Nr. 5 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

De voorzitter van de commissie, Ten Broeke

De griffier van de commissie, Van Leiden

De krijgsmacht kan met aanzienlijke inspanning voldoen aan het ambitieniveau zoals gesteld in de nota In het belang van Nederland. Zoals bekend, gelden daarbij wel beperkingen die hun weerslag hebben op het vermogen van de krijgsmacht om meerdere operaties gelijktijdig uit te voeren. Daarnaast staat het voorzettingsvermogen en de geoefendheid van de krijgsmacht onder druk. De beperkingen die in 2014 aan de orde waren, zijn beschreven in bijlage 8 bij het Jaarverslag.

Hoeveel geld nodig is om alle beperkingen op te heffen, hangt af van de vraag welke beperkingen acceptabel worden geacht op grond van de inschatting van de veranderde veiligheidssituatie en de eisen die aan de krijgsmacht worden gesteld. Zo vraagt een kortere reactietijd een hogere gereedheid van materieel en personeel. Ook aan de geoefendheid stelt dit hogere eisen. Dit heeft gevolgen voor de instandhouding, de beschikbaarheid van reserverdelen en van personeel. Het stelt voorts hogere eisen aan levensverlengend onderhoud en vervanging van wapensystemen, waardoor het ook gevolgen voor de investeringen heeft. Hierover vindt nog overleg en besluitvorming plaats.

In mijn brief van 17 maart 2015 heb ik de Kamer geïnformeerd over onder meer de financiële aspecten van het invoeren van informatiegestuurd optreden (IGO) bij de KMar (Kamerbrief 33 763, nr. 70). Voor infrastructurele- en IT-voorzieningen is een eenmalige investering nodig van € 81 miljoen. De structurele besparing bedraagt € 5,7 miljoen per jaar.

In mijn brief van 5 maart 2014 heb ik de Kamer geïnformeerd dat de Van Ghentkazerne in Rotterdam open blijft (Kamerstuk 33 763, nr. 37). De oorspronkelijke besparing van € 5,3 miljoen op de exploitatie als gevolg van het sluiten van de kazerne wordt nu bereikt door bijdragen van de gemeente Rotterdam en het Ministerie van Veiligheid en Justitie en door investeringen die niet nodig zijn voor aanvullende nieuwbouw in Vlissingen over te hevelen naar de exploitatie.

Nadat medio 2014 met de bonden overeenstemming is bereikt over het voorzieningenniveau, zijn de reorganisatieplannen aan het voorzieningenniveau getoetst. Dit proces is zorgvuldig en in overleg met de bonden uitgevoerd.

De gemaakte afspraken over het voorzieningenniveau hebben consequenties voor de bedrijfsvoering en organisatie van het Eerstelijns Gezondheidszorg Bedrijf (EGB). Het werkveld van de bedrijfsgeneeskundige zorg wordt ondergebracht in twee organisatiedelen. Een deel blijft bij het EGB, een ander deel is voorzien bij een nieuw op te richten Afdeling Bedrijfsgeneeskunde Zorg (BGZ) onder het CEAG. Dit betekent dat het reorganisatieplan van het EGB aangepast moest worden en dat er een nieuw reorganisatietraject voor de BGZ is gestart. Op 12 juni worden de reorganisatieplannen van het EGB en de Afdeling BGZ CEAG formeel met de bonden besproken. De omklapdatum voor beide reorganisaties is voorzien in het eerste kwartaal van 2016.

Sinds 3 april jl. is het Defensie Gezondheidszorg Opleidings- en Trainingscentrum (DGOTC) operationeel, waarmee de reorganisatie van het voormalige Instituut Defensie Geneeskundige Opleidingen (IDGO) is voltooid. Het Coördinatiecentrum Expertise voor Arbeidsomstandigheden en Gezondheid (CEAG) is gestart met de implementatie van de reorganisatie.

De schaarste bij diverse categorieën specialistisch personeel heeft vooral negatieve gevolgen voor het voortzettingsvermogen van huidige (grotere) missies. Door inhuur van personeel en de inzet van reservisten kunnen de vacatures in de vredesbedrijfsvoering, veroorzaakt door uitzending, deels worden opgevangen. Wel kan dit leiden tot een hogere uitzenddruk bij de militair specialist.

Lastig te werven categorieën waren in 2014 vooral de vliegers, luchtvaart- en elektrotechnici en verkeers- en gevechtsleiders. Na onder meer een gerichte wervingscampagne voor vliegers eind 2014, is er voor de vliegers en de verkeers- en gevechtsleiders op dit moment weer voldoende animo om in de behoefte te voorzien. De wervingsresultaten voor technici zijn sterk afhankelijk van de functie waarvoor kan worden geopteerd. Defensie kent een grote diversiteit aan technische functies. In totaal werft de organisatie 60 verschillende categorieën technisch personeel. De wervingsresultaten verschillen sterk per categorie. Zo verloopt de werving van technici op manschappenniveau goed. De werving voor elektrotechniek (vooral avionica) op zowel officiers- als onderofficiersniveau loopt daarentegen sterk achter op de planning. Het tekort aan technici is geen verschijnsel dat alleen Defensie treft, het raakt veel organisaties die intensief gebruik maken van moderne technologie. Zie voor meer informatie de personeelsrapportage over 2014 (Kamerstuk 34 000 X, nr. 100).

De veiligheidssituatie in Afghanistan wordt zowel in het operatiegebied als in Nederland continu beschouwd. Daarbij wordt beoordeeld of dit van invloed is op de deelneming van Nederlandse militairen in Afghanistan. Vooralsnog heeft dit geen directe consequenties voor de Nederlandse bijdrage. De verslechterde veiligheidssituatie onderstreept wel de noodzaak tot het voortzetten van het trainen, het adviseren en het assisteren van de Afghaanse veiligheidstroepen en de daaraan verbonden instituties binnen de Resolute Support missie.

Door onder meer de intensievere samenwerking met de civiele partners en de betere bekendheid van civiele partners met de specialismen van Defensie neemt de vraag naar nationale inzet van Defensie toe. Zie ook de evaluatie van het convenant Financiering Nationale Inzet Krijgsmacht (FNIK, verzonden 2 juni jl.).

De afgelopen periode is het FNIK-convenant geëvalueerd in samenwerking met de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Veiligheid en Justitie. Het convenant is op basis van de conclusies uit de evaluatie herijkt. Uw Kamer is hierover 2 juni jl. per brief geïnformeerd.

De eindrealisatie van de inzet van Defensie bij de NSS bedraagt € 5,7 miljoen. Daarvan is € 4,8 miljoen door het Ministerie van Buitenlandse Zaken gecompenseerd vanuit de Homogene Groep Internationale Samenwerking (HGIS) en € 0,9 miljoen vanuit de defensiebegroting.

Zie het antwoord op vraag 9.

Ja, er wordt samengewerkt met bijvoorbeeld het Nationaal Luchtvaart en Ruimtelaboratorium (NLR). In 2013 heeft Defensie het NLR een studie laten uitvoeren naar alternatieve coatings. Ook het internationaal onderzoek op dit vlak wordt nauwgezet gevolgd.

