Nr. 1 DEPARTEMENTAAL JAARVERSLAG 2017 VEILIGHEID EN JUSTITIE (VI)

A. ALGEMEEN

1. AANBIEDING EN DECHARGEVERLENING

AAN de voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Hierbij bied ik, mede namens de Minister voor Rechtsbescherming en de Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid, het departementale jaarverslag van het Ministerie van Veiligheid en Justitie (VI) over het jaar 2017 aan.

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken Slotwet is aangenomen en voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

De Minister van Justitie en Veiligheid F.B.J. Grapperhaus

B. BELEIDSVERSLAG

3. BELEIDSPRIORITEITEN

Inleiding

Ook in 2017 zette het Ministerie van Veiligheid en Justitie (hierna VenJ) zich in voor een veilig Nederland en een sterke rechtsstaat. Deze inspanningen vragen om een goede balans, want in een goed functionerende rechtsstaat houden veiligheid en justitie elkaar in evenwicht én versterken elkaar. Daarbij dienen zich, bijvoorbeeld door nieuwe technologische ontwikkelingen, steeds nieuwe uitdagingen aan. VenJ kreeg in 2017 forse extra middelen toebedeeld. Dit bedrag (structureel € 450 mln.) moest VenJ in staat stellen een aantal maatschappelijke opgaven met prioriteit aan te pakken en gesignaleerde knelpunten op te lossen.

In het algemeen is effectief invulling gegeven aan de beleidsagenda zoals deze voor 2017 was opgesteld. Tegelijkertijd moet worden geconstateerd dat op sommige terreinen, zoals bijvoorbeeld de ondermijnende criminaliteit, de problematiek weerbarstig blijft. Het in oktober 2017 gepresenteerde regeerakkoord geeft dan ook een verdere impuls aan de in 2017 ingezette acties om deze ontwrichtende vorm van criminaliteit aan te pakken. Een belangrijk deel van de extra middelen is ingezet om de prestaties van de nationale politie te verbeteren. Ook is er over een breed terrein ingezet op de versterking van de rechtsstaat, onder andere door de inwerkingtreding van de Kwaliteit en Innovatie Rechtspraak (KEI) wetgeving. De inwerkingtreding vindt gefaseerd plaats en is afhankelijk van vorderingen in het omvangrijke en complexe ICT-programma van de rechtspraak. De ontwikkeling daarvan en de ontwikkelkosten lopen langer door dan verwacht en besparingen kunnen pas later worden bereikt. De criminaliteitscijfers vertonen de laatste jaren een duidelijk dalende trend, niet alleen de cijfers van door de politie geregistreerde criminaliteit maar ook de cijfers over door burgers zelf via slachtofferenquêtes gemelde criminaliteit. Tegelijkertijd blijft VenJ zich inspannen de meldingsbereidheid van criminaliteit door de burger verder te verbeteren. Het aantal zogenaamde High Impact Crimes (HIC) nam verder af. Het verleden leert echter dat het zaak is de HIC-aanpak met volle kracht door te zetten om te voorkomen dat verminderde aandacht leidt tot een hernieuwde stijging. Hoewel de regionale capaciteit en expertise voor de opsporing van digitale delicten fors verbeterde door een extra investering in cybersecurity en cybercrime, blijft hier onverminderd inzet op nodig. Het Cyber Security Beeld Nederland 2017 schetst evenals in voorgaande jaren een zorgwekkend beeld. Het Actieprogramma Jihadisme werd in 2017 afgerond. De asielinstroom liep ten opzichte van het jaar 2016 fors terug. Dat bood VenJ de mogelijkheid om verder te werken aan een asielprocedure waarin aanvragen snel, efficiënt en zo veel mogelijk «op maat» kunnen worden behandeld.

Met de hierna volgende resultaten ligt een goede basis om verder te bouwen aan een veilig Nederland en een sterke rechtsstaat.

Een veilig Nederland

De aanpak van de ondermijnende criminaliteit kreeg in 2017 een krachtige nieuwe impuls door de presentatie van de Toekomstagenda Ondermijning. Dit is de gezamenlijke agenda van Politie, OM, Belastingdienst, gemeenten, het Landelijk Informatie en Expertise Centrum en verschillende ministeries. De agenda is gepresenteerd op de bestuurdersconferentie «Georganiseerde Tegenkracht» van 28 juni 2017 en vervolgens naar de Tweede Kamer gestuurd.1 Via de regio’s en de landelijke opererende diensten is de brede versterkingsbeweging om ondermijning van de samenleving tegen te gaan in gang gezet. Het Rijk faciliteert hierin.

In 2017 is besloten tot financiering van het opstellen van actuele ondermijningsbeelden voor de regio’s en de haven van Rotterdam, de versterking van publiek-private samenwerking, de innovatieve projecten op lokaal niveau en het continueren van het werk van de Taskforce Brabant-Zeeland. Ook is de inzet van het OM bij de aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit versterkt, onder meer met de inrichting, bouw en versterking van operationele «ondermijningsteams» op vier plekken in het land. In deze teams staat de samenwerking centraal tussen OM-onderdelen onderling en met de externe partners bij de aanpak van ondermijningsproblematiek.

Voor de uitwerking van de Toekomstagenda Ondermijning is gestart met het maken van wetgeving om juridische knelpunten bij de samenwerking weg te nemen en het juridische instrumentarium voor de aanpak te versterken. De uitwerking van de Toekomstagenda Ondermijning en de ondermijningswetgeving wordt in 2018 voortgezet.

In 2017 nam het lid Kuiken (PvdA) het initiatief om een Wet bestuurlijk verbod rechtspersonen te ontwerpen die het mogelijk maakt Outlaw Motorcycle Gangs (OMG’s) en andere verenigingen die een bedreiging vormen voor de openbare orde sneller te kunnen verbieden. Het OM heeft met behulp van informatie van politie, gemeenten en Belastingdienst bij de rechter het (civiel) verbod verzocht van twee grote OMG’s. Eind 2017 kwam de uitspraak in eerste aanleg inzake een verzoek tot een verbod van een derde OMG. Daarin werd een OMG in zijn geheel verboden en ontbonden. In juni 2017 is de voortgangsrapportage 2016 van het Landelijk Strategisch Overleg OMG’s naar de Tweede Kamer verzonden.2 In het regeerakkoord is opgenomen dat er een verbod komt op OMG’s). Dit verbod maakt deel uit van de ambitie om met een integrale aanpak van ondermijning en georganiseerde criminaliteit te komen.

Financieel rechercheren en aanpak fraude

Het afgelopen jaar is met het project «Verwijzingsportaal bankgegevens» de basis gelegd om in 2018 de technische voorziening te testen voor het centraal en geautomatiseerd vorderen, opvragen en verstrekken van identificerende gegevens. Deze voorziening beoogt witwassen en het financieren van terrorisme te voorkomen.

De aanpak van fraude met publieke middelen en van fraude tegen burgers en bedrijven is verder verbeterd. Activiteiten zijn ontplooid om doelgroepsgewijs de bewustwording van (potentiële) slachtoffers te verhogen zowel door publieke partijen zoals de politie als door private partijen zoals financiële instellingen en de Fraudehelpdesk. Ook is gezamenlijk verder gewerkt aan het opwerpen van barrières om het fraudeurs zo moeilijk mogelijk te maken. Het gaat dan om het uit de lucht halen van websites en het blokkeren van bankrekeningen. Ook is bijvoorbeeld door banken de IBAN-naam-check geïntroduceerd en door onlinehandelsplaatsen een service ten aanzien van derdenrekeningen, waarbij de betaling van een koper pas wordt verstrekt aan de verkoper als de koper aangeeft het product ontvangen te hebben.

Het aantal door de politie bij het OM aangeleverde horizontale fraudezaken in 2017 is 2.740. Hiermee is de afspraak in de Veiligheidsagenda van 1.900 ruimschoots behaald. Daarnaast zijn er ook nog 516 horizontale fraudezaken aan het OM aangeleverd door de bijzondere en overige opsporingsdiensten, waaronder de FIOD en Koninklijke Marchaussee.

Ook is in 2017 in overleg met betrokken partijen binnen en buiten de strafrechtketen, zoals het OM, de politie, FIOD en Belastingdienst bezien of, en zo ja hoe, het afpakken van crimineel vermogen kan worden versterkt. De Tweede Kamer is over de uitkomsten en benoemde acties eind van het jaar geïnformeerd.3

Cybercrime

De Veiligheidsagenda 2014–2018 benoemt cybercrime als prioriteit en stelt streefwaarden voor het aantal opsporingsonderzoeken. In 2017 is de ambitie voor het aantal complexe opsporingsonderzoeken behaald. De ambitie voor het aantal reguliere onderzoeken is bijna behaald. De politie heeft in 2017 verder gebouwd aan de regionale cybercrimeteams. Eind 2017 beschikten acht regionale eenheden over een cybercrimeteam. Daarmee zijn de capaciteit én de expertise voor de opsporing op internet op regionaal niveau sterk verbeterd. Voorts krijgt de aanpak van cybercrime een meer integraal karakter en wordt nadrukkelijker de samenwerking met private partijen en medeoverheden gezocht. Zo ondersteunt het Ministerie van VenJ onder andere initiatieven op gemeentelijk niveau. Daarnaast is in 2017 in het kader van het Cybercrimeverdrag van de Raad van Europa gestart met de onderhandelingen voor een nieuw protocol bij het verdrag voor grensoverschrijdende opsporing op internet. De terms of reference zijn afgelopen zomer aangenomen.

Daarnaast beoogt een nieuw wetsvoorstel de politie ruimere bevoegdheden te geven om ernstige vormen van cybercriminaliteit tegen te gaan. Het wetsvoorstel Computercriminaliteit III, dat deze opsporingsmogelijkheden regelt en enkele nieuwe strafbaarstellingen bevat, ligt nu ter behandeling in de Eerste Kamer.

Versterking van de rechtsstaat

Voor de democratische rechtsstaat is een goed werkende juridische infrastructuur essentieel. Die infrastructuur vergt voortdurend onderhoud om aansluiting te houden bij maatschappelijke ontwikkelingen en zo de rechtsstaat te bestendigen en te verstevigen. Dit draagt bij aan vertrouwen van burgers en bedrijfsleven in de rechtsstaat. In het civiele recht werkt VenJ onder meer aan de modernisering van het Faillissementsrecht en is er een wetgevingsprogramma «verbetering van het burgerlijk procesrecht» in gang gezet. Dat beoogt de rechter dichter bij de burger te brengen en de maatschappelijke functie van de rechtspraak te vergroten. Zo wordt het bewijsrecht vereenvoudigd, komt er een toegankelijke procedure voor massaschade en collectieve actie en wordt het beslag- en executierecht gemoderniseerd. Tevens is gestart met een voorstel voor een experimentenwet rechtspraak. Met deze wet wordt het mogelijk om ter bevordering van toegankelijke, laagdrempelige en conflictoplossende rechtspraak te experimenteren met innovatieve procedures.

In 2017 startte de inwerkingtreding van de KEI-wetgeving bij de Rechtspraak. Digitalisering speelt hierin een belangrijke rol. De aldus bereikte versnelling, vereenvoudiging en uniformering van de procedures bespaart geld en biedt rechtszekerheid. Vanaf 1 februari 2017 geldt voor civiele handelszaken bij de Hoge Raad de verplichting om digitaal te procederen. Vanaf 12 juni 2017 geldt de verplichting om digitaal te procederen in asiel- en bewaringszaken. En vanaf 1 september 2017 is een (verplichte) pilot gestart bij de Rechtbanken Gelderland en Midden-Nederland met digitaal procederen in civiele handelszaken met verplichte procesvertegenwoordiging. Ook in het domein van het toezicht (faillissement en bewind) zijn in 2017 grote vorderingen geboekt waar het gaat om digitalisering. Rode draad: uniform, eenvoudig en snel procederen. Tegelijkertijd moet ook worden onderkend dat het programma vertraging heeft opgelopen, dat de kosten zijn gestegen en dat verwachte baten later komen. Inmiddels heeft de Raad voor de rechtspraak bekend gemaakt dat herziening van de IT-productkeuze en architectuur nodig is om tot duurzaam betrouwbare, onderhoudbare en schaalbare systemen te komen. De Raad werkt nu aan een nieuw basisplan voor de verdere inwerkingtreding van de KEI-wetgeving.

De modernisering van het Wetboek van Strafvordering verloopt voorspoedig. In 2017 werd de consultatie afgerond van de boeken 1 (strafvordering in het algemeen) en 2 (het opsporingsonderzoek) en gingen de boeken 3 (de vervolgingsbeslissing), 4 (berechting), 5 (rechtsmiddelen) en 6 (bijzondere procedures) in consultatie. De boeken 7 (tenuitvoerlegging van strafrechtelijke beslissingen) en 8 (internationale samenwerking in strafzaken) zijn al door de Eerste Kamer aanvaard en gepubliceerd.

Het bestuursrecht wordt beter afgestemd op de behoeften van de burger. In zijn contacten met de overheid moet de burger – nog duidelijker dan nu – ervaren dat er sprake is van een meer responsieve rechtsstaat, waarin de overheid open en interactief contact heeft met de burger. Dit versterkt het vertrouwen van de burger in de overheid, en biedt ook voor de overheid voordelen doordat beleid sneller en goedkoper gerealiseerd kan worden. Het wetsvoorstel tot aanpassing van de Algemene wet bestuursrecht om te komen tot integrale geschilbeslechting in het sociaal domein wordt verder vorm gegeven.

Het Bestuurlijk Ketenberaad heeft in 2017 zijn ambities geformuleerd voor de strafrechtketen. Verbetering van de informatievoorziening in de keten en investeren in persoons- en contextgericht werken zijn hierbinnen belangrijke prioriteiten. Ook zijn in 2017 afspraken gemaakt over de ketengerichte financiering van ketenvoorzieningen. Zo worden de middelen uit het Regeerakkoord ten behoeve van de digitalisering van werkprocessen, besteed aan projecten die de ketenpartners gezamenlijk hebben voorgesteld.

In reactie op het eindrapport van de commissie Van der Meer heeft de Minister voor Rechtsbescherming de Tweede Kamer laten weten dat het stelsel van rechtsbijstand zal worden herzien in een gezamenlijke aanpak met organisaties binnen en buiten het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand.4 Met de uitwerking van enkele aanbevelingen van de commissie Wolfsen waarvoor breed draagvlak bestaat, is in 2017 een aanvang gemaakt: versterking van de eerstelijns rechtsbijstand, de regiefunctie van de Raad voor Rechtsbijstand en de kwaliteit van tweedelijns rechtsbijstandsverleners.

Politie

In de afgelopen jaren is de basis gelegd voor de politie als één organisatie. Met de totstandkoming van de herijking is afgesproken dat eind 2017 het volgende gerealiseerd zou zijn: het in werking brengen van de eenheden en de bedrijfsvoering, versterking van de sturing, afronding van de personele reorganisatie en versterken van de kennis en kunde, met name in de opsporing. Het vorige kabinet heeft mede voor dit doel extra geld vrij gemaakt. De politie constateert na intern onderzoek dat zij daar grotendeels in geslaagd is. De Inspectie VenJ heeft de wijze waarop het onderzoek is uitgevoerd gevalideerd.

In haar laatste rapport over de vorming van de Nationale Politie, Modernisering van de gebiedsgebonden politiezorg (GGP), concludeert de Inspectie Veiligheid en Justitie dat de basisteams in de kern zijn gevormd.5 Voor de verdere ontwikkeling zijn in de komende tijd nog stappen nodig. Binnen vrijwel alle teams zijn functies, taken en rollen nu ingevuld en in het politiewerk is gebiedsgebonden politiezorg daadwerkelijk zichtbaar. De opdracht van de korpschef om vóór eind 2017 bij de wijkagentenfunctie een bezetting van 97% te realiseren is behaald. Ook is gestart met het uitreiken van duizenden Chromebooks het korps, om het locatie-onafhankelijk werken te versterken. Daardoor beschikken agenten nu ook «op straat» over informatie en kunnen ze direct aangiftes opnemen.

Uit het rapport van november 2017 van de commissie Evaluatie Politiewet 2012 blijkt dat de vorming van de Nationale Politie heeft gezorgd voor meer operationele slagkracht. Ook is de politie nu beter in staat om op nieuwe uitdagingen te kunnen inspelen en om te functioneren als één organisatie. Over de aanbevelingen van het rapport is een open dialoog gestart met burgemeesters, het Openbaar Ministerie en de vakbonden.

De afronding van het Aanvalsprogramma Informatievoorziening Politie (AVP) in 2017 heeft gezorgd voor stabiliteit, verbetering en vernieuwing van systemen. Ook is de continuïteit van de ICT versterkt.6

Het programma Mobiel Werken van de MEOS-app (Mobiel Effectief Op Straat) is ingevoerd. Agenten worden nu op een eenvoudige manier digitaal gefaciliteerd. Op het gebied van contact met de burger en communicatie is politie.nl geheel vernieuwd.

De oplevering van het nieuwe C2000-systeem en het zorgvuldig testen hiervan vergen meer tijd. Voor het standaardiseren en in het systeem opnemen van de gegevens van ruim 80.000 portofoons en mobilofoons, ruim 11.000 gebruikersgroepen en de beproefde rollen en rechten van de ruim 2.200 centralisten is eveneens meer tijd nodig. Dit om risico’s in het gebruik van het systeem in de toekomst te voorkomen.

Tot slot is eind 2017 is een wetsvoorstel in consultatie gegaan waarin een nieuwe screening wordt voorgesteld voor ambtenaren van politie en voor personen die (krachtens overeenkomst) werkzaamheden verrichten voor de politie, de rijksrecherche of de Politieacademie.

Terrorismebestrijding

Jihadistisch geïnspireerde terroristische aanslagen in (onder meer) Londen, Manchester, Stockholm en Barcelona deden de wereld ook in 2017 opschrikken. In Nederland bleef het dreigingsniveau onverminderd hoog: 4 op een schaal van 5. Driemaal verscheen het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN). Daarin is geconstateerd dat de meest bepalende terroristische dreiging voor Nederland die uit jihadistische hoek blijft.

Het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme is in 2017 afgerond. Met dit programma is (onder meer) geïnvesteerd in (lokale) samenwerkingsverbanden en via gerichte preventie ingezet op inperking van de aanwas. Ook is de informatie-uitwisseling (nationaal én internationaal) versterkt door afspraken aan te scherpen en nieuwe informatiesystemen op te zetten. Om goed voorbereid te zijn op terugkeer en detectie van uitreizigers is geïnvesteerd in diverse instrumenten. Zo is er een landelijk werkend adviesteam gekomen, dat gemeenten adviseert over opvang, zorg, onderwijs en eventuele veiligheidsrisico’s van terugkerende minderjarigen. Eind 2017 is het actieprogramma geëvalueerd door de Inspectie VenJ. Die concludeerde dat «het actieprogramma een aanjagende functie heeft gehad voor de integrale aanpak van jihadisme en zijn meerwaarde heeft bewezen».

Op Schiphol is in 2017 een pilot afgerond waarbij handbagage effectiever, efficiënter en passagiersvriendelijker wordt gescreend. Laptops en vloeistoffen mogen daarbij in de tas blijven. De resultaten van de pilot waren positief. Deze nieuwe technologie wordt de komende jaren dan ook op Schiphol uitgerold. Met deze nieuwe manier van screening draagt VenJ bij aan het behoud van de mainportfunctie van Schiphol.

Cybersecurity

Het Cybersecuritybeeld Nederland 20178 schetst evenals in voorgaande jaren een zorgwekkend beeld. Hieruit komt naar voren dat de digitale weerbaarheid van individuen en organisaties achterblijft bij de ontwikkeling van de dreiging. Voor 2017 zijn in de begroting van VenJ extra middelen opgenomen om te investeren in het Nationaal Detectie Netwerk. Door het delen van informatie kunnen digitale dreigingen zo vroeg mogelijk herkend worden; dit betekent een versterking van de Nederlandse cybersecurity. Tevens zijn in 2017 additionele investeringen aangekondigd voor de komende jaren. Samen met het Ministerie van EZK is VenJ gestart met de bouw van een Digital Trust Centre. Ten behoeve van een sterke cybersecurity zijn in 2017 ook belangrijke mijlpalen op het gebied van wet- en regelgeving gerealiseerd. Zo is op 1 oktober 2017 de Wet gegevensverwerking en meldplicht cybersecurity van kracht geworden: de eerste Nederlandse wet die specifiek ziet op cybersecurity. Hierin worden de taken van het Nationaal Cybersecurity Centrum (NCSC) als Computer Emergency Response Team voor de rijksoverheid en de vitale infrastructuur geborgd. Ook wordt de meldplicht voor vitale aanbieders, die per 1 januari 2018 in werking is getreden, geregeld. Deze wet maakt melding van cyberincidenten op een vertrouwde wijze mogelijk. Ook stelt ze het NCSC in staat om andere partijen te informeren, zodat deze geen slachtoffer hoeven te worden van vergelijkbare aanvalsmethoden. Verder is hard gewerkt aan de implementatie van de EU-richtlijn Netwerk en Informatiebeveiliging die 15 februari 2018 aan uw Kamer is aangeboden.

Crisisbeheersing

In het kader van het programma Vitale infrastructuur is opnieuw een aantal processen vitaal verklaard. In de Kamerbrief Veiligheidsregio’s en crisisbeheersing zijn deze aan de Kamer bekend gemaakt.9 Ook heeft VenJ, ditmaal met het Ministerie van EZK en het Agentschap Telecom, haar jaarlijkse netwerkdag Vitale Infrastructuur georganiseerd, met als thema «Wat doet uw organisatie als de verbinding wordt verbroken».

In 2017 hebben VenJ, de veiligheidsregio’s en het Veiligheidsberaad een effectievere en meer op elkaar afgestemde aanpak ontwikkeld voor overstromingen, stralingsincidenten en uitval van vitale onderdelen van de maatschappij.10 Het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) borgt de opgedane kennis van de verschillende trajecten.

Op 1 december 2017 is een aanpassing van de regelgeving in het kader van de Wet veiligheidsregio’s in werking getreden. Zo zijn enkele functies aangepast aan ontwikkelingen in de praktijk; ook is de samenstelling van het Gemeentelijk Beleidsteam (GBT) geflexibiliseerd.11

In het kader van het programma economische veiligheid is een beleidsinstrumentarium economische veiligheid ontwikkeld. Dit instrumentarium adresseert risico’s voor de nationale veiligheid bij inkoop, aanbestedingen en buitenlandse overnames.

Slachtofferbeleid

Ook waar het gaat om slachtofferzorg werd de rechtsstaat in 2017 verder versterkt. Met de implementatie per april 2017 van de EU-richtlijn minimumnormen slachtoffers is de positie van slachtoffers van misdrijven nu stevig is verankerd in de wet.12 2017 was het eerste uitvoeringsjaar van de meerjarenagenda slachtofferbeleid13, die de focus legt op de uitvoering van nieuw verworven slachtofferrechten in de praktijk. Samen met ketenpartners is gewerkt aan de uitvoering van de thema’s uit de meerjarenagenda: informeren, beschermen en herstel. Slachtoffers ontvangen sinds april 2017 bij hun eerste contact met de politie een verklaring van hun rechten: waar zij recht op hebben in het strafproces en waar zij terecht kunnen voor hulp en ondersteuning.

Het Informatieportaal Justitiabelen (Ijus) geeft slachtoffers en burgemeesters informatie over de terugkeer van ernstige gewelds- en zedendelinquenten. Vanaf 2017 gebeurt dit digitaal. In 2017 is een strategie opgezet en zijn concrete acties uitgezet om te voldoen aan de (nieuwe) wetgeving en verordeningen rondom privacy en data-protectie. Zo is er een audit uitgevoerd op Injus, waarbij onder meer gekeken is naar logging, vernietiging, archivering, autorisatie en beveiliging.

Integriteit en kansspelen

De Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) is een effectief preventiemiddel ter voorkoming van slachtofferschap en daderschap. Uit deze verklaring blijkt dat het gedrag in het verleden geen bezwaar vormt voor het vervullen van een specifieke taak of functie in de samenleving. Om te voorkomen dat jongeren onterecht menen niet in aanmerking te komen voor een VOG, is veel gedaan aan communicatie, bijvoorbeeld door de campagne «Wat de VOG». De gratis VOG voor vrijwilligers die werken met kinderen of verstandelijke beperkten is succesvol geëvalueerd en wordt daarom vanaf 2017 structureel geborgd. En het wetsvoorstel die het mogelijk maakt om een VOG af te geven op basis van louter politiegegevens heeft de consultatiefase doorlopen.

Het wetsvoorstel modernisering speelcasinoregime is in januari 2017 in de Tweede Kamer aangenomen. De behandeling in de Eerste Kamer van dit wetsvoorstel én van het wetsvoorstel Kansspelen op afstand heeft veel tijd in beslag genomen. De inwerkingtreding is vertraagd. De verwachtte inkomsten voor de Kansspelautoriteiten werden hierdoor niet gerealiseerd in 2017. Om die reden heeft VenJ in 2017 binnen de eigen begroting de claim van de Kansspelautoriteiten ter waarde van € 1,5 mln. gehonoreerd. De vertraging heeft ook tot gevolg dat de herijking van het loterijstelsel nog niet heeft kunnen plaatsvinden. Naar verwachting zal dit in 2018 gebeuren.

Veiligheid in Sociaal Domein

In 2017 hebben Politie en Veilig Thuis geïnvesteerd in de kwaliteit van de politiemeldingen aan Veilig Thuis.14 De VenJ-organisaties die vallen onder de Wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling zijn in 2017 gestart met het uitwerken van een afwegingskader. 15 In Caribisch Nederland is voor de aanpak van kindermishandeling en huiselijk geweld een project gestart ter verbetering van de samenwerking tussen de justitiepartners en de aansluiting met de zorgpartners.16 Tot slot heeft VenJ in 2017, samen met VWS en gemeenten, afspraken gemaakt om dit probleem gezamenlijk aan te pakken.

In 2017 heeft VenJ, samen met de VNG en alle ketenpartners (GGZ NL, DJI, OM, Nationale Politie, landelijke vereniging managers veiligheidshuizen etc.), de meerjarenagenda zorg- en veiligheidshuizen 2017–2020 opgesteld. In deze agenda zijn negen doelstellingen opgenomen voor de 32 zorg- en veiligheidshuizen in Nederland, waaronder doelstellingen over informatiedeling en privacy. Hierdoor zullen deze samenwerkingsverbanden de komende jaren nog beter gaan functioneren. Ook krijgen ze een duidelijkere positie krijgen in het zorg- en veiligheidsdomein.17

In 2017 is de Screener voor Intelligentie en Licht verstandelijk beperkten (SCIL) getest in de jeugdstrafrechtketen. Deze screener stelt professionals in de jeugdstrafrechtketen in staat cliënten met een mogelijke licht verstandelijke beperking vroegtijdig op te merken, zodat de bejegening, de strafadvisering en sanctie-uitvoering op hun niveau kan worden afgestemd. Halt en de Raad voor de Kinderbescherming gaan de SCIL structureel inzetten. Ook is in 2017 een subsidieprogramma via ZonMw opengesteld voor het ontwikkelen van domeinoverstijgende, integrale aanpakken, die moeten voorkomen dat mensen met een licht verstandelijke beperking (opnieuw) in aanraking komen met politie en justitie.

