboven genoemde intentieverklaring is geen taakstelling afgesproken. We kijken naar de mensen die op banen kunnen instromen waarbij de behoefte die er is bij werkgevers in de regio leidend is. Dat betekent maatwerk. Werkgeversorganisaties hebben aangegeven dat zij, door de mogelijkheden te benutten van deze mensen, een verdere invulling geven aan inclusief werkgeverschap en aan de Banenafspraak om meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk te helpen.

UWV en gemeenten zetten reguliere dienstverlening in vanuit hun verantwoordelijkheid voor de arbeidsbemiddeling van mensen met een uitkering en mensen met beperkingen. UWV en gemeenten hebben zicht op potentiële kandidaten en kunnen met de inzet van diverse instrumenten zoals jobcoaching, werkplekaanpassing, loonkostensubsidie et cetera ervoor zorgen dat de doelgroep instroomt op passende banen in de zorg.

Vraag 175

Hoe zal het beschikbaar gestelde bedrag van tweemaal € 35 miljoen voor het Actieplan Perspectief op werk worden verdeeld? Betekent dit dat hiervoor jaarlijks € 1 miljoen per arbeidsmarktregio beschikbaar komt?

Antwoord 175

De middelen worden verstrekt aan arbeidsmarktregio’s. Vóór de begrotingsbehandeling van SZW zal de Staatssecretaris uw Kamer hierover informeren.

Vraag 176

Constaterende dat het kabinet met bestuurlijke afspraken en financiële ondersteuning richting zal geven aan de samenwerking tussen UWV, gemeenten en andere partijen in de regio’s, welke andere partijen zullen bij de samenwerking worden betrokken?

Antwoord 176

Binnen de arbeidsmarktregio maken de partijen een gezamenlijk plan, waarbij het voortouw ligt bij de centrumgemeente en een vertegenwoordiger van werkgeverszijde. Zij stemmen het actieplan met betrokken partijen in de regio af (o.a. de andere gemeenten, UWV, onderwijsveld).

Vraag 177

Zal bij de uitwerking van de bestuurlijke afspraken een rol voor private aanbieders worden geborgd? Hoe wordt dit vormgegeven? Wordt hiervoor een aanbesteding ingezet?

Antwoord 177

Gemeenten en UWV zijn wettelijk verantwoordelijk voor het verzorgen van re-integratie dienstverlening aan werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt, en voor het bedienen van werkgevers. Het is aan deze publieke partijen om binnen de arbeidsmarktregio te bepalen hoe zij de samenwerking met private partijen inrichten. Alle overheden moeten zich hierbij houden aan de Wet Markt en Overheid en de Aanbestedingswet 2012.

Vraag 178

Welke maatregelen neemt u om meer transparantie in het bestand van werkzoekenden te realiseren?

Antwoord 178

Voor een goede werkgeversdienstverlening en werkzoekendendienstverlening op landelijk en regionaal niveau is het noodzakelijk dat de hierbij betrokken partijen tijdig en veilig over de juiste gegevens kunnen beschikken. Gegevens tussen UWV en gemeenten en tussen overheid en andere partners rond matching moeten digitaal uitgewisseld kunnen worden, veel eenvoudiger dan nu. De in 2018 vanuit Matchen op Werk gestarte verkenning naar de verbetering van de uitwisseling van matchingsgegevens ondersteunt dit proces om te komen tot afspraken met UWV en gemeenten.

Vraag 179

Welke regels zullen worden vereenvoudigd zodat werkgevers en mensen met een arbeidsbeperking elkaar makkelijker kunnen vinden?

Antwoord 179

Bij brief van 7 september (Tweede Kamer, 34 352, nr. 115) heeft de Staatssecretaris van SZW het parlement geïnformeerd over een omvangrijk pakket van maatregelen om meer mensen met een beperking aan het werk te helpen en te houden. Dit pakket omvat onder meer vereenvoudiging van het bestaande instrument loonkostensubsidie, werken met loonkostensubsidie moet lonen, een impuls aan de matching in de regionale arbeidsmarkt, vereenvoudiging van de Wajong, vereenvoudiging van de banenafspraak/quotum, het stimuleren dat meer mensen op een beschutte werkplek werken. De maatregelen worden momenteel in overleg met alle betrokken partijen uitgewerkt. De Staatssecretaris van SZW zal de Kamer voor de begrotingsbehandeling van het Ministerie van SZW informeren over de uitwerking van het breed offensief.

Vraag 180

Wanneer krijgt de Kamer de uitkomsten van de onderzoeken naar de effectiviteit van de re-integratie van arbeidsgehandicapten?

