Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

INHOUDSOPGAVE

A. ARTIKELGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 en 2

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikelen 1 en 2, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2017 wijzigingen aan te brengen in:

• 1. De departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu.

• 2. De begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie.

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

De Minister van Infrastructuur en Waterstaat, mede namens de Minister van Economische Zaken en Klimaat en de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, C. van Nieuwenhuizen Wijbenga

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1.	Leeswijzer	2
2.	Het beleid	3
2.1	Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangstenmutaties	3
2.2	De beleidsartikelen	5
2.3	De niet-beleidsartikelen	19
2.4	De agentschappen	21

1. Leeswijzer

Algemeen

In de onderstaande tabel is een overzicht opgenomen waarin aangegeven wordt welke Ministers voor welke begrotingsartikelen of onderdelen op dit moment in de begroting van HXII verantwoordelijk zijn. Dit naar aanleiding van de beleidsherverkavelingen die voortvloeien uit het Regeerakkoord.

Verantwoordelijkheidsverdeling Ministers

Artikel (onderdeel)	Omschrijving	Beleidsverantwoordelijke Ministers	Opmerking
	Beleidsartikelen
11	Integraal Waterbeleid	Minister van IeW
13.01	Ruimtelijk Instrumentarium	Minister van BZK
13.02	Geo-informatie	Minister van BZK
13.03	Gebiedsontwikkeling	Minister van BZK
13.04	Ruimtegebruik bodem	Minister van IenW	Deel Structuurvisies naar BZK
13.05	Eenvoudig Beter	Minister van BZK
14	Wegen en Verkeersveiligheid	Minister van IenW
16	Openbaar Vervoer en Spoor	Minister van IenW
17	Luchtvaart	Minister van IenW
18	Scheepvaart en Havens	Minister van IenW
19.01	Tegengaan Klimaatverandering	Minister van EZK
19.02	Internationaal beleid, Coördinatie en Samenwerking	Minister van IenW	Deel Klimaat naar EZK
20	Lucht en Geluid	Minister van IenW
21	Duurzaamheid	Minister van IenW
22	Omgevingsveiligheid en milieurisico’s	Minister van IenW
23	Meteorologie, seismologie en aardobservatie	Minister van IenW
24	Handhaving en Toezicht	Minister van IenW
25	Brede Doeluitkering	Minister van IenW
26	Bijdrage Investeringsfondsen1
	Niet-beleidsartikelen
97	Algemeen Departement	Minister van IenW
98	Apparaatsuitgaven kerndepartement	Minister van IenW
99	Nominaal en Onvoorzien	Minister van IenW

De opzet en structuur van de onderliggende begroting voor Hoofdstuk XII is gebaseerd op de rijksbegrotingsvoorschriften van het Ministerie van Financiën. In de Rijksbegrotingsvoorschriften 2017 zijn onderstaande uniforme ondergrenzen opgenomen, welke worden gehanteerd bij het toelichten van begrotingsmutaties op het niveau van artikelonderdeel.

Model 2.25 Rijksbegrotingsvoorschriften 2017

Omvang begrotingsartikel (stand ontwerpbegroting) in € miljoen	Beleidsmatige mutaties (ondergrens in € miljoen)	Technische mutaties (ondergrens in € miljoen)
< 50	1	2
=> 50 en < 200	2	4
=> 200 < 1.000	5	10
=> 1.000	10	20

Opbouw

2. Het beleid

2.1 Overzicht belangrijkste uitgaven- en ontvangsten mutaties

De onderstaande tabel geeft de belangrijkste wijzigingen in de uitgaven en inkomsten aan ten opzichte van de Miljoenennota 2018. Een meer gedetailleerd overzicht van de mutaties per artikel is te vinden bij de budgettaire gevolgen van beleid in paragraaf 2.2 (de beleidsartikelen) en 2.3 (de niet-beleidsartikelen).

Suppletoire mutaties 2017 (Tweede suppletoire begroting) (in € mln.)

		Artikel	Uitgaven	Ontvangsten
Stand ontwerpbegroting			7.994,4	246,8
Stand vastgestelde begroting 2017			7.994,4	246,8
Stand 1e suppletoire begroting 2017			7.871,8	276,0
– Mutaties Miljoenennota 2018 (uitkomst 2017)			– 410,7	– 0,3
– Belangrijkste mutaties Najaarsnota 2017
1.	Regeringsvliegtuig	97	– 33,0
2.	Hydrologische maatregelen	13	– 1,3	3,0
3.	Bijstelling ETS-ontvangsten	19		– 64,0
4.	Overige interdepartementale overboekingen
	– waarvan uit het Infrastructuurfonds	26	– 85,6
	– waarvan uit het Deltafonds	26	– 9,1
	– waarvan uit het Hoofdstuk XII	div.	– 34,8
	Diversen		4,5	3,3
Stand 2e suppletoire begroting			7.301,8	218,0

Toelichting

1. Regeringsvliegtuig

In de brief (Kamerstukken II 2015–2016 33 400, nr. 79) van 8 juli 2016 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de aanschaf van een vervangend Regeringsvliegtuig. Bij Voorjaarsnota 2017 is € 90 miljoen toegevoegd aan de begroting van IenM voor de vervanging van het Regeringsvliegtuig in 2017. Het koopcontract voor de levering van het nieuwe regeringsvliegtuig is getekend en het oude regeringsvliegtuig is verkocht. Een deel van de betaling vindt niet meer in 2017 plaatst waardoor deze middelen doorschuiven naar volgend jaar.

2. Hydrologische maatregelen

Conform bestuurlijke afspraken uit het Begrotingsakkoord 2013 wordt in totaal € 30 miljoen vrijgemaakt vanuit de opbrengsten van grondverkopen ten behoeve van hydrologische maatregelen door provincies. Dit jaar wordt er € 4,3 miljoen overgeboekt waarbij de dekking voor € 3 miljoen bestaat uit de opbrengsten van de grondverkoop door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. De overige dekking wordt enerzijds voorzien uit artikel 11 (€ 0,3 miljoen) en anderzijds uit artikel 98 (€ 1,0 miljoen). De dekking uit artikel 98 is mogelijk als gevolg van lagere kosten personele exploitatie (woon-werkverkeer/ minder opleidingen). Ook zijn er lagere kosten met betrekking tot externe inhuur onder andere doordat externen later gestart zijn dan gepland bij de implementatie van het nieuwe omgevingsstelsel.

3. Bijstelling ETS-ontvangsten

De ETS-ontvangsten vallen in 2017 naar verwachting € 64,0 miljoen lager uit dan begroot. De neerwaartse bijstelling van de ETS-ontvangsten volgt uit een verlaging van de verwachte prijs per emissierecht van € 7 naar € 5.

4. Overige interdepartementale overboekingen

Dit betreft diverse interdepartementale overboekingen en overboekingen naar het Provincie-, Gemeente-, het BTW-compensatiefonds voor andere het programma Beter Benutten (€ 9,1 miljoen), het programma Regiospecifiek Pakket Zuiderzeelijn (€ 45,0 miljoen), het project Rotterdamse Baan (€ 11,1 miljoen) en voor het project Logistiek multimodaal knooppunt Venlo (€ 21,2 miljoen) vanuit het Infrastructuurfonds en de uitvoering en planuitwerking van de gebiedsontwikkeling van het project Ooijen-Wanssum (€ 5,2 miljoen) en het project Vismigratie Afsluitdijk (€ 4,7 miljoen) vanuit het Deltafonds. Verder wordt vanuit Hoofdstuk XII een bijdrage geleverd aan het Gemeentefonds en Provinciefonds voor diverse saneringsopgaves (€ 22,1 miljoen) en voor de implementatie van het programma Basis registratie Ondergrond (€ 3,1 miljoen).

2.2 De beleidsartikelen

In de tabellen budgettaire gevolgen van beleid zijn de mutaties in de 2^e suppletoire begroting uitgesplitst in miljoenennota- en najaarsnotamutaties. De miljoenennotamutaties zijn reeds in de, aan uw Kamer voorgelegde, Ontwerpbegroting 2018 (Kamerstukken II, 2017–2018, 34 775 XII, nr. 2) toegelicht. De najaarsnotamutaties worden onder de tabellen op het niveau van het artikel-onderdeel toegelicht. Dit rekening houdend met de normering zoals eerder met uw Kamer is gedeeld.