High Impact Crimes

Typerend voor de aanpak van High Impact Crimes (HIC) is de strategische inzet van (een mix van) dadergerichte, situationele en slachtoffergerichte preventieve en repressieve maatregelen. De aanpak is gericht op de vier HIC delicten: overvallen, straatroof, woninginbraak en geweld en op de aanpak van personen met een ernstig psychiatrische aandoening. De aanpak is wetenschappelijk onderbouwd en wordt steeds geëvalueerd. De aanpak heeft een integraal karakter. Dit betekent dat met maatschappelijke partners en het bedrijfsleven gewerkt wordt aan het voorkomen van HIC-delicten. Dit betekent dat er voortdurend wordt ingespeeld op actualiteiten waaronder ook de modus operandi van daders. Zo zijn er afspraken gemaakt met banken voor de aanpak van de ram- en plofkraken en het beter beveiligen van geldautomaten. Er zijn ook afspraken gemaakt met woningbouwcorporaties en de telecomsector. In 2017 zijn in 300 gemeenten ruim 4.000 opkopers aangesloten op Digitaal Opkopers Register in combinatie met de database van Stop Heling.

Het aantal overvallen nam in 2017 wederom af met 3%, naar een historisch laag niveau. Het aantal straatroven daalde met 14%, het aantal woninginbraken met 12% en expressief geweld met 6%. High Impact Crimes zijn type delicten die zwaar ingrijpen in de persoonlijke levenssfeer van mensen. De aanpak blijkt inmiddels multi-toepasbaar. Zo is de «HIC-aanpak», op verzoek van het Ministerie van IenW, ook ingezet om het openbaar vervoer veiliger te maken.

Ook voor de doelgroep personen met ernstig psychiatrische aandoening, die een veiligheidsrisico vormen voor de omgeving, is gewerkt aan een sluitende aanpak in het veiligheidshuis waarbij nadruk is gelegd op het ontwikkelen van een persoonsgerichte aanpak en informatiedeling. Hierbij zijn de handen ineen geslagen met zorgpartners. De blijvende inzet op het voorkomen van zowel slachtofferschap als daderschap maakt dat de aantallen gewelds(delicten) stabiel laag blijven. Het is noodzaak om bij zowel de justitie- en zorgpartners, gemeenten, politie en OM als het bedrijfsleven de urgentie vast te houden om te voorkomen dat de aantallen weer gaan stijgen.

Sanctietoepassing

In 2017 is de strategische verkenning naar toekomst van de sanctie-uitvoering afgerond. Dit heeft geleid tot het whitepaper «Koers en Kansen voor de sanctie-uitvoering», dat in mei 2017 is gedeeld met de Tweede Kamer. Het whitepaper beschrijft drie veranderlijnen «veilig dichtbij», «levensloop centraal» en «vakmanschap voorop» en heeft als doel input te geven op de maatregelen die getroffen zullen worden om de recidive te verminderen.

DJI is in 2017 met een aantal pilots rondom het leefklimaat in detentie gestart. Deze hebben als doel om de zelfredzaamheid van gedetineerden te vergroten en daarmee de re-integratie van gedetineerden buiten en de veiligheid binnen de penitentiaire inrichtingen te vergroten.

Het voorstel tot wijziging van het Besluit Justitiële en Strafvorderlijke gegevens m.b.t. het realiseren van een wettelijke grondslag voor melding aanvang en einde detentie van alle gedetineerden aan de gemeente van (her)vestiging is eind december 2017 in consultatie gebracht. Deze grondslag zal het mogelijk maken dat meldingen dan meer geautomatiseerd kunnen plaatsvinden.

De Verkenning Invulling Vrijheidsbeneming Jeugd leverde diverse pilots kleinschalige voorzieningen en screening voor jeugdigen op en een verkenning voor een landelijke specialistische voorziening. Deze voorzieningen dragen bij aan de continuïteit van zorg en een sluitende aanpak voor jeugdigen.

In 2017 zijn 119 deelnemers ingestroomd in de pilot Social Impact Bond «Werk na detentie». Met deze pilot beoogt VenJ, in samenwerking met ABN AMRO, het Oranje Fonds en de Start Foundation, de werkloosheid en recidive onder ex-gedetineerden aan te pakken. De uitdaging is de interventie zo effectief te laten zijn dat de besparingen door afname van recidive groter zijn dan de kosten van de pilot.

Als gevolg van internationale en nationale rechterlijke uitspraken in de laatste jaren is de toepassing en tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf in Nederland onder druk komen te staan. In 2017 is gewerkt aan een herziening van de wijze van tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf, zodat rechters deze straf toch kunnen blijven opleggen. Dit heeft geleid tot de oprichting van een onafhankelijke adviescollege, het Adviescollege levenslanggestraften, dat sinds 1 juni 2017 operationeel is. De Hoge Raad heeft in een uitspraak van 19 december 2017 geconcludeerd dat de beleidswijzigingen die in 2017 zijn ingevoerd ervoor hebben gezorgd dat het opleggen en ten uitvoer leggen van levenslange gevangenisstraf in Nederland aan de eisen van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) voldoet.

Met behulp van de Cross Border Enforcement richtlijn kunnen bij acht verkeersovertredingen, waaronder snelheid en roodlicht negatie, de naam- en adresgegevens van een buitenlandse kentekenhouder worden achterhaald. In voorgaande jaren is de verwerking van buitenlandse kentekens uit 11 EU-Lidstaten gerealiseerd. Per 1 november 2017 zijn voor verkeersovertredingen op kentekens uit de landen Estland, Finland, Italië, Letland, Oostenrijk, Portugal, Roemenië, Slovenië, Tsjechië en Zweden de digitale flitspalen en trajectcontrolesystemen in gebruik genomen. Ook aan verkeerovertreders uit deze lidstaten kunnen voortaan verkeersboetes worden opgelegd.

Het doel van deze maatregelen is voorkomen dat personen met verward gedrag die een gevaar vormen voor de maatschappelijke veiligheid onnodig lang in vrijheid verblijven, in afwachting van de tenuitvoerlegging van een vrijheidsstraf. Om te komen tot een sluitende aanpak krijgen gemeenten en regio’s ondersteuning van het Schakelteam personen met verward gedrag. Inmiddels zijn er al meer dan 100 praktijkprojecten gestart. Ook zijn er eind 2017 in Rotterdam en Oost-Nederland twee pilots van DJI gestart t.b.v. hoog risico (verwarde) patiënten. Deze lopen door in 2018. VenJ heeft in 13 gemeenten de werkwijze van de wijk-GGD’ers geïmplementeerd. De wijk-GGD’er werkt samen met de wijkagenten en overige partners en acteert in een vroegtijdig stadium op signalen van verwarde of overspannen personen met een zorgbehoefte. Deze preventieve maatregel heeft bijgedragen aan het voorkomen van escalaties – en daarmee ook van politie-ingrijpen.19 Op 14 februari 2017 is de Wet Verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz) in de Tweede Kamer20 en op 28 november 2017 is de memorie van antwoord aangeboden aan de Eerste Kamer.21 De Wvggz vervangt de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet Bopz) en geeft nader invulling aan enkele aanbevelingen van de commissie-Hoekstra. Het doel is om gedwongen behandeling van mensen met psychische problemen minder ingrijpend te maken. Zo kan verplichte zorg straks ook buiten een instelling opgelegd worden.

De problematiek die een weigerende observandus mogelijk met zich meebrengt, is onder de aandacht van velen. Het WODC verricht verschillende onderzoeken naar de weigerende observandus, waarvan de eerste resultaten voorjaar 2018 worden verwacht.

Migratie en asiel

Het toegangsbeleid is in 2017 versterkt door bewaking van de buitengrenzen via een effectief en efficiënt grenstoezicht. In 2017 is een belangrijke impuls gegeven aan de grensbewakingscapaciteit van de KMar. Er zijn middelen vrijgemaakt, oplopend tot structureel 43 mln., die ervoor moeten zorgen dat de KMar op termijn weer volledig «Schengenconform» kan gaan werken. Ten behoeve van de ondersteuning van de KMar aan de grens heeft in 2017 bijstand plaatsgevonden vanuit de Landmacht, DJI en de Nationale Politie. Verder is op Schiphol het aantal automatische grenspassagepoorten (No-Q) uitgebreid van 36 (2015) naar 78 stuks (2017). No-Q’s voeren geautomatiseerd alle controles in alle databases uit. Door de inzet van NO-Q kunnen meer personencontroles tegelijkertijd worden uitgevoerd wat bijdraagt aan een efficiënte inzet van KMar. Bovenstaande activiteiten hebben bijgedragen aan het tegengaan van migratiecriminaliteit en illegale migratie. Op nationaal en Europees niveau is in 2017 nauwe samenwerking voortgezet om een meer gereguleerde asielstroom te bewerkstelligen, bijvoorbeeld in het kader van het EU-Turkije Actieplan.

Het wetsvoorstel Terugkeer en Vreemdelingenbewaring werd ten tijde van het demissionaire kabinet controversieel verklaard. Als gevolg hiervan heeft de parlementaire behandeling nog niet plaatsgevonden.

Naar aanleiding van het arrest Paposhvili is het medisch beleidskader per 29 augustus 2017 aangepast. Het nieuwe medische beleidskader behelst dat bij het toekennen van uitstel van vertrek (artikel 64 van de Vreemdelingenwet) in verband met een medische noodsituatie niet alleen getoetst moet worden of de benodigde medische zorg in het land van herkomst beschikbaar is, maar ook of deze feitelijk toegankelijk is voor de vreemdeling.

VenJ Verandert

Het veranderprogramma van het ministerie had in 2017 als motto «Van denken naar doen». VenJ maakte een Strategische agenda en ook het stakeholdermanagement is verder verbeterd. Een strategisch ontwikkelprogramma voor én door de top 300 van leidinggevenden van VenJ dient ter ondersteuning van de verandering. Ook is in 2017 een begin gemaakt met opgavegericht werken, met als doel om de verandering te koppelen aan de werkpraktijk.

Overzicht prestatie-indicatoren Veiligheidsagenda

Tabel 3.1. Overzicht prestatie-indicatoren Veiligheidsagenda

	Nulwaarde	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Doel	Verschil
		2014	2015	2016	2017	2017	2017
High Impact Crimes 1
Aantal overvallen	1.633	1.267	1.239	1.133	1.103	1.563	460
Aantal straatroven	7.002	5.418	4.731	4.165	3.576	6.204	2.628
Aantal woninginbraken2	87.345	71.100	64.560	55.470	49.124	76.357	27.233
Ondermijnende en financieel-economische criminaliteit 3
Aantal aangepakte criminele samenwerkingsverbanden (csv’s)	950	1.025	1.188	1.369	1.361	950	411
Afnemen crimineel vermogen 4
Crimineel vermogen dat langs strafrechtelijke weg wordt afgepakt (x € 1 mln.)	90	136	143,5	416,5	221,2	110,5	110,7
Aanpak cybercrime 5
Aantal complexe onderzoeken naar cybercrime	20	19	21	34	43	40	3
Aantal reguliere onderzoeken naar cybercrime	180	120	124	171	227	230	3
Aanpak kinderporno 6
Totaal aantal interventies	600	–	842	876	712	650	62
Aantal complexe en grootschalige onderzoeken	20	–	25	20	30	25	5
Aantal reguliere grootschalige onderzoeken	215	–	364	335	338	235	103
Aanpak horizontale fraude 7
Aantal aan OM aan te leveren zaken	1.500	1.500	2.077	2.794	2.740	1.900	840

Overzicht realisatie beleidsdoorlichtingen

Tabel 3.2 Overzicht realisatie beleidsdoorlichtingen

Artikel	Naam artikel	2012	2013	2014	2015	2016	2017	20181	Geheel artikel (ja/nee)
31	Politie		X 2						N
	Bekostiging Politie (31.2)							X
	Kwaliteit, arbeidsvw en ICT Politie (31.3)		X 3					X
32	Rechtspleging en Rechtsbijstand								N
	Apparaatskosten HR (32.1)					X
	Adequate toegang tot het rechtsbestel(32.2)					X
	Optimale randvoorwaarden voor doelmatig en doeltreffend rechtsbestel (32.3)					X
33	Rechtshandhaving en vervolging								J
	Apparaatskosten OM (33.1)			X
	Bestuur, informatie en technologie (33.2)			X
	Opsporing en vervolging (33.3)			X
34	Straffen en Beschermen								N
	Raad voor de Kinderbescherming (34.1)
	Preventieve maatregelen (34.2)		X
	Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties en Vreemdelingenbewaring (34.3)							X
	Slachtofferzorg (34.4)			X
	Uitvoering jeugdbescherming en Voogdij amv’s (34.5)	X 4
	Tenuitvoerlegging justitiële sancties Jeugd (34.5)							X
36	Contraterrorisme en Nationale Veiligheidsbeleid		X 5						N
	Nationale veiligheid en terrorismebestrijding (36.2)							X
	Onderzoeksraad voor Veiligheid (36.3)6
37	Vreemdelingen								N
	Toegang, toelating en opvang vreemdelingen (37.2)							X
	Terugkeer (37.3)							X

Voor de realisatie van andere onderzoeken, zie de bijlage «Evaluatie en overig onderzoek» (bijlage 2).

Toelichting

Artikel 34

De beleidsdoorlichtingen Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties en Vreemdelingenbewaring (34.3) en tenuitvoerlegging justitiële sancties Jeugd (34.5) hebben enige vertraging opgelopen omdat de afstemming met de vele betrokken uitvoeringsorganisaties een zorgvuldig proces doorloopt, voordat de beleidsdoorlichtingen kunnen worden aangeboden.

Artikel 36

De beleidsdoorlichting Nationale veiligheid en terrorismebestrijding (36.2) is niet in 2017 opgeleverd maar zal begin 2018 gereed zijn. De reden voor de vertraging is dat gezien de breedte van de werkzaamheden van de NCTV er veel Ministeries direct of indirect betrokken zijn bij de taken van de NCTV, waardoor de beleidsdoorlichting langs veel verschillende Ministeries dient te gaan.

Artikel 37

De beleidsdoorlichting Toegang, toelating en opvang vreemdelingen (37.2) wacht op publicatie van het rapport van de Algemene Rekenkamer over de asielketen. Deze is vertraagd waardoor beleidsdoorlichting ook vertraagd (tot na zomer 2018)22.

Overzicht garanties en achterborgstellingen

Het Ministerie van VenJ kent geen risicovoorziening(en); de begrotingsreserve Asiel is niet gekoppeld aan een risicoregeling.

Tabel 3.3 Overzicht verstrekte garanties (bedragen x € 1.000)

Art.	Omschrijving	Uitstaande garanties	Verleend	Vervallen	Uitstaande garanties	Garantieplafond	Totaal plafond	Totaal stand risicovoorziening
		2016	2017	2017	2017	2017	2017	2017
31	Inkoop Max	928.407	51.917	381.860	598.464	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
34	Garantiestelling Faillissementscuratoren dienst JUSTIS	19.708	3.757	5.425	18.040	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
34	Garantstelling Hypothecaire leningen aan JJI's	27.182	0	784	26.398	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
	Totaal	975.297	55.674	388.069	642.902	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.

Tabel 3.4 Overzicht uitgaven1 en ontvangsten garanties (bedragen x € 1.000)

Art.	Omschrijving	Uitgaven	Ontvangsten	Saldo	Uitgaven	Ontvangsten	Saldo	Totaalstand mutatie volume risicovoorziening
		2016	2016	2016	2017	2017	2017	2017
34	Garantiestelling Faillissementscuratoren dienst JUSTIS	1.845	0	1.845	2.626	0	2.626	n.v.t.

31 Inkoop Max

In de stand is de meerjarige verplichting opgenomen die VenJ heeft aan de politie, in het kader van het prepensioen en levensloopregeling (Inkoop Max regeling). De verplichtingen die hieruit voortvloeien zijn gerelateerd aan het bedrag welke als vordering in de jaarrekening van de politie worden opgenomen (TK 29 628, nr. 407).

34 Garantiestelling Faillissementscuratoren dienst JUSTIS

34 Garantstelling Hypothecaire leningen aan JJI's

Het feitelijk risico van de verleende garanties aan particuliere jeugdinrichtingen betreft borgstellingen ten behoeve van het restantbedrag van leningen die particuliere inrichtingen zijn aangegaan ter financiering van de gebouwen. Zonder garantie verlening was het niet mogelijk tegen gunstige condities dergelijke leningen bij externe financiers af te sluiten. Omdat DJI de kapitaalslasten van de betreffende leningen bovennormatief vergoedt aan de inrichtingen was het uit efficiencyoverwegingen van belang dat de leningen tegen een zo gunstig mogelijk rentepercentage konden worden afgesloten.

Tabel 3.5 Overzicht rekening-courant limieten en gebruik leenfaciliteit (bedragen x € 1.000)

Art.	Omschrijving	Saldo uitstaande leningen	Aangegane Leningen	Aflossing uitstaande leningen	Saldo uitstaande leningen	Gem. looptijd	Rekening courant limiet
		2016	2017	2017	2017	2017	2017
31	Nationale Politie	1.241.339	0	156.645	1.084.694	14,5	250.000
31	Politie Academie (na 1-1-2017)	0	0	0	0		250
31	Meldkamer Noord Nederland	10.000	0	400	9.600	30,0
34	Kansspelautoriteit	3.330	0	370	2.960	10,8	3.000
34	Particuliere JJI's	47.223	0	2.432	44.791	21,3
37	NIDOS	0	0	0	0		35.000
37	COA	290.080	0	25.920	264.160	15,0	70.000
	Totaal	1.591.972	0	185.767	1.406.205	15,4	358.250

Leenfaciliteit

RC-limiet

De betreffende organisaties hebben bij MvF een rekening-courant faciliteit, waarbij VenJ garant staat voor de aanzuivering van een mogelijk debetsaldo wanneer de betrokken organisaties daarbij in gebreke blijven.

4. BELEIDSARTIKELEN

31. Politie

Een veilige samenleving met behulp van een goed functionerende politieorganisatie.

De Minister heeft een financierende en regisserende rol ten aanzien van de politie. Hierbij zijn drie verschillende verantwoordelijkheden te onderscheiden:

• • De eerste verantwoordelijkheid betreft die voor de inrichting, werking en ontwikkeling van het politiebestel.

• • De tweede verantwoordelijkheid is voor bevoegdheden en het beheer ten aanzien van de politie. Onder deze beheersverantwoordelijkheid van de Minister23 valt het vaststellen van de begroting, de meerjarenraming, de jaarrekening, het beheersplan, het jaarverslag en de operationele sterkte. De Minister kan de korpschef te allen tijde over alle beheeraangelegenheden algemene en bijzondere aanwijzingen geven.

• • Tot slot stelt de Minister vanuit zijn beleidsverantwoordelijkheid, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, ten minste eens in de vier jaar de landelijke beleidsdoelstellingen van de politie vast.

De Minister van VenJ heeft ten aanzien van het politie- en brandweerkorps Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES) een financierende en regisserende rol. De beheersverantwoordelijkheid voor het politie- en brandweerkorps (BES) berust bij hem.24

Bij de gebiedsgebonden politiezorg zijn de basisteams in de kern gevormd en is het fundament van de gebiedsgebonden politiezorg gelegd. Binnen vrijwel alle teams zijn functies, taken en rollen vervuld. Wijkagenten geven in hun regierol basisteam-medewerkers wijkgerichte opdrachten, die vervolgens worden uitgevoerd. De doelstelling van een 97% bezetting van de wijkagentenfunctie is eind 2017 gerealiseerd, zie hiervoor de voortgangsbrieven politie 2017 aan de Tweede Kamer.25 In de toerusting van de medewerkers is onder andere geïnvesteerd door het uitreiken van duizenden Chromebooks ter versterking van het locatie-onafhankelijk werken, waardoor agenten ook «op straat» over informatie beschikken en aangiftes kunnen opnemen. Deze op zich eenvoudige toerusting vergroot de nabijheid en zichtbaarheid van de politie substantieel.

Om de basis van de opsporing en vervolging op orde te brengen en de geconstateerde tekortkomingen in de opsporing te adresseren, hebben politie en het Openbaar Ministerie maatregelen ingezet. De beschikbare formatie op de specialistenfuncties op intelligence, digitaal en financieel rechercheren en forensische expertise is inmiddels voor 92% gevuld door middel van zowel doorstroom als (zij-)instroom. Ook is de informatievoorziening verbeterd. In 2017 is de applicatie Mobiel Effectief Op Straat uitgerold en zijn de Basisvoorziening Informatie 2.0 en de applicaties voor signalering en executie en de e-briefing beschikbaar gesteld.

Er is een nieuwe governance geïntroduceerd om de sturing en beheersing binnen het korps te verbeteren en de verbinding tussen de operatien en de bedrijfsvoering te borgen. Om de beheersing binnen het korps te verbeteren is tevens een steviger intern control en audit systeem ingericht, inclusief een auditcommissie. Het terugdringen van het verzuim blijft een belangrijke opgave voor het korps. Per 1 december 2017 bedroeg het verzuim 7,0%. Dit verzuim bestaat grotendeels uit langdurig verzuim.

In 2017 is € 10 mln. extra beschikbaar gesteld voor de Dienst Speciale Interventies (DSI). De eenheden die onderdeel uitmaken van de DSI zijn verspreid over het land op strategische locaties aanwezig. Deze eenheden zijn 24 uur per dag, zeven dag per week, beschikbaar, Zij zullen zich direct na alarmering naar de locatie van het incident begeven. Het extra geld voor de DSI is besteed aan het vergroten van zowel de operationele als de ondersteunende capaciteit en het flexibeler maken van de bestaande capaciteit.

Tabel 31. Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde	Verschil
		2013	2014	2015	2016	2017	Begroting
							2017
Verplichtingen		229.265	5.298.340	5.136.389	5.577.340	6.038.522	5.568.447	470.075
Programma-uitgaven		5.250.519	5.265.815	5.146.049	5.595.908	6.020.985	5.570.295	450.690
31.2 Bekostiging politie
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	Politie	4.976.547	4.971.272	4.861.910	5.312.824	5.861.219	5.311.479	549.740
	VtsPN	90.460	0	0	0	0	0	0
	Politieacademie	132.323	124.524	113.991	109.458	2.797	102.578	– 99.781
	Bijdrage medeoverheden
	BES brandweer- en politiekorps	18.193	20.485	21.200	22.733	23.075	18.494	4.581
	Opdrachten
	Taptolken	0	0	8.508	10.202	9.136	12.175	– 3.039
31.3 Kwaliteit, Arbeidsvoorwaarden en ICT politie
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	Bestuur en Organisatie	9.674	0	0	0	0	0	0
	Internationale samenwerkingsoperaties	0	23.283	11.005	10.729	10.476	11.049	– 573
	Informatiebeleid politie: Innovatieprojecten	4.358	0	0	0	0	0	0
	Beheer multisystemen	0	102.703	105.700	110.269	100.164	95.306	4.858
	Overige bijdragen ZBO's RWT's	0	870	4.605	1.019	837	813	24
	Bijdrage medeoverheden
	Overige bijdragen medeoverheden	3.129	3.644	720	770	750	1.290	– 540
	Subsidies
	Opsporing	750	1.228	1.056	500	700	710	– 10
	Overige subsidies	0	734	758	878	337	554	– 217
	Opdrachten
	Providers	10.502	9.167	9.761	9.752	8.895	9.646	– 751
	Overige opdrachten	0	3.116	2.416	2.246	1.126	1.574	– 448
	Bijdragen Sociale fondsen
	Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie	4.583	4.789	4.419	4.528	1.473	4.627	– 3.154
Ontvangsten		269	1.431	431	17.848	16.199	16.500	– 301

Verplichtingen

Het verschil in de verplichtingenstand is te verklaren door de verhoging van het verplichtingenbudget met € 117 mln. aan loonbijstelling, inclusief ABP pensioenpremiestijding en € 347 mln. voor de pensioenregeling politie.

31.2 Bekostiging Politie

Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s

Politie

Aan de politie zijn op basis van artikel 33 van de Politiewet 2012 bijdragen verstrekt voor de taakuitvoering. Dit betrof de algemene bijdrage met een omvang van € 5,26 mld. De algemene bijdrage is als lumpsumbudget ter beschikking gesteld aan de politie en ten goede gekomen aan een adequate politiezorg. De politie heeft daarmee ook in 2017 bijgedragen aan het handhaven en vergroten van de openbare orde en veiligheid in Nederland. Het grootste deel van de algemene bijdrage wordt besteed aan de bekostiging van het politiepersoneel.

Tevens zijn verschillende bijzondere bijdragen voor specifieke taken verstrekt, waaronder voor de verkeershandhavingsteams (€ 49,4 mln.), DSI (€ 56,8 mln.), digitalisering en cybercrime (€ 13,8 mln.) en de contourennota opsporing (19,7 mln.). Bijzondere bijdragen worden bij uitzondering gegeven voor de realisatie van een bepaald doel. Voor de frictiekosten bij de vorming van de Nationale Politie is in 2017 een bedrag van € 35,0 mln. aan de politie ter beschikking gesteld.

Daarnaast voert de politie een aantal taken uit die onder de verantwoordelijkheid vallen van het departement. Het gaat dan onder meer om het onderhoud van het communicatienetwerk C2000 en het uitzenden van politiefunctionarissen naar crisisgebieden. Deze taken worden apart begroot en verantwoord onder artikelonderdeel 31.3.

Met de Tweede Kamer en de gezagen is een minimale operationele sterkte van 49.500 fte, inclusief aspiranten overeengekomen, te bereiken in 2020. Door middel van intensiveringen is een betaalbare sterkte van 49.802, inclusief aspiranten, mogelijk gemaakt. Dit aantal vormde in 2017 uitgangspunt voor de bekostiging van de politie. Eind 2017 beschikt de politie over een operationele sterkte van 50.316 fte, inclusief aspiranten. De instroom van aspiranten bedroeg in 2017 1.031 fte en de zij-instroom 381 fte.

Tabel 31.2 Kengetal operationele sterkte politie

					Realisatie	Begroting
	2013	2014	2015	2016	2017	2017
Operationele sterkte in fte (incl. aspiranten)	51.598	51.442	50.509	50.747	50.316	50.753

De volledige jaarverantwoording van de politie wordt als separate bijlage met het VenJ-jaarverslag meegezonden.

Politieacademie

Per 1 januari 2017 is de Politieacademie ingebed in het politiebestel.27 Om de onafhankelijkheid van het onderwijs te borgen is de Politieacademie als zelfstandig bestuursorgaan blijven bestaan. De Politieacademie is verantwoordelijk voor het verzorgen van het politieonderwijs, de uitvoering van wetenschappelijk onderzoek en de invulling van de kennisfunctie. Het budget van de Politieacademie betreft de personele kosten van de leiding en de kosten voor extern onderzoek. Het overige personeel en de middelen zijn ondergebracht bij de politie. De budgetten voor de bekostiging van het personeel en de middelen die door de korpschef ter beschikking worden gesteld aan de Politieacademie zijn toegevoegd aan de algemene bijdrage aan de politie (totaal € 99,8 mln.).

Bijdrage medeoverheden

BES brandweer- en politiekorps

Om op Bonaire, Sint Eustatius en Saba de veiligheid te handhaven en te vergroten is er een brandweer- en politiekorps BES. De Minister van VenJ is korpsbeheerder en verstrekt een bijdrage ter bekostiging van de personele en materiële uitgaven van de korpsen. Het verschil van € 4,6 mln. tussen de begroting en realisatie houdt voornamelijk verband met de gestegen valutakoers van de dollar ten opzichte van de euro en de toevoeging van extra middelen aan de begroting van het Brandweerkorps BES in verband met de formatie-uitbreiding van het korps met 20 fte.