Antwoord 180

Om het inzicht in de effectiviteit van de re-integratie van arbeidsgehandicapten te verbeteren is SZW samen met UWV een kennisprogramma gestart. De opzet van het kennisprogramma is gericht op een continu ontwikkelproces waarin door experimenteren, implementeren, meten en leren de dienstverlening steeds verder wordt verbeterd. De onderzoeken die in dit kader worden uitgevoerd worden mede gebruikt voor het onderzoeken van de effectiviteit van de AG-dienstverlening. Zoals op 5 juli 2018 gemeld in een brief aan uw Kamer (Tweede Kamer, 33 566, nr. 102) zal de effectiviteit van de Wajong-dienstverlening worden geëvalueerd in 2020 en volgt in 2021 een midterm review met een eerste inzicht in de effectiviteit van de WGA-dienstverlening. De uitkomsten van deze onderzoeken worden vervolgens gedeeld met uw Kamer.

Vraag 181

Hoe groot is het effect van doorlopende WIA-uitkeringen door de verhoging van de AOW-leeftijd?

Antwoord 181

De WIA-uitgaven aan 65-plussers bedroegen in 2017 circa € 140 miljoen. Dit betreft zowel uitkeringen die langer doorlopen als extra uitkeringen doordat mensen na hun 65ste instromen in de WIA. Het grootste gedeelte van deze stijging komt doordat uitkeringen langer doorlopen. Dit betreft € 135 miljoen. Een klein deel wordt verklaard door nieuwe instroom. Zo stroomden er in 2017 600 65-plussers de WIA in, terwijl er eind 2017 ongeveer 8.600 65-plussers een WIA-uitkering ontvingen.

Vraag 182

Welk meetbaar effect heeft het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt tot op heden gehad?

Antwoord 182

Binnen het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt wordt op dit moment een aantal (meerjarige) pilots opgestart, waarbij monitoring en evaluatie van deze pilots een essentieel onderdeel is van het programma. Gelet op de opstartfase waar de pilots zich in bevinden is het te vroeg om van een meetbaar effect te kunnen spreken.

Vraag 183

Hoeveel inburgeraars hebben in 2016, 2017 en 2018 deelgenomen aan een taalschakeltraject dat hen voorbereidt op het Middelbaar Beroepsonderwijs (MBO) of hoger onderwijs?

Antwoord 183

Er zijn meerdere onderwijsinstellingen die taalschakeltrajecten aanbieden gericht op toelating tot middelbaar en hoger onderwijs. Deze worden niet gefinancierd vanuit de Wet inburgering, Wet educatie en beroepsonderwijs en de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek. Hoeveel inburgeraars gebruik maken van deze taalschakeltrajecten is niet inzichtelijk. Er wordt een inventarisatie gestart naar de taalschakeltrajecten die er op dit moment zijn. Binnen de veranderopgave inburgering wordt de vormgeving van een taalschakeltraject overwogen in het kader van de inrichting van de onderwijsroute: een van de drie in te richten leerroutes.

Vraag 184

Hoe vindt de financiering plaats van taalschakeltrajecten?

Antwoord 184

Door het inzetten van verschillende geldstromen (vanuit inburgeringslening DUO, Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF, gemeenten en onderwijsinstellingen) worden taalschakeltrajecten bekostigd. Taalschakeltrajecten maken geen deel uit van het publiek bekostigde middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs.

Vraag 185

Is er voor 2019 geld vrijgemaakt zodat de taalschakeltrajecten blijven voortbestaan tot invoering van het nieuwe inburgeringsstelsel? Zo nee, waarom niet en hoe wordt dan geborgd dat deze trajecten blijven bestaan?

Antwoord 185

De huidige/ reeds bestaande taalschakeltrajecten maken geen deel uit van het publiek bekostigde middelbaar beroepsonderwijs en hoger onderwijs. Op dit moment ontbreekt het overzicht t.a.v. hoeveel taalschakeltrajecten er worden aangeboden. Samen met het Ministerie van OCW is de Minister een inventarisatie gestart naar de huidige taalschakeltrajecten. Als deze inventarisatie is afgerond wil de Minister samen met mijn collega van OCW kijken wat dit betekent voor het toekomstige stelsel en de periode hier naartoe.

Vraag 186

Is het waar dat, zoals uit cijfers van Eurostat blijkt, het aantal Nederlanders dat te maken krijgt met armoede of sociale uitsluiting tussen 2008 en 2017 gestegen is van 14,9% naar 17%? Kan aangegeven worden waardoor armoede en sociale uitsluiting zijn toegenomen ondanks de toename van welvaart?

Antwoord 186

Voor de beantwoording van deze vraag is contact opgenomen met het CBS die de onderliggende cijfers aan Eurostat levert. Het CBS geeft het volgende antwoord:

Volgens de Europese maatstaf loopt een persoon risico op armoede als het inkomen van zijn huishouden lager is dan 60% van het doorsnee inkomen7 in dat land. Van sociale uitsluiting is sprake als er ernstige financiële beperkingen zijn of het huishouden een lage werkintensiteit kent (d.w.z. weinig betaald werk verricht). Bij financiële beperkingen gaat het om te weinig geld voor onder meer een warme maaltijd om de dag, een week vakantie per jaar, het verwarmen van de woning, het doen van onverwachte noodzakelijke uitgaven en het betalen van de woonlasten. Van ernstige financiële tekorten is sprake als er ten minste vier van dergelijke beperkingen zich voordoen.