Artikel 11 Integraal waterbeleid

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

11	Integraal waterbeleid	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		56.898	54.279	35.685	1.784	95.675
Uitgaven:		56.206	55.637	794	– 1.980	54.451
Waarvan juridisch verplicht:						92%
11.01	Algemeen waterbeleid	44.543	42.658	243	– 1.310	41.591
11.01.01	Opdrachten	14.729	11.972	1.506	– 2.008	11.470
11.01.02	Subsidies	11.361	11.612	0	243	11.855
	– Partners voor Water (HGIS)	11.311	11.541	0	93	11.634
	– Overige subsidies	50	71	0	150	221
11.01.03	Bijdrage aan agentschappen	16.453	17.074	0	405	17.479
	– waarvan bijdrage aan RWS	16.043	16.624	0	355	16.979
	– waarvan bijdrage aan KNMI	410	450	0	50	500
11.01.04	Bijdrage aan medeoverheden	2.000	2.000	– 1.263	50	787
11.02	Waterveiligheid	2.889	3.168	0	– 3	3.165
11.02.01	Opdrachten	2.889	3.168	0	– 3	3.165
11.03	Grote oppervlaktewateren	2.727	2.777	574	– 696	2.655
11.03.01	Opdrachten	2.727	2.777	574	– 696	2.655
11.03.05	Bijdrage aan internationale organisaties	0	0	0	0	0
11.04	Waterkwaliteit	6.047	7.034	– 23	29	7.040
11.04.01	Opdrachten	3.148	4.149	– 23	– 182	3.944
11.04.02	Subsidies	391	644	0	– 208	436
11.04.04	Bijdrage aan medeoverheden	741	350	0	0	350
11.04.05	Bijdrage aan internationale organisaties	1.767	1.891	0	419	2.310
	Ontvangsten	3.000	3.043	0	226	3.269

Verplichtingen

De ophoging van het verplichtingenbudget wordt voornamelijk veroorzaakt door de vastlegging van een 3-jarige subsidie aan Deltares in 2017 voor de bouw van een nieuwe Geocentrifuge. Hiervoor is een verplichtingen schuif benodigd vanuit de jaren 2018, 2019 en 2020.

11.01 Algemeen Waterbeleid

Een bedrag van circa € 1,8 miljoen wordt binnen Algemeen Waterbeleid overgeheveld vanuit het opdrachtenbudget aan de bijdrage van het agentschap Rijkswaterstaat. Het betreft de middelen die voor de Icoon Afsluitdijk waren gereserveerd voor beheer en onderhoud en door RWS voor beheer en onderhoud wordt ingezet. Daarnaast wordt er vanuit het opdrachtenbudget artikel 11 een bedrag van 1 miljoen ingezet voor de dekking van de BRO (basis registratie ondergrond) op artikel 13. Verder wordt er voor de financiering van doorvaart en medegebruik windparken in 2017 € 0,5 miljoen overgeboekt naar het Ministerie van Economische Zaken (EZ). De Ministeries van IenM en EZ hebben overeenstemming bereikt over een 30/70 kostenverdeling van respectievelijk € 10 miljoen en € 21,7 miljoen voor het realiseren van nautische voorzieningen ten behoeve van doorvaart en medegebruik van windparken op zee. Het overige deel van de mutaties binnen het opdrachtenbudget bestaat grotendeels uit een overheveling naar het provinciefonds voor hydrologische maatregelen.

Artikel 13 Ruimtelijke Ontwikkeling

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

13	Ruimtelijke ontwikkeling	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		90.220	143.404	6.404	– 13.236	136.572
Uitgaven:		102.337	155.569	164	– 19.272	136.461
Waarvan juridisch verplicht:						91%
13.01	Ruimtelijk instrumentarium	9.081	10.575	376	– 192	10.759
13.01.01	Opdrachten	9.081	9.360	186	– 342	9.204
	– Wabo	1.696	0	0	0	0
	– Architectonisch beleid	2.920	2.588	125	– 392	2.321
	– Overige opdrachten	4.465	6.772	61	50	6.883
13.01.02	Subsidies	0	1.215	0	150	1.365
13.01.03	Bijdrage aan agentschappen	0	0	0	0	0
	– waarvan bijdrage aan RWS	0	0	0	0	0
13.01.04	Bijdrage aan medeoverheden	0	0	190	0	190
13.02	Geo-informatie	28.408	33.264	1.317	– 1.376	33.205
13.02.01	Opdrachten	2.510	7.695	– 511	– 2.326	4.858
13.02.02	Subsidies	690	1.690	300	– 23	1.967
	– Basisregistraties	690	1.690	300	– 23	1.967
13.02.06	Bijdrage aan ZBO's en RWT's	25.208	23.879	1.528	973	26.380
	– Kadaster	25.208	23.879	1.528	973	26.380
13.03	Gebiedsontwikkeling	10.993	9.927	190	– 45	10.072
13.03.01	Opdrachten	2.642	4.376	– 2.212	– 45	2.119
13.03.02	Subsidies	60	60	0	0	60
13.03.03	Bijdrage aan agentschappen	0	0	2.402	0	2.402
	– waarvan bijdrage aan RWS	0	0	2.402	0	2.402
13.03.04	Bijdrage aan medeoverheden	8.291	5.491	0	0	5.491
	– Projecten BIRK	4.432	1.632	1.309	0	2.941
	– Projecten Nota Ruimte	1.309	1.309	– 1.309	0	0
	– Projecten Bestaand Rotterdams Gebied	2.550	2.550	0	0	2.550
13.04	Ruimtegebruik bodem	40.721	42.515	– 1.354	– 22.045	19.116
13.04.01	Opdrachten	5.054	6.423	146	– 610	5.959
13.04.02	Subsidies	12.000	18.204	– 1.000	– 9.708	7.496
	– Bedrijvenregeling	10.000	10.681	– 1.000	– 8.296	1.385
	– Bodemsanering NS	0	0	0	0	0
	– Subsidies Caribisch Nederland	0	5.523	0	– 1.412	4.111
	– Overige subsidies	2.000	2.000	0	0	2.000
13.04.03	Bijdrage aan agentschappen	5.846	5.382	0	115	5.497
	– waarvan bijdrage aan RWS	5.846	5.382	0	115	5.497
13.04.04	Bijdrage aan medeoverheden	17.821	12.506	– 500	– 11.842	164
	– Meerjarenprogramma Bodem	14.910	12.362	– 500	– 11.698	164
	– Programma Gebiedsgericht instrumentarium	2.911	144	0	– 144	0
13.04.07	Bekostiging	0	0	0	0	0
	– Uitvoering klimaatadaptie	0	0	0	0	0
13.05	Eenvoudig Beter	13.134	59.288	– 365	4.386	63.309
13.05.01	Opdrachten	6.309	33.454	– 365	4.500	37.589
	– Eenvoudig Beter	6.309	33.454	– 365	4.500	37.589
13.05.02	Subsidies	0	9.000	0	0	9.000
13.05.03	Bijdrage aan agentschappen	6.825	16.834	0	– 114	16.720
	– waarvan bijdrage aan RWS	6.825	16.834	0	– 114	16.720
	Ontvangsten	3.824	8.824	268	3.000	12.092

Verplichtingen

De verlaging van het verplichtingenbudget volgt uit onderstaande toelichtingen. Het lagere verplichtingenbudget komt voornamelijk door de overboekingen van € 21,7 miljoen aan het Gemeentefonds en Provinciefonds ten behoeve van de financiering van de bodemsaneringsprojecten miljoen. Daarnaast wordt het verplichtingenbudget opgehoogd met € 3 miljoen voor het overboeken van de ontvangsten uit de grondverkopen Rijksdienst voor Ondernemend Nederland aan de hydrologische maatregelen door provincies. Ook vindt er een ophoging van de verplichtingen plaats van € 4,5 miljoen met de overboeking van de gereserveerde middelen voor Eenvoudig Beter van artikel 18 naar artikel 13. Tevens worden de verplichtingen opgehoogd door de dekking van de Basisregistratie Ondergrond (BRO) vanuit artikel 11 naar artikel 13 met € 1 miljoen.

13.02 Geo-informatie

Basis Registratie Ondergrond (BRO)

Er wordt een bijdrage van € 3 miljoen geleverd aan EZ en € 0,3 miljoen aan RWS voor de implementatie van de BRO. Voor de dekking van de BRO komt € 1 miljoen over van artikel 11.

Publieke Dienstverlening op Kaart (PDOK)

Aan het Kadaster wordt een aanvullende opdracht verstrekt voor het uitvoeren van werkzaamheden in het kader van de PDOK (Publieke Dienstverlening op de Kaart). Hiervoor vindt dekking plaats vanuit een extra bijdrage van € 0,5 miljoen door EZ en circa € 0,4 miljoen vanuit het opdrachtenbudget van artikel 13.