Opdrachten

Taptolken

Beëdigde tolken die bijvoorbeeld in opdracht van een officier van Justitie een afgeluisterd telefoongesprek vertalen, kunnen de vergoeding voor hun werkzaamheden op basis van vastgestelde normen declareren. Doordat in 2017 minder beroep is gedaan op taptolken, is € 3,0 mln. minder uitgegeven dan begroot.

31.3 Kwaliteit, Arbeidsvoorwaarden en ICT politie

Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s

Internationale samenwerkingsoperaties

Dit zijn uitgaven voor de uitvoering van internationale politiesamenwerking (IPS), strategische landenprogramma’s (SLP’s) en de coördinatie van uitzendingen.

Beheer multisystemen

In opdracht van het Ministerie van VenJ voert de politie het beheer over het C2000-netwerk. Het C2000 communicatienetwerk is van cruciaal belang voor de taakuitvoering van de Nederlandse hulpdiensten. Het verschil van € 4,8 mln. tussen begroting en realisatie is het saldo van enerzijds de toevoeging van de jaarlijkse bijdrage van de Ministeries van VWS, Defensie en Financiën en de ontvangsten medegebruik derden voor de beheerkosten van het netwerk, bij eerste suppletoire begroting (€ 12,6 mln.)28 en anderzijds met name de verlaging van het budget als gevolg van de vertraging bij de implementatie van het nieuwe C2000 netwerk, (– € 7,0 mln.). De oplevering van het netwerk en het zorgvuldig testen hiervan vragen meer tijd. Daarmee zal de migratie naar het nieuwe C2000 systeem niet eerder dan in 2018 kunnen plaatsvinden, in plaats van in 2017 wat oorspronkelijk de bedoeling was.29

Bijdrage aan medeoverheden

Bijdragen in het kader van de kwaliteit van de politiezorg

Dit budget wordt met name gebruikt voor de ondersteuning van de regioburgemeesters.

In 2017 is aan overige bijdragen minder uitgegeven dan geraamd.

Subsidies

Opsporing

Deze subsidie wordt verstrekt aan de onafhankelijke Stichting NL Confidential voor de exploitatie van de meldlijn Meld Misdaad Anoniem, zodat burgers makkelijker een bijdrage kunnen leveren aan de bestrijding van criminaliteit in Nederland.

Opdrachten

Providers

De Staat heeft, op grond van de Regeling vergoeding kosten aftappen en gegevensverstrekking, een overeenkomst gesloten met de grote telecomaanbieders. Deze overeenkomst wordt periodiek vernieuwd. Op grond van hoofdstuk 13 Telecommunicatiewet zijn telecomaanbieders verplicht om hun netwerken en diensten aftapbaar te maken en mee te werken aan aftappen en gegevensverstrekkingen over hun klanten. De Staat vergoedt bepaalde kosten die aanbieders in dit verband maken.

Bijdragen Sociale fondsen

Stichting Arbeidsmarkt en opleidingsfonds Politie (SAOP)

De Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie, het A&O fonds voor de sector politie, subsidieert, adviseert en registreert scholings-, arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsprojecten.

In afstemming met de politievakorganisaties en de politie is de jaarlijkse bijdrage van het Ministerie van VenJ aan SAOP structureel verlaagd. In 2017 en 2018 met € 3 mln. en vanaf 2019 met € 1 mln.

Ontvangsten

De € 16 mln. extra ontvangsten in 2017 betreffen dekking van de uitgaven van de politie voor asielgerelateerde zaken. Het is toegevoegd uit de asielreserve.

32. Rechtspleging en Rechtsbijstand

Een doeltreffend en doelmatig rechtsbestel.

Als stelselverantwoordelijke schept de Minister optimale voorwaarden voor het in stand houden en verbeteren van een goed en toegankelijk rechtsbestel. De Minister heeft:

• • Een financierende rol voor de rechtspraak. De Minister houdt toezicht op het beheer en is de werkgever voor de rechterlijke macht;

• • Een financierende rol voor de Raad voor Rechtsbijstand, het Bureau Financieel Toezicht en het Register beëdigde tolken en vertalers30. Hij is verantwoordelijk voor het wettelijk kader waar binnen tolken, vertalers, advocaten, notarissen en andere zelfstandige professionals binnen het justitiële domein opereren;

• • Een stimulerende rol voor alternatieve geschillenbeslechting en schuldsanering. Ten aanzien van de schuldsanering is hij verantwoordelijk voor het wettelijke traject van de schuldsaneringsregeling, de faillissementsrechters en de bewindvoerders.31

Kwaliteit en innovatie van/in de rechtspraak

Samen met de rechtspraak is gewerkt aan onderhoud en modernisering van de rechtsstaat, zodat beter kan worden voldaan aan de hoge eisen die de samenleving stelt. In het prijsakkoord met de Rechtspraak over de jaren 2017–2019 zijn gelden beschikbaar gesteld voor de invoering van professionele standaarden voor alle sectoren in de rechtspraak. Met deze standaarden kan de kwaliteit beter worden geborgd. De invoering van de standaarden gebeurt gefaseerd en heeft ook in 2017 zijn beslag gekregen. Onder de noemer Maatschappelijk effectieve rechtspraak zijn door de rechtspraak verkenningen verricht naar hoe de rechtspraak op een aantal terreinen beter kan aansluiten bij de behoeften van de samenleving. Thema’s waar de rechtspraak op inzet en die met in het regeerakkoord verder worden ondersteund zijn onder andere de aanpak van vechtscheidingen, de schuldenproblematiek, de toezichthoudende taak van de rechter en innovatie in het procesrecht.

In 2017 is een begin gemaakt met de inwerkingtreding van de KEI-wetgeving. Als eerste bij de Hoge Raad waar het vanaf 1 februari 2017 in civiele handelszaken verplicht is om digitaal te procederen. Vanaf 12 juni geldt de verplichting om digitaal te procederen in asiel- en bewaringszaken bij de rechtbanken landelijk. Vanaf 1 september is een (verplichte) pilot gestart bij de Rechtbanken Gelderland en Midden- Nederland met digitaal procederen in civiele handelszaken met verplichte procesvertegenwoordiging. Met de inwerkingtreding is niet alleen de verdere digitalisering een feit, maar worden ook belangrijke stappen gezet in de daadwerkelijke vereenvoudiging, uniformering en versnelling van de procedures in het civiele recht en het bestuursrecht. Ook in het domein van het toezicht (faillissement en bewind) zijn in 2017 grote vorderingen geboekt in de digitalisering.

Rechtsbijstand

In reactie op het eindrapport van de commissie Van der Meer heeft de Minister voor Rechtsbescherming de Tweede Kamer laten weten dat het stelsel van rechtsbijstand zal worden herzien in een gezamenlijke aanpak met organisaties binnen en buiten het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand. Met de uitwerking van enkele aanbevelingen van de commissie Wolfsen waarvoor breed draagvlak bestaat, is in 2017 een aanvang gemaakt: versterking van de eerstelijns rechtsbijstand, de regiefunctie van de Raad voor Rechtsbijstand en de kwaliteit van tweedelijns rechtsbijstandsverleners.

Slagvaardige moderne civiele rechtspleging

Om de rechter dichter bij de burger te brengen en de maatschappelijke functie van de rechtspraak te vergroten, zijn innovatieve procedures nodig, die passen bij het soort geschil en die tegemoet komen aan de behoefte van burgers en bedrijven aan meer eenvoud, snelheid, flexibiliteit en effectiviteit bij gerechtelijke geschiloplossing. Om dit te bereiken wordt gewerkt aan verschillende wetgevingstrajecten. Een aantal van die trajecten – zoals het wetsvoorstel Afwikkeling massaschade in een collectieve actie (Wamca), het wetsvoorstel Netherlands Commercial Court (NCC) en de verbetering van het bewijsrecht – zijn (deels) al onder het vorige kabinet gestart en worden voorgezet. Daarnaast wordt nieuwe wetgeving voorbereid, waaronder een wetsvoorstel ten behoeve van een in het regeerakkoord aangekondigde Experimenteerwet die ervoor moet zorgen dat er in de nabije maar ook verdere toekomst ruimte is voor experimenten met alternatieve procedures ter bevordering van innovatie op het terrein van het procesrecht. De ruimte voor experimenten is van belang omdat niet altijd direct te overzien is welke aanpassing van het procesrecht nodig is om de genoemde doelstelling te kunnen verwezenlijken. Door eerst te experimenteren kan hier beter zicht op komen. Blijken de experimenten een succes, dan kan het procesrecht hier definitief op worden afgestemd en aangepast.

Houdbaar toezicht door de rechterlijke macht

Tabel 32.1 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde	Verschil
		2013	2014	2015	2016	2017	Begroting
							2017
Verplichtingen		1.544.910	1.489.787	1.469.308	1.610.487	1.452.199	1.471.926	– 19.727
32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad
	Personeel	21.902	21.689	22.403	24.471	24.354	24.955	– 601
	waarvan eigen personeel	21.511	21.146	21.455	22.201	23.489	24.172	– 683
	waarvan externe inhuur	391	543	948	2.270	865	761	104
	waarvan overig personeel	0	0	0	0	0	22	– 22
	Materieel	3.545	3.250	4.872	3.949	3.717	1.587	2.130
	waarvan ICT	1.374	892	2.282	1.937	1.725	1.000	725
	waarvan SSO's	82	162	83	61	60	61	– 1
	waarvan overig materieel	2.089	2.196	2.507	1.951	1.932	526	1.406
Programma-uitgaven		1.518.733	1.463.857	1.439.560	1.582.884	1.423.351	1.445.384	– 22.033
32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel
	Bijdragen ZBO's/RWT's
	Raad voor Rechtsbijstand	54.089	52.270	47.251	49.836	49.471	47.590	1.881
	Bureau Financieel Toezicht	6.250	6.250	6.316	6.146	5.907	2.389	3.518
	Bijdragen medeoverheden
	Overige bijdragen medeoverheden	0	0	0	0	0	0	0
	Subsidies
	Stichting Geschillencommissies Consumentenzaken	1.243	1.627	1.382	1.266	1.156	1.088	68
	Overige subsidies	417	359	254	268	117	300	– 183
	Opdrachten
	Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen	16.953	15.414	12.870	11.618	10.386	13.850	– 3.464
	Toevoegingen rechtsbijstand	448.393	382.022	390.346	423.026	387.949	419.483	– 31.534
	Mediation in strafrecht	0	0	0	0	360	0	360
	Overige opdrachten	1.271	0	493	510	1.160	2.130	– 970
32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel
	Bijdrage aan Raad voor de rechtspraak	973.412	987.050	962.086	1.071.739	946.306	938.495	7.811
	Bijdragen ZBO's/RWT's
	Autoriteit Persoonsgegevens	7.827	8.211	8.358	8.245	10.894	7.833	3.061
	College voor de Rechten van de Mens	6.113	5.835	6.247	7.086	7.120	6.445	675
	Centraal Administratie Kantoor		1.809	792	364	0	2.760	– 2.760
	Overige bijdragen ZBO's RWT's		1.026	549	572	738	709	29
	Bijdragen medeoverheden
	Bijdragen Rechtspleging	0	48	0	0	0	88	– 88
	Subsidies
	Subsidies Rechtspleging	812	803	793	867	574	555	19
	Subsidies Wetgeving	1.856	1.130	1.770	1.298	1.160	1.459	– 299
	Opdrachten
	Opdrachten en onderzoeken rechtspleging	97	3	53	43	53	125	– 72
	Overige opdrachten	0	0	0	0	0	85	– 85
Ontvangsten		222.147	221.419	201.948	197.941	205.181	291.721	– 86.540
	waarvan griffie	216.660	217.194	198.293	194.248	171.787	217.283	– 45.496

32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad

Hoge Raad (HR)

De Hoge Raad der Nederlanden is het hoogste rechtscollege in het Koninkrijk op het gebied van het civiele-, straf- en fiscale recht.

De Hoge Raad bevordert de rechtseenheid en de rechtsontwikkeling. Ook kan hij rechtsbescherming bieden in de individuele zaken die aan hem worden voorgelegd. Hij doet dit door te beslissen op cassatieberoepen, die worden ingesteld om de raad te laten beoordelen of het gerechtshof – en in voorkomende gevallen de rechtbank – in zijn uitspraak het recht juist heeft toegepast en of de gegeven motivering deugdelijk is. Aan deze taken wordt tevens invulling gegeven door te beslissen op prejudiciële vragen in het civiele en fiscale recht en op vorderingen van de procureur-generaal bij de Hoge Raad tot cassatie in het belang der wet.

De Hoge Raad en de procureur-generaal hebben daarnaast nog enkele bij wet opgedragen bijzondere taken.

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Raad voor Rechtsbijstand (RvR)

Het betreft hier de financiering voor apparaatsuitgaven van de RvR en het Juridisch Loket, een advies- en doorverwijsinstelling voor eerstelijns rechtshulp. De RvR is belast met de uitvoering van de Wet op de rechtsbijstand, die er voor zorgt dat on- en mindervermogenden verzekerd zijn van toegang tot het rechtsbestel.

Bureau Financieel Toezicht (BFT)

Subsidies

Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken (SGC)

De SGC beoordeelt consumentenklachten. De SGC heeft op dit moment 54 geschillencommissies die klachten in een groot aantal consumentenbranches behandelen. Tevens zijn bij de SGC 16 geschillencommissies in de zorg ondergebracht. De SGC ontvangt voor de kosten van de koepelorganisatie een subsidie. Afhandeling van klachten door de SGC zorgt voor minder instroom aan zaken binnen het rechtsbestel.

Opdrachten

Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP)

Het Bureau WSNP coördineert de uitvoering van de Wet schuldsanering natuurlijke personen en reguleert de kwaliteit van de bewindvoering, onder andere door het register WSNP en een helpdesk. Via het bureau WSNP wordt een bijdrage verstrekt aan de bewindvoerder die een schuldsaneringsprocedure naar behoren afwikkelt. Gespecialiseerde insolventierechters houden toezicht op de goede afwikkeling van de circa 10.000 nieuwe schuldsaneringen per jaar. De gemiddelde subsidie voor een schuldsaneringstraject bedraagt circa € 1.100 over een periode van gemiddeld drie jaar.

Toevoegingen Raad voor Rechtsbijstand

De Raad voor Rechtsbijstand verstrekt subsidie door middel van een toevoeging aan een advocaat of mediator voor de verlening van rechtsbijstand aan rechtzoekenden met een laag inkomen en vermogen. De door de cliënt te betalen eigen bijdrage wordt verrekend met de kosten van de rechtsbijstand. De financiering van de Raad voor Rechtsbijstand vindt plaats aan de hand van het aantal afgegeven toevoegingen over de periode 1 september tot en met 31 augustus. Naast de financiering van de Raad voor Rechtsbijstand worden ook de uitgaven aan gerechtsdeurwaarders voor toevoegingszaken ten laste van dit budget gebracht.

In tabel 32.2 is een uitsplitsing in uitgaven en in aantallen weergegeven van de productiegegevens van de Raad over de verschillende onderdelen binnen de rechtsbijstand.

Tabel 32.2 Productiegegevens Raad voor Rechtsbijstand

	Realisatie1	Realisatie	Realisatie	Begroting
	2015	2016	2017	2017	Verschil
Strafzaken (ambtshalve)
Aantal afgegeven toevoegingen	44.164	44.853	41.635	45.127	– 3.492
Uitgaven (mln.)	€ 73,3	€ 79,0	€ 67,7	€ 79,0	– € 11,3
Strafzaken (regulier)
Aantal afgegeven toevoegingen	78.576	79.925	79.247	79.147	100
Uitgaven (mln.)	€ 55,0	€ 56,4	€ 52,9	€ 55,3	– € 2,4
Civiele zaken 2
Aantal afgegeven toevoegingen	191.391	194.605	189.400	188.649	751
Uitgaven (mln.)	€ 127,8	€ 130,4	€ 125,8	€ 124,9	€ 0,9
Bestuur
Aantal afgegeven toevoegingen	81.090	76.356	71.330	69.027	2.303
Uitgaven (mln.)	€ 53,2	€ 50,8	€ 47,5	€ 45,5	€ 2,0
Piketten
Aantal piketdeclaraties	118.279	119.494	119.728	142.000	– 22.272
Uitgaven (mln.)	€ 27,3	€ 35,3	€ 38,7	€ 50,9	– € 12,2
Lichte adviestoevoeging
Aantal afgegeven toevoegingen	9.899	9.148	9.007	11.100	– 2.093
Uitgaven (mln.)	€ 1,8	€ 1,8	€ 1,7	€ 2,1	– € 0,4
Asiel
Instroom asielzoekers (eerste, tweede en opvolgende aanvragen en inreis van nareizigers)3	58.880	33.670	35.030	58.000	– 22.970
Aantal afgegeven toevoegingen	29.618	45.852	34.251	36.057	– 1.806
Uitgaven (mln.)	€ 48,5	€ 68,2	€ 49,5	€ 52,1	– € 2,6
Overige (rogatoire commissie, inning en restitutie, investeringen / implementatiekosten maatregelen)
Uitgaven (mln.)	€ -1,1	€ -2,5	€ 0,5	€ 4,8	– € 4,3
Het Juridisch Loket
Aantal klantencontacten	681.993	733.900	737.583	681.993	55.590
Uitgaven (mln.)	€ 23,6	€ 24,0	€ 24,5	€ 24,0	€ 0,5
Uitvoeringslasten Rechtsbijstand
Raad voor Rechtsbijstand	€ 23,9	€ 24,9	€ 24,0	€ 23,9	€ 0,1
Totaal uitgaven (x € 1 mln.)4	€ 433,3	€ 468,4	€ 432,9	€ 462,3	€ -29,7

Toelichting

Het totaal aantal afgegeven toevoegingen (piketten buiten beschouwing gelaten) was in 2017 lager dan in 2016, en was ook iets lager dan in de begroting was geraamd. De aantallen afgegeven toevoegingen in asielzaken zijn in 2017 gedaald ten opzichte van 2016, toen er een grote toename was van het beroep op rechtsbijstand in asielzaken. Ook bij de aantallen afgegeven toevoegingen in civiele zaken en in ambtshalve en reguliere strafzaken was sprake van een daling. Het aantal afgegeven toevoegingen in bestuursrechtelijke zaken lag lager dan in 2016, maar was wel hoger dan de raming in de begroting. Bij de lichte adviestoevoegingen was sprake van een daling.

Het aantal piketten lag op hetzelfde niveau als in 2016. Bij de raming in de begroting van het aantal piketten was uitgegaan van een toename in volume door de inwerkingtreding van het recht op een raadsman bij politieverhoor. Echter, als gevolg van de wijze waarop de declaraties van de rechtsbijstandsverleners bij de piketten worden verwerkt, heeft de invoering van het recht op een raadsman bij het politieverhoor niet tot een groter volume geleid, maar tot hogere gemiddelde kosten per piket. Ook is in 2017 de voorgenomen intensivering van rechtsbijstand in de ZSM-werkwijze (bovenop het reeds geldende wettelijke recht op bijstand van een raadsman voorafgaand aan en tijdens het politieverhoor) nog niet geïmplementeerd in afwachting van de op te stellen business case.

Het wetsvoorstel duurzaam stelsel rechtsbijstand (naar aanleiding van de kabinetsreactie op het rapport-Wolfsen) wordt vooralsnog niet ingediend. Hierdoor is € 4,3 mln. bij de overige uitgaven ten behoeve van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand niet tot besteding gekomen.

In totaal was het beroep op de rechtsbijstand (de totaal uitgaven in onderstaande tabel) circa € 30 mln. lager dan in de begroting was voorzien.

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

Bijdrage aan Raad voor de rechtspraak (Rvdr)

De Minister van Veiligheid en Justitie bekostigt de rechtspraak via de Raad voor de rechtspraak. De Raad voor de rechtspraak is het overkoepelende bestuur van de Rechtspraak, die verder bestaat uit de rechtbanken, de gerechtshoven, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. De Raad bevordert de kwaliteit en eenheid van de rechtspraak, verzorgt de financiën, houdt toezicht en ondersteunt de bedrijfsvoering bij de gerechten. De Raad spreekt zelf geen recht. In dit artikelonderdeel wordt de totstandkoming van de bijdrage van de Minister van Veiligheid en Justitie aan de Raad voor de rechtspraak toegelicht.

Tabel 32.3 Instroomontwikkeling rechtspraak

			Realisaties	Prognoses
	2015	2016	2017	2017
Instroom totaal aantal (x € 1.000)	1.674	1.578	1.550	1.688
Jaarlijkse mutatie	– 5%	– 6%	– 2%

Tabel 32.4 Financiële bijdrage Raad voor de rechtspraak

			Realisaties	Prognoses
	2015	2016	2017	2017
Begroting 2017 (x € 1.000)	962.086	1.071.738	946.306	949.987

Tabel 32.5 Productieafspraak rechtspraak

			Realisaties	Prognoses
	2015	2016	2017	2017
Productie totaal aantal (x € 1.000)	1.697	1.599	1.520	1.666
Jaarlijkse mutatie	– 3%	– 6%	– 5%

Toelichting

Zowel de instroom als het aantal afgehandelde zaken was in 2017 lager dan in 2016 en was lager dan geprognosticeerd. In 2017 stroomden er circa 1,55 mln. zaken in bij de gerechten. Het aantal afgehandelde zaken bedroeg ruim 1,5 mln.

In het jaarverslag van de Rechtspraak, uitgebracht door de Raad voor de rechtspraak, dat tevens aan de Staten-Generaal wordt aangeboden, wordt meer gedetailleerd ingegaan op de diverse ontwikkelingen binnen de rechtspraak in 2017.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

College Bescherming Persoonsgegevens (CBP), in het maatschappelijk verkeer aangeduid als: Autoriteit Persoonsgegevens (AP)

Het AP houdt toezicht op de naleving en toepassing van de Wet bescherming Persoonsgegevens (Wbp), de Wet politiegegevens (Wpg) en de Wet Basisregistratie Personen (WBP).

Het budget van de AP is als gevolg van onder andere loon- en prijsbijstelling en een verhoging in verband met transitiekosten voor de implementatie van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) met € 2,7 mln. verhoogd tot € 10,5 mln. Uiteindelijk is de realisatie als gevolg van de kosten voor de implementatie van de AVG € 0,38 mln. hoger uitgekomen als begroot.

College voor de Rechten van de Mens (CRM)

Het CRM vervult zijn wettelijke taak ter bevordering en naleving van de mensenrechten in Nederland in praktijk, beleid en wetgeving. Het CRM adviseert daartoe onder meer over voorgenomen regelgeving die betrekking heeft op mensenrechten, rapporteert jaarlijks over de mensenrechtensituatie in Nederland en heeft daarnaast een oordelende taak op het gebied van gelijke behandeling. Dat laatste kan zijn op basis van individuele klachten of naar aanleiding van concrete verzoeken over hoe gelijke behandelingswetgeving toe te passen. Ook heeft het CRM een rol bij normontwikkeling en periodieke evaluatie van de effectiviteit van wetgeving voor gelijke behandeling.

Het budget van het CRM is als gevolg van onder andere loon- en prijsbijstelling en een bijdrage van het Ministerie van VWS in verband met zijn taak als monitoring body van het «Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap» (CRPD) en in verband met taken voortvloeiend uit de Wet Gelijke Behandeling Gehandicapten en Chronisch Zieken (GBGH/CZ) met € 0,8 mln. verhoogd tot € 7 mln. Dit budget is als gevolg van de regeling bovenwettelijke uitkeringen bij werkloosheid voor (oud) collegeleden met 0,1 mln. overschreden. De kosten van deze regeling, bedroegen in 2017 € 0,27 mln. euro. Afgesproken is dat het uiteindelijke risico voor de financiële dekking van deze kosten bij VenJ ligt, maar dat het CRM waar mogelijk tracht de kosten zelf te dekken. Voor de financiële dekking door VenJ was in 2017 naast de bijdrage voor het CRM € 0,24 mln. beschikbaar. Het CRM heeft een bedrag van € 0,17 binnen de eigen begroting kunnen opvangen. Per saldo leidt dit tot een onderuitputting van € 0,14 mln.

Centraal Administratie Kantoor (CAK)

Door het CAK (een ZBO onder het Ministerie van VWS) zouden de eigen bijdragen voor de kosten van het strafproces en slachtofferzorg worden geïnd. Het wetsvoorstel dat deze bijdrage regelt is in november 2017 ingetrokken32. Er zijn door het CAK geen kosten meer gemaakt in 2017.

Subsidies

Subsidie Rechtspleging

De subsidie Rechtspleging betreft met name een subsidie aan de Nederlandse Vereniging voor de Rechtspraak (NVvR).

Subsidie Wetgeving

De subsidie Wetgeving betreft een subsidie aan de Stichting Recht en Overheid en aan het Nederlandse Juristencomité voor de Mensenrechten voor de bescherming van mensenrechten.

Ontvangsten

Griffie

Het Ministerie van VenJ ontvangt griffierechten van burgers, overheden, bedrijven en ander rechtspersonen die civiele of bestuursrechtelijke procedures starten. De daling van de ontvangsten ten opzichte van 2016 hangt samen met de daling van het aantal zaken waarbij sprake is van een te betalen griffierecht.

33. Veiligheid en Criminaliteitsbestrijding

Een veiliger samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding, en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

Opsporing en vervolging

• • De Minister heeft een regisserende rol. Hij is beleidsverantwoordelijk voor het landelijke opsporings- en vervolgingsbeleid en financiert daartoe onder andere het Openbaar Ministerie (OM) en het Nationaal Forensisch Instituut (NFI). Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (Wet op de rechtelijke organisatie). Het voert het gezag over de opsporing door politie en bijzondere opsporingsdiensten, beslist over de vervolging van strafbare feiten en ziet erop toe dat de opgelegde straf naar behoren wordt uitgevoerd.

Veiligheid en lokaal bestuur

• • Op het gebied van veiligheid en lokaal bestuur heeft de Minister een stimulerende rol. Hij is belast met het ontwikkelen van visie, beleid en samenwerkingsvormen op het terrein van de bestuurlijke aanpak van onveiligheid en criminaliteit.

• • Inspanningen zijn er op gericht het lokaal bestuur zo effectief en efficiënt als mogelijk in staat te stellen de lokale veiligheid te vergroten, onder andere door het bewaken van de bestuurlijke integriteit (Bibob) en de inzet van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC’s).

• • VenJ faciliteert en ondersteunt de aanpak van de meest voorkomende vormen van onveiligheidsgevoelens en overlast, zoals overlast gerelateerd aan jeugdgroepen, alcohol, uitgaan, voetbal en evenementen. Dit wordt ingevuld samen met het lokale bestuur, onder andere via structureel overleg met de G4, de G32 en de VNG.

Ondermijning

Voor dit onderwerp wordt verwezen naar hoofdstuk 3 beleidsverslag

Verder wegnemen van ongewenste belemmeringen binnen de informatiedeling tussen overheidspartijen;

In het LOVP is met de Regioburgemeesters afgesproken om een overzicht van de knelpunten te maken om vervolgens gezamenlijk te bezien met alle ketenpartners – Openbaar Ministerie, Belastingdienst, politie, Autoriteit Persoonsgegevens, diverse gemeenten en de Ministeries van Veiligheid en Justitie, Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en Financiën – welke knelpunten onder de huidige wetgeving opgelost kunnen worden, en welke (aanpassing van) wetgeving vergen. In juli is de Tweede Kamer hierover per brief geïnformeerd33. Hierin is aangegeven dat intra-gemeentelijke gegevensdeling (samen met de partners) met voorrang wordt opgepakt. Daarin is ook de verzamelwet «voorkoming en aanpak ondermijning» aangekondigd. N.a.v. het regeerakkoord is gestart met het formuleren van een actie-agenda ondermijning. De actie-agenda34 is aangeboden aan de Kamer en beschrijft op welke wijze de aanpak van georganiseerde, ondermijnende criminaliteit zal worden versterkt.

