Nr. 6 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

1

In hoeverre kijkt u naar de effectiviteit en doelmatigheid van de subsidies die het ministerie van Economische Zaken heeft verstrekt?

2

In hoeverre kijkt u naar de fraudegevoeligheid van subsidies en andere regelingen binnen het ministerie van Economische Zaken?

3

Wat doet u om fraude met subsidies en regelingen van het ministerie van Economische Zaken te bestrijden?

Voor elke ontwerpregeling worden de risico’s van misbruik (rechtmatigheid en daarmee fraudegevoeligheid) beoordeeld. Deze analyse voorziet in een identificatie van de risico’s en de formulering van bijbehorende maatregelen ter afdichting daarvan. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de bestaande Rijksbrede leidraad voor het tegengaan van misbruik en oneigenlijk gebruik bij subsidies van het ministerie van Financiën.

De minister van V&J heeft in een brief aan de Tweede Kamer (20 december 2013, Kamerstuk 17 050/29 911, nr. 450) aangeven dat het bestaande beleid in lijn met de Rijksbrede aanpak van Fraude op doeltreffendheid wordt beoordeeld. Dit onderzoek wordt momenteel uitgevoerd. Afhankelijk van de uikomsten worden aanpassingen in het beleid doorgevoerd.

Daarnaast worden controles toegepast op de beoordeling van de rechtmatigheid van subsidiebetalingen. Deze controles voorzien in steekproeven met het opvragen van bewijsstukken en/of bedrijfsbezoeken. Aanvullend wordt voorlichting aan belanghebbenden gegeven. Indien onregelmatigheden worden geconstateerd wordt onderzocht wat daarvan de oorzaak is en wordt de betaling, verhoogd met wettelijke rente, teruggevorderd. Als er sprake is van vermoedens van fraude wordt aangifte gedaan bij het OM.

4

In hoeverre kunt u aantonen dat in de huidige risicoanalyse de rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid van de subsidies die het ministerie van Economische Zaken verstrekt, inzichtelijk is?

5

Kunt u vertellen of er fraude is geconstateerd bij een van de uitvoerende diensten die onder het ministerie van Economische Zaken vallen?

6

Wat is de gemiddelde inhuurtermijn van extern personeel dat onder het ministerie van Economische Zaken valt? Wat is de maximum inhuurtermijn? Kunt u dit uitzetten in een diagram? Wat is de ratio tussen de kosten van inhuur en het aantal ingehuurde en wat is de ratio tussen de kosten van regulier personeel en het aantal fte's?

Externe inhuur kan in verschillende vormen en met een verschillende gemiddelde inzet plaatsvinden. De verschillende vormen van inhuur die zich kunnen voordoen zijn:

• – Inhuur voor opdrachten; deze worden begrensd door het aantal te declareren uren per opdracht vooraf vast te leggen.

• – Inhuur van uitzendkrachten; de gemiddelde inhuurtermijn bij uitzendkrachten is 18 weken.

• – Inhuur op basis van payrolling; de gemiddelde inhuurtermijn bij payrolling is 45 weken. Bij payrolling wordt de werving en selectie verricht door de inlenende organisatie, het juridische werkgeverschap ligt echter bij de opdrachtnemende organisatie, de uitzendorganisatie.

Bij de inhuur van uitzendkrachten en inhuur op basis van payrolling is er geen maximale inhuurtermijn. De uitzendbranche kent het zgn. fase systeem. Na 3,5 jaar bereikt de flexkracht de fase waarbij verdere inzet van een flexkracht betekent dat de flexkracht bij het uitzendbureau of bij de inlener in vaste dienst moet worden genomen.

Volgens de rijksbrede afspraken vindt het monitoren en registreren van de uitgaven voor inkoop van ingehuurde adviseurs (opdrachten) en tijdelijk personeel (uitzendkrachten en payroll) plaats in euro’s. Dit overzicht is weergegeven op pagina 201 van het jaarverslag. Hieraan is een tweetal rijksbrede comply-or-explain normen gekoppeld, waar EZ ook over rapporteert in het jaarverslag en in beide gevallen aan voldoet:

• 1. De inhuur van externen buiten mantelcontracten om blijft onder het uurtarief van € 225 exclusief BTW buiten mantelcontracten. Hier heeft EZ in 2013 in alle gevallen aan voldaan

• 2. De externe inhuur uitgedrukt als percentage van de totale personeelsuitgaven dient in het kader van de motie Roemer, lager dan 10% te zijn. Hieraan heeft EZ in 2013 voldaan.

Gezien genoemde rijksbrede afspraken over het monitoren en registreren van externe inhuur, wordt het aantal ingehuurde externen niet geregistreerd. De gevraagde ratio tussen kosten inhuur en aantal ingehuurde kan derhalve niet gegeven worden. De ratio tussen de kosten van regulier personeel en het aantal fte’s wordt weergeven in het overzicht van de kosten per schaal in het ARAR (Algemeen Rijksambtenarenreglement).

7

Is het waar dat er nog een juridische procedure loopt over het bedrag dat het Agentschap Telecom heeft ontvangen voor de radiofrequenties? Zo ja, kan dit bedrag dan later nog naar beneden bijgesteld worden?

8

Wat vindt u van het idee om in het volgende jaarverslag een overzicht op te nemen van het websitebezoek van de in 2014 gelanceerde website www.ondernemersplein.nl?

9

Hoe gaat u voor een eenduidige en meetbare definitie van innovatie zorgen?

10

Wat zijn tot nu toe de ervaringen met de op 1 januari 2014 opgerichte Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO)? Is de fusie inmiddels volledig afgerond?

11

Hoeveel garantiestellingen voor scheepsbouw zijn er in 2013 aangevraagd? Hoeveel onderzoeken naar staatssteun hebben plaatsgevonden naar aanleiding van die aanvragen?

12

Hoe verloopt de afwikkeling van de Emissions Trading Scheme (ETS)-garantie voor Aldel?

13

Wat zijn de ervaringen tot nu toe met de in 2013 in werking getreden Aanbestedingswet? Hoe heeft TenderNed tot nu toe gefunctioneerd? Wat zijn de ervaringen met de inschrijfmodule? Ervaren de ondernemers een verminderde lastendruk?

