Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

A. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING BIJ HET WETSVOORSTEL

Wetsartikelen 1 tot en met 3

De begrotingsstaten die onderdeel zijn van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2016 wijzigingen aan te brengen in:

de departementale begrotingsstaat voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII);

De in de begrotingsstaat opgenomen begrotingsartikelen worden in onderdeel B van deze memorie van toelichting toegelicht (de zgn. begrotingstoelichting).

Wetsartikel 3

De Minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, E.M.J. Ploumen

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. Voorstel van wet

Het onderhavige wetsvoorstel leidt tot een opwaartse bijstelling van de geraamde uitgaven 2016 op de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) van EUR 288 miljoen.

2. Leeswijzer

De voorliggende suppletoire begroting bevat de voorgestelde wijzigingen ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2016 van hoofdstuk XVII van de begroting van het Rijk.

In de toelichting worden de belangrijkste mutaties op de begroting van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking toegelicht. Ten slotte volgt per artikel de nieuwe stand en een toelichting op de opmerkelijke verschillen.

Per artikel is een tabel opgenomen met de mutaties. De toelichting per beleidsartikel heeft betrekking op de kolom mutaties suppletoire begroting. Het aantal activiteiten en het aantal financiële instrumenten van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking is aanzienlijk. Om de leesbaarheid te waarborgen worden daarom alleen de financiële instrumenten die meer dan 3 procent van het artikelonderdeel uitmaken opgenomen in de financiële tabel. Dat betekent dat er in sommige gevallen geen uitputtende opsomming is van de financiële instrumenten per artikelonderdeel.

Conform de Rijksbegrotingsvoorschriften en de Comptabiliteitswet van 2001 dienen de opmerkelijke verschillen tussen de oorspronkelijke en huidige raming te worden toegelicht. Daarbij wordt vanaf 2016 gebruik gemaakt van het financiële instrument. Ook is omschreven welke ondergrens gehanteerd moet worden, waarboven een uitgavenmutatie moet worden toegelicht. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen beleidsmatige en technische mutaties. Op verplichtingenniveau worden mutaties groter dan 10% ten opzichte van de vorige stand, op artikelniveau toegelicht.

3. Overzicht belangrijkste suppletoire uitgavenmutaties 2016

Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII):

Het voorstel is om de uitgaven voor 2016 te verhogen met EUR 288 miljoen. De mutatie is grotendeels veroorzaakt door de extra middelen die het Kabinet bij Voorjaarnota vrij maakt ten behoeve van het Turkey Refugee Fund en de aanpak van de crisis in de Syrië-regio (humanitaire hulp en opvang in de regio). Uw Kamer is per brief d.d. 2 mei 2016 over deze extra inzet geïnformeerd.

De verwachte ODA-prestatie bedraagt in 2016 naar verwachting 0,69% BNI, met name als gevolg van de hogere uitgaven voor eerstejaarsasielopvang en opvang in de regio.

Eerstejaarsopvangkosten asielzoekers

In de migratiebijlage bij Najaarsnota 2015 is gemeld dat de raming voor asielinstroom 2016 t.o.v. de ontwerpbegroting is bijgesteld naar 58.000. Dit leidt tot meerkosten voor eerstejaarsopvang van asielzoekers bij het COA die conform de OESO DAC-systematiek aan ODA worden toegerekend. De kosten voor de instroom in 2016 worden gedekt uit BNI-ruimte in 2016 t/m 2020. Ten opzichte van de migratiebijlage bij de Najaarsnota 2015 zijn de kosten voor de asielinstroom in 2016 wel neerwaarts bijgesteld vanwege nieuwe maatregelen in de asielketen. Daarentegen zijn de asielkosten 2015 hoger uitgekomen dan geraamd. Dit tezamen leidt tot een per saldo meevaller van 33,7 mln. Dit wordt verrekend met VenJ.

Maatschappelijk kanaal

De motie Voordewind/Mulder (34 300 XVII nr. 14) vraagt het kabinet erop toe te zien dat in 2016 25% van de ODA-middelen wordt besteed via maatschappelijke organisaties en hierover bij Voorjaarnota te rapporteren. Naar verwachting omvat het maatschappelijk kanaal dit jaar 22% van het totale ODA-budget. In 2015 was dit 20%. Bepalend is daarbij het kanaal dat de activiteit daadwerkelijk uitvoert.

