Nr. 17 BRIEF VAN DE MINISTER EN STAATSSECRETARIS VAN INFRASTRUCTUUR EN MILIEU

In deze brief gaan we eerst in op de hoofdlijnen van het MIRT en de stappen die daarin gemaakt zijn. Vervolgens wordt de relatie tussen het MIRT en de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) toegelicht.

Per regio wordt kort ingegaan op hetgeen besproken en besloten is tijdens de regionale bestuurlijke overleggen in het kader van het MIRT. Tevens gaan we daar in op – voor zover aan de orde – de voortgang van toezeggingen, uitvoering van moties en andere verzoeken van uw Kamer.

Tenslotte komen de voortgang van een aantal programma’s en andere relevante ontwikkelingen aan de orde. We gaan daar in op Herijking Spoor, Beter Benutten en de Hoofdwegenindicator.

De vernieuwing van het MIRT heeft ook betrekking op de Bestuurlijke Overleggen MIRT. Strategische gesprekken en werkbezoeken op locatie vormen inmiddels een vast onderdeel. Brede opgaven èn projecten staan hierbij centraal, zoals ook zichtbaar is in de afspraken van de BO’s MIRT (zie bijlage 11).

Op deze manier komen ook nieuwe partners in beeld. Zo zijn meer verbindingen ontstaan tussen de beleidsvelden ruimte en water, bereikbaarheid, verduurzaming, energie, economie en verstedelijking/woningbouw. Bij alle BO’s MIRT, behalve Zuidvleugel/Zeeland, waren waterschapsvoorzitters en dijkgraven aanwezig en zijn afspraken gemaakt waar de wateropgave een rol speelt. In de BO’s MIRT regio Zuidvleugel en Noordvleugel zijn afspraken gemaakt over verstedelijking en woningbouw, zodat tijdig, voldoende en passende woonruimte op de gewenste locaties beschikbaar komt om de demografische groei en de groei van de steden mogelijk te maken. Ook zijn door het bedrijfsleven opgaven aangereikt die zij zien voor de komende jaren en waar in gezamenlijkheid aan gewerkt dient te worden. Voorbeelden hiervan zijn de mogelijke kandidatuur van Nederland voor de World Expo Rotterdam 2025 en de gevolgen hiervan voor de ontwikkeling van het gebied, regie vanuit het Rijk op energie/restwarmte-infrastructuur (o.a. in Greenport/Mainport, Cluster West en Smart Delta Resources in Zeeland) en de Westas in de Metropoolregio Amsterdam die getransformeerd wordt van een lineaire economie naar een circulaire (hergebruik-) economie en verstedelijking in samenwerking met ontwikkelaars en het Bereikbaarheidspakket voor Zuid-Nederland waarbij het bedrijfsleven sterk inzet en hoge ambities heeft ten aanzien van de inzet van Smart Mobility en ITS. Deze voorbeelden laten zien dat met onze inzet resultaat wordt bereikt.

Daarnaast werken wij op dit moment, samen met Noordelijke Randstad, de Zuidelijke Randstad en de regio Eindhoven aan een ruimtelijke economische ontwikkelstrategie (REOS) om de functionele relaties in en tussen deze stedelijke regio’s te versterken en hiermee bij te dragen aan een sterke internationale concurrentiepositie van Nederland als geheel. In de afgelopen periode is de verkenningsfase van REOS uitgevoerd door Rijk, regio, wetenschap en economic boards. Begin 2016 zullen de deelnemende partijen onderlinge afspraken maken over de gezamenlijke strategie.

Deze afspraken zullen ook input vormen voor NOA en NOVI.

De actualisering van de MIRT-gebiedsagenda’s wordt ook bezien in de context van NOA en NOVI. De komende jaren worden de gebiedsagenda’s vooral uitgevoerd en gemonitord. Een voorbeeld een dergelijke monitor, die van de gebiedsagenda Noord-Holland, Utrecht, Flevoland, treft u in bijlage 22 bij deze brief. In 2016 zal ook in de Zuidelijke Randstad een monitor beschikbaar komen. Het ligt in de lijn om op basis van de NOVI gezamenlijk te werken aan geactualiseerde gebiedsagenda’s. Hierover wordt in de BO’s MIRT van volgend jaar verder gesproken.