Stimuleren inzet bestuurlijk instrumentarium;

In 2017 is ingezet op de uitwerking van plannen voor grensoverschrijdende samenwerking in de Euregio Maas-Rijn, zoals opgenomen in het Benelux rapport Tackling Crime Together en de raadsconclusies m.b.t. de bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit die zijn geformuleerd onder Nederlands voorzitterschap van de EU. Er wordt een regionaal pilotproject opgezet met een trekkende rol voor RIEC Limburg, in samenwerking met ARIEC Belgisch Limburg. Het project bestaat uit het inrichten van een expertise- en ontwikkelcentrum waar grensoverschrijdende casuïstiek kan worden ingebracht door betrokken partners uit Nederland, België en Duitsland. Ter voorbereiding op deze grensoverschrijdende samenwerking is een overzicht opgesteld van de juridische (on)mogelijkheden om justitiële en politiële informatie over de grens te delen onder meer voor bestuurlijke doeleinden. Dit zal als uitgangspunt fungeren voor de samenwerking in het expertise- en ontwikkelcentrum. Ook zal het centrum aanbevelingen opleveren om juridische en andere knelpunten in de samenwerking weg te kunnen nemen.

Openbaar Ministerie

Voor het OM zijn middelen die oplopen tot € 14 mln. in 2019 gereserveerd op de Aanvullende post van de Rijksbegroting om het OM in staat te stellen beter in te spelen op diverse extra taken in de samenleving. Voor het jaar 2017 ging het om een bedrag van € 7,6 mln. Dit bedrag is besteed aan cybercrime (opleiding, training en internationale rechtshulpverzoeken), aan versterking van aanpak ondermijning en jihadisme en aan straf en zorg (ondersteuning nabestaanden en slachtoffers). Aan de afspraak om parketsecretarissen vanuit het OM bij de politie te detacheren is nadere invulling gegeven.

Mensenhandel

In 2017 is met de extra 1 mln. euro voor de aanpak van mensenhandel een lespakket ontwikkeld om alle eerstelijns politiemedewerkers te kunnen gaan trainen in het herkennen van signalen van mensenhandel. Daarnaast zijn er met dit geld begin 2017 19 extra rechercheurs opgeleid tot gespecialiseerd mensenhandel rechercheur. Ook is er extra analysecapaciteit aangesteld bij het Expertisecentrum mensenhandel en mensensmokkel. In het kader van het Nederlandse voorzitterschap van de Benelux is in november een seminar georganiseerd over de aanpak van uitbuiting van minderjarigen. Het seminar is bezocht door ruim 80 professionals uit de zorg en opsporing in de drie landen. Binnen de loverboyaanpak is een nieuw en uitgebreider barrièremodel voor de aanpak van loverboyproblematiek online gekomen.

Drugs/ hennep/ coffeeshops

In 2017 zijn de criminele industrieën in de hennep en synthetische drugs bestreden door middel van een integrale aanpak in de RIEC/LIEC samenwerkingsverbanden van onder andere gemeenten, politie, Openbaar Ministerie en Belastingdienst/FIOD. Waar mogelijk heeft ook samenwerking met private partijen plaatsgevonden. Het Ministerie speelde hierbij een faciliterende en aanjagende rol.

Verkeershandhaving

In het kader van de versterking van de verkeershandhaving heeft het WODC onderzoek gedaan naar de straftoemeting bij ernstige verkeersdelicten. Dit onderzoek is afgerond is samen met de beleidsreactie Straftoemeting ernstige verkeersdelicten in juli aan de Kamer gezonden35. Hierin is een wijziging van de Wegenverkeerswet 1994 aangekondigd. Doel van dit wetsvoorstel is de verhoging van de maximumstraf voor een aantal verkeersdelicten, zoals bijvoorbeeld rijden onder invloed en het doorrijden na een ongeval. Ook wordt het strafgat voor zeer gevaarlijk rijgedrag zonder ernstige gevolgen opgeheven en wordt op een andere wijze invulling gegeven worden aan het begrip roekeloosheid. Naar verwachting kan dit wetsvoorstel in het eerste kwartaal van 2018 in consultatie gebracht worden.

Rechtshandhaving in de Cariben

Naast de reguliere bekostiging van het Gemeenschappelijk Hof van Justitie, het OM BES, het parket Procureur Generaal, de Raad voor de rechtshandhaving en de gefinancierde rechtsbijstand, is in 2017 de structurele en ketenbrede aanpak door het verhogen van regionale slagkracht via regionale samenwerking voortgezet. Zo is in april 2017 een afpak-expert toegevoegd aan het OM van Curaçao, Sint Maarten en BES, ook ten behoeve van Aruba. Ook is ingezet op het verder borgen en verstevigen van specialistische kennis bij het OM door middel van een versterkte uitwisseling tussen parketten.

Tot slot is tussen Aruba, Curaçao, Nederland, Sint Maarten en de Verenigde Staten (VS) een Memorandum of Understanding (MoU) gesloten. Het doel van het MoU rechtshandhaving tussen de landen van het koninkrijk en de VS is de regionale slagkracht vergroten door middel van samenwerking en gezamenlijke opleiding, expertise uitwisseling en regionale informatie uitwisseling. Na de totstandkoming van het MoU is vervolgens een overzicht van alle behoeften van de landen geïnventariseerd en is een overview of needs opgesteld, hierin zijn prioriteiten aangebracht en afgestemd met de vijf landen. Op verschillende terreinen zijn daarna plannen van aanpak opgesteld. Op de onderwerpen gevangenissen, grensbewaking en mensenhandel/smokkel vinden momenteel initiatieven plaats in de vorm van gesprekken/training/expertisenetwerkopbouw.

Effectiever (digitaal) oproepen en betekenen

Indicatoren ULI

Tabel 33.3 Indicatoren ULI

	2012	2013	2014	2015	2016	2017
Aantal nummers waarvoor een bevel tot aftappen is gegeven	25.487	26.150	25.181	24.063	24.850	24.900
Gemiddeld aantal taps per dag	1.293	1.391	1.386	1.415	1.423	1.421
IP-taps1	16.676	17.806
Gemiddeld aantal IP- taps per dag	727	829
Aantal aanvragen op historische gegevens2	56.825	62.554	62.533	56.100	58.985	59.434

Toelichting

Zoals toegezegd bij brief van 13 november 200737 en daaropvolgend bij brief van 27 mei 200838 worden de jaarlijkse tapstatistieken opgenomen in het Jaarverslag van Veiligheid en Justitie.

Tabel 33.1 Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1.000)

				Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde	Verschil
		2013	2014	2015	2016	2017	Begroting
							2017
Verplichtingen		786.426	788.041	688.928	861.289	645.995	689.095	– 43.100
33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie
	Personeel	377.024	364.851	359.937	373.530	396.900	364.482	32.418
	waarvan eigen personeel	351.344	335.554	336.658	344.274	358.160	335.894	22.266
	waarvan externe inhuur	23.543	26.597	21.277	27.299	36.979	26.172	10.807
	waarvan overig personeel	2.137	2.700	2.002	1.957	1.761	2.416	– 655
	Materieel	201.011	117.625	124.273	134.574	110.140	103.552	6.588
	waarvan ICT	40.833	12.251	12.545	13.437	15.216	28.026	– 12.810
	waarvan SSO's	55.627	30.375	51.218	54.765	32.584	17.977	14.607
	waarvan overig materieel	104.551	74.999	60.510	66.372	62.340	57.549	4.791
Programma-uitgaven		197.081	228.570	269.890	231.535	224.557	221.061	3.496
33.2 Bestuur, informatie en technologie
	Bijdragen medeoverheden
	Regionale Informatie en Expertise Centra	7.903	7.078	7.350	7.370	8.067	7.513	554
	Uitstapprogramma's prostituees	0	463	1.853	1.731	1.987	1.736	251
	Overige bijdragen medeoverheden	559	1.331	1.081	1.111	692	1.422	– 730
	Subsidies
	Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid	0	0	10.201	5.379	4.582	5.370	– 788
	Keurmerk Veilig Ondernemen	1.340	1.511	1.389	1.600	1.325	818	507
	Uitstapprogramma's prostituees	0	1.458	1.103	1.099	1.185	1.330	– 145
	Veiligheid Kleine Bedrijven	0	0	0	0	439	0	439
	Overige subsidies	463	0	784	2.429	1.591	994	597
	Opdrachten
	Overige opdrachten	666	464	723	584	374	1.070	– 696
33.3 Opsporing en vervolging
	Bijdragen Agentschappen
	Nederlands Forensisch Instituut	68.273	68.062	70.244	88.661	67.924	66.824	1.100
	Domeinen Roerende Zaken	12.819	12.754	0	0	0	0	0
	Bijdragen ZBO's/RWT's
	Nationaal Register Gerechtelijk Deskundigen	1.701	1.532	1.765	1.656	1.707	1.591	116
	Bijdragen (inter)nationale organisaties
	FIU-Nederland	0	4.045	0	0	4.755	0	4.755
	Bijdragen medeoverheden
	PV-vergoedingen Bestuurlijke strafbeschikking	13.430	12.786	11.321	0	0	0	0
	BES Staatkundige hervorming Nederlandse Antillen	4.150	4.015	4.658	4.879	4.324	4.705	– 381
	Overige bijdragen medeoverheden	4.241	7.989	15.754	8.871	3.590	6.250	– 2.660
	Subsidies
	Overige subsidies	6.628	3.311	2.870	3.073	2.874	3.772	– 898
	Opdrachten
	Schadeloosstellingen	17.312	27.362	53.727	19.262	22.132	20.045	2.087
	Keten Informatie Management	3.532	154	62	0	1.400	0	1.400
	Onrechtmatige Detentie	12.335	11.654	10.776	8.791	7.492	11.211	– 3.719
	Herontwerp Strafrechtketen	4.385	344	156	0	0	0	0
	Gerechtskosten	32.827	33.360	30.933	32.975	33.613	28.397	5.216
	Innovatieagenda	1.276	164	0	0	0	0	0
	Restituties ontvangsten voorgaande jaren	0	0	3.010	386	1.068	0	1.068
	Verkeershandhaving Openbaar Ministerie	0	25.484	27.333	29.212	36.895	31.026	5.869
	Afpakken	0	2.231	240	0	0	13.252	– 13.252
	Bewaring, verkoop en vernietiging beslaggenomen voorwerpen	0	0	12.056	12.099	13.743	12.530	1.213
	Overige opdrachten	3.241	1.018	501	367	159	1.205	– 1.046
	Garanties
	Faillissementscuratoren	0	0	0	0	2.639	0	2.639
Ontvangsten		1.086.824	1.101.777	933.123	1.383.500	1.174.629	1.305.182	– 130.553
	waarvan Boeten en Transacties	982.386	949.383	777.262	955.393	936.080	982.622	– 46.542
	waarvan Afpakken	89.982	135.972	143.577	416.478	225.213	312.560	– 87.347

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Openbaar Ministerie (OM)

Het OM vormt samen met de Rechtspraak de rechterlijke macht en staat voor de opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten en de tenuitvoerlegging van straffen. Op die manier levert zij een elementaire bijdrage aan een vrije, veilige en rechtvaardige samenleving. In de afgelopen jaren is het takenpakket van het OM uitgebreid met werkzaamheden die gericht zijn op andere en bredere doelstellingen dan strafrechtelijke vervolging. Te denken valt aan de rol die de officier van justitie heeft bij de omgang met verwarde personen en de bijdrage van het OM aan de samenwerkingsverbanden die gericht zijn op de aanpak van ondermijning.

De realisatie is ca. € 39 mln. hoger dan de begroting. Dit komt onder andere door de loonbijstelling (€ 10,3 mln.), de detachering van parketsecretarissen (€ 7,9 mln.), extra middelen in het kader van de advisering van de Commissie Hoekstra (€ 7,9 mln.), de beheersorganisatie van digitale handhavingsmiddelen (€ 3 mln.) en ten slotte diverse, relatief kleinere, ophogingen van het budgettair kader voor een aantal kosten in 2017.

Tabel 33.2 Productiegegevens arrondissementsparketten1

			Realisatie	Prognoses
	2015	2016	2017	2017	verschil
Uitstroom rechtbankzaken (afdoeningen)	211.898	201.792	–	–	–
Interventiepercentage (%)	83%	85%	–	–	–
Doorloopsnelheid jeugd binnen 3 maanden afgedaan OM (%)	n.v.t.	80%	–	–	–
Uitstroom kantonzaken (afdoeningen)	132.165	139.673	–	–	–
Uitstroom Mulderzaken (afdoeningen- beroepen Openbaar Ministerie)	368.777	261.727	–	–	–

Tabel 33.3 Productiegegevens Ressortparketten1

			Realisatie	Prognoses
	2015	2016	2017	2017	verschil
Uitstroom			–	–	–
Rechtbankappels	17.867	18.817	–	–	–
Kantongerechtsappels	2.649	2.736	–	–	–
Mulderberoepen	4.320	1.886	–	–	–

Met de introductie van het BOSZ systeem in 2013–2014 is een toenemend deel van de rechtbankzaken (sepots) niet meer vastgelegd in GPS/Compas. Het OM heeft mede om deze reden, maar ook vanwege het op orde brengen van de gehele informatievoorziening, de meting van de productie te herzien. De nieuwe cijferopstelling is reeds de begroting 2018 opgenomen. De cijfers sluiten ook aan de op productiegegevens zoals door het OM in het jaarbericht zal worden gebruikt. Daarmee ziet de productiegegevenstabel er nu als volgt uit:

Tabel 33.4 Productiegegevens Openbaar Ministerie

		Realisatie	Prognoses
	2016	2017	2017	verschil
Uitstroom WAHV beroep- en appèlzaken	415.768	411.700	420.981	– 9.281
Uitstroom overtredingszaken	132.503	125.279	141.769	– 16.490
– waarvan na herinstroom	16.800	11.201	17.834	– 6.633
Uitstroom misdrijfzaken	254.388	234.723	266.849	– 32.126
Eenvoudige misdrijfzaken	21.060	28.208	20.475	7.733
– waarvan na herinstroom	882	1.617	1.067	550
Interventie/ZSM zaken	205.065	177.170	214.749	– 37.579
– waarvan sepot of buitenrechtelijke afdoening in voorfase	55.278	44.381	52.545	– 8.164
– waarvan na herinstroom	7.881	5.997	8.892	– 2.895
Onderzoekszaken	19.981	20.698	23.103	– 2.405
Ondermijningszaken	8.282	8.647	8.522	125
Uitstroom appèlzaken	28.639	24.068	28.673	– 4.605

De in de tabel opgenomen aantallen zijn gebaseerd op de beschikbare capaciteit van het Openbaar Ministerie voor de behandeling van zaken.

In het jaarbericht van het Openbaar Ministerie zal meer gedetailleerd worden ingegaan op de diverse ontwikkelingen binnen het Openbaar Ministerie in 2017.

33.2 Bestuur, Informatie en Technologie

Bijdragen medeoverheden

Regionale Informatie en Expertise Centra / Landelijk Informatie en Expertise Centrum (RIEC's/LIEC)

Voor een structurele aanpak van georganiseerde misdaad zijn er 10 RIEC’s en een LIEC. De RIEC’s ontwikkelen en ondersteunen regionaal bestuurlijke interventies en combineren die eventueel met de fiscale en strafrechtelijke aanpak. Binnen de RIEC’s wordt ten behoeve van een geïntegreerde aanpak samengewerkt tussen openbaar bestuur, politie, Openbaar Ministerie, Belastingdienst en andere partners. Het LIEC is een shared service center voor de RIEC’s en heeft tot doel het zoveel mogelijk stroomlijnen van de werkwijzen van de RIEC’s en het ondersteunen van de onderlinge afstemming.

Op 12 juli 2017 is het RIEC-LIEC jaarverslag over 2016 met de resultaten van de samenwerking aan de Kamer aangeboden (TK, 2016–2017, 29 911, nr. 166).

Uitstapprogramma prostituees

Subsidies

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV heeft in 2017 subsidie ontvangen om publieke en private organisaties te ondersteunen door middel van het stimuleren van een effectieve aanpak van onveiligheid en preventie van criminaliteit en het verhogen van het veiligheidsbewustzijn. Het CCV heeft in 2017 hiervoor kennis en instrumenten ontwikkeld op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid. Het CCV is ook belast geweest met de uitvoering van een groot aantal activiteiten ter ondersteuning en realisatie van het beleid waaronder de vermindering met 10% van de ervaren overlast en onveiligheidsgevoelens.

Keurmerk Veilig Ondernemen (KVO)

In 2017 is in samenwerking tussen ondernemers, gemeente, politie en brandweer gewerkt aan de veiligheid van bedrijventerreinen en winkelgebieden. Indien er in samenwerking tussen vorengenoemde partijen structurele maatregelen worden genomen resulteert dat in een KVO certificaat. In 2017 zijn 123 KVO projecten gerealiseerd. Tevens was er ruimte voor 3 zwaardere pre-KVO trajecten.

Uitstapprogramma prostituees

Iedere prostituee in Nederland die behoefte heeft om te stoppen met prostitutiewerkzaamheden, heeft inmiddels de mogelijkheid zich bij een uitstapprogramma aan te melden. Zie verder hierboven onder bijdragen medeoverheden.

Veiligheid Kleine Bedrijven

Overheid, burgers en bedrijven hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de leefbaarheid en de veiligheid van de samenleving. In 2017 is uitvoering gegeven aan het actieprogramma Veilig Ondernemen 2017–2018. Met behulp van de beschikbare middelen zijn verschillende integrale aanpakken uitgevoerd, onder meer in het kader van mobiel banditisme, cybersecurity van het MKB en ondermijning. Daarnaast zijn burgers en ondernemers als onderdeel van de integrale aanpak gestimuleerd preventieve en innovatie maatregelen te treffen. Voorts is er in 2017 is er gewerkt aan een landelijke dekking van Platforms Veilig Ondernemen (PVO’s).

33.3 Opsporing en vervolging

Bijdragen agentschappen

Nederlands Forensisch Instituut (NFI)

In mei 2017 is een onderzoek verschenen naar de management- en organisatiecultuur bij het NFI, uitgevoerd door de bureaus AEF en INK. Dit onderzoek maakte duidelijk dat er breed in de organisatie cultuurproblemen spelen die ernstig, stug en van lange duur zijn. Het onderzoeksrapport bevat ook een concrete veranderagenda. Er is een interim-algemeen directeur benoemd met de opdracht hier uitvoering aan te geven. In lijn met dit rapport heeft de interim-algemene directeur een nieuwe stip op de horizon gecreëerd met input van ketenpartners en het departement. Deze strategie is in korte tijd tot stand gekomen in een bottom-up proces waarbij een brede afvaardiging van NFI-medewerkers een actieve rol heeft gehad bij het bepalen van de koers van de organisatie.

De nieuwe koers van het NFI betekent dat het instituut meer vraaggestuurd gaat werken aan zaakonderzoek, innovatie en kennisuitwisseling ten dienste van de strafrechtketen, waarbij het NFI excelleert op complex en multidisciplinair forensisch onderzoek. Het NFI ziet medewerkers daarbij als zijn belangrijkste kapitaal. Forensisch onderzoek zal worden uitbesteed waar dat in het belang van de strafrechtketen is.

De ingezette verandering wordt stapsgewijs uitgevoerd, waarbij prioriteit wordt gegeven aan het verbeteren van de arbeidsrelaties en het vraaggestuurd werken. In lijn met de totstandkoming van de strategie wordt een programmaraad gevormd die bestaat uit een gedragen vertegenwoordiging van de hele organisatie en die gevraagd en ongevraagd kan adviseren over de implementatie van de strategie, de veranderaanpak en het betrekken van medewerkers. Daarnaast is er inmiddels een nieuwe Ondernemingsraad geïnstalleerd van elf medewerkers, die ook nauw wordt betrokken bij de implementatie van de strategie. Hiermee wordt ook uitvoering gegeven aan de motie van het lid Van Nispen.41

Gedetailleerdere informatie over het NFI is te vinden in de agentschapsparagraaf van dit jaarverslag.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Nationaal register gerechtelijk deskundigen (Cgd)

Het Cgd waarborgt en bevordert de kwaliteit van de inbreng van deskundigen in de rechtsgang. Indien een deskundige, zoals een psycholoog, toxicoloog of orthopedagoog, zich als gerechtelijk deskundige wil laten registreren, dient de aanmelding getoetst te worden door het Cgd. Het Cgd heeft een wettelijke basis (Wet deskundigen in strafzaken) en is onafhankelijk.

Bijdragen (inter)nationale organisaties

Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland)

Begroting FIU-Nederland

In 2017 is de begroting van FIU-Nederland bij het onderdeel «Overige opsporing en vervolging» van artikel 33 opgenomen en niet in een apart onderdeel voor FIU-Nederland. Dit verklaart het verschil tussen de begrote en gerealiseerde kosten voor de periode 2017. Bij de tweede suppletoire begroting 2017 zijn de verwachte uitgaven voor FIU-Nederland weer als zelfstandig onderdeel op de begroting opgenomen.

Tabel 33.5 Kengetallen FIU-Nederland

					Realisaties	Prognoses	Verschil
	2013	2014	2015	2016	2017	2017
Aantal LOvJ-verzoeken1	1.167	1.093	1.218	1.277	1.246	1.100	146
Aantal eigen onderzoeksdossiers	1.219	1.488	1.462	1.566	1.522	1.500	22

Bijdragen aan medeoverheden

Staatkundige hervorming Nederlandse Antillen (SHNA)

De periode na de staatkundige hervorming kenmerkt zich door het steeds verder vorm geven aan de inrichting van de BES eilanden. Daaraan draagt een goede inrichting van de rechtspraak en het Openbaar Ministerie bij. Vanuit Europees Nederland wordt gestimuleerd dat het aantal rechters zowel kwantitatief als kwalitatief op goed niveau blijft. Ook zal er zorg voor worden gedragen dat de staande magistratuur van het OM BES op sterkte blijft. De Raad voor de Rechtshandhaving wordt zodanig geëquipeerd dat er een goede bijdrage is gedaan voor het doen van voldoende en gekwalificeerde onderzoeken.

Opdrachten

Schadeloosstellingen

Dit betreft de budgetten voor schadeloosstellingen buiten de strafrechtelijke keten, zoals vergoedingen vanwege onrechtmatige vreemdelingenbewaring en in het geval van bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). Daarnaast kunnen ook vergoedingen worden verstrekt voor bijvoorbeeld juridische bijstand. De uitgaven zijn vooraf lastig in te schatten. Er is in 2017 voor een iets hoger bedrag aan schadeloosstellingen uitgekeerd dan geraamd.

Keten Informatie Management (KIM)

Het doel van KIM is het realiseren van innovatie op het gebied van informatie gestuurde opsporing, vervolging en executie. Binnen KIM zijn er verschillende programma’s zoals de Digitalisering Strafrechtketen, het Digitaal Proces Dossier en het E-justice programma.

Onrechtmatige Detentie

Ten laste van dit budget worden de vergoedingen verantwoord aan ex-justitiabelen waarvan is vastgesteld dat recht is ontstaan op een vergoeding. Over het algemeen worden deze vergoedingen vastgesteld door de rechter. De uitgaven zijn vooraf lastig in te schatten. Er is in 2017 voor een lager bedrag aan vergoedingen vastgesteld en uitbetaald dan geraamd.

Gerechtskosten

Ten laste van dit budget worden de uitgaven gebracht die betrekking hebben op deskundigen en tolken en vertalers, die een bijdrage leveren aan het strafproces en worden bekostigd in overeenstemming met het Besluit tarieven in strafzaken.

In 2017 waren de kosten circa € 5 mln. hoger dan oorspronkelijk begroot. Tussentijd heeft er een ophoging van het budget met € 3,4 mln. plaatsgevonden, gezien de ontwikkeling van de kosten in de afgelopen jaren. Desondanks zijn de gerealiseerde kosten ongeveer € 1,8 mln. hoger uitgevallen.

Verkeershandhaving Openbaar Ministerie

Afpakken

Het afpakken van crimineel vermogen is een prioriteit van het kabinet en het stuurt met het ketenprogramma afpakken dan ook op ambitieuze doelstellingen. Het Openbaar Ministerie zet in het kader van de strafrechtelijke vervolging onder meer in op ontnemingsvorderingen van wederrechtelijk verkregen voordeel, verbeurdverklaringen en ontnemingen als onderdeel van een transactie. De beschikbare gestelde middelen in de oorspronkelijke begroting zijn in de loop van het jaar via budgetoverheveling uitgezet naar organisaties die actief zijn op het terrein van afpakken zoals de Politie, het FIOD en het Openbaar Ministerie

Bewaring, verkoop en vernietiging in beslag genomen voorwerpen

De Minister van Financiën is volgens de Comptabiliteitswet verantwoordelijk voor het beheer van het overtollige materieel bij het Rijk. Domeinen Roerende Zaken is belast met de bewaring, verkoop en vernietiging van strafrechtelijk in beslag genomen voorwerpen en bekommert zich daarnaast over overtollige rijksgoederen.

De realisatie is circa € 1,2 mln. hoger uitgevallen dan oorspronkelijke begroot. Bij voorjaarsnota 2017 was hier reeds op geanticipeerd en is het budgettaire kader bijgesteld.

Garanties

Faillissementscuratoren

In 2017 is de Tweede Kamer geïnformeerd dat de motie Gesthuizen c.s. in uitvoering is genomen (TK 2016/17, 29 911, nr. 169). Hiertoe wordt de mogelijkheid en wenselijkheid van uitbreiding van de Garantstellingsregeling Curatoren 2012 onderzocht, waarbij tevens modellen voor bekostiging zullen worden bezien, gegeven de budgettaire kaders. De curatorenverenigingen zijn om hun visie gevraagd. Tevens is het WODC verzocht om de uitvoering van een effectmeting van de GSR. Dit zal in 2018 plaatsvinden, waarna de regeling zal worden herzien.

Ontvangsten

Boeten en Transacties (B&T)

Bij eerste suppletoire begroting zijn de verwachte ontvangsten uit Boeten en Transacties (B&T-ontvangsten) op het gebied van verkeershandhaving € 126,5 mln. neerwaarts bijgesteld. Dat de uiteindelijke realisatie ten opzichte van deze bijgestelde verwachting toch een meeropbrengst laat zien, komt met name door de niet geraamde boeten als onderdeel van enkele grote schikkingen. Het boete-deel van een transactie wordt verantwoord bij de opbrengsten B&T.

Afpakken

34. Straffen en Beschermen

Voorkomen dat burgers (opnieuw) dader of slachtoffer worden van criminaliteit, volwassenen en kinderen beschermen die vanwege de kwetsbare positie waarin zij verkeren bedreigd of verleid worden door (herhaalde) criminaliteit of die bedreigd worden in hun ontwikkeling en bewerkstelligen dat met een straf genoegdoening wordt geboden aan het slachtoffer en aan de samenleving als geheel.