14

Wat is op dit moment de stand van zaken met betrekking tot de uitrol van het 4G-netwerk? Hoe staat het met de eerder toegezegde inventarisatie van de landelijke dekking van de mobiele netwerken?

Afgaande op gegevens van de operators is de stand van zaken met betrekking tot de uitrol van 4G in Nederland als volgt:

• – KPN bereikte op 8 april 2014 landelijke dekking.

  Zie http://www.coveragechecker.nl/

• – Vodafone heeft op dit moment in grote delen van Nederland 4G dekking en heeft aangekondigd in september 2014 landelijke dekking te bereiken (zes maanden eerder dan gepland).Zie https://www.vodafone.nl/support/netwerk-en- dekking/dekkingskaart.shtml

• – T-Mobile 4G is momenteel te ontvangen in de Randstad e.o. Het bedrijf streeft er naar eind 2014 een meerderheid van haar klanten 4G dekking te bieden.

  Zie http://www.t-mobile.nl/service-en-contact/bereik/dekkingskaart

• – Tele2 bouwt momenteel het 4G netwerk. Het bedrijf hoopt in september 2015 landelijke dekking te hebben gerealiseerd. Wanneer het 4G netwerk dit jaar live gaat is niet bekend.

  Zie https://www.tele2.nl/4g/

• – Het bedrijf Greenet levert in samenwerking met Tele2 4G diensten in buitengebieden.

  Zie http://www.greenet.nl/kaart

• – Ziggo heeft een (beperkt) 4G netwerk voor zakelijk mobiel gebruik in delen van Zwolle, Breda en Oss.

  Zie https://www.ziggozakelijk.nl/mobielbreedband

Op http://www.4gdekking.nl/ kan de 4G dekking van KPN, Vodafone, T-Mobile en Tele2 worden vergeleken.

Overigens heb ik ook een onderzoek toegezegd naar de mobiele bereikbaarheid van het alarmnummer 112 in Nederland2. Ook dit wordt nu aanbesteed. De uitkomsten hiervan zullen in het najaar met uw Kamer worden gedeeld.

15

Wat is de stand van zaken met betrekking tot de marktanalyses en het onderzoek naar de aanwezigheid van aanmerkelijke marktmacht in de postmarkt?

16

Hoeveel luisteraars telt de digitale radio op dit moment? Wanneer zal de digitale radio worden afgeschakeld? Betekent dit dat de analoge radio’s niet meer zullen werken? Zullen de eigenaren van de analoge radio’s daarvoor gecompenseerd worden?

Digitale etherradio via de DAB+ techniek staat pas aan het begin van haar ontwikkeling in Nederland. Zoals in het EZ-jaarverslag 2013 (pagina 23) is opgenomen, blijkt uit cijfers van het CBS dat 3,9% van de huishoudens over een digitale radio beschikt. De verwachting is dat dit percentage zal oplopen als gevolg van de publiekscampagne voor digitale radio die in 2014 van start is gegaan (zie ook vraag 18).

Voor de verdere beantwoording van deze vraag ga ik ervan uit dat u bedoelt te vragen wanneer de analoge radio wordt afgeschakeld. Eerder is aangegeven dat als in 2016 (bij de dan geplande evaluatie) blijkt dat digitale radio zoveel succes heeft dat het de analoge radio kan vervangen, er een afschakelmoment voor de analoge radio wordt vastgesteld3. Een belangrijke indicator voor dit succes is het percentage huishoudens dat over een digitale radio beschikt. Als dit in meer dan 50% van de huishoudens het geval is, ligt het in de rede om de analoge radio op termijn af te schakelen. Mocht in 2016 een dergelijk besluit genomen worden, dan zal er in ieder geval een ruime overgangsperiode zijn zodat iedereen goed in staat is, en ruim de tijd heeft, om de overstap te maken. Een dergelijk besluit zal bovendien altijd in overleg met de sector genomen worden waarbij ook ontwikkelingen in de ons omringende landen betrokken worden.

17

Kunt u aangeven wat de totale geraamde kosten zijn van de digitalisering van de radio en in hoeverre deze middels gemeenschapsgeld worden betaald?

Door de koppeling van de analoge vergunningen aan vergunningen voor digitale radio is de landelijke commerciële vergunninghouders de kans geboden om snel met digitale radio een landelijke dekking te realiseren. Zij exploiteren hiervoor samen één digitaal radionetwerk en dragen daarvoor ook gezamenlijk de kosten. De exacte kosten van dit netwerk zijn de uitkomst van onderhandelingen tussen de marktpartijen en hun netwerkoperator. In 2009 is door SEO Economische Onderzoek, in samenwerking met TNO, berekend dat de operationele kosten van een dergelijk netwerk ongeveer € 1 mln per jaar zouden kunnen bedragen. Per kanaal is dit ongeveer € 56.000 en daarmee is digitale etherradio vele malen goedkoper dan analoge FM distributie waarvoor de operationele kosten gemiddeld € 1 mln per kanaal per jaar bedragen.

De Nederlandse Publieke Omroep (NPO) beschikt over een eigen netwerk voor digitale radio en draagt hiervoor zelf de kosten. Voor de kosten van het digitale radionetwerk voor de regionale publieke omroepen (dat uiterlijk in september 2015 in de lucht dient te zijn) is aanvullende financiering beschikbaar gesteld vanuit de begroting van het Ministerie van Economische Zaken. Omdat de aanbesteding van dit netwerk nog niet is afgerond, zijn de daadwerkelijke kosten hiervan nog niet bekend.

Tot slot biedt het Ministerie van Economische Zaken een financiële bijdrage aan de publiekscampagne voor digitale radio (zie vraag 18).

18

Hoe verloopt de publiekscampagne voor digitale radio tot nu toe?

19

Op welke manier kan weer in beeld worden gebracht hoeveel mensen de website www.consuwijzer.nl bezoeken?