Dé kracht van de regio zit in de veelzijdigheid door de nabijheid van heel veel typen bedrijven en topsectoren, (middel)grote steden en de grote verwevenheid van wonen, groen en infrastructuur. De druk op het stedelijk gebied neemt steeds verder toe. Daar moeten we naar handelen, want die druk geeft urgentie aan vernieuwing van de regionale economie, de kwaliteit van het metropolitane gebied en maakt het noodzakelijk werk te maken van verduurzaming en energietransitie.

Tijdens het strategisch gesprek tussen bedrijfsleven en bestuurders van Rijk en regio stond de internationale concurrentiekracht van de regio centraal.

De stedelijke gebieden groeien en zijn belangrijk voor de economische ontwikkeling en de groei van de werkgelegenheid. Dat geldt zeker voor Amsterdam en Utrecht als de twee grote stedelijke gebieden van de regio Noordwest-Nederland. In deze gebieden is sprake van een forse ruimtedruk. De woningbouwopgave in deze regio blijft hoog (circa 440.000 woningen erbij in de Metropoolregio Amsterdam en het Utrechtse deel van de Noordvleugel tot 2040) en de herontwikkeling van binnenstedelijke locaties, zoals in Amsterdam Sloterdijk, is complex. In het BO MIRT hebben Rijk en regio afgesproken om een verdiepende analyse te maken in hoeverre er tijdig, voldoende en voldoende passende plancapaciteit voor woningbouw beschikbaar komt. De regio neemt daarbij het voortouw.

De Metropoolregio Amsterdam heeft met het Rijk afspraken gemaakt (zie bijlage 33), waardoor 10.000 extra woningen kunnen worden gebouwd in Amsterdam Sloterdijk. Hiermee wordt een impuls gegeven aan de transformatie van dit eenzijdige kantorengebied naar een gemengd gebied van wonen, werken en voorzieningen, met een betere aansluiting op de rest van de stad. Met de partijen in de Regio Utrecht is afgesproken een brede Gebiedsverkenning Utrecht Oost te starten. Doel is te komen tot een gezamenlijke ambitie over de gewenste ruimtelijk-economische structuur van Utrecht Oost om zo verdere ontwikkeling onder de noemer «Healthy Urban Living» mogelijk te maken. Daarvoor zal de OV-opgave verbonden worden met opgaven op het gebied van economie, ruimte, gezondheid, duurzaamheid en leefbaarheid. Daarnaast hebben regio en Rijk de ambitie uitgesproken om na het afronden van de werkzaamheden in en rond het stationsgebied van Utrecht Centraal een volgende stap te zetten met de ontwikkeling van het gebied aan de westkant van station.

In het AO MIRT van 2 juli 2015 is gesproken over de folieconstructie op de A27. Voor de beheersing van de risico's van het bouwen met de folieconstructie zijn meerdere onderzoeken gedaan. Daaruit blijkt dat er meerdere bouwmethoden mogelijk zijn. Deze zijn beoordeeld op hun kansen en risico’s. De methodes verschillen onderling in uitvoeringswijze, randvoorwaarden en effecten. Er is nog geen keuze is gemaakt voor een (combinatie van) bouwmethode(n).

Voor alle methoden geldt dat nader onderzoek nodig is om een goede keuze te kunnen maken. De beschikbare onderzoeksresultaten zijn openbaar en te vinden op www.ikgaverder.nl/documenten.

Het verbeteren van het vestigingsklimaat van de Brainport Zuidoost-Nederland en Greenport Venlo door het optimaal benutten van de infrastructuur en waar nodig verbeteren van de bereikbaarheid is een belangrijke opgave uit de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte.