FNIK ziet op de financiering van de inzet van militaire bijstand en steunverlening op grond van de Politiewet 2012, de Wet Veiligheidsregio’s, de Veiligheidswet BES dan wel de Aanwijzingen inzake de inzet van de krijgsmacht in Aruba, Curacao en Sint Maarten. Deze inzet vindt plaats onder gezag van en ter ondersteuning aan de civiele autoriteiten. De MIVD voert haar taken uit op grond van de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten 2002 en de financiering daarvan valt daarmee niet onder FNIK. Cyberinzet vanuit het Defensie Cybercommando kan onder FNIK vallen wanneer sprake is van ondersteuning aan de civiele autoriteiten.

Zowel bij de beleidsbrief in 2011 als bij de nota In het belang van Nederland is tijdelijk een investeringspercentage van onder de 20 procent geaccepteerd om binnen beperkte tijd tot bezuinigingen te komen. Het investeringsplan is daarop aangepast, waarbij investeringen zijn vertraagd of geschrapt. Zie ook het antwoord op vraag 107. Naast het vooraf geaccepteerde, tijdelijk lagere investeringspercentage was er in 2014 ook sprake van onderrealisatie bij de investeringen. Hierdoor is slechts 14,3 procent investeringen gerealiseerd, waar in de begroting nog 15,7 procent investeringen voorzien was.

De operationele consequentie van een lage gerealiseerde investeringsquote is een potentieel latere aanschaf en invoering van een aantal (wapen)systemen. In het geval van vervangingsinvesteringen moet Defensie daardoor mogelijk langer de te vervangen systemen aanhouden. De operationele prestaties van de oude systemen zijn vaak minder dan de voorziene vervangers. Noodzakelijk geachte operationele vernieuwingen kunnen niet, of pas later, worden gerealiseerd. Als er bij inzet sprake is van een specifieke behoefte waarin (nog) niet is voorzien, kan dit eventueel na een versnelde procedure (fast track procurement) worden aangeschaft.

Een tijdelijk lagere investeringsquote leidt niet onmiddellijk tot beperkingen voor de gereedstelling en inzet. De bestaande wapensystemen worden in stand gehouden vanuit het exploitatiebudget. Op de langere termijn heeft een laag investeringspercentage wel een negatieve invloed op de gereedstelling, inzet en innovatie. De wapensystemen verouderen, krijgen steeds meer last van storingen en hebben meer onderhoud nodig. Dit kan leiden tot extra kosten, een lagere beschikbaarheid of verminderde inzetbaarheid of operationele relevantie. Het is, met andere woorden, van belang de balans tussen investeringen en exploitatie te bewaren.

Voor het herstel van het gerealiseerde investeringspercentage zijn twee zaken van belang. Ten eerste moet voldoende investeringsbudget beschikbaar zijn gemaakt. Dat is het geval: in de begroting 2015 is voor 2016 op basis van het investeringsbudget in relatie tot de totale begroting een investeringspercentage van 20 procent geraamd. Dit wil niet zeggen dat dit ook volledig kan worden gereraliseerd.

In andere woorden, en ten tweede, de hele verwervingsketen (van behoeftestelling tot overeenkomst) moet in staat zijn om het beschikbare budget aan te wenden voor investeringsprojecten. In dit deel liggen vooral de uitdagingen. Om het gewenste percentage in de toekomst te realiseren, is het van belang om de gehele verwervingsketen te versterken. Daarom wordt de personele capaciteit bij DMO versterkt door extra tijdelijke formatie, meer inhuur op projecten en een betere vulling van de militaire functies. Bij de begroting 2015 is bovendien geïnvesteerd in specialistische functies op relevante plekken (smart buyers/specifiers). Positief is dat na de vele reorganisaties de organisatie in rustiger vaarwater lijkt te komen. Na jaren van veel kleinere projecten zijn de komende jaren voorts enkele grotere projecten gepland, zoals de F-35. Desondanks blijft het van groot belang om te kijken naar de vereenvoudiging van het verwervingsproces in samenhang met het Defensie Materieel Proces en het verkorten van de looptijd van investeringsprogramma’s. Om de verbetering en de realisatie van het investeringspercentage op de korte en de lange termijn te bewerkstelligen en te bewaken, is een taskforce opgericht en een onderzoek opgestart door een extern bureau. Dit onderzoek moet leiden tot verdere verbeteringen om onderrealisatie voor investeringsprojecten tegen te gaan.

Let wel, de onderrealisatie zal vermoedelijk ook de komende jaren nog aan de orde zijn. Alle inspanningen zijn erop gericht om de komende jaren te groeien naar de realisatie van het gewenste investeringspercentage. De effecten daarvan moeten de komende jaren zichtbaar worden. Het behalen van het percentage is echter ook afhankelijk van externe factoren zoals tijdige en kwalitatief juiste levering door leveranciers, tijdige besluitvorming, de voortgang bij eventuele partnerlanden en een ongestoord verloop van het verwervingsproces.

Er is geen oorzakelijk verband tussen de vertraagde invoering van ERP en de onderrealisatie bij de investeringen.

Tot eind 2014 is ongeveer € 425 miljoen uitgegeven aan ERP, inclusief de aanpassing van legacy-systemen en de voorbereiding van de exploitatie, exclusief interne kosten. Deze interne kosten bestaan voornamelijk uit interne personeelskosten en implementatiekosten en worden geschat op ongeveer € 145 miljoen. De schatting van de Algemene Rekenkamer komt hoger uit (op € 900 miljoen). Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door een hogere schatting van de interne personeelskosten, onder meer door het meetellen van toekomstige kosten (tot 2022), en het meetellen van de kosten voor de plannen voor de optimalisatie van ERP. De Algemene Rekenkamer rekent bovendien een extra post toe voor de dubbele beheerlasten van € 48 miljoen.

Het eindrapport en de kabinetsreactie ontvangt u voor 1 september 2015.

De beleidsdoorlichting «Flexibel personeelssysteem» is voltooid en op 29 mei verzonden aan uw Kamer (Kamerstuk 31 516, nr. 10).

Zie het antwoord op vraag 17.

Met de eerste suppletoire begroting 2014 is op het niet-beleidsartikel 10 (Centraal Apparaat) € 35 miljoen doorgeschoven naar 2015 vanwege de latere instroom van personeel in de diverse SBK uitkeringsregelingen. Met de slotwet 2014 is € 40 miljoen investeringsbudget en € 1 miljoen exploitatiebudget doorgeschoven naar 2015. Via de eindejaarsmarge van de HGIS is een bedrag van € 38 miljoen vanuit 2014 doorgeschoven naar 2015. Vanuit het begrotingsjaar 2014 zijn geen budgetten overgebracht naar 2016 en later.

Een bedrag van € 48,5 miljoen aan verkoopopbrengsten van roerende goederen is niet in 2014 ontvangen. Deze verkoopopbrengsten worden nu voornamelijk in 2015 voorzien.

In totaal is € 18,5 miljoen meegenomen naar 2015 via de eindejaarsmarge van de HGIS vanwege verplichtingen die in 2014 niet tot betaling zijn gekomen. Deze verplichtingen zullen in 2015 alsnog tot betaling leiden.

Voor de CBMI trainingsmissie zijn eind 2014 Nederlandse Planning & Liaison Teams naar Bagdad en Erbil vertrokken. Deze teams hebben de (logistieke) planning van de trainingen en afstemming met lokale- en coalitiepartners uitgevoerd. De eerste Nederlandse trainingsactiviteiten startten in Erbil in februari 2015. De eerste Nederlandse trainingsactiviteiten in Bagdad startten in maart 2015.

