Nr. 17 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

De leden van de VVD-fractie hebben nog enkele vragen over de brief van 15 december jl.

Deelt de Minister de conclusie van de leden van de VVD-fractie dat het gegeven dat Marokko aanvullende eisen heeft gesteld na het afsluiten van het akkoord waaraan Nederland niet tegemoet kan komen, en dat deze de stap rechtvaardigen om de door de regering ingediende opzeggingswet parlementair te behandelen wat zal leiden tot opzegging van het bilateraal sociale zekerheidsverdrag per 2017?

De Minister heeft in zijn brief van 1 september 2015 aangegeven dat de goedkeuringswet uiterlijk 1 februari in het staatsblad moet worden gepubliceerd in verband met de mogelijkheid van het raadgevend referendum. Is de Minister het met de leden van de VVD-fractie eens dat de regering is gehouden de opzeggingswet in het Staatsblad te publiceren voor 1 juli 2016 voor opzegging per 1 januari 2017, omdat de zes maanden termijn die genoemd is voor opzegging van het verdrag de spoed aangeven? En dat deze spoedeisendheid een uitzondering vormt op wetten onderworpen aan de Wet raadgevend referendum (Wrr)? De spoedeisendheid is er dan in gelegen dat bij inachtneming van de termijn in artikel 8 van de Wrr de inwerkingtreding van de opzegging per 1 januari 2017 niet meer gehaald kan worden?

De leden van de SP-fractie hebben kennisgenomen van de brief van de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid inzake het stuklopen van de onderhandelingen over het bilateraal sociale zekerheidsverdrag tussen Nederland en Marokko. De leden betreuren dat de onderhandelingen niet tot een akkoord hebben geleid en hebben nog enkele vragen aan de regering.

Zij vragen de regering wat de gevolgen zijn van het feit dat er geen akkoord is gesloten. Zijn er gevolgen voor andere terreinen waarop Nederland en Marokko samenwerken? Zo ja welke? Indien er volgens de regering geen gevolgen zijn, is dit bevestigd door Marokko? Welke gevolgen heeft het afketsen van het akkoord voor de onderlinge verhoudingen tussen Marokko en Nederland? Kan de regering gedetailleerd per uitkering aangeven wat de gevolgen zijn van de opzegging van het verdrag en vervolgens per uitkering gedetailleerd uiteenzetten waaruit het verschil bestaat met het akkoord dat was bereikt?

Ook vragen de leden van de SP-fractie op welk moment van de onderhandelingen de Marokkaanse regering de eisen met betrekking tot de Westelijke Sahara op tafel heeft gelegd? Waren er hiervoor geen aanwijzingen dat dit zou gebeuren?

De leden van de PVV-fractie vragen waarom de Minister het verdrag niet unilateraal opzegt nu Marokko zich als een onbetrouwbare onderhandelingspartner heeft bewezen door alsnog aanvullende eisen te stellen.

De leden van de Partij voor de Vrijheid vragen de Minister of hij bereid is de grenzen te sluiten voor migratie vanuit Marokko en remigratie te bevorderen.

De leden van de D66-fractie zijn onaangenaam verrast door de brief van de Minister, waaruit blijkt dat het niet lukt om met Marokko tot overeenstemming te komen over wijziging van het bilaterale sociale zekerheidsverdrag. Deze leden hadden na de brieven van 29 september en 23 november 2015 de verwachting dat het verdrag aanstonds zou worden gewijzigd. Zij vragen aan de Minister of hij door middel van een tijdlijn nauwgezet kan toelichten wat er tussen 29 september en 15 december heeft plaatsgevonden, waardoor aanpassing nu niet mogelijk blijkt.

De leden van de D66-fractie maken uit de brief op, dat Marokko meer aanvullende eisen heeft gesteld dan uitbreiding van de reikwijdte van het grondgebied. Zij vragen welke andere eisen Marokko heeft gesteld, en of de Minister aan die andere aanvullende eisen wel tegemoet wil komen. Ook vragen zij of deze aanvullende eisen al voor het akkoord van 29 september aan de orde waren geweest in de onderhandelingen.

De leden van de D66-fractie vragen een nadere toelichting waarom het uitbreiden van het grondgebied waarop sociale zekerheidsuitkeringen worden uitgekeerd, nationaal en internationaal rechtelijk problematisch is.

