Nr. 1 JAARVERSLAG VAN HET MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID (XV)

ONDERDEEL A. ALGEMEEN

1. AANBIEDING EN DECHARGEVERLENING

AAN de voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Hierbij bied ik, mede namens de Staatssecretaris, het departementale jaarverslag van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) over het jaar 2015 aan.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid decharge te verlenen over het in het jaar 2015 gevoerde financiële beheer.

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden. Het rapport bevat de bevindingen en het oordeel van de Rekenkamer met betrekking tot:

• a. het gevoerde financieel beheer en materieel beheer;

• b. de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

• c. de financiële informatie in het jaarverslag;

• d. de betrokken saldibalans;

• e. de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

• f. de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen verder de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

• a. het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2015;

• b. het voorstel van de slotwet dat met het onderhavige jaarverslag samenhangt;

• c. het rapport van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk;

• d. de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2015 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2015, alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2015 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001).

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen en voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

De Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, L.F. Asscher

2. LEESWIJZER

2.1 Opbouw jaarverslag

Het jaarverslag van SZW bestaat uit vier onderdelen: Algemeen, Beleidsverslag, Jaarrekening en Bijlagen.

Het onderdeel Algemeen omvat het verzoek tot dechargeverlening en deze leeswijzer.

Het jaarverslag bevat acht bijlagen.

2.2 Specifieke aandachtspunten

In de begrotingen en de jaarverslagen van het Ministerie van SZW wordt gerapporteerd over zowel begrotingsgefinancierde als premiegefinancierde regelingen. In de beleidsartikelen waar premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten voorkomen zijn deze opgenomen in een afzonderlijke budgettaire tabel. In de bijlage over het SZA-kader wordt ingegaan op de ontwikkeling van het totaal van deze uitgaven. De begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten komen één op één voort uit de administratie van SZW, de premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten zijn afgeleid van de jaarverslagen van de ZBO’s.

In de Comptabiliteitswet (CW) is in artikel 19 geregeld dat de Minister verantwoordelijk is voor het beheer van de begroting(en) van een ministerie. Daarom wordt de begrotingswet ook ondertekend door de Minister. Dit komt in de beleidsartikelen tot uitdrukking onder het kopje «Rol en verantwoordelijkheid». De Staatssecretaris wordt hier niet genoemd. Het begrip Staatssecretaris komt in de CW niet voor. De verhouding tussen Minister en Staatssecretaris is in de Grondwet (artikel 46) geregeld. De Staatssecretaris wordt belast met een deel van de taken van de Minister. Minister en Staatssecretaris verdelen de taken onderling op aanwijzing van de Minister. Voor SZW betekent dit dat de Staatssecretaris verantwoordelijk is voor een groot aantal beleidsinstrumenten die in het jaarverslag zijn opgenomen, zoals in de beleidsartikelen 2 (o.a. Macrobudget Participatiewetuitkeringen, Wsw), 4 (Wajong), 8 (AOW, pensioenbeleid), 9 (Anw) en 11 (uitvoeringskosten SVB). Dit ondanks dat de verantwoordelijkheid van de Staatssecretaris in de beleidsartikelen niet expliciet bij «Rol en verantwoordelijkheid» wordt vermeld.

In de verantwoording over 2015 staat het focusonderwerp «tijd voor uitvoering van de hervormingstrajecten die in het jaar 2015 van start zijn gegaan» centraal1. Op het beleidsterrein van SZW betreft dit de Participatiewet en de Wet Werk en Zekerheid. In dit jaarverslag worden deze onderwerpen besproken in het onderdeel beleidsprioriteiten.

Bij de budgettaire tabellen in het beleidsverslag wordt het verschil tussen de budgettaire raming uit de begroting 2015 en de realisatie voor het jaar 2015 toegelicht indien de afwijking tussen raming en realisatie groter is dan vijf procent of groter is dan € 25 miljoen.

Meer kwantitatieve gegevens over de ontwikkelingen op het beleidsterrein van SZW zijn te vinden in de publicatie «Jaaroverzicht Beleidsinformatie SZW 2013–2015», welke tegelijkertijd met dit jaarverslag aan de Tweede Kamer wordt aangeboden. Ook is het mogelijk om via de App Store of Play Store een app (SZW cijfers) te downloaden op smartphone of tablet, waarin een groot aantal gegevens is opgenomen. In dit jaarverslag wordt, ter toelichting op de ontwikkeling van uitgaven en ontvangsten, veelvuldig gebruik gemaakt van de meest recente jaarverslagen van de SVB en het UWV. Deze jaarverslagen worden tegelijkertijd met het jaarverslag van SZW aan de Tweede Kamer aangeboden en zijn ook te vinden op de websites van deze uitvoeringsorganen, www.svb.nl en www.uwv.nl.

In dit jaarverslag is meer dan voorheen gebruik gemaakt van verwijzingen naar reeds beschikbare informatie, welke in het algemeen via hyperlinks wordt ontsloten.

Met ingang van de begroting 2013 is op het terrein van de handhaving gekozen voor een thematische verantwoording. Er worden voor de relevante wetten kerncijfers vastgesteld voor preventie, opsporing en terugvordering. Deze cijfers zijn te vinden in de beleidsartikelen 2 t/m 6 en 8 t/m 10. In de paragraaf beleidsprioriteiten worden deze cijfers voor de thema’s opsporing en terugvordering eveneens gepresenteerd, maar dan geaggreerd over de uitvoeringsorganen van de onderscheiden wetten (UWV, SVB en gemeenten).

In juni 2011 is de motie Schouw ingediend en aangenomen. Deze motie zorgt er voor dat de landenspecifieke aanbevelingen van de Europese Commissie op grond van de nationale hervormingsprogramma's een eigenstandige plaats krijgen in de departementale begrotingen en jaarverslagen. In de paragraaf beleidsprioriteiten wordt teruggekomen op de landenspecifieke aanbevelingen zoals verwoord in de begroting.

ONDERDEEL B. BELEIDSVERSLAG

3. BELEIDSPRIORITEITEN

3.1 Inleiding

Na de zware economische crisis is in 2015 het economisch herstel ingezet en trekt ook de arbeidsmarkt aan. In het afgelopen jaar steeg het aantal banen, uitzenduren en werkenden. Prioriteit van het kabinet is Nederland sterker uit de crisis te laten komen. Enerzijds door het prille herstel te ondersteunen, anderzijds door de hervormingen uit het Regeerakkoord en het sociaal akkoord zorgvuldig te implementeren.

De werkloosheid daalde in 2015, maar was nog steeds te hoog. Het kabinet heeft daarom in 2015 nieuwe initiatieven genomen om het herstel te stimuleren en de kansen op werk te vergroten. De meest in het oog springende is de in het belastingplan 2016 aangekondigde lastenverlaging voor meer koopkracht en meer banen. Het kabinet heeft speciale aandacht voor mensen in een kwetsbare positie op de arbeidsmarkt. Onderdeel van de aangekondigde lastenverlichting is het lage-inkomensvoordeel (LIV), dat het voor werkgevers aantrekkelijk maakt om mensen met een laag inkomen aan te nemen of in dienst te houden. Daarnaast stimuleert de Wet tegemoetkomingen loondomein de werkgelegenheid voor mensen in een kwetsbare positie bij kleine werkgevers. De sectorplannen hebben als doel de huidige werklozen aan een baan te helpen, maar ook van-werk-naar-werk te bevorderen om zo werkloosheid te voorkomen. Als mensen te maken krijgen met een periode van werkloosheid, dan hebben ze met de invoering van de Wet werk en zekerheid (Wwz) recht op een transitievergoeding waarmee ze kunnen investeren in scholing gericht op ander werk. Om ouders die werkloos worden de ruimte te geven nieuw werk te vinden, is de werkloosheidstermijn in de kinderopvangtoeslag tijdelijk verlengd. Daardoor hebben ouders in 2015 en 2016 gedurende de eerste zes maanden van werkloosheid nog recht op kinderopvangtoeslag in plaats van drie maanden.

Hervormingen van dit kabinet hebben het doel de arbeidsmarkt toekomstbestendig te maken. Het kabinet heeft dit niet alleen gedaan, maar met breed draagvlak in het parlement en in de samenleving, onder andere door het sluiten van het sociaal akkoord. De Participatiewet en de Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten bieden mensen met een beperking meer kansen op de arbeidsmarkt2, de Wwz verbetert de balans tussen flexibel en vast werk3, schijnconstructies worden met de Wet aanpak schijnconstructies (WAS) bestreden4, het stelsel van kindregelingen is vereenvoudigd5, de AOW-leeftijd is verhoogd6 en er zijn stappen gezet om het pensioenstelsel te borgen.

In 2015 kwamen veel meer vluchtelingen dan gebruikelijk Nederland binnen. Het vergt een grote inspanning om die instroom in goede banen te leiden. We laten vluchtelingen niet in de kou staan, maar er zit een grens aan de instroom die onze samenleving aan kan. Het kabinet zet daarom in op internationale samenwerking om de instroom te beperken en de lasten eerlijk over landen te verdelen. De vluchtelingen die al in ons land zijn en de vluchtelingen die nog komen, krijgen nette, maar sobere opvang. Voor de vluchtelingen die mogen blijven geldt dat het kabinet verwacht dat zij een actieve bijdrage leveren aan de Nederlandse samenleving. Uit het verleden hebben we geleerd dat het van groot belang is dat mensen die hier komen en blijven, snel aan het werk gaan, de taal leren en integreren in de Nederlandse samenleving. We moeten ons daarvoor maximaal inspannen en obstakels wegnemen die integratie en participatie in de weg staan. De eigen verantwoordelijkheid om aan het werk te gaan, de taal te leren en te integreren staat daarbij voorop.

3.2 Het beleid in 2015

3.2.1 Hervormingen hun werk laten doen

Met de Wet hervorming kindregelingen is het stelsel om ouders te ondersteunen vereenvoudigd door het aantal financiële regelingen terug te brengen van 10 naar 4. De vereenvoudiging heeft het stelsel rechtvaardiger en begrijpelijker gemaakt, waardoor ouders de financiële gevolgen van keuzes bij het combineren van arbeid en zorg beter kunnen overzien. De aanvulling voor alleenstaande ouders in de minimumregelingen is komen te vervallen. Alleenstaande ouders kunnen per 1 januari 2015 in aanmerking komen voor de alleenstaande ouderkop in het kindgebonden budget. Daarmee is de inkomensondersteuning voor alleenstaande ouders met lagere inkomens geharmoniseerd, ongeacht of iemand werkt of niet. De alleenstaande ouderkop is in 2015 aan ruim 300.000 mensen uitbetaald. Met deze hervorming wordt de armoedeval voor alleenstaande ouders die vanuit een bijstandsuitkering gaan werken opgelost. Dit maakt het voor hen lonend om te gaan werken.

In 2015 is het eerste deel van de evaluatie Wet beperking ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid ZW-gerechtigden (Wet BeZaVa), ofwel de modernisering van de Ziektewet aan de Tweede Kamer aangeboden10. In dit deel is via een survey onderzocht wat de gedragseffecten van de wet zijn en welke ontwikkelingen zichtbaar zijn op de markt voor ZW-risico’s. Tevens is door middel van een monitor door het UWV cijfermateriaal verzameld. Uit deze monitor volgen de eerste aanwijzingen dat de maatregelen het beoogde effect lijken te hebben. Sinds de invoering van de modernisering ZW blijkt de verblijfsduur in de ZW korter dan voorheen. Dit wordt veroorzaakt door een versnelling van de uitstroom aan het begin van het tweede ziektejaar naar aanleiding van de eerstejaars ziektewetbeoordeling.

3.2.2 Kansen voor kwetsbare groepen

Doordat de AOW-leeftijd is verhoogd, is het nog meer van belang dat werknemers goed, gezond en gemotiveerd aan het werk blijven. Vanuit het programma Duurzame Inzetbaarheid worden activiteiten ondernomen om te bevorderen dat meer werkgevers en werknemers zich hiervoor inzetten. MKB-Nederland heeft samen met 18 branche- en werkgeversorganisaties 500 bedrijven bereikt, die ondersteuning krijgen bij het toepassen van maatregelen gericht op duurzame inzetbaarheid van hun medewerkers in hun bedrijf. Als onderdeel van de 4-jarige campagne gericht op preventie van werkstress, is in 2015 de deelcampagne Herken Pesten uitgevoerd. De campagne heeft zowel qua bereik als waardering boven de benchmark voor vergelijkbare overheidscampagnes gescoord. In november 2015 is de werkstressweek georganiseerd, die dit jaar in het teken stond van jongeren en stress. Naast aandacht in de landelijke media voor het thema, organiseerden meer dan 100 ondernemingen een activiteit om werkstress bespreekbaar te maken en aan te pakken.

Ten aanzien van Caribisch Nederland is het vaststellen van een Meerjarenprogramma 2015–2018 een belangrijke mijlpaal te noemen. Dit meerjarenprogramma is kabinetsbreed, maar met een groot aandeel sociale zekerheid. Dit komt vooral in het onderdeel «armoedebestrijding» tot uitdrukking. Hierbij kan gedacht worden aan de invoering van de Wet kinderbijslagvoorziening BES per 1 januari 2016, en het voornemen de inkomensgrens voor de bijzondere onderstand te verhogen en een stijging van het wettelijk minimumloon en de sociale uitkeringen te realiseren.

3.2.3 Integratie en participatie blijvend van belang

Via het vinden van werk wordt de integratie verder bevorderd. Met het oog daarop zijn in 2015 de inburgeringeisen aangescherpt door uitbreiding van het inburgeringexamen met het onderdeel «oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt». Bij dit examenonderdeel stelt de nieuwkomer een loopbaanplanning op en maakt kennis met het functioneren van de Nederlandse arbeidsmarkt en verschillen in werkcultuur met het land van herkomst. Ook vormt diplomawaardering of «Indicatie Onderwijsniveau» onderdeel van dit traject.

In het bestuursakkoord verhoogde asielinstroom14 wordt een extra impuls gegeven aan integratie van nieuwkomers, door een intensivering van de maatschappelijke begeleiding en het opnemen van een participatieverklaringstraject als verplicht onderdeel van het inburgeringsexamen. Met maatschappelijke begeleiding wordt praktische hulp aan statushouders gegeven, maar is er ook oog voor integratie en participatie. Afgesproken is dat het bedrag dat gemeenten ontvangen voor maatschappelijke begeleiding in 2016 en 2017 wordt verhoogd van € 1.000 naar € 2.370 per betrokkene. De uitvoering van de activiteiten maatschappelijke begeleiding zijn gekoppeld aan de participatieverklaring.

De participatieverklaring is door SZW in samenwerking met een aantal gemeenten ontwikkeld15. Met de participatieverklaring wordt beoogd vroegtijdig aan nieuwkomers het belang van de integratie in de Nederlandse samenleving te benadrukken. Statushouders worden gewezen op de fundamentele kernwaarden van de Nederlandse samenleving en worden wegwijs gemaakt in Nederland en in de gemeente waarin zij zich vestigen. Daarnaast worden statushouders in aanraking gebracht met relevante voorzieningen voor snelle inburgering en integratie, zoals potentiële werkgevers, vrijwilligersorganisaties, verenigingen, clubs en welzijnsorganisaties. Met het ondertekenen van de participatieverklaring tonen nieuwkomers hun betrokkenheid bij de Nederlandse samenleving en hun bereidheid om daar actief aan bij te dragen.

Om actieve participatie te realiseren is het kabinet in samenwerking met een groot aantal betrokken partijen (Divosa, VluchtelingenWerk Nederland, UAF, Vluchtelingen-Organisaties Nederland, MKB-Nederland, UWV, OCW en SZW) de gezamenlijke Taskforce Werk en Integratie Vluchtelingen gestart. De Taskforce onderneemt concrete acties om de bestaande uitvoering te versterken en neemt waar nodig extra maatregelen om knelpunten weg te nemen en de hogere instroom in goede banen te leiden. Voorbeelden zijn screening en matching, uitwisseling van kennis binnen de keten en versterking van het onderlinge netwerk. Dit alles met als doel het versnellen en verbeteren van integratie en participatie van statushouders, om de kans te vergroten dat zij daadwerkelijk onderdeel gaan uitmaken van de Nederlandse maatschappij.

3.2.4 Duurzame voorzieningen voor ouderen

De AOW-leeftijd is verhoogd om ons sociale stelsel betaalbaar te houden voor nieuwe generaties. Mensen met een vut- of prepensioenregeling, die zich niet hebben kunnen voorbereiden op de verhoging van de AOW-leeftijd, kunnen gebruikmaken van de Overbruggingsregeling (OBR). Uit de realisaties blijkt dat zowel het aantal uitkeringen als de gemiddelde hoogte van de uitgekeerde bedragen OBR lager uitvalt dan geraamd. In 2016 wordt een onderzoek uitgevoerd naar het (niet)-gebruik van de OBR.

Het kabinet heeft in 2015 besloten de invoering van de kostendelersnorm AOW verder uit te stellen van 1 juli 2016 naar 1 januari 2018. Uit het in 2015 afgeronde onderzoek naar de effecten van de kostendelersnorm in de AOW op de mantelzorg komt geen sluitend beeld van de effecten naar voren16.

3.3 Economische ontwikkeling en koopkracht 2015

De beginjaren van dit kabinet, 2012 en 2013, waren jaren van een forse krimp. En ook al was er vanaf begin 2014 sprake van een voorzichtig herstel, de werkloosheid nam ook in 2014 nog iets toe omdat deze vertraagd reageert. In 2015 zijn we echt uit de crisis gekomen en is de werkloosheid voor het eerst weer licht gedaald. De werkloosheid bevindt zich nog steeds op een hoog niveau en het streven naar het verminderen van de werkloosheid blijft een belangrijke opdracht van het kabinet. Het hebben van werk is voor mensen meer dan het hebben van een inkomen. Werk biedt immers ook een sociaal netwerk, zelfvertrouwen en mogelijkheden tot zelfontplooiing.

De economische ontwikkelingen en de werkgelegenheidsgroei vielen bij de uitvoering van de begroting 2015 mee. De economie is met 1,9% sneller gegroeid dan de 1¼% die werd verwacht. De werkgelegenheid steeg met 1,4% fors harder dan de ¼% die werd verwacht. De werkloosheid daalde in 2015, maar net iets minder dan de 6¾ die bij de opstelling van de begroting was verwacht, tot 6,9%.

Bij de begrotingsvoorbereiding werd een stijging van de mediane koopkracht verwacht van ½% in 2015. De verwachting was dat werkenden in 2015 te maken zouden krijgen met een stijging van het reële loon doordat de contractloonstijging licht hoger zou zijn dan de geraamde inflatie. Deze groep had bovendien profijt van de beleidsmatige verhoging van de arbeidskorting in 2015. Niet-werkenden werden ondersteund in hun koopkracht door een verhoging van de algemene heffingskorting en het deels structureel maken van de tijdelijke verlaging van het belastingtarief in de eerste schijf. De uiteindelijke koopkrachtontwikkeling is uitgekomen op 1,0%. Deze hogere koopkracht is onder andere het gevolg van een lager dan verwachte inflatie en door de lagere vaststelling van de nominale premies Zvw door de zorgverzekeraars.

Tabel 3.1 Kerncijfers 2015: raming MEV 2015 versus realisatie CEP 2016

	Raming MEV 2015	Realisatie CEP 2016
Economische groei (in %)	1¼	1,9
Werkgelegenheid in arbeidsjaren, marktsector (mutatie in %)	¼	1,4
Werkloosheid (*1.000, internationale definitie)	605	6141
Werkloosheid (in % van de beroepsbevolking, internationale definitie)	6¾	6,91
Koopkracht, statisch, mediaan, alle huishoudens (in %)	½	1,0

3.4 Indicatoren

In de brief Verbetering indicatoren begroting SZW van 11 november 2015 heeft de Minister van SZW voorstellen gedaan voor aanvullende indicatoren om het inzicht in de resultaten van beleid te vergroten. In onderstaande tabellen worden de in deze brief gepresenteerde gegevens over re-integratie, handhaving en sectorplannen geactualiseerd met inmiddels beschikbare realisatiecijfers 2015.

Tabel 3.2 Kerncijfers re-integratie

	2010	2011	2012	2013	2014	2015
	Wet Werk en Bijstand					Participatiewet
Aantal gestarte banen na re-integratievoorziening door gemeenten (x 1.000)1	69	68	62	56	47	24
Werkenden met een voorziening Participatiewet, ultimo jaar, (x 1.000)2	nb	nb	nb	35	37	353
waarvan
personen met een loonkostensubsidie Participatiewet4	nvt	nvt	nvt	nvt	nvt	0,53
personen met beschut werk4	nvt	nvt	nvt	nvt	nvt	<0,13
tijdelijke loonkostensubsidie voor werklozen of ID/WIW	21	15	10	9	8	6,33
Werknemersbestand WSW (x 1.000)5	103	102	102	102	103	96
Aantal voorzieningen Participatiewet/WWB, ultimo jaar (x 1.000)2	nb	nb	nb	200	214	209
Aantal personen met een voorziening Participatiewet/WWB, ultimo jaar (x 1.000)2				162	170	166

Het aantal voorzieningen, alsmede het aantallen personen, is eind 2015 iets lager dan eind 2014. Voor een deel komt dit door een iets lager budget voor de voormalige doelgroep WWB. Daarnaast zijn ook de toepassingen van de nieuwe instrumenten, zoals beschut werk en loonkostensubsidie, pas laat in 2015 op gang gekomen. De overige kerncijfers worden in beleidsartikel 2 toegelicht.

Tabel 3.3 Kerncijfers opsporing, UWV, SVB en gemeenten

	Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)			Totaal benadelingsbedrag (x € 1 mln)			Totaal opgelegde boetebedrag (x € 1 mln)
	2013	2014	2015	2013	2014	2015	2013	2014	2015
UWV1	38,1	50,1	32,5	71,7	87,8	61,5	23,3	55,3	15,6
SVB2	3,8	3,3	3,3	11,1	7,5	9,6	2,5	3,1	1,7
Gemeenten3	4,9	10,7	11,3	20,0	62,0	66,3	7,6	19,0	14,3
Totaal	46,8	64,1	47,1	102,8	157,3	137,4	33,4	77,4	31,6

Tabel 3.4 Kerncijfers incassoratio’s en geïnd bedrag, UWV, SVB en gemeenten

	2013	2014	2015	2013	2014	2013
Incassoratio (%)	na 1 jaar	na 1 jaar	na 1 jaar	na 2 jaar	na 2 jaar	na 3 jaar
UWV1	28	22	30	50	48	61
SVB2	33	23	21	56	40	62
Gemeenten3	16	12	12	22	15	23
Totaal	26	18	21	45	36	53
	2013	2014	2015	2013	2014	2013
Geïnd bedrag (x € 1 mln)	na 1 jaar	na 1 jaar	na 1 jaar	na 2 jaar	na 2 jaar	na 3 jaar
UWV1	26,6	31,1	22,9	47,5	68,6	57,8
SVB2	4,5	2,5	2,4	7,6	4,3	8,4
Gemeenten3	4,4	9,7	9,7	6,1	12,2	6,3
Totaal	35,6	43,3	34,9	61,2	85,0	72,5

Tabel 3.3 met de kerncijfers opsporing laat een daling van het totaal opgelegde boetebedrag zien voor zowel het UWV, de SVB als de gemeenten. Dat is het gevolg van de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep van 24 november 2014. Naar aanleiding van deze uitspraak is het sanctiebeleid versoepeld, waardoor er minder hoge boetes zijn opgelegd. Voor het UWV geldt dat het aantal geconstateerde overtredingen en het totaal benadelingsbedrag zijn gedaald door de invoering van de inkomstenverrekening van de Wwz per 1 juli 2015 (zie ook de toelichting bij de TW in beleidsartikel 2 en de WW in beleidsartikel 5).

De incassoratio’s in tabel 3.4 laten een stabiel beeld zien. De incassoratio zal de komende jaren nog verder toenemen omdat in de Fraudewet is bepaald dat invordering van het benadelingsbedrag en de boete gedurende 10 jaar kan plaatsvinden. Uit de tabel blijkt dat voor UWV, SVB en gemeenten gezamenlijk na drie jaar 53% van de over 2013 terug te vorderen uitkeringen en boetes is geïncasseerd.

Tabel 3.5 Kerncijfers sectorplannen, financieel en aantallen deelnemers1

	Financieel (x € 1 mln)			Aantallen deelnemers
Thema	Initiele beschikkingen d.d. maart 2015	Na bijstelling beschikkingen d.d. maart 2015	Na bijstelling beschikkingen d.d. oktober 2015	Initiële beschikkingen d.d. maart 2015	Na bijstelling beschikkingen d.d. maart 2015	Na bijstelling beschikkingen d.d. oktober 2015	Realisatie d.d. maart 2015	Realisatie d.d. oktober 2015
Arbeidsmobiliteit	67,8	67,8	35,2	64.226	64.026	39.843	6.982	11.771
Behoud vakkrachten	16,3	16,3	9,2	9.165	9.165	7.565	777	7201
Scholing	145,3	143,4	131,6	244.356	235.771	228.295	37.418	86.272
Bevordering instroom	168,3	168,2	150,6	37.392	36.857	36.987	10.719	18.376
Bevordering gezondheid	21,6	19,3	19,0	83.970	81.505	80.005	22.911	26.430
Overig	7,9	8,3	8,6	2.570	2.570	2.570	1.996	3.321
Totaal (excl. overhead)	427,2	423,4	354,2	441.679	429.894	395.265	80.803	146.890
Idem (incl. overhead)	437,5	434,1	367,7	–	–	–	–	–

De gegevens in de bovenstaande tabel zijn ontleend aan en gebaseerd op de brief aan de Tweede Kamer over de Voortgang Sectorplannen d.d. 17 november 2015. Over de Hoofdlijnen vervolg sectorplannen heeft de Tweede Kamer op 10 november 2015 een rapportage ontvangen. De Tweede Kamer is meer in detail geïnformeerd bij brief van 27 november 2015. Als bijlage van deze brief heeft de Minister van SZW ook gereageerd op door de Tweede Kamer gestelde schriftelijke vragen over de sectorplannen.