ConsuWijzer is in 2012 gestopt met het meten van bezoekersaantallen van de website www.consuwijzer.nl vanwege de wetgeving voor het gebruik van cookies. Voor het bijhouden van bezoekerstatistieken worden zogenoemde analytische cookies gebruikt. Voor deze cookies geldt op dit moment de informatieplicht en het toestemmingsvereiste van artikel 11.7a van de Telecommunicatiewet. Een deel van de bezoekers van de website van ConsuWijzer weigert deze cookies. Meting van het aantal bezoekers dat wel de cookies accepteert geeft daarom een incompleet beeld. De aanpassing van de cookiewetgeving, die nu voor behandeling in uw Kamer (Kamerstuk 33 902) ligt, zorgt er voor dat voor analytische cookies de informatieplicht en het toestemmingsvereiste niet meer gelden. Hierbij past wel de kanttekening dat de daarmee verzamelde informatie niet voor andere doeleinden mag worden gebruikt, bijvoorbeeld het opstellen individuele gebruiksprofielen.

Met de aanpassing van de cookiewetgeving is het niet meer noodzakelijk dat bezoekers van de website van ConsuWijzer toestemming moeten geven voor het plaatsen en lezen van de analytische cookies en zal het verzamelen van statistische informatie weer mogelijk worden.

20

Kunt u aangeven welke landen zijn gestegen op de lijst van kenniseconomieën van het World Economic Forum en welke ontwikkelingen en beleidskeuzes daar achter liggen?

Mutaties op de ranglijst zijn niet één op één toe te schrijven aan een enkele oorzaak, met daarachter een enkel beleidsinitiatief, aangezien de ranking is opgebouwd uit 144 indicatoren. Dit verklaart bijvoorbeeld dat een stijging van de R&D-uitgaven, als één van de indicatoren, zich niet direct vertaalt in een stijging op de ranglijst.

In een brief aan uw Kamer4 van 16 september 2013 en de meest recente Monitor Bedrijvenbeleid5 treft u een analyse van de ranglijst van het World Economic Forum en de ontwikkeling van de Nederlandse positie op deze ranglijst. Daaruit blijkt dat daling van Nederland op de ranglijst in 2013 in grote lijnen te maken heeft met twee zaken. Ten eerste viel de overall score van Nederland in 2013 lager uit dan in 2012. Naast een mindere score op het gebied van financiële markten (o.a. toegang tot financiering), viel de score ook lager uit voor de thema’s efficiëntie van de arbeidsmarkt, instituties, infrastructuur en innovatie. Binnen het thema innovatie viel met name de indicator voor beschikbaarheid van technisch geschoold personeel lager uit. Een tweede verklaring is dat drie landen in de top 10 erin slaagden hun score ten opzichte van het vorige jaar te verbeteren. Samen maakten de mindere score van Nederland en de verbeterde score van deze drie landen (Duitsland, VS, Hong Kong) dat Nederland 3 posities daalde naar de achtste plaats. Daarmee behoort Nederland net als de voorgaande zes jaar tot de top tien van de wereld.

21

Kunt u nader verklaren waarom ondanks een stijging van de research & development (R&D) uitgaven Nederland flink is gezakt op de lijst van kenniseconomieën?

22

Bent u, gezien het ontbreken van een actueel totaaloverzicht en specifieke indicatoren van beschikbare innovatiesubsidies vanuit de Europese Unie en lagere overheden, bereid om de effectiviteit en de efficiëntie van subsidies en het bredere innovatiebeleid te evalueren?

Het meten van effectiviteit en efficiëntie is de taak van de publieke organisatie onder wiens verantwoordelijkheid betreffende instrumenten en daarmee gemoeide middelen vallen. Het Ministerie van Economische Zaken evalueert alleen de instrumenten en middelen die onder haar verantwoordelijkheid vallen. Daarbij wordt sinds enige tijd gebruik gemaakt van de uitgangspunten in het rapport «Durf te meten» van de Commissie Theeuwes uit 2012 (Kamerstuk 32 637, nr. 44). Uitgevoerde evaluaties over innovatie-instrumenten worden beschikbaar gesteld op de website volginnovatie.nl.

Dat de verschillende overheidslagen (EU, Rijk, decentraal) instrumenten voor het bevorderen van kennis- en innovatie hanteren, is omdat deze complementair aan elkaar zijn. Zo richt de EU zich primair op benutting van schaalvoordelen door grensoverschrijdende samenwerking, nationale overheden bevorderen nationale innovatiecondities en nationale sterktes, terwijl regionaal beleid met name aangrijpt op clusters en regionale vestigingsplaatscondities. Daarbij wordt samenhang bereikt in relatie tot Europees niveau door de inzet van het Kabinet bij de vormgeving van Europese instrumenten, met name Horizon 2020, en de aansluiting van het Nederlands innovatiebeleid daarop zoals de innovatiecontracten (zie Nederlandse oplossingen voor wereldwijde uitdagingen, Kamerstuk 32 637, nr. 90). In relatie tot de regio wordt samengewerkt op bijvoorbeeld de topsectorenaanpak en op het op elkaar aansluiten van instrumenten waardoor een transparante en toegankelijke dienstverleningsstructuur en innovatieinstrumentarium voor het mkb ontstaat.

23

Hoe wilt u, constaterende dat Nederland op de ranglijst van het World Economic Forum in de subranglijst innovatie daalde van de negende naar de tiende plaats, er voor zorgen dat er meer wetenschappelijk-technologisch personeel beschikbaar komt?

24

Hoe verklaart u dat Nederland nog achterop loopt met investeringen in innovatie en hoe gaat u ervoor zorgen dat de R&D-uitgaven in 2020 wel 2.5% van het bruto binnenlands product (bbp) zullen zijn?

De R&D-uitgaven bedragen 2,10% van het bbp in 2012. Private R&D-investeringen ontwikkelen zich positief en bevinden zich met 1,22% van het bbp inmiddels rond het EU-gemiddelde. De investeringen van R&D in de publieke sector zijn met 0,89% van het bbp in Nederland al jaren relatief hoog, zowel ten opzichte van het EU-gemiddelde als ten opzichte van het OESO-gemiddelde.