De provincies Brabant en Limburg hebben de handen ineen geslagen en hebben gezamenlijk een Adaptieve Agenda opgesteld om daarmee de bereikbaarheid in Zuid-Nederland verder te verbeteren. Daartoe hebben zij het bidboek «Bereikbaarheid Zuid-Nederland, samen, slim en robuust, » opgesteld. Tijdens het BO MIRT met Brabant en Limburg is de inhoud van dit bidboek, bestaande uit een maatregelenpakket voor de korte, middellange en lange termijn, met het Rijk besproken. Over de besluiten die daarover genomen zijn bent u afzonderlijk geïnformeerd bij brief van 5 november (Kamerstuk 34 300 A, nr. 16). Daarmee wordt uitvoering gegeven aan de moties Hoogland (Kamerstuk 34 000 A, nr. 22 d.d. 27 november 2014 en Kamerstuk 34 000 A, nr. 74 d.d. 2 juli 2015).

Adaptief programmeren is een centraal begrip dat binnen de regio Noord-Brabant en Limburg, dat ook in de andere grote dossiers verdere invulling krijgt.

Dat geldt bijvoorbeeld voor de grensoverschrijdende railagenda. Alle betrokken partijen blijven zich inzetten om de verbindingen met Duitsland en België op orde te krijgen. Er wordt een stuurgroep ingesteld die met name op strategisch niveau het proces gaat faciliteren om te zoeken naar mogelijkheden om bestuurlijke kansen die ontstaan actief te benutten.

In het kader van het Deltaprogramma hebben Rijk en regio gekozen voor een combinatie van dijkversterking en rivierverruiming om de waterveiligheid in het rivierengebied te borgen. Het vormen van een krachtig samenspel tussen rivierverruiming en dijkverbetering is een grote uitdaging. In Oost-Nederland is hierover met betrokkenen gesproken. Op basis van het regionaal voorstel voor de Rijntakken is besloten tot de start van twee MIRT-verkenningen: hoogwatergeul Varik–Heesselt en Rivierklimaatpark IJsselpoort. Deze projecten geven invulling aan de ambitie om met rivierverruiming de waterveiligheidsopgave aan te pakken (naast het versterken van de dijken) en bieden mogelijkheden voor natuur, recreatie en economische ontwikkeling in het gebied. De provincie Gelderland reserveert € 40 miljoen voor de realisatie van beide projecten. IenM reserveert voor beide projecten in totaal maximaal € 96 miljoen uit de beschikbare € 200 miljoen voor de meerkosten van rivierverruiming. De regio dicht het resterende gat in de financiële dekking door aanvullende financiering te vinden en/of de kosten omlaag te brengen. Dit besluit voor rivierverruimende projecten tot 2030 biedt de gewenste duidelijkheid voor de urgente dijkversterkingsprojecten langs de Waal.

Naast afspraken over de korte termijn hebben provincies, waterschappen en IenM besloten samen te werken aan concrete en haalbare doelen voor rivierverruiming per riviertak na 2030, in samenhang met de dijkversterkingsopgave.

De regionale overheden en het bedrijfsleven hebben samen met onderwijs en kennisinstellingen het initiatief genomen tot het opstellen van een uitvoeringsagenda Arnhem–Nijmegen. In het BO is afgesproken dat het Rijk actief aansluit.

Mede onder invloed van de Beleidsverkenning Nederland hebben de verstedelijkingsonderzoeken nieuwe impulsen gekregen. In het Stedelijk netwerkwerk Arnhem–Nijmegen kwam op deze wijze het versterken van het vestigingsklimaat centraal te staan. Ondernemers, onderwijsinstellingen en overheden werken samen in een Economic Board. Mede hierdoor is het MIRT-onderzoek uitgewerkt in een concrete uitnodigingsagenda waarin alle partners, van initiatiefrijke burgers en ondernemers tot en met de rijksoverheid, worden uitgenodigd om bij te dragen aan de ruimtelijk-economische opgaven ter versterking van het vestigingsklimaat van het stedelijk netwerk Arnhem–Nijmegen.