De leden van de D66-fractie constateren dat de Minister nog steeds bereid is om tot een akkoord te komen. Zij waarderen deze bereidheid, maar merken op dat het wetsvoorstel tot opzegging van het verdrag binnenkort zal worden behandeld in de Tweede Kamer. Zij vragen wat de Minister nu gaat doen om alsnog tot een akkoord te komen. Ook vragen zij of de Minister nog tot een akkoord over verdragswijziging wil komen, in het geval dat de Tweede Kamer reeds zou hebben ingestemd met opzegging van het verdrag.

Tot slot vragen de leden van de D66-fractie wat de stand van zaken is omtrent het Associatiebesluit tussen de Europese Unie en Marokko.

De leden van de VVD-fractie vragen of de Minister de conclusie deelt dat het gegeven dat Marokko aanvullende eisen heeft gesteld na het afsluiten van het akkoord waaraan Nederland niet tegemoet kan komen, de stap rechtvaardigt om de door het kabinet in oktober 2014 ingediende opzeggingswet parlementair te behandelen wat zal leiden tot opzegging van het bilateraal socialezekerheidsverdrag.

Opzeggen van het verdrag heeft zoals meermaals mondeling en schriftelijk aangegeven niet de voorkeur. Het kabinet is nog steeds bereid om tot een akkoord te komen. Daarvoor is echter een akkoord tussen twee partijen nodig. Ik kan mij daarom voorstellen dat uw Kamer na mijn brief van 15 december 2015 heeft besloten tot behandeling van het wetsvoorstel.

Voorts vragen de leden van de VVD-fractie of de Minister het eens is dat het kabinet gehouden is de opzeggingswet in het Staatsblad te publiceren voor 1 juli 2016 voor opzegging per 1 januari 2017, omdat de zes maanden termijn die genoemd is voor opzegging van het verdrag de spoed aangeven. Voorts vragen deze leden of de Minister het eens is dat deze spoedeisendheid een uitzondering vormt op wetten onderworpen aan de Wet op het Raadgevend Referendum (Wrr). Tot slot vragen de leden van de VVD-fractie of de spoedeisendheid er dan in gelegen is dat bij inachtneming van de termijn in artikel 8 van de Wrr de inwerkingtreding van de opzegging per 1 januari 2017 niet meer gehaald kan worden.

Het kabinet is tot de datum van 1 februari 2016 gekomen om de Marokkaanse autoriteiten vóór 1 juli 2016 kennis te kunnen geven van het opzeggen van het bilateraal sociaalzekerheidsverdrag met ingangsdatum 1 januari 2017.

Bij de datum van 1 februari 2016 wordt rekening gehouden met de normale termijnen die gelden in de Wrr, waarbij er vanuit wordt gegaan dat geen referendum plaatsvindt. Naar aanleiding van deze vraag is nogmaals naar de termijn gekeken. Uitgaande van dezelfde aannames, zou de publicatie van de opzeggingswet in het Staatsblad uiterlijk per 23 februari 2016 dienen plaats te vinden. Bij deze uiterste datum is wel de aanname dat de Kiesraad spoed betracht bij de in de Wrr gestelde termijnen.

In antwoord op de vraag of een beroep op de spoedprocedure van artikel 12 Wrr in de rede ligt het volgende. De Wrr biedt op basis van artikel 12 de mogelijkheid om bij uitzondering gebruik te maken van een spoedprocedure. De mogelijkheid om een referendum te houden over de reeds in werking getreden goedkeuringswet blijft na opzegging van het verdrag bestaan, ook bij een spoedprocedure.

Ik ontraad echter om bij de Opzeggingswet gebruik te maken van de spoedprocedure van artikel 12 Wrr. Daarbij vraag ik de Kamer het volgende te overwegen. Door gebruik te maken van de spoedprocedure voorzien in artikel 12 van de Wrr wordt voorbijgegaan aan de inspraakprocedure die door de Wrr is gecreëerd voor burgers. Door de termijnen van de Wrr te negeren bestaat het risico dat een referendum zou moeten plaatsvinden terwijl het verdrag reeds is opgezegd of in het uiterste geval zelfs buiten werking is getreden. De Opzeggingswet blijft namelijk wel referendabel. Ook kan het negeren van de termijnen extra druk leggen op de diplomatieke relatie met Marokko. Er is een onderscheid met een gewone wet omdat opzegging van een verdrag niet eenzijdig kan worden teruggedraaid. Conform de Wrr kan inwerkingtreding van een wet plaatsvinden zonder dat voorafgaand aan de inwerking een referendum heeft plaatsgevonden, maar slechts in die gevallen waarin de inwerkingtreding geen uitstel kan lijden. De vraag kan gesteld worden, mede gelet op het reeds lang lopend onderhandelingsproces met Marokko, of de inwerkingtreding van de wet tot goedkeuring van de opzegging van het verdrag, kwalificeert als een wet waarvan de inwerkingtreding geen uitstel kan lijden.

