Nr. 1 JAARVERSLAG VAN HET MINISTERIE VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE (VI)

2. LEESWIJZER

In dit departementaal jaarverslag 2015 legt de Minister van Veiligheid en Justitie, mede namens de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, verantwoording af over het gevoerde beleid, de bereikte resultaten van dit beleid en de kosten van het beleid in 2015. In dit departementaal jaarverslag wordt tevens verantwoord over het gevoerde beheer over het jaar 2015.

Inhoud

Het jaarverslag van het Ministerie van Veiligheid en Justitie (VenJ) bestaat uit vier onderdelen, zijnde Algemeen (A), Beleidsverslag (B), Jaarrekening (C) en Bijlagen (D).

Algemeen

Het onderdeel Algemeen omvat het verzoek tot dechargeverlening en deze leeswijzer.

Beleidsverslag

Het beleidsverslag is opgebouwd uit vijf onderdelen. De paragraaf beleidsprioriteiten bevat een uiteenzetting op hoofdlijnen van de bereikte resultaten van het gevoerde beleid. De beleidsartikelen verantwoorden meer in detail in hoeverre de doelstellingen van VenJ zijn behaald. Tevens is hier de financiële toelichting te vinden op opmerkelijke verschillen tussen realisatie en begroting. Als uitgangspunt geldt dat verschillen van minstens € 5 mln., dan wel politiek of anderszins relevant, worden toegelicht. De toelichting op mutaties die in eerdere begrotingsstukken (waaronder suppletoire begrotingen) aan de Tweede Kamer zijn gemeld, zijn in de financiële toelichting op hoofdlijnen opgenomen. In de beleidsartikelen wordt bij ieder artikel een algemene doelstelling en de rol en verantwoordelijkheid van de Minister beschreven. Voor de begroting 2015 is aan deze beschrijving aandacht besteed, resulterend in een verbeterde en nauwkeuriger formulering. Deze nieuwe formulering is ook in dit jaarverslag opgenomen. De niet-beleidsartikelen verantwoorden de financiële afwikkeling van de apparaatsuitgaven van het kerndepartement, de onvoorziene uitgaven en de loon- en prijsbijstellingen en een artikel voor geheime uitgaven. Realisatiecijfers van voor 2013 kunnen door overgang op Verantwoord begroten niet opgenomen worden. In de bedrijfsvoeringsparagraaf wordt verslag gedaan van de opmerkelijke zaken in de bedrijfsvoering. Tot slot bevat dit onderdeel het hoofdstuk over de Raad voor de rechtspraak.

Jaarrekening

De jaarrekening is opgebouwd uit de departementale verantwoordingsstaat en de samenvattende verantwoordingsstaat agentschappen, de saldibalans met de bij dit onderdeel behorende financiële toelichting, de jaarverantwoording van de agentschappen en de rapportage over de topinkomens.

Bijlagen

Het jaarverslag bevat vier bijlagen, te weten «Toezichtrelaties ZBO’s en RWT’s», «Afgerond evaluatie- en overig onderzoek», «Externe inhuur» en het «Overzicht van in 2015 tot stand gekomen wetten».

Groeiparagraaf

Op 1 juli 2015 is het Besluit Financieel Beheer politie in werking getreden. Dit besluit regelt dat de algemene bijdrage niet meer als voorschot wordt toegerekend en dat voor de bijzondere bijdragen een keuze kan worden gemaakt (voorschot/geen voorschot). Vanwege het moment van in werking treden van het besluit is er voor gekozen om de wijze van verwerken van voorschotten tot met het einde van het jaar ongewijzigd te laten. Per jaareinde staat er dus meer voorschotten open dan nodig. Het grootste deel van de voorschotten zal aan de hand van de jaarrekening van de Nationale Politie over 2015 worden afgerekend.

Specifieke aandachtspunten

Raad voor de rechtspraak

In de Wet op de rechterlijke organisatie is de verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering toegekend aan de gerechten en aan de Raad voor de rechtspraak. De Raad kent een bekostigingssystematiek die gebaseerd is op outputfinanciering. Door VenJ is gekozen voor een bijdrage-constructie. Deze bijdrage is op artikel 32 opgenomen. Voor de Raad is in het jaarverslag zoals gebruikelijk een apart hoofdstuk opgenomen, met daarin een verantwoording over de uitgaven van de Raad.

Stelselwijziging DJI en CJIB

Het agentschap DJI heeft een stelselwijziging doorgevoerd waar het gaat om de verdeling materiële kosten en materiële programmakosten. In verband hiermee zijn de vergelijkende cijfers (i.c. de realisatie 2014) van tabel 10.1.01 aangepast. Ook bij het CJIB heeft ten behoeve van het inzicht een her-rubricering plaatsgevonden. Hierbij gaat om een verschuiving van materiele kosten naar personeelskosten (interim functie vervulling).

Stelselwijziging IND

Per 1 januari 2015 heeft de IND een stelselwijziging voor de waardering van (vaste) activa doorgevoerd. Dit heeft geleid tot een herwaardering van de boekwaarde van activa.

B. BELEIDSVERSLAG

3. BELEIDSPRIORITEITEN

Inleiding

Het Ministerie van Veiligheid en Justitie staat voor een krachtige rechtsstaat in een veilig democratisch Nederland. Het departement zorgt ervoor dat «Veiligheid» en «Justitie», de V en de J, elkaar goed aanvullen, zodat iedereen in Nederland in vrijheid kan leven en ervan op aan kan dat het recht wordt gehandhaafd.

In 2015 leverde het Ministerie van Veiligheid en Justitie opnieuw een belangrijke bijdrage aan het veiliger maken van Nederland. Zo leidde de aanpak van de High Impact Crimes tot een verdere afname van delicten als overvallen, woninginbraak en straatroof. Ook in de strijd tegen de ondermijnende (zware, georganiseerde) criminaliteit werden resultaten geboekt, door een combinatie van verstorende interventies en het aanhouden van verdachten. Deze intensivering leidde tot een toename van het aantal (grootschalige) strafrechtelijke onderzoeken naar criminele samenwerkingsverbanden.

Tegelijkertijd zijn in 2015 belangrijke stappen gezet om de rechtstaat te versterken. Zo kwam de Contourennota gereed, waarin de hoofdlijnen worden geschetst van het nieuwe Wetboek van Strafvordering. De verbeterde samenwerking tussen de partners in de strafrechtketen werpt zijn vruchten af: de keten als geheel presteert sneller en beter. Ook op de weg naar een eenvoudiger en sneller (burgerlijk en bestuurs-)procesrecht zette het departement in 2015 belangrijke stappen: de drie belangrijkste wetten van het programma Kwaliteit en Innovatie Rechtspraak werden door de Tweede Kamer aangenomen.

Een andere bijdrage aan het versterken van de rechtsstaat, de vorming van de Nationale Politie, vergt meer tijd en geld dan voorzien. Met de herijking van de reorganisatie hebben we hiervoor in 2015 een nieuw kader opgesteld. Op weg naar die nieuwe politieorganisatie is al veel bereikt. Er zijn forse stappen gezet bij de vorming van basisteams, districtsrecherches en real-time intelligence centra. Dat geldt ook voor de dienstverlening. Maar er is méér nodig om met de kwantiteit en de kwaliteit van de opsporing op een hoger niveau komen. Financieel-economische en cybercrime-specialisten worden versneld geworven. Na een jaar met acties, sloten de politiebonden eind 2015 een CAO-akkoord.

2015 werd in belangrijke mate ook beheerst door een aantal bijzondere ontwikkelingen. Bijvoorbeeld op het terrein van migratie. Het aanhoudend geweld in enkele brandhaarden en een gebrek aan perspectief, heeft een enorme groep mensen op drift doen raken. Vanuit de directe omgeving en van ver daarbuiten bereiken steeds meer mensen de laatste tijd de Europese Lidstaten, ook Nederland. De hoge instroom stelde de Vreemdelingenketen voor een enorme uitdaging. Om deze instroom het hoofd te bieden, zijn in 2015 ministeriële en hoogambtelijke commissies ingesteld en is de interdepartementale en interbestuurlijke samenwerking versterkt. Het bestuursakkoord tussen Rijk, provincies en gemeenten is in dit geheel een belangrijke stap. Ook is actief de verbinding gemaakt met NGO’s en andere organisaties, ver buiten het Veiligheid en Justitie-domein. Er is daarbij niet alleen gewerkt aan nieuwe vormen van opvang (sober en rechtvaardig) en het versnellen van de uitstroom van statushouders uit diezelfde opvang, maar ook aan maatregelen op het terrein van onder andere onderwijs, zorg en huisvesting. Ondertussen is – ook internationaal – gewerkt aan instroombeperkende maatregelen, mede met het oog op het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie in de eerste helft van 2016.

Daarnaast werd de wereld in 2015 opgeschrikt door terroristische aanslagen met een grote impact, zoals in Parijs. Deze hadden ook gevolgen voor Nederland. Het dreigingsniveau bleef «substantieel». Maar met het oog op het verwachte langdurige karakter van het dreigingsbeeld, besloot het Kabinet in februari 2015 de veiligheidsketen de komende jaren op een aantal punten substantieel en structureel te versterken. Met deze versterking van de veiligheidsketen zal de jihadistische dreiging, bij voortzetting van het huidige dreigingsbeeld, ook op de middellange en langere termijn het hoofd worden geboden. Precies een jaar na de ramp is in samenwerking met de Stichting Vliegramp MH17 een herdenkingsbijeenkomst georganiseerd voor familie, vrienden en bekenden van de slachtoffers. Ten aanzien van het onderzoeksrapport van de OVV is op 8 december 2015 de kabinetsreactie uitgebracht.

2015 was voor het Ministerie van Veiligheid en Justitie ook het jaar van enkele spraakmakende incidenten, zoals de «bonnetjesaffaire», die de voormalige bewindslieden tot aftreden noopten, gevolgd door het onderzoek van de commissie-Oosting. De aanbevelingen van de commissie-Oosting die de informatievoorziening rond de bonnetjeszaak onderzocht, worden meegenomen in het interne programma VenJ Verandert.

De commissie-Hoekstra deed onderzoek naar het optreden van het OM en de politie in de zaak Bart van U. De aanbevelingen van deze commissie zijn in 2015 door beide organisaties opgepakt en worden inmiddels doorgevoerd. Ook is het probleem van (het stijgende aantal) verwarde mensen dat op straat zwerft met urgentie aangepakt. In dat kader is samen met het Ministerie van VWS en de VNG het Ministerie van Veiligheid en Justitie opdrachtgever geworden van het Aanjaagteam Verwarde Personen. Op 29 oktober 2015 is het plan van aanpak «Aandacht voor verwardheid» naar de Tweede Kamer gestuurd. De wijze waarop triage landelijk plaatsvindt, is in kaart gebracht met het oog op onderkennen van best practices en verbetermogelijkheden.

3.1 Nederland Veiliger (artikel 31, 32, 33, 34, 35)

Bij het vergroten van de veiligheid waren de landelijke beleidsdoelstellingen van de Veiligheidsagenda 2015–2018 leidend. Dan gaat het om de aanpak van ondermijnende criminaliteit, cybercrime, horizontale fraude, kinderporno en High Impact Crimes, waaronder criminele jeugdgroepen en afpakken van crimineel vermogen.

Het Ministerie van Veiligheid en Justitie ondersteunde in 2015 het lokaal bestuur bij de aanpak van georganiseerde en ondermijnende criminaliteit via de Regionale Informatie en Expertise Centra (RIEC’s) en in Zuid-Nederland via de Taskforce Brabant Zeeland. De RIEC’s werkten aan het versterken van het bewustzijn van burgemeesters, wethouders, raadsleden en gemeenteambtenaren op kwetsbaarheden ten aanzien van ondermijning. Hierover wordt de Tweede Kamer jaarlijks geïnformeerd via het jaarverslag RIEC/LIEC. In november 2015 hebben we, gezamenlijk met het Ministerie van BZK, een brief ondermijning lokaal bestuur aan de Tweede Kamer verzonden1. Hierin wordt de agenda op het gebied van de bestrijding van ondermijning gedeeld.

Versterking geïntegreerde aanpak ondermijnende criminaliteit

In 2015 zijn door het Openbaar Ministerie en de Nationale Politie 1.188 criminele samenwerkingsverbanden (csv’s) aangepakt, waarmee de doelstelling van 950 aangepakte csv’s ruimschoots is behaald.

Taskforce Brabant Zeeland

De aanpak van de Taskforce Brabant Zeeland (BZ) om vanuit één overheid de criminele industrie effectief te verstoren, heeft in 2015 geleid tot een combinatie van interventies, zoals het aanpakken van growshops en stekkerijen, het sluiten van panden op grond van artikel 13b Opiumwet, BIBOB-toetsingen en het verrichten van aanhoudingen in het kader van strafrechtelijke onderzoeken. De Taskforce BZ werkt daarin nauw samen met de ondermijningsteams van OM en politie, die sinds eind 2014 actief zijn. Het afpakken van vermogen wordt vooral zichtbaar door het gelegde beslag, nog niet door het concrete incassoresultaat. Daarnaast richt de Taskforce BZ zich op het versterken van de bestuurlijke weerbaarheid en integriteit. In nagenoeg alle Brabantse gemeenten zijn de afgelopen twee jaar awareness-trainingen gevolgd. Die training is ontwikkeld met VenJ subsidie en richt zich op het beter herkennen van signalen van ondermijnende criminaliteit door medewerkers van de Belastingdienst, de gemeente, de politie en het OM. De conferentie «Weerbare Overheid» op 4 november 2015, georganiseerd door de provincie en de Taskforce BZ, werd druk bezocht en voorziet duidelijk in een behoefte.

In september 2015 zijn de laatste ondermijningsbeelden gereed gekomen; daarmee beschikken alle districten in Brabant en Zeeland over inzicht in criminaliteits-fenomenen, criminele kopstukken, locaties en faciliteerders. Het ondermijningsbeeld is voor de Zeeuwse diensten de aanleiding om de aanpak van ondermijning te verstevigen en te verbreden: zowel met overheidsinstanties als met private partijen. De aanpak van de Taskforce BZ en de ondermijningsteams sorteert effect. Door de intensieve aanpak wordt echter ook steeds duidelijker dat de problematiek van ondermijnende criminaliteit in Zuid-Nederland hardnekkig is en de aanpak ervan tijd en volharding vergt. Voor de zomer van dit jaar zal de Tweede Kamer de resultaten ontvangen van de Taskforce Brabant Zeeland, samen met de resultaten van de eind 2014 ingezette intensivering van de strafrechtelijke aanpak door politie en OM.

Outlaw Motorcycle Gangs (OMG’s)

OMG’s worden gezien als vormen van ondermijnende criminaliteit die geen ruimte mogen krijgen. Deze doelstelling van het Landelijk Strategisch Overleg OMG’s heeft steeds breder draagvlak bij gemeenten en algemeen publiek. De aandacht die OM en politie aan OMG’s besteden legt duidelijk bloot wat hun bezigheden zijn, namelijk sterke betrokkenheid bij handel in mensen en wapens, productie van en handel in drugs en, afpersing en intimidatie. Dat heeft in 2015 geleid tot méér strafrechtelijke onderzoeken. Ook het aantal grote, meer complexe onderzoeken is gestegen: er zijn er 160 uitgevoerd (met 361 verdachten) waarvan er 146 zijn afgerond met een eindvonnis of een OM-afdoening. De rest is nog onder de rechter. Eind 2015 liepen er nog 45 grote strafrechtelijke onderzoeken. De intensieve voorbereidingen voor een civielrechtelijk verbod van hele OMG’s zijn in volle gang. De integrale aanpak van OMG’s en de samenwerking tussen de betrokken partners waaronder de Belastingdienst en gemeenten verloopt steeds beter. De RIEC’s spelen daarbij een belangrijke rol. Daarnaast is er in 2015 goed contact gelegd met de buurlanden om informatie uit te wisselen, waterbedeffecten te voorkomen en gezamenlijke acties voor te bereiden.

Intensivering Zuid Nederland

Binnen het OM-politie project Intensivering Zuid Nederland ligt de focus op de aanpak van georganiseerde hennepteelt en de productie van synthetische drugs. Een belangrijk verbetering in 2015 is het eenduidig optreden in geval van een dumping, zoals vastgelegd in het dumpingenprotocol. Iedere dumping wordt voortaan benaderd als een plaats delict en goed geregistreerd. De ondermijning in Zeeland, Brabant en Limburg kent vanzelfsprekend grensoverschrijdende aspecten. De collega’s van Federale Gerechtelijke Politie in Antwerpen en de Federale Gerechtelijke politie Limburg participeren daarom in het project.

Het faciliteren van de hennepteelt lijkt binnen sommige maatschappelijk kringen sociaal geaccepteerd. Door publiek-private samenwerking en publiciteit tracht de Intensivering Zuid Nederland dit proces van «normalisering» te doorbreken. Het OM en de Nationale Politie hebben de beroepsgroep elektriciens en installateurs voorlichting gegeven over de nieuwe Opiumwet en gewezen op de risico’s en gevaren van het faciliteren van de illegale hennepteelt.

Bestrijding cybercrime

Voor 2015 lag het totaal aantal te realiseren onderzoeken op 175 reguliere onderzoeken en 25 complexe. Deze doelstellingen zijn deels behaald. De regionale eenheden hebben in 2015 extra digitaal experts geworven. Hierdoor is de capaciteit, binnen de operationele sterkte, op dit terrein toegenomen. De samenwerking met de bancaire sector is in 2015 onverminderd voortgezet. Ten behoeve van de efficiëntie van die samenwerking is geïnvesteerd in de ontwikkeling van een ondersteunend gezamenlijk informatiesysteem. Bovendien is het Landelijk Meldpunt Internet Oplichting (LMIO) sinds mei 2015 bereikbaar via politie.nl en werden door het meldpunt weer goede resultaten behaald op preventief en repressief gebied. Het Wetsvoorstel Computercriminaliteit III is inmiddels aan het parlement gestuurd. Het Openbaar Ministerie en de politie hebben in 2015 voorbereidingen getroffen voor de uitvoering van deze wet. Het betreft vooral de inzet van de nieuwe bevoegdheid tot binnendringen in een geautomatiseerd werk.

Fraudebestrijding

De uitvoering van de maatregelen uit de rijksbrede aanpak van fraude heeft ook in 2015 een sterke impuls gegeven aan het op integrale wijze voorkomen en detecteren van alsmede optreden tegen fraude met publieke middelen. Hiervoor verwijs ik naar mijn brief van 21 december jl., waarin ik uw Kamer uitvoering heb gerapporteerd over de resultaten en voortgang van de aanpak van fraude over 20152. Samenvattend is het bewustzijn ten aanzien van het toetsen op frauderisico’s bij nieuwe wet- en regelgeving toegenomen, hetgeen heeft geleid tot fraudebestendiger wet- en regelgeving. In beter functionerende basisregistraties, met name de Basisregistratie Personen, is fors geïnvesteerd, onder meer door het project landelijke aanpak adreskwaliteit. Mogelijke risico’s op fraude met rijkssubsidies zijn geïdentificeerd en de komende periode worden vijf aanbevelingen met concrete maatregelen daaromtrent opgepakt door de departementen. Tevens zijn en worden maatregelen getroffen ter verbetering van de informatiepositie en informatie-uitwisseling. De samenwerking tussen overheidsdiensten en private partijen, waaronder banken en curatoren, is verbeterd. Een intensivering heeft plaatsgevonden ten aanzien van het voorkómen en bestrijden van een drietal «faciliterende» fraudefenomenen, te weten: faillissementsfraude, gefingeerde dienstbetrekkingen en identiteitsfraude. Maatregelen op het gebied van het integraal afpakken, de subjectgerichte aanpak en het terughalen en terugvorderen uit het buitenland hebben in belangrijke mate bijgedragen aan een versterkt en effectiever optreden tegen fraudeurs.

Ook de aanpak van fraude tegen burgers en bedrijven is verder verstevigd. De belangrijkste onderdelen van deze aanpak zijn het versterken van de bewustwording en weerbaarheid van burgers en bedrijven en van de preventie van fraude door het opwerpen van barrières alsmede de gerichte inzet van het strafrecht. Publieke en private partners, welke onder meer zijn verenigd in het Nationaal Platform Criminaliteitsbeheersing, werken steeds meer samen en zetten zich hiervoor gezamenlijk in. Zo zijn er verschillende publieke en private organisaties, die actief informatie aan (potentiële) slachtoffers van fraude verstrekken. Onderzoek heeft uitgewezen dat er voor alle vormen van horizontale fraude meldpunten zijn en dat de verschillende meldpunten daar waar nodig goed naar elkaar doorverwijzen. Daarnaast zijn expertadviezen opgesteld op onder meer het terrein van acquisitiefraude en internet-gerelateerde fraude, waarin barrières worden benoemd. Naast de getroffen preventieve maatregelen en de versterkte publieke-private samenwerking geldt dat het aantal strafzaken bij de regionale eenheden in 2015 is gestegen naar 2.077. Daarmee is de in de Veiligheidsagenda 2015–2018 opgenomen doestelling voor 2015 van 1.500 ruimschoots gehaald.

Aanpak mensenhandel

Op 18 juni 2015 is de wegwijzer mensenhandel gelanceerd op www.wegwijzermensenhandel.nl. Dit is een online toegankelijk overzicht van het ondersteuningsaanbod voor slachtoffers van mensenhandel. Daarnaast is dit jaar een pre-pilot van start gegaan voor de multidisciplinaire vaststelling van aannemelijkheid van het slachtofferschap. Het gaat hier om een multidisciplinaire identificatie, waarbij gebruik wordt gemaakt van verschillende vormen van expertise, zoals politiële, vreemdelingenrechtelijke, medische of psychologische. Ze moet een aanvulling vormen op de strafrechtelijke vaststelling van het slachtofferschap binnen het strafproces. Zo kunnen ook slachtoffers bij wie geen vervolging en veroordeling van de dader heeft plaatsgevonden, toch de juiste bescherming krijgen. Gegeven de complexiteit is in 2015 gestart met een pre-pilotfase.

In 2015 is gewerkt aan de pilot verhoorstudio’s op locatie. Op drie opvanglocaties voor slachtoffers mensenhandel zijn verhoorstudio’s ingericht, om zo de drempel voor het doen van aangifte te verlagen.

Ook is gewerkt aan het vervolg op de rijksbrede aanpak loverboyproblematiek.

In april 2015 is de campagne «Gedwongen prostitutie», van Meld Misdaad Anoniem afgerond. Deze campagne was niet alleen gericht op klanten van prostituees, maar ook op de prostituees zelf, en op de professionals in de zorg. Er kwamen 297 meldingen binnen. Dit is een stijging van 34% ten opzichte van het jaar ervoor. Nooit eerder werd Meld Misdaad Anoniem zo vaak gebeld over mensenhandel.

Ter voorbereiding op het EU-voorzitterschap zijn in 2015 – in samenwerking met SZW- de betrokken uitvoeringsorganisaties, gemeente Amsterdam en Fairwork – workshops gehouden voor EU-experts over multidisciplinair samenwerken tegen mensenhandel met het oogmerk van arbeidsuitbuiting. Op basis van deze workshops is een handleiding ontwikkeld over dit thema.

Bestrijding kinderporno en kindersekstoerisme

De invulling van de focus op vervaardigers en verspreiders van kinderpornografie is doorgezet. Voor 2015 ligt het totaal aantal te behalen interventies op 600. Deze doelstelling is ruim gehaald met 842 interventies die hebben plaatsgevonden. Verder is in 2015, meer dan tot nu toe, het accent gelegd op het ontzetten van slachtoffers van misbruik. Er is speciale aandacht besteed aan recidivisten, daders opererend in besloten netwerken en daders in risicovolle beroepen en posities. Daarbij is van belang het evenwicht tussen het type zaak (kwaliteit) en het aantal zaken (kwantiteit). Verder is de aanpak van downloadzaken, met ruimte voor alternatieve interventies zoals verwijzing naar Stop It Now, een hulplijn voor pedoseksuelen, gehandhaafd. Ook is een concept wetsvoorstel naar de Tweede Kamer verzonden3. Dit maakt het straks mogelijk om door middel van de inzet van de «lokpuber», grooming preventief op te sporen.

Het Plan van Aanpak Kindersekstoerisme uit 2013 is in 2015 voorzien van een nieuwe impuls. Bijvoorbeeld door de voortgezette (tijdelijke) inzet van een politieliaison die ten behoeve van de bestrijding van kindersektstoerisme geplaatst is in Manilla voor de regio Zuid-Oost Azië. De politieliaison heeft een belangrijke intermediaire rol en tevens meer aandacht gegenereerd bij de lokale autoriteiten. De betrokkenheid van de Nederlandse opsporingsautoriteiten bij internationale kindersekstoerisme onderzoeken is toegenomen. Zo werken Nederlandse functionarissen nu samen met buitenlandse collega’s en NGO’s aan kindersekstoerismezaken, waarvan uiteindelijk ook verwacht wordt dat Nederlandse verdachten berecht zullen worden.

Maatregelen naar aanleiding van het rapport van de Commissie Hoekstra over de zaak Bart van U.

Op 20 november 2015 heeft de Minister van Veiligheid en Justitie, mede namens de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie en zijn ambtgenoot van Volksgezondheid, Welzijn en Sport het Verbeterprogramma Maatschappelijke Veiligheid toegezonden aan de Tweede Kamer. Het verbeterprogramma is opgesteld door het College van procureurs-generaal. Aanleiding daarvoor was het Rapport van de onderzoekscommissie strafrechtelijke beslissingen OM naar aanleiding van de zaak Bart van U. (Commissie Hoekstra), dat op 25 juni 2015 werd aangeboden aan de Minister van Veiligheid en Justitie.

Het verbeterprogramma heeft betrekking op de uitvoering van de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden (wet DNA-V), de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke beslissingen, maatregelen op grond van de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (Wet bopz), het wetsvoorstel verplichte geestelijke gezondheidszorg en maatregelen op gebied van informatietechnologie. Beide ministers hebben met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten een aanjaagteam ingesteld dat zich richt op de problematiek van personen die verward gedrag vertonen. Alle maatregelen zijn erop gericht structureel verbetering te brengen in de aanpak van de problemen die kunnen ontstaan met personen die verward gedrag vertonen.

High Impact Crimes

In 2015 zijn er wederom goede resultaten geboekt in de aanpak van High Impact Crimes. Zo daalde het aantal overvallen met 2% ten opzichte 2014. Het aantal komt hiermee uit op 1.239. Daarmee is de doelstelling van maximaal 1.648 overvallen in 2015 ruim gehaald. In 2015 zijn 4.731 straatroven geregistreerd. Dit is een daling van 13% ten opzichte van 2014.

Daarmee is ook de doelstelling van maximaal 6.723 straatroven in 2015 gehaald. Het aantal woninginbraken inclusief pogingen is met 9% gedaald. Er zijn in totaal 64.560 woninginbraken geregistreerd door de politie. Daarmee is de doelstelling van 84.855 woninginbraken in 2015 ruimschoots gerealiseerd.

Afpakken

De afpakdoelstelling voor 2015 (90,6 miljoen euro) is gehaald. In 2015 is in totaal 143,5 miljoen euro crimineel vermogen afgepakt.

Veiligheid kinderen

Het nieuwe jeugdstelsel en het daarmee gepaard gaande decentralisatieproces is goed en zonder incidenten verlopen. De beoogde transformatie van de jeugdbescherming is ingezet: het aantal kinderbeschermingsmaatregelen blijft dalen en nieuwe werkvormen worden ontwikkeld. Gemeenten maken zich hun nieuwe verantwoordelijkheden steeds beter eigen. De Raad voor de Kinderbescherming levert een stabiele bijdrage door het vervullen van een adviesfunctie in de keten. In het kader van de praktische aanpak van kindermishandeling heeft het Ministerie van Veiligheid en Justitie, samen met de VNG, VWS, OCW en de Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik in 2015 zes gemeenten bij de Collectieven tegen kindermishandeling ondersteund. Deze Collectieven werken aan de hand van lokale verbeterpunten aan een effectieve aanpak van kindermishandeling, zodat kinderen weer veilig kunnen opgroeien. Tegelijkertijd is met de genoemde departementen geïnvesteerd in zeven landelijke speerpunten4, voor het Ministerie van Veiligheid en Justitie zijn daarbij het gebruik van het huisverbod, de inzet van forensisch medische expertise, informatie-uitwisseling en de verbinding tussen zorgpartners en justitiepartners relevant. Wat betreft die informatie-uitwisseling heeft het Ministerie van Veiligheid en Justitie samen met VWS een overzicht opgesteld van wet- en regelgeving ter ondersteuning van het uitwisselen van gegevens tussen professionals ten behoeve van de aanpak van kindermishandeling. Duidelijk is nu dat het samenspel van wet- en regelgeving niet eenvoudig is, maar niet conflicteert. Een afwegingskader helpt professionals bij het legitiem en zorgvuldig maken van de afwegingen in elke casus van kindermishandeling.

Naar aanleiding van het rapport van de Commissie Samson zijn twee regelingen ingesteld voor financiële tegemoetkoming aan slachtoffers van seksueel geweld in de jeugdzorg. Van rechtswege zouden de regelingen eindigen per 31 december 2015. Het kabinet heeft samen met Jeugdzorg Nederland besloten om deze slachtoffers langer de gelegenheid te bieden – tot eind februari 2017 – om een aanvraag in te dienen voor een financiële tegemoetkoming5. Daarmee is de indieningstermijn gelijk aan de indieningstermijn van de regeling van de Rooms-Katholieke Kerk (naar aanleiding van de Commissie Deetman).

Daarnaast is De Commissie Vooronderzoek naar geweld in jeugdzorg (Commissie De Winter) op 5 november geïnstalleerd. De commissie doet vooronderzoek naar geweld in de jeugdzorg en staat onder leiding van de hoogleraar pedagogiek Micha de Winter6. Dit vooronderzoek heeft tot doel te verhelderen of een vervolgonderzoek op dit domein mogelijk is en zo ja, in welke vorm en omvang. Voor de zomer 2016 brengt de commissie verslag uit en wordt besloten over een mogelijk vervolgonderzoek.

Zedendelinquenten

Op 24 november 2015 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel langdurig toezicht, gedragsbeïnvloeding en vrijheidsbeperking7. Ter voorbereiding op de wet langdurig toezicht werd in 2015 in Noord Nederland en Rotterdam een pilot «toezicht op zedendelinquenten» uitgevoerd. In deze pilot werkten de reclassering, politie en het OM intensief samen om in de adviesfase en tijdens het toezicht informatie en gezamenlijk optreden te verstevigen. De pilot heeft een raamwerk opgeleverd voor de samenwerking tussen voornoemde organisaties in de uitvoering van langdurig toezicht op zedendelinquenten. Het raamwerk beschrijft hoe informatie-uitwisseling en afstemming verstevigd kan worden zodat toezicht op zedendelinquenten aan kwaliteit wint. Ook is dankzij de pilot een beter beeld verkregen van de te verwachten doelgroep en wat nodig is om langdurig toezicht te adviseren. De eindevaluatie komt in april 2016 beschikbaar en wordt aangewend om de implementatie van de wet vorm te geven. De tussenevaluatie heeft een positief beeld opgeleverd. De contactfunctionarissen hebben de informatie-uitwisseling en afstemming verstevigd. Ook is een beter beeld verkregen van de doelgroep van de wet langdurig toezicht en wat nodig is om de samenwerking tussen OM, reclassering en politie vorm te geven na inwerkingtreding. De pilot wordt begin 2016 afgerond.

Criminele Jeugdgroepen

In 2015 is ingezet op het nog verder terugdringen van het aantal hinderlijke, overlastgevende en criminele jeugdgroepen door het ondersteunen van de lokale aanpak in samenwerking met in elk geval lokaal bestuur, politie en OM. De aanpak op de zwaarste en meest hardnekkige jeugdgroepen (criminele jeugdgroepen) is aangescherpt.

In circa 20 «proeftuingemeenten» is geïnvesteerd in een doorontwikkeling van de aanpak op problematische jeugdgroepen. Het nieuwe en integrale werkproces zet in op een gezamenlijke probleemanalyse, onder regie van de gemeente. De drie decentralisaties boden ruimte voor een verdere versterking van de verbinding tussen zorg en veiligheid, met name binnen de justitiële en integrale casusoverleggen (o.a. top x, driehoeksoverleg, Veiligheidshuizen).

3.2 Nationale veiligheid (artikel 36)

Bestrijding extremisme en terrorisme

De terroristische dreiging in Nederland is sinds maart 2013 substantieel; dat betekent dat de kans op een aanslag reëel is. De dreiging die van het jihadisme uitgaat en het voorkomen van aanslagen vroeg en vraagt ook de komende periode om een krachtige, offensieve, brede aanpak om zowel de harde kern van jihadisten te bestrijden, als te voorkomen dat de jihadistische beweging verder groeit.

Met de maatregelen in het Actieprogramma Integrale Aanpak Jihadisme blijft het kabinet stevig inzetten op de bestrijding en verzwakking van de jihadistische beweging in Nederland en het tegengaan van radicalisering. In drie voortgangsrapportages heeft het kabinet de Tweede Kamer in 2015 geïnformeerd over de uitvoering van dit Actieprogramma. Het Actieprogramma omvat een overzicht van alle 38 maatregelen die het kabinet inzet in de aanpak van gewelddadig jihadisme. Dit actieprogramma wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking tussen de betrokken ministeries en overige organisaties, zoals het Openbaar Ministerie, de Nationale Politie en de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Voortdurend kijken we waar aanvullingen en aanscherpingen in de aanpak nodig zijn. Dit gebeurt mede op basis van het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland (DTN), dat in 2015 driemaal is uitgebracht en waarin een laatste inschatting van de terroristische dreiging tegen en in Nederland wordt gegeven.