3.5 Realisatie beleidsdoorlichtingen

Tabel 3.6 Realisatie beleidsdoorlichtingen

Nummer en naam artikel (of artikelonderdeel)	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	Geheel artikel?
1. Arbeidsmarkt				X	X			zie toelichting
2 Bijstand, Toeslagenwet en Sociale Werkvoorziening inclusief aanpak jeugdwerkloosheid
3 Arbeidsongeschiktheid			X			X		zie toelichting
4 Jonggehandicapten
5 Werkloosheid inclusief aanpak ouderenwerkloosheid
6 Ziekte en zwangerschap
7 Kinderopvang							X	ja
8 Oudedagsvoorziening					X			zie toelichting
9 Nabestaanden		X			X			zie toelichting
10 Tegemoetkoming ouders					X			ja
11 Uitvoeringskosten							X	ja
12 Rijksbijdragen
13 Integratie en maatschappelijke samenhang
Overig			X, X					nvt

In de beleidsartikelen 7 en 11 wordt onder het kopje «beleidsconclusies» kort ingegaan op de in 2015 afgeronde beleidsdoorlichtingen.

3.6 Overzicht van risicoregelingen

Tabel 3.7 Overzicht verstrekte garanties (bedragen x € 1.000)

Artikel	Omschrijving	Uitstaande garanties 2014	Verleend 2015	Vervallen 2015	Uitstaande garanties 2015	Garantie-plafond	Totaal plafond	Totaalstand risicovoorziening
2 Bijstand, Toeslagenwet en Sociale Werkvoorziening inclusief aanpak jeugdwerkloosheid	Startende ondernemers	572	0	3381	234	0	234	0

Tabel 3.8 Overzicht uitgaven en ontvangsten garanties (bedragen x € 1.000)

Artikel	Omschrijving	Uitgaven 2014	Ontvangsten 2014	Saldo 2014	Uitgaven 2015	Ontvangsten 2015	Saldo 2015	Totaalstand mutatie volume risicovoorziening 2015 en 2014
2 Bijstand, Toeslagenwet en Sociale Werkvoorziening inclusief aanpak jeugdwerkloosheid	Startende ondernemers	0	0	0	2211	0	221	0

Tabel 3.9 Overzicht verstrekte leningen (bedragen x € 1.000)

Artikel	Omschrijving	Uitstaande lening	Looptijd lening	Totaalstand risicovoorziening 2014	Totaalstand mutatie volume risicovoorziening 2015 en 2014
13 Integratie en maatschappelijke samenhang	Leningen inburgering	66.056	divers	0	0

Inburgeringsplichtigen kunnen onder voorwaarden geld lenen voor het doen van een inburgeringsexamen (Wet Inburgering 2013). Bovenstaand bedrag is inclusief rente. De looptijd van deze leningen is divers.

4. BELEIDSARTIKELEN

1. Arbeidsmarkt

De overheid bevordert gezonde en veilige arbeidsomstandigheden en draagt bij aan evenwichtige arbeidsverhoudingen en -voorwaarden.

De overheid bevordert het functioneren van de arbeidsmarkt door bescherming te bieden en de belangen van werknemers te waarborgen in evenwicht met de belangen van de onderneming. De overheid voorziet hierbij in een minimumniveau van arbeidsrechtelijke bescherming, onder andere ten aanzien van de arbeidsomstandigheden, arbeidsverhoudingen en arbeidsvoorwaarden, met inachtneming van de eigen verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. Daarnaast draagt zij zorg voor een op de arbeidsmarkt toegesneden arbeidsmigratiebeleid.

De overheid vindt het belangrijk dat werknemers en zelfstandigen hun werk onder goede condities kunnen verrichten. Dit is ook van belang voor het vergroten van de arbeidsparticipatie en de arbeidsproductiviteit, het beperken van uitval door ziekte en arbeidsongeschiktheid, en het bevorderen van de duurzame inzetbaarheid van werknemers.

De overheid geeft invulling aan bovenstaand beleid door de vormgeving van een stelsel van wet- en regelgeving. Ook ziet de overheid toe op de naleving daarvan. Concreet gaat het daarbij om:

• • Gezond en veilig werken, waaronder de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) en de Arbeidstijdenwet (ATW);

• • Arbeidsverhoudingen, waaronder de Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst (cao), de Wet op het algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten (avv) en de Wet op de ondernemingsraden (WOR);

• • Arbeidsrechtelijke bescherming, waaronder de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (WML), wet- en regelgeving met betrekking tot gelijke behandeling en de Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs (Waadi);

• • Toelating van arbeidsmigranten, waaronder de Wet arbeid vreemdelingen (Wav).

Bij het realiseren van deze doelstelling is een belangrijke taak weggelegd voor sociale partners. Zij zijn verantwoordelijk voor het maken van onderlinge afspraken over arbeidsvoorwaarden en arbeidsverhoudingen en het bieden van veilige en gezonde werkomstandigheden. De overheid bevordert dat sociale partners hier vorm en uitvoering aan geven en voert hiertoe overleg met hen.

De Minister stimuleert met financiële instrumenten initiatieven die bijdragen aan gezonde en veilige arbeidsomstandigheden en aan goede arbeidsverhoudingen en arbeidsvoorwaarden. De Minister regisseert met wet- en regelgeving het stelsel van minimumeisen. Hij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van dit stelsel;

• • De vaststelling van de hoogte van het wettelijk minimumloon (WML) en het maximumdagloon;

• • Het bevorderen van goede arbeidsverhoudingen, onder andere door het recht op onderhandeling door sociale partners te waarborgen en het in stand houden van een adequate overlegstructuur met de sociale partners;

• • Het bevorderen dat werkgevers en werknemers gezonde en veilige arbeidsomstandigheden en een goed werktijden- en verzuimbeleid realiseren;

• • Het bevorderen dat werkenden gezond en vitaal kunnen doorwerken tot de pensioengerechtigde leeftijd;

• • Zorgdragen voor gelijke kansen voor en tijdens arbeidsdeelname;

• • Het stimuleren en faciliteren van postinitiële scholing ten behoeve van het optimaal functioneren van de arbeidsmarkt;

• • De handhaving van de wet- en regelgeving door de Inspectie SZW.

De Minister van Financiën is primair verantwoordelijk voor de fiscale wet- en regelgeving. Wanneer fiscale instrumenten worden ingezet om doelstellingen in het kader van het arbeidsmarktbeleid te realiseren, is de Minister van SZW hiervoor medeverantwoordelijk.

Het in de begroting 2015 voorgenomen beleid voor 2015 op het gebied van arbeidsomstandigheden en arbeidsverhoudingen is gerealiseerd. Specifiek voor de in de begroting aangekondigde beleidswijzigingen geldt het volgende:

• • Wet Werk en Zekerheid (Wwz)

  Op 1 januari 2015 en 1 juli 2015 zijn verschillende maatregelen op het terrein van flexibele arbeidsrelaties en het ontslagrecht uit de Wwz in werking getreden. Het is nu nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken over de resultaten hiervan. Voor een eerste indruk van de invoering van de wet en de opzet van de evaluatie hiervan wordt verwezen naar de hierop betrekking hebbende brief van de Minister van SZW van 27 november 201522.

• • Toekomst van de arbeidsgerelateerde zorg en aanpak beroepsziekten

  Het wetsvoorstel arbeidsgerelateerde zorg23 is in 2015 aan de Tweede Kamer aangeboden. Het voorstel versterkt de toegankelijkheid en professionaliteit van de arbodienstverlening en geeft invulling aan het SER-advies24 en het kabinetsstandpunt daarover25. Voorlichting over de werking van het stelsel van de arbeidsgerelateerde zorg is gestart. De Tweede Kamer is geïnformeerd over een aantal toegezegde onderzoeksresultaten26. Deze betreffen de bevordering van de instroom in de bedrijfsartsenopleiding, de kennisinfrastructuur arbeid en zorg, en de positie van de klinisch arbeidsgeneeskundige. Met sociale partners zijn eerste gesprekken gevoerd over initiatieven en mogelijkheden van sectorale en regionale arrangementen.

• • Combineren van arbeid en zorg

  In 2015 is de Wet modernisering regelingen voor verlof en arbeidstijden in werking getreden27. De wet ziet op (gewijzigde) bepalingen over verlof rond de geboorte en adoptie van kinderen en het kortdurend en langdurend zorgverlof. Over het gebruik van deze verlofregelingen na modernisering van de wetgeving zijn nog geen jaargegevens bekend. Van de mogelijkheid om de laatste periode van het bevallingsverlof flexibel op te nemen zal de Minister binnen 3 jaar na inwerkingtreding van de wet aan de Tweede Kamer een verslag doen toekomen over de doeltreffendheid en werking hiervan in de praktijk.

Tabel 1.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 1 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	11.303	16.545	15.444	17.072	– 1.628
Uitgaven	18.760	15.692	12.083	14.103	17.487	17.150	337
Subsidies	5.889	4.407	1.883	2.090	3.558	4.665	– 1.107
Opdrachten	12.663	11.082	10.015	11.823	13.737	11.109	2.628
Bekostiging	208	203	185	190	192	203	– 11
Bijdrage aan andere begrotingen	0	0	0	0	0	1.173	– 1.173
Ontvangsten	28.896	29.422	30.722	29.545	22.203	33.748	– 11.545

A. Subsidies en opdrachten

Binnen het artikel heeft een budgettair neutrale herschikking plaatsgevonden van subsidies naar opdrachten. Hierdoor valt het subsidiebudget lager uit en het opdrachtenbudget hoger. Daarnaast is het opdrachtenbudget verhoogd vanwege kosten voor het EU-voorzitterschap en de communicatie rondom de invoering van de Wet Werk en Zekerheid. Dit is afgedekt door een budgettair neutrale herschikking binnen de SZW-begroting. De budgetten zijn volgens plan besteed.

B. Bekostiging

De gerealiseerde uitgaven voor de bekostiging van de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen komen nagenoeg overeen met de begrote uitgaven.

C. Bijdrage aan andere begrotingen

De bijdragen aan andere begrotingen zijn gerealiseerd via budgetoverheveling naar het Ministerie van EZ (€ 0,2 miljoen) in verband met onder andere de bijdrage voor het college voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en naar het Ministerie van VWS (€ 0,9 miljoen) in verband met onder andere de jaarlijkse bijdrage aan de Gezondheidsraad. De uitgaven worden door de desbetreffende departementen in hun jaarverslag verantwoord.

D. Ontvangsten

Gezond en veilig werken

Tabel 1.2 Kerncijfers gezond en veilig werken

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Arbeidsongevallen onder werknemers dat verzuim tot gevolg heeft (%)1 2	2,7	1,7	1,4
Ziekteverzuim (%)3	3,9	3,8	3,9
Aantal incidenten met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen4	3	4	2
Naleving zorgplicht Arbowet (%)5	–	79	–

Arbeidsverhoudingen en voorwaarden

De ontwikkeling van het aantal werknemers dat onder een cao valt, kan deels worden toegeschreven aan cao’s die in het ene jaar wel, en het andere jaar geen actuele looptijd kennen, en deels aan cao’s waaronder het ene jaar meer dan wel minder werknemers vallen dan in het andere jaar.

Tabel 1.3 Kerncijfers arbeidsverhoudingen en voorwaarden

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Aantal werknemers onder cao1 (x 1.000, ultimo)	5.895	5.486	5.500
• waarvan direct gebonden bedrijfstak- en ondernemings-cao’s	5.260	4.850	4.743
• waarvan gebonden door algemeen verbindend verklaring	635	636	757
Aantal verleende tewerkstellingsvergunningen (twv) (x 1.000, ultimo)2 3	8,8	7,2	7,0

Handhaving

Tabel 1.4 Kerncijfers handhaving1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Aantal inspecties en onderzoeken arbeidsomstandigheden	17.994	17.134	16.288
Percentage inspecties waarbij overtreding arbeidsomstandigheden is vastgesteld	65	60	49
Aantal inspecties en onderzoeken binnen bedrijven die vallen onder het Besluit risico’s zware ongevallen (Brzo) 2015	447	453	350
Percentage inspecties waarbij overtreding Brzo is vastgesteld	38	43	43
Aantal inspecties Wav, WML of Waadi	4.930	5.054	4.500
Percentage inspecties waarbij overtreding Wav, WML of Waadi is vastgesteld	25	19	26
Programmarapportages Werk en Inkomen	6	6	5
Overige producten Werk en Inkomen	21	10	17
Opsporing: aantal afgeronde opsporingsonderzoeken	67	65	72
Opsporing: aantal bij het OM aangemelde verdachten	181	221	169
Opsporing: vastgesteld nadeel (x € 1 mln)	35	32	66

Uitgebreide informatie over de Inspectie SZW treft u aan in haar Jaarverslag 2015 (www.inspectieszw.nl).

Mobiliteitsbonus arbeidsgehandicapten en oudere uitkeringsgerechtigden

Om duurzame inzetbaarheid te vergroten en te zorgen dat minder mensen langs de kant blijven staan zijn er mobiliteitsbonussen voor het in dienst houden en in dienst nemen van oudere uitkeringsgerechtigden en arbeidsgehandicapten. Het gebruik is in 2015 aanmerkelijk hoger dan in eerdere jaren. Wel blijft de realisatie nog achter bij de raming ten tijde van de begroting 2015.

Premiekorting jongeren

In 2014 is een tijdelijke premiekorting jongeren geïntroduceerd voor maximaal twee jaar. De instroom in de regeling is inmiddels beëindigd. Lopende gevallen lopen nog door tot uiterlijk 1 januari 2018. Met deze maatregel werd uitwerking gegeven aan de afspraak uit de begrotingsafspraken 2014 om de arbeidsmarkt voor jongeren te versterken met een premiekorting. De realisatie van de uitgaven aan premiekorting jongeren blijft achter bij de raming. Dit wordt grotendeels verklaard door de relatief strenge voorwaarden bijvoorbeeld ten aanzien van het contract dat jongeren krijgen, het aantal uren dat jongeren per week werken en het gegeven dat alleen uitkeringsgerechtigde jongeren gebruik mochten maken van deze regeling. Deze voorwaarden waren er op gericht dat de middelen zo efficiënt mogelijk besteed worden, ondersteuning komt dan namelijk terecht bij de groep die dit extra duwtje in de rug het hardst nodig heeft.

Werkbonus

In 2013 is de gewijzigde werkbonus ingevoerd. Deze is van toepassing voor werkenden die bij aanvang van het kalenderjaar een leeftijd hebben van minimaal 60 en maximaal 63 jaar. Per 1 januari 2015 is de werkbonus in lijn met de begrotingsafspraken 2014 voor nieuwe gevallen afgeschaft doordat de leeftijdgrens van 60 jaar vanaf 1 januari 2015 jaarlijks met 1 jaar wordt verhoogd. Hierdoor komen de uitgaven in 2015 € 80 miljoen lager uit dan in de begroting voorzien.

Laag BTW-tarief arbeidsintensieve diensten

Om de werkgelegenheid binnen sectoren met arbeidsintensieve diensten te ondersteunen geldt er binnen de omzetbelasting een verlaagd BTW-tarief van 6 procent voor arbeidsintensieve diensten (onder andere kappers en fietsenmakers). Door de herziening van de Nationale Rekeningen van het CBS komen de fiscale uitgaven hoger uit. De herziening heeft geleid tot een technische bijstelling van de meeste belastinguitgaven in de BTW. Door nieuwe en verbeterde bronnen en door nieuwe ramingen zijn de consumptieve bestedingen door het CBS opwaarts bijgesteld.

Tabel 1.5 Fiscale uitgaven (lopende prijzen x € 1 mln)1

	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Mobiliteitsbonus arbeidsgehandicapten en oudere uitkeringsgerechtigden	197	183	245	293	320	359	– 39
Premiekorting jongeren	0	0	0	5	18	125	– 117
Premievrijstelling oudere werknemers	652	487	254	157	47	50	– 3
Werkbonus	150	150	150	70	47	127	– 80
Overgangsregeling voor de levensloopregeling	0	0	0	15	15	15	0
Levensloopverlofkorting	5	8	161	13	17	18	– 1
Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid	1	1	2	2	2	2	0
Laag BTW-tarief arbeidsintensieve diensten	580	470	667	734	765	627	138

2. Bijstand, Toeslagenwet en Sociale Werkvoorziening inclusief aanpak jeugdwerkloosheid

De overheid ondersteunt bij het vinden van werk en biedt inkomensondersteuning en aangepaste arbeid aan hen die dat echt nodig hebben.

Wie kan werken, moet dat ook doen. Dit is in de eerste plaats in het belang van de betrokkene zelf: werk zorgt voor economische en financiële zelfstandigheid, draagt bij aan het gevoel van eigenwaarde en biedt kansen om volop mee te doen in de samenleving. De overheid streeft naar een transparant en activerend sociale-zekerheidsstelsel dat mensen enerzijds de zekerheid biedt van een adequaat vangnet als dat echt nodig is, en dat hen anderzijds prikkelt om (weer) aan het werk te gaan als dat kan.

Mensen hebben de verantwoordelijkheid om in het eigen inkomen te voorzien en nemen daartoe zelf het initiatief. Alleen als het vinden van werk op eigen kracht niet lukt, helpt de overheid hierbij door ondersteuning bij re-integratie of beschut werk aan te bieden. Aan mensen die (tijdelijk) niet in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien biedt de overheid een sociaal vangnet in de vorm van bijstand. Daarbij streeft de overheid er in de vormgeving naar om het aantal loketten waar uitkeringsgerechtigden mee te maken hebben te beperken.

De werkloosheid, ook onder jongeren, is nog altijd fors. Daarom is het in 2015 van belang geweest dat er voldoende vacatures, stageplaatsen en leerwerkbanen voor jongeren beschikbaar kwamen. De Aanpak Jeugdwerkloosheid, zoals toegelicht in de beleidsagenda, is daarom in 2015 hoog op de agenda blijven staan.

De overheid biedt inwoners van Caribisch Nederland waar nodig re-integratieondersteuning en inkomensondersteuning op grond van de Onderstandsregeling.

De Minister stimuleert het vinden van werk door toevoeging van de re-integratiemiddelen van de Wwb, nieuwe instroom Wajong en de Wsw aan de integratie-uitkering sociaal domein en loonkostensubsidies. De Minister financiert de inkomensondersteuning en loonkostensubsidies met uitkeringsregelingen. Hij28 is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van de hoogte van de algemene bijstandniveaus;

• • Het ter beschikking stellen aan en verdelen van middelen onder gemeenten voor de inkomensvoorziening en de loonkostensubsidies vanuit de Participatiewet, IOAW, IOAZ en Bbz;

• • Het houden van systeemtoezicht;

• • De budgetmutaties van het gebundeld participatiebudget, dat onderdeel uitmaakt van de integratie-uitkering sociaal domein, en de verdeling daarvan die aansluit bij de gedecentraliseerde taak;

• • Het terugvorderen van onrechtmatig bestede middelen van het participatiebudget en het terugvorderen van middelen van niet-gerealiseerde plekken in de Wsw over de uitvoeringsjaren tot en met 2014;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door de SVB (AIO, bijstand buitenland) en het UWV (TW);

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

Het in de begroting 2015 voorgenomen beleid is grotendeels gerealiseerd of ligt op schema.

Per 1 januari 2015 is de Wet maatregelen Wet werk en bijstand en enkele andere wetten in werking getreden. Met deze wet wordt de bijstand meer activerend en wordt tegelijkertijd het vangnetkarakter versterkt. Onder andere is de kostendelersnorm ingevoerd, het armoede- en schuldenbeleid geïntensiveerd en zijn de verplichtingen en maatregelen geharmoniseerd. Na inwerkingtreding is gebleken dat de wetgeving over de kostendelersnorm in de Participatiewet enkele omissies bevatte. Deze omissies zijn gerepareerd via de Verzamelwet SZW 2016 (inwerkingtreding 1 januari 2016) en gemeenten zijn opgeroepen om te anticiperen op een van de omissies om te voorkomen dat een kleine groep bijstandsgerechtigden minder bijstand zou ontvangen dan beoogd. In het Regeerakkoord is afgesproken te investeren in het tegengaan van armoede en schulden (€ 100 miljoen per jaar). Vanaf 2015 gaat € 90 miljoen daarvan naar gemeenten. Zij zijn primair verantwoordelijk voor het armoede- en schuldenbeleid. Na een oproep daartoe van de Staatssecretaris van SZW, zetten gemeenten dit geld met name in voor het versterken van een preventieve aanpak en voor kinderen die onvoldoende kunnen meedoen. Daarnaast zijn middelen beschikbaar gesteld aan maatschappelijke organisaties voor landelijke projecten op het terrein van armoede en schulden.

Voor de verdeling van de budgetten voor bijstandsuitkeringen en loonkostensubsidies onder gemeenten is in 2015 voor het eerst gebruik gemaakt van het door het Sociaal en Cultureel Planbureau ontwikkelde multiniveau-model. Om de financiële risico’s hiervan te beperken en gemeenten de tijd te geven zich aan te passen aan het nieuwe model is voorzien in een overgangsregeling en een eenvoudig en soepel vangnet. In totaal is in 2015 € 5,6 miljard verdeeld. Na de introductie van het verdeelmodel zijn enkele onjuistheden in de toepassing van het verdeelmodel gebleken30. Deze onjuistheden ter grootte van € 28,8 miljoen zijn gecorrigeerd ten laste van het Rijk. Direct na de budgetverdeling van 2015 is een traject gestart om te bezien of het model verder verbeterd kan worden. Dit heeft geleid tot enkele verbeteringen die zijn doorgevoerd ten behoeve van de budgetverdeling voor 2016.

In 2015 is geregeld dat met ingang van 2016 het Gemeentefonds is aangepast, waarbij het gewicht van de maatstaf bijstandontvangers is verlaagd. Het effect hiervan is dat de eerder gebleken demping van de met de Participatiewet beoogde prikkelwerking wordt geneutraliseerd.

In 2015 heeft de in 2014 ingezette daling van de (seizoengecorrigeerde) jeugdwerkloosheid zich voortgezet. Een deel van de jongeren blijft echter lang werkloos. Dit geldt met name voor uitkeringsgerechtigde jongeren, jongeren zonder startkwalificatie en migrantenjongeren. In de twee jaar dat Mirjam Sterk als ambassadeur Aanpak Jeugdwerkloosheid optrad is veel gebeurd. De problematiek is echter nog niet opgelost. Op 31 maart 2015 is daarom de agenda Aanpak Jeugdwerkloosheid 2015–2016 gepresenteerd, waarin de ambities voor deze twee jaar zijn opgenomen. Hierbij is ingezet op de volgende vier speerpunten: Loopbaanleren (OCW heeft hierbij het voortouw), Matchen op werk, City Deal en de Werkgeversaanpak. De Tweede Kamer is per brief op 29 november 2015 geïnformeerd over de voortgang per speerpunt.

Op 31 december 2015 waren 22 derde-tranchesectorplannen goedgekeurd voor co-financiering. Met deze plannen wordt beoogd voor 16.498 personen op van-werk-naar-werk- of van-werkloosheid-naar-werk-trajecten richting een nieuwe werkgever te starten. Beoogd wordt hiermee 14.632 personen te plaatsen bij een nieuwe werkgever. Per 17 november 2015 is de Tweede Kamer over de voortgang van de sectorplannen geïnformeerd. Door bijstellingen van de oorspronkelijk goedgekeurde plannen en het niet volledig benutten van het voor de derde tranche beschikbare budget is een totaalbedrag van € 150 miljoen over meerdere jaren beschikbaar gekomen. € 30 miljoen hiervan is in 2015 via een decentralisatie-uitkering aan de arbeidsmarktregio’s beschikbaar gesteld gericht op herstructurering van de WSW (zie ook onderdeel C. Subsidies). De resterende € 120 miljoen wordt gebruikt voor maatregelen en initiatieven passend bij de oorspronkelijke doelstelling van de sectorplannen. Hiervoor wordt ook verwezen naar de paragraaf beleidsprioriteiten. De Tweede Kamer is in meer detail geïnformeerd bij brief van 27 november 2015.