In aanvulling op het bovenstaande vindt u hieronder een overzicht van de meest in het oog springende wijzigingen ten opzichte van de Ontwerpbegroting 2015 van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII):

Toelichting

Artikel 1

Artikel 2

Artikel 4

Opvang in de regio

Zoals gemeld in de kamerbrief van 11 januari jl. (TK 21 501 nr. 1074) is op 25 november 2015 in Europees verband besloten om een «Turkey Refugee Facility» op te richten. De faciliteit heeft een omvang van EUR 3 mld. cumulatief over de jaren 2016 en 2017. Het Nederlandse aandeel hierin bedraagt circa EUR 94 mln. en wordt in het fonds gestort. Daarnaast wordt EUR 166 miljoen extra geïntensiveerd in opvang in de regio Syrië. De inzet is om de extra middelen te gebruiken voor steun in Turkije, Jordanië, Libanon en Irak, vooral door te investeren in werkgelegenheid, onderwijs, basisvoorzieningen en infrastructuur. De steun draagt bij aan het verhogen van de weerbaarheid van de bevolking en aan stabiliteit in de regio. De Kamer is reeds per brief d.d. 2 mei 2016 over deze extra inzet geïnformeerd. In totaal is EUR 260 miljoen toegevoegd aan subartikel 4.3.

Overzicht budgetten hulprelatie-, overgangsrelatie- en exitlanden 2016

Bij de beantwoording van de Kamervragen over de begroting 2012 is toegezegd jaarlijks bij Voorjaarsnota een overzicht te geven van de budgetten van de hulprelaties-, overgangsrelaties- en exit-landen. Voor het jaar 2016 zijn de volgende budgetten voorzien:

Overzicht budgetten hulprelatie-, overgangsrelatie- en exitlanden

Bedragen x EUR 1.000

	2016
Hulprelatielanden
Afghanistan	20.000
Burundi	27.300
Jemen	10.613
Mali	31.500
Palestijnse Autoriteit	17.200
Rwanda	45.928
Zuid-Soedan	18.500
Totaal hulprelatielanden	171.041
Overgangsrelatielanden
Bangladesh	38.400
Benin	28.075
Ethiopië	52.737
Ghana	27.800
Indonesië	17.935
Kenia	16.450
Mozambique	34.331
Oeganda	15.545
Totaal overgangsrelatielanden	231.273
Regionale programma's
Afrika Grote Meren	20.595
Hoorn van Afrika	6.063
Midden Amerika	3.760
Totaal regionale programma's	30.418
Exitlanden
Bosnië & Herzegovina	2.000
Burkina Faso	0
Colombia	850
Congo, Democratische Republiek	1.000
Egypte	231
Georgië	0
Guatemala	0
Kosovo	0
Moldavië	0
Mongolië	0
Nicaragua	0
Pakistan	700
Senegal	0
Soedan	0
Suriname	2.921
Tanzania	0
Vietnam	0
Zambia	0
Zuid-Afrika	1.632
Totaal exitlanden	9.334
Totaal	442.066