13.03 Gebiedsontwikkeling

Conform bestuurlijke afspraken uit het Begrotingsakkoord 2013 wordt in totaal € 30 miljoen vrijgemaakt vanuit de opbrengsten van grondverkopen ten behoeve van hydrologische maatregelen door provincies. Dit jaar wordt er € 4,3 miljoen overgeboekt waarbij de dekking voor € 3 miljoen bestaat uit de opbrengsten van de grondverkoop door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland. De overige dekking wordt enerzijds voorzien uit artikel 11 (€ 0,3 miljoen) en anderzijds uit artikel 98 (€ 1,0 miljoen). De dekking uit artikel 98 is mogelijk als gevolg van lagere kosten personele explotatie (woon-werkverkeer/ minder opleidingen). Ook zijn er lagere kosten met betrekking tot externe inhuur onder andere doordat externen later gestart zijn dan gepland bij de implementatie van het nieuwe omgevingsstelsel.

13.04 Ruimtegebruik Bodem

Financiering Bodemsaneringsprojecten

IenM draagt via het Provinciefonds bij aan de bodemsaneringsopgave van het terrein van de voormalige Vetgas fabriek te Amersfoort voor € 7,5 miljoen en de asbest problematiek in Goor en omgeving (Overijssel) voor € 5,5 miljoen. Daarnaast draagt IenM via het Gemeentefonds € 8,7 miljoen bij aan de bodemsaneringsopgave Vogelmeerpolder Amsterdam.

Op 13.04 wordt vanwege stijgende drinkwatertarieven een aanvullende subsidie verstrekt op de drinkwatertarieven in Caribisch Nederland voor 3 jaar. Vanwege vertraging in vaststelling van de hogere tarieven op Caribisch Nederland (tweede helft van 2017) is het niet noodzakelijk om het volledig gereserveerde extra budget voor 2017 in 2017 beschikbaar te stellen. Dit budget wordt in 2017 ingezet voor de bodemsaneringsprojecten en in 2018 weer beschikbaar gesteld voor Caribisch Nederland.

13.05 Eenvoudig beter

Eenvoudig Beter

Bij de Ontwerpbegroting 2017 zijn op het Infrastructuurfonds en Deltafonds middelen vrijgemaakt voor Eenvoudig Beter. De vrijgemaakte middelen staan gereserveerd op artikelonderdeel 18.16 Reservering Omgevingswet van het Infrastructuurfonds en worden tranchegewijs naar begroting Hoofdstuk XII overgeheveld waar de uitgaven voor de stelselherziening van het omgevingsrecht worden verantwoord. Met deze overboeking van € 4,5 miljoen worden de middelen voor de implementatie van de omgevingswet naar Hoofdstuk XII artikelonderdeel 13.05 geboekt.

Ontvangsten

De verhoging van de ontvangsten houdt verband met de opbrengsten uit grondverkopen door de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland van € 3,0 miljoen. Deze middelen worden via het Provinciefonds conform bestuurlijke afspraken uit het Begrotingsakkoord 2013 ingezet ten behoeve van hydrologische maatregelen door provincies.

Artikel 14 Wegen en verkeersveiligheid

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

14	Wegen en verkeersveiligheid	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		31.892	31.601	2.135	1.738	35.474
Uitgaven:		34.406	45.621	1.874	1.738	49.233
Waarvan juridisch verplicht:						95%
14.01	Netwerk	17.587	29.152	1.493	2.220	32.865
14.01.01	Opdrachten	11.790	22.699	1.352	2.122	26.173
	– Beter Benutten	6.471	17.922	550	4.019	22.491
	– BOA wegverkeersbeleid	2.165	1.253	0	150	1.403
	– Wegverkeersbeleid	1.792	2.804	– 160	– 1.068	1.576
	– Overige opdrachten	1.362	720	962	– 979	703
14.01.02	Subsidies	1.176	1.176	– 41	– 5	1.130
14.01.03	Bijdrage aan agentschappen	4.621	5.277	182	103	5.562
	– waarvan bijdrage aan RWS	4.621	5.277	182	103	5.562
14.02	Veiligheid	16.819	16.469	381	– 482	16.368
14.02.01	Opdrachten	6.766	6.252	189	– 524	5.917
14.02.02	Subsidies	8.539	8.187	164	30	8.381
	– VVN	3.744	3.651	75	– 20	3.706
	– SWOV	4.020	3.780	74	25	3.879
	– Overige subsidies	775	756	15	25	796
14.02.03	Bijdrage aan agentschappen	584	584	0	12	596
	– waarvan bijdrage aan RWS	584	584	0	12	596
14.02.05	Bijdrage aan internationale organisaties	30	30	0	0	30
	– Euro NCAP	30	30	0	0	30
14.02.06	Bijdrage aan ZBO's en RWT's	900	1.416	28	0	1.444
	– CBR	900	1.416	28	0	1.444
	Ontvangsten	6.782	6.782	0	0	6.782

Verplichtingen

De hogere verplichtingen komen met name door een overboeking vanuit het Infrastructuurfonds van 2,2 miljoen naar Opdrachten Beter Benutten. Hiernaast heeft ook een bijdrage van € 0,5 miljoen aan het Ministerie van Economische Zaken plaatsgevonden in het kader van het Programma Aanpak Stikstof.

14.01 Netwerk

Opdrachten

Artikel 16 Spoor

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

16	Openbaar vervoer en Spoor	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		9.436	2.604	4.215	– 13.373	– 6.533
Uitgaven:		32.910	30.712	6.089	– 14.785	22.016
Waarvan juridisch verplicht:						93%
16.01	OV en Spoor	32.910	30.712	6.089	– 14.785	22.016
16.01.01	Opdrachten	5.973	8.044	612	– 2.926	5.730
	– ERTMS	0	47	0	0	47
	– Overige opdrachten	5.973	7.997	612	– 2.926	5.683
16.01.02	Subsidies	23.562	19.421	5.443	– 11.887	12.977
	– GSM-R	20.283	11.284	4.323	– 11.997	3.610
	– Bodemsanering NS percelen	0	0	0	0	0
	– Overige subsidies	3.279	8.137	1.120	110	9.367
16.01.03	Bijdrage aan agentschappen	1.022	894	0	18	912
	– waarvan bijdrage aan KNMI	0	44	0	0	44
	– waarvan bijdrage aan RWS	1.022	850	0	18	868
16.01.04	Bijdrage aan medeoverheden	2.253	2.253	34	10	2.297
	– CLU Betuweroute en HSL	2.253	2.253	34	10	2.297
16.01.05	Bijdragen aan internationale organisaties	100	100	0	0	100
	Ontvangsten	0	2.702	0	659	3.361

Verplichtingen

Op de subsidieregeling Beheersing GSM-R Interferentie zijn minder aanvragen binnengekomen dan verwacht. Het IenM-aandeel van de niet-bestede middelen wordt teruggeboekt naar de Investeringsruimte Spoor op het Infrastructuurfonds (€ 12,3 miljoen). Bij de Eerste suppletoire begroting 2017 is het aandeel van EZ (€ 11,3 miljoen) op artikel 99 geplaatst en doorgeschoven naar de jaren 2020 en 2021 in afwachting van de eindafrekening met het Ministerie van EZ.

Daarnaast heeft een overboeking aan het Ministerie van EZ van € 1,5 miljoen plaatsgevonden ten behoeve van de jaarlijkse bijdrage voor de ACM toezichtstaken in het kader van de Spoorwegwet.

16.01 Spoor

Overige opdrachten

De verlaging van het opdrachtenbudget op Spoor wordt voor € 1,5 miljoen veroorzaakt door een overboeking naar het Ministerie van Economische Zaken ten behoeve van de ACM toezichtstaken in het kader van de Spoorwegwet

Daarnaast wordt budget overgeheveld naar diverse opdrachtenbudgetten Luchtvaart voor het aanpakken en het onderzoeken van de capaciteitsproblemen op de luchthaven Schiphol (€ 0,5 miljoen) en voorlichting rondom vliegroutes van de luchthaven Lelystad (€ 0,2 miljoen).

Door vertraging in de totstandkoming van de opdracht aan het RIVM in het kader van het rekenmodel trillingen spoor, zal € 0,3 miljoen euro doorschuiven naar 2018.

Subsidies GSM-R

Op de subsidieregeling Beheersing GSM-R Interferentie zijn minder aanvragen binnengekomen dan verwacht. Het IenM-aandeel van de niet-bestede middelen wordt teruggeboekt naar de Investeringsruimte Spoor op het Infrastructuurfonds (€ 12,3 miljoen). Bij de Eerste suppletoire begroting 2017 is het EZ-aandeel (€ 11,3 miljoen) op artikel 99 geplaatst en doorgeschoven naar de jaren 2020 en 2021 in afwachting van de eindafrekening met het Ministerie van EZ.