Op 5 november jl. is het Ontwerp-Tracébesluit van het project A12/A15 Ressen–Oudbroeken (ViA15) getekend. Met deze mijlpaal zetten we een belangrijke stap om één van de ontbrekende schakels in het hoofdwegennet aan te pakken. Gelijktijdig zijn met de provincie aanvullende afspraken getekend over de inpassing en het onderliggend wegennet bij de ViA15. Hiervoor is door de provincie Gelderland, samen met de grondgeboden gemeenten, een Ruimtelijk Regionaal Kwaliteitsplan opgesteld.

De regiopartijen hebben onder andere verzocht om het ontwerp van de verdiepte ligging bij Groessen te herzien: de verdiepte ligging wordt ingekort en daarvoor in de plaats wordt een groter deel volledig verdiept en zal een deksel op de verdiepte ligging bij het buurtschap Helhoek worden gerealiseerd. De noodzaak om de markt uit te dagen om de hele verdiepte ligging bij Groessen op 6 meter onder maaiveld aan te leggen is hiermee komen te vervallen.

Mede gegeven de aanzienlijke bijdrage van de provincie Gelderland (€ 372,5 mln., prijspeil 2011) zijn wij bereid om deze aanvullende maatregelen mee te nemen. Dit was mogelijk binnen het beschikbare taakstellende budget van € 840 mln. en met de meevaller bij het project A12 Ede–Grijsoord (€ 20 mln.) waarvan bij de bestuursovereenkomst uit 2013 reeds was afgesproken dat deze ten gunste zal komen van het project ViA15. De provincie zal met € 35 mln. van het beschikbare budget de maatregelen op het onderliggend wegennet buiten de grenzen van het Tracébesluit oppakken. Dit bedrag wordt overgeboekt naar de provincie.

Wij zijn blij met de aanvullende bestuurlijke afspraken met de provincie. Dit biedt de mogelijkheid om nu vol door te gaan op deze belangrijke achterlandverbinding. Zoals aangekondigd in het MIRT Overzicht 2016 is tijdens het BO MIRT gezamenlijk met de regio een nieuwe realisatieplanning vastgesteld. Naar verwachting kan de weg in de periode 2021–2023 worden opgesteld voor het verkeer. Dit is later dan gepland, maar in lijn met openstellingen van de andere grote nieuwe doorsnijdingen zoals de A13/A16 Rotterdam.

Tijdens het Wetgevingsoverleg Water van 17 november 2014 en naar aanleiding van de procedurevergadering van de vaste commissie voor Infrastructuur en Milieu van 16 september 2015 zijn enkele vragen gesteld over Holwerd aan Zee. Een particulier initiatief om de economie en daarmee de leefbaarheid een positieve impuls te geven door de oorspronkelijke relatie tussen Waddenzee en Holwerd te herstellen.

In opdracht van de Stichting Holwerd aan Zee is een haalbaarheidstudie uitgevoerd en een MKBA opgesteld. SEO Economisch Onderzoek en de Vrije Universiteit hebben een second opinion uitgevoerd op de MKBA. De conclusie is dat Holwerd aan Zee mogelijk maatschappelijke meerwaarde heeft, maar dat de MKBA dit nog niet aantoont. Nader onderzoek is nodig naar baggervolumes, baggerprijzen, leefbaarheidsbaten en de wensen van de recreanten. Bovendien zijn niet alle opgaven in het gebied Rijksopgaven. Vandaar dat voor het initiatief «Holwerd aan Zee» wordt gestart met een MIRT-onderzoek. Het MIRT-onderzoek wordt getrokken door de provincie Fryslân.

De beslissing voor de start van het MIRT-onderzoek is door de stakeholders (IenM, RWS, EZ, Wetterskip Fryslân, provincie Fryslân, gemeente Dongeradeel en de Stichting Holwerd aan Zee) gezamenlijk opgesteld.

Het integrale MIRT-onderzoek bevat een analyse van de problematiek en kansen en nulalternatief en nader onderzoek op een aantal thema’s. Op basis van deze thema’s worden de kosten en dekking in beeld gebracht en wordt een voorstel voor de governance gedaan. De uitkomsten van het integrale MIRT-onderzoek worden in het BO MIRT van het najaar 2016 gepresenteerd met het oog op een vervolgbeslissing.