Het borgen van de veiligheid door de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties, het bevorderen van het nemen van preventieve maatregelen door burgers en bedrijven, het versterken van de positie van slachtoffers, het beschermen van jeugdigen die in hun ontwikkeling worden bedreigd in de opvoed- en leefsituatie en het realiseren van een effectieve aanpak van jeugdcriminaliteit en geweld in huiselijke kring.

Tenuitvoerlegging van sancties en strafrechtelijke maatregelen42:

• • De Minister heeft een uitvoerende rol bij de tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende straffen en maatregelen door de DJI.

• • Ten aanzien van de forensische zorg heeft de Minister een regisserende rol. Hij is verantwoordelijk voor de tijdige beschikbaarheid van de juiste, kwalitatief hoogwaardige zorg, waar nodig in combinatie met afdoende beveiliging.

• • De uitvoering van toezicht in strafrechtelijk kader, advisering aan het OM en de rechter over justitiabelen en taakstraffen is opgedragen aan drie erkende reclasseringsorganisaties. Ook hier heeft de Minister een regisserende rol. De taken van de reclasseringsorganisaties dragen bij aan het terugdringen van recidive.

Integriteit en Kansspelen

• • De Minister stimuleert preventie door het beschikbaar stellen van integriteitsinstrumenten zoals de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) en het toezicht op rechtspersonen. De Minister draagt stelselverantwoordelijkheid voor het kansspelbeleid en de daaraan verbonden regelgeving. De Minister wil ervoor zorgen dat Nederlandse burgers op een veilige en verantwoorde manier kunnen deelnemen aan kansspelen.

Slachtofferzorg

• • De Minister kent een financierende rol op het gebied van slachtofferzorg. De Minister draagt beleidsverantwoordelijkheid voor de zorg – in brede zin – aan slachtoffers en nabestaanden die getroffen zijn door een strafbaar feit en is verantwoordelijk voor de uitvoering van het slachtofferbeleid.

Jeugdbescherming en jeugdsancties43

• • De uitvoering en financiering van de jeugdbescherming en de jeugdreclassering is per 1 januari 2015 gedecentraliseerd naar de gemeenten. De Minister heeft na de decentralisatie een regisserende rol en vervult hiermee zijn stelselverantwoordelijkheid.

• • De Minister heeft een uitvoerende rol de taken die belegd zijn bij de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en de Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI) van DJI.

• • De Minister heeft een regisserende rol ten aanzien van de aanpak van jeugdcriminaliteit, kindermishandeling en preventie. De Minister heeft een samenwerkingsrelatie met de gemeenten/steden, brancheorganisaties en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) betreffende de aanpak van jeugdcriminaliteit, kindermishandeling, zorg & veiligheid en High Impact Crimes (HIC). Sturing geschiedt door middel van regelgeving en kaderstelling.

• • De Minister is verantwoordelijk voor het stelsel op het gebied van interlandelijke adoptie en heeft daarbinnen, als Centrale Autoriteit, tevens een uitvoerende rol.

Integriteit

In 2017 zijn ruim 1.000.000 aanvragen voor een Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) voor natuurlijke personen (NP) behandeld en meer dan 6.000 VOG’s voor Rechtspersonen. Dit is voor beide VOG-varianten meer dan vooraf geraamd. De VOG NP is positief geëvalueerd als instrument ter voorkoming van recidive en bevordering resocialisatie.

Conform de doelstelling hebben bijna 100.000 vrijwilligers in 2017 de VOG gratis gekregen. Eind 2017 deden ruim 5.300 organisaties mee. De regeling Gratis VOG is geëvalueerd, waarbij onder andere geconcludeerd is dat zij effectief is in het stimuleren van organisaties om een breed preventiebeleid te voeren. De regeling wordt structureel gehandhaafd.

Met de NCTV is de terugkijktermijn voor terroristisch misdrijven aangepast. In plaats van 4 jaar (of 2 jaar als het gaat om een jongere onder de 23) kan een VOG tot 20 jaar worden geweigerd. In opdracht van het departement heeft Justis verder geïnvesteerd in voorlichting aan (risico)jongeren en hun omgeving. Ook is geïnvesteerd in verbetering van de internationale samenwerking bij screening van personen.

Kansspelen

Het functioneren van de Kansspelautoriteit (Ksa) is in 2017 geëvalueerd. Het evaluatierapport levert een waardevolle bijdrage aan de verdere ontwikkeling van de Ksa als toezichthouder en handhavende instantie dat in 2018 verder wordt uitgewerkt. Aan de Ksa zijn in 2017 als gevolg van een latere inwerkingtreding van de wet KOA incidenteel extra middelen beschikbaar gesteld voor de voorbereidende werkzaamheden.

Aanpak High Impact Crimes

Door de samenwerking van een groot aantal publieke en private partijen heeft de aanpak van de High Impact Crimes (HIC’s) ook in 2017 geleid tot een verdere afname van delicten als overvallen, woninginbraak, geweld en straatroof. Het aantal HIC’s is het afgelopen jaar aanmerkelijk gedaald en is ruim onder de in de Veiligheidsagenda afgesproken maximale aantallen gebleven. Dit laat zien dat de probleemgerichte ketenaanpak van High Impact Crimes, onder lokale gemeentelijke regie met ondersteuning vanuit het Ministerie, een succesvolle methodiek is om deze hardnekkige en ernstige vormen van criminaliteit aan te pakken en zo gezamenlijk Nederland veiliger te maken.

Ondanks dit mooie resultaat blijven de ophelderingspercentages iets achter op de afspraken in de Veiligheidsagenda. Het beoogde ophelderingspercentage overvallen is gerealiseerd maar de percentages van straatroven en woninginbraken zijn iets achter gebleven. De ophelderingspercentages zien er als volgt uit: 50% voor overvallen, 25,7% voor straatroven en 9,5% voor woninginbraken.

Alleen jij bepaalt wie je bent (AJB)

Stichting Laureus Nederland die «Alleen jij bepaalt wie je bent» (AJB) uitvoert heeft externe financieringsbronnen aan zich weten te verbinden. Hiermee is in 2017 een stap gezet om de uitvoering van AJB duurzamer te maken. Daarnaast waren er voor deze preventieve gedragsinterventie 700 nieuwe deelnemers in 2017. Zeven gemeenten kopen in het kader van het lokale criminaliteitsbeleid AJB in als erkende justitiële jeugdinterventie.

Geweld

In 2017 is de Wet middelenonderzoek bij geweldplegers (WMG) en de pilot Alcoholmeter van start gegaan. Alcohol- en drugsgebruik worden hiermee als belangrijke risicofactoren voor geweldpleging tegengegaan. Voorts is in september 2017 in Tilburg een convenant getekend met het ziekenhuis, de huisartsenpost en ambulancedienst voor het registreren en uitwisselen van anonieme gegevens over letselslachtoffers van geweld voor het treffen van preventieve maatregelen door politie en gemeente. Hiermee kan het geweld meer gericht bestreden worden. Ten slotte is het Preventie Netwerk Geweld voor gemeenten opgericht. Het netwerk heeft tot doel de samenwerking tussen gemeenten te bevorderen en kennis uit te wisselen over onder meer best practices en nieuwe projecten. Daarnaast kan het netwerk dienen voor intervisie bij de aanpak van specifieke knelpunten en de ontwikkeling van instrumenten, bijvoorbeeld als zich nieuwe fenomenen voordoen. Dit bevordert de lokale samenwerking en expertise in de aanpak van geweld.

Personen met verward gedrag

Gemeenten en regio’s zijn in 2017 worden ondersteund door het Schakelteam personen met verward gedrag en het Actieprogramma lokale initiatieven voor mensen met Verward Gedrag (AVG) van ZonMW om te komen tot een sluitende aanpak voor opvang, ondersteuning en zorg voor mensen met verward gedrag en hun omgeving. Inmiddels In 2017 zijn er in het land al meer dan 100 praktijkprojecten gestart. Hiervoor is vanuit VenJ in 2017 in totaal 1.8 mln. voor gebruikt.

Met regelmaat komen mensen die werkzaam zijn in het domein van openbare orde en het veiligheidsdomein (OOV) in aanraking met mensen met psychische problematiek en/of verward gedrag. Om de kennis en het handelingsperspectief ten aanzien van mensen met psychische problematiek te bevorderen heeft ondersteunt het Ministerie van Veiligheid en Justitie in 2017 medewerkers van het OOV-domein ondersteund met een opleiding Mental Health First Aid (MHFA) zodat zij beter in staat zijn om problematiek vroegtijdig te signaleren en mensen met psychische problematiek eerder naar passende zorg toe te leiden, waarmee escalatie en mogelijk strafbaar gedrag kunnen worden voorkomen. In 2017 zijn 50 trainers opgeleid en 1.000 professionals uit het OOV-domein volgden de cursus MHFA.

Daarnaast heeft het Ministerie van Veiligheid en Justitie in 2017 de werkwijze van de wijk-GGD'er in 13 gemeenten geïmplementeerd in samenwerking met het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De wijk-GGD’er werkt op het snijvlak van zorg en veiligheid en biedt in samenspraak met betrokken ketenpartners een passend zorgaanbod. Door verwarde mensen eerder in beeld te hebben en actief naar zorg te begeleiden, verwachten politie en GGD dat er minder crisissituaties ontstaan en de politie op termijn wordt ontlast. Deze aanpak helpt bovendien criminalisering van verwarde burgers te voorkomen, de zorg laagdrempelig te houden en de wijk leefbaarder te maken.

LVB

In 2017 is de Screener voor Intelligentie en Licht verstandelijk beperkten (SCIL) getest in de jeugdstrafrechtketen waarmee mogelijke licht verstandelijke beperking opgemerkt wordt door professionals, opdat een adequate bejegening en toegesneden behandeling kan plaatsvinden.

Slachtofferbeleid

Slachtoffers ontvangen sinds april 2017 bij hun eerste contact met de politie een verklaring van rechten. Hiermee zijn zij voortaan beter geïnformeerd in staat waar zij over hun rechten op hebben in het strafproces en waar zij terecht kunnen voor hulp en ondersteuning.

Investering vakmanschap DJI

Adviescollege levenslang

Op 5 juli 2016 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf niet voldoet aan de eisen van artikel 3 EVRM. De regering heeft tot 5 september 2017 de gelegenheid om de tenuitvoerleggingspraktijk te wijzigen overeenkomstig de eisen van het EVRM. Het afgelopen jaar is door de organisaties in de strafrechtketen gewerkt aan de implementatie van de noodzakelijke beleidswijziging in de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf om deze in lijn te brengen met de jurisprudentie van het EHRM en de Hoge Raad. Dit heeft mede geresulteerd in het Ketenwerkproces levenslang. Het nieuwe beleidskader voor levenslanggestraften bestaat uit twee onderdelen. Het eerste onderdeel is een toetsing door het Adviescollege levenslanggestraften, waarbij wordt beoordeeld of een levenslanggestrafte in aanmerking komt voor re-integratieactiviteiten, waaronder verlof. Het tweede onderdeel betreft de (ambtshalve) herbeoordeling van de straf in de vorm van de gratieprocedure. Op 19 december 2017 heeft de Hoge Raad geoordeeld dat de regeling van herbeoordeling en toetsing door het Adviescollege voldoet aan de eisen van het EVRM. Het oordeel van de Hoge Raad is een bevestiging voor de geleverde prestaties. Enkele punten, waaronder (nadere) waarborging van de belangen van slachtoffers en nabestaanden en gratie onder voorwaarden vraagt om verdere uitwerking/aanpassing van het beleid. In samenwerking met de desbetreffende ketenpartners wordt onderzocht op welke wijze hier invulling aan gegeven kan worden binnen de huidige kaders en of hiervoor aanpassing van huidige wet- en regelgeving nodig is.

USB

Op 21 februari 2017 is het wetsvoorstel herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen door de Eerste Kamer aanvaard. Met het wetsvoorstel wordt de verantwoordelijkheid voor de tenuitvoerlegging van straffen verschoven van het Openbaar Ministerie naar de Minister. Het Administratie en InformatieCentrum Executieketen (AICE) bij het CJIB vervult namens de Minister een coördinerende rol. Om de veranderopgave voor de keten beheerst te laten verlopen, worden de sanctiestromen gefaseerd volgens het nieuwe ketendesign ingericht. Op 1 oktober 2017 is een pilot gestart op het parket Den Haag voor de zaakstroom Voorlopige Hechtenis – Super Snelrecht volwassenen (VH-SSR), waarmee de nieuwe werkwijze binnen het ketenproces VH-SSR op kleine schaal wordt ingericht. Daarnaast is in 2017 een ketenarchitectuur opgesteld die kaders en richtlijnen geeft voor de informatie-uitwisseling tussen ketenpartners in de uitvoeringsketen. Op basis van deze architectuur zijn generieke bouwstenen geïdentificeerd die in 2018 verder worden uitgewerkt. Deze generieke componenten vormen de basis om op termijn alle strafrechtelijke beslissingen via het AICE te laten lopen.

Cross Border Enforcement

De Richtlijn Cross Border Enforcement heeft tot doel dat alle EU-Lidstaten hun kentekenregister EU- breed openstellen, zodat kentekenhouders uit andere Lidstaten ook een boete thuisgestuurd kunnen krijgen in het geval van een verkeersovertreding. Per 1 november 2017 zijn voor overtredingen op kenteken uit de landen Estland, Finland, Italië, Letland, Oostenrijk, Portugal, Roemenië, Slovenië, Tsjechië en Zweden de digitale flitspalen en trajectcontrole systemen in gebruik genomen en worden de verkeersovertredingen opgevolgd met een boeteoplegging. Hiermee zijn nu, vooruitlopend op de planning, in totaal 21 landen aangesloten op de verkeersboete verwerking.

Tabel 34.1 Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde	Verschil
		2013	2014	2015	2016	2017	Begroting
							2017
Verplichtingen		2.561.345	2.585.861	2.520.029	2.843.386	2.668.603	2.585.032	83.571
34.1 Apparaatsuitgaven Raad voor de Kinderbescherming
	Personeel	0	0	0	137.413	137.165	133.796	3.369
	waarvan eigen personeel				130.905	132.114	127.228	4.886
	waarvan externe inhuur				5.119	3.523	5.342	– 1.819
	waarvan overig personeel				1.389	1.528	1.226	302
	Materieel	0	0	0	35.701	38.360	33.661	4.699
	waarvan ICT				13.269	14.737	9.426	5.311
	waarvan SSO's				16.909	16.571	15.414	1.157
	waarvan overig materieel				5.523	7.052	8.821	– 1.769
Programma-uitgaven		2.536.821	2.583.351	2.501.165	2.688.057	2.463.785	2.417.575	46.210
34.2 Preventieve maatregelen
	Bijdragen Agentschappen
	Dienst Justis	17.054	15.766	14.325	6.770	3.855	6.144	– 2.289
	Bijdragen ZBO's/RWT's
	Overig Preventieve maatregelen	0	1.300	0	0	0	0	0
	Bijdragen medeoverheden
	Overige bijdragen medeoverheden	0	4.170	4.570	3.542	5.975	1.962	4.013
	Subsidies
	Preventie bedrijfsleven	6.926	6.660	0	0	0	0	0
	Integriteit	1.356	836	1.362	1.443	1.174	1.177	– 3
	Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid	5.925	5.253	0	0	0	0	0
	Overige subsidies	6.332	2.227	3.449	3.077	4.477	6.189	– 1.712
	Opdrachten
	Kansspelbeleid	0	589	363	350	426	2.145	– 1.719
	Overige opdrachten	0	2.644	2.239	2.510	3.162	2.088	1.074
	Garanties
	Faillissementscuratoren	0	929	1.702	2.015	0	716	– 716
34.3 Tenuitvoerlegging strafrechtelijk sancties en vreemdelingenbewaring
	Bijdragen Agentschappen
	DJI-gevangeniswezen-regulier	1.249.866	1.227.508	1.218.667	1.178.760	960.288	934.065	26.223
	DJI-Forensische zorg	723.202	791.133	756.591	804.454	805.297	786.092	19.205
	DJI-Vreemdelingenbewaring en uitzetcentra	126.845	135.915	98.667	87.585	83.076	81.617	1.459
	CJIB	109.157	95.009	101.660	116.137	114.109	106.511	7.598
	Bijdragen ZBO's/RWT's
	Reclassering Nederland	135.235	139.350	136.781	141.187	139.597	134.200	5.397
	Leger des Heils	20.836	21.039	19.598	20.903	20.861	21.376	– 515
	Stichting Verslavingsreclassering GGZ Nederland	71.631	65.515	65.597	69.375	69.414	65.951	3.463
	Centraal Administratie Kantoor	0	2.044	557	364	0	609	– 609
	Bijdragen medeoverheden
	Overige bijdragen medeoverheden	0	3.444	1.313	2.363	2.698	2.500	198
	Subsidies
	24 uurs nazorg gedetineerden	11.696	0	0	0	0	0	0
	DJI-Vrijwilligerswerk gedetineerden	0	0	3.198	2.869	3.009	0	3.009
	Overige subsidies	0	1.322	2.945	2.335	3.155	3.221	– 66
	Opdrachten
	Forensische zorg	531	147	0	0	279	1.800	– 1.521
	Vrijwilligerswerk gedetineerden	0	3.175	0	0	0	3.209	– 3.209
	Uitvoeringskosten ketenregie tenuitvoerlegging	0	0	0	653	673	13.919	– 13.246
	Overige opdrachten	5.060	4.358	2.096	2.382	3.767	5.269	– 1.502
34.4 Slachtofferzorg
	Bijdragen ZBO's/RWT's
	Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven	18.536	6.332	6.509	6.253	6.689	5.626	1.063
	Slachtofferhulp Nederland	25.293	27.634	33.860	33.893	34.330	38.574	– 4.244
	Bijdragen medeoverheden
	Overige bijdragen medeoverheden	0	837	3.432	4.218	303	0	303
	Subsidies
	Perspectief Herstelbemiddeling	1.340	1.250	1.582	1.337	1.649	1.310	339
	Overige subsidies	0	223	287	60	74	0	74
	Opdrachten
	Slachtofferzorg	0	331	619	2.208	1.883	9.655	– 7.772
	Schadefonds Geweldsmisdrijven	0	16.411	18.218	18.972	21.244	16.072	5.172
	Voorschotregelingen slachtoffervergoedingsregelingen	0	0	978	1.236	1.875	1.400	475
34.5 Jeugdbescherming en jeugdsancties
	Bijdragen Agentschappen
	DJI – jeugd	0	0	0	148.943	146.780	136.410	10.370
	Bijdragen ZBO's/RWT's
	Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdrage	0	0	0	1.436	1.828	1.730	98
	Halt	0	0	0	10.590	12.065	10.161	1.904
	Bijdragen medeoverheden
	BES Voogdijraad	0	0	0	1.070	1.050	1.136	– 86
	Overige bijdragen medeoverheden	0	0	0	309	586	0	586
	Subsidies
	Jeugdbescherming	0	0	0	1.234	1.263	1.345	– 82
	Overige subsidies	0	0	0	1.947	2.509	2.522	– 13
	Opdrachten
	Risicojeugd en jeugdgroepen	0	0	0	1.138	735	1.999	– 1.264
	Projecten jeugd straf	0	0	0	0	61	0	61
	Taakstraffen/erkende gedragsinterventies	0	0	0	3.079	2.533	3.921	– 1.388
	Overige opdrachten	0	0	0	1.060	1.036	4.954	– 3.918
Ontvangsten		98.054	80.644	73.862	98.642	219.877	99.505	120.372

34.1 Apparaatsuitgaven Raad voor de Kinderbescherming

De Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) heeft de taak om kinderen te beschermen indien de ontwikkeling van het kind in gevaar komt. De RvdK heeft een taak op terrein van bescherming, gezag en omgang, straf en adoptie. De meerjarige productie van de RvdK is weergegeven in onderstaande tabel.

De RvdK heeft circa € 8 mln. meer uitgegeven dan begroot. De hogere uitgaven aan eigen personeel zijn een gevolg van een hogere personeelsbezetting en de loonbijstelling. Er heeft een verschuiving plaatsgevonden van externe inhuur naar inzet van eigen personeel en inbesteding. Voor ICT is ongeveer € 5 mln. meer uitgegeven op terrein van ICT-beheer en afname generieke ICT-dienstverlening. Aan SSO’s is bijna € 1 mln. meer uitgegeven vanwege een nabetaling over 2016 aan het RVB. Daarentegen is bij overige materiele uitgaven sprake van minder uitgaven van circa € 2 mln. vanwege lagere huisvestingsgerelateerde uitgaven en diverse overige kleinere posten.

Tabel 34.2 Productiegegevens Raad voor de Kinderbescherming

	Realisatie 2015	Realisatie 2016	Realisatie 2017	Raming 2017
Coördinatie taakstraffen	7.829	7.324	7.082	7.219
Strafonderzoek 2A	10.924	10.410	7.367	8.835
Strafonderzoek 2B	7.714	3.167	2.961	3.340
Actualisatie Straf		1.466	1.340	1.654
Onderzoeken schoolverzuim	3.216	2.985	2.843	3.654
Strafonderzoek GBM	118	105	52	125
Beschermingszaken	15.482	16.263	16.282	14.139
Adoptiegerelateerde zaken	1.945	1.751	1.863	2.051
Gezag en omgangszaken	5.204	5.210	5.072	4.916
Toetsende taak	11.209	8.180	7.109	11.244

De productiegegevens weerspiegelen de ontwikkeling die zich ook in 2015 en 2016 voordeed: via selectiviteit op de producten invulling geven aan de taakstellingen. De productiegegevens van de Raad voor de Kinderbescherming laten zien dat deze werkwijze een dalende instroom teweeg heeft gebracht in de afgelopen drie jaar. Bijna alle realisaties zijn lager dan geraamd voor 2017, alsmede lager dan in 2016.

34.2 Preventieve maatregelen

Bijdragen Agentschappen

Dienst Justis

De Dienst Justis toetst of personen antecedenten hebben die het uitoefenen van bepaald werk in de weg staan. Daarnaast toetst Justis of partijen die bepaalde verklaringen, vergunningen en subsidies aanvragen, aan integriteitseisen voldoen. Deze screening van betrouwbaarheid vermindert veiligheidsrisico’s en draagt zo bij aan een integere en veiligere samenleving. De bijdrage aan Justis is in 2017 verlaagd vanwege de hoger dan geraamde VOG-productie. In de agentschapsparagraaf van Justis vindt u meer informatie.

Subsidies

Integriteit (en filantropie)

Overige preventieve maatregelen: High Impact Crimes

Het voorkomen en aanpakken van High Impact Crimes is de gezamenlijke verantwoordelijkheid van burgers, overheid, bedrijven en andere maatschappelijke instanties. Continue aandacht vanuit deze partijen is noodzakelijk om de geboekte resultaten te verduurzamen en pas te houden met nieuwe ontwikkelingen. Het Ministerie ondersteunt hierbij door innovatie en de verduurzaming van effectief gebleken interventies zoals «Alleen Jij Bepaalt» te stimuleren.

Deze subsidies worden verstrekt aan organisaties en stichtingen op het gebied van HIC, woninginbraken, aanpak geweld, aanpak geweld in het Openbaar Vervoer, straatroof etc.

Voorbeelden van subsidieontvangers zijn Stichting Consument en Veiligheid, het CCV, Koninklijke Horeca Nederland en sportverenigingen in het kader van «Alleen Jij Bepaalt».

In 2017 is besloten in het kader van de aanpak HIC een deel van de middelen die aanvankelijk waren begroot bij subsidies en opdrachten in te zetten voor bijdragen aan medeoverheden met als doel preventieve maatregelen te stimuleren.

Opdrachten

Kansspelbeleid

Uitgangspunt is dat de Nederlandse burger op een veilige en verantwoorde manier deel kan nemen aan kansspelen. Onder deze post worden de middelen geraamd voor opdrachten in het kader van de modernisering.

Als gevolg van het later in werking treding van de wet KOA zijn een aantal opdrachten en subsidies op het gebied van kansspelen vertraagd of niet doorgegaan.

Overig preventieve maatregelen

Het Ministerie zet in op het vasthouden en verduurzamen van de afgelopen jaren geboekte resultaten. Onder deze post worden de middelen geraamd voor opdrachten die hier een bijdrage aan leveren.

In 2017 is besloten in het kader van de aanpak HIC een deel van de middelen die aanvankelijk waren begroot bij subsidies en opdrachten in te zetten voor bijdragen aan medeoverheden met als doel preventieve maatregelen te stimuleren.

Garanties

Faillissementscuratoren

De Garantstellingsregeling faillissementscuratoren zorgt voor de afwikkeling van faillissementen waarin sprake lijkt te zijn van kennelijk onbehoorlijk bestuur, maar in de boedel mogelijk onvoldoende geld aanwezig is om onderzoek te doen of een procedure te starten om onrechtmatig aan de boedel onttrokken gelden en goederen terug te halen. Een aanpassing van het garantiekader wordt uitgewerkt. De regeling wordt sinds de voorjaarsnota 2017 verantwoord op artikel 33, vandaar dat er geen realisatie heeft plaatsgevonden.

34.3 Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties en vreemdelingenbewaring

Bijdragen Agentschappen

Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)

Het verschil tussen de begrote en gerealiseerde bijdrage is het saldo van verschillende mutaties, waarvan de belangrijkste betrekking hebben op de loonbijstelling 2017–2022 (€ 35 mln.), extra uitgaven voor huisvesting en ICT (€ 20,3 mln.), beleidsintensiveringen (€ 2,5 mln.), en een vermindering van de bijdrage vanwege onderuitputting op het VWNW-beleid (– € 11 mln.).

In de agentschapsparagraaf van DJI worden de capacitaire en financiële gevolgen toegelicht. Ook de uitgaven die DJI doet voor de capaciteit Caribisch Nederland (BES) is daarin opgenomen.

Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB)

Het CJIB is het inning- en incassogezicht van de overheid en vervult een centrale rol bij de afhandeling van strafrechtelijke beslissingen. Daarnaast coördineert en informeert het CJIB binnen de executieketen. Hiermee levert het CJIB een belangrijke bijdrage aan het gezag van de overheid. In de agentschapsparagraaf van het CJIB is nadere informatie, zoals de productiegegevens, opgenomen.

De bijdrage aan het agentschap CJIB is ten opzichte van de ontwerpbegroting bij suppletoire begrotingswetten verhoogd met € 7,6 mln. Dit betreft een verhoging van het budgettaire kader van het CJIB vanwege de CAO-ontwikkeling (€ 3,0 mln.), hogere aantallen van niet uit de administratiekostenvergoeding gefinancierde productie (€ 1,6 mln.), beleidsmatige mutaties voor de uitvoering van de Programma’s Recht Doen aan Slachtoffers, Afpakken en USB en diverse maatregelen in het kader van de advisering van de Commissie Hoekstra (gezamenlijk € 2,3 mln.). Daarnaast is de bijdrage met in totaliteit € 0,7 mln. verhoogd voor diverse kleine posten.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Reclasseringsorganisaties

De reclasseringsorganisaties kennen drie hoofdproductgroepen: adviezen, toezichten en werkstraffen. Voor adviezen worden de reclasseringsorganisaties lumpsum gefinancierd. Toezichten en werkstraffen worden op basis van P*Q gefinancierd. De geraamde meerjarige productie toezichten en werkstraffen van de drie reclasseringsorganisaties is weergegeven in onderstaande tabel.