Het aandeel Nederlanders met risico op armoede of sociale uitsluiting is gebaseerd op gegevens van een steekproef8 van 10 duizend huishoudens die wordt bevraagd naar leefsituatiekenmerken en ervaren financiële knelpunten waaraan de inkomenscomponenten vanuit registers9 worden gekoppeld.

De stijging van 14,9% in 2008 naar 17% in 2017 komt vooral voor rekening van de economische crisis, waarbij in de crisisjaren zowel het risico op inkomensarmoede volgens de Europese maatstaf als het aandeel personen dat deel uitmaakt van een huishouden met een lage werkintensiteit opliep.

Door een methodewijziging in de inkomensafbakening wordt vanaf 2015 de werkelijk betaalde belasting inclusief de hypotheekrenteaftrek meegeteld in het inkomen. In de daaraan voorafgaande jaren werd de hypotheekrenteaftrek niet meegenomen. Door deze wijziging komt vanaf 2015 het gestandaardiseerd besteedbaar inkomen van woningeigenaren hoger uit dan in eerdere jaren. Dit heeft tot gevolg dat er meer mensen dan voorheen onder de kritische inkomensgrens terecht komen, waardoor het risico op armoede en/of sociale uitsluiting na de crisisjaren bleef stijgen.

Verder is het van belang in het oog te houden dat de Europese inkomensmaatstaf een relatieve grens is. Als de welvaart in gelijke mate voor iedereen stijgt, blijft het aantal mensen met een risico op armoede gelijk.

Vraag 187

Wat wordt uw inzet in 2019 voor bestrijding van laaggeletterdheid onder 1,3 miljoen Nederlanders? Hoeveel van de laaggeletterden zijn naar schatting vijftig jaar of ouder?

Antwoord 187

Tel mee met Taal, het door de Ministeries van OCW, SZW en VWS en diverse partners geïnitieerde actieprogramma, gaat tot eind 2019 door met het bestrijden van laaggeletterdheid en het voorkomen hiervan. Om de aanpak op korte termijn te versterken is in het Regeerakkoord een structurele budgetverhoging van € 5 miljoen per jaar afgesproken voor de aanpak van laaggeletterdheid. Dit budget zal onder andere worden ingezet voor de veel gebruikte subsidieregeling voor taalscholingstrajecten voor laaggeletterden zodat een nog grotere groep laagtaalvaardige werknemers en laagtaalvaardige ouders bereikt kan worden (Tweede Kamer, 1329477).

Momenteel is de Staatssecretaris van SZW met haar collega’s van OCW, VWS en BZK, alsmede met de VNG, in gesprek over een nieuwe, ambitieuze aanpak vanaf 2020. In een recente brief aan uw Kamer (Tweede Kamer, 1415559) over de uitkomsten van de Dialoogdagen over de vervolgaanpak laaggeletterdheid is al aangegeven dat, ondanks de resultaten van de afgelopen jaren, nog meer ambitie wenselijk is. In het voorjaar van 2019 zal uw kamer bericht worden over de plannen.

In Nederland is naar schatting rond 46% van de laaggeletterden 50 jaar of ouder (Buisman et al. (2013).

Vraag 188

Op welke wijze wordt een balans gevonden tussen de belangen van de schuldenaar en die van de schuldeiser en kunt u hierbij de term rechtvaardigheidsgevoel nader definiëren?

Antwoord 188

De brede schuldenaanpak omvat vele acties en maatregelen. Bij de uitwerking daarvan wordt steeds gekeken naar de effecten van de maatregel op de belangen van de schuldenaar en die van de schuldeiser. Uitgangspunt daarbij is dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor het nakomen van hun financiële verplichtingen en dat een schuldeiser indien de schuldenaar zijn betalingsverplichtingen niet nakomt ook het recht moet hebben betaling af te dwingen. Tegenover dit recht van de schuldeiser dient een schuldenaar echter ook beschermd te worden. Door regelgeving die moet voorkomen dat hij door zijn schulden niet meer in zijn levensonderhoud kan voorzien, maar ook door – indien de schuldenaar geen mogelijkheden meer heeft om zijn schuldsituatie op te lossen – onder voorwaarden gedeeltelijke kwijtschelding van de schulden mogelijk te maken. Zowel voor de mate van te bieden bescherming, als voor de voorwaarden waaronder gedeeltelijke kwijtschelding kan worden gegeven, geldt dat deze het eigenlijke uitgangspunt, dat eenieder verantwoordelijkheid draagt voor door hem aangegane financiële verplichtingen, niet mogen ondergraven. Mensen die zich inspannen om aan hun financiële verplichtingen te voldoen en/of daarin andere keuzes maken, zouden zich anders minder gehoord of achtergesteld kunnen voelen.

