Nr. 4 MEMORIE VAN TOELICHTING

De begrotingsstaten die onderdeel uitmaken van de Rijksbegroting, worden op grond van artikel 1, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001 elk afzonderlijk bij de wet vastgesteld en derhalve ook gewijzigd. Het onderhavige wetsvoorstel strekt ertoe om voor het jaar 2015 wijzigingen aan te brengen in:

• a. de departementale begrotingsstaat van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap;

• b. de begrotingsstaat inzake de agentschappen van dit ministerie.

Het verschil tussen de verplichtingen- en uitgavenmutaties (€ 176,1 miljoen) wordt veroorzaakt door:

• – garantieverplichtingen aan onderwijsinstellingen die in het 4^e kwartaal van 2015 zijn aangegaan en waar OCW garant voor staat (€ 3,7 miljoen); en

• – bijstelling van de verplichtingenraming om aan te sluiten bij de realisatie van de verplichtingen 2015 (€ 172,4 miljoen). Door de schooljaarsystematiek drukt een deel van de uitgaven voor 2016 op de verplichtingenstand van 2015.

De uitgavenmutaties groter dan € 10,0 miljoen:

• – De uitgaven voor bekostiging zijn per saldo € 13,9 miljoen lager dan geraamd. Dit is het gevolg van correcties door de rechtmatigheidscontrole van de leerlingtelling van de gewichtenregeling en minder uitgaven op de reguliere bekostiging.

Het verschil tussen de verplichtingen- en uitgavenmutaties (€ 202,5 miljoen) wordt veroorzaakt door:

• – garantieverplichtingen aan onderwijsinstellingen die in het 4^e kwartaal van 2015 zijn aangegaan en waar OCW garant voor staat (€ 1,5 miljoen); en

• – bijstelling van de verplichtingenraming om aan te sluiten bij de realisatie van de verplichtingen 2015 (€ 201,0 miljoen). Een deel van de verplichtingen is niet gerealiseerd conform de geraamde begrotingssystematiek. Zo is de regeling zorgbudget in 2015 verplicht voor zowel 2015 als voor 2016.

Het verschil tussen de verplichtingen- en uitgavenmutaties (– € 33,8 miljoen) wordt veroorzaakt door:

• – garantieverplichtingen aan onderwijsinstellingen die in het 4^e kwartaal van 2015 zijn aangegaan en waar OCW garant voor staat (€ 12,4 miljoen); en

• – bijstelling van de verplichtingenraming om aan te sluiten bij de realisatie van de verplichtingen 2015 (– € 46,2 miljoen). Een deel van de verplichtingen is niet gerealiseerd conform de geraamde begrotingssystematiek. Zo wordt bijvoorbeeld de subsidie aan SBB (Stichting Samenwerking Beroepsonderwijs Bedrijfsleven) normaal gesproken in het jaar t-1 (2015) verplicht, maar vanwege een vertraging in het subsidietraject wordt deze verplichting pas in het jaar t (2016) aangegaan.

De uitgavenmutaties groter dan € 10,0 miljoen:

• – Op de regeling praktijkleren is sprake van een meevaller van € 12,0 miljoen. Dit wordt veroorzaakt door onderuitputting op de regeling bij de onderdelen HBO en promovendi.

Op artikel 9 worden de verplichtingen verlaagd met € 78,5 miljoen en de uitgaven met

€ 18,8 miljoen. De ontvangsten worden verhoogd met € 1,6 miljoen.

Het verschil tussen de verplichtingen- en uitgavenmutaties (– € 59,7 miljoen) wordt veroorzaakt door:

• – bijstelling van de verplichtingenraming om aan te sluiten bij de realisatie van de verplichtingen 2015. In 2014 en eerder zijn verplichtingen aangegaan, waarvan in de oorspronkelijke begroting was geraamd dat deze verplichtingen (deels) in 2015 zouden zou worden aangegaan.