De sectorstructuur (de verdeling van de toegevoegde waarde (bbp) over de verschillende sectoren van de Nederlandse economie (bedrijfsleven en overheid) van Nederland is een belangrijke verklaring voor de nog bescheiden positie van Nederland bij de private R&D-investeringen. R&D-intensieve sectoren in Nederland (zoals bijvoorbeeld elektrotechnische industrie, farmacie, machinebouw en de transportmiddelenindustrie) vormen momenteel een relatief klein deel van de Nederlandse economie. Dit betekent dat de private R&D-uitgaven in deze sectoren in absolute zin weliswaar zeer hoog zijn, maar dat deze uitgaven desondanks – omdat het relatief kleine sectoren, ook internationaal gezien, van de economie zijn – als percentage van de economie (bbp) relatief beperkt zijn, derhalve relatief weinig «gewicht» hebben en dus niet tot een bovengemiddelde positie ten opzichte van het OESO-gemiddelde leiden.

Uit een analyse van de OESO (Science, Technology and Industry Scoreboard 2013) blijkt echter dat Nederland, indien wordt gecorrigeerd voor de sectorstructuur (de aandelen van de sectoren berekenen voor alle landen die je vergelijkt (alle OESO-landen), vervolgens deze aandelen toepassen op alle individuele landen en die aandelen dus vermenigvuldigen met de daarwerkelijk R&D-intenstiteit per sector in elk van die landen), boven het OESO-gemiddelde scoort bij de private R&D-investeringen. Een versterking van die R&D-intensieve sectoren zou een gunstig effect hebben op de private R&D-uitgaven en daarmee op de positie van Nederland ten opzichte van het OESO-gemiddelde.

Het versterken van topsectoren, die R&D-intensief zijn, zou dus moeten helpen bij het bereiken van de hoge ambitie – R&D-uitgaven van 2,5% van het bbp in 2020 – die Nederland heeft zich in het kader van de Europa 2020-strategie heeft gesteld. Recent zien we eerste tekenen van verhoogde private R&D-uitgaven. Een goede aansluiting van R&D uitgevoerd in de publieke sector bij de behoeften van het Nederlandse bedrijfsleven geeft een verdere impuls aan die private R&D-uitgaven. Daarnaast is een goed ondernemingsklimaat een belangrijke randvoorwaarde voor meer R&D in Nederland. Het generieke bedrijvenbeleid is hierop gericht, onder andere via financiële stimulering van R&D met fiscale instrumenten als de WBSO en de RDA en Innovatiekredieten.

25

Hoe is het mogelijk dat er geen zicht is op het behalen van de doelstelling dat in 2015 meer dan 500 miljoen euro door publieke private partijen geïnvesteerd wordt in Topconsortia voor Kennis en Innovatie (TKI)?

26

Waaruit blijkt dat u de publiek-private of privaat-private samenwerking wil stimuleren?

27

Kunt u inzichtelijk maken wat naast «de positie van Nederland op het terrein van financiële markten» de andere factoren zijn waardoor Nederland is gezakt op de ranglijst van de Word Economic Forum?

28

Kunt u inzichtelijk maken wat naast «de beschikbaarheid van wetenschappelijk-technologisch personeel» de andere factoren waardoor Nederland is gedaald van de negende naar de tiende plaats op de subranglijst voor innovatie?

De scores van Nederland in het World Competitiveness Report (WCR) 2013–2014 op de indicatoren die behoren tot het thema innovatie (pijler 12) staan in onderstaande tabel. Daarnaast zijn de scores voor het WCR 2012–2013 weergegeven. De scores zijn enquête-uitkomsten die konden variëren tussen 1 en 7, behalve de waarde voor octrooiaanvragen (daar zijn officiële statistieken over octrooiaanvragen en bevolkingsomvang voor gebruikt). Tussen haakjes staat vervolgens de positie van Nederland op de ranglijst voor die indicator.

Uit de tabel blijkt dat bij vijf indicatoren een daling in de positie van Nederland heeft plaatsgevonden. De grootste neerwaartse mutatie (in zowel absolute score als in positie op de ranglijst) trad op bij de indicator over de beschikbaarheid van wetenschappelijk-technisch personeel.

29

Wat is de oorzaak dat u geen volledig overzicht heeft van de innovatie-instrumenten en uitgaven; hoe gaat u dit verbeteren?

De uitgaven en instrumenten voor innovatie die bijdragen aan het rijksbrede bedrijvenbeleid, waar de topsectorenaanpak deel van uit maakt, worden weergegeven in een tabel aan het eind van de beleidsagenda van EZ. Voor deze innovatiemiddelen heb ik een coördinerende verantwoordelijkheid.

De innovatiemiddelen van het Rijk worden sinds dit jaar op verzoek van de Staatssecretaris van OCW en de Minister van EZ inzichtelijk gemaakt door het Rathenau Instituut in het overzicht Totale Investeringen in Wetenschap en Innovatie (TWIN). Dat overzicht is, afgezien van recente wijzigingen, compleet wat betreft de uitgaven van het Rijk (Kamerstuk 29 338, nr. 135). Europese en decentrale middelen staan niet in dit overzicht. Van de Europese investeringsmiddelen bestaat wel een totaaloverzicht dat zowel door de Europese Commissie als door RVO inzichtelijk wordt gemaakt. De resultaten van Nederland zijn opgenomen in de EZ begroting en jaarverslag en de Tweede Kamer wordt aanvullend geïnformeerd (brief Bedrijfslevenbeleid, Kamerstuk 32 637, nr. 90, 12 november 2013). Van de middelen die decentrale overheden aan innovatie besteden bestaat geen totaaloverzicht. In de bestuurlijke reactie op het verantwoordingsonderzoek van de AR heb ik aangegeven met decentrale overheden in gesprek te gaan om te bezien of en hoe inzicht hierin verbeterd kan worden.

30

Heeft het ontbreken van een overzicht van de innovatie-instrumenten en uitgaven invloed op de beheersbaarheid van financiën?

De Algemene Rekenkamer is van oordeel dat de onderzochte beleidsinformatie over het jaar 2013 deugdelijk tot stand is gekomen en voldoet aan de verslaggevingsvoorschriften.

De opmerking van de AR gaat over het ontbreken van inzicht in een deel van de innovatie-uitgaven buiten de rijksoverheid; de beheersbaarheid van financiën is niet in het geding. Ten eerste zijn de innovatie-instrumenten waar ik zelf verantwoordelijk voor ben en (wat betreft zijn coördinerende verantwoordelijkheid) de middelen van andere ministeries, inzichtelijk in het financieel overzicht bedrijvenbeleid dat is opgenomen in de beleidsagenda van de EZ begroting. Over dit beleid ontvangt de Tweede Kamer dit najaar de Monitor Bedrijvenbeleid 2014.