Tabel 2.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 2 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	10.660.968	6.333.698	913.0021	6.457.735	– 5.544.7331
waarvan garantieverplichtingen	–	–	– 125	– 617	– 338	–	–
Uitgaven	8.983.232	9.146.831	9.751.058	9.732.855	6.506.062	6.529.723	– 23.661
Inkomensoverdrachten	8.931.026	9.137.711	9.741.716	9.653.128	6.427.252	6.289.079	138.173
Macrobudget Participatiewetuitkeringen2	4.093.690	4.981.875	5.667.195	5.736.429	5.623.935	5.512.013	111.922
Participatiebudget	1.698.565	994.553	865.936	694.832	1.394	0	1.394
WSW	2.341.807	2.371.638	2.381.490	2.389.997	17.459	21.003	– 3.544
TW	425.875	482.882	540.135	555.000	484.700	465.620	19.080
AIO	222.916	213.000	213.450	208.000	234.062	237.042	– 2.980
Bijstand zelfstandigen	145.448	90.886	70.952	66.216	62.311	50.205	12.106
Repatriëringsregeling	–	–	–	5	10	0	10
Bijstand buitenland	1.657	1.723	1.600	1.400	1.503	1.600	– 97
Onderstand (Caribisch Nederland)	819	743	958	1.249	1.878	1.071	807
Re-integratie (Caribisch Nederland)	249	411	0	0	0	525	– 525
Garanties	387	1.005	928	0	221	300	– 79
Subsidies	0	0	4.408	77.047	76.890	219.438	– 142.548
Opdrachten	51.515	7.811	3.702	2.376	1.238	20.602	– 19.364
Bekostiging	304	304	304	304	354	304	50
Nibud	304	304	304	304	304	304	0
ZonMw	0	0	0	0	50	0	50
Bijdrage aan ZBO's/RWT's	0	0	0	0	107	–	107
ZonMw	0	0	0	0	107	–	107
Ontvangsten	1.035.542	337.745	111.947	106.277	62.676	500	62.176

A. Inkomensoverdrachten

A1. Macrobudget participatiewetuitkeringen31

Tabel 2.2 Extracomptabel overzicht Macrobudget participatiewetuitkeringen (x € 1.000)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Macrobudget participatiewetuitkeringen	5.667.195	5.736.429	5.623.935	5.512.013	111.922
Correctie verdeelmodel			28.774	0	28.774
Algemene bijstand en loonkostensubsidies1	5.425.510	5.468.713	5.276.757	5.217.069	58.888
IOAW	189.116	212.997	258.906	239.711	19.195
IOAZ	24.168	25.201	27.784	25.714	2.070
Bbz-levensonderhoud (startende ondernemers)	28.400	29.518	31.513	29.518	1.995

Participatiewet

De Wet werk en bijstand (Wwb) heeft met de «Invoeringswet Participatiewet» als citeertitel «Participatiewet» gekregen. De Participatiewet voorziet in een sociaal vangnet voor personen die niet zelfstandig in hun bestaan kunnen voorzien. Het macrobudget participatiewetuitkering voorziet in de middelen voor bijstandsuitkeringen en loonkostensubsidies. Het macrobudget participatiewetuitkering omvat ook de middelen voor IOAW, IOAZ en Bbz levensonderhoud startende ondernemers en wordt als gebundelde uitkering over de gemeenten verdeeld.

Budgettaire ontwikkelingen

Ten opzichte van het oorspronkelijke gehanteerde verdeelmodel heeft een correctie (€ 29 miljoen) plaatsgevonden. Deze correctie is alleen aan die gemeenten gegeven die er voordeel van hebben. In 2015 zijn de gerealiseerde uitgaven aan algemene bijstand en loonkostensubsidies per saldo € 59 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. De uitgaven aan de bijstand zijn opwaarts bijgesteld met name als gevolg van hoger uitgevallen realisaties in 2014 (€ 54 miljoen). Meer mensen bleken in 2014 recht te hebben op een uitkering. Via de reguliere systematiek van het macrobudget werken realisaties in 2014 volledig door in het budget van het uitvoeringsjaar. De uitgaven zijn voorts hoger uitgevallen vanwege de doorwerking van de gestegen lonen en prijzen (€ 9 miljoen) en door Rijksbeleid (€ 23 miljoen). De effecten van het Rijksbeleid hebben betrekking op de versoepeling van de Fraudewet, de compensatie voor het effect van de Wet hervorming kindregelingen op de berekening van de alimentatie en op de aanpassingen van enkele andere wetten. Tegenover deze verhogingen staat een neerwaarts effect van € 26 miljoen. De meevallende economische ontwikkeling ten opzichte van de eerdere verwachting heeft namelijk geleid tot minder bijstandsuitkeringen.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het volume van de Participatiewet is als gevolg van hogere realisaties in 2014 per saldo iets hoger dan het verwachte volume ten tijde van de opstelling van de begroting 2015.

Tabel 2.3 Kerncijfers WWB/Participatiewet1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 20152	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume WWB/Participatiewet (x 1.000 huishoudens, jaargemiddelde)	347	371	383	378	5
Volume WWB/Participatiewet (x 1.000 huishoudens, ultimo)	359	377	388	–3	–
• waarvan verblijfsduur minder dan 1 jaar	98	96	94	–3	–
• waarvan verblijfsduur 1 tot 5 jaar	150	162	169	–3	–
• waarvan verblijfsduur 5 jaar of meer	111	118	125	–3	–

In het sociaal akkoord is een banenafspraak gemaakt met als doel in de komende jaren 125.000 arbeidsbeperkten extra aan het werk te helpen. Als blijkt dat de aantallen niet worden gehaald, dan kan na overleg met sociale partners en gemeenten de quotumheffing in werking treden. Het eerste beoordelingsmoment of de quotumheffing in werking dient te treden vindt in 2016 plaats over 2015. Indien bij deze beoordeling blijkt dat de banenafspraak niet is gerealiseerd, dan kan de quotumheffing na overleg met sociale partners en gemeenten geactiveerd worden. Deze beoordeling vindt afzonderlijk plaats voor zowel de markt als voor de overheid. In tabel 2.4 zijn de afspraken over de cumulatief te realiseren extra aantallen in 2015 opgenomen. Het gaat om extra banen ten opzichte van het aantal al aanwezige banen op de peildatum 1 januari 2013.

Tabel 2.4 Indicatoren banenafspraak

	Realisatie 20151	Streefwaarde Begroting 20152	Verschil 2015
Cumulatief aantal extra banen arbeidsbeperkten marktsector t.o.v. nulmeting op 1-1-2013	–	6.000	–
Cumulatief aantal extra banen arbeidsbeperkten overheid t.o.v. nulmeting op 1-1-2013	–	3.000	–

Tabel 2.5 Kerncijfers re-integratie1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Personen met een re-integratievoorziening (x 1.000, ultimo)1	162	170	1662
Personen die werken met een re-integratievoorziening (x 1.000, ultimo)1	35	37	352
Personen met een loonkostensubsidie Participatiewet (x 1.000, ultimo)3	–	–	0,52
Aantal door bijstandsontvangers/niet-uitkeringsgerechtigden gestarte banen na re-integratie (x 1.000)4	56	47	24

Handhaving

De cijfers op het gebied van fraude en handhaving in de WWB laten een stabiel beeld zien.

Tabel 2.6 Kerncijfers WWB (fraude en handhaving)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Preventie1
Gepercipieerde detectiekans (%)	–2	80	82
Kennis van de verplichtingen (%)	–2	88	90
Opsporing3
Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)	4,9	11	11
Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln)	20	62	66
Incassoratio3
Incassoratio 2013 (%)	16	22	23
Incassoratio 2014 (%)	–4	12	15
Incassoratio 2015 (%)	–4	–4	12

Wetten inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) en gewezen zelfstandigen (IOAZ)

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven aan de IOAW en de IOAZ zijn samen € 21 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. De ontwikkeling van de werkloosheid werkt met meer vertraging dan bij de begrotingsopstelling geraamd door in de uitgaven aan de IOAW. Hierdoor krijgen meer voormalig WW-gerechtigden een IOAW-uitkering dan in de begroting 2015 is geraamd.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 2.7 Kerncijfers IOAW en IOAZ1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 20152	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume IOAW (x 1.000 huishoudens, jaargemiddelde)	13	16	19	17	2
Volume IOAZ (x 1.000 huishoudens, jaargemiddelde)	1,5	1,7	1,7	1,6	0,1

A2. Wet sociale werkvoorziening (Wsw)

De Wsw heeft tot doel het scheppen van aangepaste werkgelegenheid voor personen die wel graag willen werken, maar dit niet onder normale arbeidsomstandigheden kunnen doen. De Wsw biedt zowel de mogelijkheid tot werken in een beschutte omgeving als tot begeleid werken bij reguliere werkgevers.

Budgettaire ontwikkelingen

De middelen voor de WSW maken vanaf 2015 deel uit van de integratie-uitkering sociaal domein op de Gemeentefondsbegroting32. De in tabel 2.1 opgenomen middelen zijn gereserveerd voor de afwikkeling van de bonus begeleid werken over het jaar 2013. Er is ruim € 3,5 miljoen minder uitgegeven aan de bonus begeleid werken dan begroot. De gemeenten hebben daarmee het overgrote deel van de geraamde plekken voor begeleid werken gerealiseerd.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 2.8 Kerncijfers Wsw1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 20152
Werknemersbestand (x 1.000 personen, ultimo)	102	103	96
Detacheringen als percentage van het totaal aantal arbeidsplaatsen (%)	30	30	35
Aantal gerealiseerde plaatsen in begeleid werken als percentage van het totaal aantal arbeidsplaatsen (%)	6,2	6,5	6,6

A3. Toeslagenwet (TW)

De TW vult sociale verzekeringsuitkeringen aan tot het relevante sociaal minimum als het totale inkomen (excl. TW-uitkering) van de uitkeringsgerechtigde en diens eventuele partner daaronder ligt.

Budgettaire ontwikkelingen

De gerealiseerde uitgaven voor de TW zijn € 19 miljoen hoger dan begroot. Dit is voor € 4 miljoen veroorzaakt door aanpassing van de TW-normen voor gestegen lonen en prijzen. Het aantal TW-gerechtigden lag enigszins hoger dan geraamd, met name omdat het aantal toeslagen op de WAO-uitkeringen hoger is uitgekomen. Als gevolg hiervan zijn de TW-uitgaven € 1 miljoen hoger. Daarnaast zijn de TW-uitgaven € 8 miljoen hoger als gevolg van de onderschatting van de uitgaven samenhangend met de afschaffing van de alleenstaande oudernorm. De resterende € 6 miljoen wordt veroorzaakt doordat het aantal duurdere aanvullingen (o.a. op de WAO) hoger is uitgevallen dan geraamd, terwijl het aantal goedkopere aanvullingen (o.a. op Wajong) lager is dan geraamd.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 2.9 Kerncijfers TW1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Gemiddeld jaarvolume TW (x 1.000 uitkeringsjaren)	200	205	198	197	1
Gemiddelde toeslag per jaar (x € 1)	2.700	2.707	2.448	2.353	95

Handhaving

Door de inkomensverrekening van de Wet Werk en Zekerheid (Wwz), sinds 1 juli 2015, vallen het aantal geconstateerde overtredingen en het totaal benadelingsbedrag in 2015 lager uit dan in 2014. De incassoratio’s laten een stabiel beeld zien.

Tabel 2.10 Kerncijfers TW (fraude en handhaving)1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Opsporing
Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)	2,5	2,6	1,9
Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln)	9,1	7,2	5,8
Terugvordering
Incassoratio 2013 (%)	16	35	47
Incassoratio 2014 (%)	–2	15	39
Incassoratio 2015 (%)	–2	–2	18

A4. Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen (AIO)

Ouderen met een onvolledig AOW-pensioen kunnen recht hebben op bijstand. Deze aanvullende bijstand heet AIO en kan worden aangevraagd bij de SVB.

Budgettaire ontwikkelingen

De realisatie van de uitgaven komt nagenoeg overeen met de begrote uitgaven. Het volume in de AIO valt lager uit dan geraamd doordat het effect van de verhoging van de AOW-leeftijd groter is dan waar bij de begrotingsraming rekening mee is gehouden. De gemiddelde hoogte van de AIO-uitkering is hoger uitgekomen dan verwacht, waardoor de realisatie van de uitkeringslasten in lijn is met de begroting 2015.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 2.11 Kerncijfers AIO1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 20152	Begroting 2015	Verschil 2015
Aantal huishoudens AIO (x 1.000, jaargemiddelde)	39	40	40	45	– 5

Handhaving

De kerncijfers voor preventie laten een stabiel beeld zien. Sinds 2013 vindt themaonderzoek plaats naar buitenlands vermogen en buitenlands verblijf. Dit onderzoek kan mogelijk een verklaring zijn voor de lichte stijging van de gepercipieerde detectiekans en de kennis van de verplichtingen door het vergrote bewustzijn van mensen op deze thema’s. Daarbij kan dit de stijging van het aantal geconstateerde overtredingen verklaren. Terwijl het aantal overtredingen stijgt, daalt het gemiddelde benadelingsbedrag ten opzichte van 2013. Voor dit laatste is geen verklaring. Een rol kan spelen dat bij in absolute zin kleine aantallen, zoals bij de AIO, enkele gevallen met hoge bedragen grote invloed hebben gehad op het gemiddelde. De incassoratio 2013 vertoont in het tweede jaar een mate van stijging die bij de incassoratio 2014 in het tweede jaar niet te zien is. Hiervoor is geen verklaring. Mogelijk speelt ook hier een rol dat bij kleine aantallen de aflossing van enkele grote terugvorderingen meer dan evenredige invloed heeft op de incassoratio.

Tabel 2.12 Kerncijfers AIO (fraude en handhaving)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Preventie1
Gepercipieerde detectiekans (%)	–2	73	75
Kennis van de verplichtingen (%)	–2	84	87
Opsporing3
Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)	0,2	0,3	0,5
Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln)	1,9	1,7	2,2
Terugvordering3
Incassoratio 2013 (%)	12	42	49
Incassoratio 2014 (%)	–4	9,2	19
Incassoratio 2015 (%)	–4	–4	14

A5. Bijstand zelfstandigen (Bbz 2004)

Startende ondernemers en gevestigde zelfstandigen kunnen – onder voorwaarden – voor financiële ondersteuning een beroep doen op het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004. Met dit besluit wordt beoogd kansrijke vanuit een uitkering startende ondernemers en zelfstandigen met tijdelijke financiële moeilijkheden in staat te stellen hun werkzaamheden te starten dan wel voort te zetten. De bijstand kan worden verstrekt als krediet voor bedrijfskapitaal of voor gevestigde ondernemers om te voorzien in de kosten van levensonderhoud.

Budgettaire ontwikkelingen

De gerealiseerde uitgaven zijn € 12 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. De bijstandsuitgaven kunnen per gemeente van jaar op jaar sterk wisselen. Gevolg daarvan is dat een aantal gemeenten te weinig voorschot ontvangt en een ander aantal te veel en dat leidt tot nabetalingen respectievelijk terugontvangsten; zie ook onder G. Ontvangsten. Hiermee rekening houdend is per saldo door de gemeenten samen ongeveer € 3 miljoen minder aan bijstand voor zelfstandigen besteed dan begroot.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 2.13 Kerncijfers Bbz1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 20152	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume Bbz (x 1.000 huishoudens, jaargemiddelde)	4,1	4,1	3,9	4,1	– 0,2

A6. Repatriëringsregelingen

Aan de repatriëring van Nederlanders uit Zuid-Soedan is in 2015 bijna € 10.000 besteed.

A7. Bijstand Buitenland

Verlening van bijstand aan een in het buitenland gevestigde Nederlander wordt alleen nog voortgezet ingeval het recht op uitkering vóór 1 januari 1996 is vastgesteld. Sinds 1996 zijn er dus geen nieuwe rechthebbenden en neemt het aantal rechthebbenden langzaam af.

Budgettaire ontwikkelingen

De realisatie van de uitgaven is bijna € 0,1 miljoen lager dan de begrote uitgaven als gevolg van lagere voorschotten en een afnemend aantal gerechtigden.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 2.14 Kerncijfers Bijstand Buitenland1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume bijstand buitenland (x 1.000 gerechtigden, ultimo)	0,2	0,2	0,2	0,2	0

A8. Onderstand en re-integratie Caribisch Nederland

De overheid biedt aan inwoners van Caribisch Nederland inkomensondersteuning op grond van de Onderstand en waar nodig re-integratieondersteuning.

Budgettaire ontwikkelingen

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 2.15 Kerncijfers Caribisch Nederland1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume Onderstand Caribisch Nederland (x 1.000 huishoudens, ultimo)	0,3	0,4	0,45	0,31	0,14

B. Garanties

Dit betreft de garantstelling voor de borgstellingsregeling (pilot zelfstandigenbeleid). De toegang tot deze regeling is sinds 2011 beëindigd. De uitgaven hebben betrekking op de afwikkeling van garantieclaims en zijn € 79.000 lager dan begroot.

C. Subsidies

D. Opdrachten

Er is bijna € 19,4 miljoen minder uitgegeven dan begroot. Dat hangt samen met budgettair neutrale herschikkingen binnen de SZW-begroting (€ 11 miljoen), waarvan die naar subsidies de belangrijkste is. Verder hebben er diverse overboekingen naar andere departementen plaatsgevonden (€ 4,4 miljoen). Voor € 4 miljoen is sprake van onderuitputting. De overboekingen naar andere departementen hadden o.a. betrekking op aanpak Jeugdwerkloosheid, bevordering arbeidsinschakeling arbeidsbeperkten en activiteiten rond «Wijzer in geldzaken». De herschikkingen binnen de SZW-begroting hadden o.a. betrekking op (financiële) ondersteuning in het kader van de implementatie en uitvoering van de Participatiewet en de Wet bevordering arbeidsinschakeling arbeidsbeperkten. De concrete aanbestedingen hadden o.a. betrekking op beleidsterreinen armoede en schulden (ontwikkeling webtool beslagvrije voet, bijdrage week van het geld), aanpak jeugdwerkloosheid (leercirkels, experimenten werkexploiratie) en bevordering arbeidsinschakeling personen met psychosociale beperkingen.

E. Bekostiging

De realisatie van de uitgaven aan het Nibud is in overeenstemming met de begrote uitgaven. Aan uitvoeringskosten van ZonMw voor uitvoering van het kennisprogramma van SZW is € 50.000 besteed. Dit onderdeel van het instrument bekostiging was niet opgenomen in de begroting 2015.

F. Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s

Aan beleidsuitgaven voor uitvoering van het kennisprogramma van SZW door ZonMw is € 0,1 miljoen besteed. Dit instrument was niet opgenomen in de begroting 2015.

G. Ontvangsten

De gerealiseerde ontvangsten zijn ruim € 63 miljoen hoger dan begroot. De hogere ontvangsten hebben betrekking op terugbetaling van te hoge voorschotten inzake Rijksvergoedingen, zoals Bijstand zelfstandigen (€ 15,7 miljoen) en Toeslagenwet (€ 7,5 miljoen), algemene ontvangsten (€ 2,4 miljoen) en ontvangsten uit terugvorderingen in verband met onderrealisatie dan wel onrechtmatigheid bij de WSW (€ 18,7 miljoen) en de Wet Participatiebudget (€ 17,7 miljoen).

3. Arbeidsongeschiktheid

De overheid verzekert werknemers tegen de inkomensgevolgen van arbeidsongeschiktheid en stimuleert hen aan het werk te blijven of het werk te hervatten.

De overheid stimuleert met behulp van financiële prikkels voor zowel werknemers als werkgevers dat gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemers aan het werk blijven of weer aan het werk gaan. Daarnaast biedt de overheid gerichte re-integratieondersteuning aan gedeeltelijk arbeidsgeschikte werknemers die ondersteuning nodig hebben. De overheid kent daarbij een groot belang toe aan de eigen verantwoordelijkheid en het meewerken aan re-integratie door de gedeeltelijk arbeidsgeschikte.

Aan werknemers in Caribisch Nederland wordt met de Ongevallenverzekering (OV) een inkomensvoorziening geboden in geval van arbeidsongeschiktheid door een bedrijfsongeval.

De Minister stimuleert aan het werk blijven of het werk hervatten met een bijdrage voor re-integratieinspanningen aan het UWV. De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinancierde uitkeringsregelingen. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen regisseert de Minister. Hij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door het UWV;

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

Tot slot is in 2015 de manier waarop het UWV inkomsten verrekent in de WAO, WAZ en Wajong aangepast in het kader van de taakstelling op het UWV. Met deze aanpassing is het voor gerechtigden niet langer noodzakelijk op opgave te doen van hun inkomsten uit werk. Voor de inkomstenverrekening gaat het UWV sinds 1 juli 2015 uit van de inkomsten zoals deze zijn opgenomen in de polisadministratie. Deze maatregel was niet aangekondigd in de begroting 2015.

Tabel 3.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 3 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	593	616	703	604	99
Uitgaven	402	562	593	616	703	604	99
Inkomensoverdrachten	402	562	593	616	703	604	99
Ongevallenverzekering (Caribisch	402	562	593	616	703	604	99
Nederland)
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

Tabel 3.2 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 3 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Uitgaven	9.404.032	9.068.219	9.116.600	9.037.660	9.040.645	9.066.749	– 26.104
Inkomensoverdrachten	9.305.011	8.974.219	9.035.000	8.960.618	8.967.297	8.860.504	106.793
IVA	631.000	789.000	964.000	1.170.506	1.408.374	1.368.850	39.524
WGA	1.461.000	1.639.219	1.981.000	1.883.004	2.076.296	2.084.582	– 8.286
WGA eigen-risicodragers	–	–	–	327.000	334.781	363.748	– 28.967
WAO	6.930.000	6.294.000	5.872.000	5.387.175	4.975.807	4.878.619	97.188
WAZ	283.011	252.000	218.000	192.933	172.039	164.705	7.334
Bijdrage aan ZBO's/RWT's	99.021	94.000	81.600	77.042	73.348	98.940	– 25.592
Re-integratie WIA/WAO/WAZ	99.021	94.000	81.600	77.042	73.348	98.940	– 25.592
Nominaal	0	0	0	0	0	107.305	– 107.305
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

A. Inkomensoverdrachten

A1. Ongevallenverzekering (Caribisch Nederland)

Werknemers in Caribisch Nederland wordt in geval van een bedrijfsongeval een inkomensvoorziening geboden. De uitkering is hierbij gekoppeld aan het laatste loon van de werknemer. De SZW-unit bij de Rijksdienst Caribisch Nederland is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze regeling.

Budgettaire ontwikkelingen

De realisatie van de uitkeringen Ongevallenverzekering CN is € 0,1 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. Dit komt door het nadelige effect van de met 18% gestegen dollarkoers ten opzichte van de euro.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 3.3 Kerncijfers Ongevallenverzekering (Caribisch Nederland)1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume uitkeringen Ongevallenverzekering (x 1.000, ultimo)	<0,1	<0,1	<0,1	<0,1	<0,1

A2. Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)

De WIA geeft werknemers die na een wachttijd van twee jaar ten minste 35% arbeidsongeschikt zijn, recht op een uitkering. In de WIA staat werk voorop; het accent ligt op wat mensen wel kunnen. Tegelijkertijd is er sprake van inkomensbescherming.

De WIA bestaat uit twee uitkeringsregimes. De Inkomensverzekering voor volledig en duurzaam arbeidsongeschikten (IVA) verstrekt een loondervingsuitkering aan werknemers die duurzaam volledig arbeidsongeschikt zijn. Wie nog gedeeltelijk kan werken, dan wel niet duurzaam volledig arbeidsongeschikt is, krijgt een uitkering op basis van de Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA). De WIA wordt uitgevoerd door het UWV.

Inkomensvoorziening volledig en duurzaam arbeidsongeschikten (IVA)

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten IVA komen € 40 miljoen hoger uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 15 miljoen, in tabel 3.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie € 25 miljoen hoger dan begroot. Dit is met name het gevolg van een hoger dan verwacht volume, waardoor de uitkeringslasten € 18 miljoen hoger zijn uitgekomen dan begroot. Dit komt onder andere door een hoger dan verwachte doorstroom van WGA naar IVA. Hierdoor komt de tegemoetkoming arbeidsongeschikten iets hoger uit dan verwacht (€ 2 miljoen). De gemiddelde jaaruitkering komt ook iets hoger uit (€ 5 miljoen) dan begroot.

Beleidsrelevante kerncijfers

De kerncijfers IVA zijn gecombineerd met de kerncijfers WAO in tabel 3.4.

Regeling werkhervatting gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WGA) inclusief WGA eigen-risicodragers

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten WGA komen € 37 miljoen lager uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 34 miljoen, in tabel 3.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie € 71 miljoen lager dan begroot. Dit is met name het gevolg van een lager dan verwacht volume, waardoor de uitkeringslasten met circa € 66 miljoen lager zijn uitgekomen dan begroot. De instroom in de WGA is lager uitgekomen dan verwacht, en de doorstroom naar de IVA is hoger uitgekomen. De gemiddelde jaaruitkering komt iets lager uit (€ 4 miljoen), terwijl de tegemoetkoming arbeidsongeschikten iets lager uitkomt (€ 1 miljoen).

Beleidsrelevante kerncijfers

De kerncijfers WGA zijn gecombineerd met de kerncijfers WAO in tabel 3.4.