De aanslagen die in 2015 hebben plaatsgevonden, hebben te meer duidelijk gemaakt dat internationale samenwerking noodzakelijk is. Internationaal is er in 2015 concrete voortgang geboekt op het gebied van informatie-uitwisseling, aangescherpte wet- en regelgeving, zoals de verordening over de ontmanteling van vuurwapens, de aanpak van radicalisering via internet en het tegengaan van terrorismefinanciering.

Cyber Security

Op 14 oktober 2015 is aan uw Kamer het Cybersecurity Beeld Nederland 2015 en de daarbij behorende voortgangsrapportage aangeboden. Deze stukken illustreren eens te meer dat onze samenleving en economie kwetsbaar zijn door de toenemende afhankelijkheid van ICT. Hierbij gaan de maatschappelijke ontwikkelingen snel en de dreiging evolueert snel. Dit bevestigt de noodzaak tot een integrale, publiek-private, (inter)nationale cybersecurity-aanpak, zoals ingezet met de tweede Nationale Cyber Security Strategie (NCSS2). Onder coördinatie van het Ministerie van Veiligheid en Justitie is in 2015 voortvarend doorgewerkt aan de uitvoering van de activiteiten uit deze strategie. Zoals reeds aangegeven in de beleidsreactie op het Cybersecurity Beeld Nederland van 14 oktober jongstleden krijgt de uitwerking van het actieprogramma van de NCSS2 vorm en naderen de acties uit het actieprogramma hun voltooiing door middel van de actieve inzet van betrokken publieke en private partijen. Hiermee zijn belangrijke stappen gezet om de weerbaarheid van Nederland te versterken.

Een belangrijk hoogtepunt hierin was de door Nederland georganiseerde vierde internationale Global Conference on Cyberspace, die in april 2015 plaatsvond. Tijdens deze conferentie is aandacht besteed aan de mogelijkheden voor verdere versterking van de internationale samenwerking bij de opsporing op internet, en aan het jurisdictievraagstuk op internet. De conferentie heeft geresulteerd in de oprichting van het Global Forum on Cyber Expertise om kennis over cybersecurity internationaal te delen. Het secretariaat hiervan is in Nederland gevestigd.

Ook op nationaal vlak zijn bij de uitvoering van de Strategie belangrijke mijlpalen bereikt. Zo is het Nationaal Cyber Security Centrum verder versterkt en is de publiek-private samenwerking verder vormgegeven. Onder meer door de uitbouw van het Nationaal Detectie en Respons Netwerk. Het wetsvoorstel «gegevensverwerking en meldplicht cybersecurity» voorziet onder meer in een meldplicht voor ICT-inbreuken. Dit voorstel is in 2015 in consultatie gegaan en vervolgens in verdere procedure gebracht.

Crisisbeheersing

In 2015 is een nieuwe systematiek vastgesteld voor de bescherming van de nationale veiligheid. In 2015 heeft een herijking van de vitale infrastructuur geleid tot een actueel en duidelijk inzicht in de vitale processen van onze samenleving. Daarmee is de basis gelegd voor een geactualiseerde en aangescherpte aanpak om de vitale infrastructuur in Nederland te beschermen tegen uitval.

In dit kader zijn in 2015 voor de veiligheidsregio's en de Rijksoverheid gezamenlijke meerjarige doelstellingen vastgelegd op het gebied van water en evacuatie, versterking risico en crisisbeheersing bij stralingsincidenten en continuïteit van de samenleving.

3.3. Bestendiging en versterking rechtsstaat (artikel 32, 33)

Versterking Prestaties strafrechtketen

De samenwerking tussen de ketenorganisaties binnen het programma Versterking Prestaties Strafrechtketen is in de loop der tijd hechter geworden en heeft geleid tot het besef dat het met het oog op de toekomst van belang is om de samenwerking een duurzaam karakter te geven. De focus van de samenwerking richt zich primair op de rechtspleging die zichtbaar en voelbaar voor de burger plaatsvindt, vooral op lokaal en regionaal niveau. Ter ondersteuning hiervan hebben de ketenorganisaties samen met het departement in 2015 afgesproken een permanent Bestuurlijk Strafrechtketenberaad in het leven te roepen. Dit beraad zal zich met de benodigde ondersteuning richten op een verdere versterking van de ketenprestaties, waaronder de verbetering van de logistieke samenwerking, zoals de verdere ontwikkeling en inrichting van de gezamenlijke (IT-)voorzieningen.

Een voorbeeld van een dergelijke voorziening is het Advocatenportaal dat in 2015 landelijk is uitgerold. Een ander voorbeeld is het Burgerportaal van het Centraal Justitieel Incassobureau (CJIB) en de Centrale Verwerkingseenheid van het Openbaar Ministerie (CVOM), dat op 30 juni 2015 door de Minister is geopend. Het portaal biedt burgers de mogelijkheid om «online» verkeersboetes en flitsfoto’s in te zien, te betalen en beroep in te stellen.

Daarnaast is in 2015 de Strafrechtketenmonitor verder ontwikkeld, die onder meer inzicht geeft in de zaakstromen binnen de keten. Ook is ze voor het eerst openbaar gemaakt en aan de Eerste en Tweede Kamer gezonden. De monitor maakt de prestaties van de keten transparant en biedt mogelijkheden om ook de kwaliteit van de prestaties beter inzichtelijk te maken. Op basis van de monitor is dan ook een doelstelling voor de doorlooptijd van zaken die aan de rechter worden voorgelegd aangekondigd. Mede in het licht van de hiervoor genoemde duurzame ketensamenwerking hebben de ketenorganisaties besloten ook prestatie-indicatoren te zullen ontwikkelen. Deze indicatoren worden voor een groot deel in de Strafrechtketenmonitor opgenomen.

Noemenswaardig is verder de voortgang van de modernisering van het Wetboek van Strafvordering. Verschillende wetsvoorstellen zijn in consultatie gegaan of bij de Tweede Kamer in behandeling Daarnaast is de contourennota, waarin de hoofdlijnen van het nieuwe Wetboek worden geschetst, op 30 september 2015 aan de Eerste en Tweede Kamer gezonden.

Uitvoeringsketen strafrechtelijke beslissingen

Met het wetsvoorstel herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissing wordt de verantwoordelijkheid voor de tenuitvoerlegging van straffen verschoven van het OM naar de Minister van Veiligheid en Justitie. Om op een daadkrachtige manier invulling te kunnen geven aan deze verantwoordelijkheid is het Administratie- en Informatiecentrum Executie (AICE) bij het CJIB ingericht. In 2015 is gewerkt aan de voorbereiding van de wetswijziging. Zo zijn de ICT-systemen aangepast waardoor informatie-uitwisseling tussen CJIB en politie over te executeren sancties mogelijk is. Sinds december 2015 wordt dit als eerste getest in de politie-eenheid Amsterdam. Hiermee ontstaat bij de politie een actueel en bovendien landelijk beeld van alle openstaande straffen, hetgeen de pakkans vergroot. Zoals in augustus 2015 aan uw Kamer gerapporteerd gaat het om 2.843 openstaande vrijheidsstraffen die voor actieve opsporing in aanmerking komen10.

Ook is gestart met het aanpassen van de systemen ten behoeve van een betere informatie-uitwisseling tussen CJIB en DJI. Daarnaast zijn in 2015 de voorbereidingen getroffen voor een verbeterde verwerking van contante betalingen en pinbetalingen van boetes. Sinds 1 juli 2015 is het mogelijk om verkeersboetes vanaf € 225,– in termijnen te betalen.

Een nieuw ingerichte zelfmeldprocedure zorgt ervoor dat 10% meer personen zich bij de penitentiaire inrichting melden en dat de termijn waarbinnen ze dat doen is ingekort van ruim 60 naar 33 dagen.

Verbeterde rechtsgang

In het civiele recht en het bestuursrecht wordt digitaal procederen ingevoerd. Dit wordt alleen verplicht voor professionele partijen. Daarnaast wordt het procesrecht vereenvoudigd. Dit komt de snelheid en de kwaliteit van de rechtsgang ten goede. De informatiepositie van procespartijen wordt daarmee verbeterd. In 2015 is hierop goede vooruitgang geboekt. De drie KEI wetsvoorstellen11 die dit mogelijk maken zijn door de Tweede Kamer aangenomen en sinds eind december in behandeling bij de Eerste Kamer. De bouw van het digitale systeem vordert gestaag en is gereed gekomen voor de afhandeling van de standaard civiele zaken. Bij de bouw van de systemen zijn de toekomstige gebruikers, waaronder advocaten en deurwaarders, nauw betrokken.

In het voorjaar van 2015 is in Amsterdam een kleinschalige pilot gestart met digitaal procederen in asiel- en bewaringszaken. De pilot heeft geleid tot positieve resultaten en is in oktober 2015 uitgebreid naar 7 rechtbanken. In april12 en oktober 201513 is de Tweede Kamer bij voortgangsrapportage geïnformeerd over het programma KEI.

Toezicht en tuchtrecht

In 2015 is een wetsvoorstel ingediend dat de doorbelasting regelt van de kosten van de toezichthouder op het notariaat en de gerechtsdeurwaarders, het Bureau Financieel Toezicht (BFT) en tuchtrechtspraak voor het notariaat, de gerechtsdeurwaarders en de advocatuur14. De nota naar aanleiding van het verslag is eind 2015 naar de Tweede Kamer gestuurd15. Daarnaast heeft de Wet positie en toezicht advocatuur met ingang van 1 januari 2015 het toezicht op de advocatuur gemoderniseerd. Dit onder meer door de toezichtsbevoegdheden van de lokale dekens uit te breiden en systeemtoezicht neer te leggen bij het College van toezicht advocatuur, een nieuw orgaan van de Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA). De landelijke deken krijgt tevens de bevoegdheid om aanwijzingen te geven aan de lokale dekens, gehoord de andere leden van het college van toezicht.

Stelselvernieuwing rechtsbijstand

De voorgenomen vernieuwing van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand is in februari 2015 opgeschort, naar aanleiding van de door de Eerste Kamer aangenomen moties-Franken en Scholten16). Het kabinet heeft een commissie ingesteld met de opdracht onderzoek te doen naar de oorzaken van het stijgen van de kosten in de gesubsidieerde rechtsbijstand. Ook doet deze commissie-Wolfsen aanbevelingen voor vernieuwing van het stelsel. De commissie heeft haar rapport op 30 november 2015 uitgebracht. Bij de uitreiking van het rapport heeft de Minister opgemerkt dat uiterlijk in het voorjaar van 2016 een kabinetsreactie aan het parlement zal worden gezonden17.

3.4. Nationale Politie (artikel 31)

De politie werkt steeds beter, vanuit een versterkte lokale inbedding, op een professionele wijze en met minder bureaucratie aan een veiliger Nederland.

Doorontwikkeling van de Nationale Politie

Begin 2015 zijn de basisteams en districtsrecherche conform planning van start gegaan en heeft de politie verder gewerkt aan de realisatie conform het Inrichtingsplan Nationale Politie.

Begin december 2015 hebben 57.500 politiemedewerkers bericht ontvangen over hun voorgenomen plaatsing bij de personele reorganisatie. Daarmee werd een randvoorwaardelijke stap gezet in de verdere inrichting van de eenheden, de vorming van het politiedienstencentrum (PDC) en de Staf van de politie. In de loop van 2015 bleek dat meer tijd nodig was om de hele politieorganisatie in te richten volgens het Inrichtingsplan Nationale Politie. De Tweede Kamer is daarover eind augustus 2015 geïnformeerd met de voortgangsbrief politie en de daarbij gevoegde Herijkingsnota18.

Met het Tussenbericht herijking van november 201519 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de stand van zaken op de herijking en de naar aanleiding daarvan genomen maatregelen.

Het traject om te komen tot een geborgde continuïteit van de politie ICT is bijna afgerond. 2015 was daarmee vooral gericht op het verbeteren van de systemen voor de ondersteuning van het politiewerk en het in werking brengen van de basisteam en de districtsrecherches. Er is een start gemaakt met de uitrol van een nieuwe digitale werkomgeving, waar eind 2015 52.000 politiemedewerkers op waren aangesloten. De Basisvoorziening Handhaving is voorzien van een gebruiksvriendelijker interface en in december is gestart met een pilot voor een nieuw systeem voor de executie van vonnissen en het signaleren van personen. In het kader van het programma Mobiel Effectiever op straat zijn bijna 19.000 smartphones uitgerold in de basisteams waarmee de agent op straat informatie kan opvragen en digitale bonnen kan uitschrijven. Door de prioriteit voor het verbeteren en standaardiseren van ICT-systemen om de basis van de Nationale Politie op orde te brengen, schuift de structurele vernieuwing van de politie ICT op in de tijd.

Ook is verder gewerkt aan de uitvoering van het actieprogramma «Minder regels, meer op straat» Dit programma beoogt het presterend vermogen van de politie te vergroten. Enerzijds door de administratieve lasten voor de politiemedewerkers te verminderen, anderzijds via slimmer politiewerk en versnelling in de (strafrecht)keten. Het einddoel van het programma is een productiviteitswinst van 5.000 fte eind 201520 Op 31 december 2015 is daarvan volgens de voorlopige opgave 4872fte gerealiseerd. In het tweede kwartaal 2016 vindt nog een definitieve bijstelling plaats.

Inbedding van de Politieacademie in het politiebestel

In 2015 is een wetsvoorstel ingediend tot wijziging van de Politiewet 2012 in verband met de inbedding van de politieacademie in het nieuwe politiebestel.21 In dit wetsvoorstel blijft de Politieacademie een zelfstandig bestuursorgaan. De huidige sterkte en middelen van de Politieacademie gaan over naar de politie, met uitzondering van de directeur en zijn plaatsvervanger. De Minister bepaalt welk deel van de sterkte en de middelen van de politie door de korpschef aan de Politieacademie ter beschikking wordt gesteld

Vorming van de landelijke meldkamerorganisatie (LMO)

In 2015 zijn belangrijke voorbereidende stappen gezet voor de vorming van de landelijke meldkamerorganisatie. Alvorens met de daadwerkelijke uitvoering van de plannen te starten is in oktober 2015 een Gateway–review uitgevoerd. Daaruit bleek dat de opdracht om te komen tot een LMO niet binnen de huidige afspraken van tijd en geld gerealiseerd kan worden. Een heroriëntatie is nodig. Het einddoel blijft staan, maar de transitiestrategie wordt bijgesteld naar een meer realistische aanpak. De prioriteit komt te liggen bij de regionale samenvoegingstrajecten en het vormen van de landelijke ICT die noodzakelijk is om de 10 meldkamers als één virtuele organisatie te laten samenwerken22.

3.5. Slachtoffer centraal (artikel 34)

Wetgeving

In 2015 is het wetsvoorstel ter implementatie van de EU-richtlijn minimumnormen voor slachtoffers bij de Tweede Kamer ingediend23. De wet ter invoering van het Europees beschermingsbevel is op 1 maart 2015 in werking getreden. Het wetsvoorstel ter uitbreiding van het spreekrecht en van de reikwijdte van het Schadefonds Geweldsmisdrijven24, en het wetsvoorstel bijdrage kosten strafvordering en slachtofferzorg zijn in 2015 behandeld door de Tweede Kamer25.

Belangen slachtoffers

In 2015 is het evaluatieonderzoek afgerond naar de in 2013 gestarte vijf pilots herstelbemiddeling in en rond het strafproces. Het onderzoek bevestigde dat een gesprek tussen verdachte en slachtoffer over de gevolgen van het delict voor het slachtoffer en over de ontstane schade, kan helpen bij het te boven komen van een delict. Het evaluatieonderzoek geeft aanbevelingen voor criteria waaraan herstelbemiddeling moet voldoen. Hiermee wordt in 2016 het beleidskader aangescherpt voor een zorgvuldige en efficiënte toepassing van herstelbemiddeling in en rond het strafproces.

Door structureel aanvullend budget beschikbaar te stellen, heeft Slachtofferhulp Nederland in 2015 gerealiseerd dat alle ZSM locaties zeven dagen per week 12 uur bemand zijn. Tevens werden kennisbijeenkomsten tussen de ketenpartners georganiseerd, waar knelpunten in de uitvoering tussen Slachtofferhulp Nederland, Reclassering, OM en DJI werden gesignaleerd en verbeterpunten uitgevoerd. Binnen DJI zijn alle casemanagers geschoold in slachtoffer- en herstelgericht denken middels masterclasses van Restorative Justice en workshops door het Opleidingsinstituut DJI.

De rechtsbijstand aan slachtoffers is in samenwerking met Slachtofferhulp Nederland in 2015 verder versterkt: behalve casemanagers volgen nu ook vrijwilligers van Slachtofferhulp Nederland het doorverwijzingsprotocol. Dit heeft geleid tot een betere doorverwijzing naar advocaten. Het aantal slachtoffers dat is doorverwezen naar een advocaat is in 2015 met 15 procentpunt gestegen, hetgeen leidt tot betere juridische ondersteuning van slachtoffers in zware zaken.

In 2015 is verder een kwaliteitsverhoging van de slachtofferadvocatuur gerealiseerd. Driehonderd advocaten hebben de basisopleiding Slachtofferrecht afgerond, waarmee zij voldoen aan de inschrijvingsvoorwaarden. Daarnaast is er in 2015 een specialisatieopleiding slachtofferrecht van start gegaan, waarmee advocaten zich kunnen specialiseren op de slachtofferadvocatuur. Hiermee is een voldoende grote groep gekwalificeerde advocaten gecreëerd voor slachtofferbijstand.

Affectieschade

Het wetsvoorstel Affectieschade is in juli 2015 aangeleverd bij de Tweede Kamer26. Met dit voorstel wordt een ruimere vergoeding van schade als gevolg van letsel en overlijden voor slachtoffers en nabestaanden beoogd. Zo kunnen slachtoffers een ruimere vergoeding van de kosten voor verzorging, verpleging en begeleiding krijgen als naasten deze zorgtaken op zich nemen.

Implementatieprogramma recht doen aan slachtoffers

Binnen het programma «recht doen aan slachtoffers» is in 2015 per organisatie in beeld gebracht wat de grootste verbeterpunten zijn. In 2015 heeft het programma eraan gewerkt de dienstverlening voor slachtoffers te verbeteren. Daartoe is een groot aantal brieven van politie en OM ten behoeve van het slachtoffer aangepast naar B1 taalniveau. Er is een nieuwe brief «bevestiging van de aangifte» ingevoerd, alsook een nieuw schadeformulier en gegevensblad. In 2015 ging ook de ontwikkeling van een ketenbreed slachtofferportaal van start. Een betere dienstverlening wordt ook bereikt door de start van een ketenbrede e-learning module.

Om meer slachtoffergericht te kunnen werken, zijn in samenwerking met ketenpartners werkprocessen en werkinstructies aangepast en is er een cliëntdossier ingevoerd voor slachtoffers in maatwerkzaken.

Om het slachtoffer «in Hoofd, Hart en Handelen» van professionals te krijgen, zijn regionale ketenbijeenkomsten georganiseerd. In samenwerking met DJI en Slachtoffer in Beeld is binnen penitentiaire inrichtingen, door middel van een estafette van de Dag van Herstel, het gesprek over slachtoffers en het nadenken over de gevolgen van een delict op gang gebracht. Verder zijn er binnen de reclassering ambassadeurs aangewezen.

3.6. Immigratie en Asiel (artikel 37)

Asiel

Als gevolg van de verhoogde instroom is de gehele vreemdelingenketen onder druk komen te staan. Het totaal aantal mensen in de opvang is in 2015 verdubbeld. Het is in 2015 gelukt om alle asielzoekers onderdak te bieden. Zo zijn er veel nieuwe opvangplekken gerealiseerd om deze druk het hoofd te kunnen bieden en hebben wij ook gebruik moeten maken van crisisnoodopvang door gemeenten. Om de verhoogde instroom verder in goede banen te geleiden hebben de partners binnen de vreemdelingenketen de samenwerking geïntensiveerd. De samenwerking ziet toe op de volledige keten, van eerste opvang tot bijvoorbeeld het verkrijgen van een status of de uitzetting. Hiertoe zijn nieuwe structuren in het leven geroepen, zijn knelpunten geïdentificeerd en weggenomen en zijn best practices ontwikkeld.

Het Rijk en medeoverheden hebben een akkoord gesloten over onder meer de opvangcapaciteit en doorstroming van vergunninghouders naar huisvesting in de gemeenten. Om ervoor te zorgen dat nieuwe asielzoekers de komende tijd een bed aangeboden kan worden is afgesproken dat voor eind 2015 per veiligheidsregio 500 extra noodopvangplekken worden gerealiseerd en dat voorbereidingen worden getroffen voor 2.500 opvangplekken per provincie waar mensen ten minste voor een periode van langer dan een jaar kunnen worden opgevangen.

Op 3 november 2015 is de Tweede Kamer geïnformeerd dat de landen van de westelijke Balkan aangemerkt worden als veilige landen van herkomst. Als een asielzoeker afkomstig is uit een veilig land van herkomst, kan de aanvraag worden afgewezen als kennelijk ongegrond.

Alhoewel de praktische tenuitvoerlegging de nodige uitdagingen en opstartproblemen met zich brengt, zijn in een relatief kort tijdsbestek op Europees niveau verschillende maatregelen genomen die bijdragen aan de vermindering van ongecontroleerde stromen van asielzoekers binnen de Europese Unie. Er zijn Raadsbesluiten aangenomen die strekken tot herplaatsing van in totaal 160.000 kansrijke asielzoekers vanuit Griekenland en Italië naar andere Lidstaten. Ook worden met ondersteuning van de Commissie en de EU agentschappen EASO, Frontex en Europol zogenaamde hotspots ingericht in Griekenland en Italië die ertoe dienen aangekomen migranten en asielzoekers adequaat te registreren, en vervolgens de asielprocedure aldaar, de herplaatsingsprocedure, of terugkeerprocedure in te geleiden. Nederland draagt, evenals andere Lidstaten, bij aan de inrichting en uitvoering van het hotspot concept, door de levering van experts aan EASO en Frontex.

In reactie op de migratiecrisis en in het bijzonder de ongekende toestroom van vluchtelingen naar Europa via Turkije heeft de Europese Unie op 29 november 2015 met Turkije afspraken gemaakt in een zogenoemd Gemeenschappelijk Actieplan. Doel van het actieplan is om er voor te zorgen dat de ongecontroleerde toestroom vanuit Turkije naar Europa significant en duurzaam wordt teruggebracht. Het Actieplan bestaat uit twee delen. Het eerste deel betreft maatregelen om de juridische en sociaaleconomische situatie van Syrische vluchtelingen in Turkije te verbeteren. Het tweede deel heeft als doel om de samenwerking tussen de EU en Turkije te verstevigen op het gebied van de bestrijding van illegale migratie.

De EU-procedurerichtlijn is tijdig geïmplementeerd. Daarmee is het belangrijkste deel van de tweede fase van het gemeenschappelijk asielsysteem (GEAS) tot een afronding gekomen.

Toegang en toezicht

Uitbreiding API toepassing

Sinds 1 oktober kan 73% van het totaal aantal inkomende vluchten van buiten de EU, door middel van API (passagiersgegevens) worden gecontroleerd. Dat is een verdubbeling van het aantal herkomstbestemmingen. Hierdoor kan de grenscontrole efficiënter en effectiever worden uitgevoerd. Dit past ook in de internationale ontwikkelingen om meer informatie gestuurd buitengrenstoezicht te bewerkstelligen.

Op Schiphol is gewerkt aan de uitbreiding van het aantal zogenaamde e-gates; poortjes voor de selfservice paspoort controle voor EU-burgers. In 2015 hebben 3 mln. passagiers gebruik gemaakt van de e-gates tegen 1.8 mln. passagiers in heel 2014.

Aanpak mensensmokkel en mobiel toezicht veiligheid (MTV)

In het kader van de aanpak van de verhoogde instroom zijn bovendien maatregelen genomen ter bestrijding van mensensmokkel, waaronder de verhoging van de strafmaat voor mensensmokkel. Het wetsvoorstel verhoging strafmaat voor mensensmokkel is in november naar de Tweede Kamer verzonden27. Sinds 17 september 2015 zijn de mobiele controles in de binnengrenszone geïntensiveerd. Deze intensivering van de controles vindt plaats in samenwerking met andere onderdelen van Defensie en douane. Het aantal controles is in duur en frequentie verdubbeld. Het aantal aanhoudingen van verdachten van mensensmokkel bij MTV was in 2015 circa 200. Sinds de intensivering van het MTV, vanaf 17 september t/m 31 december, zijn er 80 verdachten aangehouden. Ook is in 2015 het Gemeenschappelijk Mensensmokkel Team opgericht bestaande uit Openbaar Ministerie (OM), Koninklijke Marechaussee (KMar), politie, IND, COA, Expertisecentrum mensenhandel/ mensensmokkel (EMM) en NCTV dat actief mensensmokkelaars gaat opsporen.

Overlastgevende EU-burgers

Begin 2015 is de pilot overlastgevende EU-burgers landelijk uitgerold. Dit heeft geleid tot een stijging in het aantal verblijf beëindigingen. Waar in 2014 van 86 overlastgevers het verblijf werd beëindigd, steeg dit aantal tot 90 in de eerste 9 maanden van 2015. Aangezien elke overlastgever staat voor vele contacten met politie en justitie, leidt dit tot een daling van de overlast die EU-burgers veroorzaken.

Regulier

Een beleidssucces over 2015 dat niet in de beleidsagenda 2015 is opgenomen is de invoering van de verblijfsregeling voor innovatieve startups per 1 januari 2015. In 2015 zijn er 95 aanvragen ingediend en zijn er ongeveer 20 verblijfsvergunningen verleend.

Daarnaast heeft het kabinet in 2015 een voorstel gedaan om de toegang voor kennismigranten te versoepelen en goedkoper te maken (de kabinetsreactie op het SER-advies over arbeidsmigratie), zoals aangekondigd in de beleidsagenda 2015.

Medische zorg voor vreemdelingen

De handreiking voor het uitwisselen van gegevens door zorgprofessionals in de vreemdelingenketen is klaar. Deze handreiking zal de communicatie tussen zorgprofessionals en overige professionals in de vreemdelingenketen vergemakkelijken.

Terugkeer

In 2015 is geïnvesteerd in de terugkeer van (illegale) vreemdelingen naar het land van herkomst dan een ander land waar de toegang is gewaarborgd. Een van de aanbevelingen van de Adviescommissie Vreemdelingenzaken (ACVZ) die de strategische landenbenadering migratie heeft geëvalueerd, was in te zetten op bevordering van (gedwongen) terugkeer in het EU-kader. De Europese Commissie heeft het EU Actieplan terugkeer gepubliceerd en de Raad heeft diverse conclusies aangenomen waarin het belang van terugkeer wordt onderstreept. Het gaat enerzijds om verbetering van het terugkeerproces in de EU zelf. Mede op initiatief van NL is meer-voor-meer het uitgangspunt en wordt conditionaliteit niet langer uitgesloten. In het kader van genoemd actieplan wordt terugkeer ook op politiek niveau door de Europese Commissie en de Hoge Vertegenwoordiger aangekaart bij herkomstlanden.

Voorts is NL in Europa leidend in het bevorderen van de samenwerking tussen lidstaten op terugkeer via de door NL geleide samenwerkingsverbanden EURINT en ERIN. Alleen al in 2015 keerden ruim 350 vreemdelingen terug via ERIN.

Terugkeer en Bewaring

Het wetsvoorstel Wet terugkeer en vreemdelingenbewaring is begin september 2015 ingediend bij de Tweede Kamer28. Dit voorstel bevat onder meer de invoering van een bestuursrechtelijk regime voor vreemdelingen in vreemdelingenbewaring of grensdetentie. Het wetsvoorstel draagt bij aan de terugkeer van vreemdelingen die niet (langer) in Nederland mogen blijven. Verder is het Besluit terugkeer en vreemdelingenbewaring gelijktijdig met indiening van het wetsvoorstel in (internet)consultatie geplaatst.

Nationaliteit

In 2015 had een wijziging van de Rijkswet op het Nederlanderschap in werking moeten treden: verlenging van de naturalisatietermijn van 5 naar 7 jaar. Omdat de Kamer nog geen datum heeft bepaald voor de behandeling van dit wetsvoorstel- zal deze wijziging van de Rijkswet op het Nederlanderschap naar verwachting in 2016 in werking treden.

Keteninformatisering

Het programma keteninformatisering vreemdelingenketen richt zich op digitalisering van de informatie-uitwisseling binnen deze keten. Het programma maakt de gezamenlijke uitvoering van het vreemdelingenbeleid efficiënter, effectiever en flexibeler. In 2015 is de papieren uitwisseling binnen de kleine keten volledig gedigitaliseerd en maken andere ketenpartners de volgende stappen in de digitalisering. Bovendien is het Ketenmanagementsysteem (KMI+) opgeleverd en operationeel.

3.7. Kansspelen

Modernisering kansspelbeleid

De kansspelmarkt wordt gereguleerd via een vergunningstelsel. Het kansspelbeleid richt zich op het beschermen van de consument, het voorkomen van kansspelverslaving en het voorkomen van criminaliteit, witwassen en overige fraude. De modernisering van dit beleid heeft tot doel het kanaliseren van de (online) speler naar passend en attractief aanbod en het transparant en non-discriminatoir verlenen van vergunningen. Hierbij wordt (op termijn) geen rol meer voorzien voor de overheid als aanbieder van kansspelen, maar als toezichthouder op de markt, die via strikte vergunningsvoorwaarden wordt gereguleerd.

Overzicht prestatie-indicatoren Veiligheidsagenda

Tabel 3.1. Overzicht prestatie-indicatoren Veiligheidsagenda

	Nulwaarde	Realisatie 2014	Realisatie 2015	Doel 2015	Verschil
High Impact Crimes 1
Aantal overvallen	1.633	1.267	1.239	1.648	– 409
Aantal straatroven	7.002	5.429	4.731	6.723	– 1.992
Aantal woninginbraken2	87.345	71.100	64.560	84.855	– 20.295
Ondermijnende en financieel-economische criminaliteit 3
Aantal aangepakte criminele samenwerkingsverbanden (csv’s)	950	–	1.188	950	238
Afnemen crimineel vermogen 4
Crimineel vermogen dat langs strafrechtelijke weg wordt afgepakt (x € 1 mln.)	70	136	143,5	90,6	52,9
Aanpak cybercrime 5
Aantal complexe onderzoeken naar cybercrime	20	–	32	25	7
Aantal reguliere onderzoeken naar cybercrime	180	–	124	175	– 51
Aanpak kinderporno 6
Totaal aantal interventies	600	–	842	600	242
Aantal complexe en grootschalige onderzoeken	20	–	25	20	5
Aantal reguliere grootschalige onderzoeken	215	–	364	215	149
Aanpak horizontale fraude 7
Aantal aan OM aan te leveren zaken	1.500	1.500	2.077	1.500	577

Overzicht realisatie beleidsdoorlichtingen

Tabel 3.2. Overzicht realisatie beleidsdoorlichtingen

I	II	III	IV	V	VI	VII	VIII	IX	X
Art.	Omschrijving artikel	2009	2010	2011	2012	2013	2014	2015	Geheel Artikel J/N
31	Nationale Politie								N
	– Nationale Politie (31.)
	– Veiligheid regio’s en politie (oud od. 23)1					X
	– Bekostiging Nationale Politie (31.2)2
	– Kwaliteit, arbeidsvoorwaarden en ICT politie (31.3)3					X
32	Rechtspleging en rechtsbijstand								J
	– Adequate toegang tot het rechtsbestel (32.2)
	– Optimale randvoorwaarden voor doelmatig en doeltreffend rechtsbestel (32.3)
33	Rechtshandhaving en vervolging								J
	– Bestuur, informatie en technologie (33.2)						X
	– Opsporing en vervolging (33.3)						X
34	Sanctietoepassing								N
	– Preventieve maatregelen (34.2)					X
	– Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties en Vreemdelingenbewaring (34.3)
	– Slachtofferzorg (34.4)						X
35	Jeugd								N
	– Uitvoering jeugdbescherming en Voogdij AMV’s (35.2)4				X
	– Tenuitvoerlegging justitiële sancties Jeugd (35.3)		X
36	Contraterrorisme en nationale veiligheidsbeleid								N
	– Nationale Veiligheid en. terrorismebestrijding (36.2)	X
	– Veiligheid (radicalisering) () (36.2, oud 25.1)					X
	– Onderzoeksraad Voor Veiligheid (36.3)5
37	Vreemdelingen								N
	– Toegang, toelating en opvang vreemdelingen (37.2)
	– Terugkeer (37.3)

Toelichting

Algemeen

De afronding van de in 2015 geplande onderzoeken hebben vertraging opgelopen en oplevering vindt begin 2016 plaats. Het gaat om:

• 1) de IBO van de NP (artikel 31);

• 2) de doorlichting van de Rechtsbijstand (artikel 32.2); en

• 3) de doorlichting van de Rechtspraak (artikel 32.3).