Artikel 17 Luchtvaart

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

17	Luchtvaart	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		11.956	9.033	8.572	1.713	19.318
Uitgaven:		14.049	14.018	5.160	– 504	18.674
Waarvan juridisch verplicht:						96%
17.01	Luchtvaart	14.049	14.018	5.160	– 504	18.674
17.01.01	Opdrachten	8.739	7.916	2.360	255	10.531
	– Opdrachten GIS	3.487	3.450	1.390	0	4.840
	– Overige opdrachten	5.252	4.466	970	255	5.691
17.01.02	Subsidies	3.664	4.419	2.800	– 761	6.458
17.01.03	Bijdrage aan agentschappen	69	106	0	2	108
	– waarvan bijdrage aan RWS (Caribisch Nederland)	0	0	0	0	0
	– waarvan bijdrage aan RWS	49	86	0	2	88
	– waarvan bijdrage aan KNMI	20	20	0	0	20
17.01.05	Bijdrage aan internationale organisaties	1.477	1.477	0	0	1.477
17.01.06	Bijdrage aan ZBO's en RWT's	100	100	0	0	100
	– LVNL	100	100	0	0	100
	Ontvangsten	325	1.158	0	135	1.293

Verplichtingen

De hogere verplichtingen worden voornamelijk veroorzaakt door een verplichtingenschuif van € 1,8 miljoen waarbij verplichtingenbudget vanuit latere jaren naar 2017 is gehaald als gevolg van het aangaan van een verplichting voor de subsidie tarieven Bonaire. Dit betreft een incidentele subsidie die in 2017 in zijn geheel wordt aangegaan en vastgelegd. Daarnaast zijn er minder opdrachten uitgevoerd door het Netherlands Aerospace Centre (NLR), waardoor het verplichtingenbudget met € 0,13 miljoen is verlaagd.

De resterende wijzigingen bij Tweede suppletoire binnen dit artikel zijn kleiner dan de gehanteerde norm en worden daarom niet uiteengezet (zie de leeswijzer).

Artikel 18 Scheepvaart en havens

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

18	Scheepvaart en Havens	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		11.665	35.136	– 589	7.858	42.405
Uitgaven:		27.752	31.363	190	– 437	31.116
Waarvan juridisch verplicht:						99%
18.01	Scheepvaart en havens	27.752	31.363	190	– 437	31.116
18.01.01	Opdrachten	16.908	20.110	– 340	– 171	19.599
	– Topsector logistiek	15.323	18.153	– 1.340	0	16.813
	– Caribisch Nederland	0	100	1.000	310	1.410
	– Overige opdrachten	1.585	1.857	0	– 481	1.376
18.01.02	Subsidies	8.225	8.936	0	– 314	8.622
	– Topsector logistiek	7.775	7.850	0	0	7.850
	– Overige subsidies	450	1.086	0	– 314	772
18.01.03	Bijdrage aan agentschappen	1.441	1.114	0	23	1.137
	– waarvan bijdrage aan RWS	1.441	1.114	0	23	1.137
18.01.05	Bijdragen aan internationale organisaties	1.178	1.203	530	25	1.758
	Ontvangsten	0	700	0	69	769

Verplichtingen

De hogere verplichtingen worden met name veroorzaakt door een overboeking van € 6,5 miljoen vanuit het Infrastructuurfonds naar Hoofdstuk XII ten behoeve van Topsector Logistiek. Vanwege de goedkeuring van het jaarplan 2017 van de Topsector Logistiek is een aanvullende verplichtingenruimte noodzakelijk voor het opstarten van de activiteiten.

Als gevolg van de orkanen Irma en Maria in het Caribisch gebied, wordt noodhulp voor spoedreparaties verstrekt (€ 1,6 miljoen) om de havens op Saba en Sint Eustatius weer toegankelijk en veilig te maken.

De resterende wijzigingen bij Tweede suppletoire binnen dit artikel zijn kleiner dan de gehanteerde norm en worden daarom niet uiteengezet (zie de leeswijzer).

Artikel 19 Klimaat

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

19	Klimaat	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		60.195	74.847	3.052	1.237	79.136
Uitgaven:		61.434	78.960	– 2.056	– 2.876	74.028
Waarvan juridisch verplicht:			100%			100%
19.01	Tegengaan klimaatverandering	13.244	25.411	– 4.244	– 2.918	18.249
19.01.01	Opdrachten	2.506	12.268	– 4.769	– 3.556	3.943
19.01.02	Subsidies	0	1.987	150	507	2.644
19.01.03	Bijdrage aan agentschappen	10.738	11.156	375	131	11.662
	– Waarvan bijdrage aan KNMI	398	358	0	66	424
	– Waarvan bijdrage aan Nea	6.934	7.752	375	0	8.127
	– Waarvan bijdrage aan RWS	3.406	3.046	0	65	3.111
19.02	Internationaal beleid, coördinatie en samenwerking	48.190	53.549	2.188	42	55.779
19.02.01	Opdrachten	7.643	5.964	– 112	– 2.013	3.839
	– Uitvoering CDM	0	0	0	0	0
	– RIVM	0	0	0	0	0
	– Interreg	322	322	0	– 260	62
	– Overige opdrachten	7.321	5.642	– 112	– 1.753	3.777
19.02.02	Subsidies	1.533	1.298	– 602	0	696
	– Interreg	1.533	1.298	– 602	0	696
	– Overige subsidies	0	0	0	0	0
19.02.03	Bijdrage aan agentschappen	36.695	41.568	2.902	1.520	45.990
	– waarvan bijdrage aan RIVM	29.308	31.682	2.246	807	34.735
	– waarvan bijdrage aan RVO	7.008	9.627	656	1.093	11.376
	– waarvan bijdrage aan RWS	379	259	0	– 9	250
19.02.05	Bijdrage aan internationale organisaties	2.319	4.719	0	535	5.254
	Ontvangsten	226.500	230.400	0	– 63.336	167.064

Verplichtingen

De hogere verplichtingen worden vooral veroorzaakt door het eerder aangaan van verplichtingen in verband met de Demonstratieregeling Klimaattechnologieën en -innovaties in transport (DKTI Transport). In de Staatscourant wordt de regeling dit jaar gepubliceerd, dit betekent dat de verplichtingen dit jaar al worden aangegaan.

19.01 Tegengaan klimaatverandering

Brandstofvisie

Dit betreft met name lagere uitgaven in 2017 voor het programma brandstofvisie. Er wordt een kasschuif doorgevoerd tussen artikel 19 en 20. Het kasoverschot bij de Brandstofvisie in 2017 wordt ingezet voor het tekort op artikel 20 voor de Sanering Wegverkeerslawaai á € 1,5 miljoen (20.01.04) en uitvoeringskosten luchtkwaliteit á € 0,8 miljoen (20.01.01). In 2018 wordt hetzelfde bedrag weer teruggeboekt van artikel 20 naar artikel 19.

19.02 Internationaal beleid, coördinatie en samenwerking

Opruimen drugsafvaldumping

IenM levert een bijdrage aan de kosten van het opruimen van drugsafvaldumping. Hiervoor wordt in totaal € 1 miljoen exclusief btw overgeboekt naar het Provinciefonds vanuit het opdrachtenbudget van artikelonderdeel 19.02. Dit betreft de invulling van het amendement Cegerek en Dijkstra (Kamerstukken II, 2014–2015, 34 000 XII, nr. 17).

HBJZ juridische expertise

De directie Juridische Zaken (HBJZ) voert verschillende juridische opdrachten uit en hiervoor worden middelen overgeboekt van DGMI vanuit het opdrachtenbudget. De uitgaven van HBJZ worden verantwoord op artikel 97.

Gecoördineerde opdrachtverlening RVO

De gecoördineerde opdrachtverlening aan de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) wordt verantwoord op artikel 19 Klimaat. In het kader hiervan worden vanuit andere artikelen en artikelonderdelen middelen overgeheveld naar de agentschapsbijdrage van artikelonderdeel 19.02 Internationaal beleid, coördinatie en samenwerking.

Ontvangsten

De ETS-ontvangsten vallen in 2017 naar verwachting € 64,0 miljoen lager uit dan begroot. De neerwaartse bijstelling van de ETS-ontvangsten volgt uit een verlaging van de verwachte prijs per emissierecht van € 7 naar € 5.