A3. Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO)

Werknemers die vóór 1 januari 2004 arbeidsongeschikt zijn geworden als gevolg van ziekte of gebrek hebben recht op een WAO-uitkering. De WAO is per 29 december 2005 vervangen door de WIA. De WAO blijft gelden voor mensen die op 1 januari 2004 al een WAO-uitkering ontvingen en voor mensen die binnen vijf jaar na het beëindigen van de WAO-uitkering opnieuw arbeidsongeschikt worden door dezelfde oorzaak. Hierdoor worden er nog slechts nieuwe WAO-uitkeringen toegekend bij herleving van een oud recht. De WAO wordt uitgevoerd door het UWV.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten WAO komen € 97 miljoen hoger uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 55 miljoen, in tabel 3.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie € 42 miljoen hoger dan begroot. De belangrijkste oorzaak is een hoger dan verwacht volume (€ 29 miljoen). Dit komt doordat de gemiddelde mate van arbeidsongeschiktheid in de WAO hoger is dan voorheen verwacht. Hierdoor valt het aantal volledige uitkeringen hoger uit dan verwacht. Het aantal uitkeringen zelf komt nagenoeg overeen met het aantal geraamde uitkeringen. Daarnaast valt de gemiddelde jaaruitkering hoger uit dan verwacht (€ 13 miljoen). De gerealiseerde uitgaven aan de ao-tegemoetkoming zijn bijna gelijk aan de begrote uitgaven.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 3.4 Kerncijfers IVA, WGA en WAO1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
IVA, WGA en WAO
Bestand in uitkeringen (x 1.000, ultimo)	560	553	545	548	– 3,0
• waarvan IVA	51	61	72	69	3,0
• waarvan WGA	135	148	158	164	– 6,0
• waarvan WAO	373	343	315	315	0,0
Bestand als percentage van de verzekerde populatie (%)	8,0	8,1	8,1	8,2	– 0,1
Instroom in uitkeringen (x 1.000)	38	38	36	39	– 3,0
• waarvan IVA	7,9	8,2	8,5	8,3	0,2
• waarvan WGA	29	29	27	30	– 3,0
• waarvan WAO	1,5	1,0	0,9	0,7	0,2
Instroomkans (%)	0,6	0,6	0,5	0,6	– 0,1
Uitstroom uit uitkeringen (x 1.000)	47	45	45	44	1,0
• waarvan IVA	4,2	4,9	6,2	6,3	– 0,1
• waarvan WGA	8,5	9,2	9,9	9,3	0,6
• waarvan WAO	35	31	29	29	0,0
Doorstroom van WGA naar IVA (x 1.000)	5,0	6,6	8,4	6,4	2,0
Uitstroomkans WAO + WIA (%)	7,8	7,6	7,6	8,0	– 0,4
WGA
Aandeel werkende WGA’ers met resterende verdiencapaciteit (%)	43	42	42	–2	–

Handhaving

De kerncijfers preventie laten een stabiel beeld zien ten opzichte van 2014. De kerncijfers opsporing wijzen op een lichte daling van het aantal geconstateerde overtredingen en het totaal benadelingsbedrag. De incassoratio’s laten een stabiel beeld zien.

Tabel 3.5 Kerncijfers IVA, WGA en WAO (fraude en handhaving)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Preventie1 2
Gepercipieerde detectiekans (%)	–	78	83
Kennis van de verplichtingen (%)	–	89	91
Opsporing3
Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)	1,7	1,8	1,7
Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln)	12	9,8	9,4
Terugvordering3
Incassoratio 2013 (%)	20	40	57
Incassoratio 2014 (%)	–4	20	49
Incassoratio 2015 (%)	–4	–4	22

A4. Wet op de arbeidsongeschiktheidsverzekering zelfstandigen (WAZ)

De WAZ is een verplichte verzekering voor zelfstandigen, beroepsbeoefenaren, directeuren-grootaandeelhouders en meewerkende echtgenoten tegen de inkomensgevolgen van langdurige arbeidsongeschiktheid. De WAZ is op 1 augustus 2004 ingetrokken. Sindsdien kunnen ondernemers zelf bepalen of zij de inkomensrisico’s al dan niet willen afdekken, bijvoorbeeld via een particuliere arbeidsongeschiktheidsverzekering. De WAZ blijft gelden voor zelfstandigen die op 1 augustus 2004 een uitkering ontvingen. De WAZ wordt uitgevoerd door het UWV.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten WAZ komen € 7 miljoen hoger uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 2 miljoen, in tabel 3.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie € 5 miljoen hoger dan begroot. Dit is met name het gevolg van een opwaartse bijstelling van de gemiddelde jaaruitkering (€ 5 miljoen).

Beleidsrelevante kerncijfers

Het gerealiseerde aantal WAZ-uitkeringen is gelijk aan het aantal geraamde WAZ-uitkeringen.

Tabel 3.6 Kerncijfers WAZ1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Bestand in uitkeringen (x 1.000, ultimo)	20	17	15	15	0

B. Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s

Re-integratie WIA/WAO/WAZ/ZW

Voor de re-integratie van uitkeringsgerechtigden in de WIA, WAO, WAZ en ZW zet het UWV middelen in voor de inkoop van trajecten en voorzieningen. Met ingang van 1 januari 2015 beschikt het UWV over één geïntegreerd taakstellend re-integratiebudget. De taakstellende budgetten voor de inzet van trajecten en voor de inzet van voorzieningen voor de re-integratieondersteuning van gedeeltelijk arbeidsgeschikten (WIA, WAO, WAZ, ZW en Wajong) zijn daarin samengevoegd. Het premiegefinancierde deel van het re-integratiebudget heeft betrekking op de WIA, WAO, WAZ en ZW. Het totaal van deze budgetten is opgenomen in tabel 4.4. Ze worden jaarlijks aan het UWV beschikbaar gesteld en door het UWV verantwoord via de reguliere rapportages. Ook is in tabel 4.4 een afzonderlijke reeks opgenomen voor de extra middelen voor activering binnen de oude Wajong die in het kader van de Participatiewet beschikbaar worden gesteld.

Budgettaire ontwikkelingen

Het UWV heeft circa € 26 miljoen minder uitgegeven dan begroot voor re-integratie WIA/WAO/WAZ/ZW. Dit bedrag is hoofdzakelijk het gevolg van lagere uitgaven voor de middelen beschikbaar voor de inkoop van voorzieningen. In overleg met het Ministerie van SZW raamt het UWV de verwachte inzet op voorzieningen en stuurt het UWV op de inzet van de overige beschikbare re-integratiemiddelen voor trajecten. De inkoop van voorzieningen hangt af van het aantal mensen met een arbeidshandicap dat aan de slag gaat en blijft. Sturen op uitputting van de beschikbare middelen voor voorzieningen is niet goed mogelijk. In 2015 zijn minder middelen voor voorzieningen ingezet dan geraamd. Daarnaast heeft het UWV beperkt minder trajecten ingekocht dan verwacht.

4. Jonggehandicapten

De overheid draagt zorg voor arbeidsondersteuning en een inkomensvoorziening voor jonggehandicapten.

De Wajong bestaat uit drie groepen die elk een eigen doelstelling hebben: de oude Wajong (tot 2010), de nieuwe Wajong (2010 tot 2015) en de Wajong2015. Het moment van instroom bepaalt tot welke groep iemand behoort. De doelgroep van de Wajong2015 bestaat uit mensen die duurzaam geen arbeidsmogelijkheden hebben. Zij hebben om medische of arbeidskundige redenen geen perspectief op een baan, ook niet met ondersteuning. De overheid heeft voor deze groep als doel te voorzien in een inkomensvoorziening. Voor de nieuwe Wajong (mensen die in de periode 2010 tot 2015 zijn ingestroomd) heeft de overheid als eerste doel de arbeidsparticipatie van Wajongers te bevorderen. Als zij perspectief hebben op het verrichten van arbeid staat voor deze Wajongers arbeidsondersteuning centraal. Als onderdeel van de arbeidsondersteuning kunnen zij zo nodig inkomensondersteuning aanvragen. In de oude Wajong staat inkomensbescherming voorop.

De Minister stimuleert het vinden van werk met een bijdrage voor re-integratieinspanningen aan het UWV en de REA-instituten. De Minister financiert de inkomensondersteuning via het verstrekken van uitkeringen. Hij35 is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen uit hoofde van de Wajong;

• • Het ter beschikking stellen van middelen voor het aan het werk helpen van mensen die arbeidsmogelijkheden hebben;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door het UWV.

Tabel 4.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 4 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	2.670.218	3.019.261	3.112.006	3.113.430	– 1.424
Uitgaven	3.309.562	2.465.446	2.670.218	3.019.261	3.112.006	3.113.430	– 1.424
Inkomensoverdrachten	3.138.036	2.313.856	2.543.218	2.912.311	3.003.506	2.961.225	42.281
Wajong	3.138.036	2.313.856	2.543.218	2.912.311	3.003.506	2.961.225	42.281
Bijdrage aan ZBO's/RWT's	171.526	151.590	127.000	106.950	108.500	152.205	– 43.705
Re-integratie Wajong	171.526	151.590	127.000	106.950	108.500	152.205	– 43.705
Ontvangsten	15.461	50.542	13.775	12.273	34.069	0	34.069

A. Inkomensoverdrachten

Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong)

De Wajong biedt inkomensondersteuning aan personen die voor het bereiken van de 18-jarige leeftijd arbeidsgehandicapt zijn geworden en geen arbeidsverleden hebben en aan jongeren die tijdens hun studie arbeidsongeschikt zijn geworden. De Wajong wordt uitgevoerd door het UWV.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten Wajong zijn € 42 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. Dit wordt voor € 28 miljoen verklaard door de indexering van de uitkering. Het restant (€ 14 miljoen) wordt verklaard door twee effecten met tegenovergestelde tekens. De instroom is iets lager dan geraamd, maar bestaat uit meer (her)instromers uit de oude Wajong (tot 2010) en de nieuwe Wajong (2010–2015) dan geraamd. Deze herinstromers zijn gemiddeld ouder en krijgen daardoor een hogere uitkering. Daarnaast is het prijseffect van het ouder worden van de bestaande populatie Wajongers iets groter dan verwacht.

Beleidsrelevante kerncijfers

Ten opzichte van de begroting 2015 is het volume van de Wajong 2015 lager uitgekomen. Dit is met name het gevolg van de lagere instroom van de Wajong 2015. De (netto) instroom in de oude en de nieuwe Wajong is iets hoger dan geraamd. Het aandeel werkende in de Wajong iets lager dan geraamd bij de begroting.

Tabel 4.2 Kerncijfers Wajong1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume Wajong totaal (x 1.000 uitkeringen, ultimo)	239	251	249	250	– 1
• waarvan oude Wajong (tot 2010)	187	184	181	179	2
• waarvan nieuwe Wajong (2010 tot 2015)	52	67	67	66	1
o waarvan werkregeling (%)	71	74	78	73	5
o waarvan studieregeling (%)	20	18	12	13	– 1
o waarvan duurzaam geen arbeidsmogelijkheden (%)	9	9	10	14	– 4
• waarvan Wajong 2015	–	–	1,3	5,0	– 3,7
Instroom Wajong totaal (x 1.000 uitkeringen)	18	17	4,5	6,0	– 1,5
Uitstroom Wajong totaal (x 1.000 uitkeringen)	5,5	5,7	6,4	6,0	0,4
Aandeel werkenden in de oude en nieuwe Wajong (%)	23	23	23	24	– 1

Handhaving

De kerncijfers voor de Wajong laten over het totaal een redelijk stabiel beeld zien. De kerncijfers opsporing zijn in 2015 nagenoeg gelijk aan 2014. Er zijn iets minder overtredingen geconstateerd, het gemiddelde bedrag per overtreding is daarentegen iets hoger. De incassoratio’s laten een stabiel beeld zien.

Tabel 4.3 Kerncijfers Wajong (fraude en handhaving)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Preventie1
Gepercipieerde detectiekans (%)	–	77	73
Kennis van de verplichtingen (%)	–	85	86
Opsporing2
Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)	1,3	1,5	1,2
Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln)	4,6	4,3	4,0
Terugvordering2
Incassoratio 2013 (%)	21	46	59
Incassoratio 2014 (%)	–3	23	50
Incassoratio 2015 (%)	–3	–3	18

B. Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s

Re-integratie Wajong

Voor de re-integratie van uitkeringsgerechtigden in de Wajong zet het UWV middelen in voor de inkoop van trajecten en voorzieningen. Met ingang van 1 januari 2015 beschikt het UWV over één geïntegreerd taakstellend re-integratiebudget. De taakstellende budgetten voor de inzet van trajecten en voor de inzet van voorzieningen voor de re-integratieondersteuning van gedeeltelijk arbeidsgeschikten (Wajong, WIA, WAO, WAZ en ZW) zijn daarin samengevoegd. Het premiegefinancierde deel van het re-integratiebudget heeft betrekking op de WIA, WAO, WAZ en ZW en wordt verantwoord in artikel 3. Het totaal van deze budgetten is opgenomen in tabel 4.4. Ze worden jaarlijks aan het UWV beschikbaar gesteld en door het UWV verantwoord via de reguliere rapportages. Ook is in tabel 4.4 een afzonderlijke reeks opgenomen voor de extra middelen voor activering binnen de oude Wajong die in het kader van de Participatiewet beschikbaar worden gesteld.

Budgettaire ontwikkelingen

Ten aanzien van het re-integratiebudget is € 44 miljoen minder uitgegeven dan begroot. Dit wordt gedeeltelijk veroorzaakt door een kasschuif van € 30 miljoen in 2015 naar € 10 miljoen in 2016 en 2017 en € 5 miljoen in 2018 en 2019 om beter aan te sluiten bij de financieringsbehoefte van re-integratieactiviteiten. Daarnaast zijn de additionele middelen (€ 10 miljoen) die in het kader van de herindeling voor de activering van de oude Wajongpopulatie beschikbaar zijn gesteld toegedeeld aan UWV dienstverlening (zie beleidsartikel 11). Het UWV zet deze middelen in voor oude Wajongers, nadat is vastgesteld dat zij arbeidsmogelijkheden hebben. Daarbij brengt het UWV de kansen en mogelijkheden van deze oude Wajongers in kaart en zet het UWV (extra) persoonlijke dienstverlening in om hen te begeleiden naar werk.

Tabel 4.4 Overzicht totaal re-integratiebudget1 (x € 1 mln)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Geïntegreerd taakstellend budget trajecten en voorzieningen	181	212	173	217	– 44
Middelen voor activering oude Wajong	0	0	0	20	– 20
REA-instituten	14	14	12	14	– 2
Totaal	195	226	185	251	– 66

C. Ontvangsten

De ontvangsten betreffen een terugbetaling van het UWV van teveel ontvangen middelen in 2014. Het voorschot dat in 2014 aan het UWV is overgemaakt met betrekking tot de Wajong en re-integratie Wajong bleek achteraf circa € 34 miljoen hoger te zijn dan de uitgaven van het UWV in dat jaar. Dit bedrag is in 2015 terugbetaald.

5. Werkloosheid inclusief aanpak ouderenwerkloosheid

De overheid beschermt werknemers tegen de financiële gevolgen van werkloosheid.

De overheid biedt werknemers die hun baan verliezen en geheel of gedeeltelijk werkloos worden, bescherming tegen het verlies aan loon als gevolg van werkloosheid. Zij kunnen daardoor bij werkloosheid een beroep doen op een uitkering die voorziet in een tijdelijk loonvervangend inkomen om de periode tussen twee banen te overbruggen. Hiervoor zijn werknemers verplicht verzekerd op grond van de Werkloosheidswet (WW). Werklozen van 60 jaar en ouder komen na afloop van hun WW-uitkering in aanmerking voor een vervolguitkering (IOW). Door middel van instrumenten als bijvoorbeeld de sollicitatieplicht, het passend werkaanbod en inkomensverrekening wordt bijgedragen aan een zo snel mogelijke werkhervatting.

De werkloosheid is, ook onder ouderen, opgelopen. De kansen voor oudere werkzoekenden om aan het werk te komen zijn, ten opzichte van andere werkzoekenden, relatief ongunstig. Daarom is het van belang de arbeidsparticipatie van oudere werklozen voldoende te blijven ondersteunen. De aanpak om de arbeidsmarktpositie van ouderen te versterken, zoals toegelicht in de beleidsagenda, is daarom in 2015 van kracht gebleven.

Als het totale inkomen van de uitkeringsgerechtigde WW of IOW en diens eventuele partner onder het sociaal minimum ligt, kan de uitkeringsgerechtigde een toeslag ontvangen tot dat sociaal minimum op grond van de Toeslagenwet (TW), zie beleidsartikel 2.

Werknemers in Caribisch Nederland ontvangen bij beëindiging van de dienstbetrekking anders dan door de schuld van de werknemer op grond van de Cessantiawet een eenmalige uitkering, te betalen door de werkgever. Als de werkgever wegens faillissement of surseance van betaling niet in staat is om de uitkering (tijdig) te betalen, neemt de overheid deze verplichting over.

De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinancierde uitkeringsregelingen. Daarnaast stimuleert de Minister met financiële instrumenten initiatieven die bijdragen aan de werking van de arbeidsmarkt. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen regisseert de Minister. Hij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

• • Het borgen van het activerend karakter van de regelingen en van hun bijdrage aan de werking van de arbeidsmarkt;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door het UWV;

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

De in de begroting 2015 beoogde beleidsresultaten 2015 zijn gerealiseerd. De naar aanleiding van het begrotingsakkoord 2014 versnelde invoering van onderdelen van de Wet Werk en Zekerheid (Wwz) is verwezenlijkt. Zo is de WW per 1 juli 2015 voor nieuwe instroom overgegaan naar een systeem van inkomensverrekening, waardoor werken altijd loont. Eveneens geldt alle maatschappelijk geaccepteerde arbeid na zes maanden WW-uitkering als passend voor WW-uitkeringen die sinds 1 juli 2015 zijn ontstaan.

De Tweede Kamer is op 27 november 2015 geïnformeerd over de eerste indruk van de invoering van de Wwz36. Daaruit komt onder meer naar voren dat het aangepaste dagloonbesluit werknemersverzekeringen heeft geleid tot een disproportionele verlaging van het dagloon voor starters en flexwerkers. De Minister heeft daarom gekozen voor een wijziging van het dagloonbesluit die specifiek het dagloon voor deze groepen verhoogt, door kalendermaanden zonder loon buiten beschouwing te laten. Ook wordt voorzien in reparatie van het dagloon voor WW-instroom na langdurige loondoorbetaling bij ziekte37. Onbedoeld was in deze situatie het dagloon sinds het aangepaste dagloonbesluit lager uitgekomen dan beoogd. Deze reparatie is momenteel in voorbereiding en wordt zo snel als mogelijk doorgevoerd.

Zoals beschreven in de paragraaf beleidsprioriteiten is om de transitie van werk naar werk te bevorderen in 2015 het derde aanvraagtijdvak voor de sectorplannen opengesteld, met introductie van de brug-WW. Met dit instrument is het binnen de sectorplannen mogelijk om bij substantiële om- of bijscholing naar nieuw werk voor de scholingsuren een beroep te doen op een WW-uitkering. Omdat sommige regio’s en sectoren meer tijd nodig bleken te hebben om hun plannen uit te werken, is het tijdvak met ruim drie maanden verlengd tot 15 september 201538, waardoor op dit vlak nog geen gegevens beschikbaar zijn. De WW-uitkeringslasten zijn in 2015 bijna € 950 miljoen lager uitgekomen dan in de begroting was voorzien. Zie voor een toelichting op de budgettaire ontwikkeling van de WW onderdeel A3.

Tabel 5.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 5 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	15.705	25.483	42.028	41.859	169
Uitgaven	4.800	7.079	15.705	25.483	42.028	41.859	169
Inkomensoverdrachten	4.800	7.079	15.205	20.483	29.428	26.359	3.069
IOW	4.800	7.000	14.959	20.480	29.403	26.209	3.194
Cessantiawet (Caribisch Nederland)	0	79	46	3	25	150	– 125
Compensatieregeling musici en artiesten	0	0	200	0	0	0	0
Subsidies	0	0	500	5.000	12.600	15.500	– 2.900
Ontvangsten	0	0	0	627	2.961	0	2.961

Tabel 5.2 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 5 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Uitgaven	4.629.004	5.314.000	6.811.000	7.146.648	6.546.924	7.639.973	– 1.093.049
Inkomensoverdrachten	4.501.000	5.310.000	6.811.000	7.145.866	6.546.924	7.495.036	– 948.112
WW	4.501.000	5.310.000	6.811.000	7.145.866	6.546.924	7.495.036	– 948.112
Bijdrage aan ZBO's/RWT's	128.004	4.000	0	782	0	0	0
Re-integratie WW	128.004	4.000	0	782	0	0	0
Nominaal	0	0	0	0	0	144.937	– 144.937
Ontvangsten	260.000	299.004	353.000	377.000	379.000	428.428	– 49.428
UFO	260.000	299.004	353.000	377.000	379.000	420.085	– 41.085
Nominaal	0	0	0	0	0	8.343	– 8.343

A. Inkomensoverdrachten

A1. Wet inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW)

De IOW geeft werklozen die bij aanvang van de WW-uitkering 60 jaar en ouder zijn, na afloop van hun WW-uitkering recht op een vervolguitkering. Ook gedeeltelijk arbeidsongeschikte ouderen kunnen na hun loongerelateerde WGA-uitkering recht hebben op IOW. De IOW is een tijdelijke regeling die met ingang van 1 december 2009 in werking is getreden. De IOW wordt uitgevoerd door het UWV.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten IOW zijn in 2015 € 3,2 miljoen hoger uitgekomen dan bij de opstelling van de begroting werd verwacht. Iets minder dan de helft van het verschil wordt veroorzaakt door een 5% hoger volume uitkeringsjaren dan verwacht. Daarnaast komt de gemiddelde jaaruitkering 6% hoger uit dan bij het opstellen van de begroting was geraamd. Voor een gedeelte wordt dit verklaard door de reguliere loon- en prijsbijstelling van de uitkering.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 5.3 Kerncijfers IOW1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume IOW (x 1.000 uitkeringsjaren)	1,3	1,8	2,6	2,5	0,1

A2. Cessantiawet (Caribisch Nederland)

Inwoners van Caribisch Nederland ontvangen bij ontslag buiten hun toedoen een ontslagvergoeding op grond van de Cessantiawet, te betalen door de werkgever. In geval van faillissement of surseance van betaling neemt de overheid deze verplichting over.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten Cessantiawet zijn € 0,125 miljoen lager uitgekomen dan begroot. Bij de uitgaven aan deze regeling kunnen tussen de jaren, evenals tussen begroting en realisatie, relatief grote verschillen zitten, afhankelijk van het aantal bedrijven dat failliet is gegaan en het aantal betrokken werknemers. Specifieke kenmerken van de betrokken werknemers, zoals gemiddeld dienstverband en gemiddeld loon, kunnen daarnaast sterk fluctueren.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het volume van de Cessantiawet is beperkt. Tussen de jaren en ten opzichte van de begroting doen zich geen grote verschillen voor in absolute aantallen. Wel kunnen verschillen optreden die al snel een relatief grote invloed hebben op de hoogte van de uitkeringslasten.

Tabel 5.4 Kerncijfers Cessantiawet (Caribisch Nederland)1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume Cessantiawet (x 1.000 uitkeringen)	<0,1	<0,1	<0,1	<0,1	<0,1

A3. Werkloosheidswet (WW)

De WW verzekert werknemers tegen de financiële gevolgen van werkloosheid. Het verlies aan inkomen kan voor een bepaalde periode gedeeltelijk opgevangen worden met een Werkloosheidswetuitkering (WW-uitkering). Hoe lang iemand recht heeft op een WW-uitkering hangt af van het aantal jaren dat iemand heeft gewerkt alvorens werkloos te worden. Het recht op een WW-uitkering bedraagt minimaal 3 en maximaal 38 maanden. Iemand die tien jaar heeft gewerkt heeft bijvoorbeeld tien maanden recht op een WW-uitkering. De WW wordt uitgevoerd door het UWV.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten WW komen bijna € 950 miljoen lager uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 145 miljoen, in tabel 5.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie € 1,1 miljard lager dan begroot. De belangrijkste oorzaak is dat de werkloosheid in 2015 door de gunstige economische ontwikkeling sterker is gedaald dan verwacht. Als gevolg hiervan zijn de WW-uitkeringslasten € 640 miljoen lager uitgevallen dan geraamd bij de opstelling van de begroting. De gemiddelde jaaruitkering is lager uitgevallen dan verwacht, doordat het aantal uitkeringen in sectoren met een hoge gemiddelde uitkering relatief lager is uitgekomen. Dit heeft tot een daling van de uitkeringslasten van € 200 miljoen geleid. Daarnaast zijn de faillisementsuitkeringen € 80 miljoen lager uitgevallen dan begroot. Het restant van het verschil wordt hoofdzakelijk veroorzaakt doordat er bij de begroting geen rekening gehouden was met het verhaal op faillissementsuitkeringen (€ 120 miljoen).

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 5.5 toont enkele kerncijfers voor de WW. Het WW-volume wordt weergegeven in uitkeringsjaren. Dit is het gemiddeld aantal volledige WW-uitkeringen per jaar. Als gevolg van de gunstige economische ontwikkeling is het WW-volume 28.000 uitkeringsjaren lager uitgekomen dan geraamd bij de opstelling van de begroting 2015. Het gemiddeld WW-volume lag daarmee in 2015 21.000 lager dan in 2014.