Artikel 31

In 2013 is getracht om het gehele artikel 31 Nationale Politie door te lichten. Echter door de wijziging in het bestel naar één Nationale Politie (2013) was het op dat moment nog niet opportuun om ook het onderdeel 31.2 Bekostiging Nationale Politie door te lichten. Derhalve is de doorlichting van alleen het onderdeel 32.1 gepland voor 2018.

Artikel 32 en 33

De beleidsdoorlichtingen van 32.2 Rechtsbijstand en 32.3 Rechtsspraak worden begin 2016 afgerond (i.p.v. 2015) 42. De beleidsdoorlichting van beleidsartikel 33 Veiligheid en criminaliteitsbestrijding43 is in 2014 afgerond.

Artikel 34 en 35

De artikelen 34 en 35 zijn zodanig breed qua beleidsonderwerpen, dat het niet zinvol is om het artikel in zijn geheel door te lichten. Een doorlichting op het niveau van artikelonderdelen is dan ook meer aangewezen, hetgeen de afgelopen jaren ook het geval is geweest. De vernieuwde artikelindeling (waar o.a. die verbreding uit voortkwam, maar waarbij ook verschuivingen van begrotingsposten plaatsvonden) kan ook als (technische) oorzaak worden genoemd voor het niet doorlichten van een geheel artikel volgens de huidige indeling.

Artikel 36

Een gehele doorlichting van dit artikel vergt een te brede scoop aan beleidsonderwerpen. Het gaat dan namelijk onder meer over cyber, jihadisme, vitaal, burgerluchtvaart, crisisbeheersing, contraterrorisme etc. Die onderwerpen verhouden zich slecht bij een integrale evaluatie.

Artikel 37

Door de herzieningen op regulier en asiel en vanwege het onderbrengen van DGVZ bij BZK en later bij VenJ is besloten de doorlichtingen uit te voeren in 2017 en 2018 (zie meerjarige programmering).

Overzicht garanties en achterborgstellingen

Tabel 3.3 Overzicht van verstrekte garanties x € 1.000

Art.	Omschrijving	Uitstaande garanties	Verleende garanties	Vervallen garanties	Uitstaande garanties	Garantie- plafond	Totaal plafond	Totaal stand risico-voorziening
		2014	2015	2015	2015	2015	2015	2015
31	Inkoop Max en FLO	1.004.793	0	14.118	990.675	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
34	Garantiestelling Faillissementscuratoren dienst JUSTIS	18.515	5.681	4.035	20.161	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
35	Garantstelling Hypothecaire leningen aan JJI's	28.898	0	1.028	27.870	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
	Totaal	1.052.206	5.681	19.181	1.038.706	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.

Tabel 3.4 Overzicht uitgaven1 en ontvangsten garanties x € 1.000

Art.	Omschrijving	Uitgaven	Ontvangsten	Saldo	Uitgaven	Ontvangsten	Saldo	Totaalstand mutatie volume risicovoorziening
		2014	2014	2014	2015	2015	2015	2014–2015
34	Garantiestelling Faillissementscuratoren dienst JUSTIS	1.333	0	1.333	1.429	0	1.429	n.v.t.

31. Inkoop Max en FLO

In de stand is de meerjarige verplichting die VenJ naar de politie en de politieacademie heeft, in het kader van de VUT, prepensioen en levensloopregeling (Inkoop Max regeling) en functioneel leeftijdsontslag (FLO regeling), opgenomen. De verplichtingen die hieruit voortvloeien zijn gerelateerd aan de bedragen welke als vordering in de jaarrekeningen van de politie en de Politieacademie worden opgenomen (TK 29 628, nr. 407). De garantie FLO is in 2015 komen te vervallen. De jaarrekeningen voor 2015 van de politie en de Politieacademie waren bij het opstellen van het jaarverslag van VenJ nog niet beschikbaar om de mutaties over 2015 aangaande inkoop Max op te nemen.

34. Garantiestelling Faillissementscuratoren dienst JUSTIS

De garantstellingsregeling faillissementscuratoren (GSR) is voor faillissementen waarin sprake lijkt te zijn van kennelijk onbehoorlijk bestuur, maar in de boedel onvoldoende middelen aanwezig zijn om onderzoek te doen of een procedure te starten en zo onrechtmatig aan de boedel onttrokken gelden en goederen terug te halen. De GSR wordt herzien en zal hiermee aan het garantiekader voldoen. Dit betekent onder andere dat er een premiegefinancierde begrotingsreserve komt met het doel om de budgettaire risico’s voor de begroting te dekken. Daarnaast zal de GSR cyclisch worden geëvalueerd (horizonbepaling) en worden de uitvoeringskosten van de regeling geoptimaliseerd.

35. Garantstelling Hypothecaire leningen aan JJI's

Het feitelijk risico van de verleende garanties aan particuliere jeugdinrichtingen betreft borgstellingen ten behoeve van het restantbedrag van leningen die particuliere inrichtingen zijn aangegaan ter financiering van de gebouwen. Zonder garantie verlening was het niet mogelijk tegen gunstige condities dergelijke leningen bij externe financiers af te sluiten. Omdat DJI de kapitaalslasten van de betreffende leningen bovennormatief vergoedt aan de inrichtingen was het uit efficiencyoverwegingen van belang dat de leningen tegen een zo gunstig mogelijk rentepercentage konden worden afgesloten.

Tabel 3.5 Overzicht rekening-courant limieten en gebruik leenfaciliteit x 1.000

Art.	Omschrijving	Saldo uitstaande leningen	Aangegane Lening	Aflossing uitstaande leningen	Saldo uitstaande leningen	Uitstaande garanties	Vrije ruimte	Gem. looptijd	Rekening courant limiet
		2014	2015	2015	2015		2015	2015
31	Nationale Politie	470.443	600.000	– 50.438	1.020.005	1.020.005	0	14,2	250.000
31	Politieacademie	102.971	35.000	– 6.760	131.211	173.250	42.039	12,9	18.500
31	Meldkamer Noord Nederland	10.800	0	– 400	10.400	10.400	0	30,0
34	Kansspelautoriteit	2.000	1.700	0	3.700	3.700	0	10,8	3.000
35	particuliere JJI's	73.711	0	– 24.143	49.568	49.568	0	21,4
37	COA	0	0	0	0	73.000	73.000	–	70.000
	Totaal	659.925	636.700	– 81.741	1.214.884	1.329.923	115.039	17,9	341.500

Leenfaciliteit

Deze organisaties hebben toegang tot het geïntegreerd middelenbeheer van het Ministerie van Financiën (MvF). Voor de financiering van investeringen kunnen ze een beroep doen op de leenfaciliteit van MvF. In deze garantstelling is bepaald dat wanneer er niet aan de verplichtingen wordt voldaan die uit de overeenkomst van geldlening voortvloeien, MvF deze verplichting ten laste zal brengen van het Ministerie van VenJ.

Het gemeenschappelijke Hof en de Raad voor de rechtspraak worden in de leenadministratie van het Ministerie van Financiën gekernmerkt als een agentschap en zijn daarom in bovenstaand overzicht niet opgenomen. Het totaal van de uitstaande leningen voor de Raad van de Rechtspraak bedroeg per ultimo 2015 € 93.320.236 en voor het Gemeenschappelijk Hof € 137.265.

RC-limiet

De betreffende organisaties hebben bij het Ministerie van Financiën een rekening-courant faciliteit, waarbij VenJ garant staat voor de aanzuivering van een mogelijk debetsaldo wanneer de betrokken organisaties daarbij in gebreke blijven.

4. BELEIDSARTIKELEN

31. Nationale Politie

Een veilige samenleving met behulp van een goed functionerende politieorganisatie.

De Minister heeft een financierende en regisserende rol ten aanzien van de Nationale Politie. Hierbij zijn drie verschillende verantwoordelijkheden te onderscheiden:

• • De eerste verantwoordelijkheid betreft die voor de inrichting, werking en ontwikkeling van het politiebestel.

• • De tweede verantwoordelijkheid is voor bevoegdheden en het beheer ten aanzien van de politie. Onder deze beheersverantwoordelijkheid van de Minister45 valt het vaststellen van de begroting, de meerjarenraming, de jaarrekening, het beheersplan, het jaarverslag en de operationele sterkte. De Minister kan de korpschef te allen tijde over alle beheeraangelegenheden algemene en bijzondere aanwijzingen geven.

• • Tot slot stelt de Minister vanuit zijn beleidsverantwoordelijkheid, gehoord het College van procureurs-generaal en de regioburgemeesters, ten minste eens in de vier jaar de landelijke beleidsdoelstellingen van de politie vast.

De Minister van VenJ heeft ten aanzien van zowel het brandweer- als het politiekorps Bonaire, Sint Eustatius en Saba (Caribisch Nederland) een financierende en regisserende rol. De beheersverantwoordelijkheid voor het politie- en brandweerkorps Bonaire, Sint Eustatius en Saba (BES) berust bij hem46.

De inwerkingtreding van de Politiewet 2012 op 1 januari 2013 markeerde de start van de realisatie van de Nationale Politie. Om de Nationale Politie in de basis neer te zetten was twee jaar voorzien, gevolgd door een periode van drie jaar voor optimalisatie. Er is in de voorbije drie jaar veel bereikt. Er staat nu één korps dat beter dan tevoren operationeel kan samenwerken. Een korps dat de prestaties op peil heeft gehouden en verbeterd en dat tijdens een aantal grootschalige en complexe evenementen de veiligheid heeft gegarandeerd. Niettemin is er sprake van een niet geringe vertraging in de vorming van de Nationale Politie ten opzichte van het voorgenomen tijdpad. Dit tijdpad is te optimistisch gebleken. De personele reorganisatie is nog gaande. Ook de basis van de bedrijfsvoering staat nog onvoldoende. De conclusie is dat het eerste gedeelte van de vorming van de Nationale Politie niet geheel binnen de beoogde tijd is afgerond, mede doordat er zoals gaandeweg is vastgesteld is, te veel in te korte tijd moest gebeuren. Andere knelpunten zijn dat de benodigde kennis en kunde niet voldoende voorhanden zijn; dat de sturing nog niet voldoende is aangepast aan de wenselijke eindsituatie, waardoor er onvoldoende ruimte is voor lokaal maatwerk en dat de organisatie meer ruimte nodig heeft om het welzijn van de medewerkers te borgen. Een herijking van de plannen bleek noodzakelijk. De Tweede Kamer is daarover geïnformeerd met Herijkingsnota bij de voortgangsbrief politie 201647 en het Tussenbericht herijking48. In die stukken wordt tevens ingegaan op de voortgang bij de verbetering van de ICT van de politie en de vorming van de landelijke meldkamerorganisatie (LMO). Het traject om te komen tot een geborgde continuïteit van de politie ICT is bijna afgerond. 2015 was daarmee vooral gericht op het verbeteren van de systemen voor de ondersteuning van het politiewerk en het in werking brengen van de basisteams en districtsrecherches. Door de prioriteit voor het verbeteren en standaardiseren van ICT-systemen om de basis van de Nationale Politie op orde te brengen, schuift de structurele vernieuwing van de politie ICT op in de tijd.

In 2015 zijn belangrijke voorbereidende stappen gezet voor de vorming van de landelijke meldkamerorganisatie. Alvorens met de daadwerkelijke uitvoering van de plannen te starten is een Gateway review uitgevoerd. Een heroriëntatie op de vorming van de LMO bleek nodig. Het einddoel blijft staan, maar de transitiestrategie wordt bijgesteld naar een meer realistische aanpak. De Tweede Kamer is daarover nader geïnformeerd bij brief van 4 januari 201649.

In 2015 is uitvoering gegeven aan de afspraken uit de Veiligheidsagenda 2015–2018. Deze gezamenlijke agenda van het Ministerie van VenJ, het lokaal bestuur, het OM en de politie brengt, naast zes prioritaire onderwerpen, tevens tot uitdrukking dat het lokale, regionale en het landelijke niveau samenwerken aan het vergroten van de veiligheid. Voor het eerst worden hierin ook de bijdragen van de partners benoemd De bereikte resultaten in 2015 zijn voorzien van een toelichting opgenomen in Hoofdstuk 3. Beleidsprioriteiten, in het overzicht prestatie- indicatoren Veiligheidsagenda.

Tabel 31.1 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde begroting	Verschil
		2013	2014	2015	2015
Verplichtingen		229.265	5.298.340	5.136.389	5.132.936	3.453
Programma-uitgaven		5.250.519	5.265.815	5.146.049	5.132.936	13.113
31.2 Bekostiging Nationale Politie
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	Nationale Politie	4.976.547	4.971.272	4.861.910	4.877.789	– 15.879
	VtsPN	90.460	0	0	0	0
	Politieacademie	132.323	124.524	113.991	112.012	1.979
	Bijdrage medeoverheden
	BES brandweer- en politiekorps	18.193	20.485	21.200	16.653	4.547
	Opdrachten
	Gerechtstolken	0	0	8.508	0	8.508
31.3 Kwaliteit, Arbeidsvoorwaarden en ICT politie
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	Bestuur en Organisatie	9.674	0	0	0	0
	Internationale samenwerkingsoperaties	0	23.283	11.005	10.981	24
	Informatiebeleid politie: Innovatieprojecten	4.358	0	0	0	0
	C2000 / GMS	0	102.703	105.700	93.424	12.276
	overig Kwaliteit, Arbeidsvoorwaarden en ICT	0	870	4.605	791	3.814
	Bijdrage medeoverheden
	Bijdragen in het kader van de kwaliteit van de politiezorg	3.129	3.644	720	1.266	– 546
	Subsidies
	Stichting NL Confidential	750	1.228	1.056	700	356
	overig Kwaliteit, Arbeidsvoorwaarden en ICT	0	734	758	0	758
	Opdrachten
	Providers	10.502	9.167	9.761	11.000	– 1.239
	overig Kwaliteit, Arbeidsvoorwaarden en ICT	0	3.116	2.416	3.820	– 1.404
	Bijdragen Sociale fondsen
	Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie	4.583	4.789	4.419	4.500	– 81
Ontvangsten		269	1.431	431	500	– 69

31.2 Bekostiging Nationale Politie

Bijdrage aan ZBO’s en RWT’s

Nationale Politie (NP)

Aan de politie zijn op basis van artikel 33 van de Politiewet 2012 bijdragen verstrekt voor de taakuitvoering. Dit betrof de algemene bijdrage met een omvang van € 4.707 mln. De algemene bijdrage is als lumpsumbudget ter beschikking gesteld aan de politie en ten goede gekomen aan een adequate politiezorg. De politie heeft daarmee ook in 2015 bijgedragen aan het handhaven en vergroten van de openbare orde en veiligheid in Nederland. Het grootste deel van de algemene bijdrage wordt besteed aan de bekostiging van het politiepersoneel. Tevens zijn verschillende bijzondere bijdragen voor specifieke taken verstrekt, waaronder voor de verkeershandhavingsteams (€ 48 mln.). Bijzondere bijdragen worden bij uitzondering gegeven voor de realisatie van een bepaald doel zoals l de realisatie van een stabiel niveau van verkeershandhaving. Voor de frictiekosten die optreden bij de vorming van de Nationale Politie is in 2015 een bedrag van € 14 mln. aan de politie ter beschikking gesteld. Ook heeft de politie in 2015 een aanvullende bijdrage ontvangen voor de kosten van de ramp met de MH17. Het verschil van € 15,9 mln. tussen de begrote en gerealiseerde bijdragen aan de Nationale Politie betreft overheveling van budget naar andere posten binnen artikel 31, waaronder Gerechtstolken (€ 9,5 mln.), bijdrage BES brandweer- en politiekorps in verband met koersfluctuaties (€ 2 mln.) en bijdrage ZBO’s/RWT’s (€ 2,2 mln.) voor het beheer van groot materieel door het Nederlands Instituut voor Fysieke Veiligheid.

Met de Tweede Kamer en het gezag is een operationele sterkte van 49.500 fte afgesproken. Dit aantal is uitgangspunt voor de bekostiging van de politie. Eind 2015 beschikt de politie over een operationele sterkte van 50.509.fte. Deze hogere operationele sterkte wordt, gegeven de dalende algemene bijdrage, afgebouwd tot een omvang van 49.802 operationele fte’s in 2020.

Tabel 31.2 Kengetal operationele sterkte Nationale Politie

			realisatie	begroting
	2013	2014	2015	2015
Operationele sterkte in fte (incl. aspiranten)	51.598	51.442	50.509	50.955

Andere kengetallen aangaande de politie zijn de vermindering van de administratieve lastendruk bij de politie en het aantal politie-vrijwilligers.

Tabel 31.3 Kengetallen vermindering administratieve lastendruk en vrijwillige ambtenaren

Omschrijving	Nulmeting	Waarde ultimo 2014	Streefwaarde 2015	Realisatie 2015
Vermindering administratieve lastendruk politie met 25% (5.000 fte)1	Heeft plaatsgevonden door de politieacademie in 2011.	20% = 4.000 fte’s	25%=5.000 fte’s	24,4%=4.872 fte’s2
Aantal vrijwillige ambtenaren van politie.	2010: 2.406	3.038	5.000	3.003

De vermindering van de administratieve lastendruk bij de politie is nagenoeg behaald. Dit is nog op basis van een voorlopige opgave van de Nationale Politie van eind 2015. In het tweede kwartaal 2016 volgt een definitieve bijstelling.

Eind 2015 waren er 3.003 vrijwillige ambtenaren van politie; een daling 35 ten opzichte van 2014 (3.038). In 2015 heeft de Minister van VenJ aangegeven vast te houden aan de doelstelling van 5.000 vrijwilligers, maar dat dit doel niet al eind 2015 hoeft te zijn bereikt.52

In het jaarverslag en de jaarrekening van de Nationale Politie, die alle twee als bijlage bij dit jaarverslag zijn verstuurd, is meer verantwoordingsinformatie te vinden.

Politieacademie

De Minister geeft een bijdrage aan de Politieacademie voor goed opgeleid politiepersoneel. Hierdoor komt de kwaliteit van de politie op een hoger peil. De rijksbijdrage omvat een algemene bijdrage en bijzondere bijdragen. De algemene bijdrage (circa 90 procent van het totaal) is voor de kosten van het ontwikkelen en aanbieden van een samenhangend stelsel van politieonderwijs, werving en selectie en examinering. De bijzondere bijdragen zijn bedoeld om specifieke activiteiten op het terrein van onderwijs, kennis en onderzoek mogelijk te maken.

In 2015 is de voorbereiding van de personele reorganisatie gestart. VenJ heeft in het reguliere landelijk overleg met de politievakbonden afspraken gemaakt over de personele reorganisatie van de Politieacademie. Deze gaat van start zodra het wetsvoorstel inbedding van de Politieacademie in het politiebestel wordt aangenomen.

Bijdrage aan medeoverheden

BES brandweer- en politiekorps

Om in Caribisch Nederland de veiligheid te handhaven en te vergroten is er een brandweer- en politiekorps Caribisch Nederland. De Minister van VenJ is korpsbeheerder en verstrekt een bijdrage ter bekostiging van de personele en materiële uitgaven van de korpsen. Ten behoeve van een intensievere samenwerking hebben de verschillende ketenpartners die in het BES-gebied operationeel zijn, in 2015 een inventarisatie opgemaakt van de taken waarop de samenwerking kan worden bevorderd. Het zogenaamde ontschotten en flexibel werken. Het verschil van € 4,5 mln tussen de begroting en realisatie betreft voornamelijk de toevoeging van € 4,2 mln aan het budget van het BES brandweer- en politiekorps in verband met gestegen kosten, onder andere veroorzaakt door valutaeffecten.

Opdrachten

Gerechtstolken

In het kader van Verantwoord Begroten is in 2015 het budget voor de declaraties van de gerechtstolken uit het budget voor de bijdrage Nationale Politie structureel overgeheveld naar de post Opdrachten/Gerechtstolken. Voor 2015 bedroeg dat budget € 9,5 mln. Zie ook onder Toelichting Nationale Politie (NP).

31.3 Kwaliteit, Arbeidsvoorwaarden en ICT politie

Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s

Internationale samenwerkingsorganisaties

Dit zijn uitgaven voor de uitvoering van interNationale Politiesamenwerking (IPS), strategische landenprogramma’s (SLP’s) en de coördinatie van uitzendingen.

C2000/GMS

In opdracht van het Ministerie van VenJ voert de politie informatievoorzieningsorganisatie het beheer over het C2000-netwerk. Het C2000 communicatienetwerk is van cruciaal belang voor de taakuitvoering van de Nederlandse hulpdiensten. Het verschil van € 12,3 mln tussen begroting en realisatie betreft primair de jaarlijkse bijdragen van de Ministeries van Defensie, VWS en Financiën voor het gebruik van het netwerk door de Koninklijke Marechaussee, Ambulancezorg en Douane. Deze bijdragen worden bij suppletoire wijziging naar het Ministerie van Veiligheid en Justitie overgeboekt. In 2015 geeft de gunning van en vernieuwd netwerk plaats gevonden en is de implementatie van de vernieuwing gestart. De daaraan gerelateerde aanbestedingen Opstelpunten en Testinstantie zijn afgerond.

Overige Kwaliteit, Arbeidsvoorwaarden en ICT

Het verschil van € 3,8 mln tussen begroting en realisatie betreft onder meer bijdragen voor een totaal van € 2,7 mln aan het Nederlands Instituut voor Fysieke Veiligheid voor onderhoud en inzet groot materieel voor MH17.

Bijdrage aan medeoverheden

Bijdragen in het kader van de kwaliteit van de politiezorg

Dit budget wordt met name gebruikt voor de ondersteuning van de regioburgemeesters. In 2015 is een bijdrage van € 0,7 mln. verstrekt aan het bureau Ondersteuning regioburgemeesters. Ook is een klein deel van het budget besteed aan nagekomen uitgaven in het kader van de zogenaamde Bommenregeling die is overgegaan naar het Gemeentefonds.

Subsidies

In 2015 zijn meerdere subsidies verstrekt, onder andere aan Stichting NL Confidential. Deze onafhankelijke stichting exploiteert onder andere de anonieme meldlijn Meld Misdaad Anoniem. Voor deze exploitatie ontvangt de stichting jaarlijks een subsidie van € 700.000. Aanvullend is een bedrag van € 200.000 verstrekt voor de overbrugging van een tijdelijk liquiditeitstekort bij de stichting en een bedrag van € 156.000 voor de ontwikkeling van een online meldpunt voor Sint Maarten en Curaçao,

Opdrachten

Providers

Op grond van hoofdstuk 13 Telecommunicatiewet zijn telecomaanbieders verplicht om hun netwerken en diensten aftapbaar te maken en mee te werken aan verzoeken tot aftappen en gegevensverstrekking over hun klanten. De Staat is op grond van de Regeling vergoeding kosten aftappen en gegevensverstrekking gehouden om bepaalde kosten te vergoeden die aanbieders in dit verband maken. Met de zes grote providers is voor de periode 2014–2016 een overeenkomst afgesloten ter vergoeding van de lasten.

Overig kwaliteit, arbeidsvoorwaarden en ICT

Dit budget is uitgegeven aan vele kleinere opdrachten in het kader van overige kwaliteit, arbeidsvoorwaarden en ICT. Gedacht moet worden aan opdrachten voor onderzoek en de uitvoering van impactanalyses.

Bijdragen aan Sociale fondsen

Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie (SAOP)

De Stichting Arbeidsmarkt en Opleidingsfonds Politie, het A&O fonds voor de sector politie, subsidieert, adviseert en registreert scholings-, arbeidsmarkt- en werkgelegenheidsprojecten. Het primaire doel van de SAOP is het bevorderen van het goed functioneren van de arbeidsmarkt van de politie en het stimuleren van opleidingsactiviteiten. Dit doet de SAOP met behulp van de bijdrage die zij ontvangt van het Ministerie van Veiligheid en Justitie die voortkomt uit een arbeidsvoorwaardenafspraak met de politievakorganisaties.

32. Rechtspleging en rechtsbijstand

Een doeltreffend en doelmatig rechtsbestel.

Met behulp van monitoren, trendrapportages, beleidsdoorlichtingen en beleidsevaluaties (zie ook hoofdstuk 14 Afgerond evaluatie en overig onderzoek) wordt op kwantitatieve, maar ook op kwalitatieve wijze, inzicht verkregen in de effecten van het beleid om de toegang tot de rechtspleging te bevorderen. Geconcludeerd kan worden dat onderzoek en evaluaties inzicht bieden en input zijn voor nieuw beleid. Een voorbeeld hiervan is de monitor «Gesubsidieerde Rechtsbijstand». Deze monitor biedt de mogelijkheid om de ontwikkelingen binnen de gesubsidieerde rechtsbijstand te volgen. Ook heeft de monitor als input gediend voor, het onderzoek van de «commissie-Wolfsen».

Wetsvoorstellen

Een tweede belangrijke ontwikkeling ten aanzien van de rechtspleging en rechtsbijstand zijn de inwerking treding of het in behandeling genomen wetten/wetvoorstellen. Het gaat om drie wetsvoorstellen in het kader van KEI, het wetsvoorstel tot wijzing van de Gerechtsdeurwaarderswet58, het wetsvoorstel dat de doorberekening regelt van het toezicht en tuchtrecht juridische beroepen59. De Wet positie en toezicht advocatuur is met ingang van 1 januari 2015 in werking getreden60. Ook is met ingang van 1 januari 2015 een College van Toezicht van de Nederlandse orde van advocaten ingesteld. Zowel de Tweede Kamer als de Eerste Kamer hebben in 2015 het wetsvoorstel tot herziening van de initiële opleiding van rechters en officieren van justitie aanvaard61. Tot slot is bij de behandeling van de begroting van Veiligheid en Justitie aangekondigd dat er wetsvoorstellen ingetrokken zullen worden. Hierover is de Tweede Kamer op 20 november 2015 per brief geïnformeerd62. Het kabinet is tot de conclusie gekomen dat voor het wetsvoorstel aanpassing griffierechten slechts beperkt draagvlak is. Ook het wetsvoorstel eigen bijdrage regeling verblijf in justitiële inrichting kon niet op genoeg draagvlak rekenen.

Naast de drie wetsvoorstellen in het kader van KEI is de Kamer in het voor- en najaar geïnformeerd over de voortgang van het programma KEI. Hierin werd geconcludeerd dat zowel de vereiste wet- en regelgeving als de bouw van het digitale systeem gestaag vorderen. Daarnaast heeft de Raad voor Rechtspraak het Meerjarenplan van de Rechtspraak 2015–2020 gepresenteerd.

Tabel 32.1 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde begroting	Verschil
		2013	2014	2015	2015
Verplichtingen		1.544.910	1.489.787	1.469.308	1.439.713	29.595
32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad
	Personeel	21.902	21.689	22.403	20.745	1.658
	waarvan eigen personeel	21.511	21.146	21.455	19.997	1.458
	waarvan externe inhuur	391	543	948	0	948
	waarvan overige personele uitgaven	0	0	0	748	– 748
	Materieel	3.545	3.250	4.872	4.223	649
	waarvan ICT	1.374	892	2.282	499	1.783
	waarvan SSO's	82	162	83	0	83
	waarvan overige materiele uitgaven	2.089	2.196	2.507	3.724	– 1.217
Programma-uitgaven		1.518.733	1.463.857	1.439.560	1.414.745	24.815
32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	Raad voor de Rechtsbijstand	54.089	52.270	47.251	51.809	– 4.558
	Bureau Financieel Toezicht	6.250	6.250	6.316	2.408	3.908
	Subsidies
	Stichting Geschillencommissies voor Consumentenzaken	1.243	1.627	1.382	1.328	54
	Overig Adequate toegang tot het rechtsbestel	417	359	254	179	75
	Opdrachten
	Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen	16.953	15.414	12.870	14.478	– 1.608
	Toevoegingen rechtsbijstand	448.393	382.022	390.346	369.649	20.697
	Overig Adequate toegang tot het rechtsbestel	1.271	0	493	1.598	– 1.105
32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel
	Bijdrage aan Raad voor de rechtspraak	973.412	987.050	962.086	953.130	8.956
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	Autoriteit Persoonsgegevens	7.827	8.211	8.358	8.191	167
	College voor de Rechten van de Mens	6.113	5.835	6.247	6.016	231
	Centraal Administratiekantoor		1.809	792	2.700	– 1.908
	Overig: Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel		1.026	549	686	– 137
	Bijdrage medeoverheden
	Bijdragen Rechtspleging	0	48	0	86	– 86
	Subsidies
	Subsidies Rechtspleging	812	803	793	891	– 98
	Subsidies Wetgeving	1.856	1.130	1.770	1.437	333
	Opdrachten
	Opdrachten en onderzoeken rechtspleging	97	3	53	159	– 106
Ontvangsten		222.147	221.419	201.948	274.980	– 73.032
	waarvan griffie	216.660	217.194	198.293	240.526	– 42.233

32.1 Apparaatsuitgaven Hoge Raad

Hoge Raad

De Hoge Raad der Nederlanden is het hoogste rechtscollege in Nederland op het gebied van het civiele-, straf- en fiscale recht. Voor het civiele- en strafrecht is hij dat tevens voor Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Bonaire, Saba en Sint Eustatius. De Hoge Raad is cassatierechter, wat betekent dat er wordt getoetst of het gerechtshof – en in voorkomende gevallen de rechtbank – in zijn uitspraak het recht juist heeft toegepast en of de gegeven motivering begrijpelijk is. De cassatieprocedure is er op gericht de rechtseenheid, rechtsontwikkeling en rechtsbescherming te bevorderen en te verzekeren.

32.2 Adequate toegang tot het rechtsbestel

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Raad voor Rechtsbijstand (RvR)

Het betreft hier de financiering voor apparaatsuitgaven van de RvR en het Juridisch loket, een advies- en doorverwijsinstelling voor eerstelijns rechtshulp.

Bureau Financieel Toezicht (BFT)

Het Bureau Financieel Toezicht houdt financieel toezicht op zo’n 1.300 notarissen en 380 gerechtsdeurwaarders en integrale notariële toezicht op 1.300 notarissen, 1.700 kandidaat-notarissen en 50 toegevoegd notarissen. In totaal betreft het derhalve ruim 3.000 personen in ongeveer 950 vestigingen waarop het toezicht van toepassing is. Ook ondersteunt het BFT de Commissies van deskundigen, die door de Minister van Veiligheid en Justitie worden benoemd, bij het beoordelen van ondernemingsplannen van gerechtsdeurwaarders en het notariaat. Het BFT is ook belast met het toezicht op de naleving van de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (WWFT). Het aantal ondertoezichtstaanden WWFT bedraagt ruim 32.000 kantoren c.q. beroepsbeoefenaren. Het budget voor de bijdrage aan het BFT is naar beneden bijgesteld in verband met de verwachte inwerkingtreding van het wetsvoorstel doorberekening kosten toezicht en tuchtrecht juridische beroepen. Deze inwerkingtreding heeft echter niet in 2015 plaatsgevonden waardoor de bijdrage aan het BFT voor 2015 onveranderd € 6,25 mln. bedroeg.

Subsidies

Stichting Geschillencommissie voor Consumentenzaken(SGC)

De SGC beoordeelt consumentenklachten. De SGC heeft op dit moment ruim 50 geschillencommissies die klachten over verschillende onderwerpen behandelen

Opdrachten

Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen (WSNP)

Het Bureau WSNP bij de Raad voor Rechtsbijstand coördineert de uitvoering van de Wet schuldsanering en reguleert de kwaliteit van de bewindvoering, onder andere door het register WSNP en een helpdesk. Via het bureau WSNP wordt een bijdrage verstrekt aan de bewindvoerder die een schuldsaneringsprocedure naar behoren afwikkelt. In 2015 zijn door de rechter circa 12.000 schuldsaneringen uitgesproken waardoor er een bedrag van ongeveer € 1,6 mln. onbesteed is gebleven ten opzichte van de begroting.

Toevoegingen Raad voor Rechtsbijstand

De Raad voor Rechtsbijstand verstrekt subsidie door middel van een toevoeging aan een advocaat of mediator voor de verlening van rechtsbijstand aan rechtzoekenden met een laag inkomen en vermogen. De door de cliënt te betalen eigen bijdrage wordt verrekend met de kosten van de rechtsbijstand. De financiering van de Raad voor Rechtsbijstand vindt plaats aan de hand van het aantal afgegeven toevoegingen over de periode 1 september tot en met 31 augustus. Naast de financiering van de Raad voor Rechtsbijstand worden ook de uitgaven aan gerechtsdeurwaarders voor toevoegingszaken ten laste van dit budget gebracht.

In tabel 32.2 is een uitsplitsing in uitgaven en in aantallen weergegeven van de productiegegevens van de Raad over de verschillende onderdelen binnen de rechtsbijstand.

Het totaal aantal afgegeven toevoegingen (inclusief lichte adviestoevoegingen) was in 2015 lager dan in 2014, zij het hoger dan bij begroting was geraamd. De aantallen afgegeven toevoegingen in civiele en bestuursrechtelijke zaken en in ambtshalve strafzaken zijn gedaald in 2015 ten opzichte van 2014. De aantallen afgegeven toevoegingen in asielzaken en reguliere strafzaken zijn in 2015 gestegen. Bij de lichte adviestoevoegingen was sprake van een kleine daling. Het aantal piketten ligt lager dan in 2014, maar was ook enigszins hoger dan de raming in de begroting.