De meeruitgaven op de artikelen voor de drie reclasseringsorganisaties van € 8,3 mln. bestaan voornamelijk uit meeruitgaven van reclasseringsproductie door de compensatie loonindex met betrekking tot de periode 2017–2022 (€ 3,8 mln.), een nabetaling als gevolg van de definitieve vaststelling van de subsidie 2016 (€ 0,4 mln.), extra uitgaven in het kader van ZSM (€ 3 mln.) en tenslotte is met betrekking tot diverse beleidsmatige trajecten, zoals elektronisch toezicht op jeugdigen, toezicht op jihadisten € 1,1 mln. meer uitgegeven.

Tabel 34.3 productiegegevens Reclasseringsorganisaties

Productie 2017	Realisatie		Raming
	Aantal	Gemiddelde prijs (€)	Aantal	Gemiddelde prijs (€)
Toezichten	18.809	7.135	18.176	6.964
Werkstraffen (instroom)	37.427	1.076	36.415	1.044

De hogere prijs per eenheid product is het gevolg van de toegepaste loonindexering van een afwijkende samenstelling van de productie t.o.v. die van de raming. De gemiddelde prijzen zijn op basis van het bekostigingsmodel, dat ten grondslag ligt aan de subsidiebeschikking.

Centraal Administratie Kantoor (CAK)

Bijdragen aan medeoverheden

Overige bijdragen medeoverheden

Middelen zijn ingezet voor een bijdrage van het Ministerie aan gemeenten in het kader van nazorg ex-gedetineerden. Gemeenten benutten deze bijdrage om lokaal nazorgtrajecten voor ex-gedetineerden te financieren.

Subsidies

DJI-Vrijwilligerswerk gedetineerden

Dit betreft de middelen voor vrijwilligerswerk bij gedetineerden om zo de kansen op een duurzame resocialisatie en het terugdringen van recidive te vergroten. Er heeft een technische correctie samenhangend met de instrumentkeuze plaatsgevonden. Het vrijwilligerswerk gedetineerden wordt middels het instrument subsidie gefinancierd, niet meer via een opdracht.

Overige subsidies

Middelen zijn ingezet voor diverse (incidentele) subsidies op het terrein van sanctiebeleid.

Opdrachten

Forensische Zorg

Het Ministerie is stelselverantwoordelijk voor de gehele forensische-zorgketen, van indicatiestelling tot uitstroom. Hiervoor bewaakt zij de kwaliteit van het stelsel van forensische zorg en worden optimale voorwaarden geschapen en uitgaven gedaan om het stelsel in stand houden en te verbeteren. De inkoop van Forensische Zorg wordt door DJI gedaan en de uitvoering van zorg ligt bij (private) zorginstellingen.

De onderuitputting op forensische zorg is veroorzaakt door vertraging in de invoering van de Wet forensische zorg en de Wet verplichte GGZ. Door de vertraging zijn extra kosten die door de invoering verwacht waren niet opgetreden.

Vrijwilligerswerk gedetineerden

Dit betreft de middelen voor vrijwilligerswerk bij gedetineerden. Er heeft een technische correctie plaatsgevonden. Zie verder hierboven onder subsidies.

Uitvoeringskosten ketenregie tenuitvoerlegging

Op dit artikel zijn middelen gereserveerd voor de verbetering van de tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen, en het optimaliseren van de ketenregie in de executieketen. In dit kader wordt budget aan ketenpartners ter beschikking gesteld voor de inrichting van kernprocessen die bijdragen aan een snelle en zekere tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen.

Gedurende het jaar is budget overgeheveld naar CJIB, OM en DJI voor de uitvoering van het programma Uitvoering Strafrechtelijke Beslissingen (USB) (€ 10,5 mln.). Daarnaast is budget overgeheveld naar JustiD voor de gemeenschappelijke beheerkosten voor de jeugdketensystemen GCOS, LIJ en IFM (€ 2,7 mln.).

Overige opdrachten

Middelen zijn ingezet voor diverse (incidentele) projecten en opdrachten op het terrein van sanctiebeleid. Voorbeelden hiervan zijn Stichting Consument en Veiligheid, het CCV, Koninklijke Horeca Nederland en sportverenigingen in het kader van Alleen Jij Bepaalt (AJB).

34.4 Slachtofferzorg

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven

De commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven krijgt jaarlijks een bijdrage vanuit het Ministerie voor de bureaukosten.

Het Schadefonds Geweldsmisdrijven geeft een financiële tegemoetkoming aan slachtoffers met ernstig psychisch of fysiek letsel wanneer zij hun schade niet op andere wijze vergoed krijgen.

Slachtofferhulp Nederland (SHN)

Slachtofferhulp Nederland biedt gratis juridische, praktische en emotionele ondersteuning aan slachtoffers, getuigen of nabestaanden na een misdrijf, verkeersongeluk of calamiteit.

In de loop van 2017 is € 4,2 voor slachtofferzorg ingezet via andere instrumenten (subsidies, opdrachten of bijdragen aan medeoverheden). De middelen zijn ingezet voor slachtofferbeleid ter voorkoming van slachtofferschap, waaronder veiligheid in het sociaal domein en de preventie van huiselijk geweld en kindermishandeling en slachtoffers van woninginbraken/heling en straatroof.

Subsidies

Perspectief Herstelbemiddeling (Voorheen Slachtoffer in Beeld)

Perspectief Herstelbemiddeling brengt slachtoffers en daders op vrijwillige basis met elkaar in contact, begeleid door een professionele bemiddelaar. Naast slachtoffer-dadergesprekken faciliteert Perspectief Herstelbemiddeling ook briefwisselingen en bemiddelingen. Perspectief Herstelbemiddeling ontvangt een subsidie om zijn taken uit te voeren.

Opdrachten

Slachtofferzorg

Er zijn verschillende bijdragen, subsidies en opdrachten verstrekt aan (inter)nationale organisaties en medeoverheden ten behoeve van slachtofferzorg in den brede: 1. Praktische uitvoering slachtofferrechten, 2. Bescherming van slachtoffers, 3. Informeren van slachtoffers en 4. Herstel door erkenning van leed. De realisatie ten opzichte van het kader is lager omdat gedurende het jaar ook middelen, voortvloeiend uit de meerjarenagenda slachtofferbeleid (TK 2016–17,33 552, nr. 23), bij de eerste en tweede suppletoire begroting, zijn overgeboekt naar de VenJ ketenpartners en medeoverheden.

Schadefonds Geweldsmisdrijven

Onder deze post zijn de financiële uitkeringen voor slachtoffers met ernstig psychisch of fysiek letsel verantwoord, indien deze schade niet op andere wijze wordt vergoed. Deze uitkering zijn verstrekt via het Schadefonds Geweldsmisdrijven.

In 2017 zijn er meer uitkeringen verstrekt als gevolg van het wegwerken van achterstanden, hogere uitkeringsbedragen in het algemeen, toevoeging van de categorie «dood door schuld» sinds 1 juli 2016 en hogere uitkeringen bij seksuele misdrijven en mensenhandel.

Voorschotregelingen schadevergoedingsregeling

Slachtoffers en nabestaanden van een geweld- of zedenmisdrijf kunnen in aanmerking komen voor een voorschot, als de veroordeelde 8 maanden na het onherroepelijk worden van het vonnis nog niet alle opgelegde schadevergoeding heeft betaald.

34.5 Jeugdbescherming en jeugdsancties

Bijdragen Agentschappen

DJI-Jeugd

DJI zorgt voor de tenuitvoerlegging van straffen en vrijheidsbenemende maatregelen, die na een beslissing van een rechter zijn opgelegd. Voor jeugdigen vindt deze tenuitvoerlegging plaats in een justitiële jeugdinrichting (JJI). In de agentschapsparagraaf van DJI worden de capacitaire en financiële gevolgen toegelicht.

Het verschil tussen de begrote en gerealiseerde bijdrage wordt voornamelijk verklaard door een terugontvangen bijdrage van het Ministerie van OCW. Dit in verband met de sluiting van aan JJI’s verbonden scholen, als gevolg van de reductie van de direct inzetbare capaciteit (€ 8,8 mln.). De agentschapsparagraaf van DJI geeft een meer uitgebreide toelichting.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdrage (LBIO)

Het LBIO verricht in opdracht van het Ministerie van VenJ en VWS wettelijke taken op het gebied van onderhoudsbijdragen (inning kinder- en partneralimentatie en inning internationale alimentatie).

	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie
	2014	2015	2016	2017
Aantallen producten	41.414	40.595	38.633	34.281
Alimentatie
Internationale alimentatie	4.380	4.561	4.207	3.941
Kosten per geïnde euro (€)
Alimentatie	– 0,01	0,01	0,02	0,02
Internationale alimentatie	0,15	0,16	0,17	0,16

Halt

Halt voert in opdracht van het Ministerie de Halt-afdoening uit. Haltstraffen hebben tot doel grensoverschrijdend gedrag van jongeren zo vroeg mogelijk te stoppen en genoegdoening te bieden aan slachtoffers en maatschappij.

Bijdrage aan medeoverheden

BES voogdijraad

De BES voogdijraad heeft civielrechtelijke en strafrechtelijke taken.

Subsidies

Jeugdbescherming

De middelen zijn ingezet voor subsidiëring van het Centrum Internationale Kinderontvoering (IKO) en de Stichting Adoptievoorzieningen (SAV). In opdracht van het Ministerie verricht het IKO advies en mediation wanneer sprake is van internationale kinderontvoering. SAV verricht in opdracht van het Ministerie administratieve taken en voorlichting op het gebied van adoptie.

Overige subsidies

In 2017 is binnen de Integrale Aanpak Kindermishandeling en Jeugdgroepen meer besteed aan subsidies en bijdragen aan medeoverheden en minder aan opdrachten dan vooraf geraamd. De subsidies die ingezet zijn, zijn o.a. ingezet voor Innovatie (Big Data projecten, blockchain, VR simulatie), CCV inzet regio coördinatoren, studies in het kader van Licht Verstandelijk Beperkten (LVB), City Deal Zorg en Veiligheid in de Stad en het Veiligheidshuis in Caribisch Nederland.

Opdrachten

Risicojeugd en jeugdgroepen

Projecten jeugd straf

Ten behoeve van de beleidsdoorlichting jeugd zijn enkele kleine opdrachten verstrekt.

Taakstraffen/erkende gedragsinterventies

Overige opdrachten

De middelen worden ingezet voor diverse projecten en onderzoeken op het terrein van jeugdbeleid, waaronder adolescentenstrafrecht en de Transitie Autoriteit Jeugd.

Ontvangsten

De belangrijkste structurele ontvangsten op dit artikel betreffen de ontvangen administratiekostenvergoedingen. De € 120,3 mln. hogere ontvangsten op artikel 34 voor het jaar 2017 zijn met name een gevolg van het afromen van een gedeelte van het eigen vermogen van de agentschappen DJI, het CJIB en de dienst Justis.

35. Jeugd

Met ingang van 2016 is het beleidsartikel 35 komen te vervallen. De reden hiervoor is de decentralisatie van de jeugdzorg. Omwille van de cijfervergelijking voor de jaren 2013 tot en met 2015 wordt de onderstaande tabel gepresenteerd.

Tabel 35. Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde	Verschil
		2013	2014	2015	2016	2017	Begroting
							2017
Verplichtingen		821.589	346.145	372.558	0	0	0	0
35.1 Apparaatsuitgaven Raad voor de Kinderbescherming
	Personeel	138.152	139.981	147.354	0	0	0	0
	waarvan eigen personeel	130.578	129.248	130.596	0	0	0	0
	waarvan externe inhuur	6.363	8.944	15.483	0	0	0	0
	waarvan overig personeel	1.211	1.789	1.275	0	0	0	0
	Materieel	40.921	29.199	31.399	0	0	0	0
	waarvan ICT	6.618	3.147	7.998	0	0	0	0
	waarvan SSO's	17.460	17.503	15.405	0	0	0	0
	waarvan overig materieel	16.843	8.549	7.996	0	0	0	0
Programma-uitgaven		661.291	550.532	191.383	0	0	0	0
35.2 Uitvoering jeugdbescherming en voogdij AMV's
	Bijdragen ZBO's/RWT's
	Landelijk Bureau inning Onderhoudsbijdrage	4.066	4.732	1.607	0	0	0	0
	NIDOS – opvang	25.501	0	0	0	0	0	0
	Bijdragen medeoverheden
	Bureaus jeugdzorg – jeugdbescherming	302.406	282.043	653	0	0	0	0
	BES Voogdijraad	0	1.069	1.348	0	0	0	0
	Overig Uitvoering jeugdbescherming en voogdij AMV's	0	1.920	72	0	0	0	0
	Subsidies
	Subsidies jeugdbescherming	3.812	5.964	1.203	0	0	0	0
	Overig Uitvoering jeugdbescherming en voogdij AMV's	0	2.926	537	0	0	0	0
	Opdrachten
	Jeugdbescherming – Regeling tegemoetkoming adoptiekosten	1.576	13	126	0	0	0	0
	Stelsel Jeugdzorg	192	193	470	0	0	0	0
	Bestrijding huiselijke geweld en kindermisbruik	2.003	367	526	0	0	0	0
	Overig Uitvoering jeugdbescherming en voogdij AMV's		120	5	0	0	0	0
35.3 Tenuitvoerlegging justitiële sancties jeugd
	Bijdragen Agentschappen
	DJI – jeugd	241.199	169.690	165.167	0	0	0	0
	Bijdragen ZBO's/RWT's
	Halt	13.542	11.954	10.825	0	0	0	0
	Bijdragen medeoverheden
	Bureaus jeugdzorg – jeugdreclassering	65.133	62.204	0	0	0	0	0
	Overig Tenuitvoerlegging justitiële sancties jeugd	0	806	287	0	0	0	0
	Subsidies
	Overig Tenuitvoerlegging justitiële sancties jeugd	0	670	342	0	0	0	0
	Opdrachten
	Bestrijding jeugdcriminaliteit & jeugdgroepen	0	1.410	1.288	0	0	0	0
	Projecten jeugd straf	1.410	909	3.482	0	0	0	0
	Veiligheidshuizen	451	0	0	0	0	0	0
	taakstraffen/erkende gedragsinterventies	0	3.542	3.445	0	0	0	0
Ontvangsten		13.082	13.321	16.998	0	0	0	0

36. Contraterrorisme en Nationaal Veiligheidsbeleid

Bijdragen aan een veilig en stabiel Nederland door het voorkomen en beperken van maatschappelijke ontwrichting door dreigingen te onderkennen, de weerbaarheid van burgers, bedrijfsleven en overheidsorganen te verhogen en de bescherming van vitale belangen te versterken.

• • De Minister heeft een regisserende rol op het gebied van nationale veiligheid en crisisbeheersing, terrorismebestrijding en cyber security.44 De taken worden namens de Minister uitgevoerd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV). Daarnaast is bij Koninklijk Besluit vastgelegd dat de Minister van Veiligheid en Justitie doorzettingsmacht heeft wanneer het gaat om het voorkomen van terroristische misdrijven.45

• • De Minister heeft op basis van onder andere de Politiewet de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de leden van het Koninklijk Huis en is daarmee verantwoordelijk voor een adequate en proportionele uitvoering van de beveiliging rondom de leden van het Koninklijk Huis en woon- en werkverblijven. Deze beveiliging, afhankelijk van de uitvoeringsafspraken per persoon en object, wordt in personele zin uitgevoerd door de Ministers van Veiligheid en Justitie en van Defensie. Deze ministers hebben budget voor de beveiligingstaken op hun begroting staan, waarbij het overigens ook gaat om andere personen en objecten, onder wie leden van het kabinet en leden van de Kamers der Staten-Generaal. De Minister van BZK zorgt voor een adequate uitvoering van fysieke beveiliging van woon- en werkverblijven.

• • Vanwege veiligheidsrisico’s worden deze uitgaven niet nader toegerekend, omdat daar informatie over de beveiliging aan zou kunnen worden ontleend naar de te beveiligen objecten en personen.

• • De maatschappelijke effecten van het beleid ter bescherming van de nationale veiligheid (onder andere crisis- en cybersecuritybeleid en terrorismebestrijding) laten zich door het grote aantal activiteiten en instrumenten, de afhankelijkheid van derden bij de realisatie van de doelstellingen en met name de onvoorspelbaarheid van gebeurtenissen die de nationale veiligheid bedreigen, niet (altijd) in prestatie-indicatoren of kengetallen uitdrukken. Kwalitatieve indicatoren zijn te vinden in de voortgangsrapportages met betrekking tot contraterrorisme en -extremisme, cyber security en nationale veiligheid die jaarlijks aan de Tweede Kamer worden aangeboden46.

Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar conform de verwachtingen zoals vermeld in de begroting. Er was geen noodzaak tot afwijkingen van het voorgenomen beleid om door effectieve samenwerking in risico- en crisisbeheersing grootschalige uitval, verstoring of aantasting van de continuïteit van de samenleving te voorkomen of te minimaliseren.

Tabel 36.1 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde	Verschil
		2013	2014	2015	2016	2017	Begroting
							2017
Verplichtingen		284.113	248.370	277.987	247.478	258.157	261.993	– 3.836
Programma-uitgaven		210.768	250.529	262.894	249.507	255.711	261.993	– 6.282
36.2 Nationale Veiligheid en terrorismebestrijding
	Bijdrage Agentschappen
	Overige bijdragen agentschappen		0	0	0	0	321	– 321
	Bijdrage ZBO/RWT's
	Instituut Fysieke Veiligheid	36.565	30.978	30.635	29.925	29.374	29.510	– 136
	Bijdrage medeoverheden
	Brede Doeluitkering Rampenbestrijding	128.462	177.293	176.097	177.432	179.323	177.400	1.923
	Overige bijdragen medeoverheden	9.529	4.993	9.992	6.501	5.874	14.737	– 8.863
	Subsidies
	Nederlands Rode Kruis	1.827	1.690	1.611	1.440	1.400	1.400	0
	Nationaal Veiligheids Instituut	934	1.544	1.340	1.290	1.265	1.274	– 9
	Onderwijs Veiligheidsregio's	250	0	0	0	0	0	0
	Overige subsidies	2.905	1.548	10.290	3.338	4.908	2.906	2.002
	Opdrachten
	Project NL-Alert	3.254	5.963	6.693	4.904	5.243	5.948	– 705
	Opdrachten NCSC	4.489	2.551	2.052	3.167	4.121	6.207	– 2.086
	Terrorismebestrijding	2.556	2.289	481	0	0	0	0
	Overige opdrachten	8.774	10.540	9.455	10.271	11.854	10.921	933
36.3 Onderzoeksraad voor Veiligheid
	Bijdrage ZBO/RWT's
	Onderzoeksraad voor Veiligheid	11.223	11.140	14.248	11.239	12.349	11.369	980
Ontvangsten		212	351	2.589	1.473	565	0	565

Verplichtingen

Het saldo van aangegane verplichtingen wijkt af van het begrotingstotaal met name doordat in 2017 meerjarige verplichtingen zijn opgenomen die in latere jaren tot betaling komen.

36.2 Nationale Veiligheid en terrorismebestrijding

Bijdragen ZBO/RWT’s

Instituut Fysieke Veiligheid (IFV)

Het IFV verricht taken op het terrein van brandweer, GHOR, rampenbestrijding en crisisbeheersing. De taken betreffen onder meer het brandweeronderwijs (opleiden, trainen en oefenen), het ontwikkelen van lesstof, de uitvoering en organisatie van examens alsmede de verwerving en het beheer van (rampenbestrijdings-)materieel. Andere taken zijn het verzamelen en beheren van relevante kennis en het doen van onderzoek. Daarnaast maakt ook USAR.NL deel uit van het IFV. De uitgaven aan het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) bedroegen € 29,4 mln.

Bijdragen aan medeoverheden

Brede Doeluitkering Rampenbestrijding (BDuR)

Van het totaal aan uitgaven voor de brandweer, GHOR, rampenbestrijding en crisisbeheersing op lokaal en regionaal niveau wordt ongeveer 90% bekostigd door de gemeenten uit hun algemene uitkering van het gemeentefonds. Daarnaast ontvangen de veiligheidsregio’s van het Ministerie, op grond van het Besluit veiligheidsregio's, een Brede Doeluitkering Rampenbestrijding (BDuR) in de vorm van een lumpsum als financiële tegemoetkoming voor alle taken die in de Wet veiligheidsregio’s zijn opgenomen. De bijdrage ten behoeve van de brandweerzorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing bedroeg € 179,3 mln.

Overige Bijdragen

Subsidies

Nederlands Rode Kruis

Nationaal Veiligheidsinstituut

Jaarlijks wordt een subsidie verstrekt aan het Nationaal Veiligheidsinstituut om een landelijk expositiecentrum op het terrein van veiligheid te beheren. De subsidie in 2017 bedroeg € 1,3 mln.

Overige subsidies

Opdrachten

Project NL-Alert

Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC)

Het NCSC is vanuit de rol als Computer Emergency Response Team (CERT) voor Rijksoverheid en de vitale infrastructuur het centrum in Nederland waar publieke en private partijen, wetenschap en onderzoeksinstellingen operationele informatie en kennis bijeen brengen rondom cybersecurity. Zo heeft het NCSC zes factsheets met actuele kennis op het gebied van cybersecurity gepubliceerd op zijn website.

Overige opdrachten

Onder dit instrument vallen de opdrachten die worden verstrekt met het doel de aantasting van de nationale veiligheid te voorkomen en crisisbeheersing te verbeteren. De vele opdrachten (klein en groot) hebben betrekking op de beleidsterreinen contra-terrorisme, cybersecurity en crisisbeheersing. Tevens zijn opdrachten verstrekt in het kader van het stelsel bewaken en beveiligen.

36.3 Onderzoekszaak voor de Veiligheid

Bijdragen ZBO/RWT’s

Onderzoekszaak voor de Veiligheid (OvV)

37. Vreemdelingenzaken

Een op maatschappelijk verantwoorde wijze en in overeenstemming met internationale verplichtingen gereglementeerde en beheerste toelating tot, verblijf in en vertrek uit Nederland van vreemdelingen, alsmede verkrijging van het Nederlanderschap of de intrekking daarvan.

De Minister ontwikkelt en geeft uitvoering aan het vreemdelingenbeleid en het beleid op grond van de rijkswet op het Nederlanderschap. Hij heeft daarbij:

• • een uitvoerende rol ten aanzien van de opvang van asielzoekers, de afwikkeling van toelatingsprocedures in Nederland en de terugkeer van vreemdelingen uit Nederland;

• • verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de Vreemdelingenwet en de Rijkswet op het Nederlanderschap door het geheel aan overheidsorganisaties dat zich (primair) met het vreemdelingen- en nationaliteitsbeleid bezighoudt;

• • verantwoordelijkheid voor de uitvoeringsorganisaties Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V), het zelfstandig bestuursorgaan Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en voor de centra van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) waar de vreemdelingenbewaring en de grensdetentie ten uitvoer wordt gelegd;

• • een gezagsrelatie met de Koninklijke Marechaussee en de Nationale Politie voor wat betreft het vreemdelingentoezicht.

GEAS

Grenzen

Het toegangsbeleid is in 2017 versterkt door bewaking van de buitengrenzen via een effectief en efficiënt grenstoezicht. In 2017 is een belangrijke impuls gegeven aan de grensbewakingscapaciteit van de KMar. Er zijn middelen vrijgemaakt, oplopend tot structureel € 43 mln., die ervoor moeten zorgen dat KMar op termijn weer volledig «Schengenconform» kan gaan werken. Ten behoeve van de ondersteuning van de KMar aan de grens heeft in 2017 bijstand plaatsgevonden vanuit de Landmacht, DJI en de Nationale Politie. Verder is op Schiphol het aantal automatische grenspassagepoorten (No-Q) uitgebreid van 36 (2015) naar 78 stuks (2017). No-Q’s voeren geautomatiseerd alle controles in alle databases uit. Door de inzet van No-Q kunnen meer personencontroles tegelijkertijd worden uitgevoerd wat bijdraagt aan een efficiënte inzet van KMar. Bovenstaande activiteiten hebben bijgedragen aan het tegengaan van migratiecriminaliteit en illegale migratie.

In het kader van het sporenbeleid is er in vroeg stadium onderscheid gemaakt tussen kansrijke en kansarme aanvragen. Asielaanvragen waarvoor op grond van de Dublinverordening een ander Europees land verantwoordelijk is zijn in een apart snel spoor afgedaan. Dat geldt ook voor asielaanvragen van personen uit veilige landen van herkomst. Dit maakt het mogelijk om, in geval van een afwijzing, een spoedig vertrek van de vreemdeling uit Nederland te realiseren. Tegelijk heeft de IND ingezet op het verder terugbrengen van de werkvoorraden die door de eerdere hoge instroom zijn ontstaan. Zo is de voorraad aan te behandelen nareisverzoeken gedaald van ruim 20.000 tot circa 6.500. Terugdringen van de voorraad en daarmee verkorten van de wachttijden heeft als doel ook kansrijke asielzoekers snel duidelijkheid te geven. Vergunninghouders kunnen hierdoor eerder starten met integratie en het vinden van werk. Het nieuwe regeerakkoord geeft hieraan een verdere impuls. De planvorming om op basis van deze uitgangspunten te komen tot een flexibele asielketen is kort na het uitkomen van het regeerakkoord gestart. De uitwerking van het plan voor een flexibele asielketen vindt in goed overleg met lokale overheden en het maatschappelijk middenveld plaats en is een uitwerking van de lessons learned gedurende de hoge instroom.

Tabel 37.1 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde	Verschil
		2013	2014	2015	2016	2017	Begroting
							2017
Verplichtingen		173.932	1.142.847	1.922.710	1.664.931	1.513.581	1.632.841	– 119.260
Programma-uitgaven		751.429	1.136.888	1.763.195	1.686.919	1.526.383	1.632.841	– 106.458
37.2 Toegang, toelating en opvang vreemdelingen
	Bijdragen Agentschappen
	Immigratie- en Naturalisatiedienst	312.131	323.621	389.717	371.020	365.759	350.241	15.518
	Bijdragen ZBO/RWT's
	Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA)	388.752	740.909	1.267.861	1.124.049	964.901	1.086.639	– 121.738
	Nidos-opvang		24.738	43.302	134.561	135.649	133.649	2.000
	Bijdragen medeoverheden
	Overige bijdragen medeoverheden	0	0	0	7	0	0	0
	Subsidies
	Vluchtelingenwerk Nederland (VWN) e.a.	5.272	6.260	10.718	11.577	10.017	10.263	– 246
	Overige subsidies	605	458	2.466	1.595	938	1.661	– 723
	Opdrachten
	Biometrie	1.188	400	0	0	0	0	0
	Vernieuwing Grensmanagement	4.041	3.626	0	0	0	0	0
	Keteninformatisering	13.100	12.009	19.220	13.814	6.041	6.213	– 172
	Versterking vreemdelingenketen	495	592	7.377	4.052	6.356	6.832	– 476
37.3 Terugkeer
	Bijdragen Agentschappen
	DJI (DVenO)	7.700	6.910	6.385	7.880	9.921	8.424	1.497
	Subsidies
	REAN-regeling	6.600	8.833	9.089	10.346	4.843	8.902	– 4.059
	Overige subsidies	0	0	0	0	2.221	0	2.221
	Opdrachten
	Vreemdelingen vertrek	11.545	8.532	7.060	8.018	19.737	20.017	– 280
Ontvangsten		27.466	1.369	70.537	485.135	308.945	306.400	2.545

Asielreserve en ODA

Tabel 37.2 Overzicht verloop begrotingsreserve Asiel in 2017 (x € 1 mln.)