1. Toelichting per beleidsartikel

Beleidsartikel 1

Beleidsartikel 1 Duurzame handel en investeringen Bedragen in EUR 1.000			Stand ontwerpbegroting	Mutaties via NvW en amendementen	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Stand suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN
			2016	2016	2016	2016	2017	2018	2019	2020
			(1)	(2)	(3)	(4)=(1+2+3)
Verplichtingen			325.230	0	36.907	362.137	131.970	54.348	54.806	52.591
Uitgaven:
Programma-uitgaven totaal			582.187	0	– 67.758	514.429	– 250.858	80.918	22.820	– 9.204
		waarvan juridisch verplicht
1.1	Versterkt internationaal handelssysteem, met aandacht voor Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen		10.695	5.000	– 50	15.645	218
	Opdrachten
		Beleidsondersteuning internationaal ondernemen	2.719			2.719
	Bijdrage (inter)nationale organisaties
		Contributies internationaal ondernemen	5.670			5.670
		Maatschappelijk verantwoord ondernemen	2.306	5.000	– 50	7.256
1.2	Versterkte Nederlandse Handels- en Investeringspositie en economische naamsbekendheid		70.599	0	13.080	83.679	21.024	14.163	12.621	10.406
	Subsidies
		Starters International Business (SIB)/ Programma Strategische Beurzen	5.940			5.940
		Partners for International Business (PIB)	11.732			11.732
		Financieringsfaciliteit/Demontratieprojecten, haalbaarheidsstudies en investeringsstudies (DHI)	15.000		– 5.000	10.000
		Package4growth non-ODA	0			0
		Overig Programmatische Aanpak	2.500		– 720	1.780
		PSO/2g@there	2.500			2.500
		Dutch Trade and Investment Fund (DTIF)	0		18.800	18.800
	Leningen
		Finance for International Business (FIB)	1.000			1.000
	Bijdragen aan agentschappen
		Rijksdienst voor Ondernemend Nederland	26.000			26.000
		Versterking economische functie (NBSO's via RVO)	5.927			5.927
1.3	Versterkte private sector en een verbeterd investeringsklimaat in ontwikkelingslanden		350.893	– 5.000	– 50.288	295.605	– 62.439	– 46.745	– 45.301	– 47.110
	Subsidies
		Transitiefaciliteit	500		1.550	2.050
		Marktontwikkeling in het kader van private sector development	53.890		14.000	67.890
		Wet en regelgeving	9.070		– 2.070	7.000
		Financiele sectorontwikkeling	27.961		– 3.861	24.100
		Versterking privaat ondernemerschap	67.284		– 20.374	46.910
		Infrastructuurontwikkeling	99.803	– 5.000	– 44.803	50.000
		Samenwerking bedrijfsleven en PPP's	7.400		1.300	8.700
		Versterking privaat ondernemerschap non-ODA	6.382		– 1.757	4.625
		Technische assistentie DGGF	11.900			11.900
	Bijdragen aan agentschappen
		Rijksdienst voor Ondernemend Nederland	35.000		7.355	42.355
	Bijdragen (inter)nationale organisaties
		International Labour Organization	5.217			5.217
		Partnershipprogramma ILO	5.000		500	5.500
		International Finance Corporation	2.628		– 2.628	0
		Landenprogramma's ondernemingsklimaat	13.700		500	14.200
		Bedrijfsmatige technische bijstand	1.709			1.709
1.4	Dutch Good Growth Fund: intensivering van ontwikkelingsrelevante investeringen in en handel met ontwikkelingslanden door het Nederlandse en het lokale bedrijfsleven, met de focus op het MKB en bij uitzondering en onder condities grootbedrijf		150.000	0	– 30.500	119.500	-209.661	113.500	55.500	27.500
	Subsidies/Leningen/Garanties
		programma's Dutch Good Growth Fund	150.000		– 30.500	119.500
Ontvangsten			23.463	0	69.569	93.032	2.441	2.304	2.176	2.058
1.10	Ontvangsten duurzame handel en investeringen		23.463		69.069	92.532	1.941	1.804	1.676	1.558
1.40	Ontvangsten DGGF				500	500	500	500	500	500

Verplichtingen

De stijging van het verplichtingenbudget met EUR 37 miljoen is een saldo van mutaties. Op subartikel 1.2 is het budget voor 2016 met EUR 13,8 miljoen verhoogd ten behoeve van het nieuwe bedrijfsleveninstrument DTIF. Anderszijds is de verplichtingenbudgetten voor financiële sector ontwikkeling en de International Finance Corporation (IFC) (subartikel 1.3) verlaagd met respectievelijk EUR 50 miljoen en EUR 2,6 miljoen. In 2016 zijn geen nieuwe activiteiten voorzien. Tenslotte is het verplichtingenbudget voor het DGGF voor 2016 vastgesteld op EUR 75,5 miljoen.

Uitgaven

Artikel 1.1

Ter uitvoering van het amendement Van Laar/Van Veldhoven (34 300 XVII nr 25) is het budget voor maatschappelijk verantwoord ondernemen verhoogd met EUR 5 miljoen ter bestrijding van kinderarbeid.

Artikel 1.2

Als onderdeel van de Voorjaarsbesluitvorming heeft het Kabinet ingestemd met de start van een nieuw bedrijfsleveninstrument: het Dutch Trade en Investment Fund (DTIF). Het DTIF wordt gefinancierd binnen het bestaande non-ODA budget voor internationaal ondernemen. Zoals reeds in de ontwerpbegroting 2016 is gemeld, worden de regelingen FOM (Financiering Opkomende Markten) en FIB (Finance for Internationale Business) stopgezet en afgebouwd. De middelen uit de beschikbare begrotingsreserves van FOM en FIB worden voor het DTIF ingezet. In 2016 bedraagt het budget voor het DTIF EUR 18,8 miljoen, waarvan EUR 13,8 miljoen uit de begrotingsreserves van FOM en FIB en EUR 5 miljoen wordt binnen dit subartikel geherprioriteerd.