In totaal was het beroep op de rechtsbijstand circa € 16 mln. euro hoger dan in de begroting was voorzien. Dit hangt met name samen met de grotere behoefte aan rechtsbijstand ten opzichte van de raming in de begroting.

Tabel 32.2 Productiegegevens Raad voor de Rechtsbijstand1

	Oude indeling	Nieuwe indeling2	Oude indeling	Nieuwe indeling
	Realisatie	Realisaties	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Begroting
	2013	2013	2014	2014	2015	2015	verschil
Strafzaken (ambtshalve)
Aantal afgegeven toevoegingen	87.164	49.373	83.346	47.400	44.164	50.559	6.395
Uitgaven (mln.)	€ 103,1	–	€ 109,9	–	€ 73,3	€ 85,9	€ 12,6
Strafzaken (regulier)
Aantal afgegeven toevoegingen	69.295	68.699	77.509	77.015	78.576	60.207	18.369
Uitgaven (mln.)	€ 55,4	–	€ 57,9	–	€ 55,0	€ 43,5	€ 11,5
Civiele zaken3
Aantal afgegeven toevoegingen	263.859	210.393	254.559	201.452	191.391	159.256	32.135
Uitgaven (mln.)	€ 203,4	–	€ 166,9	–	€ 127,8	€ 122,5	€ 5,3
Bestuur
Aantal afgegeven toevoegingen		91.853		89.547	81.090	67.108	13.892
Uitgaven (mln.)		–		–	€ 53,2	€ 40,9	€ 12,3
Piketten
Aantal toevoegingen	116.908	116.908	123.644	123.644	118.279	117.566	713
Uitgaven (mln.)	€ 29,2	–	€ 30,2	–	€ 27,3	€ 27,0	€ 0,3
Lichte adviestoevoeging
Aantal afgegeven toevoegingen	10.371	10.371	10.041	10.041	9.899	6.895	3.004
Uitgaven (mln.)	€ 2,4	–	€ 1,8	–	€ 1,8	€ 1,2	€ 0,64
Asiel
Instroom (eerste asielaanvragen, tweede en opvolgende aanvragen en inreis van nareizigers)3	17.190	17.190	29.890	29.890	58.880	21.000	37.880
Aantal afgegeven toevoegingen	20.741	20.741	24.424	24.424	29.618	31.283	– 1.665
Uitgaven (mln.)	€ 35,6	–	€ 40,4	–	€ 48,5	€ 44,1	4,4
Overige (rogatoire commissie, pilots ZSM en rechtsbijstand, inning en restitutie)
Uitgaven (mln.)	€ 0	–	€ 1,0	–	– € 1,1	–	– € 1,1
Het Juridisch Loket
Aantal klantencontacten	978.267	978.267	873.233	873.233	681.993	978.267	296.274
Uitgaven (mln.)	€ 24,2	–	€ 23,2	–	€ 23,6	€ 23,6	€ 0,0
Uitvoeringslasten Rechtsbijstand
Raad voor Rechtsbijstand	€ 30,5	–	€ 24,7	–	€ 23,9	€ 28,4	– € 4,6
Totaal uitgaven (x € 1 mln.)	€ 498,1	€ 498,1	€ 429,4	€ 429,4	€ 433,3	417,0	€ 16,3
Mutatie Vordering Raad voor Rechtsbijstand	– € 14,4	–  € 14,4	€ 26,8	€ 26,8
Totaal uitgaven (x € 1 mln.), excl. mutatie Vordering	€ 483,7	€ 483,7	€ 456,2	€ 456.2	€ 433,3	€ 417,0	€ 16,3

32.3 Optimale randvoorwaarden voor een doelmatig en doeltreffend rechtsbestel

Bijdrage aan Raad voor de rechtspraak

De Minister van Veiligheid en Justitie bekostigt de rechtspraak via de Raad voor de rechtspraak. De Raad voor de rechtspraak is het overkoepelende bestuur van de Rechtspraak die verder bestaat uit de rechtbanken, de gerechtshoven, de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het Bedrijfsleven. De Raad bevordert de kwaliteit en eenheid van de rechtspraak, verzorgt de financiën, houdt toezicht en ondersteunt de bedrijfsvoering bij de gerechten. De Raad spreekt zelf geen recht.

In dit beleidsartikel wordt de beleidsdoelstelling van de Minister van Veiligheid en Justitie ten aanzien van de rechtspleging toegelicht. In hoofdstuk 7 «Raad voor de rechtspraak» wordt de feitelijke vertaling van de aan de rechterlijke organisatie ter beschikking gestelde bijdrage in concrete beleidsdoelstellingen en prestaties van de Raad en de gerechten gegeven. Op grond van de Wet op de rechterlijke organisatie is de verantwoordelijkheid voor de bedrijfsvoering, zoals geschetst in hoofdstuk 7, toegekend aan de gerechten en de Raad voor de rechtspraak.

Er is € 8,9 mln. meer uitgegeven aan de rechtspraak dan geraamd. Dit wordt met name verklaard door de compensatie voor loon- en prijsontwikkelingen (loon- en prijsbijstelling) van € 11,4 mln. Daarnaast is er sprake van neerwaartse bijstelling van het budget vanwege een lager aantal gefinancierde producten (€ 7,5 mln.) en een aanvulling van de bijdrage vanwege de implementatie van de Europese procedurerichtlijn op het terrein van asiel (€ 5,5 mln.).

Instroom en productie

Tabel 32.3 Instroomontwikkeling rechtspraak

			Realisaties	Prognoses
	2013	2014	2015	2015
Instroom totaal aantal (x € 1.000)	1.767	1.758	1.674	1.754
Jaarlijkse mutatie	5%	0%	– 5%

Tabel 32.4 Productieafspraak Raad voor de Rechtspraak

			Realisaties	Prognoses
	2013	2014	2015	2015
Productie totaal aantal (x € 1.000)	1.716	1.752	1.697	1.655
Jaarlijkse mutatie	2%	2%	– 3%

Toelichting

Zowel de instroom als het aantal afgehandelde zaken was in 2015 lager dan in 2014 maar iets hoger dan aanvankelijk bij de begroting was geraamd. In 2015 stroomde er ruim 1,67 miljoen zaken in bij de gerechten.

Het aantal afgehandelde zaken bedroeg bijna 1,7 miljoen. Er is ten opzichte van 2014 sprake van een daling bij de meeste zaakscategorieën, behoudens bij strafzaken en bestuurszaken bij de rechtbank en zaken bij de Centrale Raad van Beroep. In het jaarverslag van de Rechtspraak, uitgebracht door de Raad voor de rechtspraak, dat tevens aan de Staten-Generaal wordt aangeboden, wordt meer gedetailleerd ingegaan op de diverse ontwikkelingen binnen de rechtspraak in 2015.

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Autoriteit Persoonsgegevens (AP)

Het AP houdt toezicht op de naleving en toepassing van de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), de Wet politiegegevens (Wpg) en de Wet gemeentelijke basisadministratie (Wet GBA).

Het AP was in 2015 gastheer van de 37e Internationale Conferentie van Toezichthouders voor Privacy en Gegevensbescherming. «Privacy bridges» of «hoe kunnen bruggen worden geslagen tussen de trans-Atlantische verschillen in privacy regimes» was het thema van de conferentie.

College voor de Rechten van de Mens (CRM)

Het CRM ontvangt een bijdrage voor het vervullen van zijn wettelijke taak als waakhond op het gebied van mensenrechten in Nederland. Het doet dit door gevraagd en ongevraagd onderzoek te doen naar het verboden onderscheid. Dat kan zijn op basis van individuele klachten of naar aanleiding van concrete verzoeken over hoe gelijke behandelingswetgeving toe te passen. Het CRM rapporteert jaarlijks over de mensenrechtensituatie in Nederland en adviseert over wet- en regelgeving. Ook brengt het CRM jaarlijks een jaarverslag uit over haar werkzaamheden.

Centraal Administratie Kantoor (CAK)

In 2015 zouden twee maatregelen uit het Regeerakkoord worden geïmplementeerd, waarmee een eigen bijdrage wordt geïntroduceerd voor de kosten van het strafproces en slachtofferzorg en een bijdrage voor de kosten van verblijf in een justitiële inrichting. Het Ministerie van VenJ heeft het CAK (een ZBO onder het Ministerie van VWS) aangewezen om de bijdragen te innen. Het wetsvoorstel eigen bijdrage voor de kosten van verblijf in een justitiële inrichting is eind 2015 door het kabinet ingetrokken. De bijdrage voor de kosten van het strafproces en slachtofferzorg is naar aanleiding van bezwaren in de kamer verlaagd. De kosten betreffen de in 2015 gemaakte implementatiekosten.

Ontvangsten

Griffie

Het Ministerie van VenJ ontvangt griffierechten van burgers, overheden, bedrijven en ander rechtspersonen die civiele of bestuursrechtelijke procedures starten. Deze ontvangst stijgt wegens de aanpassing van de hoogte van de te betalen griffierechten66. Bij brief van 20 november 2015 heeft de Minister van Veiligheid en Justitie aan de Tweede Kamer laten weten dat het kabinet tot de conclusie is gekomen dat voor het wetsvoorstel aanpassing griffierechten slechts beperkt draagvlak is en heeft besloten het wetsvoorstel in te trekken.

De daling van de ontvangsten ten opzichte van 2014 hangt samen met de daling van het aantal zaken waarbij sprake is van griffierechten.

33. Veiligheid en criminaliteitsbestrijding

Een veiliger samenleving door een doelmatige en effectieve rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding, en door versterking van de bestuurlijke aanpak van criminaliteit door de decentrale overheden.

Opsporing en vervolging

• • De Minister van Veiligheid en Justitie heeft een regisserende rol. Hij is beleidsverantwoordelijk voor het landelijke opsporings- en vervolgingsbeleid en financiert daartoe onder andere het Openbaar Ministerie (OM) en het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). Het OM is belast met de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde (Wet op de rechtelijke organisatie). Het voert het gezag over de opsporing door politie en bijzondere opsporingsdiensten, beslist over de vervolging van strafbare feiten en ziet erop toe dat de opgelegde straf naar behoren wordt uitgevoerd.

Veiligheid en lokaal bestuur

• • De Minister van Veiligheid en Justitie heeft op het gebied van veiligheid en lokaal bestuur een stimulerende rol. Dit betreft onder meer het ontwikkelen van visie, beleid en samenwerkingsvormen op het terrein van de bestuurlijke aanpak van onveiligheid en criminaliteit.

• • Inspanningen zijn er op gericht het lokaal bestuur zo effectief en efficiënt als mogelijk in staat te stellen de lokale veiligheid te vergroten, onder andere door het bewaken van de bestuurlijke integriteit (Bibob) en de inzet van de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC’s) het Landelijk Informatie- en Expertise Centrum (LIEC).

• • VenJ faciliteert en ondersteunt de aanpak van de meest voorkomende vormen van overlast, zoals overlast gerelateerd aan jeugdgroepen, alcohol, uitgaan, voetbal en evenementen. Dit wordt ingevuld samen met het lokale bestuur, onder andere via structureel overleg met de G4, de G32 en de VNG.

Met behulp van periodieke onderzoeken zoals «Criminaliteit en Rechtshandhaving1» en de «Veiligheidsmonitor2», beleidsdoorlichtingen en beleidsevaluaties (zie ook hoofdstuk 14 Afgerond evaluatie en overig onderzoek) wordt op kwantitatieve en kwalitatieve wijze inzicht verkregen in de criminaliteitsgegevens en onveiligheidsgevoelens. De Veiligheidsmonitor laat o.a. zien dat de dat de ervaren sociale overlast en algemene onveiligheidsgevoelens in 2015 zijn gedaald en onveiligheidsgevoelens in de eigen buurt gelijk zijn gebleven. Deze resultaten ondersteunen de voortzetting van het ingezette beleid op het gebied van overlast en terugdringen onveiligheidsgevoelens. De doelstelling voor het aanpakken van 950 criminele samenwerkingsverbanden is in 2015 ruimschoots behaald.

De commissie-Hoekstra deed onderzoek naar het optreden van het OM en de politie in de zaak Bart van U. De aanbevelingen van deze commissie zijn in 2015 door beide organisaties, maar ook door het CJIB (executie), en NFI, Justid, GGZ en gemeenten opgepakt en worden inmiddels doorgevoerd.

Het wetsvoorstel tot wijziging van het wetsvoorstel regulering prostitutie en bestrijding misstanden seksbranche 3 is in 2015 gereed gemaakt voor behandeling in de Tweede Kamer. In 2015 heeft dit niet geleid tot behandeling en derhalve ook niet tot aanvaarding van het wetsvoorstel.

Overlast en criminaliteit in wijk en buurt

Tabel 33.1 Overlast en criminaliteit in wijk en buurt

	Nulwaarde				Realisatie
		2012	2013	2014	2015
Vermindering onveiligheidsgevoelens met 10% in periode 2012–2017
Aandeel van de bevolking dat zich wel eens onveilig voelt	36,6%	36,6%	36,7%	35,9%	35,6%
Aandeel van de bevolking dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt1	18,0%	18,0%	18,8%	18,2%	18,1%
Vermindering ervaren overlast met 10% in periode 2012–2017
Aandeel van de bevolking dat één of meer vormen van sociale overlast2 in de eigen buurt ervaart moet met 10% dalen	12,9%	12,9%	12,7%	12,0%	11,6%
Terugbrengen woninginbraken met 25%3	89.244	91.583	87.500	71.100

Toelichting

In de beleidsagenda 2014 is aangegeven dat zowel de ervaren ernstige sociale overlast als de algemene en lokale onveiligheidsgevoelens in de periode 2012–2017 met 10% zouden moeten dalen. In onderstaande tabel zijn de resultaten in percentages van de bevolking gegeven voor deze periode. Deze resultaten komen overeen met een daling van 10% bij de ervaren sociale overlast, een daling van 3% van de algemene onveiligheidsgevoelens en gelijkblijvende onveiligheidsgevoelens in de eigen buurt.

Centraal Informatiepunt Onderzoek en Telecommunicatie (CIOT)

Tabel 33.2 Centraal Informatiepunt Onderzoek en Telecommunicatie (CIOT)

							Realisatie
		2010	2011	2012	2013	2014	2015
Aantal v ragen		2.592.320	2.328.595	2.758.435	2.337.715	2.079.595	1.724.414
Hit-rate (%)1		93	91	89	90	88	88

Toelichting

Zoals toegezegd bij brief van 1 juli 201576 worden de jaarcijfers van het CIOT over het aantal afgehandelde informatie verzoeken opgenomen in het Jaarverslag van Veiligheid en Justitie.

De autonome realisatie van de bevragingsmodule van het CIOT is afhankelijk van de behoefte van de (bijzondere) opsporings-, inlichtingen- en veiligheidsdiensten ((B)OID-en).

Indicatoren ULI

Tabel 33.3 Indicatoren ULI

	2010	2011	2012	2013	2014	2015
Aantal nummers waarvoor een bevel tot aftappen is gegeven	22.006	24.718	25.487	26.150	25.181	24.063
Gemiddeld aantal taps per dag	1.635	1.638	1.293	1.391	1.386	1.415
IP-taps1	1.704	3.331	16.676	17.806	2
Gemiddeld aantal IP- taps per dag	131	339	727	829	53
Aantal aanvragen op historische gegevens3	24.0124	49.695	56.825	62.554	62.533	56.100

Toelichting

Zoals toegezegd bij brief van 13 november 200781 en daaropvolgend bij brief van 27 mei 200882 worden de jaarlijkse tapstatistieken opgenomen in het Jaarverslag van Veiligheid en Justitie.

Tabel 33.4 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde begroting	Verschil
		2013	2014	2015	2015
Verplichtingen		786.426	788.041	688.928	662.722	26.206
33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie
	Personeel	377.024	364.851	359.937	352.440	7.497
	waarvan eigen personeel	351.344	335.554	336.658	320.988	15.670
	waarvan externe inhuur	23.543	26.597	21.277	31.452	– 10.175
	waarvan overige personele uitgaven	2.137	2.700	2.002	0	2.002
	Materieel	201.011	117.625	124.273	102.367	21.906
	waarvan ICT	40.833	12.251	12.545	39.686	– 27.141
	waarvan SSO's	55.627	30.375	51.218	28.747	22.471
	waarvan overige materiele uitgaven	104.551	74.999	60.510	33.934	26.576
Programma-uitgaven		197.081	228.570	269.890	207.915	61.975
33.2 Bestuur, informatie en technologie
	Bijdrage medeoverheden
	RIEC's/LIEC	7.903	7.078	7.350	6.673	677
	Uitstapprogramma's prostituees	0	463	1.853	0	1.853
	Overig bestuur, informatie en technologie	559	1.331	1.081	1.627	– 546
	Subsidies
	Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid	0	0	10.201	2.208	7.993
	Keurmerk Veilig Ondernemen	1.340	1.511	1.389	1.498	– 109
	Uitstapprogramma's prostituees	0	1.458	1.103	3.000	– 1.897
	Overig bestuur, informatie en technologie	463	0	784	0	784
	Opdrachten
	Overig bestuur, informatie en technologie	666	464	723	1.888	– 1.165
33.3 Opsporing en vervolging
	Bijdrage Agentschappen
	Nederlands Forensisch Instituut	68.273	68.062	70.244	65.320	4.924
	Domeinen Roerende Zaken	12.819	12.754	0	0	0
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	College gerechtelijk deskundigen	1.701	1.532	1.765	1.723	42
	Bijdrage (inter)nationale organisaties
	FIU-Nederland	0	4.045	0	4.052	– 4.052
	Bijdrage medeoverheden
	PV-vergoedingen Bestuurlijke strafbeschikking	13.430	12.786	11.321	0	11.321
	Staatkundige hervorming Nederlandse Antillen	4.150	4.015	4.658	3.912	746
	Overig opsporing en vervolging	4.241	7.989	15.754	2.393	13.361
	Subsidies
	Overig opsporing en vervolging	6.628	3.311	2.870	2.712	158
	Opdrachten
	Schadeloosstellingen	17.312	27.362	53.727	17.395	36.332
	Keten Informatie Management	3.532	154	62	764	– 702
	Onrechtmatige Detentie	12.335	11.654	10.776	11.180	– 404
	Herontwerp Strafrechtketen	4.385	344	156	0	156
	Gerechtskosten Openbaar Ministerie	32.827	33.360	30.933	25.537	5.396
	Innovatieagenda	1.276	164	0	0	0
	Restituties ontvangsten voorgaande jaren	0	0	3.010	0	3.010
	Verkeershandhaving Openbaar Ministerie	0	25.484	27.333	33.543	– 6.210
	Afpakken	0	2.231	240	10.531	– 10.291
	Bewaring, verkoop en vernietiging in beslaggenomen goederen	0	0	12.056	11.959	97
	Overig opsporing en vervolging	3.241	1.018	501	0	501
Ontvangsten		1.086.824	1.101.777	933.123	1.066.898	– 133.775
	waarvan Boeten en Transacties	982.386	949.383	777.262	966.338	– 189.076
	waarvan Afpakken	89.982	135.972	143.577	90.560	53.017

33.1 Apparaatsuitgaven Openbaar Ministerie

Openbaar Ministerie

Het OM bepaalt als enige instantie in Nederland wie voor de strafrechter moet verschijnen en voor welk strafbaar feit. Dit is vastgelegd in de Wet op de rechterlijke organisatie, waarin de taak van het OM omschreven is als «de strafrechtelijke handhaving van de rechtsorde en met andere bij wet vastgestelde taken». Het OM maakt deel uit van de rechterlijke macht, maar de leden van het OM zijn, anders dan de rechters, niet met rechtspraak belast. In tegenstelling tot de rechters worden de leden van het OM niet voor het leven benoemd. Ten opzichte van de ontwerpbegroting is in 2015 het tekort op het budget Personeel en Materieel in 2015 ca. € 29,5 mln. Op het totale budget van het Openbaar Ministerie is een tekort van ca. € 18,5 mln. Het tekort wordt m.n. veroorzaakt door de detachering van een kleiner aantal parketsecretarissen bij de politie dan geraamd en het hierdoor ontbreken van de geldelijke compensatie van politie aan het Openbaar Ministerie. Een ander oorzaak is gelegen in de leegstand van panden. Het afstoten/onderverhuren van de panden hebben in 2015 beperkt financieel resultaat gehad. Tenslotte zijn de kosten van de deskundigen in het strafproces hoger dan geraamd.

Tabel 33.5 Productie en prestaties arrondissementsparketten

			Realisatie	Prognoses
	2013	2014	2015	2015	verschil
Uitstroom rechtbankzaken (afdoeningen)	215.222	211.357	211.898	203.428	8.470
Wv. overdracht aan buitenland	100	100	100	100	–
Wv. onvoorwaardelijk sepot	42.300	43.104	42.532	30.514	12.018
Wv. transactie, strafbeschikking en voorwaardelijk sepot	64.476	60.182	52.321	60.664	– 8.343
Wv. voegen (ter berechting of ad info)	3.045	2.432	1.822	4.150	– 2.328
Wv. Afdoeningen door de rechter1	105.301	105.539	115.123	108.000	7.123
Wv. meervoudige kamer (inclusief economisch en militair)	14.314	14.817	14.210	14.700	– 490
Wv. politierechter (inclusief economisch en militair)	84.530	86.669	95.186	85.050	10.136
Wv. kinderrechter	6.457	6.053	5.551	8.250	– 2.699
Interventiepercentage (%)	80%	76%	83%	85%	– 2%
Doorloopsnelheid jeugd binnen 3 maanden afgedaan OM (%)		60%	NVT	80%
Uitstroom kantonzaken (afdoeningen)	98.080	101.537	132.165	138.093	– 5.928
Wv. afdoeningen door het OM		53.113	59.880	69.047	– 9.167
Wv. afdoeningen door de kantonrechter		48.424	72.228	69.047	3.181
Uitstroom Mulderzaken (afdoeningen- beroepen Openbaar Ministerie)	515.847	377.051	368.777	265.420	103.357
Doelstelling VPS (zie beleidsprioriteiten)
% zaken afgedaan binnen 1 maand[1]	NVT	NVT	NVT

Tabel 33.6 Productie en prestatie Ressortparketten

			Realisatie	Prognoses
	2013	2014	2015	2015	verschil
Uitstroom
Rechtbankappels	16.745	18.313	17.867	18.558	– 691
Kantongerechtsappels	3.423	2.668	2.649	2.705	– 56
Klachten artikel 12 Sv	2.648	2.400	3.116	2.400	716
Mulderberoepen	1.904	1.893	4.320	1.896	2.424

33.2 Bestuur, Informatie en Technologie

Bijdrage medeoverheden

Subsidies

Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV)

Het CCV heeft in 2015 subsidie ontvangen om publieke en private organisaties te ondersteunen door middel van het stimuleren van een effectieve aanpak van onveiligheid en preventie van criminaliteit en het verhogen van het veiligheidsbewustzijn. Het CCV heeft in 2015 hiervoor kennis en instrumenten ontwikkeld op het terrein van criminaliteitspreventie en veiligheid. Het CCV is ook belast geweest met de uitvoering van een groot aantal activiteiten ter ondersteuning en realisatie van het VenJ beleid waaronder de vermindering met 10% van de ervaren overlast en onveiligheidsgevoelens. De uitgaven voor het CCV worden geheel verantwoord op dit artikel. Het daarbij horende budget (€ 7,1 mln.) van artikel 34 is bij Voorjaarsnota 2015 overgeheveld naar dit artikel. Daarnaast is bij Najaarsnota 0,9 mln. aan het budget toegevoegd ten behoeve van nalevingesexpertise.

Keurmerk Veilig Ondernemen(KVO)

In 2015 is gewerkt volgens een vernieuwde systematiek voor KVO, waarbij de inzet wordt gefocust op nieuwe locaties, in plaats van op reeds bestaande KVO-gebieden waar de samenwerking inmiddels tot stand is gebracht. Naar verwachting zijn 125 nieuwe certificaten uitgereikt.

Uitstapprogramma Prostituees

Bij de ontwerpbegroting 2014 is de motie van der Staaij aangenomen85. Met deze motie zijn voor de periode 2014–2017 middelen vrijgemaakt voor de financiering van regionale uitstapprogramma’s voor prostituees. De eerste inhoudelijke rapportages uit 2015 geven aan dat de twaalf programma’s goed van start zijn gegaan. Door de komst van nieuwe en de intensivering van bestaande uitstapprogramma’s hebben alle prostituees in Nederland toegang tot een uitstapprogramma. Het totale budget voor het uitstapprogramma van € 3 mln. is uitgeput via de instrumenten bijdragen (aan gemeenten) en subsidies (aan organisaties).

33.3 Opsporing en vervolging

Bijdragen agentschappen

Nederlands Forensisch Instituut (NFI)

Het NFI levert forensische diensten met behulp van state-of-the-art technologie en wetenschap. Het NFI verleent diensten binnen de strafrechtketen, onder andere aan het OM en de politie. Ook kan een advocaat in een strafzaak de stafofficier of de rechter-commissaris verzoeken om het NFI een onderzoek te laten uitvoeren. Het NFI levert daarnaast diensten aan andere personen of instanties, zoals de Immigratie- en Naturalisatiedienst, buitenlandse politie of justitie of aan bijzondere opsporingsdiensten. In 2015 heeft het NFI extra middelen gekregen voor onderzoek in het kader van de MH17-vliegramp. Meer informatie over NFI is te vinden in de agentschapsparagraaf van het NFI.

Dienst Roerende Zaken (DRZ)

De Minister van Financiën is volgens de Comptabiliteitswet verantwoordelijk voor het beheer van het overtollige materieel bij het Rijk. DRZ is belast met de bewaring, verkoop en vernietiging van strafrechtelijk inbeslaggenomen voorwerpen en bekommert zich daarnaast over overtollige rijksgoederen. Per 1 januari 2015 heeft Domeinen Roerende Zaken haar agentschapsstatus verloren. Daarom is de agentschapsbijdrage aan Domeinen Roerende Zaken vanaf 2015 omgezet in de opdracht bewaring, verkoop en vernietiging inbeslaggenomen goederen.

Bijdragen ZBO/RWT

Nederlands Register voor Gerechtelijk Deskundigen (NRGD)

Het NRGD is opgericht bij de inwerkingtreding van de Wet deskundige in strafzaken op 1 januari 2010. Deze wet stelt eisen aan de kwaliteit, betrouwbaarheid en bekwaamheid van deskundigen. Het Besluit register deskundige in strafzaken bepaalt op hoofdniveau hoe het NRGD wordt beheerd.

Het College gerechtelijke deskundigen valt onder de kaderwet ZBO en kent een verplichtingen-kasstelsel. Het NRGD ontvangt een jaarlijkse bijdrage van het Ministerie van Veiligheid en Justitie.

Bijdrage medeoverheden

Pv-vergoeding Bestuurlijke strafbeschikking

Bij de inwerkingtreding van de bestuurlijke strafbeschikking overlast in 2009 is tussen het Ministerie van Veiligheid en Justitie en de VNG afgesproken dat gemeenten een vergoeding krijgen voor de kosten die zij maken voor het uitschrijven van processen-verbaal (pv’s) in het kader van de bestuurlijke strafbeschikking overlast. De afrekening van deze vergoeding vindt achteraf plaats op basis van de werkelijk ingediende processen-verbaal in 2013. Deze regeling is per 31 december 2014 beëindigd. Voor het jaar 2014 was er nog een juridische verplichting om de gemeenten te compenseren voor deze vergoedingsregeling. Deze afrekening van ca. € 11 mln. heeft in 2015 plaatsgevonden.

Staatkundige hervorming Nederlandse Antillen (shna)

De periode na de staatkundige hervorming kenmerkt zich door het steeds verder vorm geven aan de inrichting van de BES eilanden. Daaraan draagt een goede inrichting van de rechtspraak en het Openbaar Ministerie bij. Zo wordt vanuit Europees Nederland gestimuleerd dat het aantal rechters zowel kwantitatief als kwalitatief op goed niveau blijft. Ook is de capacitaire sterkte van het OM BES de afgelopen jaren gegroeid om te kunnen voldoen aan haar rol in de samenleving en strafrechtketen. De bijdrage aan de Raad voor de Rechtshandhaving zorgt voor een goede bijdrage aan de inrichting van de keten door voldoende, goede en gekwalificeerde onderzoeken

Overige opsporing en vervolging

Het budget op het subartikelonderdeel «overig opsporing en vervolging» is bij Najaarsnota met € 12 mln. verhoogd ter dekking van met name de overschrijding op de programma's ter versnelling van de doorlooptijden binnen de strafrechtketen. Dekking is voornamelijk gevonden in de meevaller op de Rechtsbijstand en de WSNP.

Financial Intelligence Unit Nederland (FIU-Nederland)

In het kader van de bestrijding witwassen en terrorisme financiering ontvangt de FIU-Nederland op grond van de Wet ter voorkoming van Witwassen en Terrorisme Financiering (WWFT) signalen over ongebruikelijke transacties (OT’s) van meldplichtige instellingen zoals banken, geldtransactiekantoren, autohandelaren en notarissen. FIU analyseert de ongebruikelijke transacties en kan besluiten ze als verdachte transactie (VT) door te melden aan de opsporing.

Tabel 33.7 Kengetallen FIU-NL

				Realisaties	Prognose
	2012	2013	2014	2015	2015	verschil
Aantal LOvJ-verzoeken1	1.097	1.167	1.093	1.219	1.270	51
Aantal Eigen onderzoeksdossiers	633	1.219	1.488	1.464	1.200	264

Het aantal LOvJ verzoeken laat een stijging zien ten opzichte van voorgaande jaren, maar het beoogde doel is nog niet bereikt. De FIU-Nederland brengt actief de mogelijkheden tot het indienen van deze verzoeken onder de aandacht bij de verschillende opsporingsdiensten.

FIU-Nederland heeft in 2015, net als in 2014, stevig ingezet op het verrichten van eigen onderzoeken, waardoor het aantal dossiers hoger was dan geprognotiseerd. De FIU houdt prioritaire criminaliteitsthema's in de gaten en speelt daarop in.

De bijdrage aan FIU-Nederland zou met ingang van 2015 niet meer vanuit dit beleidsartikel bekostigd worden. Dit stuitte echter op een aantal technische bezwaren waardoor, evenals in voorgaande jaren, de bekostiging FIU-Nederland alsnog vanuit dit artikelonderdeel heeft plaatsgevonden.

Opdrachten

Schadeloosstellingen

Dit betreft het budget voor schadeloosstellingen buiten de strafrechtelijke keten, zoals vergoedingen vanwege onrechtmatige vreemdelingenbewaring en in het geval van bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ). Daarnaast kunnen ook vergoedingen worden verstrekt voor bijvoorbeeld juridische bijstand. De realisatie is fors hoger uitgekomen, met name als gevolg van de getroffen schikking tussen de Nederlandse Staat en Stichting Thuiskopie in het geschil over de hoogte van de thuiskopieheffing in de jaren 2007–2012. VenJ heeft in 2015 € 33,5 mln. betaald aan de stichting. Het budget hiervoor is bij Voorjaarsnota 2015 aan dit onderdeel toegevoegd.

Keten Informatie Management (KIM)

Het doel van KIM is het realiseren van innovatie op het gebied van informatiegestuurde opsporing, vervolging en executie. Binnen KIM zijn er verschillende programma’s zoals de Digitalisering Strafrechtketen, het Digitaal Proces Dossier en het E-justice programma.

Onrechtmatige Detentie

Ten laste van dit budget worden de vergoedingen verantwoord aan ex justitiabelen waarvan is vastgesteld dat recht is ontstaan op een vergoeding. Over het algemeen worden deze vergoedingen vastgesteld door de rechter. Deze uitgaven zijn vooraf lastig in te schatten.

Gerechtskosten OM

Ten laste van dit budget worden de uitgaven gebracht die betrekking hebben op deskundigen, tolken en vertalers, die een bijdrage leveren aan het strafproces en worden bekostigd in overeenstemming met het Besluit tarieven in strafzaken. De uitgaven zijn ca. 5 mln. hoger uitgevallen als gevolg van het grotere aantal zaken dan waarmee vooraf rekening was gehouden.

In 2015 is een onderzoek afgerond naar de verdeling van verantwoordelijkheden tussen Openbaar Ministerie en Raad voor de Rechtspraak. Een belangrijke conclusie van dat onderzoek is dat het niet in de rede ligt om wijzigingen aan te brengen in die verdeling. Op aantal andere onderdelen wordt wel geadviseerd om aanpassingen door te voeren, zoals de vergoeding van kosten van onderzoek dat in opdracht van de verdachte wordt verricht en regelingen die zien op de kosten verbonden aan de toepassing van dwangmiddelen en bijzondere opsporingsbevoegdheden.

Verkeershandhaving OM

Het OM voert het programma verkeershandhaving uit. Uit dit budget worden de uitgaven voor dit programma gedaan, niet zijnde bijdragen aan ZBO of agentschap, bijvoorbeeld trajectcontrolesystemen. De onderuitputting op het budget verkeerhandhaving OM in 2015 (– € 6 mln.) wordt met name veroorzaakt door efficiëntere aanschaf en beheer van handhavingsinstrumenten.

Afpakken

Vanaf 2013 zijn intensiveringen aan het OM toegekend ten behoeve van het versterken van de strafrechtketen voor het afpakken van crimineel vermogen. Uit dit budget worden de uitgaven voor partijen in de strafrechtketen bekostigd.