Stand per 1/1/2017	Toevoegingen 2017	Onttrekkingen 2017	Stand per 31-12-2017
335,9	127,5	334,4	129,0

Toelichting

In 2017 zijn onttrekkingen gedaan als gevolg van de hogere verwachte asielinstroom bij voorjaarsnota 2016 (€ 334,4 mln.). Dit betrof onttrekkingen ten behoeve van Nidos (€ 161 mln.), IND (€ 110,8 mln.), DT&V (15,7 mln.), Vluchtelingenwerk (€ 1 mln.), Rechtsbijstand (€ 13,7 mln.), politie (€ 16 mln.) en Raad voor de rechtspraak (€ 16,2 mln.).

Bij najaarsnota 2016 is een onttrekking gedaan (€ 173,5 mln.) om de terugbetaling ODA als gevolg van de lager dan de verwachte asielinstroom te kunnen betalen. Deze laatste onttrekking is in 2017 wordt en 2018 gecompenseerd met stortingen in de asielreserve. In 2017 betrof dit € 85 mln. Daarnaast is een storting gedaan, zoals opgenomen in de tweede suppletoire begroting 2017 van € 42,5 mln., Dit is verdeeld over de bijdrage van COA € 11,5 mln., IND € 15,5 mln., Nidos € 2 mln. en Terugkeer € 10 mln. en Versterken vreemdelingenketen (3,5 mln.). Het saldo van de asielreserve eind 2017 is € 129 mln.

Kengetallen vreemdelingenketen

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste kengetallen voor de vreemdelingenketen.

Tabel 37.3 Kengetallen vreemdelingenketen

Vreemdelingenketen (aantallen)	Realisatie							Prognose
	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2017
Asiel
Asielinstroom1	14.630	13.360	17.190	29.890	58.800	33.670	35.030	42.000
Overige instroom2	10.330	9.150	13.260	18.050	23.200	15.700	2.580	2.300
Opvang COA
Instroom in de opvang	13.760	13.300	16.470	29.820	60.430	35.920	39.190	42.000
Uitstroom uit de opvang	18.640	14.800	15.490	20.280	36.930	55.580	46.090	50.000
Gemiddelde bezetting in de opvang	18.720	14.400	14.700	19.590	30.280	37.160	23.150	46.000
Toegang en Toelating IND
Machtiging tot voorlopig verblijf (MVV)	49.720	46.600	6.580	14.040	24.100	31.680	7.590	26.000
Verblijfsvergunning regulier (VVR)	58.930	58.520	25.530	22.260	31.340	35.700	40.460	32.000
Toelating en verblijf (TEV)	–	–	39.820	35.840	41.870	49.740	51.410	41.000
Visa	2.420	1.480	1.760	1.190	1.010	3.830	3.000	3.200
Aantal naturalisatie verzoeken	26.300	28.890	24.230	24.820	25.540	23.190	23.360	26.600
Streefwaarden Terugkeer (ketenbreed)
Zelfstandig vertrek (%)	20%	20%	23%	26%	28%	26%	14%	20%
Gedwongen vertrek (%)	32%	29%	31%	28%	27%	27%	29%	30%
Zelfstandig vertrek zonder toezicht (%)	48%	50%	46%	47%	45%	47%	58%	50%

Toelichting

Het totaal aantal geregistreerde asielaanvragen (inclusief nareis) is lager uitgevallen dan medio 2016 voor 2017 werd verwacht. Dit verschil wordt voornamelijk verklaard uit de lagere spontane asielinstroom en voor een beperkter deel omdat in het kader van relocatie en hervestiging lagere aantallen zijn afgesproken dan medio 2016 bekend was.

Wat betreft de opvang bestond op het moment van opstellen van de begroting de verwachting dat de startbezetting in de opvang (1 januari 2017) hoog zou zijn, als gevolg van de toen nog verwachte hoge instroom van 58.000 in 2016. Gelet op de in- en uitstroomverwachtingen voor 2017 van respectievelijk 42.000 en 50.000, zou de gemiddelde bezetting in de opvang over heel 2017 naar verwachting 46.000 zijn. De verwachte hoge instroom heeft zich in 2016 echter niet voorgedaan, waardoor de bezetting in de opvang begin 2017 circa 26.900 bedroeg. In de loop van 2017 is de bezetting geleidelijk verder gedaald. Bij regulier is vooral de instroom aan Machtiging tot Voorlopig Verblijf (MVV) nareisverzoeken lager dan begin/medio 2016 was geraamd. Tijdens en net na de hoge asielinstroom was nog lastig te voorzien tot hoeveel inwilligingen op asielverzoeken dit zou leiden en vervolgens tot hoeveel verzoeken om gezinshereniging (MVV-nareis). Al vrij snel zijn tussentijdse ramingen (sterk) neerwaarts bijgesteld.

Toelatingsprocedures van MVV-plichtige vreemdelingen worden behandeld in de procedure Toegang en Verblijf (TEV), de toelatingsprocedures van niet MVV-plichtige vreemdelingen worden behandeld in de Verblijfsvergunning Regulierprocedure (VVR). Voor beide procedures geldt dat de instroom hoger is dan medio 2016 geraamd. De inspanningen om migranten die Nederland nodig heeft – met name studie-, arbeids- en kennismigranten – door middel van snelle en doeltreffende procedures toe te laten, in combinatie met de aantrekkende economie zijn hier de oorzaken van.

37.2 Toegang, toelating en opvang vreemdelingen

Bijdragen agentschappen

Immigratie- en Naturalisatiedienst

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) is verantwoordelijk voor de uitvoering van het vreemdelingenbeleid en het beleid ten aanzien van de Rijkswet op het Nederlanderschap. Dat houdt in dat de IND alle aanvragen beoordeelt van vreemdelingen die in Nederland willen verblijven of Nederlander willen worden. Het kan gaan om vluchtelingen die niet veilig zijn in eigen land, maar ook om mensen die in Nederland willen werken en wonen of zich willen laten naturaliseren tot Nederlander.

De bekostiging van de IND vindt plaats door de bijdrage van het moederdepartement en opbrengsten derden. De bijdrage van het moederdepartement is gebaseerd op de vastgestelde kostprijzen (P), de instroomaantallen (Q) en een lumpsumbekostiging voor de materiële kosten (ICT, huisvesting e.d.) en de kosten voor de staf. De opbrengsten derden bestaan uit leges die vreemdelingen betalen voor het behandelen van aanvragen voor verblijfsvergunning regulier of verzoeken tot naturalisatie en voor een kleiner gedeelte uit opbrengsten uit onderverhuur en bijdragen uit Europese subsidies. In tabel 37.4. wordt zichtbaar hoe het budget is verdeeld over de verschillende productgroepen.

Tabel 37.4 Bekostiging IND (bedragen x € 1.000)

	Realisatie			Begroting		Verschil
Productgroep
Asiel	101.783	29%		117.690	31%	– 15.907
Regulier	117.929	34%		118.433	34%	– 504
Naturalisatie	9.600	3%		7.896	2%	1.703
Ketenondersteuning	4.981	1%		3.948	1%	1.033
Lumpsum	160.206	46%		141.067	43%	19.139
Overig	3.299	1%		7.896	2%	– 4.597
Bekostiging
Totale bekostiging	397.797	114%		396.930	114%	867
Bijdragen derden	– 47.860	– 14%		– 47.373	– 14%	– 487
Bijdrage VenJ	349.937	100%		349.241	100%	696

De lagere uitgaven bij asiel hangen grotendeels samen met een lagere spontane (niet-gereguleerde) asielinstroom dan medio 2016 voor kalenderjaar 2017 werd verwacht (een realisatie van 35.030 ten opzichte van een raming van 42.000; zie tabel 37.3).

Naast niet-gereguleerde instroom was sprake van gereguleerde instroom (hervestiging), mede als gevolg van de afspraken die in maart 2016 zijn gemaakt tussen de EU en Turkije. De afspraken liepen in 2017 af. In 2017 zijn nieuwe afspraken gemaakt voor het vervolg.

De lumpsumkosten zijn herijkt voor de bijstelling van de tarieven van Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Daarnaast is de loonbijstelling ontvangen. Verder wordt het hogere aandeel aan lumpsumkosten verklaard uit incidentele kosten die verband houden met de verhuizing van het hoofdkantoor naar de Rijnstraat.

Tabel 37.5 Kengetallen IND doorlooptijden

Vreemdelingenzaken waarop binnen de termijn is besloten							Realisatie	Streefwaarde
	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2017
Asiel	88%	88%	85%	93%	96%	91%	86%	90%
Regulier	87%	89%	87%	91%	91%	89%	82%	95%
Naturalisatie	87%	91%	70%	86%	96%	95%	93%	95%

Toelichting

De gemiddelde doorlooptijd asiel producten is 86%. De norm wordt niet gerealiseerd doordat o.a. de voorraden Asiel Beslis en Nareis worden weggewerkt. Door de verhoogde instroom, van voorgaande jaren, zijn voorraden ontstaan. Het wegwerken van de voorraden heeft een negatief effect op de gemiddelde doorlooptijd.

De gemiddelde doorlooptijd van de reguliere producten is lager dan de norm van 95%. Grotendeels komt dit door het wegwerken van de voorraden MVV nareis, 8 EVRM, bezwaar Nareis en bezwaar 8EVRM. Het wegwerken van deze voorraden heeft prioriteit.

De tijdigheid naturalisatie is niet gerealiseerd doordat instroompieken zijn opgevangen met interne capaciteit naturalisatie, een deel van de capaciteit was ingezet voor overige beslistaken.

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA)

Het COA wordt voornamelijk op PxQ-basis (prijs maal de gemiddelde bezetting) gefinancierd. Bij de vastgestelde begroting 2017 was nog geen rekening gehouden met de lagere instroom en daarmee met de lagere bezetting. In totaal is aan COA een bedrag van € 562,7 mln toegekend voor bezetting in COA. De lagere bezetting bracht wel kosten van leegstand (€ 142 mln) en het sluiten van locaties (krimpkosten van € 120 mln) met zich mee. Totaal is € 121,7 mln. minder bijgedragen dan in de vastgestelde begroting 2017.

Behalve de bijdrage aan het COA zijn op dit artikelonderdeel ook de bijdragen die gemeenten ontvangen voor de uitvoering van het Faciliteitenbesluit Opvangcentra Asielzoekers verantwoord (circa € 5 mln.). De totale bijdrage over 2017 aan het COA bedroeg € 868,401 mln.

Tabel 37.6 Prestatie-indicator Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (gemiddelde verblijfsduur in maanden)

						Realisatie	Prognose
	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2017
Gemiddelde opvangduur vergunninghouders na vergunningverlening	5	3,7	4,7	4,6	4,7	4,1	3,5
Gemiddelde verblijfsduur opvang op basis van uitstroom	14	13	9,8	8,1	8,1	7,4	12

Toelichting

De gemiddelde opvangduur van vergunninghouders na vergunningverlening bedroeg in 2017 4,1 maanden. Hoewel dit boven de streefwaarde van 3,5 maanden lag, was het een daling ten opzichte van voorgaande jaren. De overschrijding wordt voornamelijk veroorzaakt door de grote aantallen vergunninghouders die moesten uitstromen. In de eerste helft van het jaar was de huisvestingstaakstelling ook niet gerealiseerd door gemeenten. Tevens heeft de toestroom van nareizigers er voor gezorgd dat referenten soms langer in de opvang moeten verblijven voordat uitstroom naar een passende gemeentewoning kan plaatsvinden.

In 2017 kwam de huisvesting van vergunninghouders door gemeenten goed op gang, met name de huisvesting van gezinnen. Een groot deel van de vergunninghouders heeft gezinshereniging aangevraagd. Deze vergunninghouders worden gehuisvest in de gemeenten zodra hun nareizende familieleden in Nederland zijn aangekomen. In 2017 hebben de gemeenten voldaan aan hun taakstelling voor de huisvesting van asielzoekers.

De gemiddelde opvangduur van de asielzoekers die niet in aanmerking komen voor een vergunning is gedaald. Dit is het gevolg van de invoering van het sporenbeleid in 2016 waardoor minder kansrijke aanvragen met voorrang worden afgehandeld.

Stichting Nidos

Stichting Nidos is in het Burgerlijk Wetboek aangewezen voor de tijdelijke voogdij over alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Daarnaast is Nidos aangewezen voor het uitvoeren van de kinderbeschermingsmaatregel ondertoezichtstelling wanneer het om kinderen uit vluchtelingengezinnen gaat. Ook verzorgt Nidos de voogdij voor alleenstaande minderjarige vreemdelingen vanaf het moment dat zij zich in Nederland melden.

Op basis van het Subsidiebesluit rechtspersonen voor voogdij en gezinsvoogdij vreemdelingen 2015 zorgt Nidos voor opvang in pleeggezinnen of wanneer het om vergunninghouders gaat in kleinschalige opvang. De bijdrage aan Nidos bestaat uit verzorgingskosten en uit begeleidingskosten. Deze bijdrage wordt op basis van jaarplannen verstrekt en is voor wat betreft de begeleidingskosten direct gerelateerd aan het aantal pupillen onder Nidos begeleiding. De jaarlijkse instroom van AMV’s alsook de uitstroom naar gemeenten is van invloed op het aantal pupillen onder Nidos begeleiding.

De totale bijdrage aan Stichting Nidos bedraagt over 2017 € 133,6 mln. Het restant, € 2 mln., is toegevoegd aan de asielreserve.

Subsidies

Vluchtelingenwerk Nederland

Vereniging Vluchtelingenwerk Nederland (VWN) zet zich op basis van Universele verklaring voor de Rechten van de Mens in voor de bescherming en het behartigen van de belangen van vluchtelingen en asielzoekers. VWN heeft een bij wet vastgelegde taak ten aanzien van voorlichting aan asielzoekers direct na aankomst in Nederland. VWN geeft naast voorlichting over de asielprocedure ook ondersteuning in alle fasen in de asielprocedure en ondersteuning bij gezinshereniging en bij terugkeer. De inzet van VWN is gericht op het verbeteren van de kwaliteit en snelheid van de asielprocedure (proces toelating), het verbeteren van de verblijfsomstandigheden in de opvang (proces opvang) en een beter begrip door de asielzoeker van de asielprocedure (proces toelating en proces terugkeer). De subsidie aan VWN wordt op basis van (kalender)jaarplannen verstrekt en is gerelateerd aan de instroom van asielzoekers, aan de bezetting bij het COA en de werkvoorraad bij de IND.

De totale subsidie aan VWN bedroeg over 2017 € 10,01 mln.

Opdrachten

Keteniformatisering

In 2017 zijn vanuit dit budget de beheerkosten van de centrale voorzieningen gefinancierd, die gebruikt worden voor digitale informatie-uitwisseling binnen de Vreemdelingenketen. Ook de (beperkte) doorontwikkeling en vernieuwing van de voorzieningen zijn hiermee bekostigd. Zo is in 2017 een vernieuwing van de biometrievoorziening gerealiseerd, als onderdeel van een VenJ-brede biometrievoorziening. Een deel van het budget is in 2017 gebruikt om de ketenpartners te ondersteunen bij de aansluiting op de in 2016 gerealiseerde nieuwe voorzieningen.

Versterking vreemdelingenketen

In 2017 zijn vanuit dit budget diverse (kleinere) opdrachten gefinancierd met als doel verbeteringen in de vreemdelingenketen te bewerkstelligen.

37.3 Terugkeer

Bijdragen aan agentschappen

DJI/Dienst Vervoer en Ondersteuning

De DT&V schakelt de Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O) in voor het vervoer van vreemdelingen.

Subsidies

REAN-regeling

De DT&V en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) werken met elkaar samen op het gebied van zelfstandige terugkeer. De realisatie is lager dan verwacht doordat er in 2017 minder vreemdelingen aanspraak konden maken op deze voorziening.

Overige subsidies

Het Ministerie subsidieert samen met het Ministerie van Buitenlandse Zaken, maatschappelijke organisaties die personen bijstaan in het terugkeerproces. DT&V beheert deze subsidieregelingen.

Opdrachten

Vreemdelingen vertrek

De DT&V bevordert het daadwerkelijke vertrek van vreemdelingen die niet in Nederland mogen verblijven. Dit doet de DT&V door middel van het voeren van de regie over het vertrekproces van individuele vreemdelingen. De werkzaamheden omvatten onder meer het voeren van gesprekken met vreemdelingen, het faciliteren van het verkrijgen van reisdocumenten, het geven van voorlichting en het voorbereiden van het daadwerkelijke vertrek. Door het onderhouden van contacten met autoriteiten van landen van herkomst en de diplomatieke vertegenwoordigingen in Nederland en België bevordert de DT&V de samenwerking op het terrein van terugkeer met deze landen. Ook verricht de DT&V werkzaamheden in het kader van Europese samenwerking op het gebied van terugkeer.

Ontvangsten

De ontvangsten zijn licht hoger dan verwacht. Oorzaak is de afrekening van een aantal subsidies uit 2016.

5. NIET-BELEIDSARTIKELEN

91. Apparaat kerndepartement

Tabel 91.1 Apparaatsuitgaven Kerndepartement Budgettaire gevolgen (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde	Verschil
		2013	2014	2015	2016	2017	Begroting
							2017
Verplichtingen		522.949	470.159	440.667	443.981	417.494	426.425	– 8.931
91.1 Apparaatsuitgaven kerndepartement
	Personeel	249.780	261.951	268.198	282.341	286.437	249.893	36.544
	waarvan eigen personeel	213.215	223.912	233.150	246.065	251.663	215.259	36.404
	waarvan externe inhuur	35.407	35.968	33.490	34.529	33.124	31.812	1.312
	waarvan overig personeel	1.158	2.071	1.558	1.747	1.650	2.822	– 1.172
	Materieel	220.965	203.630	183.249	162.848	137.950	177.089	– 39.139
	waarvan ICT	23.968	15.926	21.803	18.418	20.011	17.482	2.529
	waarvan SSO's	159.040	153.408	133.064	116.801	89.440	111.903	– 22.463
	waarvan overig materieel	37.957	34.296	28.382	27.629	28.499	47.704	– 19.205
Ontvangsten		17.223	23.765	77.180	190.785	28.048	26.682	1.366

Toelichting uitgaven

Op dit artikel worden de personele en materiele uitgaven en ontvangsten van het bestuursdepartement van Veiligheid en Justitie weergegeven. Het betreft hier de verplichtingen en uitgaven voor zowel personeel (waarvan ambtelijk personeel en inhuurexternen) als materieel (waarvan ICT-uitgaven en SSO’s).

De apparaatsuitgaven van de bestuursdienst zijn binnen het kader gerealiseerd. Op het eigen personeel is een verhoging te zien van € 36,4 mln. Deze verhoging wordt deels veroorzaakt door de toekenning van loonbijstelling van € 5,5 mln. en door vele kleine mutaties verdeeld over circa veertig budgethouders. De verlaging op SSO’s van € 22,5 mln. wordt voornamelijk toegeschreven aan de verlaging van het HGIS budget (Homogene Groep Internationale Samenwerking), Europol en Eurojust voor € 17,6 mln. vanwege uitstel van werkzaamheden en uitstel aflossing van de egalisatiereserve.

Binnen het geheel van de apparaatsuitgaven zijn de materiele uitgaven lager uitgekomen (€ – 39,1 mln.) en de personele uitgaven hoger (€ 36,5 mln.) wat uiteindelijk resulteert in een per saldo onderuitputting van € 2,6 mln.

Tabel 91.2 Totaaloverzicht apparaatsuitgaven en -kosten inclusief agentschappen en ZBO/RWT’s (x € 1.000)

	Realisatie					Begroting	Verschil
	2013	2014	2015	2016	2017	2017
Apparaatsuitgaven kerndepartement	470.745	465.581	451.447	445.189	424.387	426.982	– 2.595
Grote uitvoeringsorganisaties
Openbaar Ministerie	578.035	482.476	484.210	508.104	507.040	468.034	39.006
Raad voor de rechtspraak	973.412	864.050	881.167	906.466	876.579	848.711	9.456
Raad voor de Kinderbescherming	179.073	169.180	178.753	173.114	175.525	167.457	8.068
Hoge Raad	25.447	24.939	27.275	28.420	28.071	26.542	1.529
Agentschappen
Dienst Justitiële Inrichtingen	1.149.013	1.113.585	1.090.085	1.071.181	1.104.371	1.095.003	9.368
Immigratie en Naturalisatiedienst	307.434	309.437	332.534	356.571	316.528	312.000	4.528
Centraal Justitieel Incasso Bureau	90.490	97.620	105.466	112.485	114.112	114.553	– 441
Nederlands Forensisch Instituut	71.656	46.544	50.358	52.813	57.709	42.910	14.799
Dienst Justis	32.151	36.435	34.727	29.795	33.714	35.073	– 1.359
Totaal apparaatskosten ZBO's en RWT's
Nationale Politie	4.976.547	4.971.272	4.861.910	5.312.824	5.861.219	5.311.479	549.740
Politieacademie (PA)	132.323	124.524	113.991	109.458	2.797	102.578	– 99.781
Raad voor rechtsbijstand (RvR)	54.089	52.270	47.251	49.836	49.471	47.590	1.881
Bureau Financieel Toezicht (Bft)	6.250	6.250	6.316	6.146	5.907	2.389	3.518
Autoriteit Persoonsgegevens	7.827	8.211	8.358	8.245	10.894	7.833	3.061
College voor de Rechten van de Mens (CRM)	6.113	5.835	6.247	7.086	7.120	6.445	675
College van toezicht collectieve beheersorganisaties auteurs- en naburige rechten	549	685	685	608	694	709	– 15
College gerechtelijk deskundigen (NRGD)	1.701	1.532	1.765	1.656	1.707	1.591	116
Raad voor de rechtshandhaving	363	363	377	217	n.n.b.	331
Reclasseringsorganisaties (cluster):
– Stichting Reclassering Nederland (SRN)	135.235	139.350	136.781	141.187	139.597	134.200	5.397
– Leger des Heils, Jeugdbescherming en Reclassering	20.836	21.039	19.598	20.903	20.861	21.376	– 515
– Regionale instellingen voor verslavingszorg met een reclasseringserkenning (cluster)	71.631	65.515	65.597	69.375	69.414	65.951	3.463
Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven (SGM)	18.536	6.332	6.509	6.253	6.689	5.626	1.063
Slachtofferhulp Nederland (SHN)	25.293	27.634	33.860	33.893	34.330	38.574	– 4.244
Particuliere forensisch psychiatrische centra (cluster)	209.917	0	0	0	0	0	0
Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO)	4.066	4.732	1.607	1.436	1.828	1.730	98
Stichting HALT	13.542	11.954	10.825	10.590	12.065	10.161	1.904
Particuliere Jeugdinrichtingen (cluster)	78.051	66.353	63.392	52.599	53.872	59.291	– 5.419
Instituut Fysieke Veiligheid (IFV)	36.565	30.978	30.635	29.925	29.374	29.510	– 136
Onderzoeksraad voor veiligheid (OVV)	11.223	11.140	14.248	11.239	12.349	11.369	980
Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) (enkel personeelskosten)	92.171	118.535	201.612	332.102	332.102	289.875	– 42.227
Stichting Nidos	25.501	24.738	43.302	42.250	42.250	33.750	– 8.500
Gerechtsdeurwaarders (cluster)	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Notarissen (cluster)	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (SDKB)	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Kansspelautoriteit (Ksa)	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Het Keurmerkinstituut BV	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.

Extracomptabele tabel invulling taakstelling Regeerakkoord Rutte/Asscher

De Rijksdienst is vanaf 2016 een efficiencytaakstelling opgelegd die oploopt tot in totaal € 1,1 mld. Het aandeel van VenJ in deze taakstelling bedraagt circa € 341 mln. structureel vanaf 2018. Het betreft een taakstelling van 8,9% op de apparaatsuitgaven. De apparaatsuitgaven op het terrein van immigratie en asiel zijn voor 13,3% aangeslagen. De nationale politie heeft geen efficiencytaakstelling. De Politieacademie maakt wel onderdeel uit van de grondslag zoals gehanteerd voor het regeerakkoord.

In onderstaande tabel is het VenJ-aandeel in de efficiencytaakstelling en de doorverdeling daarvan naar de grootste VenJ-onderdelen weergegeven.

Tabel 91.3 Departementale taakstelling cf. Regeerakkoord Rutte/Asscher (x € 1.000)

		2016	2017	2018	Structureel
Departementale taakstelling (totaal)		– 124.206	– 277.459	– 340.563	– 340.563
Kerndepartement		– 13.096	– 24.699	– 32.797	– 32.797
Grote uitvoeringsorganisaties		– 57.967	– 129.880	– 158.364	– 158.364
	OM	– 19.539	– 42.268	– 51.538	– 51.538
	Raad voor de Kinderbescherming	– 5.268	– 12.012	– 14.646	– 14.646
	Rechtspraak (inclusief Hoge Raad)	– 33.160	– 75.600	– 92.180	– 92.180
Agentschappen		– 45.074	– 104.605	– 127.093	– 127.093
	DJI	– 32.000	– 74.000	– 90.000	– 90.000
	IND	– 10.063	– 23.742	– 28.724	– 28.724
	NFI	– 2.044	– 4.660	– 5.682	– 5.682
	Dienst Justis	– 405	– 924	– 1.127	– 1.127
	CJIB	– 562	– 1.279	– 1.560	– 1.560
ZBO’s		– 8.069	– 18.275	– 22.309	– 22.309
	COA	– 2.600	– 5.800	– 7.100	– 7.100
	AP	– 234	– 534	– 651	– 651
	Bureau Financieel Toezicht	– 78	– 177	– 216	– 216
	College voor de rechten van de mens	– 208	– 474	– 578	– 578
	Politieacademie (voor 01-01-2017)	– 3.440	– 7.848	– 9.568	– 9.568
	IFV	– 808	– 1.843	– 2.247	– 2.247
	Raad voor Rechtsbijstand	– 701	– 1.599	– 1.949	– 1.949

92. Nominaal en Onvoorzien

Tabel 92.1 Budgettaire gevolgen van beleid x € 1.000

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde	Verschil
		2013	2014	2015	2016	2017	Begroting
							2017
Verplichtingen		0	0	0	0	0	9.030	– 9.030
92.1 Nominaal en Onvoorzien
	Nominaal en onvoorzien	0	0	0	0	0	9.030	– 9.030
Ontvangsten		0	0	0	0	0	0	0

Toelichting

Niet-beleidsartikel 92 wordt niet gebruikt voor het aanhouden van middelen ter dekking van onvoorziene uitgaven, maar uitsluitend voor het tijdelijk «parkeren» van nog te verdelen loon- en prijsbijstellingen, andere nog te verdelen middelen en nog te verdelen taakstellingen.

93. Geheim

Tabel 93.1 Budgettaire gevolgen van beleid x € 1.000

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde	Verschil
		2013	2014	2015	2016	2017	Begroting
							2017
Verplichtingen		3.317	3.171	2.285	2.433	3.318	3.067	251
93.1 Geheime uitgaven
	Geheime uitgaven	3.317	3.173	2.285	2.433	3.318	3.067	251
Ontvangsten		17	74	413	88	145	0	145

Toelichting

De grondslag voor het in de begroting opnemen van geheime uitgaven staat in artikel 2.8 (bijzonder begrotingsartikel Geheim) van de Comptabiliteitswet 2016 (CW).

6. BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

Inleiding

Paragraaf 1 –  Uitzonderingsrapportage voor de volgende vier verplichte onderdelen

De belangrijkste tekortkomingen en risico’s in de bedrijfsvoering in 2017 inclusief de genomen maatregelen om deze risico's te beheersen staan hierna beschreven. De elementen van de bedrijfsvoering die op orde zijn, worden niet behandeld.