Artikel 1.3

Het budget voor marktontwikkeling in het kader van private sectorontwikkeling stijgt met EUR 14 miljoen ten behoeve van Solidaridad, Initiatief Duurzame Handel en Trade Mark East Africa. Deze programma’s zijn verlengd om de lopende activiteiten af te ronden en goed aan te laten sluiten op de vervolgfasen. De verhoging is mogelijk door een tijdelijk lagere kasbehoefte binnen hetzelfde artikel onderdeel op het budget voor infrastructuurontwikkeling. Het budget voor infrastructuurontwikkeling is voorts met EUR 5 miljoen verlaagd ten gunste van het budget voor maatschappelijk ondernemen op subartikel 1.1 (amendement Van Laar/Van Veldhoven 34 300 XVII nr. 25). Het budget voor versterking privaat ondernemerschap is verlaagd als gevolg van de invulling van het ODA tekort in 2016. Aanvullend is binnen dit budget is EUR 250.000 vrijgemaakt voor de uitvoering van het amendement Smaling/Mulder (34 300 XVII, nr. 15). Het budget voor de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland stijgt met EUR 7,4 miljoen. De offerte voor 2016, die pas in het najaar 2015 beschikbaar is gekomen, valt hoger uit dan de aanvankelijke raming die is opgenomen in de Ontwerpbegroting 2016.

Artikel 1.4

Conform de aankondiging in de Kamerbrief over de Mid-term Review van het Dutch Good Growth d.d. 1 oktober 2015 is het kasritme voor het DGGF meerjarig bijgesteld. In 2016 leidt dit tot een verlaging van het kasbudget met EUR 30,5 miljoen.

Ontvangsten

De ontvangst van EUR 69,6 miljoen in 2016 betreft hoofzakelijk de toevoeging van de middelen uit de (begrotings)reserves van de instrumenten FOM en FIB die worden ingezet voor het nieuwe bedrijfsleveninstrument DTIF. Van dit bedrag wordt EUR 13,8 miljoen ingezet in 2016. De resterende EUR 55 miljoen is door middel van een herschikking binnen subartikel 1.2 verdeeld over de jaren 2017 (EUR 14 miljoen), 2018 (EUR 13 miljoen), 2019 (EUR 12 miljoen), 2020 (EUR 9 miljoen) en 2021 (EUR 8 miljoen). De ontvangsten in 2017 en verder betreffen de vrijval van middelen van de nog uitstaande FOM-portfolio.

Beleidsartikel 2

Beleidsartikel 2 Duurzame ontwikkeling, voedselzekerheid en water Bedragen in EUR 1.000			Stand ontwerpbegroting	Mutaties via NvW en amendementen	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Stand suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN
			2016	2016	2016	2016	2017	2018	2019	2020
			(1)	(2)	(3)	(4)=(1+2+3)
Verplichtingen			439.033	– 8.500	305.706	736.239	178.980	163.358	119.274	119.274
Uitgaven:
Programma-uitgaven totaal			632.320	– 8.500	19.436	643.256	15.785	14.984	8.715	8.715
		waarvan juridisch verplicht				95%
2.1	Toename van voedselzekerheid		328.795	0	8.500	337.295	10.000	– 5.000	– 7.000	– 7.000
		Internationaal onderwijsprogramma	32.700		– 30.000	2.700
		Duurzame voedselproductie	73.500		– 70.000	3.500
		Marktontwikkeling in het kader van voedselzekerheid	40.656		– 39.156	1.500
		Voeding	17.000		– 17.000	0
	Bijdragen (inter) nationale organisaties
		Partnerschapsprogramma FAO	2.500		– 2.500	0
		versterking ruraal ondernemersklimaat	20.596		– 20.596	0
		Landenprogramma's voedselzekerheid	141.843		– 1.500	140.343
	Subsidies
		Realiseren ecologisch houdbare voedselsystemen	0		34.700	34.700
		Bevorderen inclusieve en duurzame groei in de agrarische sector	0		103.423	103.423
		Kennis en capaciteitsopbouw t.b.v. voedselzekerheid	0		34.129	34.129
		Uitbannen huidige honger en voeding	0		17.000	17.000
2.2	Verbeterd waterbeheer, drinkwater en sanitatie		188.157	– 6.500	7.125	188.782	8.053	14.126	8.557	8.557
	Subsidies
		Integraal waterbeheer	28.123	– 1.500	5.000	31.623
		Drinkwater en sanitatie	37.110		5.000	42.110
	Bijdragen (inter) nationale organisaties
		Wereldbank	10.000	– 5.000		5.000
		Landenprogramma's integraal waterbeheer	61.233		2.166	63.399
		Landenprogramma's drinkwater en sanitatie	51.691		– 5.041	46.650
2.3	Duurzaam gebruik natuurlijke hulpbronnen, tegengaan van klimaatverandering en vergrote weerbaarheid van de bevolking tegen onafwendbare klimaatverandering		115.368	– 2.000	3.811	117.179	– 2.268	5.858	7.158	7.158
	Subsidies
		Hernieuwbare energie	30.000		– 600	29.400
		Duurzaam gebruik natuurlijke hulpbronnen en klimaat algemeen	39.744		1.820	41.564
	Bijdragen (inter) nationale organisaties
		Klimaat: algemene vrijwillige en verplichte bijdragen	14.240		176	14.416
		GEF	20.000		750	20.750
		UNEP	7.142	– 2.000		5.142
		Landenprogramma's klimaatbeleid	3.885		1.665	5.550
		Landenprogramma's milieubeleid; biodiversiteit en bossen	0			0
		Landenprogramma's klimaat, energie en milieutechnologie	0			0
		Contributie IZA/IZT	357	0	0	357