De post «uitgaven contributies» behelst onder meer de Nederlandse bijdrage aan de gemeenschappelijke financiering van EU-missies (€ 3,8 miljoen) en missies van de Navo (€ 15,7 miljoen). Dit zijn bijdragen aan de exploitatiekosten van crisisbeheersingsmissies die volgens een verdeelsleutel per lidstaat worden berekend. Daarnaast wordt uit deze post de bijdrage aan de SAC C-17 gefinancierd (€ 19,2 miljoen).

Conform het toetsingskader heeft het parlement een separate evaluatie over de inzet van Nederlandse militairen in 2014 ontvangen, opgesteld onder verantwoordelijkheid van de ministers van Defensie en van Buitenlandse Zaken (Kamerstuk 29 521 nr. 291). In deze verantwoording van Nederlandse militaire bijdragen aan operaties, missies en samenwerkingsprogramma’s zijn zowel de militaire als de politieke aspecten beschreven.

Daar waar knelpunten ontstaan, zoals bijvoorbeeld bij artsen, zal bij grote nationale rampen herprioritering plaatsvinden waardoor naar verwachting aan de toegezegde steunverlening of militaire bijstand kan worden voldaan.

De beleidsartikelen 2 tot en met 5 van de defensiebegroting geven informatie over uitgaven en ontvangsten per operationeel commando. De tabellen «Budgettaire gevolgen van beleid» op de pagina’s 36 en 40 maken daarbij onderscheid tussen apparaatsuitgaven en programma-uitgaven, maar zijn niet uitgesplitst naar de organieke componenten zoals opgenomen in de tabellen over de realisatie van operationele doelstellingen. De financiële administratie is niet ingericht om dit inzicht te kunnen verschaffen.

Wel is in de nota In het belang van Nederland voor de eerste keer financiële informatie gegeven ingedeeld naar wapensystemen. In zogeheten wapensysteemsjablonen wordt inzicht gegeven in de met de wapensystemen samenhangende investeringen, materiële en personele exploitatie. In de defensiebegroting 2015 is dit inzicht vervolgens in bijlage 4.2 geactualiseerd en aangevuld met de aansluitingstabel die laat zien op welke wijze de wapensysteemsjablonen getalsmatig aansluiten op de (niet-)beleidsartikelen.

De onderbezetting betreft vooral Engels personeel. Er is momenteel een tekort aan Engelse Sea riders. Defensie vult de Nederlandse functies bij FOST zoals overeengekomen. De onderbezetting hangt samen met de introductie van twee nieuwe Engelse vliegkampschepen. Deze schepen leggen een groter beslag op de trainingscapaciteit van FOST. De komende weken wordt onderzocht in hoeverre Nederland met aanvullend personeel kan bijdragen om de effecten voor het opwerken te beperken.

Voor aanvang van de reorganisaties is een inschatting gemaakt van het verwachte aantal medewerkers dat in aanmerking zou kunnen komen voor de maatregel «ontslagbescherming». Deze maatregel betreft een nieuw managementinstrument dat ingezet kon worden door de hoofden van de defensieonderdelen. Gebleken is dat in totaal meer medewerkers in de gelegenheid zijn gesteld om gebruik te maken van de maatregel dan oorspronkelijk geraamd. De maatregel is conform het SBK-2012 toegepast voor medewerkers die op de peildatum 1 januari 2012 ten hoogste vier jaar verwijderd waren van hun reguliere leeftijdsontslag. Het grootste deel van de betreffende groep heeft inmiddels de defensieorganisatie verlaten. De laatste medewerkers die nog gebruik kunnen maken van de maatregel, verlaten uiterlijk 1 januari 2016 de organisatie. Hierdoor loopt op genoemde datum het met deze maatregel gepaard gaande budgettaire beslag ten einde. Er is derhalve geen sprake van doorwerking in de begroting in de komende jaren.

De afgelopen jaren is ingeteerd op onder meer voorraden en ondersteuning. Het gevolg hiervan is dat eenheden de afgelopen jaren inzetgereed waren met beperkingen. Dit werd geaccepteerd. In gevallen waar beperkingen niet acceptabel waren, werden deze opgelost ten koste van andere eenheden en het voortzettingsvermogen. Het was daarmee nog steeds mogelijk om in grote lijnen aan de vastgestelde inzetbaarheidsdoelstellingen te voldoen. Daardoor staat echter het voortzettingsvermogen en de geoefendheid onder druk. Er kan echter worden voldaan aan inzetbaarheidsdoelstelling 1 (de verdediging van het eigen en bondgenootschappelijk grondgebied), waarbij «alle beschikbare middelen» op grotere schaal moeten worden kunnen ingezet.

Voor inzetbaarheidsdoelstelling 2 (operaties wereldwijd ter bevordering van de internationale stabiliteit en rechtsorde) waren er beperkingen. Deze beperkingen komen naar voren indien het langdurige inzet betreft (voortzettingsvermogen), indien inzet plaats moet vinden in een hoog dreigingsscenario of als er sprake is van meer dan één inzet tegelijkertijd. In dat laatste geval is de inzet van de combat support en combat service support eenheden de beperkende factor, tenzij bondgenoten de benodigde ondersteuning leveren. Specifieke aandachtpunten voor het CLAS zijn de daarbij de beschikbaarheid van helikopters, bevoorradings- & transportcapaciteit, informatiesystemen (CIS), medische ondersteuning, personele capaciteit voor ondersteuning van missies (National Support Element) en de beschikbaarheid van mobiele drinkwaterinstallaties. De knelpunten in de materiële gereedheid heb ik toegelicht in mijn brief van 22 mei jl. (Kamerstuk 33 763, nr. 74)

Door tekorten aan reservedelen, langdurige verwervingstrajecten en tekorten aan technisch personeel gecombineerd met het aantal missies, kent een aantal wapensystemen langdurig een lage materiële gereedheid. De omvang van de problematiek verschilt per wapensysteem. In mijn brief van 22 mei jl. over de knelpunten in de materiële gereedheid (Kamerstuk 33 763, nr. 74) heb ik u een overzicht gegeven van de problemen bij de verschillende wapensystemen. De aanvulling van reservedelen kost echter tijd. Naar verwachting zijn de meeste problemen vanaf 2019 opgelost.

Het tekort aan gevechtsondersteunende eenheden is onderkend in de nota In het belang van Nederland. Door de beperkte beschikbaarheid van gevechtsondersteunende eenheden zal vaker een beroep worden gedaan op ondersteuning van bondgenoten.

De realisatie van de role 2 geneeskundige faciliteiten bleef in 2014 achter bij de operationele doelstellingen. Dit was het gevolg van de reorganisatie van de geneeskundige eenheden. Er was echter wel een role 2 geneeskundige eenheid inzetgereed. Deze was niet als geheel benodigd voor de lopende missies. Onderdelen van deze capaciteiten zijn wel ingezet, zoals in Mali, op schepen, in Afghanistan en in verband met de ramp met vlucht MH-17.

Zie het antwoord op vraag 28.

Zie het antwoord op vraag 32.

De begroting voor 2015 is reeds vastgesteld. De uitvoering gebeurt binnen de daarin omschreven beleidskaders en financiële kaders.