Artikel 20 Lucht en geluid

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

20	Lucht en Geluid	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		32.977	20.903	– 522	5.930	26.311
Uitgaven:		30.402	18.503	– 522	2.336	20.317
Waarvan juridisch verplicht:						100%
20.01	Luchtkwaliteit en tegengaan geluidshinder	30.402	18.503	– 522	2.336	20.317
20.01.01	Opdrachten	5.013	5.072	0	1.152	6.224
	– Verkeersemissies	1.035	1.781	0	305	2.086
	– Geluid- en luchtsanering	3.978	2.947	0	– 135	2.812
	– Overige opdrachten	0	344	0	982	1.326
20.01.02	Subsidies	1.004	4	0	0	4
	– Euro 6 en Euro-VI	0	0	0	0	0
	– Verkeersemissies	1.004	4	0	0	4
20.01.03	Bijdrage aan agentschappen	1.419	1.686	0	36	1.722
	– waarvan bijdrage aan RWS	1.419	1.686	0	36	1.722
20.01.04	Bijdrage aan medeoverheden	22.020	10.620	– 522	1.148	11.246
	– NSL	385	385	0	– 352	33
	– Wegverkeerlawaai	21.635	10.235	– 522	1.500	11.213
	– Overige bijdrage medeoverheden	0	0	0	0	0
20.01.07	Bekostiging	946	1.121	0	0	1.121
	Ontvangsten	0	0	0	0	0

Verplichtingen

De verhoging van het verplichtingenbudget wordt vooral veroorzaakt doordat verplichtingen eerder dan verwacht zijn aangegaan. Het Bureau Sanering Verkeerslawaai (BSV) heeft het budget in de Staatscourant gepubliceerd. De verplichtingen worden in het huidige jaar aangegaan maar deze stonden geraamd in 2018.

20.01 Gezonde lucht en tegengaan geluidshinder

Brandstofvisie

Er is sprake van lagere uitgaven in 2017 bij de brandstofvisie. Daarom wordt er een kasschuif doorgevoerd tussen artikel 19 en 20. Het kasoverschot bij de Brandstofvisie in 2017 wordt ingezet voor het tekort op artikel 20 voor de Sanering Wegverkeerslawaai á € 1,5 miljoen en uitvoeringskosten luchtkwaliteit á € 0,8 miljoen. In 2018 wordt hetzelfde bedrag weer teruggeboekt van artikel 20 naar artikel 19.

Artikel 21 Duurzaamheid

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

21	Duurzaamheid	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		18.871	22.902	1.977	– 1.437	23.442
Uitgaven:		20.900	22.549	785	– 1.017	22.317
Waarvan juridisch verplicht:			100%			100%
21.04	Duurzaamheidsinstrumentarium	1.594	3.170	– 1.100	– 951	1.119
21.04.01	Opdrachten	1.394	3.170	– 1.100	– 951	1.119
21.04.03	Bijdrage aan agentschappen	200	0	0	0	0
	– waarvan bijdrage aan RWS	200	0	0	0	0
21.05	Duurzame Productketens	16.184	18.050	1.557	745	20.352
21.05.01	Opdrachten	8.733	9.568	457	564	10.589
	– Uitvoering Duurzame productketens	7.182	3.892	– 98	568	4.362
	– Caribisch Nederland afvalbeheer	1.551	3.102	0	0	3.102
	– Overige opdrachten	0	2.574	555	– 4	3.125
21.05.02	Subsidies	621	1.443	1.100	40	2.583
21.05.03	Bijdrage aan agentschappen	6.830	7.039	0	141	7.180
	– waarvan bijdrage aan RWS	6.830	7.039	0	141	7.180
21.06	Natuurlijk kapitaal	3.122	1.329	328	– 811	846
21.06.01	Opdrachten	1.460	1.141	328	– 623	846
21.06.02	Subsidies	287	188	0	– 188	0
21.06.03	Bijdrage aan agentschappen	1.375	0	0	0	0
	– waarvan bijdrage aan RWS	1.375	0	0	0	0
	Ontvangsten	0	0	0	591	591

Verplichtingen

De lagere verplichtingen worden veroorzaakt door de hieronder vermelde mutaties.

21.04 Duurzaamheidsinstrumentarium

De verlaging van het opdrachtenbudget op het artikelonderdeel 21.04 Duurzaamheidsinstrumentarium betreft voornamelijk een overboeking naar OCW van € 0,5 miljoen. Het betreft een bijdrage voor de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek/Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek van Afval Naar Grondstof (VANG). De verlaging wordt daarnaast veroorzaakt door 2 overboekingen naar EZ: een overboeking van € 0,2 miljoen voor de kosten van de ontwikkeling door het CBS van de Monitor ontwikkeling brede welvaart en een overboeking van € 0,1 miljoen voor de kosten van het programma Duurzaam Door.

21.05 Duurzame Productketens

De verhoging van het opdrachtenbudget op het artikelonderdeel 21.05 Duurzame Productketens wordt met name veroorzaakt door een overheveling van € 0,6 miljoen vanuit het artikelonderdeel 21.06 Natuurlijk Kapitaal voor kosten betreffende biotische kringloop, incidentele subsidies natuurlijke kringloop en de ketenaanpak.

21.06 Natuurlijk kapitaal

De verlaging van het opdrachtenbudget op het artikelonderdeel 21.06 Duurzaam kapitaal houdt verband met het artikelonderdeel 21.05, zie ook de toelichting bij 21.05 Duurzame productketens.

Artikel 22 Omgevingsveiligheid en milieurisico’s

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

22	Omgevingsveiligheid en milieurisico's	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		33.108	30.227	14.905	– 225	44.907
Uitgaven:		33.780	43.367	4.814	– 625	47.556
Waarvan juridisch verplicht:						100%
22.01	Veiligheid chemische stoffen	5.853	8.226	– 161	– 412	7.653
22.01.01	Opdrachten	3.312	4.601	– 161	– 453	3.987
22.01.02	Subsidies	600	1.720	0	0	1.720
	– NANoREG	425	1.335	0	0	1.335
	– Overige subsidies	175	385	0	0	385
22.01.03	Bijdrage aan agentschappen	1.941	1.905	0	41	1.946
	– waarvan bijdrage aan RWS	1.941	1.905	0	41	1.946
22.01.05	Bijdragen aan internationale organisaties	0	0	0	0	0
22.02	Veiligheid biotechnologie	3.070	3.070	– 170	0	2.900
22.02.01	Opdrachten	3.070	3.070	– 170	0	2.900
22.02.05	Bijdragen aan internationale organisaties	0	0	0	0	0
22.03	Veiligheid bedrijven en transport	24.857	32.071	5.145	– 213	37.003
22.03.01	Opdrachten	4.377	3.373	831	47	4.251
	– Omgevingsveiligheid	389	– 146	– 49	0	– 195
	– Overige opdrachten	4.050	4.333	880	47	4.446
22.03.02	Subsidies	14.768	23.796	3.714	– 300	27.210
	– Asbest en safety deals	12.278	21.287	3.714	0	25.001
	– Overige subsidies	2.490	2.509	0	– 300	2.209
22.03.03	Bijdrage aan agentschappen	2.666	1.856	0	40	1.896
	– waarvan bijdrage aan RWS	2.666	1.856	0	40	1.896
22.03.04	Bijdragen aan medeoverheden	0	0	0	0	0
	– Bijdragen asbestsanering	0	0	0	0	0
	– Bijdragen programma Externe Veiligheid	0	0	0	0	0
	– Overige bijdragen aan medeoverheden	0	0	0	0	0
22.03.05	Bijdragen aan internationale organisaties	0	0	0	0	0
22.03.09	Inkomensoverdracht	3.046	3.046	600	0	3.646
	Ontvangsten	675	2.432	0	660	3.092

De wijzigingen bij Tweede suppletoire binnen dit artikel zijn kleiner dan de gehanteerde norm en worden daarom niet uiteengezet (zie de leeswijzer).

Artikel 23 Meteorologie, seismologie en aardobservatie

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

23	Meteorologie, seismologie en aardobservatie	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		42.586	42.522	1.074	2.732	46.328
Uitgaven:		41.719	41.582	1.074	1.372	44.028
Waarvan juridisch verplicht:						100%
23.01	Meteorologie en seismologie	24.690	24.553	870	1.372	26.795
23.01.03	Bijdrage aan het agentschap KNMI	23.823	23.613	870	1.372	25.855
	– Meteorologie	23.389	23.179	643	1.372	25.194
	– Seismologie	434	434	227	0	661
23.01.05	Bijdrage aan internationale organisaties	867	940	0	0	940
	– Contributie WMO (HGIS)	867	940	0	0	940
23.02	Aardobservatie	17.029	17.029	204	0	17.233
23.02.03	Bijdrage aan het agentschap KNMI	17.029	17.029	204	0	17.233
	– Aardobservatie	17.029	17.029	204	0	17.233
	Ontvangsten	0	0	0	0	0

Verplichtingen

De verplichtingenmutaties zijn een weerspiegeling van de onderstaande toegelichte kasmutaties.