In een twee jaar durend MIRT-onderzoek hebben Rijk en regio zich gebogen over de problematiek van en de oplossingsrichtingen voor het Eems-Dollard estuarium. Het gedeelde streefbeeld van de partijen is dat van een ecologisch gezond estuarium in 2050 «een samenhangend estuarium is met passende dimensionering (1) met gezonde leefgebieden en natuurlijke gradiënten (2) en voldoende voedsel aan de basis (3).

Dit betekent voor de Eems-Dollard dat door herstel van hydromorfologische integriteit (1) er gunstige condities voor estuariene processen, habitat en soorten worden gecreëerd. Door herstel van estuariene verbindingen (2) zijn er meer natuurlijke leefgebieden en meer geleidelijke overgangen tussen water en land en tussen zoet en zout water. Ook dient er minder slib te zijn in het systeem waardoor meer primaire productie (3) plaats kan vinden (basis voor het voedselweb).

Uit het onderzoek is gebleken dat de oorzaak van de huidige problematiek (kort samengevat tot «toename van de vertroebeling») vooral komt door verminderde bezinkplaatsen van het slib, met name door eeuwenlange inpolderingen, en nauwelijks – zoals door een aantal partijen werd verondersteld – door vaargeulverdiepingen en verbredingen. Ook gingen hierbij overgangszones tussen zoet en zout water, en tussen land en water verloren.

Hoewel het onderzoek geleid heeft tot een gedeelde probleembeschrijving, is nog veel onbekend over de werking van het systeem en mogelijke maatregelen. Mede daarom wordt voorzien in een meerjarig, adaptief programma zodat die kennis beschikbaar kan komen door maatregelen uit te voeren en meer onderzoek te doen. Wel zijn reeds maatregelen voor het ontrekken van slib voor de middellange termijn als kansrijk beoordeeld. Vandaar dat vooruitlopend op de vorming en besluitvorming over het meerjarig, adaptief programma en het Innovatieprogramma Slib een aantal pilots wordt uitgevoerd.

De vismigratierivier is een ambitie die de regio wil realiseren op de Afsluitdijk bij Kornwerderzand en waarvoor de regio het overgrote deel van de financiering op zich neemt.

De regionale partners willen zich inspannen om de vismigratierivier te realiseren conform de ambitie van het Provinciaal Inpassingsplan waarvan het ontwerp reeds ter inzage heeft gelegen. Het definitief ontwerp voor de vismigratierivier verkeert nu ineen beslissend stadium. Volgend jaar zal een deel van de vismigratierivier, namelijk de coupure (het «gat in de dijk»), meegenomen worden met de aanbesteding van het versterkingsproject Afsluitdijk. Het resterende deel, de «voor- en achtertuin» van de vismigratierivier, wordt apart aanbesteed door de Provincie Fryslân namens de regio. De planning is dat het project in 2023 wordt opgeleverd.

Zoals bekend heeft de regio de wens om een nieuwe, bredere, sluis aan te leggen bij Kornwerderzand. In het BO MIRT 2013 is afgesproken dat de meerkosten gedragen dienen te worden door andere partijen dan het Rijk en dat een en ander dient te passen binnen de planning van het project Afsluitdijk. De uitvoering van de regiosluis is inmiddels zo georganiseerd dat deze nu losgekoppeld is van het project Afsluitdijk en op een later moment alsnog gerealiseerd kan worden.

In het BO MIRT 2014 is afgesproken dat eind 2015 definitief wordt vastgesteld of de financiering geregeld is en dat wanneer de financiering niet is gerealiseerd het project geen doorgang zal vinden. In de zomer 2015 is duidelijk geworden dat de door de regio aangevraagde TenT-subsidie van de Europese Unie niet wordt toegekend en dat de deadline van eind 2015 niet kan worden gehaald.