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor programma’s op het gebied van voedselzekerheid (subartikel 2.1) is verhoogd met EUR 184 miljoen. Voor de jaren 2016–2019 waren nog geen verplichtingenramingen opgenomen. Voorts stijgt het verplichtingenbudget voor een aantal bilaterale waterprogramma’s (subartikel 2.2) in totaal met EUR 121 miljoen. Het verplichtingenbudget is verhoogd voor de start van een nieuw waterprogramma in Benin. Per brief d.d. 8 september 2015 is uw Kamer daarover reeds geïnformeerd. In Bangladesh zijn vanwege het naar voren halen van de start van nieuwe activiteiten verplichtingen verschoven van 2017 naar 2016. In Rwanda en Mozambique zijn geplande verplichtingen in 2015 niet geconcretiseerd en doorgeschoven naar 2016. Tot slot is het verplichtingenbudget verhoogd voor de start van een nieuw regionaal waterprogramma in de Grote Meren-regio.

Uitgaven

Artikel 2.1

Per saldo stijgt dit subartikel met EUR 8,5 miljoen o.a. door verhoging van de bijdrage aan IFAD vanwege een ongunstige wisselkoers en verhoging van het voedselzekerheidbudget voor Zuid Soedan.

Artikel 2.2

Het centrale budget voor integraal waterbeheer is allereerst verlaagd met EUR 1,5 miljoen door een korting op UNESCO IHE als het gevolg van het amendement Ten Broeke/Servaes (34300 XVII 8). Dit amendement beoogt een verschuiving in de vrijwillige bijdragen aan multilaterale organisaties ten gunste van UNWOMEN (artikel 3), UNICEF en UNHCR (artikel 4). Hiertegenover staan verhogingen van de centrale waterbudgetten van in totaal EUR 10 miljoen voor bijdragen aan o.m. het Fonds Duurzaam Water, WASH Alliance en water- en sanitatieactiviteiten in ebolalanden. Het uitgavenbudget voor het partnerschapsprogramma met de Wereldbank is verlaagd met EUR 5 miljoen als gevolg van het amendement Taverne c.s. (34 300 XVII). ten behoeve van geïntegreerde SRGR- en HIV/aids-dienstverlening en voorlichting voor moeilijk bereikbare mensen. Deze EUR 5 miljoen is ingezet op subartikel 3.1. Het stopzetten van het oude waterprogramma in Benin leidt nog tot een verlaging van het bilaterale budget voor drinkwater en sanitatie.

Artikel 2.3

Als gevolg van het amendement Ten Broeke/Servaes (34300 XVII 8) is de bijdrage aan UNEP verlaagd met EUR 2 miljoen.