23.01 Meteorologie, seismologie en aardobservatie

Het KNMI ontvangt een bijdrage voor de kosten die het KNMI maakt voor de dienstverlening aan Veiligheidregio’s (€ 0,1 miljoen). Daarnaast ontvangt het KNMI een compensatie voor een deel van de transitiekosten die het KNMI maakt voor de overdracht van de facilitaire dienstverlening aan RWS (€ 0,2 miljoen). Tenslotte ontvang het KNMI een verliescompensatie doordat de kosten voor de dienstverlening hoger zijn uitgevallen dan verwacht (€ 1 miljoen).

Artikel 24 Handhaving en toezicht

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

24	Handhaving en toezicht	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		109.561	104.649	2.110	0	106.759
Uitgaven:		109.561	104.649	2.110	0	106.759
Waarvan juridisch verplicht:			100%			100%
24.01	Handhaving en toezicht	109.561	104.649	2.110	0	106.759
24.01.03	Bijdrage aan het agentschap ILT	109.561	104.649	2.110	0	106.759
	– Afval, industrie en bedrijven	24.549	23.325	421	0	23.746
	– Rail en wegvervoer	24.765	23.526	774	0	24.300
	– Scheepvaart	21.089	20.063	108	0	20.171
	– Luchtvaart	17.352	16.500	353	0	16.853
	– Water, producten en stoffen	21.806	21.235	454	0	21.689
	Ontvangsten	0	0	0	0	0

De wijzigingen bij Tweede suppletoire binnen dit artikel zijn kleiner dan de gehanteerde norm en worden daarom niet uiteengezet (zie de leeswijzer).

Artikel 25 Brede doeluitkering (BDU)

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

25	Brede doeluitkering	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		866.780	860.481	15.228	3.136	878.845
Uitgaven:		888.311	915.049	15.228	0	930.277
Waarvan juridisch verplicht:						100%
25.01	Brede doeluitkering	888.311	915.049	15.228	0	930.277
	Ontvangsten	0	0	0	0	0

Verplichtingen

De hogere verplichting komt door een bijdrage vanuit het Infrastructuurfonds ten behoeve de Rijksbijdrage aan het Kwaliteitsprogramma Blankenburgverbinding (Nieuw Waterland).

Artikel 26 Bijdrage Investeringsfondsen

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

26	Bijdrage investeringsfondsen	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		5.695.277	5.209.307	– 345.049	– 93.098	5.244.212
Uitgaven:		6.168.329	5.682.359	– 345.049	– 82.172	5.255.138
26.01	Bijdrage aan het Infrastructuurfonds	5.450.478	5.033.227	– 358.751	– 74.357	4.600.119
26.02	Bijdrage aan het Deltafonds	717.851	649.132	13.702	– 7.815	655.019
	Ontvangsten	0	0	0	0	0

Voor een specificatie van de mutaties wordt verwezen naar de Tweede suppletoire van de begroting van het Infrastructuurfonds en het Deltafonds.

2.3 De niet-beleidsartikelen

Artikel 97 Algemeen departement

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

97	Algemeen departement	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		43.309	144.317	4.921	– 196	149.042
Uitgaven:		50.480	148.585	2.346	– 33.243	117.688
97.01	IenM-brede programmamiddelen	50.480	148.585	2.346	– 33.243	117.688
97.01.01	Opdrachten	22.618	118.212	1.081	– 32.702	86.591
	– Onderzoeken ANVS	3.696	3.617	72	0	3.689
	– Overige opdrachten	18.922	114.595	1.009	– 32.702	82.902
97.01.02	Subsidies	1.430	1.430	940	– 548	1.822
97.01.03	Bijdrage aan agentschappen	21.205	23.716	325	7	24.048
	– waarvan bijdrage aan KNMI	213	2.583	0	0	2.583
	– waarvan bijdrage aan ILT	12.188	12.188	224	0	12.412
	– waarvan bijdrage aan RWS	2.422	2.563	55	7	2.625
	– waarvan bijdrage aan RIVM	6.382	6.382	46	0	6.428
97.01.06	Bijdrage aan ZBO en RWT	5.227	5.227	0	0	5.227
	– StAB	5.227	5.227	0	0	5.227
	Ontvangsten	2.189	2.189	– 893	0	1.296

97.01 IenM -brede programmamiddelen

Overige opdrachten

In de brief (Kamerstukken II 2015–2016 33 400, nr. 79) van 8 juli 2016 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de aanschaf van een vervangend Regeringsvliegtuig. Bij Voorjaarsnota 2017 is € 90 miljoen toegevoegd aan de begroting van IenM voor de vervanging van het Regeringsvliegtuig in 2017. Het koopcontract voor de levering van het nieuwe regeringsvliegtuig is getekend en het oude regeringsvliegtuig is verkocht. Een deel van de betaling vindt niet meer plaats in 2017 en schuift door naar volgend jaar.

Subsidies

Dit betreft een schuif van 2017 naar 2018. Het OPERA-project wordt eind 2017 voor 98% afgerond. Volgens subsidievoorwaarde dient 10% van het totale subsidiebedrag te worden gereserveerd voor de afrekening met accountantsverklaring. De finale afrekening zal echter pas begin 2018 worden afgegeven.

Artikel 98 Apparaatsuitgaven Kerndepartement

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

98	Apparaatsuitgaven kerndepartement	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		317.847	339.792	1.620	– 4.139	337.273
Uitgaven:		321.827	346.423	5.420	– 8.143	343.700
98.01	Personele uitgaven	218.900	229.184	9.935	– 4.723	234.396
	– waarvan eigen personeel	192.144	195.529	5.524	– 2.106	198.947
	– waarvan externe inhuur	17.418	24.476	4.331	– 1.666	27.141
	– waarvan overige personele uitgaven	9.338	9.179	80	– 951	8.308
98.02	Materiele uitgaven	102.927	117.239	– 4.515	– 3.420	109.304
	– waarvan ICT	19.845	25.128	1.725	– 4.532	22.321
	– waarvan bijdrage aan SSO's	54.937	60.318	– 910	4.166	63.574
	– waarvan overige materiële uitgaven	28.145	31.793	– 5.330	– 3.054	23.409
	Ontvangsten	3.530	17.732	350	300	18.382

Verplichtingen

De verplichtingenmutaties zijn een weerspiegeling van de onderstaande toegelichte kasmutaties.

98.01 Personele uitgaven

De lagere kosten op personele uitgaven (€ 4,7 miljoen) worden voor een groot deel veroorzaakt door vacatureruimte, onder andere door opgelopen vertragingen bij de vacaturevervulling, met name bij de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS). Daarnaast wordt bij Eenvoudig Beter en ERTMS als gevolg van opgelopen vertraging bij beide projecten, een deel van de voorziene capaciteit op een later moment ingevuld (met name externe inhuur). Tot slot is er sprake geweest van een lager aantal uitkeringen dan begroot aan postactieven.

98.02 Materiële uitgaven

De lagere kosten voor ICT wordt veroorzaakt door uitbesteding van een deel van de kantoorautomatisering aan rijksbrede SSO’s en een verdere toename van facilitaire dienstverlening ten behoeve van het pand Rijnstraat leidt tevens tot een verhoogde bijdrage aan rijksbrede SSO’s. De lagere reguliere materiële uitgaven zijn het gevolg van een overboeking van budget naar RWS voor compensatie van gemaakte kosten in het kader van de Participatiewet en lagere uitgaven door vertraging bij de invoering van een nieuw systeem voor de voering van de begrotingsadministratie en een aanpassing van het kasritme voor ERTMS.

Ontvangsten

De hogere ontvangsten worden veroorzaakt door de Planbureau voor de Leefomgeving die extra onderzoek verricht.

Artikel 99 Nominaal en onvoorzien

Budgettaire gevolgen van beleid: Tweede suppletoire begroting 2017 (Bedragen x € 1.000)

99	Nominaal en onvoorzien	Stand vastgestelde begroting	Stand 1e suppletoire begroting	Mutaties 2e suppletoire begroting		Stand 2e suppletoire begroting
				Mutaties Miljoenennota	Overige mutaties 2e suppletoire begroting
		(1)	(2)	(3)	(4)	(5)=(2)+(3)+(4)
Verplichtingen		21	136.822	– 109.101	329	28.050
Uitgaven:		21	136.822	– 109.101	329	28.050
Nominaal en onvoorzien		21	136.822	– 109.101	329	28.050
Ontvangsten		0	0	0	0	0

De wijzigingen bij Tweede suppletoire binnen dit artikel zijn kleiner dan de gehanteerde norm en worden daarom niet uiteengezet (zie de leeswijzer).