Tabel 5.5 Kerncijfers WW1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume WW (x 1.000 uitkeringsjaren)	335	364	343	371	– 28
Aantal lopende WW-uitkeringen (x 1.000, ultimo)	438	441	446	440	6
Aantal nieuwe WW-uitkeringen (x 1.000)	613	605	584	614	– 30
Aantal beëindigde WW-uitkeringen (x 1.000)	516	602	579	620	– 41

Handhaving

De kerncijfers preventie laten een stabiel en onveranderd hoog beeld zien. Dat de invoering van de Wet Werk en Zekerheid (Wwz) daar geen verandering in heeft gebracht, is positief. De kennis van de verplichtingen is met 3%-punt gestegen. Dit heeft mogelijk te maken met de extra informatievoorziening aan WW’ers in 2015 in het kader van de invoering van de Wwz. De kerncijfers opsporing zijn gedaald. Door de inkomensverrekening van de Wwz, sinds 1 juli 2015, vallen het aantal geconstateerde overtredingen en het totaal benadelingsbedrag in 2015 lager uit dan in 2014. De incassoratio’s laten een stabiel beeld zien.

Tabel 5.6 Kerncijfers WW (fraude en handhaving)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Preventie1
Gepercipieerde detectiekans (%)	–	84	84
Kennis van de verplichtingen (%)	–	94	97
Opsporing2
Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)	31	43	27
Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln)	42	63	40
Terugvordering2
Incassoratio 2013 (%)	33	56	65
Incassoratio 2014 (%)	–3	23	49
Incassoratio 2015 (%)	–3	–3	34

B. Subsidies

Het kabinet heeft in 2013 middelen aan het UWV beschikbaar gesteld voor de aanpak van de werkloosheid onder ouderen. Het plan bevat als maatregelen het organiseren van netwerkbijeenkomsten en inspiratiedagen voor werkloze ouderen. Onderdeel van het actieplan is een subsidieregeling waarmee ouderen via de werkgever of op eigen aanvraag een scholingsvoucher kunnen krijgen. Daarnaast kan aan intermediairs een plaatsingsfee worden toegekend wanneer zij een oudere werkzoekende duurzaam (minimaal 3, 6 of 12 maanden) aan een baan helpen. In 2014 is de doelgroep uitgebreid naar 50-plussers40. Hiervoor zijn extra middelen beschikbaar gesteld, zonder dat de doelstelling voor het aantal toe te kennen plaatsingsfees is verhoogd. Hierdoor is de realisatie van de subsidie € 2,9 miljoen lager dan begroot.

C. Ontvangsten

Begrotingsgefinancierde regelingen worden gedurende het jaar aan uitvoeringsinstanties bevoorschot en achteraf afgerekend. De restituties in tabel 5.1 hebben betrekking op verrekeningen inzake betaalde rijksvergoedingen in het kader van de subsidieregeling.

De overheid is eigenrisicodrager voor de WW. Het UWV verhaalt de uitkeringslasten op overheidswerkgevers. Deze lasten staan als ontvangsten op dit artikel van de begroting. Als gevolg van de lagere werkloosheid is de realisatie van de ontvangsten € 49 miljoen lager uitkomen dan begroot (zie tabel 5.2). De WW-lasten voor deze groep vallen lager uit, hetgeen ook leidt tot lagere ontvangsten uit verhaal. In de vergelijking tussen begroting en realisatie is rekening gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling van € 8 miljoen.

6. Ziekte en zwangerschap

De overheid beschermt werknemers tegen de financiële gevolgen van ziekte en zwangerschap.

De overheid vindt dat mensen die ziek worden en waarbij de loonbetalingsverplichting bij ziekte voor de werkgever niet van toepassing is, ook verzekerd moeten zijn van een tijdelijk loonvervangend inkomen. Zij kunnen het verlies aan inkomen daarom voor een periode van twee jaar, gelijk aan de periode van de loonbetalingsverplichting, opvangen met een uitkering op grond van de Ziektewet (ZW). Door middel van verzuimbegeleiding en re-integratie stimuleert de overheid deze werknemers om zo snel mogelijk weer aan het werk te gaan.

Ook tijdens de periode van zwangerschaps- en bevallingsverlof voorziet de overheid in een tijdelijk loonvervangend inkomen. Op grond van de Wet arbeid en zorg (WAZO) komen zwangere werkneemsters en zelfstandigen in aanmerking voor een uitkering.

Mensen die lijden aan de ziekte maligne mesothelioom of asbestose door blootstelling aan asbest, kunnen van de overheid een tegemoetkoming of een voorschot op een schadevergoeding ontvangen op grond van de Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS).

Werknemers in Caribisch Nederland die door ziekte of zwangerschap met loonderving geconfronteerd worden, ontvangen een uitkering op grond van de Ziekteverzekering (ZV).

De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinancierde uitkeringsregelingen. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen regisseert de Minister. Hij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door het UWV en de SVB;

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

Tabel 6.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 6 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	6.171	6.430	7.581	6.743	838
Uitgaven	4.391	5.458	6.171	6.430	7.581	6.743	838
Inkomensoverdrachten	4.391	5.458	6.171	6.430	7.581	6.743	838
TAS	3.195	3.773	3.700	3.900	4.368	4.225	143
Ziekteverzekering (Caribisch Nederland)	1.196	1.685	2.471	2.530	3.213	2.518	695
Ontvangsten	0	0	301	836	0	0	0

Tabel 6.2 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 6 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Uitgaven	2.671.886	2.704.398	2.701.333	2.687.920	2.575.582	2.647.413	– 71.831
Inkomensoverdrachten	2.671.886	2.704.398	2.701.333	2.687.920	2.575.582	2.595.946	– 20.364
ZW	1.551.000	1.594.000	1.612.562	1.525.377	1.483.923	1.416.373	67.550
ZW eigen-risicodragers	–	–	–	54.307	0	0	0
WAZO	1.120.886	1.110.398	1.088.771	1.108.236	1.091.659	1.179.573	– 87.914
Nominaal	0	0	0	0	0	51.467	– 51.467
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

A. Inkomensoverdrachten

A1. Tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS)

Mensen die lijden aan de ziekte maligne mesothelioom of asbestose als gevolg van blootstelling aan asbest, kunnen een tegemoetkoming ontvangen op grond van de TAS. Indien zij de ziekte maligne mesothelioom of asbestose hebben gekregen door te werken met asbest (in dienst van een werkgever) of maligne mesothelioom hebben opgelopen via werkkleding van een huisgenoot, dan is de (voormalige) werkgever hiervoor aansprakelijk en kunnen zij een schadevergoeding bij de werkgever eisen. Dit kan echter lang duren. Tegelijkertijd is de levensverwachting van mensen met de ziekte maligne mesothelioom vaak erg kort. De TAS heeft tot doel asbestslachtoffers bij leven maatschappelijke erkenning te bieden in de vorm van een tegemoetkoming. Deze wordt vaak uitgekeerd in de vorm van een voorschot. Als de (voormalige) werkgever later alsnog een schadevergoeding betaalt, wordt de tegemoetkoming hiermee verrekend. De TAS wordt uitgevoerd door de SVB.

Budgettaire ontwikkelingen

De realisatie van de uitkeringslasten TAS wijkt slechts in beperkte mate af van de begrote uitkeringslasten.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal toegekende voorschotten TAS en het aantal terugontvangen voorschotten is in lijn met de begroting.

Tabel 6.3 Kerncijfers TAS1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Aantal toekenningen voorschot TAS (x 1.000 uitkeringen)	0,3	0,4	0,4	0,4	0
• Toekenning i.v.m. maligne mesothelioom	0,3	0,3	0,3	0,4	– 0,1
• Toekenning i.v.m. asbestose	–	<0,1	0,1	0,1	0
Aantal terugontvangen voorschotten TAS (x 1.000 uitkeringen)	0,2	0,1	0,2	0,2	0
Aantal toekenningen bij leven ten opzichte van totaal aantal toekenningen (%)2	84	85	86	84	2

A2. Ziekteverzekering (ZV) (Caribisch Nederland)

Werknemers op Caribisch Nederland die door ziekte of zwangerschap met loonderving geconfronteerd worden, ontvangen een uitkering (ziekengeld) op grond van de ZV. De uitkering is gerelateerd aan het loon van de werknemer. De SZW-unit bij de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze regeling in Caribisch Nederland.

Budgettaire ontwikkelingen

De realisatie van de uitkeringslasten ZV CN is circa € 0,7 miljoen hoger dan begroot, Voor een bedrag van € 0,5 miljoen wordt deze stijging veroorzaakt door de stijging met 18% van de dollarkoers ten opzichte van de euro.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 6.4 Kerncijfers Ziekteverzekering (Caribisch Nederland)1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume Ziekteverzekering (x 1.000 uitkeringen, ultimo)	0,3	0,3	–2	0,3	–

A3. Ziektewet (ZW)

De ZW geeft zieke werknemers het recht op een uitkering, als zij geen werkgever meer hebben die in geval van ziekte loon moet doorbetalen. De ZW geldt ook voor een beperkte groep werknemers die wel in dienst is van een werkgever, namelijk werknemers die tijdelijk ongeschikt zijn voor het verrichten van hun werk wegens arbeidsongeschiktheid als gevolg van zwangerschap en orgaandonatie en werknemers met een zogenaamde no-riskpolis. De ZW bevat minimumnormen voor re-integratie. De ZW wordt uitgevoerd door het UWV. Voor uitzendkrachten en eindedienstverbanders is het mogelijk voor werkgevers om eigenrisicodrager te worden.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten ZW komen € 68 miljoen hoger uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 28 miljoen, in tabel 6.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie € 40 miljoen hoger dan begroot. Dit verschil wordt voornamelijk veroorzaakt door hoger dan verwachte uitgaven bij de vangnetgroep zieke werklozen. Het aantal zieke werklozen is hoger uitgevallen dan ten tijde van de begrotingsopstelling 2015 werd geraamd. Het aantal zieke werklozen reageert met vertraging op de ontwikkeling van het aantal WW-uitkeringen. In 2015 is dit aantal hoger uitgevallen door de conjuncturele neergang in voorgaande jaren.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het gemiddelde ZW-volume is ca. 4.000 uitkeringen hoger uitgekomen dan verwacht. Dit verschil wordt verklaard door het hogere volume bij de vangnetgroep zieke werklozen. Het aantal uitzendkrachten en eindedienstverbanders met recht op een ZW-uitkering is iets lager uitgevallen dan verwacht. Daartegenover staat een iets hoger aantal vrouwen dat ziek wordt als gevolg van zwangerschap of bevalling en een iets hoger aantal personen met een no-risk polis die ziek worden.

Tabel 6.5 Kerncijfers ZW1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume ZW (x 1.000 uitkeringen, gemiddelde)	96	92	88	84	4
Instroom ZW (x 1.000 uitkeringen)	211	203	204	–2	–
Uitstroom ZW (x 1.000 uitkeringen)	269	270	277	–2	–

Handhaving

De kerncijfers preventie laten een stabiel beeld zien. Uit de kerncijfers opsporing blijkt dat het aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling licht is afgenomen in 2015 ten opzichte van 2014 en ook het totale benadelingsbedrag is gedaald. De incassoratio’s laten een stabiel beeld zien.

Tabel 6.6 Kerncijfers ZW (fraude en handhaving)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Preventie1
Gepercipieerde detectiekans (%)	–	79	81
Kennis van de verplichtingen (%)	–	94	94
Opsporing2
Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)	1,6	1,2	0,7
Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln)	4,0	3,5	2,3
Terugvordering2
Incassoratio 2013 (%)	29	49	58
Incassoratio 2014 (%)	–3	11	38
Incassoratio 2015 (%)	–3	–3	26

A4. Wet arbeid en zorg (WAZO)

De WAZO bundelt een aantal wettelijke verlofvormen, zoals het zwangerschaps- en bevallingsverlof, kraamverlof, adoptie- en pleegzorgverlof, ouderschapsverlof en kort- en langdurend zorgverlof. Soms bestaat er recht op (gedeeltelijke) loondoorbetaling of op een uitkering van het UWV (zwangerschaps- en bevallingsuitkering en adoptie- en pleegzorguitkering). De WAZO wordt uitgevoerd door het UWV.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten WAZO komen € 88 miljoen lager uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 23 miljoen, in tabel 6.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie € 111 miljoen lager dan begroot. Dit verschil is voor ongeveer de helft te verklaren uit een lager aantal uitkeringen dan waar in de begroting rekening mee is gehouden, onder meer vanwege een lager geboortecijfer. De andere helft is te verklaren uit een lager uitgevallen gemiddelde uitkering.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal toekenningen op grond van zwangerschaps- en bevallingsverlof is 6.000 uitkeringen achtergebleven bij de raming, onder meer vanwege een lager uitgevallen geboortecijfer.

Tabel 6.7 Kerncijfers WAZO1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Totaal aantal toekenningen zwangerschap- en bevallingsverlofuitkering (x 1.000 uitkeringen)	142	140	137	143	– 6
Aantal toekenningen werknemers (x 1.000 uitkeringen)	133	130	128	134	– 6
Aantal toekenningen zelfstandigen (x 1.000 uitkeringen)	8,8	9,8	9,8	9,1	0,7

7. Kinderopvang

De overheid biedt financiële ondersteuning aan werkende ouders voor kinderopvang en bevordert de kwaliteit van kinderopvang.

De overheid hecht aan goede en financieel toegankelijke kinderopvang, zodat ouders arbeid en zorg kunnen combineren en kinderen goed toegerust zijn op het primair onderwijs. Voor de bevordering van de arbeidsparticipatie is het belangrijk dat ouders van jonge kinderen actief blijven op de arbeidsmarkt. Bovendien zorgt goede kinderopvang er ook voor dat kinderen worden gestimuleerd in hun ontwikkeling.

Om de kwaliteit van kinderopvang te bevorderen heeft de overheid in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Wko) vastgesteld aan welke eisen de kinderopvangvoorzieningen moeten voldoen. De GGD houdt hier toezicht op. Daarnaast steunt de Minister via subsidies projecten ter verbetering van de kwaliteit van kinderopvang. Dit om ervoor te zorgen dat ouders hun kind naar een kinderopvangvoorziening kunnen sturen die van goede kwaliteit is. De kinderopvangondernemers zijn verantwoordelijk voor het goed functioneren van de kinderopvang. Gastouderbureaus en gastouders zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van gastouderopvang. Ouders hebben een eigen verantwoordelijkheid bij de keuze voor een kinderopvangvoorziening en kunnen hun invloed onder andere via de oudercommissies uitoefenen.

De Minister regisseert met wet- en regelgeving het stelsel, financiert met de kinderopvangtoeslag (KOT) het gebruik van kinderopvang en stimuleert met subsidies de bevordering van de kwaliteit van kinderopvang. Hij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • Het vaststellen van de hoogte van de kinderopvangtoeslag en de voorwaarden waaronder deze wordt toegekend;

• • Het ter beschikking stellen van middelen aan gemeenten via het Gemeentefonds ter financiering van toezicht en handhaving op de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk;

• • Het borgen van de kwaliteit van toezicht en handhaving;

• • Het bevorderen van de kwaliteit van de kinderopvang en het peuterspeelzaalwerk.

De Minister van Financiën is verantwoordelijk voor de sturing en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering van de KOT door de Belastingdienst.

De uitgaven voor kinderopvangtoeslag zijn in 2015 ongeveer € 285 miljoen lager uitgekomen dan in de begroting was voorzien. De ontvangsten kinderopvangtoeslag zijn ongeveer € 140 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. Zie voor een nadere toelichting de onderdelen A en E.

Tabel 7.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 7 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	2.327.501	2.192.340	2.118.056	2.408.446	– 290.390
Uitgaven	3.208.977	2.723.087	2.331.576	2.188.829	2.120.773	2.408.446	– 287.673
Inkomensoverdrachten	3.178.720	2.706.733	2.321.822	2.175.037	2.101.032	2.386.182	– 285.150
Kinderopvangtoeslag	3.178.720	2.706.733	2.321.822	2.175.037	2.101.032	2.386.182	– 285.150
Subsidies	15.881	8.492	1.864	4.150	5.560	10.578	– 5.018
Opdrachten	14.376	7.862	7.890	4.200	2.606	3.477	– 871
Bijdragen aan agentschappen	–	–	–	5.442	11.575	8.209	3.366
DUO	–	–	–	5.442	9.099	5.950	3.149
Justis	–	–	–	–	307	0	307
Inspectie van het onderwijs	–	–	–	–	0	359	– 359
Centraal informatiepunt etc.	–	–	–	–	2.169	1.900	269
Ontvangsten	1.117.076	1.421.325	1.486.635	1.503.008	1.539.131	1.408.866	130.265
Ontvangsten algemeen	408.345	402.805	415.375	449.699	457.088	317.153	139.935
Werkgeversbijdrage kinderopvang	708.731	1.018.520	1.071.260	1.053.309	1.082.043	1.091.713	– 9.670

A. Inkomensoverdrachten

Kinderopvangtoeslag (KOT)

Ouders die betaalde arbeid verrichten en ouders die tot een doelgroep behoren, zoals omschreven in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen, ontvangen een inkomensafhankelijke bijdrage in de kosten van kinderopvang: de kinderopvangtoeslag. Hierbij geldt de voorwaarde dat zij hun kinderen naar een kinderopvanginstelling of gastouder brengen die voldoet aan de eisen van de Wko. De KOT wordt uitgevoerd door Belastingdienst/Toeslagen. DUO verzorgt de inschrijving in het register buitenlandse kinderopvang en de SVB is verantwoordelijk voor de uitbetaling van de aanvulling op de KOT in het buitenland.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven voor de kinderopvangtoeslag (KOT) zijn in 2015 € 285 miljoen lager uitgekomen dan in de begroting 2015 was voorzien. Begin 2015 werden, op basis van onderzoeken van het CPB en het SCP, die eind 2014 beschikbaar zijn gekomen, al lager dan begrote uitgaven voorzien en is bij 1^e suppletoire Wet een neerwaartse bijstelling van € 239 miljoen voor 2015 (met meerjarige doorwerking) gedaan. De definitieve uitgaven zijn ten opzichte van de 1^e suppletoire Wet voor 2015 € 46 miljoen lager uitgekomen. De lagere uitgaven zijn het gevolg van lagere beschikkingen en minder kaseffecten. De beschikkingen zijn lager door een lager aantal kinderen met kinderopvangtoeslag (– 3%), een lager aantal uren per kind (– 5,5%) en een samenstellingseffect door een andere verdeling van gebruik over inkomens (– 1,3%). De Belastingdienst betaalt maandelijks een voorschot op basis van een voorlopige beschikking. Daarna vinden controles plaats die kunnen leiden tot aanpassing van de beschikking. Door onder andere het naar voren halen van controles was het verschil tussen voorschotten en de (uiteindelijke) beschikking (kaseffect) in 2015 kleiner dan geraamd.

Beleidsrelevante kerncijfers

Uit de cijfers blijkt dat het aantal aanvragers 2% en het aantal kinderen met kinderopvangtoeslag 3% lager is dan ten tijde van de begrotingsopstelling werd geraamd.

Tabel 7.2 Kerncijfers kinderopvang, gebruik en ouderbijdrage1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 20152	Begroting 2015	Verschil 2015
Aantal huishoudens dat gebruik maakt van kinderopvangtoeslag (x 1.000, jaargemiddelde)	419	411	427	436	– 9
Aantal huishoudens tot anderhalf keer modaal dat gebruik maakt van kinderopvangtoeslag (x 1.000, jaargemiddelde)	172	160	152	157	– 5
Aantal kinderen met kinderopvangtoeslag (x 1.000, jaargemiddelde)	627	628	649	667	– 18
Kinderen 0–4 jaar met kinderopvangtoeslag (%)	42	42	44	46	– 2
Kinderen 4–12 jaar met kinderopvangtoeslag (%)	21	22	23	23	0
Ouderbijdrage eerste kind in € per uur voor gezinsinkomen3:
130% Wml	0,91	0,94	0,96	0,96	0
1 1/2 x modaal	2,12	2,11	2,15	2,16	– 0,01
3 x modaal	5,24	5,25	5,36	5,36	0
Ouderbijdrage volgend kind in € per uur voor gezinsinkomen3:
130% Wml	0,46	0,48	0,49	0,49	0
1 1/2 x modaal	0,79	0,82	0,84	0,84	0
3 x modaal	1,45	1,50	1,53	1,53	0

Tabel 7.3 Kerncijfers kinderopvang1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Wettelijke maximum uurprijs (€) in:
Dagopvang	6,46	6,70	6,84
Buitenschoolse opvang	6,02	6,25	6,38
Gastouderopvang	5,17	5,37	5,48
Aandeel bijdragen sectoren2 (in %): Overheid	26	24	21
Werkgevers	34	38	41
Ouders	40	38	38

B. Subsidies

De uitgaven zijn € 5 miljoen lager dan begroot. Er is € 0,2 miljoen overgeboekt naar de begroting van OCW voor het Landelijk Steunpunt Brede Scholen en € 0,8 miljoen naar artikel 1 van de SZW-begroting wegens onderrealisatie van de subsidie aan Bureau Kwaliteit Kinderopvang (BKK). Daarnaast is voor € 1,2 miljoen budgettair neutraal herschikt en is ten behoeve van het Peuterplan een kasschuif van € 2,7 miljoen gedaan naar het opdrachtenbudget 2017.

C. Opdrachten

De uitgaven zijn € 0,9 miljoen lager dan begroot. Dit wordt grotendeels verklaard door overboekingen naar het Ministerie van Financiën (€ 0,3 miljoen) ten behoeve van de communicatie over aanvragen van KOT met terugwerkende kracht en naar het Ministerie van OCW (€ 0,5 miljoen) voor onderwijshuisvesting Caribisch Nederland.

D. Bijdragen aan agentschappen

De uitgaven zijn € 3,4 miljoen hoger dan begroot. Dit wordt grotendeels verklaard door meer uitgaven aan DUO dan begroot. Er is € 2,0 miljoen ingezet ten behoeve van uitvoeringskosten Directe Financiering. Op basis van een afrekening met DUO over 2013 en 2014 is € 1,2 miljoen betaald. Daarnaast is € 2,5 miljoen besteed aan CIBG en Justis voor Continue Screening. Er is € 0,4 miljoen overgeboekt naar de Inspectie voor het Onderwijs in het kader van de vertrouwensinspecteurs.

E. Ontvangsten

8. Oudedagsvoorziening

De overheid biedt een basisinkomen aan personen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt en stimuleert de opbouw van en waarborgt de aanvullende arbeidspensioenen.

De overheid vindt dat iedere gepensioneerde minimaal een basisinkomen dient te hebben. Daarom verschaft zij een basispensioen (AOW) aan diegenen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Dit is de eerste pijler van het Nederlandse pensioenstelsel. Daarnaast bevordert de overheid het opbouwen van toekomstbestendige aanvullende pensioenen, zodat werknemers na hun pensionering niet te maken krijgen met een grote inkomensachteruitgang. Momenteel bouwt ruim 90% van de werknemers een aanvullend arbeidspensioen op door verplichte deelname aan pensioenregelingen die werkgevers en werknemers meestal zelf beheren. Met regelgeving en toezicht waarborgt de overheid een zorgvuldig beheer van de ingelegde pensioengelden. Dit betreft de tweede pijler van het Nederlandse pensioenstelsel. In de derde pijler van het pensioenstelsel kunnen mensen naar eigen wens individuele pensioenverzekeringen afsluiten.

De overheid biedt onder voorwaarden een inkomensondersteuning aan AOW-gerechtigden en biedt een overbruggingsuitkering aan mensen die per 1 januari 2013 reeds deelnemen aan een vut- of prepensioenregeling of een daarmee vergelijkbare regeling en die zich niet hebben kunnen voorbereiden op de verhoging van de AOW-leeftijd.

Inwoners van Caribisch Nederland die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt, ontvangen een basispensioen op grond van de Algemene Ouderdomsverzekering (AOV).

De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinancierde uitkeringsregelingen. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen en de aanvullende arbeidspensioenen regisseert de Minister. Hij45 is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen voor zover de overheid hier zelf verantwoordelijkheid voor draagt;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door de SVB;

• • De vormgeving van het toezicht met betrekking tot de arbeidspensioenen door De Nederlandsche Bank (DNB) en de Autoriteit Financiële Markten (AFM);

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

Tabel 8.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 8 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	1.262.819	1.011.827	102.168	31.890	70.278
Uitgaven	636.954	1.138.684	1.262.819	1.011.827	102.168	31.890	70.278
Inkomensoverdrachten	636.954	1.138.684	1.262.536	1.011.606	101.951	31.890	70.061
MKOB	624.200	1.123.204	1.213.849	985.000	1.199	0	1.199
Overbruggingsregeling	0	0	32.500	11.300	6.378	16.601	– 10.223
AOV incl. tegemoetkoming	12.754	15.480	15.537	15.254	18.274	15.289	2.985
(Caribisch Nederland)
Tegemoetkoming wijziging inkomensbegrip AOW/Anw	0	0	650	52	0	0	0
Tijdelijke regeling inkomensondersteuning AOW	–	–	–	–	76.100	–	76.100
Opdrachten	0	0	283	221	217	0	217
Opdrachten	0	0	283	221	217	0	217
Ontvangsten	0	0	0	32.212	621	0	621

Tabel 8.2 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 8 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Uitgaven	30.479.000	31.415.000	32.719.000	34.119.000	35.813.500	35.778.265	35.235
Inkomensoverdrachten	30.479.000	31.415.000	32.719.000	34.119.000	35.813.500	35.465.812	347.688
AOW	29.995.000	31.415.000	32.719.000	34.119.000	34.968.000	34.555.530	412.470
Inkomensondersteuning AOW	0	0	0	0	845.500	910.282	– 64.782
Tegemoetkoming AOW	484.000	0	0	0	0	0	0
Nominaal	0	0	0	0	0	312.453	– 312.453
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

A. Inkomensoverdrachten

A1. Mogelijkheid koopkrachttegemoetkoming oudere belastingplichtigen (MKOB) en Regeling koopkrachttegemoetkoming niet-KOB-gerechtigden met een AOW-pensioen

De MKOB is op 1 juni 2011 ingevoerd om oudere belastingplichtigen die koopkrachtverminderingen ondervinden als gevolg van beleidsmaatregelen in de fiscale sfeer compensatie te bieden. In het najaar van 2013 is daarnaast de Regeling koopkrachttegemoetkoming niet-KOB-gerechtigden met een AOW-pensioen in werking getreden met terugwerkende kracht tot 1 juni 2011. Per 1 januari 2015 zijn beide regelingen afgeschaft.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven aan de MKOB in 2015 ad. € 1,2 miljoen betreft een nabetaling van SZW aan de SVB, omdat de daadwerkelijke uitkerigslasten in 2014 hoger lagen dan de bevoorschotting gedurende 2014 (€ 985 miljoen).