Ten tweede worden de uitgaven van het Rijk aan innovatie, inclusief de middelen die niet gerelateerd zijn aan het bedrijvenbeleid, inzichtelijk gemaakt door het Rathenau Instituut in het overzicht Totale Investeringen in Wetenschap en Innovatie (TWIN). Zie ook het antwoord op vraag 29.

31

Kunt u aangeven welk percentage van het totale aantal ondernemers en bedrijven in Nederland gebruik maakt van één van de innovatie-instrumenten?

32

Kunt u aangeven hoeveel ondernemers/bedrijven gebruik maken van meerdere innovatie-instrumenten?

33

Kunt u in een tabel weergeven hoeveel een kleine startende onderneming, een ondernemer, een gemiddelde mkb’er en een gemiddeld groot bedrijf jaarlijks aan specifieke innovatie gelden ontvangen, uitgesplitst naar de verscheidene innovatie-instrumenten?

34

Hoe gaat u ervoor zorgen dat private partijen worden aangemoedigd te investeren in innovatieprojecten zodat er niet langer een onderbenutting van het budget voor innovatiekredieten van 34,7 miljoen euro en een lagere benutting van 9,5 miljoen euro op het budget voor de Seed Capital regeling zal optreden?

De afgelopen periode is een aantal maatregelen genomen om de benutting van het Innovatiekrediet te bevorderen:

• – Vanwege de aanhoudende krapte op de financieringsmarkt bij de private partijen is per 1 januari 2014 de regeling aangepast. De omvang van de financiering vanuit het Innovatiekrediet voor kleine ondernemingen is verhoogd van 35% naar 45%.

• – Al eerder is een aanpassing doorgevoerd door de ondergrens van het innovatiekrediet te verlagen van € 300.000 naar € 150.000, waardoor de kredietbijdrage van de overheid van circa € 50.000 mogelijk is.

• – Voor alle ondernemers is dit jaar is de informatievoorziening verbeterd door de start van de Financieringsdesk op het digitale Ondernemersplein.

De Seed Capital regeling zal medio dit jaar na de inwerkingtreding van het nieuwe staatssteunkader hierop worden aangepast. Deze wijzigingen en de hieraan gerelateerde verruimingen zullen de benutting van het budget verbeteren.

Bovengenoemde aanpassingen hebben dit jaar al geleid tot een toename van het aantal aanvragen.

35

Hoe verklaart u in het licht van gerichte innovatiesubsidies het ontbreken van inzicht over een groot deel van deze fiscale stimuleringsmaatregelen?

36

Kunt u toelichten wat de status is van de definitieve private bijdragen over 2013 die de TKI’s voor 1 maart 2014 moesten indienen?

Op basis van de op 1 maart 2014 door de TKI’s opgegeven private bijdragen heeft RVO een eerste analyse gemaakt. Bedrijven zijn dit jaar fors vaker van plan om met onderzoekorganisaties te investeren in onderzoek en ontwikkeling (R&D). De voorgenomen deelname van bedrijven aan publiek-private R&D-samenwerking is met meer dan 70% toegenomen.

Vervolgens is RVO gestart met de controle van de opgaven van de private bijdragen over 2013 door de TKI’s.

Voor sommige TKI’s is de opgave inmiddels goedgekeurd, voor andere TKI’s geeft de opgave aanleiding tot nadere vragen.

37

Hoe wilt u in de toekomst de transparantie en gerichtheid van de subsidies ter stimulering van innovatie verbeteren en waarborgen?

Met het oog op transparantie is de website volginnovatie.nl opgesteld. Daarop is te vinden waar en aan welke projecten innovatiesubsidies besteed worden. De website wordt naar aanleiding van het verantwoordingsonderzoek van de Algemene Rekenkamer verder verbeterd.

Dit voorjaar is een belangrijke stap gezet in verdere transparantie met het uitkomen van het overzicht Totale Investeringen in Wetenschap en Innovatie (TWIN). Zie verder ook het antwoord op vraag 29 en 30.

38

Komt door de beperking ten aanzien van de Wet Bevordering Speur- en ontwikkelingswerk (WBSO) en de research en development aftrek (RDA) de transparantie van gerichte subsidies in gevaar?

39

Hoe zorgt u ervoor dat Nederland in 2020 de top vijf in de global competitiveness index heeft bereikt?

Dat Nederland al geruime tijd onderdeel uitmaakt van de top 10 geeft aan dat er een stevig fundament ligt onder ons concurrentievermogen. Ook waar dit fundament sterk is, en waar het dus goed gaat, wil ik deze goede uitgangspositie te behouden en waar mogelijk nog verder uit te bouwen.

Daarnaast geeft de GCI aandachtspunten mee waar ruimte ligt voor verbetering. De kapitaalmarkt en de macro-economische stabiliteit springen daarbij het meest in het oog. Ook is er verbetering mogelijk als het gaat om arbeidsmarktinstituties en de beschikbaarheid van technisch personeel. Binnen de kaders van het bedrijvenbeleid neem ik diverse maatregelen om deze punten aan te pakken: denk aan de Vroege Fase Financiering, het Dutch Venture Initiative en het actieplan MKB financiering. Met het Techniekpact pak ik het tekort aan technici aan. Buiten het bedrijvenbeleid werkt het Kabinet verder aan het verbeteren van de macro-economische condities door het terugdringen van het begrotingstekort. En met de hervorming van de WW en modernisering van het ontslagrecht werkt het kabinet aan een betere werking van de arbeidsmarkt.

40

Kunt u aangeven welk percentage ondernemers binnen de beroepsbevolking als optimaal wordt gezien en waarom?

Onderzoek in 19 OECD landen, over de periode 1981–2006, toont aan dat het optimale aandeel ondernemers in de beroepsbevolking, gemiddeld gezien, rond de 12,5% ligt.8 Bij het gevonden «optimum» is een kanttekening op zijn plaats. Het optimum is niet statisch, maar verschuift onder invloed van bijvoorbeeld technologische ontwikkelingen (dalende transactiekosten) en het opleidingsniveau van de beroepsbevolking.