Beleidsartikel 3

Beleidsartikel 3 Sociale vooruitgang Bedragen in EUR 1.000			Stand ontwerpbegroting	Mutaties via NvW en amendementen	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Stand suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN
			2016	2016	2016	2016	2017	2018	2019	2020
			(1)	(2)	(3)	(4)=(1+2+3)
Verplichtingen			572.209	8.000	370.505	950.714	– 54.345	89.055	– 63.445	101.555
Uitgaven:
Programma-uitgaven totaal			847.642	8.000	– 1.356	854.286	– 2.446	– 2.447	– 3.547	– 3.547
		waarvan juridisch verplicht				99%
3.1	Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten voor iedereen en een halt aan de verspreiding van HIV/aids		416.784	5.000	0	421.784	– 2.000	– 1.000	– 2.000	– 2.000
	Subsidies
		Centrale programma's SRGR & HIV/aids	154.864	4.000	7.875	166 739
	Bijdragen (inter)nationale organisaties
		UNICEF	10.000	2.000		12.000
		UNAIDS	20.000			20.000
		SRGR; Strategische Alliantie Internationale NGO's	1.500		375	1.875
		Global Fund to Fight Aids, Malaria and Tuberculosis	55.000	– 1.000		54.000
		UNFPA	60.000		5.000	65.000
		WHO-PAHO	6.713			6.713
		Partnershipprogramma WHO	11.683			11.683
		Landenprogramma's SRGR & HIV/aids	97.024		– 13.250	83.774
3.2	Gelijke rechten en kansen voor vrouwen		43.417	3.000	– 78	46.339	603	– 447	– 547	– 547
	Subsidies
		Vrouwenrechten en gendergelijkheid	31.939		419	32 358
	Bijdragen (inter)nationale organisaties
		UNWOMEN	6.000	3.000		9.000
		Landenprogramma's gelijke rechten en kansen voor vrouwen	5.478		– 497	4.981
3.3	Versterkt maatschappelijk middenveld		335.282	0	194	335.476	– 49
	Subsidies
		Vakbondsmedefinancieringsprogramma	4.000		– 322	3.678
		SNV programma	7.000			7.000
		Versterking maatschappelijk middenveld	323.000			323.000
		Twinningsfaciliteit Suriname	1.282		516	1.798
3.4	Toename van het aantal goed opgeleide professionals, versterking van hoger- en beroepsonderwijsinstellingen en het bevorderen van beleidsrelevant onderzoek		52.159	0	– 1.472	50.687	– 1.000	– 1.000	– 1.000	– 1.000
	Subsidies
		Onderzoekprogramma's	4.000		– 1.000	3.000
		Onderwijsprogramma's	0		121	121
		Internationale hoger onderwijsprogramma's	45.459			45.459
	Bijdragen (inter)nationale organisaties
		Landenprogramma's hoger onderwijs	2.000		– 850	1.150
		Landenprogramma's onderwijs algemeen	700		257	957
		Internationale onderwijsinstituten	0			0

Verplichtingen

Het verplichtingenbudget voor artikel 3 is verhoogd met EUR 370 miljoen met name ten behoeve van nieuwe committeringen voor de strategische partnerschappen.

Uitgaven

Artikel 3.1

Artikel 3.2

De mutatie van EUR 3 miljoen voor UNWOMEN komt voort uit het hiervoor genoemde amendement Ten Broeke/Servaes.

Beleidsartikel 4

Beleidsartikel 4 Vrede en veiligheid voor ontwikkeling Bedragen in EUR 1.000			Stand ontwerpbegroting	Mutaties via NvW en amendementen	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Stand suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN
			2016	2016	2016	2016	2017	2018	2019	2020
			(1)	(2)	(3)	(4)=(1+2+3)
Verplichtingen			543.709	13.000	375.168	931.877	– 113.029	9.600	– 19.400	– 19.400
Uitgaven:
Programma-uitgaven totaal			544.571	13.000	336.509	894.080	– 69.465	– 1.766	– 8.311	– 8.311
		waarvan juridisch verplicht
4.1	Humanitaire hulp		205.017	13.000	25.075	243.092	15.000
	Bijdragen (inter)nationale organisaties
		UNHCR	33.000	9.000		42.000
		Wereldvoedselprogramma	36.000			36.000
		UNRWA	13.000			13.000
		Noodhulpprogramma's	123.017	4.000	20.075	147.092
4.3	Rechtstaatontwikkeling, wederopbouw, vredesopbouw, versterkte legitimiteit van democratische structuren en tegengaan van corruptie		189.554	0	261.434	450.988	8.164	– 1.766	– 8.311	– 8.311
	Bijdragen (inter)nationale organisaties
		landenprogramma's legitieme en capabele overheid	1.085		187	1.272
		Landenprogramma's functionerende rechtsorde	98.394		– 26.668	71.726
		Midden Amerika programma	3.760			3.760
		Landenprogramma's inclusieve en politieke processen; vredesdialoog en confilictpreventie	6.800		– 3.300	3.500
		functionerende rechtsorde	10.000			10.000
		Inclusieve politieke processen: vredesdialoog en conflictpreventie	34.645			34.645
		Vredesdividend: werkgelegenheid en basisvoorzieningen	46.585			46.585
		Legitieme en capabele overheid	19.275			19.275
		Opvang in de regio	0		259.900	259.900
4.4	Noodhulpfonds		150.000	0	50.000	200.000	– 92.629
	Bijdragen (inter)nationale organisaties
		Noodhulpfonds	150.000		50.000	200.000	– 92.629