Vraag 189

Kunt u een overzicht geven van de extra maatregelen die het kabinet gaat nemen om excessen in de kredietverlening tegen te gaan?

Antwoord 189

In de brief (Tweede Kamer, 24 515, nr. 450) die de Minister van Financiën recent mede namens de Staatssecretaris van SZW aan uw Kamer heeft verstuurd zijn de lopende en nieuwe maatregelen beschreven waarmee het kabinet beoogt het belang van de consument op de consumptief kredietmarkt beter te beschermen en schuldenproblematiek tegen te gaan.

De Minister van Financiën vindt dat Thuiswinkels het hoge percentage betaalachterstanden fors moeten terugdringen. Hij zal de voortgang samen met de AFM volgen. Thuiswinkels hebben onder druk van de AFM al belangrijke eerste stappen gezet. De belangrijkste is dat zij mei 2018 de leennormen hebben aangescherpt. Mocht het percentage achterstanden echter niet substantieel dalen, dan zal de Minister vervolgstappen overwegen.

De Minister formuleert daarnaast drie beleidsdoelstellingen die zijn bedoeld voor een zorgvuldige omgang van kredietaanbieders met hun klanten10. De Minister van Financiën zoekt naar een alternatief voor kredietwaarschuwing die bij moet dragen aan de genoemde beleidsdoelstellingen. De AFM zal door middel van gedragswetenschappelijke experimenten in de online beslisomgeving van consumenten onderzoeken wat een effectieve maatregel kan zijn.

Daarnaast heeft de Minister van Financiën partijen opgeroepen om de herziening van de verschillende gedragscodes aan te grijpen om het klantbelang centraler te stellen en de drie beleidsdoelstellingen te omarmen en heeft aangekondigd dit, samen met de AFM, nauwgezet te blijven volgen.

Vraag 190

Welke doelen heeft u gesteld als het gaat om het voorkomen en verminderen van laaggeletterdheid en kunt u aangeven hoeveel mensen onder deze definitie vallen en wat de verwachting is hoe zich dit in de komende jaren gaat ontwikkelen?

Antwoord 190

Tel mee met Taal, het door de Ministeries van OCW, SZW en VWS en diverse partners geïnitieerde actieprogramma, gaat tot eind 2019 door met het bestrijden van laaggeletterdheid en het voorkomen hiervan. Het programma beoogt laaggeletterdheid aan te pakken door het lezen en het leesplezier te bevorderen en door contextafhankelijk te werken. Daarnaast beoogt het programma structurele samenwerking van alle betrokken partners op lokaal en regionaal niveau te bevorderen. Met het programma Tel mee met Taal worden één miljoen basisschoolkinderen bereikt met leesactiviteiten en jaarlijks ruim 25.000 volwassenen met een taalcursus.

De groep laaggeletterden én laaggecijferden van 16 jaar en ouder bestaat naar schatting uit ongeveer 2,5 miljoen personen, waarvan ongeveer 1,9 miljoen moeite met lezen en schrijven heeft (Algemene Rekenkamer, 2016).

Naar verwachting zal het aantal laaggeletterden in Nederland de komende jaren niet snel afnemen. Dit komt onder andere doordat veel laaggeletterden niet per definitie als doel hebben om hun taalniveau te verhogen wanneer zij deelnemen aan taaltrajecten. Zij hebben vooral behoefte aan het opdoen van praktisch toepasbare vaardigheden, zodat ze bijvoorbeeld medicijnbijsluiters kunnen lezen of kunnen internetbankieren. De aanpak van Tel mee met Taal is daarom hier voornamelijk op gericht. Daarnaast is een snelle afname niet waarschijnlijk door de migratieontwikkelingen in Nederland en doordat mensen die weinig lezen of schrijven hun taalvaardigheid verliezen, zoals met name bij ouderen het geval kan zijn.

De Staatssecretaris ontwikkelt op dit moment samen met de Minister van OCW, de Minister van VWS, de Staatssecretaris van BZK en de Vereniging van Nederland Gemeenten een vervolgaanpak laaggeletterdheid. In het voorjaar van 2019 zal uw kamer bericht worden over de plannen.

Vraag 191

Kunt u een nadere toelichting geven op wat er wordt bedoeld met «de versterking van de lokale regiefunctie van het (kindgericht) armoedebeleid» en bent u van plan om hierbij te gaan sturen op resultaat? Zo ja, op welke wijze maakt u hierover afspraken met de gemeenten?