2.4 De agentschappen

Rijkswaterstaat

Exploitatieoverzicht Baten-lastenagentschap Rijkswaterstaat. Tweede suppletoire begroting 2017 (bedragen X € 1.000)

Omschrijving	(1) Vastgestelde begroting	(2) Mutaties 1e suppletoire begroting	(3) Mutaties 2e suppletoire begroting	(4)=(1)+(2)+(3) Totaal geraamd
Baten
Omzet IenM	2.173.987	– 8.593	63.112	2.228.506
Omzet nutv werkzaamheden	0	347.976	0	347.976
Omzet overige departementen	28.360		0	28.360
Omzet derden	175.683		4.000	179.683
Rentebaten	800		0	800
Vrijval voorzieningen	3.000		0	3.000
Bijzondere baten
Totaal baten	2.381.830	339.383	67.112	2.788.325
Lasten
Apparaatskosten	997.445	8.338	31.106	1.036.889
– Personele kosten	744.372	8.338	31.106	783.816
Waarvan eigen personeel	691.030	8.338	11.106	710.474
Waarvan externe inhuur	51.842		20.000	71.842
Waarvan overige p-kosten	1.500		0	1.500
– Materiele kosten	253.073	0	0	253.073
Waarvan apparaat ICT	30.000		0	30.000
Waarvan bijdrage aan SSO's	56.000		0	56.000
Waarvan overige M-kosten	167.073		0	167.073
Onderhoud	1.326.662	331.045	36.006	1.693.713
Rentelasten	8.748		0	8.748
Afschrijvingskosten	39.975		0	39.975
– Materieel	38.500		0	38.500
Waarvan apparaat ICT	6.000		0	6.000
– Immaterieel	1.475		0	1.475
Overige lasten
– Dotaties voorzieningen
– Bijzondere lasten
Totaal lasten	2.372.830	339.383	67.112	2.779.325
Saldo van baten en lasten	9.000	0	0	9.000
Dotatie aan reserve Rijksrederij	– 9.000			– 9.000
Te verdelen resultaat	0	0	0	0

Toelichting

Baten

Omzet IenM

Areaalgroei

• • Om een betere relatie te leggen tussen de gevraagde productie en de daarvoor benodigde capaciteit is binnen IenM voor RWS het instrument Strategisch Capaciteitsmanagement ontwikkeld. Daarbij wordt op basis van vastgestelde normen, rekenregels en tarieven voor alle werkprocessen van RWS doorgerekend wat de benodigde capaciteit voor de komende 5 jaar is op basis van de huidige verwachte producten en prestatieopgaven. Hieruit is naar voren gekomen dat RWS de komende jaren als gevolg van areaalgroei (autonome ontwikkeling) meer sluizen, stuwen en tunnels oplevert die op basis van de huidige capaciteit niet bemand kunnen worden. Dit leidt tot een extra capaciteitsbehoefte van 36 FTE in 2017 oplopend naar 68 FTE in 2022. Dit betekent een verhoging van de omzet IenM in 2017 met € 4,3 miljoen.

Waterveiligheid

• • Begin 2016 is er bij een aantal stormvloedkeringen (Maeslantkering, Hartelkering, Hollandse IJsselkering en Haringvlietsluizen) geconstateerd dat er een formatietekort van totaal 10,2 FTE is, als gevolg van de complexiteit van de objecten. Hierdoor is meer inzet nodig voor bijvoorbeeld het opstellen van faalkansrapportages en meer begeleiding van de aannemers van RWS ten aanzien van het beheer en onderhoud van de stormvloedkeringen. Dit betekent een verhoging van de omzet IenM in 2017 met € 0,9 miljoen.

• • RWS is één van de vertegenwoordigers voor het Expertise Netwerk Waterveiligheid (ENW). Om de kennis op het gebied van waterveiligheid te versterken wordt in samenspraak met de voorzitter van ENW 5 extra formatieplaatsen gecreëerd in 2017 en verder. Dit betekent een verhoging van de omzet IenM in 2017 met € 0,6 miljoen.

• • In 2014 heeft RWS het beheer van de stormvloedkering Ramspol overgenomen van Waterschap Groot Salland (nu Waterschap Drents Overijsselse Delta). RWS voert het Beheer en Onderhoud middels een andere methodiek uit dan het waterschap. De RWS-eisen hebben tot gevolg dat voor het beheer en onderhoud aan de kering meer capaciteitsinzet nodig is dan aanvankelijk ingeschat. Hiervoor is 6,2 FTE toegevoegd in 2017 en latere jaren. Dit betekent een verhoging van de omzet IenM in 2017 met € 0,6 miljoen.

Connecting Mobility

• • Connecting Mobility (CM) is een uitvoeringsprogramma dat werkt aan de realisatie van de Routekaart binnen het actieprogramma «Beter Geïnformeerd Op Weg». Hiervoor is 12 FTE toegevoegd in 2017 tot en met 2019. Dit betekent een verhoging van de omzet IenM in 2017 met € 1,3 miljoen.

Wet Werk en Zekerheid

• • Op basis van de wet Werk en Zekerheid is het sinds 1 mei 2016 niet meer mogelijk om gebruik te maken van payrolling binnen de rijksoverheid. Gevolg van de wet is dat 13 oud-payrollers, die binnen RWS kerntaken uitvoeren, conform wettelijke verplichting zijn verambtelijkt voor de jaren 2017 tot en met 2019. Dit betekent een verhoging van de omzet IenM in 2017 met € 1,1 miljoen.

Daarnaast is de omzet IenM in 2017 verhoogd door o.a. loon- en prijsbijstelling (€ 30,0 miljoen), het project SWUNG naleving geluidsplafonds (€ 14,0 miljoen), bijdrage arbeidsgehandicapten (€ 1,8 miljoen), bijdrage kansrijke vluchtelingen (€ 0,1 miljoen), bijdragen van het Ministerie van Economische Zaken aan het project Wind op Zee en Maritiem informatiepunt (€ 7,5 miljoen) en aan het project Nautische voorzieningen windparken (€ 1 miljoen)

Omzet derden

De stijging ten opzichte van de begroting 2017 met € 4,0 miljoen wordt veroorzaakt door de opbrengsten grote wateren. Dit betreft het effectueren van overdrachtsafspraken tussen het Rijksvastgoedbedrijf en IenM/RWS.

Lasten

Apparaatskosten

Dit betreffen de personele uitgaven samenhangend met de eerder genoemde loon- en prijsbijstelling (€ 18,0 miljoen), areaalgroei (€ 4,3 miljoen), stormvloedkeringen (€ 0,9 miljoen), waterveiligheidsexperts (€ 0,6 miljoen), Ramspol kering (€ 0,6 miljoen), Connecting Mobility (€ 1,3 miljoen), payrollers (€ 1,1 miljoen), bijdrage van EZ aan het project Wind op Zee en Maritiem informatiepunt (€ 0,8 miljoen), bijdrage arbeidsgehandicapten (€ 1,9 miljoen), bijdrage kansrijke vluchtelingen (€ 0,1 miljoen) en bijdrage van EZ aan het project nautische voorzieningen windparken (€ 1 miljoen).

Onderhoud

Deze mutatie bestaat uit de prijsbijstelling (€ 12,0 miljoen), het project SWUNG naleving geluidsplafonds (€ 14,0 miljoen) bijdrage van EZ aan het project Wind op Zee en Maritiem informatiepunt (€ 6,7 miljoen) en de opbrengsten grote wateren (€ 4,0 miljoen).