Verplichtingen

Het amendement Ten Broeke/Servaes (34300 XVII 8) leidt tot een verhoging van EUR 13 miljoen van het verplichtingenbudget voor de bijdragen aan UNHCR en UNICEF. Voorts is het verplichtingenbudget verhoogd met in totaal EUR 375 miljoen, waarvan in totaal EUR 285 miljoen en behoeve van humanitaire hulp en opvang in de Syrië-regio (zie onder Uitgaven). Ten behoeve van een nieuw programma met UNICEF is het verplichtingenbudget van subartikel 4.3 verhoogd met EUR 30 miljoen. Tenslotte resulteert de aanpassing van de ramingen voor het Noodhulpfonds in een verhoging van EUR 50 miljoen.

Uitgaven

Artikel 4.1

De mutaties van EUR 9 miljoen (UNHCR) en EUR 4 miljoen (Noodhulpprogramma’s) vloeien voort uit het amendement Ten Broeke/Servaes (34300 XVII 8). Verder is zoals aangegeven in de artikel 100-brief tijdens de Syrië-conferentie van 4 februari jl. in Londen door Nederland een additionele bijdrage van EUR 25 miljoen voor opvang in de regio Syrië toegezegd. Dit wordt gedekt uit de BNI-ruime. Dit bedrag is toegevoegd aan subartikel 4.1.

Artikel 4.3

Zoals gemeld in de kamerbrief van 11 januari jl. (TK 21 501 nr. 1074) is op 25 november 2015 in Europees verband besloten om een «Turkey Refugee Facility» op te richten. De faciliteit heeft een omvang van 3 mld. cumulatief over de jaren 2016 en 2017. Het Nederlandse aandeel hierin bedraagt circa 94 mln. en wordt in het fonds gestort. Daarnaast wordt EUR 166 miljoen extra geïntensiveerd in opvang in de Syrië-regio. De inzet is om de extra middelen te gebruiken voor steun in Turkije, Jordanië, Libanon en Irak, vooral door te investeren in werkgelegenheid, onderwijs, basisvoorzieningen en infrastructuur. De steun draagt bij aan het verhogen van de weerbaarheid van de bevolking en aan stabiliteit in de regio. Uw Kamer is reeds per brief d.d. 2 mei 2016 over deze extra inzet geïnformeerd. In totaal is EUR 260 miljoen toegevoegd aan subartikel 4.3. De verlaging van EUR 26,6 miljoen op de landenprogramma’s functionerende rechtsorde betreft het bilaterale programma voor Zuid-Soedan. Enerzijds leidt de instabiele politieke situatie in dit land tot vertragingen van lopende activiteiten. Anderzijds is een aantal activiteiten overgeheveld naar subartikel 2.1 Toename voedselzekerheid en subartikel 2.2 Verbeterd waterbeheer omdat ze beleidsmatig beter onder artikel 2 passen.

Artikel 4.4

De mutatie van EUR 50 miljoen betreft de ophoging van het Noodhulpfonds tot EUR 200 miljoen in 2016 wat gecompenseerd wordt met een navenante verlaging van de middelen in het Noodhulpfonds voor 2017. Vanwege de humanitaire noden in de Syrië-regio verloopt de uitputting sneller dan verwacht en is de meerjarige kasraming aangepast.