Op dit moment kampt Defensie, naast tekorten bij bepaalde categorieën personeel, niet met grote tekorten aan personeel. De vulling van het militaire personeelsbestand is sinds 1 januari 2014 gestegen van 82,5 naar 91,7 procent en voor burgerpersoneel van 89,2 naar 95,2 procent. De positieve trend bij de vulling van het functiebestand wordt grotendeels veroorzaakt door een krimpend regulier functiebestand. Echter, de dalende trend van het totale personeelsbestand is in het eerste kwartaal 2015 omgeslagen in een lichte stijging ten opzichte van 2014. Ondanks de toename in vulling is nog niet overal sprake van een evenwichtige bezetting. Er sprake van een structureel tekort aan specifieke categorieën technisch geschoold personeel, zowel bij militairen als burgers. Eén van de oplossingen is meer gebruik maken van reservisten. Een andere oplossing is inhuur of een meer projectmatige aanpak.

De gereedstelling en inzet van eenheden ten behoeve de lopende missies is niet in gevaar. De beperkingen voor de inzetbaarheidsdoelstellingen voor het CLAS betreffen onder meer de materiële gereedheid. Dit beïnvloedt wel de geoefendheid en het voortzettingsvermogen. Bij gebrek aan materieel (of personeel) kan bijvoorbeeld slechts een deel van de eenheden worden geoefend. De prioriteit ligt dan bij de eenheden die gepland staan voor missies. Het kan ook zijn dat bepaalde facetten van de oorlogsvoering niet aan bod kunnen komen. De operationele gereedheid voor de organieke taken die niet kunnen worden beoefend neemt af. Als deze taken van belang zijn voor de inzet in missies, neemt de benodigde voorbereidingstijd daarvoor toe.

De operationele toelagen bij mensoefendagen zijn opgenomen in de post «Apparaatsuitgaven operationele toelagen» bij de beleidsartikelen 2, 3, 4, 5, 7 en 8. De operationele toelagen worden vooraf geraamd. Op basis van de realisatie van voorgaande jaren wordt de planning aangepast.

Uit de recent afgeronde beleidsdoorlichting FPS kan geconcludeerd worden dat de invoering van het Flexibel Personeelssysteem (FPS) heeft bijgedragen aan de doelstelling om te komen tot een evenwichtige personeelsopbouw. Daarbij is de invoering van de numerus fixus een effectief instrument gebleken om het personeelsbestand aan te passen aan de gewenste omvang per rangsniveau. Het beoogde verjongingseffect heeft echter nog niet kunnen plaatsvinden. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het bij de invoering van het FPS overeengekomen overgangsbeleid, waardoor per 1 januari 2008 in totaal 50 procent van de militairen een FPS fase 3-aanstelling had. Daarnaast hebben de vele reorganisaties, de ophoging van de ontslagleeftijd (kabinetsbeleid) en de ontslagbescherming voor oudere militairen de directe sturingsmogelijkheden in sterke mate beperkt.

De doorontwikkeling van het FPS is een belangrijk thema in de lopende arbeidsvoorwaarden-onderhandelingen en het eerste deelakkoord van 16 april 2015. De gemaakte afspraken over (onder andere) het FPS worden in volgende deelakkoorden geconcretiseerd. De conclusies en aanbevelingen van de beleidsdoorlichting FPS – waaronder de conclusie dat voor de realisatie en handhaving van een evenwichtige personeelsopbouw een gecontroleerde instroom in FPS fase 3 van groot belang is – zullen worden meegenomen bij de doorontwikkeling van het FPS.

Het uitblijven van de verjonging heeft gevolgen voor de realisatie van de personele uitgaven.

Zie het antwoord op vraag 30.

Defensie is een hoogwaardig technische organisatie waardoor de behoefte aan goed opgeleid technisch personeel relatief groot is. De arbeidsmarkt voor deze categorie is echter krap. Ongeveer 55 procent van de werkgevers in techniek en industrie verwacht knelpunten in deze categorie personeel. Dit geldt ook voor Defensie.

De inwerkproblemen zijn van tijdelijke aard. Er zijn geen structurele financiële gevolgen te verwachten.

De geoefendheid maakt deel uit van het gereedstellingsproces binnen Defensie. Door specifieke voorbereidingen voor een missie wordt het palet aan volledig beoefende taken smaller. Hierdoor is bijvoorbeeld de geoefendheid van vliegers die het voortzettingsvermogen vormen, verminderd. Voor de uitvoering van de huidige en nu bekende missies is de geoefendheid op orde.

Zie het antwoord op vraag 39.

Met de lagere graad van serviceability wordt bedoeld het in mindere mate beschikbaar hebben van C-130 vliegtuigen dan in de eerste helft van 2014. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door het uitvoeren van een aantal noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden die door de fabrikant worden voorgeschreven (service bulletins). Zie ook mijn brief van 22 mei jl. over de knelpunten in de materiële gereedheid (Kamerstuk 33 763, nr. 74).

De vertraging is enerzijds te wijten aan uitloop van het geplande onderhoud bij de externe onderhoudsbedrijven. Daarnaast speelt de beperkte beschikbaarheid van reservedelen een belangrijke rol in het uitlopen van onderhoudswerkzaamheden aan de KDC-10 en C-130. Zie ook mijn brief van 22 mei jl. over de knelpunten in de materiële gereedheid (Kamerstuk 33 763, nr. 74).

Zie het antwoord op vraag 15.

Zie het antwoord op vraag 15.

Uit de nog te versturen personeelsrapportage blijkt dat de personele vulling een stijgende lijn vertoont. Tekorten manifesteren zich alleen in specifieke categorieën personeel (zie het antwoord op vraag 6 en 38).

Als bepaalde investeringen niet hadden plaatsgevonden, of niet meetellen, leidt dit tot een lagere investeringsquote. Het klopt dat zonder de aflossingen deze 12,6 procent zou bedragen. Defensie tracht ieder jaar het beschikbare budget optimaal te realiseren met de reeds geplande investeringen. Deze aflossingen maakten daar deel van uit en waren bovendien nodig in verband met de overdracht van de Dienst Vastgoed Defensie (DVD) aan het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) in 2014.

De realisatie van de investeringsbegroting in 2014 was in totaal € 128 miljoen lager dan gepland in de begroting 2014. Dat wil niet zeggen dat het geld verloren gaat. Elke beschikbare euro is nodig voor de investeringsbehoeften. De uitgaven die in 2014 niet zijn gerealiseerd, zullen in latere jaren alsnog tot realisatie komen. Het budget is daarvoor doorgeschoven naar latere jaren, ook de ongelimiteerde eindejaarsmarge is een instrument daarvoor.

De investeringsbegroting is met de eerste suppletoire begroting 2014 verlaagd met € 70 miljoen. Dit betrof vooral technische mutaties, zoals interne overhevelingen naar exploitatiebudgetten, doorwerking van de verlaging van de verkoopopbrengsten en doorwerking van de eindejaarsmarge van 2013 naar 2014. Door deze budgetverlaging bij eerste suppletoire begroting neemt de onderrealisatie ten opzichte van het budget af.

Met de tweede suppletoire begroting was gepland om € 68 miljoen door te schuiven naar 2015. De realisatie van de investeringsbegroting kwam uiteindelijk echter € 10 miljoen hoger uit ten opzichte van het in de tweede suppletoire begroting verlaagde investeringsbudget. Door lagere verkoopopbrengsten ten opzichte van de tweede suppletoire begroting van € 18 miljoen daalde het beschikbare investeringsbudget verder, waardoor de onderrealisatie afnam. Daarmee werd de eindejaarsmarge vastgesteld op € 40 miljoen. Dit is 3,7 procent van het investeringsbudget van de tweede suppletoire begroting 2014.