Kasstroomoverzicht (bedragen x € 1.000)

	Omschrijving	(1) Vastgestelde begroting	(2) Mutaties 1e suppletoire begroting	(3) Mutaties 2e suppletoire begroting	(4)=(1)+(2)+(3) Totaal geraamd
1.	Rekening courant RHB 1 januari 2017	250.657	351.277		601.934
2a	Totaal ontvangsten operationele kasstroom (+)	2.376.530	– 8.593	67.112	2.435.049
2b	Totaal uitgaven operationele kasstroom (–/–)	– 2.327.555	8.593	– 415.088	– 2.734.050
2.	Totaal operationele kasstroom	48.975	0	– 347.976	– 299.001
3a	Totaal investeringen (–/–)	– 29.400			– 29.400
3b	Totaal boekwaarde desinvesteringen (+)			2.340	2.340
3.	Totaal investeringskasstroom	– 29.400	0	2.340	– 27.060
4a	Eenmalige uitkering aan het moederdepartement (–/–)		– 32.507		– 32.507
4b	Eenmalige storting door het moederdepartement (+)	14.200			14.200
4c	Aflossingen op leningen (–/–)	– 34.000		11.000	– 23.000
4d	Beroep op leenfaciliteit (+)	33.000		– 3.000	30.000
4.	Totaal financieringskasstroom	13.200	– 32.507	8.000	– 11.307
5.	Rekening-courant RHB 31 december 2017	283.432	318.770	– 337.636	264.566

Toelichting

Operationele kasstroom

De ontvangsten binnen de operationele kasstroom liggen hoger dan begroot. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door de omzet IenM waar extra middelen zijn toegekend voor o.a. loon-en prijsbijstelling, het project SWUNG naleving geluidsplafonds en areaalgroei. De uitgaven binnen de operationele kasstroom zijn hoger door de hogere opbrengst en door de nog uit te voeren werkzaamheden.

Boekwaarde desinvesteringen

De panden Meenteweg (Zwolle) en Beatrixhaven 12 (Werkendam) zijn reeds voor 2017 verkocht en gedesinvesteerd. Hierbij is bij het deactiveren van de gebouwen echter vergeten om de grond mee te nemen (grond opbrengst is met gebouw verrekend). Hierom zijn de gronden in 2017 gedeactiveerd (Meenteweg: € 0,1 miljoen en Beatrixhaven: € 0,1 miljoen) met als opmerking verschroot. De overige desinvesteringen 2017 betreffen voornamelijk «restwaarde-uitkeringen» vanuit contract met leaseplan voor auto's (€ 1,7 miljoen). De Stormmeeuw (schip Rijksrederij) is verkocht via RVB, boekwinst (€ 1 miljoen)

Aflossingen op leningen

De oplevering van de activa laat in 2017 nog op zich wachten. Hierdoor zijn de aangevraagde leningen laag waardoor de aflossing minder wordt.

Beroep op leenfaciliteit

Daarnaast is vanwege de gunstige liquiditeitspositie van RWS besloten om voorlopig geen leningen af te sluiten voor activa met een levensduur van 3 jaar.

Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut

Exploitatieoverzicht Baten-lastenagentschap KNMI Suppletoire begroting 2017 (Tweede suppletoire begroting) (Bedragen x € 1.000)

Omschrijving	(1) Vastgestelde Begroting	(2) Mutaties 1e suppletoire begroting	(3) Mutaties 2e suppletoire begroting	(4)=(1)+(2)+(3) Totaal geraamd
Baten
Omzet IenM	44.528	– 210	2.215	46.533
Omzet IenM – Nutv werkzaamheden	–		6.228	6.228
Omzet overige departementen	2.402		219	2.621
Omzet derden	23.347		– 1.308	22.039
Rentebaten			–	–
Bijzondere baten			–	–
Totaal baten	70.277	– 210	7.354	77.421
Lasten
Apparaatskosten	40.009	– 210	4.345	44.144
– Personele kosten	29.960	– 210	2.842	32.592
* waarvan eigen personeel	29.460	– 210	1.690	30.940
* waarvan externe inhuur	500	–	1.037	1.537
* waarvan overige personele kosten		–	115	115
.-Materiële kosten	10.049	–	1.502	11.551
* waarvan apparaat ICT	1.612		2.177	3.789
* waarvan bijdrage aan SSO’s	4.966		– 448	4.518
* waarvan overige materiele kosten	3.471	–	– 227	3.244
Materiele Programmakosten
* Aardobservatie	17.029	–	5.175	22.204
* Overig	10.986		– 1.027	9.959
Rentelasten	242		– 242	–
Afschrijvingskosten	2.011		103	2.114
– materieel	2.011		103	2.114
– immaterieel			–	–
Overige lasten			–	–
– dotatie voorziening			–	–
– bijzondere lasten			–	–
Totaal lasten	70.277	– 210	8.354	78.421
Te verdelen resultaat	0	–	– 1.000	– 1.000

Toelichting

Baten

Omzet IenM

De omzet IenM neemt toe als gevolg van een incidentele compensatie voor onvoorziene hogere personeelskosten, de loon- en prijsbijstelling 2017 en de offerte 2017.

Omzet IenM – Nog uit te voeren werkzaamheden

De hogere kosten in het kader van aardobservatie (€ 5 miljoen) worden gedekt vanuit de balans (vooruit ontvangen bedragen EUMETSAT). Daarnaast is voor een aantal beleidsintensiveringen nog vooruit ontvangen bedragen beschikbaar (€ 1,5 miljoen) welke in 2017 ingezet zullen worden.

Omzet overige departementen

De omzet is in eerste instantie verhoogd doordat verwachting was dat er een nieuw project voor het Ministerie van Economische zaken zou gaan starten. Inmiddels is duidelijk dat het nieuwe project van het Ministerie van Economische Zaken dit jaar niet meer zal starten waardoor de omzet is verlaagd. Tevens is de omzet van het RIVM verlaagd vanwege het aflopen van een project.

Omzet derden

De omzet derden neemt af vanwege tegenvallende opbrengsten op het gebied van maatwerk. Uitgebrachte offertes voor maatwerk worden niet gehonoreerd vanwege beperkte financiële middelen bij opdrachtgevers.

Lasten

Personele kosten

Door een uitbreiding van de bezetting zijn de kosten eigen personeel verhoogd. Door hogere inhuurkosten voor projecten en tijdelijke vervanging van medewerkers is de inhuur verhoogd.

Materiële apparaatskosten

Bij het opstellen van de begroting 2018 zijn ten onrechte apparaatskosten onder programmakosten geboekt. De stijging op de materiële kosten apparaat ICT betreft de correctie hiervan (€ 2 miljoen).

Materiële programmakosten

De uitgaven in het kader van aardobservatie zijn circa € 5 miljoen hoger dan oorspronkelijk begroot doordat de contributie aan EUMETSAT hoger is uitgevallen voorzien.

Rentelasten

Er worden geen mutaties in de rentekosten voorzien.

Kasstroomoverzicht (Bedragen x € 1.000)

	Omschrijving	(1) Vastgestelde begroting	(2) Mutaties 1e suppletoire begroting	(3) Mutaties 2e suppletoire begroting	(4) = (1)+(2)+(3) Totaal geraamd
1.	Rekening-courant RHB 1 januari 2016	13.400	– 1.732	0	11.668
	Totaal ontvangsten operationele kasstroom (+)	2.011		1.465	3.476
	Totaal uitgaven operationele kasstroom (–/–)	– 3.945		– 7.786	– 11.731
2.	Totaal operationele kasstroom	– 1.934	–	– 7.104	– 9.038
3a.	Totaal investeringen (–/–)	– 3.927	– 1.697	160	– 5.464
3b.	Totaal boekwaarde desinvesteringen (+)			–	–
3.	Totaal investeringskasstroom	– 3.927	– 1.697	160	– 5.464
4a.	Eenmalige uitkering aan moederdepartement (–/–)			–	–
4b.	Eenmalige storting door het moederdepartement (+)
4c.	Aflossingen op leningen (–/–)	– 366	366	–	–
4d.	Beroep op leenfaciliteit (+)	3.927	1.697	– 160	5.464
4.	Totaal financieringskasstroom	3.561	2.063	– 160	5.464
5.	Rekening-courant RHB 31 december 2017	11.100	– 1.366	– 6.321	3.143

Toelichting

Rekening-courant RHB 1 januari 2017

De stand is aangepast conform de jaarrekening 2016.

Operationele kasstroom

Het resultaat van de mutaties in de staat van baten en lasten hebben een negatieve invloed op de operationele kasstroom van (€ 1,0 miljoen). Daarnaast is het saldo van de contributie uitgaven en de ontvangen bijdrage in het kader van aardobservatie circa € 1,4 miljoen hoger dan eerder begroot door een stijging van de contributie uitgaven EUMETSAT en wordt voor een bedrag van circa € 1,5 miljoen aan uitgaven gedaan voor projecten waar reeds eerder de middelen voor zijn ontvangen. Tot slot zijn in 2017 een tweetal grote facturen betaald die nog betrekking hadden op 2016, welke leidt tot per saldo een daling van de kastroom met € 3,2 miljoen.

Investeringen- en financieringskasstroom

De investeringen en het beroep op de leenfaciliteit zijn aangepast conform de leenaanvraag 2017 van het KNMI.