Antwoord 191

Armoede komt meestal niet alleen, vaak spelen er bij gezinnen waar kinderen opgroeien in armoede meerdere problemen. Het is van belang dat gemeenten de regie nemen om die problemen in samenhang op te lossen. Zoals uiteengezet in de Kabinetsreactie op het SER-advies «Opgroeien zonder armoede» en het rapport van de Kinderombudsman «Alle kinderen kansrijk» (Tweede Kamer, 24 515, nr. 430) geven gemeenten, conform hun beleidsvrijheid, hier op verschillende manieren invulling aan. Denk bij het versterken van deze lokale regiefunctie bijvoorbeeld aan het inzetten van een (armoede)regisseur, het verbeteren van de communicatie over het aanbod van voorzieningen, het versterken van lokale wijkteams, het verbinden van het lokale armoede- en re-integratiebeleid of het maken van een integraal perspectiefplan per gezin. Gemeenten worden bij het versterken van die regiefunctie ondersteund en gestimuleerd, in nauwe samenwerking met de VNG en Divosa, waarbij de behoeften van gemeenten leidend zijn. De lopende tussenevaluaties van de inzet van de € 100 miljoen voor bestrijding van armoede onder kinderen, die eind 2018 aan de Kamer toegestuurd worden, bieden extra aanknopingspunten voor deze ondersteuning vanuit de landelijke partners.

Vraag 192

Waar meet u de professionalisering van de schuldhulpverlening aan af en kunt u hierbij aangeven hoe u goede gemeentelijke schuldhulpverlening definieert?

Antwoord 192

Als problematische schulden niet voorkomen kunnen worden, moeten we mensen waar mogelijk ontzorgen, ondersteunen en activeren om hun schulden de baas te worden. Dat is het doel achter verdere professionalisering van de gemeentelijke schuldhulpverlening. Gemeenten pakken dat op en de Staatssecretaris ondersteunt en stimuleert dat, bijvoorbeeld door subsidiering van landelijke programma's en projecten. Een recente mijlpaal is de gezamenlijke ontwikkeling door vier hogescholen van een eenjarige beroepsopleiding schuldhulpverlening op masterniveau als onderdeel van het professionaliseringsprogramma Schouders Eronder.

Vraag 193

Welke consequenties verbindt u aan de uitvoering van de gemeentelijke schuldhulp die niet voldoet aan de professionele standaard?

Antwoord 193

De Wet gemeentelijke schuldhulpverlening regelt dat het college van B&W en de gemeenteraad de kwaliteit van de gemeentelijke dienstverlening bewaken. Burgers kunnen bij de gemeenten zo nodig bezwaren en klachten indienen of naar de rechter gaan.

Vraag 194

Welke beleidsmatige conclusies verbindt u aan de constatering «de complexiteit van de samenleving – en specifiek de uitkeringen- en toeslagensystematiek waarin burgers hun weg moeten vinden – speelt vaak een rol bij het ontstaan van schulden» en wat gaat dit betekenen voor de huidige toeslagensystematiek?

Antwoord 194

Inmiddels is gestart met het interdepartementaal beleidsonderzoek toeslagen. De uit te werken beleidsalternatieven dienen bij te dragen aan het verminderen van terugvorderingen en nabetalingen die aanleiding kunnen zijn voor schuldenproblematiek. Uw Kamer zal te zijner tijd de rapporten ontvangen, vergezeld van een kabinetsstandpunt.

Vraag 195

Wat is de stand van zaken van de implementatie van de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet?

Antwoord 195

U zult hierover voorafgaand aan de begrotingsbehandeling een brief ontvangen van de Staatssecretaris, mede namens de Staatssecretaris van Financiën en de Minister voor Rechtsbescherming.

Vraag 196

Wilt u inzichtelijk maken op welke wijze het kabinet kritisch kijkt naar de rol die de rijksoverheid zelf speelt als schuldeiser?

Antwoord 196

De visie van het kabinet op de rol van de rijksoverheid als schuldeiser is verwoord in de Rijksincassovisie die in 2016 aan uw Kamer is aangeboden. Door middel van aanpassingen in de wijze waarop schulden worden ingevorderd werken verschillende rijksoverheidsorganisaties aan de concretisering van de visie. Het Ministerie van SZW ondersteunt deze wijzigingen onder meer door de implementatie van de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet, de verbreding van het beslagregister en de Clustering Rijksincasso.

Tevens heeft de Staatssecretaris van SZW uw Kamer in juni 2018 twee rapporten (Tweede Kamer, 24 515, nr. 446) gestuurd over de invordering van schulden door rijksoverheidsorganisaties. Op basis van de resultaten daarvan is SZW in gesprek met betrokken organisaties over de vraag hoe we kunnen komen tot een meer zorgvuldige en maatschappelijk verantwoorde incasso.

Vraag 197

Wat houdt «het kabinet heeft oog voor de complexiteit en impact van regelgeving» in?