Vanaf 2011 is een bedrag oplopend tot 20 miljoen euro per jaar vanaf 2013 geïnvesteerd in de strafrechtketen teneinde het afpakken van crimineel vermogen te versterken. Aan deze investering is een reeks jaarlijks oplopende doelstellingen verbonden. De aan deze investering verbonden doelstelling voor 2015 betrof 90,6 miljoen euro.

Bewaring, verkoop en vernietiging inbeslaggenomen goederen

De Minister van Financiën is volgens de Comptabiliteitswet verantwoordelijk voor het beheer van het overtollige materieel bij het Rijk. Domeinen Roerende Zaken is belast met de bewaring, verkoop en vernietiging van strafrechtelijk inbeslaggenomen voorwerpen en bekommert zich daarnaast over overtollige rijksgoederen. Per 1 januari 2015 heeft Domeinen Roerende Zaken haar agentschapsstatus verloren. Daarom is de agentschapsbijdrage aan Domeinen Roerende Zaken vanaf 2015 omgezet in de opdracht bewaring, verkoop en vernietiging inbeslaggenomen goederen.

Ontvangsten

Boeten en Transacties

Het tekort in 2015 ten opzichte van het begrotingskader voor boeten en transacties bedraagt € 192,4 mln. Dit tekort is met name toe te schrijven aan de CAO-acties van de politiebonden. Daarnaast is het aantal opgelegde beschikkingen vanuit de trajectcontrolesystemen, parkeerovertredingen, de registervergelijkingen APK en de strafbeschikkingen lager uitgevallen dan in de raming was voorzien, hetgeen een tekort oplevert van ca. € 50 mln. Het aantal beschikkingen in het kader van de registervergelijking 30 WAM (onverzekerd) was daarentegen hoger dan in de raming rekening was gehouden (€ 25 mln.).

Afpakken

Het afpakken van crimineel vermogen is een prioriteit van het kabinet en het stuurt met het ketenprogramma afpakken dan ook op ambitieuze doelstellingen. Het Openbaar Ministerie zet in het kader van de strafrechtelijke vervolging onder meer in op ontnemingsvorderingen van wederrechtelijk verkregen voordeel, verbeurdverklaringen en ontnemingen als onderdeel van een transactie. De afpakdoelstelling voor 2015 (90,6 miljoen euro) is gehaald. In 2015 is 143,5 miljoen euro aan crimineel vermogen afgepakt.

34. Sanctietoepassing

Het borgen van de veiligheid van de Nederlandse samenleving door de tenuitvoerlegging van strafrechtelijke sancties en maatregelen en het beperken van de recidive, het voorkomen van slachtofferschap door middel van het bevorderen van het nemen van preventieve maatregelen door burgers en bedrijven en het versterken van de positie van slachtoffers.

Tenuitvoerlegging van sancties en strafrechtelijke maatregelen

• • De Minister heeft een uitvoerende rol bij tenuitvoerlegging van vrijheidsbenemende straffen en maatregelen door de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI).

• • Ten aanzien van de forensische zorg heeft de Minister een regisserende rol. Hij is verantwoordelijk voor de tijdige beschikbaarheid van de juiste, kwalitatief hoogwaardige zorg, waar nodig in combinatie met afdoende beveiliging.

• • De uitvoering van toezicht in het strafrechtelijk kader, advisering aan het OM en de rechter over justitiabelen en taakstraffen is opgedragen aan drie erkende reclasseringsorganisaties. Ook hier heeft de Minister een regisserende rol. De taken van de reclasseringsorganisaties dragen bij aan het terugdringen van recidive.

Preventie en Kansspelen

De Minister stimuleert preventie door het beschikbaar stellen van integriteitsinstrumenten zoals de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) en het toezicht op rechtspersonen. De Minister kent een regisserende rol voor de kansspelen. De Minister wil ervoor zorgen dat Nederlandse burgers op een veilige en verantwoorde manier kunnen deelnemen aan kansspelen.

Slachtofferzorg

De Minister kent een financierende rol op het gebied van slachtofferzorg. De Minister draagt beleidsverantwoordelijkheid voor de zorg – in brede zin – aan slachtoffers en nabestaanden die getroffen zijn door een strafbaar feit en is verantwoordelijk voor de uitvoering van het slachtofferbeleid.

Kansspelen

De Tweede Kamer heeft een tweede nota «naar aanleiding van het nader verslag» op het wetsvoorstel Kansspelen op afstand (Wetsvoorstel Koa) opgesteld. In december 2015 zijn de antwoorden hierop bij de Tweede Kamer ingediend88. Doordat de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel Koa langer duurde dan voorzien, verschuift de inwerkingtreding naar een latere datum. Hetzelfde geldt voor een aantal trajecten dat van deze inwerkingtreding afhankelijk is, zoals de verlaging van het afdrachtspercentage van de goede doelen loterijen en de modernisering van het Speelautomatenbesluit.

Slachtoffer Centraal

Doorlichting Slachtofferbeleid

De kwalitatieve kritieke prestatie-indicatoren (KPI’s) zijn conform verwachting in de slachtoffermonitor opgenomen. Kwantitatieve KPI’s zijn opgesteld, maar daarbij is uit overleg met ketenpartners gebleken dat er nauwelijks tot geen betrouwbare metingen verricht kunnen worden. In veel ICT-systemen wordt wel informatie met betrekking tot de rechtszaak en dader opgeslagen, maar nauwelijks informatie met betrekking tot het slachtoffer. Bij verbetering/vervanging van systemen zal rekening gehouden worden met verbeterde slachtofferregistratie, met het oog op toekomstige toegang tot managementinformatie.

Wetgeving

Doordat de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel uitbreiding spreekrecht en reikwijdte van het Schadefonds Geweldsmisdrijven langer duurde dan voorzien verschuift de inwerkingtreding naar een latere datum, mogelijk 1 juli 201689.

Belangen slachtoffers

• • Mediation

  Mediation in het strafrecht kan een waardevol instrument zijn voor slachtoffers en verdachten. Het zal echter niet in alle strafzaken een passende oplossing bieden. In een pilot (2013–215) is mediation uitgevoerd in bijna 400 zaken. De pilot is in 2015 geëvalueerd. Op basis hiervan heeft de Minister de Tweede Kamer geïnformeerd dat hij voornemens is mediation in het strafrecht voort te zetten en dat hij verwacht dat dit mogelijk is binnen de huidige financiële kaders90. In 2016 zullen de praktische, financiële en juridische randvoorwaarden voor toepassing van mediation in het strafrecht worden uitgewerkt.

• • Slachtofferhulp Nederland

  Door het gevoerde beleid zijn in 2015 circa 50.000 slachtoffers van veel voorkomende criminaliteit bereikt die voorheen niet bereikt werden (stand augustus 2015, rapport ZSM diensten Slachtofferhulp Nederland). Deze resultaten zijn conform de verwachtingen.

Europees voorzitterschap

Uit het voorbereidend seminar in Luxemburg op 17 november 2015 bleek dat er onder de Lidstaten steun bestond voor het oprichten van het European Network on Victims» Rights. Het oprichten van het netwerk verloopt conform verwachting.

Eigen bijdrage gedetineerden

Gelet op het geconstateerde beperkte draagvlak ervoor heeft het kabinet besloten om het wetsvoorstel bijdrage voor verblijf in een justitiële inrichting in te trekken. De ministers van Veiligheid en Justitie en van Financiën hebben de Tweede Kamer hierover geïnformeerd bij brief van 20 november 201591. De geraamde opbrengst van € 7 mln. structureel wordt hiermee niet gerealiseerd.

Programma Uitvoeringsketen Strafrechtelijke Beslissingen

De verwachte inwerkingtreding van de wet herziening tenuitvoerlegging strafrechtelijke beslissingen op 1 juli 2015 is niet gerealiseerd. Dit laat onverlet dat het AICE steeds beter in staat is invulling te geven aan de met het wetsvoorstel beoogde coördinerende rol. In juni 2015 was van 89% van de opgelegde principale vrijheidsstraffen de tenuitvoerlegging binnen 24 maanden gestart dan wel afgerond. De verwachting is dat naarmate de implementatie van het wetsvoorstel vordert, dit percentage de doelstelling van 92% gaat naderen92. Op basis van deze informatie is geen noodzaak gebleken tot bijstelling van het beleid.

High Impact Crimes

Aanpak High Impact Crimes

Aan de integrale benadering van de aanpak van High Impact Crimes is gezamenlijk geïnvesteerd en is vorm en inhoud gegeven door een groot aantal publieke en private partijen

De doelstellingen voor het aantal overvallen, geregistreerde straatroven, aantal woninginbraken incl. pogingen zijn allen behaald. Op absolute aantallen High Impact Crimes is zelfs beter gescoord dan voorgaande jaren. Dit laat zien dat de probleemgerichte ketenaanpak van High Impact Crimes onder lokale gemeentelijke regie met ondersteuning vanuit het Ministerie van Veiligheid en Justitie succesvol is.

Voor wat betreft de ophelderingspercentages geldt dat dit voor overvallen op 49,6%, voor straatroven op 28,5% en voor woninginbraken op 9,4% is uitgekomen. Dit betekent dat voor wat betreft de overvallen de tussentijdse doelstelling van 48,7% is gerealiseerd. De tussentijdse doelstellingen voor straatroven en woninginbraken van respectievelijk 28,9% en 9,9% zijn net niet gerealiseerd. In 2016 wordt onder meer extra ingezet in het verhogen van de heterdaad kracht om de resultaten te verbeteren.

DJI

In 2015 heeft DJI geïnvesteerd in verschillende vormen van samenwerkingsbanden met ketenpartners. Voorbeelden daarvan zijn de Gesloten Gezins Voorziening in Zeist (samenwerkingsverband met de COA en IND), het vaak in zeer korte tijd beschikbaar stellen van capaciteit aan het COA, de opvang van Noorse gedetineerden in Veenhuizen en de aandacht voor slachtoffers.

Voorts heeft DJI in 2015 conform planning uitvoering gegeven aan het Masterplan DJI, het grootschalige hervormingsplan waartoe in 2013 is besloten en wat loopt tot en met 2018. Uitvoering is conform planning gegeven aan de voorgenomen sluitingen van penitentiaire inrichtingen en de realisatie van meerpersoonscellen.

Sinds januari 2013 is de personele bezetting van DJI met 2.027 fte afgenomen: van 16.212 fte naar 14.185 fte (stand ultimo 2015). Daarnaast hebben in 2015 863 interne verplaatsingen binnen DJI plaats gevonden. Zowel de benoemde afname van bezetting als de interne mobiliteit dragen bij aan het beperken van de boventalligheid. Op 31 december 2015 is de vrijwillige fase nog voor 765 DJI medewerkers van kracht gegaan. Om de DJI medewerkers ander werk buiten DJI aan te bieden zijn er met enkele grote organisaties convenanten afgesloten zoals: de Rijks Beveiligings Organisatie, Reclassering Nederland, Politie, de Douane en het COA.

De vraag naar celcapaciteit vertoonde in 2015 nog altijd een afnemende trend. De leegstand binnen DJI is waar mogelijk geconcentreerd met het oog op een zo efficiënt mogelijke uitvoering. Daarnaast is vanaf oktober een deel van de PI Alphen aan de Eikenlaan ter beschikking gesteld aan het COA voor de tijdelijke opvang van circa 1.100 asielzoekers. Binnen een extreem korte periode was de overdracht in samenwerking met onze ketenpartners, waaronder de gemeente Alphen aan den Rijn, succesvol gerealiseerd.

DJI heeft in 2015 een aanpak weten te realiseren waarmee in de toekomst een verantwoord en zo flexibel mogelijk capaciteitsbeheer VenJ-breed kan worden gevoerd én die ruimte biedt voor kwaliteitsverbeteringen. Het vakmanschap van de DJI medewerkers wordt verder versterkt. Zij hebben te maken met een steeds complexer wordende doelgroep. Vanuit hun professionaliteit en vakdeskundigheid moeten zij in kunnen spelen op de mogelijkheden om gedetineerden te motiveren om te werken aan hun re-integratie.

Tabel 34.1 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde begroting	Verschil
		2013	2014	2015	2015
Verplichtingen		2.561.345	2.585.861	2.520.029	2.416.080	103.949
Programma-uitgaven		2.536.821	2.583.351	2.501.165	2.416.080	85.085
34.2 Preventieve maatregelen
	Bijdrage Agentschappen
	Dienst Justis	17.054	15.766	14.325	12.225	2.100
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	Overig preventieve maatregelen	0	1.300	0	0	0
	Bijdrage medeoverheden
	Overig preventieve maatregelen	0	4.170	4.570	0	4.570
	Subsidies
	Preventie bedrijfsleven	6.926	6.660	0	5.800	– 5.800
	Integriteit	1.356	836	1.362	1.050	312
	Centrum voor Criminaliteitsbestrijding en Veiligheid	5.925	5.253	0	1.602	– 1.602
	Overig preventieve maatregelen	6.332	2.227	3.449	2.960	489
	Opdrachten
	Kansspelbeleid	0	589	363	1.085	– 722
	Overig preventieve maatregelen	0	2.644	2.239	4.067	– 1.828
	Garanties
	Faillissementscuratoren	0	929	1.702	703	999
34.3 Tenuitvoerlegging strafrechtelijk sancties en vreemdelingenbewaring
	Bijdrage Agentschappen
	DJI-gevangeniswezen-regulier	1.249.866	1.227.508	1.218.667	1.128.774	89.893
	DJI-Forensische zorg	723.202	791.133	756.591	757.607	– 1.016
	DJI-Vreemdelingenbewaring en uitzetcentra	126.845	135.915	98.667	99.209	– 542
	CJIB	109.157	95.009	101.660	88.649	13.011
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	Reclassering Nederland	135.235	139.350	136.781	125.362	11.419
	Leger des Heils	20.836	21.039	19.598	21.025	– 1.427
	Stichting Verslavingsreclassering GGZ Nederland	71.631	65.515	65.597	62.885	2.712
	Centraal Administratiekantoor	0	2.044	557	2.700	– 2.143
	Bijdrage medeoverheden
	Overige Tenuitvoerlegging strafrechtelijk sancties en vreemdelingenbewaring	0	3.444	1.313	0	1.313
	Subsidies
	24 uurs nazorg gedetineerden	11.696	0	0	0	0
	DJI-Vrijwilligerswerk gedetineerden	0	0	3.198	0	3.198
	Overige Tenuitvoerlegging strafrechtelijk sancties en vreemdelingenbewaring	0	1.322	2.945	0	2.945
	Opdrachten
	Forensische zorg	531	147	0	5.997	– 5.997
	Vrijwilligerswerk gedetineerden	0	3.175	0	3.200	– 3.200
	Uitvoeringskosten ketenregie tenuitvoerlegging	0	0	0	18.486	– 18.486
	Overig sanctietoepassing	5.060	4.358	2.096	9.169	– 7.073
34.4 Slachtofferzorg
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	Schadefonds Geweldsmisdrijven	18.536	6.332	6.509	5.321	1.188
	Slachtofferhulp Nederland	25.293	27.634	33.860	34.043	– 183
	Bijdrage medeoverheden
	Overige Slachtofferzorg	0	837	3.432	0	3.432
	Subsidies
	Stichting Slachtoffer in Beeld en onderzoeken	1.340	1.250	1.582	601	981
	Overige Slachtofferzorg	0	223	287	0	287
	Opdrachten
	Slachtofferzorg	0	331	619	8.200	– 7.581
	Opdrachten Schadefonds Geweldsmisdrijven	0	16.411	18.218	15.360	2.858
	Voorschotregelingen slachtoffervergoedingsregelingen	0	0	978	0	978
	Overige Slachtofferzorg	0	0	0	0	0
Ontvangsten		98.054	80.644	73.862	79.665	– 5.803

34.2 Preventieve maatregelen

Bijdragen agentschappen

Dienst Justis

De Dienst Justis toetst of personen antecedenten hebben die het uitoefenen van bepaald werk in de weg staat. Daarnaast toetst Justis of partijen die bepaalde verklaringen, vergunningen en subsidies aanvragen, aan integriteitseisen voldoen. Deze screening van betrouwbaarheid vermindert veiligheidsrisico’s en draagt zo bij aan een integere en veiligere samenleving.

Naast ontvangsten uit met name VOG’s krijgt Dienst Justis jaarlijks een bijdrage vanuit het moederdepartement. Zoals gemeld in de 2^e suppletoire begroting is de extra bijdrage van € 2,1 mln. ten opzichte van de vastgestelde begroting is verstrekt ten behoeve toezicht op rechtspersonen (doorontwikkeling Radar) en de gratis VOG vrijwilligers

Bijdrage aan medeoverheden

Overige preventieve maatregelen

Gedurende het jaar 2015 is besloten een deel van de middelen die oorspronkelijk geraamd waren voor opdrachten in te zetten via bijdragen ZBO’s/RWT’s of bijdragen aan medeoverheden met als doel preventieve maatregelen.

Subsidies

Preventie bedrijfsleven

De subsidies voor preventie bedrijfsleven zijn verantwoord op artikel 33.

Subsidies Integriteit

Met het subsidiëren van de ontwikkeling van integriteitsinstrumenten zijn vrijwilligersorganisaties en kerkelijke instanties gestimuleerd om uniforme gedragscodes op te stellen voor vrijwilligers die met kinderen omgaan. Het integriteitsbeleid heeft tot doel het risico op misbruik van kwetsbare groepen te beperken.

Centrum voor Criminaliteitsbestrijding en Veiligheid (CCV)

De subsidie voor het CCV is verantwoord op artikel 33.2.

Opdrachten

Kansspelbeleid

De Tweede Kamer heeft een tweede nota «naar aanleiding van het nader verslag» op het wetsvoorstel Kansspelen op afstand (Wetsvoorstel Koa) opgesteld. In december 2015 zijn de antwoorden hierop bij de Tweede Kamer ingediend. Doordat de Kamer twee schriftelijke rondes met vragen heeft afgewacht, duurde de parlementaire behandeling van het wetsvoorstel Koa langer dan voorzien en verschuift de inwerkingtreding naar een latere datum. In plaats van afsluiting van het wetstraject Koa in het eerste kwartaal 2015, loopt dit proces als gevolg van het parlementaire proces nog door, met een afwijking op de begroting als gevolg.

Garanties

Faillissementscuratoren

De Garantieregeling Faillissementscuratoren is voor faillissementen waarin sprake lijkt te zijn van kennelijk onbehoorlijk bestuur, maar in de boedel onvoldoende middelen aanwezig zijn om onderzoek te doen of een procedure te starten om onrechtmatig aan de boedel onttrokken gelden en goederen terug te halen. Als aan bepaalde eisen wordt voldaan, staat het Ministerie van Veiligheid en Justitie garant voor de kosten van het onderzoek of de procedure. Bij succes hoeft de garantie niet te worden ingeroepen. Is onrechtmatig aan de boedel onttrokken dan worden middelen teruggehaald en zien schuldeisers in het geval van een faillissement mogelijk meer terug van hun vordering dan eerst het geval was. Zaken waarin dit niet lukt leiden tot het betalen van het garant gestelde bedrag door het ministerie.

34.3 Tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties en vreemdelingenbewaring

Bijdragen Agentschappen

Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI)

DJI levert een bijdrage aan de veiligheid van de samenleving door de tenuitvoerlegging van vrijheidsstraffen en vrijheidsbenemende maatregelen en door de aan hun zorg toevertrouwde personen de kans te bieden een maatschappelijk aanvaardbaar bestaan op te bouwen. In het kader hiervan heeft DJI onder meer de volgende taken:

• • Flexibel capaciteitsbeheer om ervoor te zorgen dat er op een efficiënte wijze voldoende celcapaciteit voorhanden is.

• • Persoonsgerichte aanpak die er zoveel mogelijk op gericht is gedetineerden met succes terug te leiden naar de vrije maatschappij. Hiermee levert DJI een bijdrage aan de beperking van de recidive.

• • Bij vreemdelingen, die binnenkort Nederland moeten verlaten, zorgt DJI dat samenwerkingspartners alle ruimte krijgen om de uitzetting zo goed mogelijk voor te bereiden.

Tabel 34.2. Belangrijkste productiegegevens DJI

	Raming		Gerealiseerd
Productie 2015	Aantal	Dagprijs in €	Aantal	Dagprijs in €
Strafrechtelijke sanctiecapaciteit	10.967	240	10.877	240
Tbs capaciteit	1.630	528	1.630	504
Vreemdelingenbewaring	1.179	208	1.179	198

Toelichting

Verschil ten opzichte van begroting bij strafrechtelijke sanctiecapaciteit bedraagt 90 plaatsen en betreft een neerwaartse bijstelling capacitaire taakstelling 2015 in ontwerpbegroting 2016 in verband met verhuur capaciteit aan Noorwegen.

In 2015 was een bijdrage van € 1.128.774 begroot en gerealiseerd is € 1.218.668. Het verschil van ruim € 89 mln. komt door:

• • Aanzuivering negatief eigen vermogen van DJI tot nihil (+ € 77 mln.) Dit is toegelicht in de eerste suppletoire begroting;

• • Capaciteitsgerelateerde mutaties (PMJ) en diverse taakstellingen (– € 3,7 mln.) Deze worden nader toegelicht in de agentschapsparagraaf van DJI;

• • Het dekken van de frictiekosten huisvesting (afkoop boekwaarden) in het kader van het Masterplan DJI vanaf de zgn. Aanvullende Post bij Financiën (+ € 34 mln.);

• • Loon- en prijsbijstelling 2015 (+ € 14 mln.)

• • Verlaging bijdrage DJI 2015 (kasschuif) (– € 62.6 mln.) In de 2e sup 2015 wordt deze kasschuif toegelicht;

• • Diverse beleidsmatige mutaties voor o.a. extra kosten rechtbankvervoer van gedetineerden, aanschaf van apparatuur voor de uitvoering van elektronisch toezicht en de inkoop van gedragsinterventies ten behoeve van de reclassering (+ € 31,2 mln.).

In 2015 is DJI -capaciteit aan het COA ter beschikking gesteld. De waarde van deze capaciteit betrof voor vreemdelingenbewaring € 5,35 mln. en -rekening houdend met een besparing op huisvestingslasten- voor het gevangeniswezen € 12,54 mln.

Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB)

Het CJIB is de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie die alleen voor of in opdracht van de overheid werkt, met aangewezen taken binnen de justitieketen voor het ten uitvoerleggen en coördineren van opgelegde (Europese) financiële straffen, sancties, transacties, strafbeschikkingen, maatregelen en confiscatiebeslissingen.

De bijdrage aan het agentschap CJIB is verhoogd met € 13 mln. Dit saldo bestaat uit diverse mutaties. De beleidsmatige mutaties betreffen bijdragen aan het CJIB voor uitvoering van het programma Afpakken (€ 0,5 mln.), het programma Uitvoeringsketen strafrechtelijke beslissingen (USB) (€ 2 mln.), het dossier Verkeersveelplegers (€ 1,2 mln.) en Financiële Sancties (€ 1,9 mln.). De mutaties in het kader van meerproductie zijn voor Voorwaardelijke Invrijheidsstelling & Routeren Toezicht (€ 1,3 mln.) en Jeugdreclassering (€ 0,5 mln.). De bijdrage is daarnaast verhoogd voor CAO & LPO (€ 1,1 mln.), de overgang naar datacentrum noord (€ 1,5 mln.) en kosten verbonden aan aanpassingen van de ICT systemen i.v.m. het Rijksbrede nieuwe bankcontract. (€ 1,2 mln.). Het overige betreft diverse kleinere posten.

Bijdrage aan ZBO’s/RWT’s

Reclasseringsorganisaties

Er zijn drie erkende reclasseringsorganisaties: Reclassering Nederland, de Stichting Verslavingsreclassering GGZ (SVG) met elf regionale instellingen voor verslavingsreclassering en het Leger des Heils Jeugdzorg & Reclassering. In 2015 werkten de drie organisaties nauw met elkaar samen, zij het dat ze elk hun eigen aandachtsgebied hadden:

• • De SVG richt zich vooral op cliënten met verslavingsproblematiek.

• • Het Leger des Heils heeft als doelgroep met name de dak- en thuisloze cliënten binnen de Reclassering.

• • Reclassering Nederland kent geen specifieke doelgroep, maar bedient alle andere cliënten.

Deze reclasseringsorganisaties zijn belangrijke actoren binnen de strafrechtsketen, met als kerntaken advies, toezicht, werkstraffen en gedragsinterventies. Deze taken zijn rechtstreeks verbonden aan de

specifieke behoeften van de partners in de strafrechtsketen (OM, zittende magistratuur en DJI). Het verminderen van recidive en het voorkomen van slachtoffers staat hierbij centraal. De drie reclasseringsorganisaties ontvingen voor hun werkzaamheden ook in 2015 afzonderlijk een bijdrage in de vorm van een subsidie van het Ministerie van Veiligheid en Justitie.

Tabel 34.3. Productiegegevens reclasseringsorganisaties

	Begroting		Realisatie
Productgroep	Aantal	Gemiddelde prijs	Aantal	Gemiddelde prijs
Adviezen	57.660	816	66.021	715
Toezichten	37.525	3.380	38.455	3.252
Gedragsinterventies	2.759	2.411	280	2.502
Werkstraffen	31.050	980	36.487	1.015

Centraal Administratie Kantoor (CAK)

Het budget was bestemd voor het uitvoeren van de drie eigen bijdrage regelingen, welke in 2015 niet tot uitvoering konden komen door parlementaire behandeling. Het deel van het budget dat wel is gerealiseerd is besteed aan eerste ontwikkelingskosten.

Bijdrage aan (inter)nationale organisaties, medeoverheden

Overige Tenuitvoerlegging strafrechtelijk sancties en vreemdelingenbewaring

Dit betreft diverse kleinere bijdrage aan medeoverheden in het kader van tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties. Gedurende 2015 is budget dat voor opdrachten begroot was na een technische correctie ingezet als bijdrage aan (inter)nationale organisaties, medeoverheden.

Subsidies

DJI Vrijwilligerswerk gedetineerden

Overige Tenuitvoerlegging strafrechtelijk sancties en vreemdelingenbewaring

Dit betreft diverse kleinere subsidies aan medeoverheden in het kader van tenuitvoerlegging strafrechtelijke sancties. Gedurende 2015 is budget dat voor opdrachten begroot was na een technische correctie ingezet als subsidie.

Opdrachten

Forensische Zorg

De onderuitputting op forensische zorg is veroorzaakt door vertraging in de invoering van de Wet forensische zorg en de Wet verplichte GGZ. Door de vertraging zijn extra kosten die door de invoering verwacht waren niet opgetreden.

Vrijwilligerswerk gedetineerden

Uitvoeringskosten ketenregie tenuitvoerlegging

Overige sanctietoepassing

34.4 Slachtofferzorg

Bijdrage ZBO’s/RWT’s

Schadefonds Geweldsmisdrijven

De commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven krijgt jaarlijks de beschikking over een budget vanuit VenJ voor de bureaukosten. Het Schadefonds Geweldsmisdrijven geeft een financiële tegemoetkoming aan slachtoffers met ernstig psychisch of fysiek letsel wanneer zij hun schade niet op andere wijze vergoed krijgen. Er zijn hier extra kosten gemaakt door het wegwerken van achterstanden.

Slachtofferhulp Nederland

Slachtofferhulp Nederland biedt gratis juridische, praktische en emotionele ondersteuning aan slachtoffers, getuigen of nabestaanden na een misdrijf, verkeersongeluk of calamiteit.

Bijdrage aan (inter)nationale organisaties, medeoverheden

Overige slachtofferzorg

Conform de uitgangspunten van Verantwoord Begroten worden subsidies en bijdragen aan medeoverheden separaat gepresenteerd in de tabel budgettaire gevolgen van beleid. Gedurende het jaar 2015 is besloten een deel van de middelen voor slachtofferzorg die oorspronkelijk geraamd worden voor opdrachten in te zetten via subsidies of bijdragen aan medeoverheden met als doel slachtofferzorg.

Subsidies

Stichting Slachtoffer in Beeld en onderzoeken (SiB)

Slachtoffer in Beeld brengt slachtoffers en daders op vrijwillige basis met elkaar in contact, begeleid door een professionele bemiddelaar. Naast slachtoffer-dadergesprekken faciliteert Slachtoffer in Beeld ook briefwisselingen en bemiddelingen. Slachtoffer in Beeld is een zusterorganisatie van Slachtofferhulp Nederland. De hogere realisatie ten opzichte van de begroting komt doordat een andere interne directie ook bijdraagt aan de subsidie aan de stichting Slachtoffer in Beeld. Dit is bij de 2^e suppletoire begroting aangevuld.

Overige slachtofferzorg

De uitgegeven middelen staan oorspronkelijk geraamd op «opdrachten slachtofferzorg», maar gedurende het jaar zijn er ook uitgaven gedaan middels een subsidie die onder dit artikel verantwoord worden.

Opdrachten

Slachtofferzorg

Conform de uitgangspunten van Verantwoord Begroten worden subsidies en bijdragen aan medeoverheden separaat gepresenteerd in de tabel budgettaire gevolgen van beleid. Gedurende het jaar 2015 is besloten een deel van de middelen voor slachtofferzorg die oorspronkelijk geraamd worden voor opdrachten in te zetten via subsidies of bijdragen aan medeoverheden met als doel slachtofferzorg.

Opdrachten Schadefonds Geweldsmisdrijven (SGM)

Onder deze post worden de financiële uitkeringen voor slachtoffers met ernstig psychisch of fysiek letsel geraamd, indien deze schade niet op andere wijze wordt vergoed. Deze uitkering wordt verstrekt via het Schadefonds Geweldsmisdrijven.

In 2015 zijn meer uitkeringen verstrekt aan slachtoffers als gevolg van het wegwerken van achterstand.

Ontvangsten

In 2015 is per saldo € 5,8 mln. minder ontvangen dan begroot. De belangrijkste oorzaak is dat er € 10,8 mln. minder aan administratiekostenvergoedingen CJIB is ontvangen als gevolg van minder opgelegde boetes. Daarnaast heeft het kabinet besloten om het wetsvoorstel bijdrage voor verblijf in een justitiële inrichting in te trekken. De geraamde opbrengst van € 6,4 mln. is daarmee niet gerealiseerd. Tegenover deze tegenvallers stonden meevallers met betrekking tot terugbetalingen van DJI (€ 7,1 mln.), Justis (€ 2,0 mln.) en andere bijdragen en subsidies.

35. Jeugd

Het beschermen van jeugdigen die in hun ontwikkeling worden bedreigd in de opvoed- en leefsituatie en het bestrijden van jeugdcriminaliteit en geweld in huiselijke kring.

Jeugdbescherming en jeugdreclassering

In 2014 had de Minister op het gebied van jeugdbescherming en jeugdreclassering een regisserende rol op basis van de Wet op de Jeugdzorg. Vanaf 1 januari 2015 is de financiering van de jeugdbescherming en de jeugdreclassering gedecentraliseerd en loopt dit via het gemeentefonds. De Minister van Veiligheid en Justitie behoudt na de decentralisatie stelselverantwoordelijkheid voor het jeugdstelsel.

Jeugdsancties en preventie

De Minister heeft op het gebied van jeugdsancties en preventie verschillende rollen:

• • Een uitvoerende rol: de Minister beschikt over financiële en inhoudelijke voorwaarden op basis waarvan Halt, de Raad voor de Kinderbescherming (RvdK) en de sector Justitiële Jeugdinrichtingen (JJI) van DJI hun werkzaamheden uitvoeren in de strafrechtketen. De Minister is verantwoordelijk voor de beschikbaarheid van voldoende middelen (capaciteit, kwaliteit, tijdigheid) voor de tenuitvoerlegging van de sancties. Sturing geschiedt door middel van regelgeving, kaderstelling en financiering.

• • Een regisserende rol: de Minister is verantwoordelijk voor het (jeugd)strafrechtstelsel waarmee door middel van een effectieve aanpak jeugdcriminaliteit voorkomen wordt. De Minister heeft de regie op en een samenwerkingsrelatie met de gemeenten/steden, brancheorganisaties en de VNG betreffende de aanpak van jeugdcriminaliteit. Sturing geschiedt door middel van regelgeving, kaderstelling en financiering. De financiële middelen voor de uitvoering van de jeugdreclassering zijn overgeheveld naar de integratie-uitkering sociaal domein (onderdeel van het gemeentefonds).

Adoptie

De Minister heeft een uitvoerende rol op het gebied van interlandelijke adoptie en heeft in deze ook een sturingsverantwoordelijkheid ten aanzien van de Raad voor de Kinderbescherming en de vergunninghouders.

Decentralisatie Jeugdzorg

Per 1 januari 2015 is de jeugdbescherming en jeugdreclassering naar gemeenten gedecentraliseerd. Bij brief van 6 juli 201593 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de verwachte dalende trend in het aantal ondertoezichtstellingen en uithuisplaatsingen en de daling in de gemiddelde doorlooptijd tussen de datum waarop de kinderrechter een maatregel uitspreekt en het eerste contact van de gezinsvoogd met de cliënt (cijfers 2014). Het aantal jeugdreclasseringsmaatregelen is in medio 2015 ten opzichte begin 2015 gedaald met 255 naar 7.87594. Hoewel het nog te vroeg is om conclusies te trekken over de doeltreffendheid van de decentralisatie, is op basis van deze informatie geen noodzaak gebleken tot bijstelling van het beleid.