Geplande doorschuiving 2e suppletoire begroting	Overrealisatie t.o.v. 2e suppletoire begroting	Lagere verkoop-opbrengsten	Gebruik eindejaarsmarge
68	-10	-18	=40

Eén van de afgewezen leveranciers heeft in 2014 een kort geding tegen Defensie aangespannen in verband met de aanbesteding van het Smart Vest. Defensie werd verweten de beginselen van gelijke behandeling en transparantie niet in acht te hebben genomen. De voorzieningenrechter Den Haag heeft deze vorderingen op 31 oktober 2014 integraal afgewezen, waarna de desbetreffende leverancier in hoger beroep is gegaan. Een uitspraak van het Gerechtshof wordt op zijn vroegst komend najaar verwacht.

Defensie wil altijd volledig transparant zijn in haar verwervingsproces en de gegadigden voor de opdracht gelijk behandelen. Ook in dit project vindt Defensie dat hiervan sprake is.

Zie het antwoord op vraag 14.

De modificatie van de Patriots (COMPATRIOT) is uitgesteld vanwege de missie in Turkije. Met de leverancier is een compensatiebedrag overeengekomen van bijna € 1 miljoen. Deze ongeplande kosten zijn reeds betaald vanuit het BIV.

Op grond van het nieuwe leverschema van de modificatiepaketten (modkits) voor de Apache worden geen gevolgen verwacht.

De afname van de modificatiepaketten (modkits) voor de F-16 is vanaf maart 2015 hervat.

Voor de twee testtoestellen is ongeveer € 3 miljoen doorgeschoven naar 2015 als gevolg van achterblijvende facturen. Inmiddels is hiervan een gedeelte betaald en naar verwachting wordt het resterende bedrag nog dit jaar in rekening gebracht en voldaan.

De lagere uitgaven voor ICMS van € 0,4 miljoen, als gevolg van vertraging van projecten, zullen voor € 0,1 miljoen leiden tot extra uitgaven in 2015. Het resterende bedrag zal drukken op de begrotingen van 2016 en verder. De lagere CBRN uitgaven in 2014 (€ 8,5 miljoen) drukken niet op de begroting van 2015 maar drukken op de begrotingen van 2016 en verder.

De € 107 miljoen hogere uitgaven aan infrastructuur betreft het vervoegd aflossen van drie leningen (€ 143 miljoen) en lagere uitgaven op lopende projecten (€ 36 miljoen).

Eén van de voorwaarden om de overgang van Dienst Vastgoed Defensie (DVD) naar het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) mogelijk te maken was dat de leningen afgelost moesten zijn. In 2014 bleek versnelde aflossing budgettair mogelijk. Het vervroegd aflossen van deze leningen heeft als voordeel dat minder rente moet worden betaald.

Het project nieuwbouw Schiphol loopt voor € 8,2 miljoen door naar 2015. Het totaal te realiseren bedrag in 2015 komt hiermee op € 12,4 miljoen.

Het project «Bouwtechnische verbeteringsmaatregelen brandveiligheid» omvat het op norm brengen van ongeveer 375 legeringsgebouwen van Defensie voor wat betreft de brandveiligheid. Defensie heeft in 2013 met de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) de afspraak gemaakt dat voor eind 2018 alle legeringsgebouwen aan de geldende normen op het gebied van brandveiligheid voldoen. De gebouwen waar acute brandveiligheidsrisico’s zijn geconstateerd, zijn al op orde gebracht of worden op dit moment aangepakt (waarbij de laatste categorie niet voor legering wordt gebruikt).

Er is gekozen voor een pilot project om ervaring op te doen met de contractvorm (design and construct) in relatie tot de specifieke werkzaamheden, de samenwerking met de gebruikersorganisatie en de afstemming over het verwachte resultaat met het bevoegd gezag. Ervaringen uit de pilot worden gebruikt voor het optimaliseren van de contracten en de projectorganisatie van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) om de realisatie van de rest van het programma zo soepel mogelijk te laten verlopen en de financiële risico’s te beperken. Dit is nodig omdat na de pilot op grote schaal en in een hoog tempo de rest van de gebouwen zal worden aangepakt. De pilot omvat vijf gebouwen welke zoveel mogelijk verschillend van aard en gebruiker zijn. De werkzaamheden aan deze gebouwen worden op dit moment uitgevoerd. De kosten van de pilot bedragen ongeveer € 3 miljoen.

Er is geen directe relatie tussen de vertraging in de verwerving, de vertraging in de realisatie en de IT-problematiek. De investeringen in artikel 6 betreffen vooral de ontwikkeling van nieuwe applicaties en systemen. Voor de aanpak van de IT-problematiek zijn in 2014 investeringen gedaan door het agentschap DTO. Deze worden niet onder artikel 6 verantwoord, maar in het onderdeel «Baten-Lastenagentschap DTO» (Hoofdstuk 10 van het jaarverslag).

In opdracht van Defensie voeren TNO, MARIN en NLR een groot aantal projecten uit. Het gaat om een grote diversiteit aan projecten variërend van lange termijn onderzoek ten behoeve van kennisopbouw en technologieontwikkeling tot concrete adviesopdrachten voor de kortere termijn. Inhoudelijk is er een grote variëteit in de onderwerpen waarnaar onderzoek wordt gedaan. Zo voert TNO onderzoek uit naar cyberoperaties, de effectiviteit van wapens en munitie, CBRN bescherming, menselijk presteren en diverse onderwerpen met betrekking tot scheepsontwerpen. Het MARIN heeft zich toegelegd op onderzoek naar scheepshydrodynamica. Het NLR voert voor Defensie onderzoek uit naar onder meer constructies en materialen, effectiviteit van luchtoptreden, luchtwaardigheid van systemen en opleiding en training van luchtgebonden wapensystemen. Defensie investeert in de opbouw en de instandhouding van een Defensie specifieke kennisbasis bij de genoemde externe instituten voor het behoud van een breed inzetbare, hoogwaardige en innovatieve krijgsmacht. Hierbij geldt als uitgangspunt dat Defensie alleen onderzoek financiert waarin andere partijen niet investeren vanwege het defensie-specifieke karakter.

Zoals gemeld in de voortgangsrapportage ERP van 5 maart jl., is ERP grotendeels ingevoerd bij het Defensie Brand- en Bedrijfsstoffenbedrijf (Kamerstuk 31 460, nr. 53, bijlage 1). Een enkel onderdeel heeft meer tijd nodig als gevolg van de complexe integratie met het financiële domein, onder meer samenhangend met de verrekening van BTW en accijnzen.

De vernieuwing en modernisering van het gehele IT-domein van Defensie gaat verder dan het op orde brengen van de IT-infrastructuur. Voor de vernieuwing en modernisering van de IT heeft Defensie een ontwerp opgesteld dat ik voor advies heb voorgelegd aan het gerenommeerde IT-adviesbureau Gartner. In overeenstemming met dat advies trek ik voor de realisatie van het ontwerp minimaal vijf jaar uit. Het uitgangspunt is om de vernieuwing en modernisering van de IT stapsgewijs uit te voeren binnen de geldende financiële kaders. Voor de details over de vernieuwing van de IT verwijs ik u naar mijn brief van 2 juni jl. over dit onderwerp (BS2015010621).