Rechtmatigheid

Voor de overschrijding van de tolerantiegrenzen wordt verwezen naar het volgende overzicht:

Tabel 6.1 Overzicht overschrijdingen rapporteringstoleranties fouten en onzekerheden (in euro's)

Rapporteringstolerantie	Verantwoord bedrag (omvangsbasis)	Rapporteringstolerantie voor fouten en onzekerheden	Bedrag aan fouten	Bedrag aan onzekerheden	Bedrag aan fouten en onzekerheden	Percentage aan fouten en onzekerheden t.o.v. verantwoord bedrag = (6)/(2)*100%
(1)	(2)	(3)	(4)	(5)	(6)	(7)
Artikel 37 Vreemdelingen uitgaven / ontvangsten	1.835.328.000	91.766.349	85.961.000	14.756.000	100.717.000	5,49%
Samenvattende staat baten-lastenagentschappen	2.800.577.000	56.011.540	50.964.039	10.569.188	61.533.227	2,20%

Totstandkoming niet-financiële verantwoordingsinformatie

Er zijn geen bijzonderheden te melden.

Financieel en materieelbeheer

Controlfunctie

Financiële administratie

Prestatieverklaring

In 2017 zijn twee werkinstructies opgesteld, toevoegen «prestatieverklaringsdocumenten bij ontvangstboekingen op inkooporders en financiële facturen in Leonardo» en «werkinstructie controle op prestatiedocumenten bij inkoop- en financiële facturen in Leonardo». Deze werkinstructie is voor het hele Ministerie van toepassing verklaard. De reden voor deze werkinstructies is het feit dat in een aantal gevallen de onderbouwing van de prestatieverklaringen ontbreekt en het ook niet mogelijk is om deze achteraf aan te leveren. In 2018 zal aandacht worden besteed aan het juiste gebruik van de instructies.

DBBC (Diagnose Behandeling Beveiliging Combinatie)-administratie Rijks Psychiatrische Centra

De eindstand van het onderhanden werk bij vijf rijksinrichtingen van DJI is per 31 december 2016 nog niet vast te stellen. Hierdoor is het ook niet mogelijk om het uitgevoerde werk te verantwoorden. In 2018 zal de inspanning gericht zijn op het realiseren van betrouwbare administratie. De ADR heeft in het Auditrapport 2017 de lichte bevinding op dit onderdeel gehandhaafd.

Ontnemingsmaatregelen/beslagzaken

In 2017 is kaderstelling tot stand gebracht waarin is aangegeven hoe om gegaan moet worden met ontnemingszaken, schikkingen en transacties ook in relatie tot het openstaand recht. Voor het overdragen van zaken zijn vastgestelde overdrachtstermijnen opgesteld. Eind 2017 zijn de openstaande posten getoetst aan deze vastgestelde kaders.

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft een plan van aanpak opgesteld waarin de complexe problematiek op het gebied van beslag de komende jaren stapsgewijs wordt aangepakt. Het is de bedoeling om tot een landelijk uniform beslagsysteem te komen. Er wordt een nieuw format voor het beschrijven van de beslagprocessen ontwikkeld, dat vervolgens uitgerold wordt bij alle arrondissementsparketten. Aandachtspunt hierbij is het goed in beeld brengen van de overdrachtstermijnen binnen de keten. Tevens zal het OM een beheerskader opstellen voor geldelijke en niet-geldelijke zaken. De ADR geeft aan dat het ontbreekt aan een sluitend stelsel van beheersmaatregelen.

Subsidie- en bijdragebeheer

Inkoopbeheer

Mede naar aanleiding van de aanbevelingen van de Algemene Rekenkamer over de geconstateerde onvolkomenheid voor wat betreft inkoopbeheer bij het bestuursdepartement is in 2017 de inkoopfunctie verder geprofessionaliseerd. Op basis van in 2016 en 2017 opgestelde verbeterplannen en projecten zijn verschillende verbeteringen op de inkoopfunctie gerealiseerd. Zo heeft het ministerie controle ingericht op het balansdossier van de onderdelen en worden balansdossiers gereviewd. De doorontwikkeling op de inkoopfunctie vindt plaats in samenwerking met de verschillende inkooporganisaties binnen het ministerie. Nadat het inkoopproces op orde is gebracht ten aanzien van de rechtmatigheid, is in 2017 onderzoek gestart naar het verbeteren van kwaliteit, effectiviteit en maatschappelijke doelstellingen in het inkoop-domein.

Bij het bestuursdepartement is in 2017 de omvang van de onrechtmatigheden afgenomen ten opzichte van 2016 wanneer de bijzondere casuïstiek (tolken en DAS) buiten beschouwing wordt gelaten. De bijzondere casuïstiek wordt onderstaand toegelicht. De onrechtmatige ICT inhuurverlengingen bij het bestuursdepartement zijn in Q1 van 2017 beëindigd. Hierdoor is het niveau van de onrechtmatigheden in 2017 sterk afgenomen.

Het NFI heeft in afstemming met de centrale inkoopafdeling van het ministerie een inkoop verbeterplan opgesteld. In 2017 is uitvoering gegeven aan dit plan en zijn de eerste verbeteringen gerealiseerd. Ondanks dat nog niet alle verbeteringen zijn doorgevoerd zijn wel de eerste resultaten van de verbeteraanpak zichtbaar in o.a. een substantiële afname van de onrechtmatigheid in 2017 ten opzichte van 2016.

Bij de IND is begin 2017 geconstateerd dat fouten zijn gemaakt bij de verlenging van ICT-contracten. Verschillende maatregelen en proces-aanpassingen zijn eind 2017 doorgevoerd waardoor deze fout naar verwachting niet meer wordt gemaakt.

In de jaarverantwoording 2016 is bij inkoop bijzonder casuïstiek vermeld. Het oplossen van deze in 2016 geconstateerde onrechtmatigheden vindt plaats in 2017 en 2018. Onrechtmatigheden voortkomend uit bijzondere casuïstiek maakt daardoor ook in 2017 onderdeel uit van de verantwoording. Allereerst heeft deze casuïstiek te maken met het zogenoemde Dynamisch Aankoop Systeem (DAS). Er is discussie gaande met de controlerende instantie over de vraag of de inrichting geheel voldoet aan de aanbestedingswet. Om helderheid hierover te verkrijgen is een traject gestart met de chief procurement officer van het Rijk om een standpunt in te nemen. De huidige werkwijze blijft vooralsnog binnen VenJ gehandhaafd.

Daarnaast speelt bij inkoop de werkwijze bij de inhuur van tolken door IND, OM en Nationale Politie waarvan de kosten rechtstreeks worden verantwoord bij het ministerie. Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat deze werkwijze niet meer voldoet aan de in 2016 aangepaste aanbestedingsregels. Op 1 april 2017 is een passend aanbestedingstraject in gang gezet met het programma «Tolken in de Toekomst». Het bijbehorende transitieprogramma is opgestart en zal naar verwachting in 2019 worden voltooid.

Financieel beheer NFI

Overige aspecten van de bedrijfsvoering

Personeelsbeheer

Informatiebeveiliging

De mate van centrale sturing en het doorvoeren van maatregelen van informatiebeveiliging heeft de AR in het verantwoordingsonderzoeksrapport over 2016 als een onvolkomenheid aangemerkt. De ADR heeft in het Auditrapport 2017 op dit onderwerp een lichte bevinding opgenomen.

Informatiebeveiliging

De AR heeft in het verantwoordingsonderzoek 2016 geconstateerd dat het ministerie op centraal niveau niet beschikt over voldoende informatie over de maatregelen van informatiebeveiliging om goed te kunnen (bij)sturen. Bovendien heeft het ministerie onvoldoende controleerbare informatiebeveiligingsmaatregelen getroffen met betrekking tot de kritieke systemen.

Just-ID en NFI werken aan de uitvoering van de aanbevelingen van het BIR-onderzoek van de ADR naar respectievelijk CDD (2016) en MijnNFI (2015 en 2016). Deze uitvoering loopt door in 2018.

De centrale sturing en beheersing van informatiebeveiliging is in 2017 verstevigd met de inrichting van concern I-control. Deze inrichting zorgt voor betere afstemming tussen de beheersing van informatiebeveiliging op centraal niveau en de beheersing op decentrale niveau binnen de VenJ-organisatie. In het informatiebeveiligingsonderzoek 2017 constateert de ADR dat meer dan voorheen inzicht en overzicht wordt verkregen in de stand van zaken en risico’s op het gebied van informatiebeveiliging van het gehele departement.

Generieke diensten

VenJ heeft het vraagstuk van de informatiebeveiliging van generieke diensten besproken in de expertgroep Tactische Informatiebeveiliging en met de CIO van BZK. Mede op initiatief van VenJ heeft het Ministerie van BZK aangegeven voortaan meer informatie te gaan delen over de informatiebeveiliging van generieke diensten.

Paragraaf 2 –  Rijksbrede bedrijfsvoeringsonderwerpen

MenO-risico’s en ontwikkelingen betreffende het MenO-beleid

Risico’s financiële integriteitsschendingen

Met ontvangsten uit boeten, transacties, leges en uitgaven aan subsidies, bijdragen en inkopen en interne betalingen (personeel, declaraties, etc.) kent VenJ diverse terreinen die gevoeliger zijn voor vormen van misbruik of oneigenlijk gebruik (waaronder fraude) door interne en externe partijen. De voor MenO gevoelige terreinen zijn systematisch voorzien van personele maatregelen zoals kaders, richtlijnen, protocollen, controle en toezicht om misbruik tegen te gaan of zo snel mogelijk te kunnen ontdekken en aanpakken. Het restrisico is moeilijk te duiden, omdat het bij VenJ in de meeste gevallen om maatwerkafspraken gaat met partijen waar al langer zaken mee wordt gedaan en waar qua beheersing maatwerk tegen aan wordt gezet. Ook in de betreffende informatie verwerkende (financiële) systemen zijn technische maatregelen ingebouwd die misbruik moeten voorkomen. Wanneer er fraude in een systeem wordt ontdekt, wordt onderzoek gedaan en worden zo snel mogelijk indien van toepassing systeemtechnische maatregelen doorgevoerd in het financiële systeem.

Grote lopende ICT-projecten

Het ministerie heeft een actuele lijst met lopende grote projecten opgesteld. Conform het Handboek Portfoliomanagement Rijk rapporteert het ministerie over deze projecten via het Rijks ICT-Dashboard en de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk van BZK aan de Tweede Kamer. Alle startende projecten met een ICT-aandeel van meer dan € 5 mln. worden aangemeld bij het BIT (Bureau ICT Toetsing van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties).

De control op grote ICT-projecten is verder versterkt door middel van het opstellen van CIO-oordelen, het bespreken van CIO-oordelen (en de reactie van de opdrachtgever van een groot ICT-project daarop) met de CIO VenJ en het uitvoeren van BIT-toetsen. Verder maakt signalering van risico’s en advisering over maatregelen onderdeel uit van concerncontrol in de reguliere planning en controlcyclus. De versterking van de concern I-control op grote ICT-projecten loopt in 2018 door.

Het programma Kwaliteit en Innovatie rechtspraak (KEI) moet zorgen voor een versnelling, vereenvoudiging, uniformering en digitalisering van procedures. Zoals opgenomen in het beleidsverslag is KEI ingevoerd bij de Hoge Raad voor civiele handelszaken en voor asiel- en bewaringszaken waarbij het verplicht is om digitaal te procederen. Ook is er bij de Rechtbanken Gelderland en Midden-Nederland een (verplichte) pilot met digitaal procederen in handelszaken met advocaat gestart. Tegelijk vergt de totstandkoming van KEI meer tijd en meer middelen dan voorzien, terwijl baten langer uitblijven. Begin 2018 heeft de Raad voor de rechtspraak, die verantwoordelijk is voor de invoering van KEI, bekend gemaakt dat herziening van de IT-productkeuze en architectuur nodig is om tot duurzaam betrouwbare, onderhoudbare en schaalbare systemen te komen. De Raad werkt hiertoe aan een nieuw basisplan voor het vervolg op de digitalisering.

Audit Committee

Het Audit Committee (AC) heeft in 2017 conform de taakomschrijving de departementsleiding geadviseerd over het borgen van de kwaliteit van de bedrijfsvoering, risicomanagement en het auditbeleid. Op 30 juni heeft één extern lid afscheid genomen. Per 8 september 2017 is een nieuw extern lid benoemd. Het AC is zeven keer bijeengekomen, waarvan twee werkbezoeken zijn afgelegd bij respectievelijk de Raad voor de Kinderbescherming en de Dienst Justitiële Inrichtingen. De tweejaarlijkse zelfevaluatie is in 2017 uitgevoerd en op 8 december 2017 door het AC vastgesteld. De hoofdlijn daarbij is dat er de wens is om ten eerste meer strategische onderwerpen te agenderen en te bespreken en ten tweede het bespreken van actuele ontwikkelingen. In 2017 heeft het Audit Committee geadviseerd over de AVG, is de visie op de Bedrijfsvoering besproken en is stilgestaan bij het meerjarig veranderprogramma «VenJ Verandert». Daarnaast zijn het jaarverslag 2016 en de bedrijfsvoeringsparagraaf 2016 vastgesteld.

Paragraaf 3 –  Belangrijke ontwikkelingen en verbeteringen in de bedrijfsvoering

Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG)

Met ingang van 25 mei 2018 dient het ministerie-breed voldaan te worden aan de vereisten vermeld in de AVG. Met het oog hierop is een VenJ-brede aanpak gestart met een centrale coördinerende en faciliterende rol vanuit het bestuursdepartement. Het hiervoor opgerichte AVG@VenJ-team werkt samen met de privacy officers van de VenJ-onderdelen langs drie sporen: verzameling («toolkit») van best practices en handreikingen, kennissessies en de Vliegende Brigade die praktische hulp op locatie biedt. Er ligt voor de dienstonderdelen een grote uitdaging om op 25 mei 2018 in control te zijn dat wil zeggen dat zij reeds werkzaamheden hebben uitgevoerd en ook weten wat zij nog moeten doen om te voldoen aan de AVG.

Uitbreiding SBR en visie bedrijfsvoering

De taakorganisaties van VenJ zijn deelnemer geworden van de Strategische Bedrijfsvoerings Raad van VenJ. Door dit beraad zijn de gemeenschappelijke ambities voor de bedrijfsvoering uitgewerkt, ook is er een ontwikkelagenda opgesteld gericht op kwaliteit, benutten van het collectief en versterken van de governance van de bedrijfsvoering.

Bundeling Financiële Administraties

In 2017 is het programma Bundeling Financiële Administraties van start gegaan. Het hoofddoel van de bundeling is de verbetering van de kwaliteit van de financiële administraties van VenJ. Aanleiding voor het programma lag onder meer in het groeiende besef van de kwetsbaarheid van de huidige financiële administraties, de snelle ICT ontwikkelingen zoals E facturatie en de voortschrijdende kwaliteitseisen die aan de financiële administraties moeten worden gesteld. Het programma bundelt de financiële administraties van de organisaties die vallen onder de jaarrekening van het ministerie in twee shared services: een SSC voor de BLS-administraties en een SSC voor de GVKA-administraties. Eind 2017 zijn de contouren van deze herpositionering bepaald inclusief de aanpak van de personele consequenties. Op basis hiervan is in 2018 de focus gericht op de uitwerking van een plan voor de verdere implementatie. Stapsgewijs zullen dienstonderdelen overgaan.

Vpb-plicht

Per 1 januari 2016 is voor de overheid in bepaalde gevallen een vennootschapsbelastingplicht (Vpb-plicht) ontstaan. Deze moet een fiscaal gelijk speelveld realiseren tussen overheid en private ondernemingen. Het ministerie heeft de mogelijk Vpb-plichtige activiteiten voor 2016 in beeld gebracht en onderzocht. Het ministerie staat op het punt om uitvraag te doen naar activiteiten die in 2017 en 2018 mogelijk Vpb-plichtig zijn. Om het proces te stroomlijnen, heeft het ministerie een procesbeschrijving opgesteld met uitleg, schema’s voor het inventariseren en het doen van aangifte. Met voornoemde uitvraag en procesbeschrijving heeft VenJ haar organisatie voorbereid om aan de Vpb-plicht te voldoen. Het financiële risico is overigens zeer beperkt voor het ministerie

Doorontwikkeling risicomanagement

Mede in lijn van het advies van de ADR om een brede visie op risicomanagement te ontwikkeling en in te bedden in de organisatie is in 2017 gestart met een doorontwikkeling van het bestaande risicomanagement. Met een programmatische aanpak langs drie sporen (awareness, kennis en kunde, gemeenschappelijke taal en raamwerk) zal risicomanagement verder worden verstevigd.

Betaalgedrag

VenJ-breed wordt 95,9% van de facturen in 2017 op tijd betaald. De nieuwe inkoop- en betaalkaders zijn vastgesteld en gelden vanaf 1 oktober 2017. De rapportage betaalgedrag is ook aangepast naar aanleiding van de e-facturatie. Voor 2017 is net als in 2016 een significante afwijking geconstateerd in de betaaltermijnen gemeten op scandatum en op factuurdatum. De oorzaak ligt voor een groot deel aan de wijze van factureren door de leverancier, waardoor facturen veel later worden ontvangen dan op grond van de factuurdatum mag worden verwacht. Voorbeelden hiervan zijn: het inschakelen van een intermediair (factoring) en onjuiste adressering. Om verdere verbetering te verkrijgen in de factuurafhandeling en betaaltermijnen wordt het elektronisch facturen door leveranciers verder gestimuleerd, waardoor het verschil tussen scandatum en factuurdatum visueel wordt gemaakt.

E-facturatie

Al enkele jaren bestaat voor leveranciers van de Rijksoverheid de mogelijkheid om facturen elektronisch te verzenden naar de rijksoverheid. Vanaf 1 januari 2017 is dit verplicht voor alle nieuw afgesloten inkoopovereenkomsten met het Rijk. Eind 2017 is 9% van alle ontvangen facturen digitaal ontvangen bij de crediteuren administratie. Naar verwachting zal dit percentage snel stijgen door het e-factuur-proof te maken van de leveranciers door VenJ.

7. RAAD VOOR DE RECHTSPRAAK

Naast de toelichting op beleidsartikel 32, waarin de beleidsdoelstelling van de Minister van Justitie en Veiligheid ten aanzien van het rechtsbestel wordt toegelicht, is in de begroting van Justitie en Veiligheid een apart hoofdstuk Raad voor de rechtspraak opgenomen, waarin de feitelijke vertaling van de aan de rechterlijke organisatie ter beschikking gestelde bijdrage in concrete beleidsdoelstellingen en prestaties van de Raad en de gerechten voor het betreffende jaar wordt gegeven.

Bijdrage

Tabel 7.1 Bijdrage aan de Raad voor de rechtspraak (x € 1.000)

					Realisatie	Begroting	Verschil
	2013	2014	2015	2016	2017	2017	2017
Productiegerelateerde bijdrage	936.741	942.700	959.067	962.006	906.968	905.433	1.535
Bijdrage voor gerechtskosten	4.108	3.654	3.705	3.733	2.504	3.796	– 1.292
Bijdrage voor overige uitgaven
Bijzondere kamers rechtspraak	8.051	8.007	8.094	8.039	10.421	8.037	2.384
College van Beroep v/h bedrijfsleven	6.052	6.624	6.494	6.450	6.448	6.448	–
Megazaken	16.318	16.806	17.404	17.285	16.651	17.281	– 630
Bijdrage Niet-BFR 2005 taken
Tuchtrecht	3.555	2.992	2.822	2.803	2.804	2.803	1
Cie. van toezicht	6.087	6.116	6.182	6.141	5.676	6.139	– 463
Overige	0	151	399	65.281	50	50	–
Totaal	980.912	987.050	1.004.167	1.071.738	951.522	949.987	1.535

Het verschil bij de bijdrage Raad voor de rechtspraak tussen artikel 32.3 en het hoofdstuk van de Raad betreffen de uitgaven die vanuit de egalisatierekening van de Raad zijn gefinancierd.

Productie

Zowel de instroom als het aantal afgehandelde zaken was in 2017 lager dan in 2016 en was lager dan geprognosticeerd. In 2017 stroomden er circa 1,55 mln. zaken in bij de gerechten. Het aantal afgehandelde zaken bedroeg ruim 1,5 mln.

Er is ten opzichte van 2016 sprake van een daling bij de meeste zaakscategorieën, behoudens bij de belastingzaken.

In het jaarverslag van de Rechtspraak, uitgebracht door de Raad voor de rechtspraak, dat tevens aan de Staten-Generaal wordt aangeboden, wordt meer gedetailleerd ingegaan op de diverse ontwikkelingen binnen de rechtspraak in 2017.

Tabel 7.2 Productie

					Realisatie	Begroting	Verschil
	2013	2014	2015	2016	2017	2017	2017
Totaal	1.716.131	1.752.433	1.697.291	1.599.026	1.519.612	1.665.725	– 146.113
Gerechtshoven
Civiel	16.287	15.393	13.557	13.914	14.104	14.952	– 848
Straf	38.648	38.329	35.204	35.671	33.972	36.623	– 2.651
Belasting	4.032	5.613	4.901	7.433	4.675	4.671	4
Rechtbanken
Civiel	336.377	298.448	287.639	279.489	269.596	279.013	– 9.417
Straf	190.055	178.479	184.117	174.646	169.880	178.164	– 8.284
Bestuur (excl. VK)	47.546	49.495	51.578	49.926	44.532	49.631	– 5.099
Bestuur (VK)	35.588	29.746	25.380	29.731	30.774	43.520	– 12.746
Kanton1	1.014.585	1.101.611	1.061.520	973.254	916.649	1.027.858	– 111.209
Belasting	26.098	28.346	25.371	27.046	27.973	23.091	4.882
Bijzondere colleges
Centrale Raad van beroep	6.915	6.973	8.024	7.916	7.457	8.203	– 746

Doorlooptijden

Tabel 7.3 Doorlooptijden

	Norm		Realisatie
			2014	2015	2016	2017
Civiel- handelszaken rechtbanken
Handels- dagvaardingszaken met verweer – norm 1	90%	≤ 2 jaar	86%	87%	89%	91%
Handels- dagvaardingszaken met verweer – norm 2	70%	≤ 1 jaar	60%	62%	65%	64%
Handels- dagvaardingszaken zonder verweer (verstek)	90%	≤ 6 wkn.	79%	84%	78%	81%
Beëindigde faillissementen	90%	≤ 3 jaar	79%	77%	72%	69%
Handelszaken rekesten (vooral insolventie)	90%	≤ 3 mnd.	83%	80%	76%	79%
Kort gedingen / vovo's (inclusief familierecht)	95%	≤ 3 mnd.	92%	92%	92%	93%
Civiel- familiezaken rechtbanken
Scheidingszaken totaal (exclusief vovo's)	95%	≤ 1 jaar	93%	93%	94%	94%
– waarvan op gemeenschappelijk verzoek	95%	≤ 2 mnd.	90%	92%	94%	96%
Alimentatiezaken, bijstandsverhaal	90%	≤ 1 jaar	92%	92%	93%	93%
Omgang- en gezagzaken	85%	≤ 1 jaar	83%	87%	85%	83%
Jeugdbeschermingszaken kinderrechter	90%	≤ 3 mnd.	90%	89%	89%	89%
– waarvan verzoeken tot OTS	80%	≤ 3 wkn.	71%	68%	66%	59%
Bestuursrechtelijke zaken rechtbanken
Reguliere bestuurszaken, bodemzaken – norm 1	90%	≤ 1 jaar	85%	82%	83%	82%
Reguliere bestuurszaken, bodemzaken – norm 2	70%	≤ 9 mnd.	70%	68%	68%	65%
Voorlopige voorzieningen bestuur regulier	90%	≤ 3 mnd.	95%	95%	97%	97%
Vreemdelingenzaken, bodemzaken	90%	≤ 9 mnd.	88%	84%	90%	91%
Belastingzaken lokaal, bodemzaken	90%	≤ 9 mnd.	62%	55%	30%	31%
Rijksbelastingzaken, bodemzaken – norm 1	90%	≤ 18 mnd.	76%	74%	79%	83%
Rijksbelastingzaken, bodemzaken – norm 2	70%	≤ 1 jaar	60%	59%	56%	61%
Kantonzaken
Handels- dagvaardingszaken met verweer – norm 1	90%	≤ 1 jaar	95%	94%	94%	93%
Handels- dagvaardingszaken met verweer – norm 2	75%	≤ 6 mnd.	77%	76%	77%	73%
Rekesten arbeidsontbindingen op tegenspraak	95%	≤ 3 mnd.	95%	94%	86%	79%
Handelsrekesten, niet-arbeidszaken	95%	≤ 6 mnd.	86%	83%	87%	87%
Handels- dagvaardingszaken zonder verweer (verstek)	90%	≤ 6 wkn.	98%	98%	98%	98%
Kort gedingen / vovo's	95%	≤ 3 mnd.	97%	96%	95%	95%
Overtredingszaken	85%	≤ 1 mnd.	87%	89%	90%	92%
Mulderzaken	80%	≤ 3 mnd.	63%	58%	35%	55%
Strafzaken rechtbanken
Strafzaken MK (= meervoudig behandeld)	90%	≤ 6 mnd.	81%	81%	83%	81%
Politierechterzaken (incl. economische)	90%	≤ 5 wkn.	87%	87%	86%	88%
Strafzaken bij de kinderrechter (EK)	85%	≤ 5 wkn.	83%	81%	80%	80%
Raadkamerzaken m.b.t. voorlopige hechtenis	100%	≤ 2 wkn.	99%	99%	99%	99%
Raadkamerzaken niet voorlopige hechtenis	85%	≤ 4 mnd.	78%	76%	74%	73%
Civiel – handelszaken hoven
Dagvaardingszaken handel + verdeling gemeenschap – norm 1	80%	≤ 2 jaar	80%	81%	81%	80%
Dagvaardingszaken handel + verdeling gemeenschap – norm 2	70%	≤ 1 jaar	47%	48%	46%	42%
Insolventierekesten	90%	≤ 2 mnd.	52%	65%	46%	45%
Handelsrekesten, niet insolventie	90%	≤ 6 mnd.	44%	46%	60%	52%
Civiel – familiezaken hoven
Familierekesten	90%	≤ 1 jaar	92%	90%	91%	87%
– waarvan Jeugdbeschermingszaken	90%	≤ 4 mnd.	83%	85%	77%	69%
Belastingzaken hoven
Belastingzaken – norm 1	90%	≤ 18 mnd.	75%	78%	85%	69%
Belastingzaken – norm 2	70%	≤ 1 jaar	53%	51%	67%	40%
Strafzaken hoven
Meervoudige Kamer-zaken	85%	≤ 9 mnd.	67%	65%	64%	65%
EK-strafzaken, niet-kantonappellen	85%	≤ 6 mnd.	41%	55%	49%	50%
EK-strafzaken, kantonappellen	85%	≤ 6 mnd.	43%	67%	61%	57%
Raadkamer m.b.t. Voorlopige Hechtenis	90%	≤ 2 wkn.	69%	74%	71%	80%
Raadkamer niet m.b.t. Voorlopige Hechtenis	80%	≤ 4 mnd.	77%	76%	51%	50%
Klachten niet vervolgen (12 Sv)	85%	≤ 6 mnd.	35%	34%	32%	30%
Uitwerken (MK) strafzaak i.v.m. cassatie	100%	≤ 6 mnd.	70%	65%	66%	68%