Antwoord 197

In het Integraal Afwegingskader (IAK) zijn de kwaliteitseisen opgenomen voor het maken van een gedegen beleidsanalyse bij voorgenomen beleid en regelgeving. Hierbij wordt onder andere gekeken naar de impact/gevolgen van voorgenomen beleid en regelgeving. Voor wat betreft de complexiteit geeft het rapport «weten is nog geen doen» van de WRR aan dat er «in toenemende mate een beroep wordt gedaan op de zelfredzaamheid van de burger terwijl de menselijke vermogens daartoe begrensd zijn.» De WRR stelt dat alleen kennis en intelligentie (denkvermogen) niet genoeg zijn om redzaam te zijn, maar dat mensen ook over doenvermogen moeten beschikken. Daarmee bedoelt de WRR het in staat zijn om een plan te maken, in actie te komen, vol te houden en het (herhaaldelijk) om te kunnen gaan met verleidingen en tegenslagen.

In de kabinetsreactie op de aanbevelingen in het rapport van de WRR is aangegeven dat ter ondersteuning van een goede beleidsanalyse het IAK voor beleid en regelgeving wordt aangevuld met informatie over doenvermogen. Door opname van de doenvermogentoets in het IAK, de Aanwijzingen voor de regelgeving en de interdepartementale Schrijfwijzer memorie van toelichting is geborgd dat hieraan in de toelichtingen bij regelgeving aandacht wordt besteed. Van uitvoerders zal voortaan worden gevraagd om in de uitvoeringstoets naar voren te brengen hoe de uitvoering aan zal sluiten bij het doenvermogen van de doelgroepen waarop de regelgeving betrekking heeft.

Vraag 198

Hoe gaat het budget voor meer dienstverlening ingezet worden?

Antwoord 198

De Minister van SZW heeft met zijn brief van 5 juli 2018 (Tweede Kamer, 33 566, nr. 102) de Tweede Kamer geïnformeerd over de wijze waarop de vanuit het regeerakkoord beschikbaar gestelde middelen voor persoonlijke dienstverlening worden ingezet.

Vraag 199

Zijn er al eerste uitkomsten van het verkennen van de mogelijkheden om de handhavende rol van de Inspectie SZW bij het bestrijden van arbeidsmarktdiscriminatie bij werving en selectie te versterken?

Antwoord 199

Op 19 juni jl. is de Hoofdlijnenbrief Actieplan Arbeidsmarktdiscriminatie 2018–2021, mede namens de Minister van SZW, de Minister van BZK en de Minister van OCW aan uw Kamer toegezonden. In dit in het Regeerakkoord toegezegde vervolg op het Actieplan Arbeidsmarkt (2014) is de inzet van het kabinet om arbeidsmarktdiscriminatie in de komende jaren tegen te gaan beschreven. In deze brief is aangekondigd dat het Implementatieplan Arbeidsdiscriminatie 2018 – 2021 in november aan de Kamer wordt toegezonden. Hierin zijn de uitkomsten van de verkenning opgenomen.

Vraag 200

Is bekend waarom het aantal door UWV geconstateerde overtredingen met financiële benadeling zo gedaald is tussen 2015 en 2016?

Antwoord 200

Zoals ook aangegeven in de SZW begroting 2017 is bij het UWV de daling van het aantal geconstateerde overtredingen, het totale benadelingsbedrag en het totaal opgelegde boetebedrag een gevolg van de invoering van de inkomstenverrekening in de Wet Werk en Zekerheid (Wwz) per 1 juli 2015.11

Vraag 201

Kan onderbouwd worden dat de als gevolg van de recente WW-fraude aangescherpte handhavingsambitie bekostigd kan worden binnen het bestaande handhavingsbudget? Is het waarschijnlijk dat de aangescherpte handhavingsambitie haalbaar is binnen het beschikbare budget?

Antwoord 201

SZW geeft het UWV jaarlijks een budget voor het uitvoeren van de taken waaronder handhaving. De interne toedeling van het budget is een zaak van het UWV. De intensivering van de aanpak van fraude leidt tot meer prioriteit voor handhaving. Het UWV heeft aangegeven dat deze intensivering past binnen het huidige totale budget van het UWV. Tegelijkertijd laat de Minister samen met UWV een breed extern onderzoek doen naar misbruikrisico’s. Als onderdeel daarvan wordt gekeken naar prioritering en capaciteit.

Vraag 202

Kunt u bevestigen dat de aangescherpte handhavingsambitie ten aanzien van de WW-fraude niet ten koste van andere handhavingstaken van de Inspectie SZW zal gaan? Is dit uw inzet?