De leden van de fractie van de SP vragen de regering wat de gevolgen zijn van het feit dat er geen akkoord is gesloten, met name wat de gevolgen zijn voor andere terreinen waarop Nederland en Marokko samenwerken en voor de onderlinge verhoudingen tussen Marokko en Nederland.

Eerder is de Kamer reeds geïnformeerd over de mogelijke schade voor de betrekkingen tussen Nederland en Marokko als gevolg van de discussie rondom het bilaterale socialezekerheidsverdrag.2 Daarbij is aangegeven dat de banden tussen Marokko en Nederland intensief zijn en zich uitstrekken over een veelheid van terreinen, zoals handel, landbouw, onderwijs, cultuur, defensie, veiligheid, sociale zaken, douane, justitie, rechtshulp, consulaire zaken (kinderbescherming, het tegengaan van huwelijksdwang en achterlating, terugkeer van illegaal verblijvende Marokkaanse onderdanen) en politie. Daarnaast zijn de betrekkingen ook via de Europese Unie geïntensiveerd, onder meer in het kader van het Europese Nabuurschapsbeleid en het Associatieakkoord, waarbij voor Marokko een «gevorderde status» geldt.

De leden van de SP vragen de regering gedetailleerd per uitkering aan te geven wat de gevolgen zijn van de opzegging van het verdrag en vervolgens per uitkering gedetailleerd uiteenzetten waaruit het verschil bestaat met het akkoord dat was bereikt?

Hieronder vindt u een tabel waarin per uitkering gedetailleerd wordt weergegeven wat het verschil is tussen het akkoord en opzeggen van het verdrag. Om het overzicht volledig te maken wordt vervolgens geschetst wat het verschil voor de Geneeskundige zorg en de Remigratiewet tussen opzeggen verdrag en de situatie waarin een akkoord was bereikt.

De leden van de PVV vragen de Minister of hij bereid is de grenzen te sluiten voor migratie vanuit Marokko en remigratie te bevorderen.

Nederland voert reeds een restrictief toelatingsbeleid. Het kabinet ziet geen aanleiding om het toelatingsbeleid verder aan te scherpen. Personen die willen remigreren naar Marokko kunnen, bij het voldoen aan de gestelde voorwaarden, een beroep doen op ondersteuning vanuit de Remigratiewet.

De leden van de D66 fractie vragen door middel van een tijdlijn nauwgezet toe te lichten wat er tussen 29 september en 15 december 2015 heeft plaatsgevonden in de besprekingen met Marokko waardoor aanpassing van het van bilaterale socialezekerheidsverdrag nu niet mogelijk blijkt. De leden van de D66-fractie maken uit de brief op, dat Marokko meer aanvullende eisen heeft gesteld dan uitbreiding van de reikwijdte van het grondgebied. Zij vragen welke andere eisen Marokko heeft gesteld, en of de Minister aan die andere aanvullende eisen wel tegemoet wil komen. Ook vragen de aan het woord zijnde leden of deze aanvullende eisen al voor het akkoord van 29 september aan de orde waren geweest in de onderhandelingen. De leden van de SP-fractie vragen op welk moment van de onderhandelingen de Marokkaanse regering de eisen met betrekking tot de Westelijke Sahara op tafel heeft gelegd. Tevens vragen deze leden of hiervoor geen aanwijzingen waren dat dit zou gebeuren.