De uitdaging voor Nederland bestond de afgelopen jaren uit het inlopen van het tekort aan ondernemers. Inmiddels heeft Nederland een van de meest ondernemende economieën van Europa en de Wereld. Daarmee verschuift ook onze focus van het stimuleren van meer ondernemerschap naar ondernemerschap met meer impact. Om deze reden zet ik in op innovatief en ambitieus ondernemerschap. Mijn plannen op dit gebied zijn terug te lezen in de Kamerbrief die ik hierover naar uw Kamer heb gestuurd9 (Kamerstuk 31 311 nr. 104, 17 maart 2014).

41

Welke indicatoren gelden er nog meer voor kwaliteit van ondernemerschap en wat is de score ten opzichte van 2012?

In Nederland was in vergelijking tot veel andere landen een relatief klein deel van de beroepsbevolking werkzaam als ondernemer. De uitdaging voor Nederland was daarom lange tijd om ondernemender te worden en meer mensen aan te sporen tot ondernemerschap. De laatste jaren is Nederland echter een van de koplopers binnen Europa en de Wereld als het gaat om nieuw en aankomend ondernemerschap. In Nederland was volgens de Global Entrepreneurship Monitor 10,3% van de in dit onderzoek bevraagde personen betrokken bij een nieuw bedrijf of bezig een nieuw bedrijf op te zetten. Van vergelijkbare kenniseconomieën moet Nederland met deze score alleen de VS en Australie voor zich dulden. Om deze reden besteden we in het beleid nu meer aandacht aan de kwaliteit van ondernemerschap. Dat wil zeggen: niet alleen meer, maar ook betere ondernemers die groeien, investeren en mensen aannemen, en daarmee een belangrijke bijdrage aan onze welvaart leveren. Het stimuleren van groei en ambitieus ondernemerschap zoals recent aangekondigd in de brief Ambitieus Ondernemerschap is in dit kader belangrijk. Tegelijkertijd blijft een generieke publieke basisinfrastructuur voor alle ondernemers van groot belang (bijvoorbeeld voorlichting en advies, financiering, aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt, tegengaan regeldruk).

Anders dan het vaststellen van het aantal ondernemers, is de kwaliteit van het ondernemerschap lastiger vast te stellen. Diverse indicatoren kunnen een rol spelen bij het monitoren van de kwaliteit van ondernemerschap in Nederland, en het beeld is dat Nederland hier nog verdere stappen kan zetten.

In het EZ-jaarverslag 2013 (zie pagina 40) is er mede in verband met de gewenste overzichtelijkheid voor gekozen om op macroniveau met name te kijken naar de investeringsquote van bedrijven in Nederland (13,0% in 2012; 13,0% in 2013) en het aandeel van snelle groeiers (7% in de periode 2007/2010; 4% in periode 2008/2011) in Nederland.

In het kader van de brief Ambitieus ondernemen (Kamerstuk 31 311, nr. 103) is daarnaast ook de ambitie uitgesproken als het gaat om groeiverwachtingen van ondernemers, zoals dat wordt gemeten in de jaarlijkse Global Entrepreneurship Monitor. Uit deze monitor blijkt dat 25% van nieuwe en aankomende ondernemers in Nederland verwacht binnen 5 jaar minstens 5 werknemers in dienst te hebben. Het streven is dat Nederland op deze indicator op termijn tot de top-5 van de OESO gaat behoren. Op dit moment staat Nederland nog op de 22e plaats. Ook op de andere indicatoren als het gaat om de kwaliteit van ondernemerschap is winst te behalen. Zo staat Nederland met 4% snelle groeiers 7e in een groep van 10 vergelijkbare landen.

42

Welke prioriteit heeft kwaliteit van ondernemerschap in het beleid?

43

Hoeveel procent van de nieuwe zelfstandige zonder personeel (zzp) zijn op vrijwillige basis zzp’er geworden?

44

Heeft de verhoging per 1 november 2013 van het maximum van het borgstellingskrediet in de Borgstelling mkb-krediet (BMKB) geleid tot een significante toename van het gebruik? En hoe zit dit voor de Garantie Ondernemingsfinanciering (GO)?

De benutting van de BMKB in 2014 tot en met 15 mei is in lijn met de benutting over dezelfde periode vorig jaar. Sinds 1 november 2013 is wel 16 keer een borgstellingskrediet boven € 1 mln verstrekt. In die zin heeft de verruiming bijgedragen aan de huidige benutting. De verruiming van het borgstellingspercentage voor bestaande bedrijven voor borgstellingskredieten tot € 200.000 is tot en met 15 mei 2014 131 keer gebruikt. De tijdelijke verruimingen van de BMKB in het kader van het stimuleringspakket 2014 vormen daarmee ruim een kwart van de huidige BMKB benutting.

De verruiming van de maximum garantie onder de GO van € 25 mln naar € 75 mln is tot op heden niet toegepast. Deze heeft dus niet geleid tot een toename van het gebruik.

45

Waarom denkt u dat meer kleinere bedrijven worden bereikt met borgstellingskredieten?

46

In welke mate heeft de uitbreiding van de BMKB voor de kleinere bedrijven effect (gehad)?

In het kader van het stimuleringspakket 2014 is de BMKB tijdelijk verruimd voor kleinere bedrijven, door het hogere per saldo borgstellingspercentage van 67,5% voor borgstellingskredieten tot € 200.000 aan starters ook van toepassing te laten zijn op bestaande bedrijven. Dit verlaagt het risico voor kredietverstrekkers op kleinere kredieten, wat gunstig is voor kleinere bedrijven.

Sinds de uitbreiding op 1 november 2013 is deze verruiming tot 15 mei 2014 131 keer gebruikt. In die zin heeft de uitbreiding effect gehad voor kleinere bedrijven. Daarbij zij aangetekend dat de kredietverstrekker zelf altijd nog een deel van het risico draagt en de kredietvraag van kleinere bedrijven dus wel moet passen in de acceptatiecriteria van de (bancaire) kredietverstrekker. Voor kleinere bedrijven die niet bij de bank terecht kunnen, maar wel een goed ondernemingsplan hebben, is vanuit het stimuleringspakket 2014 de kredietlimiet van Qredits verhoogd tot € 150.000.