Kinderbeschermingswetgeving

De herziene kinderbeschermingswetging is gelijktijdig met de jeugdwet in werking getreden. Daarmee is gehoor gegeven aan de motie-Ypma/ Voordewind95.

Tabel 35.1 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde begroting	Verschil
		2013	2014	2015	2015
Verplichtingen		821.589	346.145	372.558	372.566	– 8
35.1 Apparaatsuitgaven Raad voor de Kinderbescherming
	Personeel	138.152	139.981	147.354	134.177	13.177
	waarvan eigen personeel	130.578	129.248	130.596	127.338	3.258
	waarvan externe inhuur	6.363	8.944	15.483	5.569	9.914
	waarvan overige personele uitgaven	1.211	1.789	1.275	1.270	5
	Materieel	40.921	29.199	31.399	32.744	– 1.345
	waarvan ICT	6.618	3.147	7.998	6.364	1.634
	waarvan SSO's	17.460	17.503	15.405	15.910	– 505
	waarvan overige materiele uitgaven	16.843	8.549	7.996	10.470	– 2.474
Programma-uitgaven		661.291	550.532	191.383	205.645	– 14.262
35.2 Uitvoering jeugdbescherming en voogdij AMV's
	Bijdrage aan ZBO's/RWT's
	Landelijk Bureau inning Onderhoudsbijdrage	4.066	4.732	1.607	2.772	– 1.165
	NIDOS – opvang	25.501	0	0	0	0
	Bijdrage medeoverheden
	Bureaus jeugdzorg – jeugdbescherming	302.406	282.043	653	0	653
	BES Voogdijraad		1.069	1.348	1.248	100
	Overig Uitvoering jeugdbescherming en voogdij AMV's		1.920	72	0	72
	Subsidies
	Subsidies jeugdbescherming	3.812	5.964	1.203	4.893	– 3.690
	Overig Uitvoering jeugdbescherming en voogdij AMV's		2.926	537	0	537
	Opdrachten
	Jeugdbescherming – Regeling tegemoetkoming adoptiekosten	1.576	13	126	900	– 774
	Stelsel Jeugdzorg	192	193	470	100	370
	Bestrijding huiselijke geweld en kindermisbruik	2.003	367	526	277	249
	Overig Uitvoering jeugdbescherming en voogdij AMV's		120	5	0	5
35.3 Tenuitvoerlegging justitiële sancties jeugd
	Bijdrage Agentschappen
	DJI – jeugd	241.199	169.690	165.167	160.998	4.169
	Bijdrage ZBO's/RWT's
	Halt	13.542	11.954	10.825	11.723	– 898
	Bijdrage medeoverheden
	Bureaus jeugdzorg – jeugdreclassering	65.133	62.204	0	0	0
	Overig Tenuitvoerlegging justitiële sancties jeugd		806	287	0	287
	Subsidies
	Overig Tenuitvoerlegging justitiële sancties jeugd		670	342	0	342
	Opdrachten
	Bestrijding jeugdcriminaliteit & jeugdgroepen	0	1.410	1.288	4.020	– 2.732
	Projecten jeugd straf	1.410	909	3.482	14.914	– 11.432
	Veiligheidshuizen	451	0	0	0	0
	Taakstraffen/erkende gedragsinterventies	0	3.542	3.445	3.800	– 355
Ontvangsten		13.082	13.321	16.998	1.487	15.511

35.1 Apparaatsuitgaven Raad voor de Kinderbescherming

De Raad voor de Kinderbescherming (RvdK), een onderdeel van het Ministerie van VenJ, heeft de taak om kinderen te beschermen indien de ontwikkeling van het kind in gevaar komt. De RvdK heeft een taak op terrein van bescherming, gezag en omgang, straf en ASAA (Afstand, Screening van pleeg en Aspirant-adoptiegezinnen, Adoptie en Afstemmingsvragen). Vanuit dit artikel worden de apparaatsuitgaven van de Raad voor de Kinderbescherming gefinancierd.

Bij de Raad voor de Kinderbescherming is er voor € 9,9 mln. meer geld uitgegeven aan externe inhuur. Het merendeel van deze extra uitgaven heeft betrekking op de verbetering van inkoop, financieel beheer (€ 1,5 mln.) en ICT-beheer (€ 4,2 mln.). Ook is meer ingehuurd vanwege het tijdelijk invullen van formatieplaatsen en vacatures gelet op de kwartiermakersfase voor een organisatieverandering (€ 1,5 mln.). De overige mutaties betreffen diverse kleinere posten.

Tabel 35.2 Productiegegevens RvdK

		Realisatie	Raming
	2014	2015	2015
Coördinatie taakstraffen	11.100	7.829	10.276
Strafonderzoek 2A	14.628	10.924	14.628
Strafonderzoek 2B	8.135	7.114	7.403
Onderzoeken schoolverzuim	4.700	3.216	4.700
Strafonderzoek GBM	170	118	170
Aantal beschermingszaken	18.209	15.482	17.622
RvdK Adoptiegerelateerde zaken	2.500	1.945	2.500
Aantal gezag en omgangszaken	4.900	5.204	4.900

Toelichting

De RvdK is in 2013 begonnen via selectiviteit op de producten invulling te geven aan de bezuinigingen. De afgelopen drie jaar is er door selectiever werken sprake van een dalende instroom. De RvdK loopt voor op de overeengekomen afspraken waardoor realisaties lager zijn dan begroot en lager dan in 2014.

35.2 Uitvoering Jeugdbescherming en voogdij AMV’s

Bijdrage aan ZBO's/RWT's

Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdrage (LBIO)

Het LBIO is een overheidsinstelling (ZBO) en verricht in opdracht van de Ministers van VenJ en VWS wettelijke taken op het gebied van onderhoudsbijdragen (inning kinder- en partneralimentatie en inning internationale alimentatie).

Tabel 35.3 Productiegegevens LBIO

	Realisatie 2013	Realisatie 2014	Raming 2015	Realisatie 2015
Aantallen producten
Alimentatie	43.277	41.414	44.900	40.595
Internationale alimentatie	4.167	4.380	3.910	4.561
ouderbijdragen	169.760	160.506	0	21.3031
Kosten per geïnde euro
Alimentatie	€ 0	€ 0,01	€ 0,05	€ 0,01
Internationale alimentatie	€ 0,18	€ 0,15	€ 0,20	€ 0,16
ouderbijdragen	€ 0,17	€ 0,13	–	€ 0,04

Bijdrage aan medeoverheden

Bureaus jeugdzorg (BJZ) – jeugdbescherming

De realisatie op dit artikel betreft een nabetaling subsidievaststelling.

BES Voogdijraad

De BES Voogdijraad heeft civielrechtelijke en strafrechtelijke taken. De voogdijraad is, naast de civiele onderzoeks- en rekestrerende taak, bezig met het opzetten en ontwikkelen van taakstraffen en sinds juni 2010 met de uitvoering van jeugdreclassering. Daarnaast heeft de voogdijraad nog een financiële taak: bemiddeling, inning en uitbetaling van kinderalimentatie.

Subsidies

Subsidies Jeugdbescherming

De Minister subsidieert meerdere organisaties en initiatieven die betrekking hebben op de jeugdbescherming. Onder deze post vallen diverse kleinere subsidies zoals Centrum Internationale Kinderontvoering (IKO) en Stichting Adoptievoorzieningen (SAV)) en internationale contributies. De onderuitputting is deels te verklaren doordat een aantal projecten bij jeugdbescherming is vertraagd en uiteindelijk geen doorgang gevonden hebben in 2015.

Opdrachten

Regeling tegemoetkoming adoptiekosten

De Regeling tegemoetkoming adoptiekosten tot het verstrekken van een vergoeding van € 3.700,– voor buitenlandse kinderen waarvan de adoptie is afgerond in de periode 2009 tot en met 2012. De periode waarin een aanvraag voor een vergoeding kon worden ingediend verliep op 1 januari 2016. Er is minder aanspraak op deze regeling gemaakt dan verwacht.

Stelsel jeugdzorg

Het nieuwe jeugdstelsel en het daarmee gepaard gaande decentralisatieproces is goed en zonder incidenten verlopen. De beoogde transformatie van de jeugdbescherming is ingezet: het aantal kinderbeschermingsmaatregelen blijft dalen, nieuwe werkvormen worden ontwikkeld. Gemeenten maken zich hun nieuwe verantwoordelijkheden steeds meer eigen.

Bestrijding huiselijk geweld en kindermisbruik

Huiselijk geweld, kindermishandeling en seksueel misbruik zijn omvangrijke problemen in Nederland. Dit geldt in het bijzonder voor minderjarige slachtoffers. Doordat het geweld veelal achter gesloten deuren plaatsvindt, is een belangrijke doelstelling het vergroten van de zichtbaarheid van de problematiek. In 2014 is aan het Actieplan aanpak kindermishandeling 2012–2016 «Kinderen Veilig» uit voering gegeven. Diverse acties zijn gefinancierd, zo ontving het Nederlands Forensisch Instituut een bijdrage om het team forensisch artsen voor kinderen te gaan uitbreiden en om trainingen op te zetten voor regionaal werkende forensisch artsen over kindermishandeling. Ook de Taskforce Kindermishandeling ontving een bijdrage voor haar activiteiten. Zoals in het actieplan is aangekondigd heeft halverwege de looptijd een midterm review plaatsgevonden. Het merendeel van de acties is inmiddels afgerond.

35.3 Tenuitvoerlegging justitiële sancties jeugd

Bijdrage aan agentschappen

DJI-Jeugd

De DJI zorgt namens de Minister voor de tenuitvoerlegging van straffen en vrijheidsbenemende maatregelen, die na een beslissing van een rechter zijn opgelegd. Voor jeugdigen vindt deze tenuitvoerlegging plaats in een justitiële jeugdinrichting (JJI). Jaarlijks krijgt DJI een budget toegewezen vanuit het VenJ en worden afspraken gemaakt over de door DJI te leveren prestaties.

Tabel 35.4 Prestatie-indicator Jeugdsancties

	Realisatie			Prognoses
	2013	2014	2015	2015
Percentage jeugdigen waarvoor binnen 3 weken na instroom JJI eerste perspectiefplan gereed is	62%	80%	67%	85%
Percentage jeugdigen dat bij uitstroom JJI beschikt over dagbesteding	90%	90%	83%	90%
Percentage jeugdigen dat bij uitstroom JJI beschikt over een woonplek	97%	92%	92%	92%

Toelichting

In 2015 is binnen een pilot geëxperimenteerd met een nieuwe werkwijze met betrekking tot de perspectiefplannen. Deze pilot is positief geëvalueerd. In 2016 worden de uitkomsten van de pilot geïmplementeerd binnen de gehele sector. Dat de totaalcijfers over 2015 enigszins achterblijven bij de verwachting, hangt samen met de lopende reorganisatie in het kader van de samenvoeging van de rijksinrichtingen op grond van het Masterplan DJI. De particuliere inrichtingen scoren over het algemeen dicht bij het streefpercentage.

Bijdragen aan ZBO’s/RWT’s

HALT

Halt is als RWT verantwoordelijk voor de uitvoering van de Halt-afdoening (artikel 77e Wetboek van Strafrecht). De Minister financiert de Halt-afdoening. Naast deze repressieve activiteiten voert Halt ook preventieve activiteiten uit. Deze activiteiten worden grotendeels door gemeenten gefinancierd (aangevuld met incidentele bijdragen van provincies of andere fondsen).

Tabel 35.5 Productiegegevens Halt

	2010	2011	2012	2013	2014	Realisatie 2015	Raming 2015
Haltafdoeningen	18.082	17.205	18.820	16.733	16.891	16.508	18.500

Opdrachten

Bestrijding Jeugdcriminaliteit en Jeugdgroepen

De aanpak van jeugdcriminaliteit en jeugdgroepen is door gemeenten, politie en OM met ondersteuning van VenJ ook in 2015 succesvol voortgezet. De aanpak jeugdgroepen is gericht op het stellen van grenzen bij onaanvaardbaar gedrag en het bieden van perspectief aan deze jongeren. De lokale partners worden door VenJ ondersteund door middel van een integrale aanpak: tijdig signaleren, ingrijpen, nazorg en het verbinden van straf, zorg, onderwijs en werk. De werkzame formule van de lokale integrale werkwijze wordt inmiddels op meer thema’s toegepast: kindermishandeling, Licht Verstandelijk Beperkte personen (LVB) en herijking Veiligheidshuizen. De lokale integrale aanpak wordt verder doorontwikkeld en uitgerold.

Projecten Jeugdstraf

De onderuitputting op projecten jeugd straf is met name veroorzaakt doordat het verwachte beroep op frictiekosten in het kader van de Transitie Autoriteit Jeugd (TAJ) zich maar in zeer beperkte mate heeft voorgedaan (ca. € 4 mln. onderuitputting). Daarnaast zijn bij Najaarsnota 2015 verschillende posten op artikel 35.3 de kaders naar beneden bijgesteld en zijn er budgetten overgeboekt naar andere artikelen in het kader van de reorganisatie bij de beleidsdirecties binnen DGSenB zoals bijvoorbeeld Adolescentenstrafrecht en EC Jeugd. Bij bestrijding jeugdcriminaliteit en jeugdgroepen is sprake geweest van overheveling van beleidsgeld naar apparaat conform de «Bloktoets» en goedgekeurd door het Ministerie van Financiën en DFEZ.

Taakstraffen/erkende gedragsinterventies

Gedragsinterventies worden bij jongeren ingezet met het doel recidive in de toekomst te verminderen.

Ontvangsten

Op artikel 35 Jeugd is voor € 17 mln. aan ontvangsten verantwoord. Dit betreffen met name terugbetalingen van LBIO (€ 3,1 mln.), Jeugdzorg Nederland (€ 1,6 mln.), PRIMA gelden (€ 3,5 mln.), DJI (€ 1,9 mln.) en Stichting HALT (€ 1,0 mln.).

Verder is bij de Raad voor de Kinderbescherming voor € 3,2 mln. aan meerontvangsten opgetreden dit met name als gevolg van selectiever werken en mobiliteit (met daaruit voortvloeiende extra ontvangsten IF-contracten/detacheringen).

36. Contraterrorisme en Nationaal Veiligheidsbeleid

Bijdragen aan een veilig en stabiel Nederland door het voorkomen en beperken van maatschappelijke ontwrichting door dreigingen te onderkennen, de weerbaarheid van burgers, bedrijfsleven en overheidsorganen te verhogen en de bescherming van vitale belangen te versterken.

• • De Minister van Veiligheid en Justitie heeft een regisserende rol op het gebied van nationale veiligheid en crisisbeheersing, terrorismebestrijding en cyber security. De taken worden namens de Minister uitgevoerd door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).

• • Daarnaast is bij koninklijk besluit vastgelegd dat de Minister van Veiligheid en Justitie doorzettingsmacht heeft wanneer het gaat om het voorkomen van terroristische misdrijven.

• • De Minister van Veiligheid en Justitie heeft, op basis van onder andere de Politiewet 2012, de verantwoordelijkheid voor de veiligheid van de leden van het Koninklijk Huis en is daarmee verantwoordelijk voor een adequate en proportionele uitvoering van de beveiliging rondom de leden van het Koninklijk Huis en woon- en werkverblijven. Deze beveiliging, afhankelijk van de uitvoeringsafspraken per persoon en object, wordt in personele zin uitgevoerd door de ministers van Veiligheid en Justitie en van Defensie. De Minister voor Wonen en Rijksdienst zorgt voor een adequate uitvoering van fysieke beveiliging van woon- en werkverblijven. Vanwege veiligheidsbelangen zijn gedane uitgaven niet nader toegerekend, omdat daar informatie over de beveiliging aan zou kunnen worden ontleend naar de te beveiligen objecten en personen.

• • De maatschappelijke effecten van het beleid ter bescherming van de nationale veiligheid (o.a. crisis- en cybersecuritybeleid en terrorismebestrijding) laten zich door het grote aantal activiteiten en instrumenten, de afhankelijkheid van derden bij de realisatie van de doelstellingen en met name de onvoorspelbaarheid van gebeurtenissen die de nationale veiligheid bedreigen, niet (altijd) in prestatie-indicatoren of kengetallen uitdrukken. Kwalitatieve indicatoren zijn te vinden in de voortgangsrapportages met betrekking tot contraterrorisme en -extremisme, cyber security en nationale veiligheid die jaarlijks aan de Tweede Kamer worden aangeboden.

Het op dit artikel uitgevoerde beleid en de bijbehorende resultaten waren het afgelopen jaar conform de verwachtingen zoals vermeld in de begroting. Er was geen noodzaak tot afwijkingen van het voorgenomen beleid om door effectieve samenwerking in risico- en crisisbeheersing grootschalige uitval, verstoring of aantasting van de continuïteit van de samenleving te voorkomen of te minimaliseren.

Door aanpassing van de lagere regelgeving behorend bij de Wet veiligheidsregio’s zijn enkele knelpunten van organisatorische aard in de crisisbeheersing en rampenbestrijding opgelost97. Het verder professionaliseren van de bevolkingszorg gebeurt aan de hand van een medio 2015 door het Veiligheidsberaad vastgesteld projectplan. De Nationale Academie Crisisbeheersing heeft in 2015 haar opleidingen, trainingen, oefeningen opengesteld voor medeoverheden en private partijen.

Tabel 36.1 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde begroting	Verschil
		2013	2014	2015	2015
Verplichtingen		284.113	248.370	277.987	248.052	29.935
Programma-uitgaven		210.768	250.529	262.894	248.052	14.842
36.2 Nationale Veiligheid en terrorismebestrijding
	Bijdrage Agentschappen
	Overige bijdragen Agentschappen		0	0	320	– 320
	Bijdrage ZBO/RWT's
	Instituut Fysieke Veiligheid	36.565	30.978	30.635	30.807	– 172
	Bijdrage medeoverheden
	Brede Doeluitkering Rampenbestrijding	128.462	177.293	176.097	175.225	872
	Overig Nationale Veiligheid en terrorismebestrijding	9.529	4.993	9.992	5.140	4.852
	Subsidies
	Nederlands Rode Kruis	1.827	1.690	1.611	1.693	– 82
	Nationaal Veiligheids Instituut	934	1.544	1.340	1.305	35
	Onderwijs Veiligheidsregio's	250	0	0	0	0
	Overig Nationale Veiligheid en terrorismebestrijding	2.905	1.548	10.290	2.057	8.233
	Opdrachten
	Project NL-Alert	3.254	5.963	6.693	5.931	762
	Opdrachten NCSC	4.489	2.551	2.052	3.628	– 1.576
	Overig terrorismebestrijding	2.556	2.289	481	500	– 19
	Overig Nationale Veiligheid	8.774	10.540	9.455	10.294	– 839
36.3 Onderzoeksraad voor Veiligheid
	Bijdrage ZBO/RWT's
	Onderzoeksraad voor Veiligheid	11.223	11.140	14.248	11.152	3.096
Ontvangsten		212	351	2.589	0	2.589

Verplichtingen

Het saldo van aangegane verplichtingen wijkt af van het begrotingstotaal. Ten eerste vanwege betalingen voor extra controlemaatregelen op handbagage op de luchthavens. Daarnaast zijn de verplichtingen verhoogd wegens het onderzoek naar de ramp met de MH17. Ook is in 2015 de bijdrage aan de OvV voor zowel 2015, als 2016 verplicht. Die verhoging is louter boekhoudkundig van aard en heeft geen gevolgen voor de uitgaven gehad.

36.2 Nationale Veiligheid en terrorismebestrijding

Bijdrage ZBO/RWT’s

Instituut Fysieke Veiligheid (IFV)

Het IFV verricht taken op het terrein van brandweer, GHOR, rampenbestrijding en crisisbeheersing. De taken betreffen onder meer het brandweeronderwijs (opleiden, trainen en oefenen), het ontwikkelen van lesstof, de uitvoering en organisatie van examens alsmede de verwerving en het beheer van (rampenbestrijdings-)materieel. Andere taken zijn het verzamelen en beheren van relevante kennis en het doen van onderzoek. Daarnaast maakt ook USAR.NL deel uit van het IFV.

De bijdrage aan het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) bedroeg € 30,6 mln.

Bijdrage aan medeoverheden

Brede Doeluitkering Rampenbestrijding (BDuR)

Van het totaal aan uitgaven voor de brandweer, GHOR, rampenbestrijding en crisisbeheersing op lokaal en regionaal niveau wordt ongeveer 90% bekostigd door de gemeenten uit hun algemene uitkering van het gemeentefonds. Daarnaast ontvangen de veiligheidsregio’s van het Ministerie van VenJ, op grond van het Besluit veiligheidsregio's, een Brede Doeluitkering Rampenbestrijding (BDuR) in de vorm van een lumpsum als financiële tegemoetkoming voor alle taken die in de Wet veiligheidsregio’s zijn opgenomen. De bijdrage ten behoeve van de brandweerzorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing bedroeg € 176,1 mln.

Overige Bijdragen

Naast de reguliere bijdragen zijn bijzondere bijdragen toegekend voor aanvullende veiligheidsmaatregelen in het kader van het stelsel bewaken en beveiligen (€ 1,7 mln.) en bijzondere bijdragen voor het actieprogramma integrale aanpak jihadisme (€ 2,0 mln.).

Subsidies

Nederlands Rode Kruis

Het Nederlandse Rode Kruis start levensreddende activiteiten bij rampen en conflicten door het bieden van onderdak, voedsel, drinkwater en medische voorzieningen. De bijdrage ten behoeve van de rampenbestrijding aan het Nederlands Rode Kruis bedroeg € 1,6 mln.

Nationaal Veiligheidsinstituut

VenJ heeft in 2015 de jaarlijkse subsidie aan het Nationaal Veiligheidsinstituut verstrekt om een landelijk expositiecentrum op het terrein van veiligheid te beheren.

Overige Nationale Veiligheid en terrorismebestrijding

Onder dit instrument vallen de subsidies die worden verstrekt met het doel de aantasting van de nationale veiligheid te voorkomen en crisis beheersing te verbeteren.

Er is meer uitgegeven dan begroot, doordat in 2015 extra beveiligingsmaatregelen zijn getroffen op de luchthavens naar aanleiding van een voorstel van de Europese Commissie. Vanwege de korte termijn beslissing van de Europese Commissie tot afkondiging van de Verordening en het feit dat voor de implementatie van de extra maatregelen een tijdige doorwerking in de havengelden niet mogelijk is gebleken, is op basis van artikel 37ac, tweede lid van de Luchtvaartwet een tijdelijke vergoeding toegekend ter dekking van de kosten in de periode van 1 maart 2015 tot 1 november 2015.

Opdrachten

Project NL-Alert

NL-Alert is het systeem van de overheid om rampen- en crisisinformatie per mobiele telefoon te verzenden naar mensen in de omgeving van een acute ramp of crisis. Om mensen te laten controleren of hun mobiele telefoon is ingesteld voor NL-Alert, zijn in 2015 twee controleberichten uitgezonden. De controleberichten zijn ondersteund met een publiekscampagne. Als stap in de verdere ontwikkeling van NL-Alert, worden de berichten sinds eind 2015 ook op 4G uitgezonden. Dit heeft geresulteerd in een toename van het bereik tot 49% van de bevolking van 12 jaar en ouder (7,1 miljoen mensen).

Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC)

Het NCSC is het centrum in Nederland waar publieke en private partijen, wetenschap en onderzoeksinstellingen operationele informatie en kennis bijeen brengen rondom cyber security. Daarnaast treedt het NCSC op als Computer Emergency Response Team (CERT) namens de Nederlandse overheid en fungeert in deze hoedanigheid als Nationaal Contactpunt voor cyber security. In 2015 heeft het NCSC 675 incidenten afgehandeld en 2.379 adviezen over beveiliging verstrekt. Daarnaast is onder andere in oktober 2015 het (vijfde) Cybersecuritybeeld Nederland (CSBN) gepubliceerd1. Het Cybersecuritybeeld Nederland wordt jaarlijks opgesteld. Doel is het bieden van inzicht in ontwikkelingen, belangen, dreigingen en weerbaarheid op het gebied van cybersecurity.

Van 26 oktober tot 6 november 2015 vond de vierde campagne Alert Online plaats, de landelijke awarenesscampagne waarmee de – inmiddels 151 – deelnemende partners aandacht vragen voor bewust online veilig gedrag. Daarnaast is in 2015 het wetsvoorstel «meldplicht en gegevensverwerking cybersecurity» in consultatie, gebracht en aan de Raad van State aangeboden.

36.3 Onderzoeksraad voor Veiligheid

Bijdragen ZBO’s en RWT’s

Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV)

De OvV verricht op grond van de rijkswet Onderzoeksraad voor veiligheid onafhankelijk onderzoek en stelt op basis daarvan aanbevelingen op voor het structureel vergroten van de veiligheid.

37. Vreemdelingenzaken

Een op maatschappelijk verantwoorde wijze en in overeenstemming met internationale verplichtingen gereglementeerde en beheerste toelating tot, verblijf in en vertrek uit Nederland van vreemdelingen, alsmede verkrijging van het Nederlanderschap of de intrekking daarvan.

De Minister van Veiligheid en Justitie ontwikkelt en geeft uitvoering aan het vreemdelingenbeleid en het beleid op grond van de rijkswet op het Nederlanderschap. Hij heeft daarbij:

• • een financierende rol ten aanzien van de opvang van asielzoekers, de afwikkeling van toelatingsprocedures in Nederland en de terugkeer van vreemdelingen uit Nederland;

• • verantwoordelijkheid voor de uitvoering van de Vreemdelingenwet en de Rijkswet op het Nederlanderschap door het geheel aan overheidsorganisaties dat zich (primair) met het vreemdelingen- en nationaliteitsbeleid bezighoudt;

• • verantwoordelijkheid voor de uitvoeringsorganisaties Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND), Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V), het zelfstandig bestuursorgaan Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) en voor de centra van de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) waar de vreemdelingenbewaring en de grensdetentie ten uitvoer wordt gelegd;

• • een gezagsrelatie met de Koninklijke Marechaussee en de Nationale Politie voor wat betreft het vreemdelingentoezicht.

Implementatie Gemeenschappelijk Europees Asiel Systeem

In 2015 is het wetsvoorstel Wijziging van de Vreemdelingenwet 2000 ter implementatie van de Opvangrichtlijn en de Procedurerichtlijn aan uw Kamer aangeboden. Uw Kamer heeft deze wet op 21 april 2015 aangenomen. De Eerste Kamer heeft het wetsvoorstel op 7 juli 2015 aangenomen en de wet is op 20 juli 2015 in werking getreden. Deze wet heeft de asielprocedure op verschillende onderdelen gewijzigd teneinde deze in overeenstemming te brengen met de genoemde richtlijnen.

Voorts is een wijziging doorgevoerd van het stelsel van de gronden waarop schorsende werking bij beroep in eerste aanleg kan worden onthouden.

Tot slot zijn in de wet nieuwe bepalingen opgenomen met betrekking tot het weigeren en opschorten van toegang, de toepassing van de grensprocedure en inbewaringstelling.

Alternatieven vreemdelingenbewaring

Het wetsvoorstel Wet Terugkeer en Vreemdelingenbewaring is in 2015 aan uw Kamer aangeboden. Dit voorstel zal in 2016 verder worden behandeld. In dit voorstel wordt een eigen bestuursrechtelijk regime voor vreemdelingen in vreemdelingenbewaring of grensdetentie neergelegd. Het wetsvoorstel draagt bij aan de terugkeer van vreemdelingen die niet (langer) in Nederland mogen blijven. Uitgangspunt in het wetsvoorstel is dat de terugkeer van vreemdelingen die niet (langer) in Nederland mogen blijven zelfstandig plaatsvindt al dan niet via alternatieven voor bewaring, zoals een vrijheidsbeperkende maatregel of een meldplicht en dat vreemdelingenbewaring het uiterste middel is om terugkeer te realiseren.

Als gevolg van de verhoogde instroom is de vreemdelingenketen onder druk komen te staan. De druk betrof niet alleen het moeten realiseren van veel opvangplekken, maar de gehele keten. Het totaal aantal mensen in de opvang is in 2015 verdubbeld. Het is in 2015 gelukt om alle asielzoekers onderdak te bieden. Zo zijn er veel nieuwe opvangplekken gerealiseerd om deze druk het hoofd te kunnen bieden en hebben wij ook gebruik moeten maken van crisisnoodopvang door gemeenten. Om de verhoogde instroom verder in goede banen te geleiden hebben de partners binnen de vreemdelingenketen de samenwerking geïntensiveerd. De samenwerking ziet toe op de volledige keten, van eerste opvang tot bijvoorbeeld het verkrijgen van een status of de uitzetting. Hiertoe zijn nieuwe structuren in het leven geroepen, zijn knelpunten geïdentificeerd en weggenomen en zijn best practices ontwikkeld.

Tabel 37.1. Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde begroting	Verschil
		2013	2014	2015	2015
Verplichtingen		173.932	1.142.847	1.922.710	757.030	1.165.680
Programma-uitgaven		751.429	1.136.888	1.763.195	757.030	1.006.165
37.2	Toegang, toelating en opvang vreemdelingen
	Bijdrage Agentschappen
	Immigratie- en Naturalisatiedienst	312.131	323.621	389.717	278.503	111.214
	Bijdrage ZBO/RWT's
	Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA)	388.752	740.909	1.267.861	399.951	867.910
	Nidos-opvang		24.738	43.302	23.273	20.029
	Subsidies
	Vluchtelingenwerk Nederland (VWN) e.a.	5.272	6.260	10.718	5.730	4.988
	Overig toegang, toelating en opvang vreemdelingen	605	458	2.466	1.654	812
	Opdrachten
	Biometrie	1.188	400	0	2.504	– 2.504
	Vernieuwing Grensmanagement	4.041	3.626	0	160	– 160
	Keteninformatisering	13.100	12.009	19.220	14.537	4.683
	Versterking vreemdelingenketen	495	592	7.377	3.038	4.339
37.3	Terugkeer
	Bijdrage Agentschappen
	DJI (DVenO)	7.700	6.910	6.385	8.400	– 2.015
	Subsidies
	REAN-regeling	6.600	8.833	9.089	6.424	2.665
	Opdrachten
	Vreemdelingen vertrek	11.545	8.532	7.060	12.856	– 5.796
Ontvangsten		27.466	1.369	70.537	0	70.537

Asielreserve

Voor het opvangen van hoeveelheidsfluctuaties in de Vreemdelingenketen houdt het Ministerie van Veiligheid en Justitie een begrotingsreserve aan bij het Ministerie van Financiën. De omvang van de reserve bedraagt momenteel € 804,1 mln. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de mutaties van de asielreserve.

Tabel 37.2 Asielreserve (bedragen x € 1.000)

Stand 1-1-2015	€ 284.400
Toevoeging	€ 575.000
wv IND	€ 20.500
wv Nidos	€ 8.900
wv COA	€ 545.600
Onttrekking	– € 55.300
wv IND	– € 49.500
wv Nidos	– € 5.800
Stand 31-12-2015	€ 804.100

Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belangrijkste kengetallen voor de vreemdelingenketen.

Tabel 37.3 Kengetallen vreemdelingenketen

Vreemdelingenketen (aantallen)1	Realisatie					Prognose
	2011	2012	2013	2014	2015	2015
Asielinstroom2	14.630	13.360	17 190	29.890	58.800	21.000
Overige instroom3	10.330	9.150	13 260	18.050	23.200	11.850
Opvang COA
Instroom in de opvang4	13.760	13.300	16.470	29.820	60.430	21.000
Uitstroom uit de opvang	18.640	14.800	15.490	20.280	36.930	20.000
Gemiddelde bezetting in de opvang	18.720	14.400	14.700	19.590	30.280	25.200
Toegang en Toelating IND
Machtiging tot voorlopig verblijf (MVV)	49.720	46.600	6.580	14.040	24.100	6.000
Verblijfsvergunning regulier (VVR)	58.930	58.520	25.530	22.260	31.340	27.200
Toelating en verblijf (TEV)	–	–	39.820	35.840	41.870	39.000
Visa	2.420	1.480	1.760	1.190	1.010	2.500
Aantal naturalisatie verzoeken	26.300	28.890	24.230	24.820	25.450	17.400
Streefwaarden Terugkeer DT&V
Zelfstandig vertrek (%)	20%	20%	23%	26%	28%	20%
Gedwongen vertrek (%)	32%	29%	31%	28%	27%	30%
Zelfstandig vertrek zonder toezicht (%)	48%	50%	46%	47%	45%	50%

Toelichting

Het totaal aantal geregistreerde asielaanvragen is aanzienlijk hoger uitgevallen dan bij het opstellen van de begroting was geraamd. De Tweede Kamer is over de financiële consequenties hiervan in het kader van de Najaarsnota/Tweede Suppletoire begroting reeds geïnformeerd. De sterkste toename deed zich voor in de tweede helft van het jaar. De hoge instroom is ook de verklaring voor de hoger dan geraamde instroom en bezetting in de opvang. Door de hoge asielinstroom is de vreemdelingen-keten onder grote druk komen te staan, zowel wat betreft het realiseren van voldoende opvangcapaciteit als wat betreft de uitbreiding van de personele capaciteit om de vele aanvragen tijdig te kunnen registreren en afhandelen. Onder meer door dat gemeenten crisisnoodopvang beschikbaar stelden, kon aan alle asielzoekers in Nederland een bed geboden worden.