Tussen 29 september en 23 november 2015 hebben Marokko en Nederland teksten uitgewisseld ten behoeve van de technische omzetting van het met Marokko gesloten politiek akkoord in een protocol tot wijziging van het verdrag met Marokko. Op grond van die uitwisseling heb ik uw Kamer op 23 november in een brief geïnformeerd dat de laatste hand werd gelegd aan deze technische omzetting. Vervolgens hebben de Marokkaanse autoriteiten aanvullende eisen gesteld. Eerst is op 24 november door Marokko gevraagd om ook een financiële tegemoetkoming te bieden aan andere categorieën rechthebbenden die niet in bezwaar en beroep waren gegaan. Zoals aangegeven in mijn brief van 29 september 20153 is in het akkoord van september afgesproken dat dit slechts voor Anw-gerechtigden het geval zou zijn. Naar mijn inschatting was op dat punt overeenstemming te bereiken. Een volgende aanvullende eis is pas tijdens een gesprek van Minister Koenders met zijn Marokkaanse counterpart op 14 december 2015 expliciet gesteld. Toen heeft Marokko de expliciete aanvullende eis gesteld dat Nederland voortaan ook uitkeringen dient te gaan exporteren naar de Westelijke Sahara. Op 7 december 2015 had Marokko bij diplomatieke nota voor het eerst een toespeling gemaakt over export naar de Westelijke Sahara zonder evenwel de Westelijke Sahara uitdrukkelijk te benoemen.

De leden van de D66-fractie vragen een nadere toelichting waarom het uitbreiden van het grondgebied waarop socialezekerheidsuitkeringen worden uitgekeerd, nationaal en internationaalrechtelijk problematisch is.

Op grond van de Wet beperking export uitkeringen (Wet BEU) bestaat buiten Nederland slechts recht op een socialeverzekeringsuitkering in een land waarmee Nederland een verdrag heeft gesloten. Dit verdrag dient afdoende waarborgen te bevatten inzake de controle op de rechtmatigheid van de uitkeringen. Een uitzondering geldt voor de AOW, die naar alle landen in de wereld wordt geëxporteerd ter hoogte van de zogenoemde gehuwdennorm (maximaal 50% van het Nederlands wettelijk minimum loon).

De leden van de D66-fractie vragen wat de Minister nu gaat doen om alsnog tot een akkoord te komen. Ook vragen deze leden of de Minister nog tot een akkoord over verdragswijziging wil komen, in het geval dat de Tweede Kamer reeds zou hebben ingestemd met opzegging van het verdrag.

Zoals ook in de brief aan uw Kamer van 15 december 20156 aangegeven streeft het kabinet er nog steeds naar om overeenstemming te bereiken over een wijzigingsverdrag. Om tot een akkoord te komen zijn echter twee partijen nodig. Het kabinet heeft zich tot het uiterste ingespannen om overeenstemming te bereiken. Helaas is dat niet gelukt. Het kabinet is nog steeds bereid om tot een akkoord over een verdragswijziging te komen, ook nadat de Tweede Kamer reeds zou hebben ingestemd met opzegging van het verdrag. Dit blijft mogelijk zolang er geen kennisgeving van de formele opzegging is gedaan aan Marokko.

De leden van de D66-fractie vragen naar de stand van zaken omtrent het Associatiebesluit tussen de EU en Marokko.

De procedure aangaande het Europese wetgevingsproces ziet er als volgt uit. De ambtelijke onderhandelingen tussen de Europese Unie en Marokko over een Associatiebesluit zijn afgerond. Het is nu aan de Europese Commissie om een voorstel met het onderhandelingsresultaat aan de EU lidstaten aanbieden. Op dit moment is de verwachting dat de behandeling van het Associatiebesluit met Marokko in 2016 in de Raad Werkgelegenheid, Sociaal Beleid, Volksgezondheid en Consumentenzaken zal plaatsvinden. De Tweede Kamer wordt over het voorstel per BNC-fiche geïnformeerd. De Raad van de Europese Unie zal daarop het standpunt vaststellen dat door de Europese Unie over het Associatiebesluit in de Associatieraad zal worden ingenomen. Het Associatiebesluit zal worden vastgesteld en ondertekend in de Associatieraad. Na afronding van het gehele traject, zal het Associatiebesluit in werking treden op de eerste dag van de eerste maand volgende op de dag van bekendmaking in het Publicatieblad van de Europese Unie. Over de gevolgen van inwerkingtreding van het Associatiebesluit na opzegging van verdrag bent u door mij geïnformeerd in de nota naar aanleiding van het verslag van 8 mei 20157. Over de gevolgen van inwerkingtreding Associatiebesluit na toepassing van het politiek akkoord bent u geïnformeerd in mijn brief van 29 september 20158.