Antwoord 202

In mijn brief van 1 oktober jl. over de uitkeringsfraude door arbeidsmigranten heb ik aangegeven dat UWV en de Inspectie SZW al samenwerken op het gebied van malafide tussenpersonen en dat deze samenwerking wordt voortgezet. Verdenking van georganiseerde uitkeringsfraude is en blijft onverkort onderwerp van opsporingsonderzoek en wordt structureel gefinancierd uit de in het Regeerakkoord toegekende middelen voor versterking van de Inspectieketen12. In de brief van 31 oktober jl. over uitbreiding van de inspectieketen Inspectie SZW is de Staatssecretaris ingegaan op de verdeling van deze middelen over de verschillende doelen. In het meerjarenplan en het jaarplan van de inspectie wordt nader ingegaan op de verschillende programma’s van de Inspectie en haar opsporingswerk.

Vraag 203

Kunt u vermelden wat de exacte streefwaarden zijn voor het jaar 2019 voor wat betreft opsporing en handhaving?

Antwoord 203

De Inspectie SZW heeft de afgelopen jaren geïnvesteerd in risicogestuurd en effectgericht programmatisch werken. De Inspectie stuurt daarbij op het behalen van resultaten en effecten die bijdragen aan gezond, veilig en eerlijk werk en bestaanszekerheid voor iedereen. De Inspectie wil deze aanpak de komende jaren verder ontwikkelen. Tot aan de SZW-begroting 2018 hanteerde de Inspectie kerncijfers handhaving over deze domeinen. In de SZW-begroting 2018 is aangekondigd dat vanaf de SZW-begroting 2019 de beleidsinformatie bij het onderdeel «Handhaving» van artikel 1 beperkt is tot de ICF-tabel met capaciteitsinzet en effecten. Om recht te doen gedaan aan de ontwikkeling die de Inspectie heeft ingezet van output- naar effectsturing, is vanaf de begroting 2018 nieuwe beleidsinformatie opgenomen in de tabel «ICF, capaciteit en effecten» bij het onderdeel «effect». De cijfers over de resultaten en effecten van de handhaving worden gepresenteerd in de jaarverslagen van de Inspectie.

Vraag 204

Welke verschillende instrumenten heeft de Inspectie SZW tot haar beschikking om te bevorderen dat wet- en regelgeving wordt nageleefd en gehandhaafd?

Antwoord 204

Ter bevordering van eerlijk, veilig en gezond werk zet de Inspectie SZW binnen programma’s een mix van instrumenten in om een zo groot mogelijk maatschappelijk effect te bereiken. Dit kunnen zowel bestuursrechtelijke als strafrechtelijke instrumenten zijn of een combinatie van beide. Bestuursrechtelijke instrumenten zijn bijvoorbeeld het geven van een waarschuwing, de (preventieve) stillegging, het opleggen van bestuursrechtelijke boetes dan wel het opleggen van een exploitatieverbod of een last onder dwangsom. Het strafrechtelijk instrumentarium wordt ingezet onder gezag van het Openbaar Ministerie en betreft onder meer opsporingsonderzoeken, waaronder ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel. Met een mix van bestuursrechtelijke en strafrechtelijke instrumenten kan in samenwerking met andere partners meer effect bereikt worden, bijvoorbeeld door ondermijning en arbeidsuitbuiting aan te pakken. Naarmate werkgevers de regels minder naleven, zet de Inspectie zwaardere instrumenten in.

Daarnaast hanteert de Inspectie in haar programma’s instrumenten gericht op gedragsverandering, zoals voorlichting over de naleving van wet- en regelgeving, het bestendigen van goed gedrag en nalevingscommunicatie. Interventies kunnen ook gericht zijn op branchebeïnvloeding of druk zetten op een keten via een opdrachtgeversaanpak.

Vraag 205

Welke voorwaarden stelt u aan de steun voor een Europese Arbeidsautoriteit (ELA)? Dient dit bijvoorbeeld voor Nederland kostenneutraal en zonder overdracht van bevoegdheden plaats te vinden?

Antwoord 205

Het kabinet heeft in het BNC-fiche voor de onderhandelingen een aantal uitgangspunten geformuleerd. Ten eerste geldt voor het kabinet dat de toekomstige Europese Arbeidsautoriteit (ELA) de bestaande competentieverdeling tussen lidstaten de Unie in stand moet laten. Ten tweede moet bureaucratie en overlap met bestaande netwerken voorkomen worden. Voor wat betreft het kostenaspect acht het kabinet het voorstel van de Commissie, om de start van het agentschap voornamelijk te financieren door middelen voor bestaande activiteiten op het gebied van grensoverschrijdend werk te verschuiven naar de Arbeidsautoriteit, een juiste. Ten derde vindt het kabinet het belangrijk dat de ELA opgebouwd wordt, rekening houdend met de wensen en behoeften van de lidstaten en haar experts.

Vraag 206

Hoe groot deel van de WW en bijstand is nu buiten het kader geplaatst als conjunctureel deel?