A2. Overbruggingsregeling (OBR)

De OBR beoogt voor mensen die op 1 januari 2013 reeds deelnamen aan een VUT- en prepensioenregeling of een vergelijkbare regeling en zich niet hebben kunnen voorbereiden op de voor hen geldende verhoging van de AOW-leeftijd compensatie te bieden voor inkomensverlies tussen het einde van de VUT- of prepensioenregeling en de verhoogde AOW-leeftijd.

Budgettaire ontwikkelingen

De gerealiseerde uitkeringslasten OBR komen ruim € 10 miljoen lager uit dan de begrote uitgaven. Naast de gemiddeld lagere OBR-uitkering is met name het aantal personen dat gebruik heeft gemaakt van de regeling lager dan verwacht. Er is een aantal mogelijke verklaringen waarom er een lager gebruik is van de OBR dan aanvankelijk werd verwacht. Ten eerste blijkt een aantal grote en middelgrote pensioenfondsen (waaronder het ABP) een eigen overbruggingsregeling te kennen. Bij deze regelingen wordt het AOW-gat van de deelnemer overbrugd met de eigen pensioenregeling. Daarnaast kan het (eerder) in (laten) gaan van het aanvullende pensioen zijn gebruikt ter overbrugging. Het ingaan van zulke (pre)pensioenregelingen drukt o.a. het aantal deelnemers aan de regeling. Verder is een mogelijke verklaring voor het lagere gebruik van de OBR dat de te overbruggen periode in 2015 maximaal drie maanden bedroeg. Een deel van de doelgroep kan de overbrugging van deze maanden op een andere manier gefinancierd hebben.

Beleidsrelevante kerncijfers

De introom in de OBR komt aanzienlijk lager uit dan bij het opstellen van de begroting werd verwacht. Naar het (niet)-gebruik van de OBR wordt in 2016 onderzoek gedaan.

Tabel 8.3 Kerncijfers Overbruggingsregeling1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Instroom Overbruggingsregeling (x 1.000 uitkeringen)	6,7	8,2	2,4	10,2	– 7,8

A3. Algemene Ouderdomsverzekering (Caribisch Nederland)

Inwoners van Caribisch Nederland die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt ontvangen een ouderdomspensioen op grond van de Algemene ouderdomsverzekering (AOV). Naast het ouderdomspensioen wordt op St. Eustatius en Saba een tegemoetkoming verstrekt die recht doet aan de prijsverschillen tussen de eilanden.

Budgettaire ontwikkelingen

Ten opzichte van de begroting 2015 is € 3,0 miljoen méér uitgegeven aan de AOV-CN. Dit wordt veroorzaakt door de daling met 18% van de eurokoers ten opzichte van de raming. Daarnaast is het aantal AOV-gerechtigden licht hoger dan geraamd. In onderstaande tabel is deze stijging door het gebruik van afgeronde cijfers niet zichtbaar.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 8.4 Kerncijfers AOV1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume AOV (x 1.000 personen, ultimo)	4,0	3,9	4,1	4,1	0

A4. Tijdelijke regeling inkomensondersteuning AOW

Per 1 januari 2015 is een inkomensondersteuning voor AOW-gerechtigden geïntroduceerd die afhankelijk is van de opbouwjaren op grond van de AOW. Die regeling wordt uitgevoerd door de SVB en gefinancierd uit het Ouderdomsfonds. Omdat de wetgeving voor de premiegefinancierde inkomensondersteuning niet op tijd is aangenomen, is op basis van de tijdelijke regeling gedurende één maand een begrotingsgefinancierde inkomensondersteuning uitgekeerd met dezelfde bedragen en voorwaarden. De uitgaven onder A4 hebben betrekking op januari 2015. Zie verder bij A6 Inkomensondersteuning AOW.

A5. Algemene Ouderdomswet (AOW)

De AOW is een volksverzekering en heeft als doel het verschaffen van een basispensioen aan degenen die de pensioengerechtigde leeftijd hebben bereikt. Daarnaast kent de AOW een partnertoeslag voor AOW-gerechtigden van wie de partner jonger is dan de AOW-leeftijd en geen of weinig inkomen heeft. De partnertoeslag in de AOW is per 1 januari 2015 afgeschaft voor nieuwe instroom60. De AOW-leeftijd wordt vanaf 2013 geleidelijk verhoogd. In 2015 is de AOW-leeftijd verhoogd tot 65 jaar en drie maanden.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten AOW komen € 412 miljoen hoger uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 304 miljoen, in tabel 8.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie € 108 miljoen hoger dan begroot.

De uitkeringslasten AOW zijn in 2015 voornamelijk hoger dan begroot doordat de uitgaven aan partnertoeslag hoger zijn uitgevallen dan geraamd bij het opstellen van de begroting. Daarnaast komt het aantal AOW-gerechtigden hoger uit dan verwacht.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal personen met een AOW-uitkering is iets hoger dan geraamd ten tijde van het opstellen van de begroting 2015. Het percentage personen met een onvolledige AOW-uitkering en het gemiddelde kortingspercentage voor personen met een onvolledige AOW-uitkering komen (afgerond) overeen met de toenmalige raming.

Tabel 8.5 Kerncijfers AOW1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume AOW (x 1.000 personen, jaargemiddelde)	3.172	3.259	3.3292	3.325	4
Personen met een onvolledige AOW-uitkering (% van totaal, ultimo)	19	19	19	19	0
Gemiddeld kortingspercentage AOW-uitkering i.v.m. niet verzekerde jaren (%)	47	46	47	47	0

Handhaving

De gepercipieerde detectiekans en de kennis van de verplichtingen zijn licht gedaald ten opzichte van 2014. De verschillen zijn niet significant en niet nader te duiden. Het aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling en het totale benadelingbedrag zijn licht gestegen ten opzichte van 2014. Hiervoor is geen verklaring te geven. De incassoratio’s laten een stabiel beeld zien.

Tabel 8.6 Kerncijfers AOW (fraude en handhaving)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Preventie1
Gepercipieerde detectiekans (%)	–	70	66
Kennis van de verplichtingen (%)	–	89	87
Opsporing2
Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)	1,3	0,6	0,7
Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln)	5,6	2,7	4,0
Terugvordering2
Incassoratio 2013 (%)	39	65	72
Incassoratio 2014 (%)	–3	21	43
Incassoratio 2015 (%)	–3	–3	22

A6. Inkomensondersteuning AOW

Per 1 januari 2015 is een inkomensondersteuning voor AOW-gerechtigden geïntroduceerd die afhankelijk is van de opbouwjaren op grond van de AOW. De regeling wordt uitgevoerd door de SVB en gefinancierd uit het Ouderdomsfonds.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten Inkomensondersteuning AOW komen € 65 miljoen lager uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 8 miljoen, in tabel 8.2 onderdeel van de post nominaal) is de realisatie € 73 miljoen lager dan begroot.

Omdat de wetgeving voor de premiegefinancierde inkomensondersteuning niet op tijd is aangenomen, is op basis van de tijdelijke regeling gedurende één maand (januari 2015) een begrotingsgefinancierde inkomensondersteuning uitgekeerd met dezelfde bedragen en voorwaarden (zie A4 Tijdelijke regeling inkomensondersteuning AOW).

De totale uitkeringslasten van de Tijdelijke regeling inkomensondersteuning AOW en de premiegefinancierde Inkomensondersteuning AOW komen uit op € 922 miljoen. Dit is in lijn met de begrote uitgaven aan de (premiegefinancierde) inkomensondersteuing AOW.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 8.7 Kerncijfers inkomensondersteuning AOW1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume inkomensondersteuning AOW (x 1.000 personen, jaargemiddelde)	–	–	3.329	3.325	4

B. Opdrachten

In 2015 is ten behoeve van de beleidsvoorbereiding op het terrein van de pensioenen voor een totaal bedrag van € 164.640 aan (onderzoeks)opdrachten verstrekt. De financiële middelen zijn door middel van budgettair neutrale herschikkingen toegevoegd aan artikel 8. De onderzoeken betroffen werkzaamheden in het kader van de Nationale Pensioendialoog en onderzoeken naar de grote verplichtstelling (SEO), naar solidariteit, normen en waarden pensioendeelnemers (uitgevoerd door het SCP) en voor ondersteuning bij het onderzoek naar de uniforme rekenmethodiek (KPMG).

C. Ontvangsten

De ontvangsten hebben betrekking op de OBR en betreffen een terugbetaling van de SVB van teveel ontvangen middelen in 2014. Het voorschot dat in 2014 aan de SVB is overgemaakt, bleek achteraf hoger te liggen dan de uitgaven van de SVB gedurende dat jaar. Dit is in 2015 terugbetaald.

Aanvullend pensioen is een arbeidsvoorwaarde. Sociale partners zijn verantwoordelijk voor de inhoud en de reikwijdte van pensioenregelingen. De overheid stelt regels vast om te bevorderen dat toezeggingen ook daadwerkelijk worden nagekomen.

Beleidsrelevante kerncijfers

Als kerncijfers zijn het aantal pensioenfondsen opgenomen en het aantal pensioenfondsen met een dekkingsgraad onder de 130%, alsmede de daarbij betrokken deelnemers en gepensioneerden. De maatstaf van 130% is gekozen omdat een dergelijke dekkingsgraad gemiddeld genomen toereikend is om de pensioenverplichtingen na te komen.

Tabel 8.8 Kerncijfers aanvullende pensioenen1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Totaal aantal pensioenfondsen2	281	245	231
Aantal pensioenfondsen met dekkingsgraad ≤130%	263	227	212
Aantal bij deze fondsen betrokken deelnemers (x 1.000)	5.266	5.130	5.082
Aantal bij deze fondsen betrokken gepensioneerden (x 1.000)	2.897	2.943	3.039

9. Nabestaanden

De overheid biedt financiële ondersteuning aan nabestaande partners en wezen.

De overheid vindt dat mensen die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s) en die vanwege leeftijd, de zorg voor een kind of arbeidsongeschiktheid niet (volledig) in een eigen inkomen kunnen voorzien, verzekerd moeten zijn van financiële ondersteuning. Daarom regelt zij op grond van de Algemene nabestaandenwet (Anw) een nabestaandenuitkering voor de overblijvende partner en een wezenuitkering voor kinderen die beide ouders hebben verloren.

Inwoners van Caribisch Nederland die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s), hebben op grond van de Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) recht op een uitkering.

De Minister financiert de inkomensondersteuning met begrotingsgefinancierde uitkeringsregelingen. Bij de premiegefinancierde uitkeringsregelingen regisseert de Minister. Hij61 is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving;

• • De vaststelling van het niveau van de uitkeringen van de onderscheiden regelingen;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doeltreffende en doelmatige uitvoering door de SVB;

• • De organisatie van de eigen uitvoering binnen het verband van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN).

In de Anw zijn afgelopen jaar twee wijzigingen doorgevoerd. Allereerst het vervallen van de aanvulling voor alleenstaande ouders. Daarnaast is per 1 juli 2015 de kostendelersnorm in de Anw ingevoerd, waarmee de hoogte van de uitkering beter aansluit bij de daadwerkelijke kosten van het levensonderhoud. Deze beleidswijzigingen zijn conform planning uitgevoerd. Naast deze beleidswijzigingen zijn in 2015 de Anw-gerechtigden die vóór 1950 geboren zijn en die op basis van hun leeftijd recht hadden op Anw volledig uitgestroomd vanwege het bereiken van de AOW-leeftijd.

Tabel 9.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 9 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	814	864	1.110	829	281
Uitgaven	679	869	814	864	1.110	829	281
Inkomensoverdrachten	679	869	814	864	1.110	829	281
AWW (Caribisch Nederland)	679	869	814	864	1.110	829	281
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

Tabel 9.2 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 9 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Uitgaven	985.433	859.031	724.640	594.282	452.437	474.997	– 22.560
Inkomensoverdrachten	985.433	859.031	724.640	594.282	452.437	470.327	– 17.890
Anw	968.000	843.342	711.461	584.645	444.437	462.081	– 17.644
Tegemoetkoming Anw	17.433	15.689	13.179	9.637	8.000	8.246	– 246
Nominaal	0	0	0	0	0	4.670	– 4.670
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

A. Inkomensoverdrachten

A1. Algemene weduwen- en wezenverzekering (Caribisch Nederland)

Inwoners van Caribisch Nederland die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouder(s), hebben op grond van de Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW) recht op een uitkering. De SZW-unit bij de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze regeling in Caribisch Nederland.

Budgettaire ontwikkelingen

Deels door de met 18% gestegen dollarkoers en deels door een hoger aantal uitkeringen dan begroot is de realistatie met € 280.000 hoger uitgekomen dan de voor 2015 begrote uitgaven. De uitkeringen aan weduwen, wezen en halfwezen zijn leeftijdsafhankelijk. Hoewel het totale aantal gerealiseerde uitkeringen (afgerond) gelijk is aan het begrote aantal (300 uitkeringen) leidt een lichte stijging van het aantal uitkeringen en een verschuiving tussen uitkeringen aan weduwen, halfwezen en wezen tot hogere uitgaven.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 9.3 Kerncijfers AWW Caribisch Nederland1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume AWW (x 1.000 personen, ultimo)	0,3	0,3	0,3	0,3	0

A2. Algemene nabestaandenwet (Anw) inclusief tegemoetkoming Anw

De Anw is een volksverzekering en regelt – onder voorwaarden – bij overlijden een uitkering voor de partner en een wezenuitkering voor kinderen die beide ouders hebben verloren. Daarnaast ontvangt iedere Anw-gerechtigde maandelijks de Anw-tegemoetkoming. De Anw wordt door de SVB uitgevoerd.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitkeringslasten Anw komen € 17,9 miljoen lager uit dan begroot. Indien rekening wordt gehouden met de ten tijde van de begrotingsopstelling geraamde loon- en prijsbijstelling (€ 4,7 miljoen, in tabel 9.2 de post nominaal) is de realisatie € 22,6 miljoen lager dan begroot. De Anw-uitgaven komen voornamelijk lager uit doordat er minder nabestaanden met een Anw-uitkering waren dan verwacht. Dit hangt samen met het afschaffen van de 20% aanvulling voor alleenstaande ouders, waardoor een deel van de nabestaanden met een kind na de inkomenstoets op een nihil-uitkering uitkomt.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal Anw-uitkeringen (zowel in uitkeringsjaren als in personen) daalt ten opzichte van voorgaande jaren. Dit komt doordat de groep mensen die recht hadden op de voorganger van de Anw, de Algemene Weduwen- en Wezenwet, de komende jaren uitstroomt door het bereiken van de AOW-leeftijd. Daarnaast is de groep die vóór 1950 geboren is volledig uitgestroomd in 2015 door het bereiken van de AOW-leeftijd. De volumes zijn echter sneller gedaald dan de raming. De 20%-aanvulling voor alleenstaande ouders is vervallen per 1-1-2015. Hierdoor zijn er meer nabestaanden met een kind die na de inkomenstoets op een nihil-uitkering uitkomen. Hierdoor komen de volumes lager uit dan begroot in 2015.

Tabel 9.4 Kerncijfers Anw1

	Realisatie 2013	Realisatie 20142	Realisatie 20152	Begroting 2015	Verschil 2015
Volume Anw (x 1.000 uitkeringsjaren, jaargemiddelde)	54	37	32	33	– 1
Volume Anw (x 1.000 personen, jaargemiddelde)3	65	47	39	42	– 3
Onderverdeling volume Anw:
Volume nabestaandenuitkering (x 1.000 uitkeringsjaren, jaargemiddelde), ingang recht voor 1 juli 1996	13	12	10	11	– 1
• waarvan nabestaanden- en halfwezenuitkering4	0,1	0	0	0	0
• waarvan alleen nabestaandenuitkering	13	12	10	11	– 1
Volume nabestaandenuitkering (x 1.000 uitkeringsjaren, jaargemiddelde), ingang recht na 1 juli 1996	40	25	20	21	– 1
• waarvan nabestaanden- en halfwezenuitkering4	8,4	0	0	0	0
• waarvan alleen nabestaandenuitkering	21	25	20	21	– 1
• waarvan alleen halfwezenuitkering	11	0	0	0	0
Volume wezenuitkering (x 1.000 uitkeringsjaren, jaargemiddelde)	1,4	1,4	1,4	1,4	0

Handhaving

De gepercipieerde detectiekans is in 2015 onveranderd op 83% gebleven. De kennis van de verplichtingen is echter gedaald van 90% naar 84%. Deze daling is niet significant. Het aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling is gelijk gebleven ten opzichte van 2014. Het totale benadelingsbedrag is toegenomen. Dit betekent dat er een aantal overtredingen met een hogere financiële benadeling zijn geconstateerd.

Tabel 9.5 Kerncijfers Anw (fraude en handhaving)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Preventie1
Gepercipieerde detectiekans (%)	–	83	83
Kennis van de verplichtingen (%)	–	90	84
Opsporing2
Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)	0,2	0,1	0,1
Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln)	1,9	1,9	2,2
Terugvordering2
Incassoratio 2013 (%)	21	30	33
Incassoratio 2014 (%)	–3	12	32
Incassoratio 2015 (%)	–3	–3	11

10. Tegemoetkoming ouders

De overheid biedt een financiële tegemoetkoming aan ouders of verzorgers voor de kosten van kinderen.

De overheid biedt ouders of verzorgers een financiële tegemoetkoming voor de kosten voor verzorging en opvoeding van kinderen op grond van de Algemene kinderbijslagwet (AKW). Gezinnen met een laag of middeninkomen komen daarnaast in aanmerking voor een tegemoetkoming op grond van de Wet op het kindgebonden budget (WKB). Ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen kunnen tot 2015 extra financiële steun ontvangen op grond van de regeling Tegemoetkoming ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen (TOG) en daar bovenop, het TOG-kopje. Vanaf 2015 is de TOG geïntegreerd in de AKW.

De in de begroting 2015 aangekondigde beleidswijzigingen zijn gerealiseerd. De belangrijkste wijzigingen die op dit beleidsartikel betrekking hebben zijn de wijzigingen die voortkomen uit de Wet hervorming kindregelingen62. De alleenstaande ouderkop is in het kindgebonden budget geïntroduceerd, het afbouwpercentage is verlaagd naar 6,75%, en het eerste en tweede kindbedrag zijn verhoogd met respectievelijk € 15 en € 255. Het leeftijdsafhankelijke kopje in het kindgebonden budget voor 16- en 17-jarigen is vanaf augustus 2015 verhoogd met € 116 in verband met het overhevelen van de WTOS 17-. Daarnaast zijn per 1 januari 2015 de TOG en het TOG-kopje geïntegreerd in de kinderbijslag en zijn de voorwaarden voor het verkrijgen van dubbele kinderbijslag om onderwijsredenen aangescherpt. Daarnaast is in 2015 het wetsvoorstel kinderbijslagvoorziening BES aangenomen63. Dit wetsvoorstel regelt per 1-1-2016 een inkomensonafhankelijke kinderbijslagvoorziening voor de ingezeten ouders en kinderen van de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Deze beleidswijziging is aangekondigd in de SZW-begroting van 2016.

De WKB-uitkeringslasten zijn in 2015 ruim € 100 miljoen lager uitgekomen dan in de begroting was voorzien. Zie voor een toelichting op de budgettaire ontwikkeling van de WKB onderdeel A2.

Tabel 10.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 10 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	4.335.531	4.441.886	5.310.186	5.389.722	– 79.536
Uitgaven	4.596.445	4.394.526	4.335.531	4.441.886	5.310.186	5.389.722	– 79.536
Inkomensoverdrachten	4.596.445	4.394.526	4.335.531	4.441.886	5.310.186	5.389.722	– 79.536
AKW	3.359.500	3.225.000	3.236.910	3.202.671	3.238.238	3.215.604	22.634
WKB	1.197.736	1.140.214	1.071.121	1.213.415	2.063.020	2.164.612	– 101.592
TOG	34.109	24.100	23.000	21.900	5.428	5.464	– 36
Kopje TOG	5.100	5.212	4.500	3.900	3.500	4.042	– 542
Ontvangsten	230.986	242.847	185.843	205.454	217.589	237.589	– 20.000

A. Inkomensoverdrachten

A1. Algemene Kinderbijslag Wet (AKW)

De AKW biedt ouders een inkomensonafhankelijke tegemoetkoming in de kosten die het opvoeden en verzorgen van kinderen met zich mee brengt. De AKW wordt uitgevoerd door de SVB.

Budgettaire ontwikkelingen

De gerealiseerde uitkeringslasten AKW zijn € 23 miljoen hoger uitgekomen dan begroot. Dit is minder dan 1% van het totaal van de regeling.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal gezinnen is iets hoger uitgekomen dan verwacht en het aantal telkinderen ligt vrijwel op de stand uit de begroting 2015.

Tabel 10.2 Kerncijfers AKW1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Aantal gezinnen AKW (x 1.000, jaargemiddelde)	1.929	1.922	1.917	1.907	10
Aantal telkinderen AKW (x 1.000, jaargemiddelde)	3.436	3.416	3.423	3.424	– 1

Handhaving

De door ontvangers van de kinderbijslag gepercipieerde detectiekans is in 2015 ten opzichte van 2014 gestegen met 3%-punt; de kennis van de verplichtingen is afgenomen met 2%-punt. Het aantal geconstateerde overtredingen nam tussen 2013 en 2014 iets toe tot afgerond 2.300 en daalde in 2015 tot afgerond 1.500. Overtredingen vinden relatief vaak plaats wanneer ouders niet doorgeven dat zij gaan werken in het buitenland, waardoor samenloop met andere kinderbijslagen ontstaat. Een andere relatief vaak voorkomende overtreding is het niet opgeven van het inkomen van het kind. Ten opzichte van het aantal kinderen waarvoor kinderbijslag wordt uitbetaald is het percentage geconstateerde overtredingen 0,07% in 2014 en 0,04% in 2015. De incassoratio’s laten een stabiel beeld zien.

Tabel 10.3 Kerncijfers AKW (fraude en handhaving)

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
Preventie1
Gepercipieerde detectiekans (%)	–	71	74
Kennis van de verplichtingen (%)	–	78	76
Opsporing2
Aantal geconstateerde overtredingen met financiële benadeling (x 1.000)	2,1	2,3	1,5
Totaal benadelingbedrag (x € 1 mln)	1,7	1,2	1,2
Terugvordering2
Incassoratio 2013 (%)	53	72	76
Incassoratio 2014 (%)	–3	55	69
Incassoratio 2015 (%)	–3	–3	50

A2. Wet op het Kindgebonden Budget (WKB)

Het kindgebonden budget is een inkomensafhankelijke tegemoetkoming van de overheid in de kosten van gezinnen tot een bepaald inkomen. De WKB wordt uitgevoerd door Belastingdienst/Toeslagen.

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven aan het kindgebonden budget zijn ruim €100 miljoen lager uitgekomen dan ten tijde van de begrotingsopstelling werd verwacht. Dit komt ten eerste doordat er minder rechthebbenden zijn dan verwacht. Het aantal geboortes lag lager en de inkomensontwikkeling was gunstiger dan waar rekening mee was gehouden. Ook maken minder alleenstaande ouders (die recht hebben op de alleenstaande ouderkop) gebruik van het kindgebonden budget dan verwacht. Ten tweede is het verschil tussen betaalde voorschotten en de (uiteindelijke) beschikkingen kleiner dan verwacht (zie ook onder B. Ontvangsten). De Belastingdienst betaalt maandelijks een voorschot op basis van een voorlopige beschikking. Daarna vinden controles plaats die kunnen leiden tot aanpassing van de beschikking. Door onder andere het naar voren halen van controles was het verschil tussen voorschotten en de (uiteindelijke) beschikking in 2015 kleiner dan begroot.

Beleidsrelevante kerncijfers

Het aantal kinderen en huishoudens is voor 2015 duidelijk lager uitgekomen dan geraamd. Dit hangt samen met de hierboven onder budgettaire ontwikkelingen genoemde redenen. De Wet Hervorming Kindregelingen heeft veel veranderingen voor de WKB met zich meegebracht (zie ook de beleidsconclusies); dit heeft de onzekerheid van de raming voor 2015 vergroot.