47

Hoe beoordeelt u de aandacht van de banken in hun kennis en voorlichting over de BMKB ten opzichte van 2012?

48

Op welke wijze kan de daling van de benutting van de BMKB worden verklaard?

Zoals ik in mijn brief over de «Halfjaarsrapportage inzake de benutting van de EZ-financieringsinstrumenten en voortgang stimuleringpakket ondernemingsfinanciering»10 van 15 april jl. heb gemeld, hangt gebruik van het financieringsinstrumentarium waartoe de BMKB behoort af van de vraag naar en het aanbod van financiering. In een periode van laagconjunctuur zoals die zich de afgelopen periode voordeed, blijft de vraag naar financiering achter. Bovendien blijft vooral de vraag naar nieuwe financieringen achter, waar het overheidsinstrumentarium primair op is gericht. Ook aan de aanbodzijde is een afname te zien. Banken hebben de laatste jaren hun kredietbeleid aangescherpt, en sinds medio 2013 krimpt de bancaire kredietverlening aan het bedrijfsleven.

Ondanks deze dalende trend in de markt voor zakelijke kredietverlening, hebben de BMKB en overige financieringsinstrumenten van de overheid ook in 2013 voor honderden miljoenen aan krediet en vermogen mogelijk gemaakt voor duizenden ondernemers in de meer kwetsbare segmenten van de financieringsmarkt, voornamelijk startende, kleine, snel groeiende en/of innovatieve bedrijven. Indien de vraag naar (bancair) krediet weer toeneemt als gevolg van de voorspelde economische groei, zal het beroep op de financieringsinstrumenten van de overheid naar verwachting ook weer hoger zijn.

49

Hoe gaat u het mkb beter laten aansluiten bij Europese subsidies?

Om het mkb attent te maken op de mogelijkheden binnen de Europese programma’s en ze te ondersteunen bij aanvragen biedt het Kabinet het mkb de volgende ondersteuning:

• – Via de nationale klankbordgroep informeert de overheid het mkb over de mogelijkheden van Brusselse programma's;

• – Het Enterprise Europe Network van RVO en KvK ondersteunt mkb’ers bij het zoeken van Europese partners voor samenwerking;

• – het Expertisecentrum internationaal Onderzoek en Innovatie van RVO adviseert mkb’ers over relevante «calls forproposal» en adviseert bij het opstellen van projectvoorstellen.

• – De instituten voor toegepast onderzoek (TO2) zetten zich in om mkb-ers te betrekken bij de consortia waarvan zij deel uitmaken.

Ten slotte stelt het Kabinet per jaar € 13 miljoen cofinanciering beschikbaar voor het Eurostars-programma (onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma voor het innovatieve mkb). Hierdoor kan het aantal Nederlandse deelnemende bedrijven en kennisinstellingen toenemen van 44 (waarvan 37 bedrijven) in 2012 naar circa 66 in 2014 (waarvan 50 bedrijven). Circa 80% van dit Nederlandse budget komt direct ten goede aan het innovatieve mkb.

50

Welk percentage van de ingediende aanvragen ter verbetering van mkb-financiering en verbetering van kennis van het mkb over financiering is uiteindelijk toegezegd?

51

Waarop worden de aanvragen van de financieringsregelingen beoordeeld? Welke aanvragen zijn gehonoreerd en waarom?

In mijn brief over de «Halfjaarsrapportage inzake de benutting van de EZ-financieringsinstrumenten en voortgang stimuleringpakket ondernemingsfinanciering»12 van 15 april jl. zijn de criteria genoemd die gehanteerd worden bij het verstrekken van middelen uit de begrotingspost van € 5 mln voor de stimulering van alternatieve financieringsvormen, voorlichting en educatie. Zoals in de brief gemeld maak ik bij de bepaling van de hoogte en de vorm van de bijdragen die ik verstrek onderscheid tussen bijdragen aan nieuwe aanbieders van mkb-financiering, en bijdragen aan projecten die de infrastructuur van bedrijfsfinanciering betreffen, zoals voorlichting, informatie en kennisvergroting.

Eerstgenoemde groep kan ik, binnen de staatssteunregels, ondersteunen via leningen met een commerciële vergoeding. Ik acht deze vorm van ondersteuning wenselijk om te voorkomen dat concurrentievervalsing optreedt tussen de verschillende bestaande en nieuwe aanbieders van mkb-financiering. Daarnaast zullen de initiatiefnemers minstens een even grote geldelijke bijdrage moeten leveren als de overheid, om er voor te zorgen dat de initiatiefnemers een voldoende groot belang hebben bij het slagen van hun initiatief.

Voor de tweede groep ben ik bereid om onder gunstiger voorwaarden dan aan de hiervoor genoemde groep een bijdrage te verstrekken, waarbij de voorwaarden strenger zullen zijn naarmate het project commerciëler is. Ik bezie van geval tot geval welke bijdrage nodig is om het betreffende project te realiseren. In alle gevallen zal aan de regels inzake staatssteun voldaan dienen te worden.

In de brief van 15 april is gemeld dat ik ondersteuning bied aan kredietunies, investeringskennis over en bij business angels, het project mkb in beeld, financieringsvoorlichting tijdens de Week van de Ondernemer, een voorlichtingscampagne Crowdfunding, een onderzoek naar regelgeving ten aanzien van crowdfunding, een onderzoek naar ketenfinanciering voor het mkb, en de Financieringsdesk bij het digitale Ondernemersplein. Daarnaast heb ik onlangs een lening verstrekt aan mkb beurs NPEX. Al deze aanvragen zijn gehonoreerd omdat ze voldoen aan de in de brief van 15 april genoemde criteria.

52

Kunt u een overzicht geven van de gerealiseerde «ingangen» met informatie op het digitale Ondernemersplein alsmede activiteiten met betrekking tot de geplande doorontwikkeling, in het bijzonder bedrijfsoverdracht en franchising? Welke prioriteiten hanteert u bij de doorontwikkeling?

53

Wat zijn de vorderingen van de 22 concrete acties uit het techniekpact en de implementatie van de regionale agenda’s?