Op verzoek van de regio is in het BO MIRT van 2015 afgesproken om de go/no go beslissing voor de regiosluis uit te stellen en de huidige wijze waarop IenM en RWS betrokken zijn in de planvoorbereiding te continueren. Afgesproken is dat de betrokken provincies, gemeenten en marktpartijen zich blijven inspannen om de resterende financiering van de regiovariant te realiseren. Zodra de regio een afgerond financieringsvoorstel heeft wordt het overleg tussen Rijk en regio over de realisatie van het plan weer opgestart.

Het maatregelenpakket, waarover wij graag met u in gesprek ga (bijgevoegd bij deze brief, bijlage 65), betreft een pakket waar het merendeel van de reizigers, de verschillende regio’s en de spoorgoederensector allen van profiteren. Wij achten het van belang dat het maatregelenpakket na het Nota Overleg MIRT op 23 november aanstaande wordt vastgesteld, omdat met dit pakket de eerste noodzakelijke stap om de LTSA doelen waar te maken, gezet kan worden.

Tegelijkertijd is in de herijking geen ruimte gevonden om invulling te geven aan de overige ambities die er nog liggen, onder andere op regionaal niveau. Dat was de consequentie van de afspraken die tijdens voorgaande MIRT-overleggen zijn gemaakt. Wij hebben de ambitie om hierna extra stappen te kunnen zetten voor de verbetering van ons spoorproduct. Daarom zal ná het Nota Overleg MIRT samen met de betrokken partijen worden gezocht naar financiële ruimte om de geambieerde extra stappen te kunnen zetten. In het voorjaar wordt u nader geïnformeerd.

Aan de uitwerking en uitvoering van het vervolgprogramma Beter Benutten wordt volop gewerkt. Inmiddels zijn ruim 100 multimodale maatregelen zoals infrastructurele wegaanpassingen, logistiek, fiets, OV/P&R, werkgeversaanpak, ITS in uitvoering. Bij de formulering en keuze van maatregelen is rekening gehouden met de leerervaringen van het huidige BB programma. Zo worden bijvoorbeeld infrastructurele aanpassingen gecombineerd met maatregelen gericht op de reiziger.

De resultaten van het programma laten zien dat Beter Benutten een zeer effectieve aanvulling is op bouwen en uitbreiden van de infrastructuur. Daarnaast heeft de aanpak van Beter Benutten geleid tot innovatieve oplossingen (ITS, gedragssturing), tot een andere werkwijze, een passende vorm van governance (aansturing door regionaal bestuurlijk trio) en tot waardevolle (thematische) samenwerkingsverbanden tussen (regionale) overheden en het bedrijfsleven.

Gelet op deze resultaten willen we met onze regionale collega-bestuurders deze aanpak onderdeel maken van beleid en besluitvorming. Dat hebben we tijdens de diverse BO-MIRT gesprekken met hen besproken.

De komende tijd zullen we met hen uitwerken hoe we dat gaan doen. Daartoe zullen we het initiatief nemen. Over de voortgang informeren we de Kamer graag in het kader van de MIRT-cyclus.

In het programma Beter Benutten Regionaal Spoor werkt het Ministerie van Infrastructuur en Milieu met meerdere decentrale overheden en vervoerders in Noord en Oost Nederland en in Limburg samen om bestaande of te verwachten problemen met de capaciteit in de spits of met de punctualiteit op diverse gedecentraliseerde spoorlijnen op te lossen. Een aantal maatregelen is inmiddels gerealiseerd. Zo rijden er langere treinen op de trajecten Nieuweschans/Veendam–Groningen, Groningen–Leeuwarden, Delfzijl–Groningen, Zwolle–Emmen, Zutphen–Oldenzaal en rijden er meer treinen (met name in de spits) op het traject Nijmegen–Roermond, Warffum–Groningen en Zuidhorn–Groningen.

Andere maatregelen zijn recent opgestart, waarbij reizigers meer keuzemogelijkheden worden aangeboden om buiten te spits te reizen. Zo lopen er inmiddels op meerdere decentrale spoorlijnen pilots met spitsmijden app’s waarmee wordt beoogd de spitsbelasting af te vlakken. Ook lopen er projecten speciaal gericht op studenten en scholieren, zoals wijzigingen van de aanvangstijden van MBO-, HBO-en universitair onderwijs en het stimuleren van het gebruik van e-bikes.