De uitgavenmutaties groter dan € 5,0 miljoen:

• – Impuls lerarentekorten: Een deel van de voor 2015 voorziene uitgaven is niet gerealiseerd, voornamelijk doordat het aantal trainees op scholen achterbleef bij de prognoses. Daarnaast hebben enkele bestedingen via de lumpsum hoger beroepsonderwijs plaatsgevonden, waardoor de realisatie in totaal € 6,9 miljoen lager is dan begroot.

De uitgavenmutaties groter dan € 10,0 miljoen:

• – De relevante uitgaven voor de basisbeurs en aanvullende beurs zijn in totaal € 11,4 miljoen lager uitgevallen dan geraamd. Er zijn minder relevante uitgaven voor de basisbeurs en aanvullende beurs. Daarnaast is er sprake van minder omzettingen van de basisbeurs en aanvullende beurs in gift;

• – De overige relevante uitgaven zijn per saldo € 37,8 miljoen lager dan geraamd. Dit is het saldo van minder relevante uitgaven in relatie tot achterstallige lagere rechten op studiefinanciering en meer relevante uitgaven voor vergoedingen aan EU-studerenden;

• – De niet-relevante uitgaven voor de prestatiebeurs komen € 67,8 miljoen hoger uit dan geraamd. Dit verschil tussen raming en realisatie 2015 is het saldo van minder toekenningen van de basis(prestatie)beurs en meer toekenningen van de aanvullende(prestatie)beurs en de prestatiebeurs in relatie tot de reisvoorziening. Daarnaast is er sprake van meer omzettingen van prestatiebeurzen in gift of naar rentedragende lening.

• – De niet-relevante uitgaven voor de rentedragende leningen zijn per saldo € 36,6 miljoen hoger dan geraamd. Dit komt hoofdzakelijk doordat er meer is geleend dan geraamd, zowel bij de rentedragende lening als bij het collegegeldkrediet, en doordat minder achterstallig lager recht is omgezet in langlopende vorderingen.

De ontvangstenmutaties groter dan € 1,0 miljoen:

• – Er is € 6,6 miljoen meer lesgeld ontvangen dan geraamd. De hogere lesgeldontvangsten hebben voornamelijk betrekking op ontvangsten van lesgelden uit het schooljaar 2014/2015 en schooljaren daarvoor. Met gebruikmaking van de mogelijkheid om gespreid te betalen werd in 2014 voor het schooljaar 2014/2015 minder lesgeld betaald dan toen was geraamd, met als gevolg meer betalingen in 2015.

Het verschil tussen de verplichtingen- en uitgavenmutaties (– € 310,9 miljoen) wordt veroorzaakt door:

• – minder verleende garanties op de indemniteitsregeling Rijkscollectie (– € 197,0 miljoen) Deze verlaging bestaat uit de lagere toekenning op garanties voor de indemniteitsregeling bruikleen collecties (€ 219 miljoen) en de hogere toekenning op overige garanties waaronder garanties op de achterborgovereenkomst (€ 22 miljoen); en

• – bijstelling van de verplichtingenraming om aan te sluiten bij de realisatie van de verplichtingen 2015 (– € 113,9 miljoen). Vooral de realisatie van de meerjarige verplichtingen voor de monumentenzorg is lager uitgevallen dan aanvankelijk werd geraamd bij najaarsnota.

De uitgavenmutaties groter dan € 5,0 miljoen:

• – Op de cultuurbegroting 2015 was € 80,0 miljoen extra beschikbaar gesteld om de portretten van Rembrandt aan te schaffen. De betaling heeft echter niet in 2015 plaatsgevonden, maar in januari 2016.

Het verschil tussen de verplichtingen- en uitgavenmutaties (€ 61,6 miljoen) wordt veroorzaakt door:

• – bijstelling van de verplichtingenraming om aan te sluiten bij de realisatie van de verplichtingen 2015. Dit komt grotendeels door bijstelling van de verplichtingen aan de NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) als gevolg van een stelselwijziging in 2015 en door de Rijksbijdrage 2016 van de Wet Stelsel Openbare Bibliotheekvoorzieningen die in 2015 is verplicht, terwijl de kaseffecten in 2016 plaatsvinden.