De geconstateerde problematiek met reservedelen en voorraden is niet te relateren aan het minder aangaan van (kortlopende) verplichtingen door DMO. In zijn algemeenheid geldt dat de verwerving van reservedelen en voorraden veelal door de onderhoudsbedrijven van CZSK (Marinebedrijf), CLAS (Materieellogistiek Commando) en CLSK (Logistieke Centrum Woensdrecht) wordt verzorgd. De nadelige gevolgen voor eventuele gereedstellingsvoorraden bij de krijgsmachtonderdelen worden vooral veroorzaakt door de lage beschikbaarheid bij fabrikanten of doordat ze een lange verwervingstijd kennen.

De bedragen voor inzet bij DMO zijn verrekend met de bedragen voor crisisbeheersing.

De inzet van inhuur is niet structureel. Oorzaken zijn onder meer een groot aantal vacatures en de implementatie van ERP M&F. De budgetten voor inhuur zijn separaat zichtbaar gemaakt binnen de begroting. Daarvoor zijn de budgetten voor inhuur ontvlochten uit de verschillende uitgavencategorieën. Dit heeft geresulteerd in het bedrag zoals opgenomen in het jaarverslag.

Als gevolg van de langzamere afbouw van het aantal werkplekken wordt de reductie niet gehaald in 2014. Daardoor is het budget in 2014 met € 6,2 miljoen overschreden. Dit is binnen de defensiebegroting gecompenseerd. Mutaties in het boekjaar 2015 worden in de suppletoire begrotingen aan de Kamer gemeld.

Het aantal werkplekken is hoger dan verwacht, mede door opgelopen vertragingen in de verhuizing van kantoorwerkplekken. De verwachting is dat vanaf 2016 aan de werkpleknormering wordt voldaan.

Zie het antwoord op vraag 4.

De vulling van het CDC blijft achter ten opzichte van de andere defensieonderdelen. Dit wordt onder meer veroorzaakt door moeilijk te vervullen vacatures in specialistische (burger)functies, door actief vacaturemanagement in verband met de diverse reorganisaties die binnen het CDC (nog moeten) plaatsvinden en door ondervulling van militaire functies. Voor de vulling van militaire functies is het CDC afhankelijk van de krijgsmachtdelen. Om de operationeel benodigde vacatures op te vangen wordt gebruik gemaakt van inhuur. Inhuur is duurder dan regulier personeel waardoor het niet mogelijk is om de organisatie binnen de begroting volledig te vullen.

Per 1 januari 2015 heeft Defensie 65 generaals geplaatst op een organieke functie. Gemiddeld over 2014 beschikte Defensie over 67 generaals die uit de defensiebegroting zijn betaald. De loonkosten bedroegen € 8,6 miljoen.

Daarnaast beschikt Defensie op 1 januari 2015 over negen generaals die buiten de reguliere formatie vallen. Gemiddeld over 2014 beschikte Defensie over elf generaals in deze categorie. De loonkosten bedroegen € 1,4 miljoen. Dit wordt bekostigd door de organisatie waar zij werkzaam zijn, zoals het Ministerie van Buitenlandse Zaken of een agentschap.

Per 1 januari 2015 heeft Defensie 320 kolonels geplaatst op een organieke functie. Gemiddeld over 2014 beschikte Defensie over 352 kolonels die uit de defensiebegroting zijn betaald. De loonkosten bedroegen € 38 miljoen.

Daarnaast beschikt Defensie op 1 januari 2015 over 49 kolonels die buiten de reguliere formatie vallen. Gemiddeld over 2014 beschikte Defensie over 48 kolonels in deze categorie. De loonkosten bedroegen € 5,2 miljoen. Dit wordt bekostigd door de organisatie waar zij werkzaam zijn, zoals het Ministerie van Buitenlandse Zaken of een agentschap.

Per 1 januari 2015 heeft Defensie 2.214 majoors geplaatst op een organieke functie. Gemiddeld over 2014 beschikte Defensie over 2.260 majoors die uit de defensiebegroting zijn betaald. De loonkosten bedroegen € 173 miljoen.

Daarnaast beschikt Defensie op 1 januari 2015 over 75 majoors die buiten de reguliere formatie vallen. Gemiddeld over 2014 beschikte Defensie over 73 majoors in deze categorie. De loonkosten bedroegen € 5,6 miljoen. Dit wordt bekostigd door de organisatie waar zij werkzaam zijn, zoals het Ministerie van Buitenlandse Zaken of een agentschap.

Met de eerste suppletoire begroting 2014 is bij het artikel «Centraal Apparaat» € 35 miljoen doorgeschoven naar 2015 wegens de latere instroom van personeel in de diverse SBK uitkeringsregelingen.

De overschrijding van (artikel)toleranties heeft geen financiële consequenties. De overschrijding is onder meer het gevolg van gewenning aan ERP M&F en wordt daarnaast veroorzaakt door het niet voldoende aanwezig zijn in het digitale dossier van alle benodigde achterliggende documentatie voor de desbetreffende uitgaven, zoals actuele prijslijsten of contracten. Hierdoor kon bij de controle niet met zekerheid worden vastgesteld dat rechtmatig is betaald. Op basis van de gedane bevindingen worden (aanvullende) verbetermaatregelen getroffen ter voorkoming van tolerantieoverschrijdingen in de toekomst. Eén voorbeeld van een verbetermaatregel is het optimaliseren van ERP M&F.

De invoering van ERP betekent een grote verandering in de bedrijfsvoering van Defensie. Een verandering op deze schaal gaat altijd gepaard met aanloopproblemen. Problemen die de voortgang van het werk belemmeren, worden doorgaans vrij snel opgelost. Daarnaast komt het voor dat na invoering blijkt dat de werkprocessen in de praktijk nog niet overal optimaal aansluiten bij ERP. Dat leidt dan in de regel tot aanpassing van de werkprocessen, aanpassingen aan ERP of beide. De komende jaren wordt ERP M&F verder geoptimaliseerd.

Dit jaar zal de invoering van ERP M&F grotendeels voltooid zijn, met uitzondering van de migratie van een deel van de F-16’s naar ERP die doorloopt in 2016. Ik heb u hierover geïnformeerd in de voortgangsrapportage ERP van 5 maart jl. (Kamerstuk 31 460, nr. 51). Het is niet uit te sluiten dat ook tijdens of na de laatste migraties aanloopproblemen zullen optreden. Als dit het geval is dan zullen ook die zo snel mogelijk worden opgelost. Daarnaast heeft een enkel onderdeel van het Defensie Brand- en Bedrijfsstoffenbedrijf heeft meer tijd nodig voor de invoering van ERP, als gevolg van de complexe integratie met het financiële domein, onder meer samenhangend met de verrekening van BTW en accijnzen.

In overeenstemming met uw verzoek van 29 mei jl. (33 763-74/2015D19990) zal ik u uiterlijk 8 juni 2015 informeren over de gevolgen in het algemeen en per knelpunt in de materiële gereedheid voor de personele inzet en personele gereedheid. Het verband met de operationele gereedheid wordt daarin eveneens beschreven.

Conform het groeipad uit het verbeterprogramma beheer en zoals gemeld in de Kamerbrief «Stand van zaken verbeterprogramma beheer» (Kamerstuk 32 733, nr. 150) wordt ernaar gestreefd om het financieel beheer, inclusief het verplichtingenbeheer, in 2015 op orde te krijgen.