Voor de verschillende besluiten in het kader van Beter Benutten Regionaal Spoor van dit jaar verwijzen wij naar de bijlage met de besluiten uit de BO’s MIRT (bijlage 1).

Bij de bespreking van de initiatiefnota «Een Stap Vooruit» is begin dit jaar een aantal moties en een amendement aangenomen. In de brief van 20 april 2015 bent u geïnformeerd hoe wij hier, mede namens de Staatssecretaris van Economische Zaken, uitvoering aan zullen geven (Kamerstuk 33 888, nr. 15). Hierbij de laatste stand van zaken van de moties.

Conform het amendement van het lid Hoogland c.s. van 24 november 2014 (kamerstuk 34 000 XII, nr. 58) wordt aan de routestichtingen Wandelnet en Fietsplatform voor het uitvoeren van hun taken op het gebied van het beheren van en communiceren over routes dit jaar € 500.000,– beschikbaar gesteld. De provincies werken aan nieuwe afspraken met de routestichtingen over hun bijdrage, waarvan de resultaten komend voorjaar worden verwacht. Om het werk van de routestichtingen te kunnen garanderen stellen we daarnaast nog eenmalig voor de komende twee jaar € 500.000,– beschikbaar als subsidiebedrag. Daarna ligt de taak bij de regionale overheden.

Om uitvoering te geven aan de motie Kamerstuk 34 000 A, nr. 52 van de leden Bashir (SP), Hoogland (PvdA) en de Rouwe (CDA), is in het MIRT Overzicht dit jaar voor het eerst een hoofdstuk opgenomen over de «active modes». Dit hoofdstuk maakt in het kort inzichtelijk wat de regering op het inhoudelijke beleidsterrein van de Initiatiefnota doet. In juni is een brief gestuurd over de verruiming van de mogelijkheden om de fiets mee te nemen in de treinen, in antwoord op de motie van de leden Bashir (SP), Van Helvert (CDA), Jacobi (PvdA) en Van Veldhoven (D66) over gratis fietsvervoer in de trein buiten de spits en in de weekends (Kamerstuk 33 888, nr. 10). Deze brief wordt in november 2015 besproken in het AO Spoor.

Aanvullend kunnen wij u melden dat onze collega van Economische Zaken met het IPO afspraken maakt over het uniformeren van de regels voor het gebruik van boerenlandpaden in de provincies, ter uitvoering van de motie van de leden Jacobi (PvdA), Bashir (SP) en Van Helvert (CDA) over de toegankelijkheid van paden in beheer bij particulieren (kamerstuk 33 888, nr. 8). Een overzicht van de verschillende richtlijnen en regelingen wordt binnenkort uitgewerkt, en hierover wordt u geïnformeerd in het voorjaar.

Conform de motie van de leden Bashir (SP), Van Helvert (CDA), Jacobi (PvdA) en Van Veldhoven (D66) over het meewegen van belangen van fietsers en wandelaars bij Tracébesluiten (kamerstuk 33 888, nr. 9) kunnen wij aangeven dat Rijkswaterstaat de CROW richtlijn inzake barrièrewerking van lijninfrastructuur implementeert in haar werkwijze. Rijkswaterstaat heeft daarnaast met Wandelnet afgesproken om periodiek overleg te voeren.

Zoals in het MIRT hoofdstuk over «active modes» is aangegeven, zien we voor het Rijk een stimulerende en faciliterende rol voor het fietsbeleid. Met name door de deelname aan het Tour de Force traject verwachten wij die rol de komende jaren samen met de decentrale overheden verder te concretiseren.