Tabel 10.4 Kerncijfers WKB1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Aantal huishoudens WKB (x 1.000, jaargemiddelde)	810	791	769	828	– 59
Aantal kinderen WKB (x 1.000, jaargemiddelde)	1.482	1.443	1.418	1.542	– 124
Aantal alleenstaande ouders WKB (x 1.000, jaargemiddelde)	–	–	308	352	– 44

A3. Tegemoetkoming ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen (TOG)

De TOG gaf extra financiële steun aan ouders met een thuiswonend kind met een lichamelijke of verstandelijke handicap. Het zogenaamde TOG-kopje maakte onderdeel uit van de TOG-regeling. Dit onderdeel was specifiek gericht op alleenverdienerhuishoudens. Vanaf 2015 zijn de TOG en het TOG-kopje geïntegreerd in de kinderbijslag. De TOG werd uitgevoerd door de SVB.

Budgettaire ontwikkelingen

Het bedrag voor de TOG betreft een betaling aan de SVB voor de afwikkeling van de regeling (zie ook «niet uit de saldibalans blijkende bestuurlijke verplichtingen» in paragraaf 10 van dit jaarverslag). Het TOG-kopje wordt na afloop van het jaar betaald. Het bedrag in 2015 voor het TOG-kopje betreft dus rechten uit het jaar 2014. Het bedrag voor het TOG-kopje valt lager uit dan begroot door een lager aantal gerechtigden.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 10.5 Kerncijfers TOG1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Aantal telkinderen TOG (x 1.000, jaargemiddelde)	26	24	–	–	–

B. Ontvangsten

De ontvangsten betreffen grotendeels de terugontvangsten ten gevolge van terugvorderingen van het kindgebonden budget. Deze ontvangsten zijn € 20 miljoen lager uitgekomen dan begroot. Door beter toezicht gedurende het jaar en betere inschatting van inkomens sluiten de voorschotten uit recente toeslagjaren beter aan bij de uiteindelijke beschikking dan bij het opstellen van de begroting werd verwacht. Daardoor hoeft er minder teruggevorderd te worden en vallen dus ook de ontvangsten lager uit.

11. Uitvoeringskosten

De uitvoering van de sociale zekerheidswetgeving vindt rechtmatig, efficiënt, klantgericht en daarmee doeltreffend plaats.

De Minister64 is verantwoordelijk voor het doen uitvoeren van de sociale zekerheidswetgeving door de uitvoeringsorganen en draagt zorg voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het stelsel van wet- en regelgeving (wet SUWI) waarbinnen de uitvoeringsorganen opereren;

• • De vormgeving van het stelsel van sociale zekerheidswetten die het UWV en de SVB uitvoeren;

• • De vaststelling van de budgetten die aan het UWV (incl. BKWI), de SVB en het IB beschikbaar worden gesteld met daarbij passende prestatieafspraken;

• • De sturing van en het toezicht op de rechtmatige, doelmatige, doeltreffende en klantgerichte uitvoering door het UWV (incl. BKWI), de SVB en het IB en de verantwoording daarover;

• • De vaststelling van de omvang van de middelen die aan de Landelijke Cliëntenraad (LCR) beschikbaar worden gesteld.

In onderstaande tabel worden de rechtmatigheidsindicatoren voor het UWV en de SVB weergegeven. De realisaties liggen in 2015 boven de streefwaarde.

Tabel 11.1 Indicatoren rechtmatigheid uitvoering ZBO’s

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Streefwaarde Begroting 2015	Verschil 2015
Rechtmatigheid UWV (in %)1	98,9	98,9	99,3	99	0,3
Rechtmatigheid SVB (in %)2	99,9	99,9	99,8	99	0,8

Tabel 11.2 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 11 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	454.688	445.088	438.181	462.130	– 23.949
Uitgaven	590.378	493.138	454.688	445.088	438.181	462.130	– 23.949
Bijdrage aan ZBO's/RWT's	589.749	492.486	454.044	444.133	437.532	461.481	– 23.949
UWV	475.159	379.397	344.878	339.747	331.571	363.088	– 31.517
SVB	102.928	103.980	101.385	97.661	99.590	92.585	7.005
IB	6.310	6.476	7.781	6.725	6.371	5.808	563
RWI	5.352	2.633	0	0	0	0	0
Bijdrage aan nationale organisaties	629	652	644	955	649	649	0
LCR	629	652	644	955	649	649	0
Ontvangsten	3.563	5.817	6.289	6.522	10.144	0	10.144

Tabel 11.3 Premiegefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 11 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Uitgaven	1.522.092	1.529.448	1.559.088	1.696.520	1.607.496	1.556.225	51.271
Bijdrage aan ZBO's/RWT's	1.522.092	1.529.448	1.559.088	1.696.520	1.607.496	1.543.137	64.359
UWV	1.372.499	1.391.800	1.428.300	1.568.458	1.485.496	1.431.545	53.951
SVB	149.593	137.648	130.788	128.062	122.000	111.592	10.408
Nominaal	0	0	0	0	0	13.088	– 13.088
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

A. Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s

De Minister van SZW stelt de financiële kaders vast voor het UWV (inclusief het BKWI), de SVB en het IB, waarbinnen zij jaarplannen dienen op te stellen. In de jaarplannen nemen het UWV en de SVB een verdeling van de uitvoeringskosten naar wet op. De Minister stuurt echter in eerste aanleg op het totaalbudget per organisatie. Uitgangspunt daarbij is dat de organisaties zelfstandig de uitvoering organiseren en over de realisatie op passende wijze via het jaarverslag verantwoording afleggen aan de Minister van SZW.

Budgettaire ontwikkelingen

De resultatenrekening in het UWV-jaarverslag laat een onderuitputting van € 63,2 miljoen zien. Deze middelen stromen bij het UWV in de egalisatiereserve, waardoor geen meevaller voor SZW ontstaat. Het UWV heeft in 2015 € 50 miljoen onttrokken uit het bestemmingsfonds voor frictiekosten. Per saldo zijn de totale reserves daarom met € 13,2 miljoen toegenomen (zie tabel 11.4).

B. Bijdrage aan nationale organisaties

De bijdrage aan de LCR komt overeen met het begrote bedrag.

C. Ontvangsten

De ontvangsten betreffen de afwikkeling van de liquidatie van de Arbeidsvoorzieningorganisatie en de afrekening van het resultaat van de LCR.

Tabel 11.4 Extracomptabel overzicht begrotingsgefinancierde en premiegefinancierde uitvoeringskosten (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015
UWV (incl. BKWI)	1.844.658	1.771.197	1.773.178	1.908.206	1.817.067
Begrotingsgefinancierd	472.159	379.397	344.878	339.747	331.571
IOW	250	250	200	1.325	1.775
Wajong	132.542	118.435	96.126	117.878	114.518
Re-integratie Wajong	11.598	33.923	65.582	70.496	78.642
Basisdienstverlening	293.280	188.956	141.580	100.322	85.056
Wsw-indicatiestelling	24.599	28.533	22.048	21.965	10.563
Beoordeling gemeentelijke doelgroep	–	–	–	–	16.930
Uitvoeringskosten WW 50+	–	–	10.200	19.550	15.450
Compensatieregeling musici en artiesten	–	–	0	11	0
BKWI	9.890	9.300	9.142	8.201	8.637
Premiegefinancierd	1.372.499	1.391.800	1.428.300	1.568.458	1.485.496
WAO	168.205	134.896	96.000	87.750	79.568
IVA	55.418	67.720	74.000	80.630	91.822
WGA	163.241	220.520	239.000	235.878	230.600
WAZ	8.000	4.000	3.000	3.242	3.299
WW	406.360	491.972	566.000	853.176	731.623
ZW	284.275	259.332	209.000	269.309	260.412
WAZO	28.000	26.360	24.000	13.148	14.052
Re-integratie WAZ/WAO/WIA/ZW	26.000	36.000	45.000	42.725	60.920
Re-integratie WW	233.000	151.000	167.000	0	0
Toevoeging aan bestemmingsfonds	–	–	5.300	– 17.400	13.200
SVB	251.797	241.078	232.173	225.723	221.590
Begrotingsgefinancierd	102.204	103.430	101.385	97.661	99.590
AKW	75.849	78.005	70.824	64.032	71.075
TOG	3.472	3.070	2.918	1.924	– 540
TAS	1.187	1.067	840	1.492	477
KOT/WKB	3.765	4.890	4.762	4.650	4.551
AIO	14.673	15.827	16.292	19.383	19.610
MKOB	3.258	571	900	459	37
Bijstand buitenland	–	–	424	320	155
Overbruggingsregeling	–	–	4.425	3.082	1.363
Remigratiewet	–	–	–	2.319	2.863
Premiegefinancierd	149.593	137.648	130.788	128.062	122.000
AOW	127.433	118.577	114.509	116.454	110.900
Anw	22.160	19.071	16.279	11.608	11.100

12. Rijksbijdragen

Borgen van voldoende dekking in sociale fondsen.

De financiering van de sociale fondsen loopt hoofdzakelijk via premie-inning. In een aantal gevallen acht de overheid premieheffing niet wenselijk, bijvoorbeeld om te voorkomen dat premiepercentages blijvend toenemen en daarmee een evenwichtige koopkrachtontwikkeling in de weg staan. In andere gevallen acht de overheid financiering van een regeling via de algemene middelen passender, maar wordt wel gekozen voor uitvoering via de sociale fondsen. De sociale fondsen worden in dat geval via rijksbijdragen voorzien van voldoende financiering.

De Minister financiert de sociale fondsen uit de algemene middelen, al dan niet in aanvulling op premieheffing. Hij is in deze rol verantwoordelijk voor:

• • de vaststelling van de hoogte van de rijksbijdragen aan de desbetreffende sociale fondsen;

• • het betalen van de rijksbijdragen aan de sociale fondsen.

Tabel 12.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 12 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	8.041.464	11.353.370	13.207.236	13.952.163	– 744.927
Uitgaven	9.119.453	11.205.022	8.041.464	11.353.370	13.207.236	13.952.163	– 744.927
Bijdrage aan sociale fondsen	9.119.453	11.205.022	8.041.464	11.353.370	13.207.236	13.952.163	– 744.927
(rijksbijdrage:)
in kosten heffingskortingen AOW	3.374.800	3.380.700	1.659.300	2.000.000	1.963.200	1.962.400	800
in kosten heffingskortingen Anw	72.700	68.300	0	0	0	0	0
vermogenstekort Ouderdomsfonds	4.853.400	7.421.800	5.999.500	9.073.100	11.003.900	11.752.500	– 748.600
tegemoetkoming arbeidsongeschikten	266.600	265.202	315.260	208.480	173.802	171.017	2.785
tegemoetkoming AOW-gerechtigden	488.506	0	0	0	0	0	0
tegemoetkoming Anw-gerechtigden	17.433	15.541	12.904	9.336	8.318	8.246	72
zwangere zelfstandigen	46.014	53.479	54.500	62.454	58.016	58.000	16
Ontvangsten	55	37	510	169	0	0	0

A. Bijdrage aan sociale fondsen66

Rijksbijdrage in de kosten van heffingskortingen (BIKK) AOW

Deze rijksbijdrage compenseert de gewijzigde premieopbrengst als gevolg van de invoering van de Wet inkomstenbelasting 2001. De hoogte van deze rijksbijdrage wordt jaarlijks aangepast aan de geraamde kosten van de heffingskortingen en wijzigingen van de belasting- en premietarieven in de eerste schijf.

Budgettaire ontwikkelingen

De realisatie van de uitgaven komt nagenoeg overeen met de begrote uitgaven.

Rijksbijdrage vermogenstekort Ouderdomsfonds

De uitgaven uit het Ouderdomsfonds worden grotendeels gedekt door de premie-inkomsten. De hoogte van de AOW-premie is echter wettelijk gemaximeerd om te voorkomen dat de groeiende AOW-uitgaven leiden tot een alsmaar stijgende AOW-premie en een onevenwichtige koopkrachtontwikkeling. Dit leidt tot een jaarlijks exploitatietekort in het Ouderdomsfonds. De rijksbijdrage Ouderdomsfonds is bedoeld om het exploitatietekort in het Ouderdomsfonds aan te vullen zodat er een neutrale kaspositie voor dit fonds bestaat.

Budgettaire ontwikkelingen

De Rijksbijdrage vermogenstekort Ouderdomsfonds wordt € 748,6 miljoen lager vastgesteld dan begroot. Deze bijstelling is het saldo van € 1,3 miljard hogere baten, € 244 miljoen hogere uitkeringslasten en de verrekening van een eenmalig vermogenstekort uit 2014 van € 275 miljoen.

Rijksbijdrage tegemoetkoming arbeidsongeschikten

De Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg) is vanaf 2014 afgeschaft. De regeling van de tegemoetkoming arbeidsongeschikten is overgeheveld van de Wtcg naar de WIA, de Wajong, de WAZ en de WAO. De tegemoetkomingen voor de categorieën WIA, WAZ en WAO worden gefinancierd uit een rijksbijdrage die in het Toeslagenfonds wordt gestort. In deze rijksbijdrage zijn daarnaast de uitvoeringskosten van het UWV opgenomen. De tegemoetkomingen voor Wajonggerechtigden worden verantwoord op beleidsartikel 4.

Budgettaire ontwikkelingen

De realisatie van de uitgaven komt nagenoeg overeen met de begrote uitgaven.

Rijksbijdrage tegemoetkoming Anw-gerechtigden

De rijksbijdrage tegemoetkoming Anw-gerechtigden dient ter financiering van de in artikel 9 verantwoorde tegemoetkoming Anw.

Budgettaire ontwikkelingen

De realisatie van de uitgaven komt nagenoeg overeen met de begrote uitgaven.

Rijksbijdrage zwangere zelfstandigen (ZEZ)

De regeling Zelfstandig en Zwanger voorziet sinds juni 2008 in een uitkering aan zelfstandigen voorafgaand aan en volgend op de bevalling. Deze regeling wordt gefinancierd via een rijksbijdrage aan het Arbeidsongeschiktheidsfonds (Aof). Ook de uitkeringen voor zwangere alfahulpen lopen in de rijksbijdrage mee. In deze rijksbijdrage zijn daarnaast de uitvoeringskosten van het UWV opgenomen.

Budgettaire ontwikkelingen

De realisatie van de uitgaven komt nagenoeg overeen met de begrote uitgaven.

13. Integratie en maatschappelijke samenhang

De overheid bevordert de maatschappelijke samenhang en sociale stabiliteit door participatie en inburgering van iedereen met een migrantenachtergrond. Resultaat is dat genoemde personen, net als iedere andere burger, zelfredzaam zijn en – naar vermogen – deelnemen aan de samenleving.

Bij het integratiebeleid ligt de nadruk op de participatie van de individuele migrant. Daarbij wordt een beroep op de migrant gedaan om middels de in Nederland aanwezige kansen en mogelijkheden zijn of haar capaciteiten ten volle te benutten. Ten aanzien van het maatschappelijk verkeer is het uitgangspunt dat migranten de in Nederland geldende normen en waarden erkennen. Resultaat is dat genoemde personen, net als iedere andere burger, zelfredzaam zijn en – naar vermogen – deelnemen aan de samenleving.

De Minister stimuleert met behulp van onder andere financiële instrumenten de zelfredzaamheid en deelname aan de samenleving van migranten. Hij financiert inkomensondersteuning met een sociaal leenstelsel en een uitkeringsregeling (remigratieregeling). Hij is in deze rollen verantwoordelijk voor:

• • De vormgeving, het onderhoud en de werking van het inburgeringstelsel;

• • De visie en samenhang van het integratiebeleid en de daarvoor benodigde kennis;

• • Het aanspreken van de vakdepartementen op hun verantwoordelijkheid ervoor te zorgen dat reguliere voorzieningen toegankelijk en effectief zijn voor alle burgers;

• • De uitvoering van de Remigratiewet, de Wet inburgering en de Wet inburgering buitenland.

Het jaar 2015 stond in het teken van de toenemende stroom vluchtelingen naar Europa. Er werden maatregelen getroffen om aan deze problematiek het hoofd te bieden. Een belangrijke stap in dit kader vormde het afsluiten van het Bestuursakkoord Verhoogde Asielinstroom tussen Rijk, Provincies en Gemeenten. Daarbij werd in het kader van de integratie van vergunninghouders afgesproken dat het budget voor maatschappelijke begeleiding in 2016 en 2017 zal worden verhoogd en dat de vergunninghouders na deelname aan een daarop gericht traject een participatieverklaring zullen ondertekenen.

De uitvoering van maatregelen in het kader van het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme ligt goed op schema. Dat blijkt onder meer uit de oprichting van de Expertise-unit Sociale Stabiliteit en het Steunpunt Familieondersteuning. Voorts zijn verschillende organisaties ondersteund om de weerbaarheid binnen islamatische gemeentschappen te vergroten en om jihadistische propaganda tegen te gaan. Ook vond in dit kader ondersteuning van gemeenten plaats. Over deze en andere activiteiten is de Tweede Kamer om de vier maanden geïnformeerd via voortgangsrapportages, zoals bijvoorbeeld de 4e voortgangsrapportage actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme.

Naast dataverzameling en monitoring voor beleidsdoeleinden deed het SCP in 2015 op verzoek van de Minister van SZW onderzoek naar de mate waarin er in Nederland sprake is van «groepen op afstand». In de studie Werelden van Verschil concludeerde het SCP dat geen van de vier grote migrantengroepen is te kwalificeren als groep op afstand. Tegelijkertijd stelde het SCP vast dat Turkse en Marokkaanse Nederlanders sterk het gevoel hebben dat zij niet als individu worden behandeld, maar vooral op hun etnische herkomst en op hun religieuze achtergrond worden beoordeeld. De uitkomsten van dit onderzoek bieden nadrukkelijk ondersteuning voor de lopende beleidsmaatregelen zoals discriminatiebestrijding. De publicatie vormt tevens de basis voor een brede maatschappelijke dialoog over in- en uitsluiting en het opstellen van een nationaal actieplan discriminatie dat in 2016 aan de Tweede Kamer zal worden voorgelegd.

Ook op het terrein van integratie is de beleidsveranwoordelijkheid de laatste jaren verschoven naar lokale partijen. Het Ministerie van SZW ondersteunt de beleidsontwikkeling en -uitvoering via de beschikbaarstelling van gegevens op buurtniveau over de stand en ontwikkeling van integratie. Deze informatie is verzameld op de website www.buurtintegratie.nl.

Tabel 13.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 13 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 20111	Realisatie 20121	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	87.409	97.515	148.410	123.166	25.244
Uitgaven	0	238.495	95.434	94.761	145.465	123.166	22.299
Inkomensoverdrachten	–	–	–	40.761	45.714	39.064	6.650
Remigratieregeling	–	–	–	39.266	44.834	38.564	6.270
Inburgering	–	–	–	1.495	880	500	380
Subsidies	0	12.198	13.016	8.504	6.641	7.263	– 622
Forum	0	5.885	5.795	5.546	2.845	3.240	– 395
Landelijk Overleg Minderheden (LOM)	0	3.280	6.191	326	1.101	1.373	– 272
Vluchtelingenwerk	0	3.033	1.030	1.030	1.030	1.032	– 2
Overige subsidies	–	–	–	1.602	1.665	1.618	47
Opdrachten	0	10.102	16.843	12.504	8.738	20.894	– 12.156
Programma inburgering	0	8.523	11.037	5.721	2.927	14.665	– 11.738
Programma integratie	0	1.579	4.103	5.083	4.111	4.529	– 418
Remigratie	0	0	1.703	1.700	1.700	1.700	0
Bijdrage aan mede-overheden	0	166.776	0	0	0	0	0
Gemeenten	0	166.776	0	0	0	0	0
Bijdrage aan agentschappen	0	4.201	11.000	7.950	8.943	9.300	– 357
DUO	0	4.201	11.000	7.950	8.943	9.300	– 357
Bijdrage aan ZBO's/RWT's	0	41.061	51.605	8.759	27.282	9.240	18.042
SVB	0	36.852	38.156	0	0	0	0
COA	0	4.209	13.449	8.759	27.282	9.240	18.042
Leningen	0	4.157	2.970	16.283	48.147	37.405	10.742
DUO	0	4.157	2.970	16.283	48.147	37.405	10.742
Ontvangsten	0	3.578	178.858	7.933	4.357	1.000	3.357

A. Inkomensoverdrachten

Budgettaire ontwikkelingen

De hogere dan begrote uitgaven voor de Remigratieregeling (€ 6,6 miljoen) worden veroorzaakt doordat er in 2015 meer personen geremigreerd zijn dan aanvankelijk geraamd.

Beleidsrelevante kerncijfers

Resultaten van het beleid op het punt van de remigratie worden uitgedrukt in het aantal remigranten met een periodieke uitkering.

Tabel 13.2 Kerncijfers Remigratie1

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Aantal remigranten met een periodieke uitkering (x 1.000 personen, ultimo)2	13	14	15	14	1

B. Subsidies

De uitgaven bij het instrument Subsidies komen € 0,6 miljoen lager uit dan begroot. Dat hangt samen met de verstrekking van minder subsidies dan verwacht in het kader van de Kennisinfrastructuur, waarmee in 2015 is gestart, en lagere kosten bij de afwikkeling van het LOM.

C. Opdrachten

C1. Programma Inburgering

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven voor het Programma Inburgering zijn € 11,7 miljoen lager uitgekomen dan begroot. Dit wordt veroorzaakt doordat bij de begrotingsopstelling 2015 voorziene uitgaven op het terrein van inburgering naar 2016 zijn verschoven. Het gaat daarbij onder meer om de financiële gevolgen van de uitspraak van het Europese Hof van Justitie betreffende het inburgeringsexamen buitenland in relatie tot gezinshereniging, en enkele trajecten Europese aanbesteding. In deze gevallen werd de uitwerking pas eind 2015 afgerond, waardoor uitgaven naar 2016 verschuiven.

Beleidsrelevante kerncijfers

Tabel 13.3 Kerncijfers Inburgering

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Inburgeringsplichtige nieuwkomers die een kennisgeving van DUO krijgen (x 1.000 personen, ultimo)1	11	19	26	15	11
Inburgeraars die slagen voor het inburgeringexamen of NT2-examen (x 1.000 personen, ultimo)1	17	13	7	10	– 3
Asielgerechtigde nieuwkomers die deelnemen aan de voorbereiding op inburgering in de opvang van COA (x 1.000 personen, ultimo)2	2,6	5,6	10,3	3,0	7,3
Asielgerechtigde nieuwkomers die deelnemen aan de maatschappelijke begeleiding door gemeenten (x 1.000 personen, ultimo)2	1,7	5,9	13	5,0	7,8
Aantal aan inburgeraars toegekende leningen (x 1.000 personen, ultimo)1	2,6	9,8	18	7,0	11

C2. Programma Integratie

Budgettaire ontwikkelingen

De uitgaven voor het Programma Inburgering zijn € 0,4 miljoen lager uitgekomen dan begroot. Dat is het gevolg van een combinatie van langere looptijden voor aanbestedingstrajecten, waardoor de uitgaven in 2016 zullen vallen, en van een aantal opdrachten dat is vervallen.

C3. Remigratie

De uitgaven aan het Nederlands Migratie Instituut worden hier verantwoord en zijn conform het begrote uitgavebedrag.

D. Bijdrage aan agentschappen

De gerealiseerde uitgaven aan DUO zijn nagenoeg gelijk aan de begroting.

E. Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s

De gerealiseerde uitgaven aan het COA zijn € 18 miljoen hoger dan begroot. Het betreft uitgaven die door en via het COA worden gedaan op het terrein van voorinburgering respectievelijk maatschappelijke ondersteuning van asielmigranten. Als gevolg van de grote vluchtelingenstroom richting Europa c.q. Nederland is het aantal asielmigranten substantieel boven de raming uit de begroting 2015 uitgekomen.

F. Leningen

De hoger dan begrote uitgaven aan via DUO verstrekte leningen (€ 10,7 miljoen) zijn het gevolg van de eerder vermelde volumeontwikkeling in de vluchtelingenstroom waardoor ook het aantal aanvragen en toekenningen van leningen toeneemt.

G. Ontvangsten

In 2015 werd ruim € 3,4 miljoen meer ontvangen dan bij de begrotingsopstelling werd voorzien. Dit is het gevolg van verrekeningen met het UWV in het kader van de Remigratiewet.

5. NIET-BELEIDSARTIKELEN

96. Apparaatsuitgaven kerndepartement

Op dit artikel worden alle personele en materiële uitgaven en ontvangsten van het Ministerie van SZW opgenomen. In beleidsartikel 11 zijn de bijdragen aan ZBO’s verder toegelicht. Voor een uitgebreide toelichting op het Agentschap SZW wordt verwezen naar hoofdstuk 9 van dit jaarverslag.