Antwoord 206

Het buiten het kader plaatsen is technisch verwerkt door het uitgavenplafond Sociale Zekerheid aan te passen voor alle mutaties in de WW en bijstand als gevolg van de conjunctuur. In de internetbijlage «Budgettaire kerngegevens en plafondtoetsen» bij de Miljoenennota 2019 valt te zien dat sinds de Startnota het uitgavenplafond Sociale Zekerheid in 2018 opwaarts is bijgesteld met € 115 miljoen vanwege het conjuncturele effect WW en bijstand. Voor de jaren 2019, 2020 en 2021 bedraagt deze aanpassing respectievelijk € 77 miljoen, € 87 miljoen en € 59 miljoen opwaarts.

Vraag 207

Hoe hoog is de toename in bijstandsuitgaven ten gevolge van de asielinstroom?

Antwoord 207

Gemeenten ontvangen een budget voor de bijstandsuitgaven waarin via de realisaties rekening gehouden wordt met reguliere in- en uitstroom van statushouders. Voor de nieuwe verhoogde instroom bovenop de reguliere instroom is het bijstandsbudget beleidsmatig verhoogd met € 118 miljoen in 2018 en € 67 miljoen in 2019.

Vraag 208

Hoeveel niet-westerse allochtonen ontvangen een bijstandsuitkering uitgesplitst naar percentages en absolute aantallen?

Vraag 209

Wat is de totale groei aan bijstandsuitkeringen onder niet-westerse allochtonen in de periode 1998-2008-2018 uitgesplitst naar percentages en absolute aantallen?

Antwoord 208 en 209

In juli 2018 ontvingen 447.000 mensen tot de AOW-leeftijd een bijstandsuitkering. Van hen hebben 230.000 mensen een niet-westerse migratieachtergrond. Dit is 51% van het totaal.

In 1998 hadden gemiddeld 488.000 mensen een uitkering op grond van de Algemene bijstandswet, 34% van hen had een niet-westerse migratieachtergrond. In juli 2008 ontvingen 310.210 mensen tot de AOW-leeftijd een bijstandsuitkering, 133.520 van deze personen had een niet-westerse migratieachtergrond (43%). Het aandeel personen met niet-westerse migratieachtergrond nam tussen 2008 en 2018 met 8 procentpunt toe.

In de tabel treft u de absolute aantallen en percentages. Bij het vergelijken van deze cijfers dient u rekening te houden met veranderingen in zowel de bijstandsregelingen als in de bewerkingen van het CBS.

Vraag 210

Hoeveel mensen met een ander herkomstland dan Nederland ontvangen een bijstandsuitkering en om welke herkomstlanden gaat het?

Antwoord 210

In juli 2018 ontvingen in totaal 447.000 mensen tot de AOW-leeftijd een bijstandsuitkering. Hiervan hebben 272.000 een andere herkomst: 230.000 een niet-westerse en 42.000 een westerse migratieachtergrond. Hierbij geldt dat bij migratieachtergrond wordt gekeken naar het land waar de ouders van een persoon zijn geboren en dus niet waar de persoon zelf is geboren. Een persoon met een niet-westerse migratieachtergrond heeft dus minimaal één ouder die niet in Nederland is geboren, maar in Afrika, Latijns-Amerika, Turkije of Azië (exclusief Indonesië en Japan). Het CBS maakt in de bijstandsstatistiek geen uitsplitsing naar landen. Bron CBS, Statline, geraadpleegd 23-10-2018.

Vraag 211

Hoe groot is het effect van doorlopende WIA-uitkeringen door de verhoging van de AOW-leeftijd?

Antwoord 211

Zie het antwoord op vraag 181.

Vraag 212

Wat is het totaal aan benadelingsbedrag fraude in de sociale zekerheid?

Antwoord 212

Jaarlijks worden in de begroting en het jaarverslag van het Ministerie van SZW kengetallen over fraude en handhaving opgenomen. Deze kengetallen hebben betrekking op het totale fraudebedrag per jaar, per uitvoeringsorganisatie en per regeling. Tevens zijn kengetallen opgenomen met betrekking tot het aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling, de incassoratio en het boetebedrag.

Het benadelingsbedrag is de teveel betaalde uitkering bij een geconstateerde overtreding van de inlichtingenplicht. In onderstaande tabel is het totaal benadelingsbedrag per organisatie, per jaar opgenomen. Zoals ook in het antwoord op vraag 200 aangegeven, is bij het UWV de daling van het benadelingsbedrag het gevolg van de invoering van de inkomstenverrekening in de Wet Werk en Zekerheid (Wwz) per 1 juli 2015.13

Vraag 213

Kan het benadelingsbedrag worden uitgesplitst naar de verschillende regelingen in de sociale zekerheid?

Antwoord 213

Ja. Het benadelingsbedrag in de sociale zekerheid, per regeling, per jaar staat in onderstaande tabellen.