Bij regulier wijkt vooral de realisatie van MVV Nareis af van hetgeen was geraamd. Ook dit heeft te maken met de hoge asielinstroom. Nadat een asielverzoek is ingewilligd, bestaat onder voorwaarden de mogelijkheid voor gezinshereniging, waarvoor eerst een MVV nareisverzoek moet worden ingediend. De toename van het aantal MVV-verzoeken komt door de hogere asielinstroom in de tweede helft van 2014 en in 2015.

37.2 Toegang, toelating en opvang vreemdelingen

Bijdrage aan agentschappen

Immigratie- en Naturalisatiedienst

De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) is verantwoordelijk voor de uitvoering van het vreemdelingenbeleid en het beleid ten aanzien van de Rijkswet op het Nederlanderschap. Dat houdt in dat de IND alle aanvragen beoordeelt van vreemdelingen die in Nederland willen verblijven of Nederlander willen worden. Het kan gaan om vluchtelingen die niet veilig zijn in eigen land, maar ook om mensen die in Nederland willen werken en wonen of zich willen laten naturaliseren tot Nederlander.

Tabel 37.4 Bekostiging IND (x € 1.000)

	Realisatie	Begroting	Verschil
Productgroep	2015	2015
Lumpsum	157.033 (45%)	139.598 (50%)	17.435
Asiel	115.199 (33%)	88.533 (32%)	26.666
Regulier	108.577(31%)	84.239 (30%)	24.338
Naturalisatie	8.600 (2%)	9.990 (4%)	– 1.390
Ketenondersteuning	3.265 (1%)	2.763 (1%)	502
Leges	– 48.696 (14%)	– 46.903 (17%)	– 1.793
Overige omzet	8.258 (2%)		8.258
	352.235 (100%)	278.219 (100%)	68.042

De gestegen uitgaven aan de IND hangen voor een belangrijk deel samen met de hoger dan geraamde asielinstroom. De IND wordt hiervoor grotendeels op PxQ-basis (prijs maal aantal asielbeslissingen) gefinancierd door VenJ, maar het had ook gevolgen voor de hoogte van de lumpsumkosten (huisvesting, staven, ICT en materieel). Vanwege de hoge asielinstroom is bijvoorbeeld een extra aanmeldcentrum geopend en is extra personeel aangetrokken.

Verder zijn in 2015 de kostprijzen (de prijs die het departement aan de IND betaalt voor haar producten) herijkt. Na deze herijking wordt een iets groter deel van de lumpsumkosten nu toegerekend aan de producten, waardoor de lumpsumkosten relatief gezien zijn gedaald ten opzichte van de directe kosten. Bij Voor- en Najaarsnota is het budget voor de IND verhoogd.

Het verschil ad € 111.214 (tabel 37.1) in 2015 komt uit de 1^e en 2^e suppletoire begroting. De gestegen uitgaven aan de IND hangen voor een belangrijk deel samen met de hoger dan geraamde asielinstroom. Daarnaast is bij Najaarsnota 2015 de begrotingsstaat 2015 opgehoogd met € 26,5 mln. Dit betreft de onderuitputting op verschillende begrotingen die wordt ingezet als dekking voor de IND problematiek in 2016. Deze middelen zullen niet tot besteding komen in 2015 en worden d.m.v. de asielreserve doorgeschoven naar 2016.

Tabel 37.5 Kengetallen IND doorlooptijden:

Vreemdelingenzaken waarop binnen de wettelijke termijn is besloten.
	Realisatie					Streefwaarde
	2011	2012	2013	2014	2015	2015
Asiel	88%	88%	85%	93%	96%	89%
Regulier	87%	89%	87%	91%	91%	95%
Naturalisatie	87%	91%	70%	86%	96%	95%

De doorlooptijden van asiel en naturalisatie liggen binnen de streefwaarden en zijn bovendien verbeterd ten opzichte van het voorgaande jaar. De doorlooptijd van reguliere producten ligt iets beneden de streefwaarde. Dit heeft ermee te maken dat vanwege de hoge asielinstroom medewerkers in het reguliere proces zijn ingezet op asiel.

Bijdragen aan ZBO’s en RWT’s

Centraal Orgaan opvang asielzoekers

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) draagt zorg voor de opvang van vreemdelingen in Nederland. Het COA biedt vreemdelingen huisvestingen begeleiding. Het opvangbeleid is gericht op opvang van asielzoekers gedurende de asielprocedure.

Na een afwijzing van een asielverzoek moet de vreemdeling verplicht het land uit, al dan niet met ondersteuning van Dienst Terugkeer en Vertrek (DT&V) en/of de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) danwel zelfstandig terug te keren. Na afloop van de vertrektermijn wordt de opvang in beginsel beëindigd, waarna mogelijk nog plaatsing in een locatie voor vrijheidsbeperking of in een gezinslocatie aan de orde kan zijn om verder aan het vertrek te werken. In het geval van vergunningverlening is snelle doorstroming naar gemeentelijke huisvesting van belang om op die wijze integratie en participatie te bevorderen.

Het COA wordt op PxQ-basis (prijs maal de gemiddelde bezetting) gefinancierd. De verhoging van de bijdrage aan het COA houdt direct verband met de fors hoger dan geraamde asielinstroom in 2015. Hierdoor waren zowel de gerealiseerde bezetting als de gemiddelde kostprijs hoger dan begroot. De hogere gemiddelde kostprijs was het gevolg van het feit dat de kostprijzen voor de opvangmodaliteiten voor asielzoekers die zich in toelatingsprocedure bevinden, duurder zijn dan de overige opvangvormen. De kostprijs bestaat uit kosten huisvesting, gezondheidszorg, begeleiding, voor levensonderhoud en overhead. Onderstaand is de kostenverhouding tussen deze verschillende productgroepen zichtbaar gemaakt.

Tabel 37. 6 Bekostiging COA

	Aandeel
Productgroep	Realisatie	Begroting
Huisvesting	32%	32%
Gezondheidszorg	28%	28%
Begeleiding	20%	20%
Levensonderhoud	20%	20%
Totaal	100%	100%

De eerstejaarsopvang van asielzoekers uit zogeheten DAC-landen wordt bekostigd vanuit de ODA-middelen. Dit betreft een groot deel van de kosten van het COA, in 2015 ging het om € 1.219 mln. Vanuit het budget voor opvang is € 545,6 mln. in de asielreserve gestort ten behoeve van de opvang in 2016. In de HGIS-nota van de Minister van Buitenlandse Zaken wordt verder op deze ODA-toerekening ingegaan.

Tabel 37.7 Prestatie-indicator Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (gemiddelde verblijfsduur in maanden)

	Realisatie				Prognose
	2012	2013	2014	2015	2015
Gemiddelde opvangduur vergunninghouders na vergunningverlening	5	3,7	4,7	4,6	3,5
Gemiddelde verblijfsduur opvang op basis van uitstroom	14	13	9,8	8,1	12

De gemiddelde opvangduur van vergunninghouders na vergunningverlening is iets gedaald ten opzichte van 2014. Het ligt nog steeds boven de streefwaarde van 3,5 maanden. In 2015 is het aantal ingewilligde asielaanvragen sterk gestegen. Hierdoor is de wachttijd voor huisvesting in een gemeente in de 2e helft van 2015 gestegen. Er zijn maatregelen genomen om de uitplaatsing van vergunninghouders te versnellen onder andere door het afsluiten van een bestuursakkoord met de VNG.

Het verschil ad € 867.910 (x 1.000.) (tabel 37.1) in 2015 komt uit de 1^e en 2^e suppletoire begroting. Dit is het gevolg van de hoge asielinstroom en de stijgende bezetting van de gemiddelde opvangduur bij het COA.

Subsidies

Vereniging Vluchtelingenwerk Nederland

Vereniging Vluchtelingenwerk Nederland (VWN) zet zich op basis van Universele verklaring voor de Rechten van de Mens in voor de bescherming en het behartigen van de belangen van vluchtelingen en asielzoekers. Daarnaast ondersteunt VWN direct of indirect vluchtelingen en asielzoekers bij het opbouwen van een nieuw bestaan in Nederland. Activiteiten van VWN betreffen met name de voorlichting aan vluchtelingen over procedures.

Het verschil ad € 4.988 (tabel 37.1) (x 1.000.) in 2015 komt uit de 1^e en 2^e suppletoire begroting. Er is meer subsidie verstrekt dan was begroot. Dit heeft te maken met de hoge asielinstroom en de uitbreiding van het aantal opvang- en noodopvanglocaties.

Stichting Nidos

Het Ministerie van Veiligheid en Justitie verstrekt een bijdrage aan Stichting Nidos. Deze stichting is belast met de voogdij over alleenstaande minderjarige vreemdelingen en met het uitvoeren van de kinderbeschermingsmaatregel ondertoezichtstelling wanneer het om kinderen uit vluchtelingengezinnen gaat.

De subsidie aan Nidos bestaat uit verzorgingskosten en uit begeleidingskosten. Deze subsidie wordt op basis van jaarplannen verstrekt en is voor wat betreft de begeleidingskosten direct gerelateerd aan het aantal pupillen onder Nidos begeleiding. Daarnaast is de jaarlijkse instroom van AMV’s van invloed op het aantal pupillen onder Nidos begeleiding.

Tabel 37. 8 Productiegegevens Nidos

	Realisatie	Realisatie	Begroot
	2014	2015	2015
Instroom AMV’s	1.490	4.505	1.590
Aantal pupillen onder Nidos-begeleiding	2.960	6.335	3.230

Het verschil ad € 20.029 (x1.000) uit de tabel 37.1 budgettaire gevolgen van beleid komt uit de 1^e en 2^e suppletoire begroting. De gestegen uitgaven aan de Nidos hangen voor een belangrijk deel samen met de hoger dan geraamde instroom van alleenstaande minderjarige vreemdelingen.

Opdrachten

Keteninformatisering en biometrie

De budgetten voor Keteninformatisering en biometrie zijn gebruikt voor opdrachten aan de verschillende ontwikkelprogramma’s en het structurele beheer van de hierbij opgeleverde voorzieningen.

Het programma Keteninformatisering heeft belangrijke stappen gezet in het efficiënter, effectiever en flexibeler maken van de gezamenlijke uitvoering van het vreemdelingenbeleid. De vervanging van papieren uitwisseling naar digitale uitwisseling is in 2015 voortgezet. De gegevensuitwisseling tussen de IND en DT&V vindt sinds Q3 2015 volledig digitaal plaats.

Verder zijn de bestaande voorzieningen voor digitale uitwisseling verder uitgebouwd, waardoor binnen de Vreemdelingenketen digitaal beschikbare informatie eenvoudiger kan worden ontsloten voor de medewerkers van de uitvoeringsorganisaties. Voor het bieden van inzicht in het gezamenlijk functioneren van de Vreemdelingenketen wordt vanaf 2015 gebruik gemaakt van het in 2014 opgeleverde systeem voor Ketenmanagementinformatie. In 2015 zijn op basis van dit systeem naast de al bestaande rapportages nieuwe, meer geïntegreerde ketenrapportages opgesteld die nauw aansluiten bij het Ketenplan.

De voornaamste mutaties ad. € 2.019 (Biometrie, Vernieuwing Grensmanagement en Keteninformatisering) uit de tabel 37.1 budgettaire gevolgen van beleid wordt o.a. veroorzaakt door het samenvoegen van budgetcodes en een kasschuif van Biometrie naar Keteninformatisering.

Versterking Vreemdelingenketen

In 2015 zijn vanuit dit budget diverse kleinere opdrachten gefinancierd met als doel verbeteringen in de vreemdelingenketen te bereiken. Het betreft hier vooral jaarlijkse bijdrages of subsidies aan organisaties en instellingen die zich inzetten voor de belangen van de vreemdeling of de versterking van de vreemdelingenketen.

De voornaamste mutaties uit tabel 37.1 komen uit de1e en 2e suppletoire begroting. Ten tijde van de 2e suppletoire begroting 2015 is € 13,3 mln. door het Kabinet beschikbaar gesteld voor de voorziening op bed, bad en brood voor uitgeprocedeerde asielzoekers. Via een decentralisatie uitkering is een bedrag van € 10,3 mln. uitgekeerd aan de gemeenten.

Het resterende bedrag heeft niet in 2015 tot uitgaven geleid en wordt toegevoegd aan de Asielreserve, conform de afspraken.

37.3 Terugkeer

Bijdrage aan agentschappen

DJI/Dienst Vervoer en Ondersteuning

De DT&V schakelt de Dienst Vervoer en Ondersteuning (DV&O) in voor het vervoer van vreemdelingen.

Subsidies

REAN-regeling

De DT&V en de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) werken met elkaar samen op het gebied van zelfstandige terugkeer.

Opdrachten

Terugkeer vreemdelingen

De DT&V bevordert het daadwerkelijke vertrek van vreemdelingen door de regie over het vertrekproces van individuele vreemdelingen te voeren. Dat gebeurt onder meer door het voeren van gesprekken met vreemdelingen, het faciliteren van het verkrijgen van reisdocumenten, het geven van voorlichting en het voorbereiden van het daadwerkelijke vertrek. Daarnaast bevordert de DT&V de samenwerking op het terrein van terugkeer met landen van herkomst en landen van de Europese Unie.

Ook in 2015 heeft de prioriteit in eerste instantie gelegen bij zelfstandig of vrijwillig vertrek en hebben vreemdelingen van de overheid praktische en financiële ondersteuning voor terugkeer ontvangen. Door de IOM, gemeenten, onderwijsinstellingen en maatschappelijke organisaties zijn met nationale en Europese middelen verschillende projecten uitgevoerd waarin aan vreemdelingen «in natura» ondersteuning is geboden, zoals het bieden van een (vak)opleiding en het opstellen van een businessplan. Indien vreemdelingen desondanks niet vrijwillig vertrekken, wordt ingezet op gedwongen vertrek, waarbij medewerking van landen van herkomst essentieel is. Kabinetsbreed is ingezet op het verkrijgen van deze medewerking van herkomstlanden.

De onderuitputting op programmagelden bij de DT&V van € 5,796 mln. (tabel 37.1) wordt veroorzaakt doordat enerzijds het aantal vreemdelingen dat vertrekt achterblijft en anderzijds het aantal reisbewegingen voor rekening van de DT&V (dienstverlening door de Dienst vervoer en ondersteuning) minder is. Het effect van de hoge instroom in de Vreemdelingenketen heeft zich in 2015 (nog) nog niet merkbaar voorgedaan bij de DT&V die zich achteraan in de keten bevindt.

5. NIET-BELEIDSARTIKELEN

91. Apparaat kerndepartement

Tabel 91.1 Budgettaire gevolgen van beleid (bedragen x € 1.000)

	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Vastgestelde begroting	Verschil
	2013	2014	2015	2015
Verplichtingen	522.949	470.159	440.667	387.481	53.186
91.1 Apparaatsuitgaven kerndepartement
Personeel	249.780	261.951	268.198	236.640	31.558
waarvan eigen personeel	213.215	223.912	233.150	199.151	33.999
waarvan externe inhuur	35.407	35.968	33.490	35.031	– 1.541
waarvan overige personele uitgaven	1.158	2.071	1.558	2.458	– 900
Materieel	220.965	203.630	183.249	166.398	16.851
waarvan ICT	23.968	15.926	21.803	10.364	11.439
waarvan SSO's	159.040	153.408	133.064	107.944	25.120
waarvan overige materiele uitgaven	37.957	34.296	28.382	48.090	– 19.708
Ontvangsten	17.223	23.765	77.180	706	76.474

Toelichting uitgaven en verplichtingen

Ten opzichte van de begroting is in 2015 € 48,4 mln. meer uitgegeven. Het budgettaire kader van artikel 91 «Apparaat kerndepartement» is bij eerste en tweede suppletoire begrotingswet 2015 verhoogd met € 52 mln.

Eigen personeel

De belangrijkste oorzaken van de hogere uitgaven aan personeel zijn:

• • JustID (Justitiële Informatiedienst) heeft opdrachten uitgevoerd voor derden. De kosten en opbrengsten van deze opdrachten waren niet begroot en zijn in 2015 aan het budgettair kader toegevoegd (€ 16,2 mln.).

• • De overige € 17,7 mln. bestaat uit vele kleinere mutaties die kleiner zijn dan € 5mln.

ICT

Het saldo wordt verklaard door diverse mutaties (kleiner dan € 5 mln.) zoals extra kosten die gemaakt zijn bij het invoeren van digitaal werken bij Dienst terugkeer & Vertrek, een hogere betaling voor Microsoft licenties, het I-plan en opdrachten uitgevoerd door JustID.

Shared Service Organisaties (SSO’s)

De kosten voor gebruikersvergoedingen (huisvesting) en generieke dienstverlening (Facilitair en ICT) zijn hoger uitgevallen dan geraamd (ruim € 15,8 mln.). Ook extra eisen aan beveiliging speelt daarbij een rol. Daarnaast is sprake van een tendens dat uitbestedingen vaker via een SSO worden gedaan. Verder zijn er een groot aantal mutaties geboekt die kleiner zijn dan € 5mln., waaronder een budgetverhoging in verband met centralisatie van betalingen aan EC&OP (Expertisecentrum organisatie en personeel voor rijksoverheid).

Overige materiële uitgaven

De budgetverlaging bestaat uit vele mutaties kleiner dan € 5 mln.

Ontvangsten

In 2015 is € 76,5 mln. meer aan ontvangsten geboekt dan oorspronkelijk begroot. Het budgettaire kader van artikel 91 «Apparaat kerndepartement» is bij eerste en tweede suppletoire begrotingswet 2015 verhoogd met € 76,3 mln.

De belangrijkste oorzaken zijn:

• • Ontvangsten JustID voor uitgevoerde opdrachten voor derden. De vergoedingen voor deze opdrachten worden door middel van een desaldering toegevoegd aan het budgettaire kader. Tegenover de (extra) ontvangsten staan ook (extra) uitgaven van € 16,2 mln. De vergoedingen hiervoor zijn bij de tweede suppletoire begroting door middel van een desaldering aan het budgettaire kader toegevoegd

• • Tariefsverlaging Rijksvastgoedbedrijf (RVB)

• • Er is gebleken dat er ruimte is binnen de tarieven die de RVB in rekening brengt. Naar aanleiding hiervan zijn de huren geanalyseerd. Het resultaat is dat de tarieven structureel verlaagd worden, ook onder andere vanwege het verlengen van de afschrijvingstermijnen en de lagere rente. In 2015 hebben departementen in plaats van een huurverlaging een teruggave vanuit de RVB ontvangen. Voor VenJ betreft het € 52,3 mln. aan extra ontvangsten die bij de eerste suppletoire begroting 2015 zijn verwerkt.

• • De overige € 8 mln. bestaat uit diverse mutaties kleiner dan € 5 mln.

Totaaloverzicht apparaatsuitgaven/kosten inclusief agentschappen en ZBO’s en RWT’s

Tabel 91.2 Totaaloverzicht apparaatsuitgaven en -kosten inclusief agentschappen en ZBO’s/RWT’s (x € 1.000)

	Realisatie	Realisatie	Realisatie	begroting	Verschil
(x EUR 1.000)	20131	20141	20151 2	2015
Kerndepartement	470.745	465.581	451.447	403.038	48.409
Grote uitvoeringsorganisaties
Openbaar Ministerie	578.035	482.476	484.210	454.807	29.403
Raad voor de rechtspraak	973.412	864.050	881.167	899.831	– 18.664
Raad voor de Kinderbescherming	179.073	169.180	178.753	166.921	11.832
Hoge Raad	25.447	24.939	27.275	24.968	2.307
Agentschappen
Dienst Justitiële Inrichtingen	1.149.013	1.113.585	1.090.085	1.125.075	– 34.990
Immigratie en Naturalisatiedienst	307.434	309.437	332.534	265.870	66.664
Centraal Justitieel Incasso Bureau	90.490	97.620	105.466	100.043	5.423
Nederlands Forensisch Instituut	71.656	46.544	50.358	44.353	6.005
Dienst Justis	32.151	36.435	34.727	29.544	5.183
Totaal apparaatskosten ZBO's en RWT's
Nationale Politie	4.976.547	4.971.272	n.n.b.	4.877.789	– 93.483
Politieacademie (PA)	132.323	124.524	n.n.b.	112.012	– 12.512
Raad voor rechtsbijstand (RvR)	54.089	52.270	47.251	51.809	4.558
Bureau Financieel Toezicht (Bft)	6.250	6.250	6.316	2.408	– 3.908
Autoriteit persoonsgegevens (AP)	7.827	8.211	8.358	8.191	– 167
College voor de Rechten van de Mens (CRM)	6.113	5.835	6.247	6.016	– 231
College van toezicht collectieve beheersorganisaties auteurs- en naburige rechten	549	685	n.n.b.	686	1
College gerechtelijk deskundigen (NRGD)	1.701	1.532	1.765	1.723	– 42
Raad voor de rechtshandhaving	363	363	377	350	– 27
Reclasseringsorganisaties (cluster):
– Stichting Reclassering Nederland (SRN)	135.235	139.350	n.n.b.	125.362	– 13.988
– Leger des Heils, Jeugdbescherming en Reclassering	20.836	21.039	n.n.b.	21.025	– 14
– Regionale instellingen voor verslavingszorg met een reclasseringserkenning (cluster)	71.631	65.515	n.n.b.	62.885	– 2.630
Commissie Schadefonds Geweldsmisdrijven (SGM)	18.536	6.332	n.n.b.	5.321	– 1.011
Slachtofferhulp Nederland (SHN)	25.293	27.634	n.n.b.	34.043	6.409
Particuliere forensisch psychiatrische centra (cluster)	209.917	0	0	0	0
Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen (LBIO)	4.066	4.732	n.n.b.	2.772	– 1.960
Stichting HALT	13.542	11.954	n.n.b.	11.723	– 231
Particuliere Jeugdinrichtingen (cluster)	78.051	66.353	63.392	71.532	8.140
Instituut Fysieke Veiligheid (IFV)	36.565	30.978	30.635	30.807	172
Onderzoeksraad voor veiligheid (OVV)	11.223	11.140	14.248	11.152	– 3.096
Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA)	92.171	118.535	n.n.b.	178.000	59.465
Stichting Nidos	25.501	24.738	n.n.b.	23.273	– 1.465
Gerechtsdeurwaarders (cluster)	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Notarissen (cluster)	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Stichting Donorgegevens Kunstmatige Bevruchting (SDKB)	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Kansspelautoriteit (Ksa)	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.
Het Keurmerkinstituut BV	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.	n.v.t.

Extracomptabele tabel invulling taakstelling Regeerakkoord Rutte/Asscher

De Rijksdienst is vanaf 2016 een efficiencytaakstelling opgelegd die oploopt tot in totaal € 1,1 mld. Het aandeel van VenJ in deze taakstelling bedraagt circa € 341 mln. structureel vanaf 2018. Het betreft een taakstelling van 8,9% op de apparaatsuitgaven. De apparaatsuitgaven op het terrein van immigratie en asiel zijn voor 13,3% aangeslagen. De Nationale Politie heeft geen efficiencytaakstelling. De Politieacademie maakt wel onderdeel uit van de grondslag zoals gehanteerd voor het Regeerakkoord.

In onderstaande tabel is het VenJ-aandeel in de efficiencytaakstelling en de doorverdeling daarvan naar de grootste VenJ-onderdelen weergegeven.

Tabel 91.3 Departementale taakstelling cf. Regeerakkoord Rutte/Asscher (x € 1.000)

		2016	2017	2018	Structureel
Departementale taakstelling (totaal)		– 124.206	– 277.459	– 340.563	– 340.563
Kerndepartement		– 13.096	– 24.699	– 32.797	– 32.797
Grote uitvoeringsorganisaties		– 57.967	– 129.880	– 158.364	– 158.364
	OM	– 19.539	– 42.268	– 51.538	– 51.538
	Raad voor de Kinderbescherming	– 5.268	– 12.012	– 14.646	– 14.646
	Rechtspraak (inclusief Hoge Raad)	– 33.160	– 75.600	– 92.180	– 92.180
Agentschappen		– 45.074	– 104.605	– 127.093	– 127.093
	DJI	– 32.000	– 74.000	– 90.000	– 90.000
	IND	– 10.063	– 23.742	– 28.724	– 28.724
	NFI	– 2.044	– 4.660	– 5.682	– 5.682
	Dienst Justis	– 405	– 924	– 1.127	– 1.127
	CJIB	– 562	– 1.279	– 1.560	– 1.560
ZBO’s		– 8.069	– 18.275	– 22.309	– 22.309
	COA	– 2.600	– 5.800	– 7.100	– 7.100
	AP	– 234	– 534	– 651	– 651
	Bureau Financieel Toezicht	– 78	– 177	– 216	– 216
	College voor de rechten van de mens	– 208	– 474	– 578	– 578
	Politieacademie	– 3.440	– 7.848	– 9.568	– 9.568
	IFV	– 808	– 1.843	– 2.247	– 2.247
	Raad voor Rechtsbijstand	– 701	– 1.599	– 1.949	– 1.949

In bovenstaande tabel is de verdeling van de efficiencytaakstelling uit het Regeerakkoord opgenomen over de dienstonderdelen van VenJ conform het oorspronkelijke ritme. Deze taakstelling is als volgt verdeeld en ingevuld:

• • € 90 mln. slaat neer bij DJI. De invulling van deze taakstelling maakt onderdeel uit van het masterplan DJI108.

• • € 92,2 mln. slaat neer bij de Rechtspraak. De invulling van de taakstelling maakt onderdeel uit van de prijsafspraken die met de rechtspraak gemaakt zijn. Ter invulling van de taakstelling is het zogenoemde KEI-programma opgestart door VenJ en de Rechtspraak. Hierover is de Tweede Kamer geïnformeerd109.

• • € 51,5 mln. is het aandeel van het OM. Het Openbaar Ministerie is geïnformeerd over de budgettaire omvang van deze taakstelling en neemt passende maatregen in de bedrijfsvoering om deze taakstelling in te vullen110.

• • Het aandeel van taakstelling voor de uitvoeringsorganisaties in de vreemdelingenketen is € 42 mln. (IND € 29 mln., COA € 7 mln. en DT&V € 6 mln.). Deze efficiencytaakstelling wordt ingevuld door intensievere samenwerking tussen de drie organisaties. Hierover is er een brief naar de Tweede Kamer gestuurd als reactie op motie Van Hijum111.

• • De taakstelling slaat voor € 32,8 mln. neer op het bestuursdepartement. € 6 mln. betreft het aandeel voor DT&V. Zoals hierboven aangegeven, wordt dit ingevuld met intensievere samenwerking tussen deze dienst en de overige organisaties in de vreemdelingenketen. Het overige deel binnen het bestuursdepartement is toebedeeld aan de personele en materiële budgetten van het bestuursdepartement. Door ontdubbeling, versobering en centralisering van bedrijfsvoeringstaken zal deze taakstelling worden ingevuld. Te denken valt aan maatregelen als het samenvoegen van secretariaten, het heroverwegen van vacatures, bundelen van expertisetaken, versobering van dienstvervoer en beperken van externe inhuur.

• • Naast de taakstelling van 14,7 mln. bij de raad voor de kinderbescherming, slaat het resterende deel van de taakstelling neer voor € 8,4 mln. bij diverse kleinere taakorganisaties van VenJ (zoals het NFI en het CJIB) en voor € 15,2 mln. bij de overige ZBO’s.

92. Nominaal en onvoorzien

Tabel 92.1 Budgettaire gevolgen van beleid x € 1.000

		Realisatie	Realisatie	Realisatie	Oorspronkelijk vastgestelde begroting	Verschil
		2013	2014	2015	2015
Verplichtingen		0	0	0	2.218	– 2.218
92.1 Nominaal en Onvoorzien
Nominaal en onvoorzien		0	0	0	2.218	– 2.218
Ontvangsten		0	0	0	0	0

Toelichting

De grondslag voor het in de begroting opnemen van het niet-beleidsartikel «Nominaal en onvoorzien» staat in artikel 6, lid 1c van de Comptabiliteitswet 2001 (CW). Niet-beleidsartikel 92 wordt bij het Ministerie van Veiligheid en Justitie niet gebruikt voor het aanhouden van middelen ter dekking van onvoorziene uitgaven. Dit niet-beleidsartikel wordt uitsluitend gebruikt voor het tijdelijk «parkeren» van nog te verdelen loon- en prijsbijstellingen, andere nog te verdelen middelen en nog te verdelen taakstellingen.

93. Geheim

Tabel 93.1 Budgettaire gevolgen van beleid x € 1.000

	Realisatie	Realisatie	Realisatie	Oorspronkelijk vastgestelde begroting	Verschil
	2013	2014	2015	2015
Verplichtingen	3.317	3.171	2.285	3.058	– 773
93.1 Geheime uitgaven
Geheime uitgaven	3.317	3.173	2.285	3.058	– 773
Ontvangsten	17	74	413	0	413

Toelichting

De grondslag voor het in de begroting opnemen van geheime uitgaven staat in artikel 6, lid 1b van de Comptabiliteitswet 2001 (CW).

6. BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

Inleiding

In het begrotingsjaar 2015 is verder gewerkt aan de verbetering van de bedrijfsvoering van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Op basis van interne periodieke informatie over de bedrijfsvoeringsprocessen en de risico’s die daarbij aan het licht komen, wordt op een gestructureerde wijze bewaakt of het ministerie zijn doelstellingen op doelmatige en rechtmatige wijze realiseert. Deze bedrijfsvoeringparagraaf gaat in op de bedrijfsvoeringvraagstukken die zich gedurende het begrotingsjaar hebben voorgedaan en waarvan informatieverstrekking voor het inzicht en de oordeelsvorming door de Staten Generaal van belang is.

Mede op basis van risicoanalyses op onder andere de door de Algemene Rekenkamer geconstateerde onvolkomenheden is een systematische afweging gemaakt inzake de in te zetten instrumenten van sturing en beheersing van de bedrijfsvoering. Dit omvat mede het vaststellen van de van toepassing zijnde wet- en regelgeving en de uitgangspunten voor opname van de relevante aandachtspunten in deze bedrijfsvoeringsparagraaf.

De Algemene Rekenkamer heeft in haar rapport bij het jaarverslag 2014 van VenJ zes onvolkomenheden geconstateerd. De voortgang in de aanpak van deze onvolkomenheden in 2015 komen afzonderlijk in deze bedrijfsvoeringsparagraaf aan de orde. De bevindingen van de Algemene Rekenkamer (AR) over 2014, samen met de bevindingen van de Auditdienst Rijk (ADR) over 2015, hebben duidelijk gemaakt dat diverse onderdelen van de bedrijfsvoering verdere verbetering behoeven. Ten aanzien van financieel beheer en meer specifiek de controlfunctie is in 2015 vastgesteld dat de financiële beheersing binnen Veiligheid en Justitie in organisatorische zin beter kan worden geborgd. Als onderdeel van het meerjarig veranderprogramma «VenJ verandert» zal de financiële functie worden versterkt en de eindverantwoordelijkheid voor de (financieel) beheersmatige sturing worden herzien. Dit zal het ministerie in staat stellen om te komen tot een meer solide VenJ-begroting die tijdig en adequaat kan omgaan met veranderende omstandigheden.

Ondanks alle inspanningen die in de VenJ-organisatie in 2015 zijn verricht, kan worden geconstateerd dat verdere verbetering in de bedrijfsvoering noodzakelijk is. Zoals de ADR in het samenvattend auditrapport VenJ 2015 meldt, is het instrumentarium voor een goede bedrijfsvoering grotendeels op orde en komt het nu aan op implementatie. Dit betekent een grotere aandacht voor de naleving vanuit de lijnorganisatie op de benodigde verbetering. Ook hier ligt een directe relatie met het traject VenJ verandert waar het gaat om actief communiceren, betere interne coördinatie en het op orde brengen van de begroting(suitvoering).

1. Rechtmatigheid (en getrouwheid)

• Tolerantiegrenzen

In 2015 zijn de volgende tolerantiegrenzen overschreden:

• • Artikel 35 (Jeugd): € 21.000,– aan getrouwheidsonzekerheden en € 17.409.000,– aan rechtmatigheidsonzekerheden (i.c. objectieve leverancierskeuze; bij het onderdeel «financieel en materieel beheer» is dit bij «inkoop» nader toegelicht). In totaal € 17.430.000,– aan onzekerheden. Daarmee is de tolerantiegrens van € 15.000.000,– met € 2.430.000,– (16,2%) overschreden.

• • Artikel 91 (Apparaatskosten): € 8.000,– aan getrouwheidsonzekerheden en € 15.975.000,– aan rechtmatigheidsonzekerheden (waarvan € 14.213.000,– objectieve leverancierskeuze; bij het onderdeel «financieel en materieel beheer» is dit bij «inkoop» nader toegelicht). Het totaal aan onzekerheden bedraagt € 15.983.000,–. Daarmee is de tolerantiegrens van € 15.859.000,– met € 124.000,– (0,78%) overschreden.

• • Agentschappen: de rapporteringstolerantie van agentschappen is overschreden. Het totaal aan getrouwheids- en onrechtmatigeheidsonzekerheden bedroeg € 90.701.431,– Daarmee is de tolerantiegrens voor onzekerheden van € 89.014.800 met € 1.686.631 (1,89%) overschreden. Dit is veroorzaakt door getrouwheids- en onrechtmatigheidsonzekerheden bij de DJI.