Het op orde brengen van het verplichtingenbeheer brengt geen additionele kosten met zich mee.

Vooralsnog hebben deze aanbestedingsfouten geen gevolgen voor de acht dossiers, zoals genoemd op pagina 75. Op basis van de gedane bevindingen zijn/worden (aanvullende) verbetermaatregelen getroffen ter voorkoming van aanbestedingsfouten in de toekomst.

Voor een totaal overzicht van geregistreerde (vermoedelijke) integriteitsschendingen verwijs ik u door naar bijlage 4 van het jaarverslag. In de registratiesystemen zijn een beperkt aantal (vermoedelijke) gevallen van fraude geregistreerd onder «financiële schendingen». Er is geen (vermoedelijk) voorval van oneigenlijk gebruik van subsidieregelingen geregistreerd.

Ja, Paresto had in 2014 een positief resultaat van € 2,0 miljoen.

Paresto heeft een positief saldo bewerkstelligd door een hogere omzet als gevolg van niet voorziene extra vraag vanuit de defensielocaties, oefeningen, missies en additionele ondersteuning zoals bij de Nuclear Security Summit en de ramp met vlucht MH-17. De hogere vraag bij een gelijkblijvende personeelscapaciteit heeft effect gehad op de productiviteit.

De hoge uitstroom wordt veroorzaakt door verschillende factoren. Allereerst is de gemiddelde leeftijd van medewerkers door de regelgeving bij reorganisaties, het voorkomen van gedwongen ontslagen en de daarmee samenhangende bewuste beperkte instroom van nieuw personeel, hoger geworden en is de leeftijdsgebonden uitstroom groter dan de instroom. Verder heeft de oprichting van JIVC geleid tot de overgang van een deel van het personeel van DTO naar het JIVC. Voorts heeft de afnemende meerjarige exploitatiebegroting voor het agentschap DTO ertoe geleid dat uitstroom bevorderende maatregelen noodzakelijk waren. Deze maatregelen betroffen onder meer het bewust maken van medewerkers over hun eigen kwaliteiten, de marktvergelijkbaarheid van deze kwaliteiten, en scholing gericht op marktconforme certificaten. Tenslotte hebben medewerkers geruime tijd in onzekerheid verkeerd over outsourcing, bezuinigingsmaatregelen en de verdergaande verkleining van de organisatie. Dit had tot gevolg dat medewerkers zich sterker dan voorheen gingen oriënteren op andere functies binnen en buiten Defensie. Dit past overigens bij het beleid dat een medewerker verantwoordelijk is voor zijn of haar eigen carrièrepad.

DTO heeft geen maatregelen genomen om de capaciteitstekorten op te lossen omdat dit niet binnen de budgettaire kaders past. De inhuur was in 2014 ruimer dan begroot om de hoogst noodzakelijke tekorten op te vangen.

In 2014 is Defensie begonnen met de versnelde vervanging van de Blackberry. Dit was nodig omdat eerder dan verwacht de ondersteuning voor de Blackberry niet meer aanwezig was, waardoor beveiligingsrisico’s zijn ontstaan. De vervanging wordt medio 2015 voltooid. In totaal zijn hiervoor ongeveer 5400 iPhones aangekocht. Deze aanschaf was niet voorzien.

In 2014 is personeel ingehuurd op projectfuncties en functies op technisch, medisch en administratief terrein.

Bij DMO zijn de kosten voor inhuur gestegen ten opzichte van 2013 door de inhuur van meer adviserend personeel voor automatiseringsprojecten. Bij CZSK zijn de kosten voor inhuur gestegen ten opzichte van 2013 door de inhuur van meer technisch personeel.

Het bedrag van € 3,1 miljard betreft de uitgaven voor ambtelijk personeel exclusief pensioenen, wachtgelden en uitkeringen. De uitgaven voor ambtelijk personeel van agentschappen zijn hierin wel opgenomen.

De uitgaven voor pensioenen, wachtgelden en uitkeringen zijn opgenomen in het niet-beleidsartikel «Centraal Apparaat» en bedroegen in 2014 € 1,4 miljard.

Het brandstofverbruik van de voer-, vlieg- en vaartuigen van Defensie wordt voornamelijk bepaald door inzet, oefenen en opleiden. Defensie spant zich waar mogelijk in het brandstofverbruik van het materieel te reduceren door bij de aanschaf van nieuw materieel energiezuinigheid als één van de criteria te hanteren, een deel van het oefenprogramma in simulatoren te laten plaatsvinden en door programma’s uit te voeren als het Ship Energy Management Plan en Het Nieuwe Rijden bij de opleiding van chauffeurs.

Ik zal u in september 2015 informeren over de Operationele Energie Strategie van Defensie. Al eerder opgestarte energiemaatregelen, zoals het meenemen van duurzaamheid in behoeftestellingen voor materieel, lopen uiteraard door.

De meeste reorganisatietrajecten in spoor 1, waaronder de staven van de defensieonderdelen, zijn in 2013 voltooid. De reorganisaties bij de Defensie Gezondheidszorg Organisatie (DGO) en de Divisie Personeel en Organisatie Defensie (DPOD) zijn nog niet (geheel) voltooid. De reorganisatie bij de Defensie Gezondheidszorg Organisatie heeft enige vertraging opgelopen doordat met de centrales van overheidspersoneel overeenstemming moest worden bereikt over het stelsel van medische zorg en het niveau van de geneeskundige voorzieningen. In enkele gevallen zijn hierdoor de reorganisatieplannen in lijn gebracht met het voorzieningenniveau. Inmiddels is het reguliere reorganisatietraject van de Defensie Gezondheidszorg Organisatie weer in gang gezet.

De reorganisatie van de Divisie Personeel en Organisatie Defensie (DPOD) vindt plaats in twee delen. In de eerste fase zijn de uitvoerende elementen uit de Hoofddirectie Personeel, Defensie Personele Diensten (DPD) van het CDC, de Defensiestaf en delen van de P&O directies van de defensieonderdelen samengevoegd in de Divisie Personeel en Organisatie Defensie. Deze eerste fase is inmiddels afgerond en hierbij is de taakstelling behaald die vanuit spoor 1 bij de Divisie Personeel en Organisatie Defensie was belegd. De doorontwikkeling van de Divisie Personeel en Organisatie Defensie (ook wel fase 2 genoemd) betreft het realiseren van de resterende taakstelling vanuit spoor twee «Personeelslogistiek».

Door afspraken met de bonden over het voorzieningenniveau wordt in de reorganisatie van de Defensie Gezondheidszorg Organisatie inmiddels voortgang geboekt. Het reorganisatietraject betreffende de Doorontwikkeling van de Divisie Personeel en Organisatie Defensie (fase 2) is op instigatie van de bonden aangehouden tot na de evaluatie van het rapport de Veer. De voorlopige schatting is dat de evaluatie in oktober gereed is.

Bij de oprichting van DPOD was reeds bekend dat de DPOD in twee fasen opgericht moest gaan worden. Door de grootscheepse reorganisaties binnen Defensie ontstond veel extra werk voor de afzonderlijke DPOD-bedrijven. DPOD kon daardoor haar totale reductieopdracht pas doorvoeren nadat de werkzaamheden voortkomend uit deze reorganisaties waren voltooid. In de doorontwikkeling DPOD (fase 2) wordt het laatste deel (199 vte’n) van de opgedragen taakstelling en de Numerus Fixus die voortvloeit uit de beleidsbrief 2011 doorgevoerd.