Tabel 96.1 Apparaatsuitgaven kerndepartement budgettaire gevolgen (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	250.629	256.278	288.815	278.491	10.324
Uitgaven	239.556	242.137	251.182	250.857	291.218	278.491	12.727
Personele uitgaven	–	164.702	180.005	179.912	186.049	175.556	10.493
• waarvan eigen personeel	–	159.054	174.308	173.719	177.265	171.397	5.868
• waarvan externe inhuur	–	3.040	3.269	3.470	6.427	1.350	5.077
• waarvan overige personele uitgaven	–	2.608	2.428	2.723	2.357	2.809	– 452
Materiële uitgaven	–	77.435	71.177	70.945	105.169	102.935	2.234
• waarvan ICT	–	13.385	14.084	13.004	10.400	13.599	– 3.199
• waarvan bijdrage aan SSO's	–	38.614	44.592	46.394	81.784	76.295	5.489
• waarvan overige materiële uitgaven	–	25.436	12.501	11.547	12.985	13.041	– 56
Ontvangsten	8.030	12.542	9.744	4.761	4.569	3.573	996

De gegevens voor het jaar 2011 zijn niet uitgesplitst omdat de nieuwe structuur van de begroting pas vanaf 2012 wordt gebruikt.

A. Personele en materiële uitgaven

A1. Personeel

Er is een aantal verklaringen voor de ruim € 5,8 miljoen hogere realisatie van de personele uitgaven dan ten tijde van de begrotingsopstelling werd verwacht. Het afsluiten van de nieuwe cao voor het Rijk leidt tot hogere uitgaven, evenals de start van het expertisecentrum sociale stabiliteit. Daarnaast zijn er extra uitgaven voor het gezamenlijke financiële dienstencentrum (FDC) met de Ministeries van Financiën en VWS dat in 2015 van start is gegaan. Het FDC is een samenwerkingsverband tussen deze departementen op het gebied van de financiële administratie, dat is gepositioneerd bij SZW. Ten slotte zijn er voor de deelnemende departementen transitiekosten gemaakt voor de rijksschoonmaakorganisatie RSO die in 2016 is begonnen.

A2. Externe inhuur

Het verschil tussen de begroting en de realisatie bedraagt € 5,1 miljoen. Dit wordt verklaard doordat bij het opstellen van de begroting nog niet bekend was hoeveel externe inhuur er plaats zal vinden en hoeveel budget hiervoor benodigd is. In de loop van het jaar is dit budget naar behoefte aangevuld vanuit andere onderdelen van de begroting. Daarnaast heeft er externe inhuur plaatsgevonden voor werkzaamheden om het Ministerie van OCW te laten aansluiten op de gezamenlijke financiële administratie van de Ministeries van VWS, Financiën en SZW.

A3. Overige personele uitgaven

De uitgaven voor post-actieven zijn € 0,45 miljoen lager uitgevallen dan begroot vanwege enerzijds een lager dan verwachte instroom in de WW en anderzijds het effect van de inzet van re-integratieactiviteiten.

A4. ICT

Het verschil tussen de begroting en de realisatie bedraagt –/– € 3,1 miljoen en heeft voor een deel betrekking op in 2015 geleverde producten en diensten waarvan de betaling in 2016 zal plaatsvinden en daarnaast op vertraging in andere projecten.

A5. Bijdrage aan SSO’s

A6. Overige materiële uitgaven

De gerealiseerde uitgaven komen nagenoeg overeen met de in de begroting geraamde uitgaven.

B. Ontvangsten

De extra ontvangsten in 2015 (€ 1,0 miljoen) houden verband met de doorbelasting aan het Ministerie van OCW van de ingezette externe inhuur ten behoeve van de aanpassingen aan de gezamenlijke financiële administratie (zie A2).

Tabel 96.2 Totaaloverzicht apparaatsuitgaven/kosten inclusief agentschappen en ZBO’s/RWT’s (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 20151	Verschil 2015
Totaal apparaatskosten Ministerie	239.556	242.137	251.182	250.857	291.218	278.491	12.727
Totaal apparaatskosten agentschap	30.385	31.350	19.509	19.091	15.997	20.808	– 4.811
Agentschap SZW	21.516	21.741	19.509	19.091	15.997	20.808	– 4.811
Inspectie werk en inkomen (IWI)2	8.869	9.609	0	0	0	0	0
Totaal apparaatskosten ZBO’s3 en RWT’s	2.104.416	2.013.484	2.006.852	2.134.164	2.035.028	2.004.618	30.410
UWV	1.847.272	1.767.835	1.769.181	1.908.187	1.807.067	1.794.633	12.434
SVB	250.834	239.173	229.890	219.405	221.590	204.177	17.413
IB	6.310	6.476	7.781	6.572	6.371	5.808	563

Bovenstaande tabel bevat een totaaloverzicht van alle apparaatsuitgaven van het departement en alle apparaatskosten van de agentschappen en de ZBO’s/RWT’s die onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van SZW vallen. De toelichting op de ontwikkeling bij het kerndepartement is te vinden bij tabel 96.1. Zie beleidsartikel 11 en bijlage 4 voor een toelichting op de ZBO’s/RWT’s en hoofdstuk 9 voor de agentschappen.

Tabel 96.3 Bezettingsoverzicht (fte)

	2011	2012	2013	2014	2015
Bezetting ultimo	2.259	2.153	2.184	2.254	2.277

Na verwerking van de voor 2015 geldende taakstelling in fte is de bezetting van SZW ultimo 2015 ten opzichte van ultimo 2014 per saldo toegenomen vanwege een uitbreiding van (tijdelijke) taken. Deze uitbreiding doet zich met name voor bij de Inspectie SZW (anti-discriminatie, aanpak schijnconstructies en declaratiefraude). Daarnaast is een expertiseunit sociale stabiliteit opgericht en is het gezamenlijke FDC van start gegaan. Ten slotte zijn er activiteiten ontplooid voor de start van de Rijksschoonmaakorganisatie per 1 januari 2016. Indien we corrigeren voor tijdelijke taken, zien we een daling van het aantal fte ten opzichte van 2014.

Tabel 96.4 Extracomptabele tabel invulling taakstelling (x € 1.000)

	2016	2017	2018	Structureel
Departementale taakstelling (totaal)	23.354	52.803	64.978	64.978
Kerndepartement	3.354	7.703	9.378	9.378
Agentschappen totaal	0	0	0	0
Agentschap SZW	0	0	0	0
ZBO’s totaal	20.000	45.100	55.600	55.600
UWV (inclusief BKWI)	17.700	39.700	48.900	48.900
SVB	2.300	5.400	6.700	6.700

Concrete maatregelen voor invulling van de taakstelling 2016–2018

97. Aflopende regelingen

Voor de financiële afwikkeling en verantwoording van een aantal aflopende regelingen is in de begroting een afzonderlijke voorziening getroffen.

Tabel 97.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 97 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	799	0	– 121	0	– 121
Uitgaven	5.396	7.952	929	0	0	0	0
Programma-uitgaven	5.396	7.952	929	0	0	0	0
Aflopende regelingen	5.396	7.952	929	0	0	0	0
Ontvangsten	16.120	426	510	4	199	0	199

A. Programma-uitgaven

Het gaat hier om nadeclaraties of vergoedingen van nabetalingen op grond van gerechtelijke uitspraken (bezwaar- en beroepsprocedures) naar aanleiding van geschillen in het verleden. Er zijn in 2015 geen uitgaven. De negatieve verplichtingenrealisatie (–/– € 0,121 miljoen) is het gevolg van correctieboekingen uit het verleden.

B. Ontvangsten

De gerealiseerde ontvangst (€ 0,199 miljoen) betreft een afrekening inzake het bedrijfsverzamelgebouw Tilburg.

98. Algemeen

Op dit artikel worden de niet naar beleidsartikelen toe te rekenen budgetten verantwoord.

Tabel 98.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 98 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	59.313	42.548	23.605	46.404	– 22.799
Uitgaven	47.615	51.512	60.050	39.442	27.550	46.326	– 18.776
Subsidies	10	8	275	244	191	0	191
Opdrachten	14.084	11.042	18.218	14.271	9.186	25.721	– 16.535
Handhaving	1.117	454	589	851	724	15.260	– 14.536
Opdrachten overig	12.967	10.588	17.629	13.420	8.462	10.461	– 1.999
Bekostiging	3.935	2.490	2.626	2.260	3.295	2.825	470
Uitvoeringskosten Caribisch Nederland	3.935	2.490	2.626	2.260	3.295	2.825	470
Bijdrage aan medeoverheden	5.005	5.349	5.484	5.633	0	0	0
Verzameluitkering SZW	5.005	5.349	5.484	5.633	0	0	0
Bijdrage aan agentschappen	22.593	30.822	31.758	15.352	13.086	15.580	– 2.494
Inspectie Werk en Inkomen	9.652	10.100	9.715	0	0	0	0
Agentschap SZW	12.778	20.616	21.934	14.898	12.694	15.077	– 2.383
Rijksdienst Ondernemend Nederland	163	106	109	454	392	503	– 111
Agentschap Dienst Regelingen	–	–	–	0	0	0	0
Bijdrage aan andere begrotingen	1.988	1.801	1.689	1.682	1.792	2.200	– 408
Ontvangsten	0	2.470	25.812	9.779	438	0	438

A. Subsidies

Het budget voor subsidies is gedurende de begrotingsuitvoering door middel van budgettair neutrale herschikkingen toegevoegd aan artikel 98. De gerealiseerde uitgaven hebben betrekking op subsidies aan het Landelijk platform GGZ en aan de VNG voor de Gezamenlijke BackOffice Inkomensvoorzieningen.

B. Opdrachten

B1. Handhaving

Van het handhavingsbudget op artikel 98 (€ 15,3 miljoen) is gedurende de begrotingsuitvoering € 9,5 miljoen naar andere budgetten overgeboekt, namelijk naar handhavingsbudgetten en budgetten voor voorlichting op andere artikelen, het Inlichtingenbureau, de SVB en de apparaatsuitgaven op artikel 96. Daarnaast is € 4,3 miljoen overgeboekt naar het Gemeentefonds ten behoeve van Regionale Coördinatiepunten Fraudebestrijding en het Kennisplatform naleving. Van het resulterende budget (€ 1,5 miljoen) is € 0,8 miljoen niet uitgegeven.

B2. Opdrachten overig

De realisatie op het budget voor overige opdrachten is € 2,0 miljoen lager dan begroot. Gedurende de begrotingsuitvoering is € 0,4 miljoen overgeboekt naar andere departementen ter medefinanciering van overkoepelende projecten. De resterende lagere uitgaven treden op bij de uitvoering van het programma doelstelling 3 van het ESF en de overige opdrachten.

C. Bekostiging

De gerealiseerde uitgaven van de RCN-unit sociale zaken zijn € 0,47 miljoen hoger dan begroot. De hogere uitgaven zijn volledig toe te schrijven aan de uitvoeringskosten in verband met de invoering van de Kinderbijslag Caribisch Nederland.

D. Bijdrage aan medeoverheden

E. Bijdrage aan agentschappen

E1. Agentschap SZW

De uitgaven aan het Agentschap SZW zijn € 2,4 miljoen lager dan begroot. In de uitvoeringskosten van de sectorplannen is een kasschuif van € 1,2 miljoen verwerkt van 2015 naar 2017. Een bedrag van € 0,9 miljoen is overgeboekt naar het apparaatsartikel 96 voor de salariskosten van het interne projectteam van de sectorplannen.Ten slotte zijn de uitvoeringskosten van het Europees Globaliseringsfonds € 0,3 miljoen lager dan begroot omdat er in 2015 geen nieuwe projectaanvragen zijn ingediend.

E2. Rijksdienst ondernemend Nederland

De Rijksdienst ondernemend Nederland is een samenvoeging van de agentschappen NL en de Dienst Regelingen. De certificering betaalaanvragen Europese subsidies bij de Europese Commissie en de uitvoeringskosten van de borgstellingsregeling zijn € 0,1 miljoen lager dan het samengevoegde budget van deze twee agentschappen.

F. Bijdrage aan andere begrotingen

De bijdrage aan het Ministerie van Financiën ten behoeve van controlewerkzaamheden ESF is € 0,4 miljoen lager dan begroot. De controle van de ESF-projecten voor het jaar 2015 en 2016 mogen van de auditautoriteit ESF gecombineerd worden uitgevoerd wat leidt tot lagere uitgaven.

G. Ontvangsten

De gerealiseerde ontvangsten hebben betrekking op afrekeningen van te hoog betaalde voorschotten subsidies, handhaving en uitvoeringskosten Agentschap SZW.

99. Nominaal en onvoorzien

Op dit artikel worden de uitgaven verantwoord voor onvoorziene uitgaven, loon- en prijsbijstelling.

Tabel 99.1 Begrotingsgefinancierde uitgaven en ontvangsten artikel 99 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Begroting 2015	Verschil 2015
Verplichtingen	–	–	0	0	0	19.008	– 19.008
Uitgaven	0	0	0	0	0	19.008	– 19.008
Overige beleidsuitgaven	0	0	0	0	0	19.008	– 19.008
Onvoorzien	0	0	0	0	0	19.008	– 19.008
Loonbijstelling	0	0	0	0	0	0	0
Prijsbijstelling	0	0	0	0	0	0	0

A. Overige beleidsuitgaven

Onvoorzien

De grondslag voor dit onderdeel ligt in de Comptabiliteitswet, waarin de mogelijkheid bestaat een artikel voor onvoorziene uitgaven op te nemen. Gedurende de begrotingsuitvoering 2015 zijn diverse op dit artikel geparkeerde bedragen voor onder andere de implementatie van de Participatiewet en uitvoeringskosten ZZP pensioen overgeboekt naar beleidsartikelen en naar het Gemeentefonds. Een aantal toedelingen vanuit het Ministerie van Financiën voor eindejaarsmarge en voor loon- en prijsbijstelling is aanvankelijk op artikel 99 geparkeerd. Een deel van deze toedelingen is later naar de beleidsartikelen overgeboekt. Het restant van het beschikbare budget in 2015 is gebruikt ter dekking van uitvoeringsproblematiek SZW. Uiteindelijk bleef een bedrag van € 12,7 miljoen over waar geen beroep meer op is gedaan. Dit bedrag is in de 2^e suppletoire begroting afgeboekt.

6. BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

6.1 Uitzonderingsrapportage

6.1.1 Rechtmatigheid

Bij artikel 1 Arbeidsmarkt is voor een bedrag van € 2,3 miljoen (inkopen) te kwalificeren als onzeker voor wat betreft de rechtmatigheid. De tolerantie voor dit artikel is 10% van het totaal van de aangegane verplichtingen en bedraagt € 1,6 miljoen. De betreffende inkopen voldoen niet of niet geheel aan de eisen van de Aanbestedingswet 2012 voor wat betreft het objectief motiveren aan welke leveranciers SZW een offerte vraagt. Zie ook de tekst onder financieel en materieel beheer over motivering leverancierskeuze.

6.1.2 Totstandkoming niet-financiële verantwoordingsinformatie

Er zijn geen bijzonderheden te melden.

6.1.3 Financieel beheer en materieelbeheer

Artikel 1.4 van de Aanbestedingswet stelt dat aanbestedende diensten bij meervoudig en enkelvoudig onderhandse aanbestedingen (onder de Europese drempel) de ondernemers die zij uitnodigen op basis van objectieve criteria kiezen.

De AR heeft de Minister van SZW bij het jaarverslag 2014 een aantal aanbevelingen gedaan. SZW heeft die aanbevelingen opgevolgd of is er nog mee bezig. Hoe dat is gedaan is hierna per aanbeveling uiteengezet.

De AR heeft aanbevolen de rollen van eigenaar en opdrachtgever met betrekking tot uitvoering en uitvoeringsorganen verder uit te werken en hierbij te betrekken de voorgenomen uitwerking van het beleid voor ZBO’s door de Minister van W&R.

In 2015 heeft de eigenaar samen met het UWV, de SVB en de opdrachtgever(s) gewerkt aan de herijking van de sturingsvisie. Een van de onderwerpen daarin was de rollen van de verschillende partijen. SZW legt deze rollen begin 2016 vast. Er zijn met de SVB procedure-afspraken gemaakt (inclusief een beslisboom) rondom de beoordeling van nieuwe of «andere» taken. De overlegstructuur is herijkt. Er is een scheiding tussen opdrachtgever en eigenaar aangebracht en een gezamenlijk overleg tussen opdrachtgever, eigenaar en opdrachtnemer geïntroduceerd. Ook is in de tweede helft van het afgelopen jaar in verschillende vormen al gewerkt via een driehoeksoverleg. In de respectievelijke eigenaarsoverleggen is de «brengplicht» van de ZBO’s expliciet opgenomen. Een aantal keren is er een afzonderlijk eigenaarsoverleg voor PGB georganiseerd.

De AR heeft aanbevolen om bij ingrijpende beleidswijzigingen een goede uitvoeringstoets te laten doen en dit opnieuw te laten doen als er grote tussentijdse wijzigingen zijn.

SZW is de werkwijze met uitvoeringstoetsen voor het UWV en de SVB aan het uniformeren en formaliseren en legt deze werkwijze vast in een handleiding. Met de ZBO’s worden afspraken gemaakt over de te hanteren criteria in een uitvoeringstoets. ICT gaat hierin veel aandacht krijgen en wordt als afzonderlijk criterium opgenomen. Ook bij een uitvraag door andere departementen dan SZW worden deze criteria gehanteerd. Hiermee wordt voldaan aan de opmerkingen van de AR.

De AR heeft aanbevolen om de ontwikkelingen over de taakstelling van het UWV in samenhang aan de Tweede Kamer te presenteren. Dit betreft enerzijds de taakstelling en anderzijds incidentele uitbreiding van dienstverlening voor bepaalde groepen. In paragraaf 2.6 van het rapport «Wordt aan gewerkt.nl» dat onderdeel uitmaakt van de Evaluatie SUWI is de Tweede Kamer hierover geïnformeerd67. Het rapport gaat in op de beoogde besparingen en welke incidentele budgetten zijn toegekend. In aanvulling daarop gaat paragraaf 2.3 van het rapport SUWI evaluatie en beleidsdoorlichting in op de ontwikkeling van de uitvoeringskosten van het UWV op totaalniveau.

In zijn reactie op het verantwoordingsonderzoek68 heeft de Minister reeds opgemerkt de aanbeveling te volgen om informatie uit de verschillende onderzoeken over (de effectiviteit van) het re-integratiebeleid te verspreiden onder gemeenten en het UWV.

• • SZW informeert de gemeenten onder meer via de Verzamelbrief en het gemeenteloket SZW. Naar aanleiding van het rapport «Ken uw klanten» heeft Divosa, met steun van SZW, in het kader van het programma Vakmanschap, zes regionale werkconferenties met klantmanagers en leidinggevenden georganiseerd over de resultaten en met tips om het zicht op het klantenbestand bij klantmanagers en hun teamleiders te vergroten.

• • In 2015 is naast het ontwikkelen van instrumenten meer nadruk gelegd op gedragsaspecten (van zowel klant als klantmanager), het stimuleren van de toepassing van kennis, het verbeteren van de relatie met de hogescholen en de verdere ontwikkeling van de beroepsgroep.

• • SZW investeert ook in kennisontwikkeling en verspreiding via het kennisprogramma Vakkundig aan het werk dat samen met Divosa en VNG, en in nauwe samenwerking met het UWV en het Ministerie van VWS is opgezet. De Tweede Kamer is hierover geïnformeerd op 9 november 201569. De kennisvragen van gemeenten staan centraal. Belangrijk aandachtspunt bij dit programma is de vraag hoe de ontwikkelde kennis het best vertaald kan worden naar de uitvoeringspraktijk.

Overige punten met betrekking tot financieel beheer

Het financieel beheer van de dienst op Caribisch Nederland behoeft op onderdelen nog verdere verbetering. Bij de uitvoering van de processen met betrekking tot de pensioenen c.q. uitkeringen zijn de instructies niet goed nageleefd. Dit heeft in onvolledige dossiers geresulteerd. Bij de uitkeringen weduwen- en wezenpensioenen zijn door het niet volledig zijn van de dossiers pensioenen verstrekt die niet voldeden aan de voorwaarden daarvoor. De dossiers die bij de staatkundige transitie van de voormalige Sociale Verzekeringsbank Nederlandse Antillen zijn overgekomen moeten nog gecorrigeerd worden op onjuist toegepaste kortingspercentages wet AOV BES. Functiescheidingen worden niet in alle gevallen door de programmatuur afgedwongen. Hierdoor is niet met zekerheid vast te stellen dat uitkeringen op rechtmatige basis worden uitbetaald. Bij de controle zijn geen onrechtmatigheden geconstateerd die het gevolg zijn van deze tekortkoming. SZW zal een verbeterplan voor deze punten opstellen.

Het aantal dubbel betaalde facturen is gestegen van 5 naar 23. Het is gebleken dat in drie gevallen SZW de dubbele betaling niet heeft geconstateerd. SZW vordert dubbel betaalde bedragen terug. SZW spreekt leveranciers erop aan in geval van hen dubbele facturen zijn ontvangen. SZW zal in 2016 extra waarborgen nemen ter voorkoming van dubbele betalingen vooraf of voor integrale controle achteraf.

De Auditdienst Rijk (ADR) heeft in 2015 een toename van het aantal accuratessefouten aangetroffen in de verwerking van opdrachten en facturen in vergelijking met voorgaande jaren. In 2016 wordt het interne controle werkplan van het Financieel DienstenCentrum (FDC) geactualiseerd. De aandachtspunten van de ADR neemt SZW hierin mee.

SZW maakt indien nodig gebruik van subsidies. Het beheer is in het algemeen op orde. Er is in 2015 een aantal bevindingen die aanleiding zijn voor verscherpte aandacht voor het subsidiebeheer in 2016. Het betreft onder andere het naleven van regels en de volledigheid van dossiers.

In 2016 wordt de uitvoering van het merendeel van de nationale subsidies overgedragen aan de Dienst Uitvoering Subsidies aan instellingen (DUS-i). In 2015 is voor deze overgang een raamwerk van beheersmaatregelen voorbereid.

6.1.4 Overige aspecten van bedrijfsvoering

In 2015 hebben zich geen informatiebeveiligingsincidenten voorgedaan. Echter, SZW is nog niet aantoonbaar BIR-compliant. Gedurende een groot deel van het jaar 2015 zijn de verbeterplannen BIR niet op voortgang aangestuurd en gemonitord. SZW gaat in 2016 de informatiebeveiligingsorganisatie wijzigen om deze aansturing en monitoring te borgen en om te zorgen dat BIR-compliancy aantoonbaar kan worden gemaakt.

6.2 Rijksbrede bedrijfsvoeringsonderwerpen

In het algemeen is de bedrijfsvoering bij SZW goed op orde. Daar waar er iets te verbeteren is staat SZW open voor feedback en is er een goede samenwerking met de auditors van de ADR en de AR. SZW volgt aanbevelingen van AR en ADR op, of motiveert als dat niet gedaan wordt.

Binnen SZW is veel aandacht voor M&O-beleid. Er is op veel aspecten daarvan het nodige geregeld. Een effectieve aanpak van fraude en misbruik is noodzakelijk voor het draagvlak van overheidsbeleid. Dat geldt voor zowel interne als externe risico’s.

Voor wat betreft de voortgang van het Rijksbrede project aanpak van fraude is de Tweede Kamer per brief geïnformeerd op 21 december 201570.

De Minister van SZW is beleidsverantwoordelijk voor de kinderopvangtoeslag en de Wet kindgebonden budget. De Belastingdienst voert de regelingen uit. In de bedrijfsvoeringsparagraaf van het Ministerie van Financiën is een passage opgenomen over misbruik en oneigenlijk gebruik van toeslagen. De kinderopvangtoeslag en het kindgebonden budget behoren tot die toeslagen.

Het kerndepartement SZW kende in 2015 één actueel project als onderdeel van de rapportage grote en risicovolle ICT-projecten via de jaarrapportage bedrijfsvoering Rijk aan de Tweede Kamer. Dit betreft het project Continue screening kinderopvang, fase 2. Voor dit project is in 2014 een risicoanalyse en privacy impact assessment uitgevoerd. De Tweede Kamer is in april 2015 hierover geïnformeerd bij de behandeling van de memorie van toelichting van de Wijziging van de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen in verband met de totstandkoming van het personenregister kinderopvang en peuterspeelzaalwerk71. Bij de uitvoering van dit project zijn de te nemen maatregelen verwerkt in bewerkingsovereenkomsten met de ondersteunende overheidspartijen.

6.3 Belangrijke ontwikkelingen en verbeteringen in de bedrijfsvoering

In 2015 heeft SZW zich ingezet voor uitbouw van de samenwerking in de financiële administratie. Per 1 juni 2015 is het Financieel Diensten Centrum gestart. Het FDC verzorgt de financiële administratie voor de Ministeries van Financiën, SZW en VWS. Dit bouwt voort op de samenwerking die in 2012 is gestart met het gezamenlijk gebruik van een financieel administratief systeem SAP/3F. Per 1 januari 2016 is ook het Ministerie van OCW aangesloten op het gezamenlijke SAP/3F-systeem. Er zijn voorbereidingen getroffen om het Ministerie van BZK in 2017 aan te sluiten.

ICT-producten en -diensten van boven de € 50.000 dienen in het inkoop- en aanbestedingsproces te voldoen aan de open standaardennorm. In 2015 heeft SZW voldaan aan de open standaardennorm.

De tijdigheid van betalingen (binnen 30 dagen) is 96% in 2015, gemeten op basis van de ontvangstdatum. Het hoge percentage tijdige betalingen is mede bereikt doordat kleine facturen in een versnelde procedure worden betaald (light betalen). SZW blijft daarmee in 2015 ruimschoots binnen de Rijksbreed gestelde norm om 90% van de facturen binnen 30 dagen te betalen.