Beleidsartikel 5

Beleidsartikel 5 Versterkte kaders voor ontwikkeling Bedragen in EUR 1.000			Stand ontwerpbegroting	Mutaties via NvW en amendementen	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Stand suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN	Mutaties (+ of –) suppletoire begroting VJN
			2016	2016	2016	2016	2017	2018	2019	2020
			(1)	(2)	(3)	(4)=(1+2+3)
Verplichtingen			188.571	– 12.500	23.788	199.859	– 2.560	– 2.510	– 2.510	97.490
Uitgaven:
Programma-uitgaven totaal			80.186	– 12.500	1.169	68.855	– 84.741	– 355.959	– 198.371	– 249.517
		waarvan juridisch verplicht				95%
5.1	Versterkte multilaterale betrokkenheid		164.352	– 12.500	2.628	154.480	– 4.872	678	– 205	– 205
	Bijdragen (inter)nationale organisaties
		UNDP	40.500	– 12.500		28.000
		UNICEF	24.000			24.000
		UNIDO	1.950			1.950
		Middelenaanvullingen fondsen bij regionale ontwikkelingsbanken	75.828			75.828
		Kapitaalaanvullingen bij regionale ontwikkelingsbanken	6.301		227	6.528
		Speciale multilaterale activiteiten	6.773		2.401	9.174
		Assistent-deskundigen programma	9.000			9.000
5.2	Overig armoedebeleid		– 93.166	0	– 7.459	– 100.625	– 85.869	– 356.637	– 198.166	– 249.312
	Bijdragen (inter)nationale organisaties
		Kleine activiteiten posten en cultuur en ontwikkeling	10.776			10.776
		Voorlichting op het terrein van ontwikkelingssamenwerking	4.250			4.250
		Schuldverlichting	50.940		– 629	50.311
		Unesco	4.400		404	4.804
	nog te verdelen i.v.m. wijzigingen BNP en/of toerekeningen		– 163.532		– 7.234	– 170.766
5.3	Bijdrage aan migratie en ontwikkeling		9.000	0	6.000	15.000	6.000
	Subsidies
		Migratie en ontwikkeling	3.100			3.100
	Diversen
		Migratie en ontwikkeling	5.900		6.000	11.900
	Ontvangsten		164.737	0	0	164.737
5.20	Ontvangsten en restituties met betrekking tot leningen		43.561			43.561
5.21	Ontvangsten OS		121.176			121.176
5.22	Koersverschillen OS		pm			pm	pm	pm	pm	pm

Verplichtingen

Uitgaven

Artikel 5.1

Het kasbudget op dit subartikel is met EUR 12,5 miljoen verlaagd ter uitvoering van het amendement Ten Broeke/Servaes (34300 XVII 8) Het betreft een verlaging van de bijdrage aan UNDP ten gunste van de bijdragen aan UNWOMEN (artikel 3), UNICEF en UNHCR (artikel 4). Het budget voor speciale multilaterale activiteiten is verhoogd om de Nederlandse inspanningen op het gebied van domestic revenue mobilisation te verdubbelen (toezegging Finance for Development-bijeenkomst in Addis Abeba in augustus jl.) Deze verhoging is gedekt met de verlaging van het budget voor de International Finance Corporation op subartikel 1.3.

Artikel 5.2

De mutaties op subartikel 5.2 leiden per saldo tot een verlaging. Het betreft hoofdzakelijk de verwerking van de financiële maatregelen uit de migratiebijlage bij Najaarsnota 2015. Zoals gemeld bij Najaarsnota 2015 is de raming voor asielinstroom 2016 t.o.v. de ontwerpbegroting verhoogd naar 58.000 asielzoekers. De kosten voor de instroom in 2016 worden gedekt uit BNI-ruimte in 2016 t/m 2020. Ten opzichte van de migratiebijlage bij de Najaarsnota 2015 zijn de kosten voor de asielinstroom in 2016 wel neerwaarts bijgesteld vanwege nieuwe maatregelen in de asielketen. Daarentegen zijn de asielkosten 2015 hoger uitgekomen dan geraamd. Dit tezamen leidt tot een per saldo meevaller van 33,7 mln. Dit wordt verrekend met VenJ. Ook is de zogenoemde BNI-bijstelling ingevuld op de verschillende artikelen van de BHOS-begroting.

Artikel 5.3

Het Bed, Bad, Brood-akkoord leidt tot een verhoging van het budget voor migratie en ontwikkeling met EUR 6 miljoen.

Ontvangsten

Geen toelichting