Binnen het programma Beter Benutten Vervolg wordt in lijn met de motie De Rouwe c.s. voor de ondersteuning van de Toekomstagenda Snelfietsroutes (kamerstuk 33 750A, nr. 31) en de motie van de leden Hoogland en Visser van 29 oktober 2015 (kamerstuk 34 300 XII, nr. 31) voor de ondersteuning van regionale fietsroutes, ruimte geboden voor het realiseren van regionale fietsroutes. De planvorming voor Beter Benutten Vervolg is nog niet afgerond. Op dit moment ligt er voor ca. € 150 miljoen aan plannen voor fietsprojecten, waarvan een groot gedeelte bestaat uit aanleg van infrastructuur. In de MIRT brief van voorjaar 2016 rapporteren wij over het dan definitieve maatregelenpakket van Beter Benutten Vervolg inclusief fietsmaatregelen.

Zoals aangekondigd in de MIRT-brief van 18 november 2013, is in nauwe samenwerking met de regio onderzoek gedaan naar de mogelijkheden voor aanpassing van de indicator voor toekomstige knelpunten op het hoofdwegennet, de zogenaamde «NoMo-indicator» die onder meer gebruikt wordt in de nationale markt- en capaciteitsanalyse (NMCA). De aanleiding hiervoor is de onvrede bij de regio’s over de vaste trajecten (die over het land in lengte verschillen) waarop de knelpunten in beeld worden gebracht. Veel regio’s hebben aangegeven dat door de regio beleefde knelpunten op lange trajecten niet zichtbaar worden. Daarnaast vinden wij het van belang dat naar de economische verlieskosten van de knelpunten wordt gekeken. Ook uw Kamer heeft hier om gevraagd, met de motie Hoogland/Visser (Kamerstuk 34 000 A, nr. 75).

Hierbij wordt uw Kamer geïnformeerd over de nieuwe indicator voor het hoofdwegennet (HWI) die de NoMo-indicator zal vervangen als indicator voor toekomstige knelpunten op het hoofdwegennet. Met de nieuwe HWI kan een ranglijst worden berekend van toekomstige knelpunten (in 2030/2040), op basis van economische verlieskosten per file. De vaste «NoMo-trajecten» worden hierbij niet meer gebruikt, het uitgangspunt zijn de economische verlieskosten van de files zelf. De HWI brengt de structurele knelpunten in beeld, waarbij de bestaande projecten uit MIRT als uitgevoerd worden verondersteld. De structurele knelpunten top 50 zal vervolgens worden geprioriteerd naar knelpunten die leiden tot het meeste reistijdverlies per weggebruiker. Voor deze nadere prioritering zal de grens van 10 minuten reistijdverlies worden gehanteerd omdat uit diverse onderzoeken blijkt dat er vanaf die grens een structurele overvraag is.

De HWI zal worden toegepast in de eerstvolgende NMCA (gereed eind 2016/begin 2017) op basis van de nieuwe WLO-scenario’s van de planbureaus. In deze NMCA zal ook gewerkt worden met het nieuwe Landelijke Modelsysteem (LMS), dat niet meer alleen voor wegen is, maar ook voor spooropgaven. De HWI wordt gebruikt voor het signaleren van de knelpunten op het hoofdwegennet en zal een belangrijke rol spelen bij het prioriteren van de toekomstige bereikbaarheidsopgaven. Deze bereikbaarheidsopgaven worden vervolgens nader onderzocht in een MIRT-onderzoek waarin eerst een analyse van het probleem wordt gemaakt en vervolgens gekeken wordt wat de beste oplossing is. Daarbij zal niet alleen naar het hoofdwegennet worden gekeken, maar naar het gebied in brede zin. De HWI heeft geen gevolgen voor lopende projecten.

De HWI is overigens niet de enige indicator die gebruikt zal worden om vast te stellen welke bereikbaarheidsopgaven verder zullen worden onderzocht in een MIRT-onderzoek. Zo zal de NMCA, mede op verzoek van de regio, ook de relatieve bereikbaarheid van stedelijke gebieden laten zien. Dit gebeurt met de Bereikbaarheidsindicator waarin de relatie hoofd- en onderliggend netwerk tot uitdrukking komt. Ook ambities uit de SVIR zullen meewegen.