• Fraudegevallen

In 2015 zijn 7 gevallen van fraude geconstateerd: zes interne en één externe fraude. In 2014 waren er 3 fraudegevallen en in 2013 zijn 7 gevallen van fraude geconstateerd. In die zin wijkt het beeld niet af van voorgaande jaren. Van de externe fraude, een vervalste factuur die tijdig is ontdekt en niet tot uitbetaling is gekomen, is aangifte gedaan, evenals van twee interne gevallen van fraude, waaronder een fraude van € 0,5 miljoen. Bij de overige vier gevallen van interne fraude was sprake van misbruik van bedrijfsmiddelen en overtreding van interne regels. Hierop zijn disciplinaire maatregelen gevolgd: ontslag of interne maatregelen. Tevens zijn bovenop bestaande interne beheersmaatregelen aanvullende maatregelen getroffen voor functiescheiding en extra systeemcontroles.

2. Totstandkoming beleidsinformatie

Om verstrekte informatie te kunnen staven, zijn in het jaarverslag de indicatoren en kengetallen zo veel mogelijk voorzien van een eenduidige bronvermelding en is voorts zo veel mogelijk in kwaliteitsdocumenten beschreven hoe de niet-financiële informatie tot stand is gekomen.

Verder kan over toezeggingen naar aanleiding van het Rapport bij het Jaarverslag 2014 van de Algemene Rekenkamer het volgende worden gemeld over de voortgang in 2015:

Prestaties in de strafketen (aandacht voor ongewenste uitstroom, informatiestrategie en betrouwbare informatie).

Informatievoorziening

De informatievoorziening over de strafrechtketen is inmiddels sterk verbeterd. Zo is de Strafrechtketenmonitor ontwikkeld, waarmee op jaarbasis de Tweede Kamer wordt geïnformeerd over de prestaties van de strafrechtketen.

Ontbreken doelstelling

De AR heeft onder meer in 2015 opgemerkt dat er nog steeds geen doelstelling op het gebied van de ongewenste uitstroom is vastgesteld.

Uit onderzoek van het WODC bleek dat de omvang van de ongewenste uitstroom niet in kwantitatieve termen kon worden vastgesteld. Het vaststellen van een doelstelling is daarmee niet mogelijk. Wel bleek uit dit onderzoek dat in 2010 en 2011 93,7% van de strafzaken binnen twee jaar na instroom in de keten was afgehandeld of in uitvoering was in de executiefase. Hierover is in de voortgangsbrief VSP aan de Tweede Kamer van 14 september 2015 gesteld dat de verwachting is dat dit percentage door alle verbetermaatregelen zal stijgen en dat een vervolgmeting zal worden uitgevoerd om te bezien of deze stijging daadwerkelijk is gerealiseerd. Het vaststellen van een doelstelling is daarmee ook niet nodig. Het door de strafrechtketenmonitor en het onderzoek verkregen inzicht heeft er ook toe geleid dat samen met de ketenorganisaties een doelstelling wordt geformuleerd voor de hoeveelheid zaken die met een eerste inhoudelijke beslissing door een rechter worden afgedaan. Daarnaast worden met de ketenorganisaties prestatie-indicatoren ontwikkeld.

Informatiestrategie

Ook constateerde de AR dat op het punt van het formuleren van een informatiestrategie nog relatief weinig voortgang is geboekt. In de afgelopen tijd is intensief gewerkt aan het opstellen van een visie en strategie op de digitalisering van de strafrechtspleging. Daarbij is het van belang dat alle partijen in de keten zich zouden kunnen vinden in de visie. Die afstemming vergde tijd. Het visiedocument zal op zeer korte termijn worden vastgesteld en aan de Kamer worden aangeboden.

Inzicht in resultaten aanpak bestrijding witwassen

Het WODC heeft in opdracht van de ministeries van Financiën en VenJ een beleidsmonitor witwassen in september 2015 opgeleverd. De monitor geeft uitvoering aan de aanbeveling van de AR (2013) om het beleid te evalueren op effectiviteit. Daarnaast is het WODC in 2015 gestart met het Nationaal Risk Assessment Witwassen (NRA). De NRA geeft uitvoering aan de aanbeveling van de AR (2013) om meer zicht te krijgen op de witwasrisico’s. Ook wordt met de NRA uitvoering gegeven aan de verplichtingen die voortvloeien uit de vierde EU Anti-Witwasrichtlijn (vastgesteld eind 2014) om meer risk en evidence-based beleid te voeren.

2.3. Inzicht in niet-gebruik en doelmatigheid van gesubsidieerde rechtsbijstand

De Algemene Rekenkamer heeft aanbevelingen gedaan voor inzicht in Rechtsbijstand. Op basis daarvan zijn toezeggingen gedaan. De stand van zaken ten aanzien van de toezeggingen is als volgt:

• • Het WODC heeft onderzoek verricht naar het niet-gebruik van rechtshulp. Op 1 september 2015 is het onderzoeksresultaat, het cahier «Rechtshulp gemist?», aangeboden aan de Tweede Kamer.

• • De raad voor rechtsbijstand is voornemens om in de eerste helft van 2016 live te gaan met de openbaarmaking van de eerste open data.

• • Bezien wordt of een nadere internationale verkenning naar de rechtshulpverlening mogelijk is. Dit onderzoek zal plaatsvinden na de kabinetsreactie op de eindrapportage van de commissie-Wolfsen.

3. Financieel en materieel beheer

Financieel beheer

In 2015 zijn verbeterplannen opgesteld gericht op de aandachtspunten van de ADR (waaronder voorschotbeheer en enkele omvangrijke administratieve boekingsfouten) en de door de Algemene Rekenkamer gesignaleerde onvolkomenheden in de bedrijfsvoering (waaronder de controlfunctie). De voortgang is in kwartaalrapportages systematisch gevolgd. Daarnaast vindt er standaard per kwartaal controle plaats op de financiële administratie.

Hieronder wordt de voortgang op de belangrijkste aandachtpunten in het financieel- en materieel beheer die de Algemene Rekenkamer over 2014 heeft gesignaleerd.

Verbetering voorschotbeheer

Omdat in 2014 nog niet alle voorschotten tijdig en juist in de administratie waren verwerkt, is in 2015 maandelijks gecontroleerd op de juistheid van de geboekte voorschotten. Tevens is er een inhaalslag gemaakt met de afrekening van oude voorschotten. Dit heeft er toe geleid dat eind 2015 de voorschotadministratie, op enkele voorschotten na, op orde was. Halverwege 2015 is het standenregister geïntroduceerd om controle uit te voeren op het voorschotbeheer. Dit heeft in 2015 gewerkt. In de correctieperiode is echter een correctie onterecht uitgevoerd. Deze is niet gecontroleerd met behulp van het standenregister en de aanwezige richtlijnen. Hierdoor is het voorschot voor de Raad voor de Rechtsbijstand € 446 mln. onterecht in 2015 afgeboekt in plaats van in 2016. Deze fout is niet van invloed op het jaar 2015 opdat deze alsnog in de tweede correctieperiode is gecorrigeerd. Voor 2016 zal de werkwijze worden aangepast.

Controlfunctie

Zoals in de inleiding is toegelicht, is in 2015 een aantal maatregelen getroffen om het financieel beheer verder te versterken.

In 2015 is de visie op de controlfunctie opgesteld inclusief maatregelen. Dit heeft plaatsgevonden als vervolg op het onderzoek dat in 2014 is uitgevoerd naar de controlfunctie, mede naar aanleiding van het advies van de Algemene Rekenkamer. De uitwerking en implementatie van deze maatregelen wordt gecombineerd met de aanpassing van de controlstructuur naar een tweelaagsmodel.

Tezamen met het programma «Verbeteren financiële beheersing begrotings(uitvoering) en intern toezicht» hebben deze structuur-, uitvoerings- en toezichtsmaatregelen tot doel een betrouwbaar financieel beheer te borgen. Deze maatregelen worden noodzakelijk geacht om op concernniveau adequate afwegingen te kunnen maken en sturen op de begroting(suitvoering).

Subsidie- en bijdragebeheer

De Algemene Rekenkamer constateerde dat in 2014 het beheer van subsidies en bijdragen nog niet op orde was. De AR, en ADR, was met name van mening dat door het niet altijd aanwezig zijn van actuele risicoanalyses er onvoldoende beeld is of de risico’s van misbruik en oneigenlijk gebruik voldoende zijn afgedekt, d.w.z. er onvoldoende zekerheid is dat subsidies en bijdragen rechtmatig en doelmatig worden besteed. Bij de Kamerbehandeling van het VenJ-jaarverslag is de motie Kooiman (TK 34 200 VI, nr. 11) aangenomen waarin de Minister is verzocht direct te starten met het opstellen van actuele risicoanalyses binnen het subsidie- en bijdragenbeheer en het controle-, review- en sanctiebeleid daarop aan te passen. In 2015 is als volgt uitvoering gegeven aan deze motie.

– Subsidiebeheer

• • Controles en aanvullende acties op de volledigheid van subsidiedossiers in het centrale documentatiesysteem, waaronder op de aanwezigheid van risicoanalyses. Dit m.b.t. subsidies die na juni 2015 (moment van toezegging) zijn toegekend;

• • Invulling van het reviewbeleid;

• • De organisatie van bijeenkomsten over het onderkennen van risico’s bij subsidies.

Eind 2015 was in een groot deel van de betreffende dossiers risicoanalyse aanwezig, waarmee het instrumentarium op orde is gebracht. In de uitvoering van het subsidiebeheer dient versterking van de aandacht voor de toepassing van het instrumentarium plaats te vinden.

– Bijdragebeheer

In 2015 is het instrument «risicoanalyse voor bijdrage-ontvangende organisaties» opgesteld. Eind 2015 hebben de meeste organisaties hun analyse uitgevoerd. Alle ontvangen risicoanalyses zijn beoordeeld door DFEZ. De ADR heeft voor een aantal van de ontvangen risicoanalyses ook een beoordeling uitgevoerd. Het commentaar van DFEZ en ADR is ter verwerking in de risicoanalyse gestuurd aan het desbetreffende DG. Voor de sui generis organisaties (rechtspraak en politie) is de facto nog geen volledige analyse beschikbaar.

Informatiebeveiliging

Op een groot aantal terreinen is in het jaar 2015 voortgang geboekt op het gebied van de informatiebeveiliging. De samenwerking tussen de CISO's (Chief Information Security Officer) en de Beveiligingsambtenaar is geïntensiveerd.

VenJ hanteert het uitgangspunt van risicomanagement door centraal de beveiliging te monitoren van de informatiesystemen die de VenJ onderdelen als «kritiek» hebben gelabeld. Begin 2015 beschikte ongeveer 74% van alle kritieke systemen (per ultimo 2015: 81 kritieke systemen) over een risicoanalyse in de vorm van een IRAM rapport dan wel een quick scan BIR. Sinds het 3e kwartaal 2015 is er steeds voor alle kritieke systemen een actuele risicoanalyse en een plan van aanpak beschikbaar.

Daarnaast zijn, op aanbeveling van de AR en ADR, realistische voortgangsafspraken gemaakt over de verbetering van de informatiebeveiliging, en zijn het toezichtkader en toezichtplan op de voortgang hiervan herzien.

Op basis van een pilot is de inzet van een Security Operations Center (SOC) voorbereid. Het SOC zal worden ingezet om cyberdreigingen sneller te detecteren en te mitigeren. In 2015 is de APT-module (Advanced Persistent Threat) operationeel gesteld in het VenJ netwerk.

Tot slot is ook de invoering van Meldplicht Datalekken voorbereid: er is materiaal ontwikkeld, zoals een addendum op de bewerkersovereenkomst en een geactualiseerde incidentenprocedure, en zijn er diverse voorlichtingssessies verzorgd over de Meldplicht Datalekken.

Personeelsbeheer

In 2015 heeft «Basis op Orde» het verbeterprogramma personeelsbeheer van VenJ zich verder doorontwikkeld. Daarbij zijn zowel stappen gemaakt in het invullen van de concernverantwoordelijkheid ten aanzien van het personeelsbeheer, waarmee de dienstonderdelen in staat worden gesteld een goed personeelsbeheer te voeren. Daarnaast is geïnvesteerd in de samenwerking met P-Direkt en in de integratie en samenwerking met de andere onderdelen van de bedrijfsvoering. De ADR heeft het verbeterprogramma Basis op Orde van VenJ in haar interimrapportage 2015 in dit kader gekwalificeerd als «Best practice» voor de rijksdienst.

De dienstonderdelen hebben op basis van aanwijzingen van het programma Basis op Orde en bevindingen in de rapporten van de ADR verbeterplannen opgesteld en uitgevoerd. Echter, verdere verbetering is nodig en om ook blijvend resultaten te behalen blijft aandacht en verantwoordelijkheid voor het personeelsbeheer in de lijnorganisatie van VenJ wel een succesbepalende randvoorwaarde. Ten einde structureel een goed personeelsbeheer te realiseren zullen in 2016 de uitvoeringsorganisaties daarom aangesproken en ondersteund blijven worden.

In samenwerking met P-Direkt zijn verschillende processen in het systeem P-Direkt geoptimaliseerd en is een controle programma over de gehele Personeelsbeheerketen van VenJ ingericht. De eerste ervaringen met de gewijzigde processen zijn positief, al hebben zich ook enkele opstartproblemen voorgedaan. Deze zijn inmiddels onder controle.

Ten aanzien van de Wet normering topinkomens (WNT) kan worden opgemerkt dat de complexiteit van deze wet en het feit dat de wet nog steeds in ontwikkeling is, maakt dat de uitvoering van de wet binnen VenJ bijzonder arbeidsintensief en om specialistische juridische en salaris-technische kennis vraagt. Om in de benodigde specialistische kennis te voorzien is binnen het ministerie een centraal kennis- en adviespunt ingericht. Dit kennis- en adviespunt verzorgt ook de jaarlijkse verantwoording inzake de uitvoering van de WNT binnen VenJ. Over 2015 kan worden gemeld dat er binnen het ministerie bij de topfunctionarissen één verklaarbare overschrijding te melden is. Voor de niet-topfunctionarissen is in 4 gevallen een overschrijding geconstateerd (zie hoofdstuk 12 in dit jaarverslag).

Inkoopbeheer

Totaalbeeld onrechtmatige inkoop

De VenJ-organisatie heeft ook in 2015 belangrijke stappen gezet in de ontwikkeling van het inkoopbeheer. Het proces van verbetering vraagt echter veel van de organisaties, mede door de druk van nieuwe regelgeving en de discussies over de interpretatie hiervan.

Gedurende het jaar is voor een totaal aan € 30,9 miljoen aan onrechtmatigheden vastgesteld. Ten opzichte van 2014 (€ 39,0miljoen) is dit een duidelijke verbetering maar verdere verbetering is mogelijk en blijft aandacht en lijnsturing vragen.

Bestuursdepartement

Bij het bestuursdepartement werd in totaal voor een bedrag van € 4,1 miljoen aan onrechtmatigheden geconstateerd. Dit is vergelijkbaar met 2014: € 3,9 miljoen. Hoewel uit de getallen dus nog geen verbetering blijkt, zijn de waarborgen in het proces (zoals spendanalyse, prestatieverklaringen en werkinstructies) gedurende het jaar wel duidelijk verbeterd. Daarnaast is als gevolg van interpretatieverschillen bij de aanbestedingswet € 13,7 miljoen bij bestuursdepartement en € 0, 513 miljoen bij JustID aan inkoopuitgaven door de ADR als onzeker aangemerkt. Verderop in deze paragraaf wordt deze rijksbrede problematiek nader toegelicht. De onzekere inkoopuitgaven hebben geleid tot een overschrijding van de tolerantiegrenzen op artikel 91 (Apparaatskosten).

Raad voor de Kinderbescherming

In 2014 kwalificeerde de ADR het inkoopbeheer van de Raad voor de Kinderbescherming als zorgelijk. De Raad is daarom een project gestart, waarmee in 2015 een aantal substantiële verbeteringen is doorgevoerd. De aanscherping van de interne beheersing heeft er voor gezorgd dat de Raad zelf meer onrechtmatigheden op het spoor is gekomen, in totaal € 4,5 miljoen. Hoewel dit een stijging is ten opzichte van 2014, is de verwachting dat het bedrag aan onrechtmatigheden door de genomen maatregelen in 2016 aanmerkelijk zal dalen.

Daarnaast is als gevolg van interpretatieverschillen bij de aanbestedingswet € 17,4 miljoen aan inkoopuitgaven door de ADR als onzeker aangemerkt. Verderop in deze paragraaf wordt deze rijksbrede problematiek nader toegelicht. De onzekere inkoopuitgaven hebben geleid tot een overschrijding van de tolerantiegrenzen op artikel 35 (Jeugd).

DJI

De DJI heeft in 2015 met het verbeterplan Inkoopbeheer maatregelen getroffen om het inkoopbeheer te verbeteren:

• • Actief toezicht op de naleving van de inkoopprocedures;

• • Proactief beheer van het contractenregister;

• • Bestaande overeenkomsten zijn gecontroleerd;

• • Inrichting van een centraal loket voor alle inhuur van personeel.

De maatregelen hebben bijgedragen aan een duidelijke daling van de inkooponrechtmatigheden in 2015 (€ 16,8 miljoen) ten opzichte van 2014 (€ 28,2 miljoen), en zullen, evenals het uitvoeren van materiële controles door DJI, ook in 2016 nodig blijven om verdere afname van de onrechtmatigheden te bewerkstelligen. De inkooponrechtmatigheden bij DJI dragen bij aan de lichte overschrijding van de tolerantiegrens bij de Samenvattende staat van baten en lasten van de agentschappen.

De bekostiging van de forensische zorg (DBBC’s en ZZP’s) brengt, gegeven de inrichting van het stelsel, onzekerheid met zich mee. Het geheel aan beheersmaatregelen, dat in overleg met de ADR is afgesproken, draagt bij aan het beperken van deze onzekerheid. Een beheersmaatregel is een controleprotocol dat op specifieke punten duidelijkheid biedt aan de controlerend accountants waarmee de onzekerheid over de juistheid van de kosten kan worden teruggedrongen.

Onzekerheid inkoopuitgaven door interpretatie aanbestedingswet m.b.t. motivering leverancierskeuze

Artikel 1.4 van de Aanbestedingswet (AW) stelt dat aanbestedende diensten bij meervoudig en enkelvoudig onderhandse aanbestedingen (onder de Europese drempel) de ondernemers die zij uitnodigen op basis van objectieve criteria kiezen. Bovendien moeten zij op verzoek van een ondernemer de motivering van die keuze verstrekken. Voor het verantwoordingsjaar 2015 bestond onduidelijkheid over de vraag of en zo ja welke documentatievereisten werden gesteld aan deze keuze. Voor het verantwoordingsjaar 2015 heeft de Algemene Rekenkamer aangekondigd dat in afwachting van nadere kaders voor het controlejaar 2015 de motivering van de objectieve leverancierskeuze voor alle inkopen tussen de nul en € 33.000,– niet in het rechtmatigheidsoordeel wordt betrokken. Bevindingen op dit punt bij inkopen boven deze grens kunnen leiden tot onzekerheden in de inkoopstroom. Voor 2016 en volgende jaren wordt een nader kader opgesteld dat kan rekenen op draagvlak bij alle betrokken partijen (regelgevers, kaderstellers, uitvoerders en controleurs). Bij VenJ leidt deze problematiek tot een overschrijding van de tolerantiegrenzen op de artikelen 35. (Jeugd) en 91 (Apparaat Kerndepartement).

Signaleren en aanpakken van M&O/frauderisico’s

– Rijksbrede aanpak van fraude

In een brief aan de Kamer zijn de belangrijkste resultaten in 2015 belicht van de in 2013 ingezette rijksbrede aanpak van fraude en van een drietal specifieke beleidsterreinen van afzonderlijke departementen (financiën, zorg en onderwijs) alsook enkele actualiteiten112. Mede door het rijksbrede actieplan en de verstevigde coördinatie is een sterke impuls gegeven aan het sneller en via integrale samenwerking wegnemen van de gelegenheden om te frauderen met publieke middelen. Ook is er sprake van verbeterde detectie van fraude en meer daadkrachtig en slagkrachtig optreden tegen fraudeurs.

In 2015 is nader interdepartementaal onderzoek verricht naar het tegengaan van fraude met rijkssubsidies. Aanbevelingen met concrete maatregelen zijn voorgesteld om frauderisico's op dat terrein beter te voorkomen en het fraudebewustzijn te vergroten. Deze worden thans door alle departementen opgepakt.

Verder zijn in de rapportage de voortgang en resultaten weergegeven op alle overige lopende of inmiddels afgeronde projecten van de rijksbrede aanpak van fraude, waaronder de geïntensiveerde aanpak van faillissementsfraude, gefingeerde dienstbetrekkingen en identiteitsfraude alsook op het gebied van het integraal afpakken, de subjectgerichte aanpak en het terughalen en terugvorderen van gelden uit het buitenland.

Risico’s (financiële) integriteitsschendingen bij VenJ

Naar aanleiding van meldingen eind 2014 over mogelijk onrechtmatig handelen waarbij VenJ betrokken was, is de ADR verzocht onderzoek te doen naar de bekendheid binnen de VenJ-organisatie van de integriteitsregels voor het aannemen van geschenken en het ingaan op uitnodigingen. De aanbevelingen van de ADR zijn overgenomen. Daarnaast zijn in 2015 alle rollen, verantwoordelijkheden, bevoegdheden en taken op het gebied van integriteitsbevordering en -zorg beschreven, verhelderd en bekrachtigd door SG en Bestuursraad. Verder is in 2015 een onafhankelijk meldpunt integriteit ingericht en is de functie van de centrale coördinator integriteit geformaliseerd.

VenJ kent met ontvangsten uit boeten, transacties, leges en uitgaven aan subsidies, bijdragen en inkopen en interne betalingen (personeel, declaraties, etc.) diverse fraudegevoelige terreinen. Deze zijn systematisch voorzien van personele maatregelen zoals kaders, richtlijnen, protocollen, controle en toezicht om misbruik tegen te gaan of zo snel mogelijk te kunnen ontdekken. Ook in de betreffende informatie verwerkende (financiële) systemen zijn technische maatregelen ingebouwd die misbruik moeten belemmeren. Wanneer desondanks blijkt dat eigen personeel fraude pleegt is dat kwalijk. Kwalijk vooral omdat vertrouwen is geschonden, maar het stimuleert ook om beter de bestaande maatregelen tegen het licht te houden. Zo hebben de incidenten in 2015 geleid tot aanscherping van protocollen voor melding van en rapportage over financiële integriteitsschendingen in 2016.

Ontwikkelingen naar aanleiding van Rijksbrede afspraken

Er zijn geen punten die vermelding behoeven.

4. Overige aspecten van bedrijfsvoering

Commissie Oosting

Grote lopende ICT-projecten (risico’s voor privacy en uitvoering)

Activiteiten Audit Committee

7. RAAD VOOR DE RECHTSPRAAK

Naast de toelichting op beleidsartikel 32, waarin de beleidsdoelstelling van de Minister van Veiligheid en Justitie ten aanzien van het rechtsbestel wordt toegelicht, is in de begroting van Veiligheid en Justitie een apart hoofdstuk Raad voor de rechtspraak opgenomen, waarin de feitelijke vertaling van de aan de rechterlijke organisatie ter beschikking gestelde bijdrage in concrete beleidsdoelstellingen en prestaties van de Raad en de gerechten voor het betreffende jaar.

Bijdrage

Hieronder is de realisatie van deze ter beschikking gestelde bijdrage weergegeven.

In het jaarverslag van de Rechtspraak, separaat uitgebracht door de Raad voor de rechtspraak, dat tevens aan de Staten-Generaal wordt aangeboden, wordt gedetailleerd ingegaan op de ontwikkelingen binnen de rechtspraak in 2015. Tevens bevat het jaarverslag van de Raad informatie over de instroom en productie en de financiën, inclusief de managementparagraaf, de jaarrekening en de controleverklaring.

Tabel 7.1 Bijdrage aan de Raad voor de Rechtspraak (x € 1.000)

					realisatie	begroting	verschil
	2011	2012	2013	2014	2015	2015	2015
Productiegerelateerde bijdrage	913.632	953.585	936.741	942.700	959.067	942.700	16.367
Bijdrage voor gerechtskosten	3.943	3.799	4.108	3.654	3.705	3.653	52
Bijdrage voor overige uitgaven
Bijzondere kamers rechtspraak	8.034	7.946	8.051	8.007	8.094	8.007	87
College van Beroep v/h bedrijfsleven	5.960	5.994	6.052	6.624	6.494	6.624	– 130
Megazaken	14.953	15.471	16.318	16.806	17.404	16.806	598
Bijdrage Niet-BFR 2005 taken
Tuchtrecht	3.013	3.083	3.555	2.992	2.822	2.792	30
Cie. van toezicht	5.462	5.897	6.087	6.116	6.182	6.116	66
Overige taken	74	73	0	201	399	0	399
totaal	955.071	995.739	980.912	987.050	1.004.167	986.699	17.468

Het verschil bijdrage aan Raad tussen artikel 32.3 en het hoofdstuk van de Raad betreffen de uitgaven die vanuit de egalisatiereserve van de Raad zijn gefinancierd.

Productie

Hieronder is de realisatie weergegeven over het aantal afgedane zaken door de rechtspraak. Zowel de instroom als het aantal afgehandelde zaken was in 2015 lager dan in 2014 maar iets hoger dan aanvankelijk bij de begroting was geraamd. In 2015 stroomde er ruim 1,67 miljoen zaken in bij de gerechten. Het aantal afgehandelde zaken bedroeg bijna 1,7 miljoen.

Er is ten opzichte van 2014 sprake van een daling bij de meeste zaakscategorieën, behoudens bij strafzaken en bestuurszaken bij de rechtbank en zaken bij de Centrale Raad van Beroep.

In het jaarverslag van de Rechtspraak, uitgebracht door de Raad voor de rechtspraak, dat tevens aan de Staten-Generaal wordt aangeboden, wordt meer gedetailleerd ingegaan op de diverse ontwikkelingen binnen de rechtspraak in 2015.

Tabel 7.2 Productie

					realisatie	begroting	verschil
	20111	2012	2013	2014	2015	2015	2015
Totaal	1.806.870	1.678.065	1.716.131	1.752.433	1.697.291	1.655.250	42.041
Gerechtshoven
Civiel	17.308	16.427	16.287	15.393	13.557	15.894	– 2.337
Straf	38.789	38.504	38.648	38.329	35.204	38.008	– 2.804
Belasting	4.130	3.621	4.032	5.613	4.901	3.864	1.037
Rechtbanken
Civiel1	340.531	336.186	336.377	298.448	287.639	310.495	– 22.856
Straf	196.996	191.750	190.055	178.479	184.117	181.045	3.072
Bestuur (excl. VK)	47.668	44.892	47.546	49.495	51.578	46.267	5.311
Bestuur (VK)	43.519	40.169	35.588	29.746	25.380	44.240	– 18.860
Kanton2	1.083.128	973.516	1.014.585	1.101.611	1.061.520	985.796	75.724
Belasting	27.326	25.750	26.098	28.346	25.371	22.711	2.660
Bijzondere colleges
Centrale Raad van beroep	7.475	7.250	6.915	6.973	8.024	6.930	1.094

Doorlooptijden

Hieronder is de realisatie van de doorlooptijden van de door de rechtspraak afgedane zaken.

In het jaarverslag van de Rechtspraak, uitgebracht door de Raad voor de rechtspraak, dat tevens aan de Staten-Generaal wordt aangeboden, wordt meer gedetailleerd ingegaan op de diverse ontwikkelingen binnen de rechtspraak in 2015.

Tabel 7.3 Doorlooptijden

	norm		realisatie
			2012	2013	2014	2015
Civiel- handelszaken rechtbanken
Handelszaken met verweer – norm 1	90%	≤ 2 jaar	84%	81%	86%	87%
Handelszaken met verweer – norm 2	70%	≤ 1 jaar	54%	55%	60%	62%
Handelszaken zonder verweer (verstek)	90%	≤ 6 wkn.	78%	77%	79%	84%
Beëindigde faillissementen	90%	≤ 3 jaar	81%	81%	79%	77%
Handelsrekesten (vooral insolventie)	90%	≤ 3 mnd.	83%	81%	83%	80%
Kort gedingen / vovo's (inclusief familierecht)	95%	≤ 3 mnd.	93%	93%	92%	92%
Civiel- familiezaken rechtbanken
Scheidingszaken totaal (exclusief vovo's)	95%	≤ 1 jaar	94%	94%	93%	93%
– waarvan op gemeenschappelijk verzoek	95%	≤ 2 mnd.	91%	90%	90%	92%
Alimentatiezaken, bijstandsverhaal	90%	≤ 1 jaar	93%	93%	92%	92%
Omgang- en gezagzaken	85%	≤ 1 jaar	83%	83%	83%	87%
Jeugdbeschermingszaken kinderrechter	90%	≤ 3 mnd.	91%	90%	90%	89%
– waarvan eerste verzoeken tot OTS	80%	≤ 3 wkn.	80%	72%	71%	68%
Bestuursrechtelijke zaken rechtbanken
Reguliere bestuurszaken, bodemzaken – norm 1	90%	≤ 1 jaar	81%	84%	85%	82%
Reguliere bestuurszaken, bodemzaken – norm 2	70%	≤ 9 mnd.	68%	68%	70%	68%
Voorlopige voorzieningen bestuur regulier	90%	≤ 3 mnd.	92%	95%	95%	95%
Vreemdelingenzaken, bodemzaken	90%	≤ 9 mnd.	80%	81%	88%	84%
Belastingzaken lokaal, bodemzaken	90%	≤ 9 mnd.	57%	62%	62%	55%
Rijksbelastingzaken, bodemzaken – norm 1	90%	≤ 18 mnd.	80%	86%	76%	74%
Rijksbelastingzaken, bodemzaken – norm 2	70%	≤ 1 jaar	63%	67%	60%	59%
Kantonzaken
Handelszaken met verweer – norm 1	90%	≤ 1 jaar	95%	94%	95%	94%
Handelszaken met verweer – norm 2	75%	≤ 6 mnd.	80%	75%	77%	76%
Arbeidsontbindingen op tegenspraak	95%	≤ 3 mnd.	97%	96%	95%	94%
Handelsrekesten, niet-arbeidszaken	95%	≤ 6 mnd.	88%	87%	86%	83%
Handelszaken zonder verweer (verstek)	90%	≤ 6 wkn.	97%	97%	98%	98%
Geregelde arbeidsontbindingen	90%	≤ 15 dgn.	87%	79%	87%	83%
Kort gedingen / vovo's	95%	≤ 3 mnd.	97%	97%	97%	96%
Overtredingszaken	85%	≤ 1 mnd.	90%	86%	89%	89%
Mulderzaken	80%	≤ 3 mnd.	84%	66%	63%	58%
Strafzaken rechtbanken
Strafzaken MK (= meervoudig behandeld)	90%	≤ 6 mnd.	82%	78%	81%	81%
Politierechterzaken (incl. economische)	90%	≤ 5 wkn.	88%	87%	87%	87%
Strafzaken bij de kinderrechter (enkelvoudig)	85%	≤ 5 wkn.	82%	77%	83%	81%
Raadkamerzaken m.b.t. voorlopige hechtenis	100%	≤ 2 wkn.	100%	99%	99%	99%
Raadkamerzaken niet voorlopige hechtenis	85%	≤ 4 mnd.	85%	72%	78%	76%
Uitwerken strafzaken (EK+MK) i.v.m. hoger beroep, jeugd	100%	≤ 4 wkn.	nog niet meetbaar
Uitwerken strafzaken (EK+MK) i.v.m. hoger beroep, niet jeugd	100%	≤ 16 wkn.	nog niet meetbaar
– waarvan gedetineerdenzaken	100%	≤ 3 mnd.	nog niet meetbaar
Civiel – handelszaken hoven
Handelszaken dagvaardingen – norm 1	80%	≤ 2 jaar	80%	80%	80%	81%
Handelszaken dagvaardingen – norm 2	70%	≤ 1 jaar	46%	46%	48%	48%
Isolventierekesten	90%	≤ 2 mnd.	51%	31%	57%	65%
Handelsrekesten, niet insolventie	90%	≤ 6 mnd.	56%	52%	49%	46%
Civiel – familiezaken hoven
Familierekesten	90%	≤ 1 jaar	91%	91%	92%	90%
– waarvan Jeugdbeschermingszaken	90%	≤ 4 mnd.	89%	85%	83%	85%
Belastingzaken hoven
Belastingzaken – norm 1	90%	≤ 18 mnd.	73%	76%	75%	78%
Belastingzaken – norm 2	70%	≤ 1 jaar	44%	44%	53%	51%
Strafzaken hoven
Meervoudige Kamer-zaken	85%	≤ 9 mnd.	59%	63%	67%	65%
EK-strafzaken, niet kantonappellen	85%	≤ 6 mnd.	22%	24%	41%	55%
EK-strafzaken, kantonappellen	85%	≤ 6 mnd.	49%	42%	43%	67%
Raadkamer m.b.t. Voorlopige Hechtenis	90%	≤ 2 wkn.	56%	62%	69%	74%
Raadkamer niet m.b.t. Voorlopige Hechtenis	80%	≤ 4 mnd.	80%	80%	77%	76%
Klachten niet vervolgen (12 Sv)	85%	≤ 6 mnd.	46%	34%	35%	34%
Uitwerken (MK) strafzaak i.v.m. cassatie	100%	≤ 6 mnd.	64%	70%	70%	65%