De brief waarin ik u informeer over dit onderwerp is inmiddels verstuurd onder Kamerstuk 31 125, nr. 57.

De personeelsrapportage is op 2 juni jl. naar de Tweede Kamer verstuurd (Kamerstuk 34 000 X, nr. 100).

Defensie heeft mede in het licht van de verkleining van de commandostructuur van de Navo het bestand van internationale functies gereduceerd. Ook is het aantal functies op de posten in het buitenland en bij het Duits-Nederlandse legerkorpshoofdkwartier verminderd. Hiervan zijn 95 functies gereduceerd in het domein «Internationale samenwerking (functies)». Dit betrof de volgende functies:

Internationale samenwerking (functies)	Reductie in vte’n
NCS
Opgeheven
JHQ Lissabon	– 8
MCC Napels	– 3
LCC Madrid	0
ACC Izmir	– 5
CAOC-5 Poggio Renatico	– 5
Reorganisatie/verhuizing
LCC Heidelberg +ost	– 40
DARS	3
Overig internationale samenwerking
Evenredige verdeling over OPCO’s reductie internationaal functiebestand	– 37
Totaal	– 95

Door een volledige herinrichting van de commandostructuur van de Navo is er overigens geen één op één relatie meer te leggen tussen de functiebestanden van destijds en nu, en de maatregel.

Defensie heeft de inzetbaarheidsdoelstellingen voor jachtvliegtuigen verlaagd met de nota In het belang van Nederland. Vanwege de lagere inzetbaarheidsdoelstellingen werd het aantal jaarlijks te maken vlieguren verlaagd van 12.800 naar 11.500, in samenhang met een evenredige reductie met zeven toestellen. Het nieuwe aantal jaarlijks te maken vlieguren kan worden gerealiseerd met de resterende 61 operationele F-16 toestellen. De zeven toestellen zijn niet afgestoten, maar worden aangehouden als logistieke reserve.

Defensie heeft met de nota In het belang van Nederland het investeringsplan aangepast om tot bezuinigingen te komen. De investeringsquote steeg daardoor minder snel tot 20 procent. Bij het begrotingsdebat op 13 november 2013 is toegelicht welke projecten zijn vertraagd of geschrapt als gevolg hiervan (zie Handelingen 2013–2014, nr. 24, item 5) en mijn brief «Ontwikkelingen investeringspercentage Defensie» van 2 juli jl. (Kamerstuk 33 750-X, nr. 68).

Vertraagde projecten zijn onder meer de Defensiebrede Vervanging Operationele Wielvoertuigen (DVOW), de vervanging licht indirect vurend wapensysteem, de vervangende capaciteit M-fregatten, de vervangende mijnenbestrijdingscapaciteit, de vervangende capaciteit voor Zr.Ms. Rotterdam, de vervanging van de Chinook en de modernisering en vernieuwing van de VSHORAD-capaciteit (luchtverdedigingscapaciteit voor de korte afstand). Daarnaast zijn er investeringsprojecten geschrapt, zoals de vervanging van de Mk-46 torpedo, het Helikopter Transport Systeem LC-Fregatten, de vervanging van de tactische indoor simulatie (TACTIS), de investering in operationele sanitaire voorzieningen, de vervanging MLC 70 wegenmatlegger, de technology upgrade BMS, de vervanging/aanvulling van mijnbestrijdingsmiddelen, de vervanging van de Gulfstream en de langere kade in Den Helder ten behoeve van het Joint Support Ship.

De maatregel «Flexibel bemannen» betreft een optimalisatie van de organisatieomvang door toepassing van flexibele personeelsoplossingen op grond van de status van eenheden (bijvoorbeeld «in onderhoud»), of het missieprofiel. Deze leiden niet tot overtolligheid van personeel. Eerst worden de bemanningen van de operationele eenheden gereduceerd in 2015. Vervolgens worden de bemanningen tijdens onderhoudsperioden in de periode 2015–2018 efficiënter ingericht. De maatregel bouwt op tot structureel € 5 miljoen besparing in 2018 (ongeveer 60 vte’n).

De C-compagnie van het 17e Pansterinfanteriebataljon heeft als eerste de omvorming doorlopen waarbij de CV-90 is omgeruild voor wielvoertuigen (Bushmaster en Mercedes) voor het gemotoriseerd optreden. De pilot heeft veel bruikbare informatie opgeleverd en de ervaringen worden gebruikt voor de omvorming van de A- en B-compagnie. De A-compagnie heeft inmiddels de technische omvorming doorlopen en kan in het vervolg van dit jaar ook gemotoriseerd gaan oefenen. De B-compagnie is vervolgens de laatste compagnie die de transitie maakt.

In de beleidsbrief is er één wijziging benoemd die betrekking had op de samenwerking tussen de nationale politie en het KPU-bedrijf.

De maatregelen die betrekking hebben op de OPCO’s zijn vooral Defensiebrede Vervanging Operationele Wielervoertuigen (DVOW) en Genetwerkt Samenwerken (GSW). De maatregel DVOW heeft tot gevolg dat de kosten voor onderhoud bij de OPCO’s wegvallen. Voor het GSW betekent dit dat de reiskosten zullen worden teruggedrongen als gevolg van het digitaal samenwerken.

Met een meer geïntegreerde dienstverlening wordt bedoeld het «ontzorgen» van de Defensieonderdelen door het CDC, die de coördinatie bij meervoudige dienstverlening op zich neemt. Om deze ondersteuning te verbeteren is een project gestart in de vorm van een ontwikkeltraject, met als uitgangspunt «de gebruiker centraal». Het project is gericht op het uitvoeren van de coördinatie van meervoudige dienstverlening door ondersteuningsorganisaties, de vereenvoudiging van het vraag- en aanbodproces, het versterken van de planningsfunctie, de optimalisatie van de samenwerking tussen de ondersteuners en de verbetering van de toegankelijkheid van de ondersteuning.

De samenwerking betreft een strategisch partnerschap tussen de Nationale Politie en Defensie op het gebied van Kleding & Persoonsgebonden Uitrustingen. Defensie heeft het beleidsdocument hiervoor in 2014 goedgekeurd. Op initiatief van de Nationale Politie vindt er echter opnieuw besluitvorming plaats over implementatiewijze en de business case. Dit wordt later dit jaar verwacht.

De gevolgen voor het betrokken personeel zijn beperkt. Het betrokken personeel wordt elders binnen CZSK ingezet om bestaande vacatures te vullen. Planmatig is het schip eind 2016 weer inzetbaar.

Het niet inzetbaar zijn van Zr.Ms. Mercuur heeft geen directe grote gevolgen voor de inzet van de onderzeeboten. Er zijn voldoende onderzeeboten inzetbaar, inclusief torpedo’s. Zr.Ms. Mercuur is weer beschikbaar zodra de volgende onderzeeboot uit onderhoud komt en kan assisteren bij het opwerkprogramma en het testen van de wapensystemen. De reeds opgewerkte onderzeeboten kunnen voorlopig door het ontbreken van de Mercuur niet deelnemen aan torpedolanceeroefeningen, tenzij gebruik wordt gemaakt van de faciliteiten van partners. Deze zijn echter schaars en bevinden zich niet in de buurt van de normale oefen- en operatiegebieden. De geoefendheid op het gebied van torpedolanceringen kan daardoor voorlopig minder goed worden onderhouden.