Op maandag 19 mei jl. heeft uw Kamer de eerste voortgangsrapportage van het Nationaal Techniekpact 2020 ontvangen. Deze voortgangsrapportage is in gezamenlijkheid opgesteld door het onderwijs, werkgevers, werknemers, topsectoren, Rijksoverheid en regionale overheden die samenwerken binnen het Techniekpact. De rapportage geeft inzicht in de stand van zaken rond de uitvoering van de acties uit het Techniekpact en beschrijft de belangrijkste acties en accenten voor 2014. (Kamerstuk 32 637, nr. 133). In de bijlage bij deze rapportage is het totaaloverzicht van de voortgang van de 22 concrete acties opgenomen.

Het Techniekpact heeft er aan bijgedragen dat zowel op landelijk niveau als in de regio de samenwerking tussen bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden een forse impuls heeft gekregen. Hierdoor ontstaan overal in het land netwerken waarin gewerkt wordt aan de kwaliteit van goed techniekonderwijs en een betere aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Onderwijsinstellingen kunnen geen goed beroepsonderwijs leveren zonder intensieve betrokkenheid van het bedrijfsleven en zij hebben hen ook nodig om jongeren in het onderwijs te interesseren voor techniek. Het bedrijfsleven kan de (internationale) concurrentie niet aan zonder goed beroepsonderwijs. Hier ligt daarom de grootste winst van het eerste jaar van het Techniekpact: de intensieve samenwerking die zowel landelijk als in de vele regio’s is ontstaan tussen de vele partijen die bij het Techniekpact zijn betrokken.

54

Kunt u aangeven hoe vaak er in 2013 door ondernemers gebruik is gemaakt van de berichtenbox voor bedrijven?

55

Kunt u inzicht geven in de uitbreiding van het Ondernemingsdossier in 2012 en 2013, gemeten in het aantal ondernemingen, gemeenten, provincies en rijksinspecties die er gebruik van maken?

56

Kunt u toelichten welke uitbreidingsdoelstellingen voor het Ondernemingsdossier u hanteert voor de komende jaren?

Het Ondernemingsdossier is een nieuwe manier van samenwerken en informatie delen

tussen ondernemers en overheden met als doel regeldrukvermindering van minimaal 15% voor de betrokken ondernemers.

2012 was het eerste jaar van invoering. Er is gestart met de horeca, recreatie en de rubber- en kunststofindustrie. In 2013 is de voertuigdemontagebranche (Stiba) gestart met de invoering. Inmiddels zijn ruim 4000 ondernemingen aangesloten.

Eind 2013 werken 46 gemeenten, 3 provincies en 2 rijksinspecties met het Ondernemingsdossier, waaronder meer dan de helft van de G32 gemeenten.

Het Beraad Ondernemingsdossier waarin bedrijfsleven en overheden op bestuurlijk niveau vertegenwoordigd zijn, wil het aantal deelnemende branches en overheden stapsgewijs verder uitbreiden. In 2014 sluiten minimaal zes nieuwe branches aan, zoals Bouwend Nederland, de glastuinders, bakkers en slagers, sportbonden en verf & lijmindustrie. Daarnaast zal in 2014 verkend worden welke zes nieuwe branches in 2015 kunnen starten.

Daarnaast is het doel dat eind 2014 minimaal alle G4 en G32 gemeenten, 3 rijksinspecties, 5 provincies en 3 Omgevingsdiensten (RUD’s) actief met het Ondernemingsdossier werken.

Doelstelling is dat eind 2016 80.000 ondernemingen zijn aangesloten zodat er voldoende kritische massa is bereikt en de invoering van het Ondernemingsdossier een onomkeerbaar proces is geworden.

57

Kunt u aangeven wat uw ambitie en doelstelling is met betrekking tot het aantal gebruikers van Antwoord voor Bedrijven?

58

Wat is de stand van zaken rondom eHerkenning? Hoe oordeelt u in dit verband over het belang van face-to-face gesprekken aan de balie van het Ondernemersplein in relatie tot het tegengaan van schijnzelfstandigheid en ondoordacht ondernemerschap?

59

Wat is de stand van zaken met betrekking tot het Ondernemingsdossier?

60

In hoeverre zullen de negen gestarte ICT-doorbraakprojecten in bredere zin bij meerdere bedrijven en / of sectoren, uitgerold worden?

In het regeerakkoord is opgenomen dat er tien publiek-private doorbraakprojecten komen, ondermeer gericht op het vergroten van het gebruik en de kennis van ICT door het midden- en kleinbedrijf, in de topsectoren en in sectoren als onderwijs en zorg.

Het doel van deze projecten is het door publiek private samenwerking realiseren van opschaling van (ICT)-innovaties en het creëren van marktkansen voor bedrijven. Inmiddels zijn er negen doorbraakprojecten gestart. Per doorbraakproject zijn er doelgroepen en sectoren bepaald waar de aanpak zich op richt. Zo richt het doorbraakproject MKB zich onder meer op innovatieve MKB-ers in de sectoren HTSM en bouw, kijkt het doorbraakproject Open Geodata naar het koppelen van vragers en aanbieders van open data in de sectoren agri&food, water en energie en wil het doorbraakproject Big Data bedrijven in de sectoren LSH, Gaming en Tuinbouw/Agri&Food helpen met het benutten van de economische kansen van Big Data-technologie.

De doorbraakprojecten worden dus bij meerdere sectoren sectoren en bedrijven uitgerold. De ambitie is om vanuit deze sectorale en op bedrijven gerichte aanpak en het doel om te komen tot steeds verdere opschaling van (ICT-)innovaties de bereikte resultaten bij steeds meer bedrijven beschikbaar te krijgen maken en daar ook impact te realiseren.

61

Overweegt u de balans tussen de inperking van de fiscale regelgeving en de transparantie van gerichte innovatiesubsidies opnieuw in overweging te nemen?

62

Wat is de missie op het terrein van Biobased economy en hoe verhoudt deze zich met het grote aandeel energie, waaronder bioraffinage projecten, in de gehonoreerde projecten?

63

Kunt u een overzicht geven van de gemeenten die per 1 januari 2014 een Bewijs van Goede Dienst hebben? Welke activiteiten ontplooit u richting de gemeenten die nog geen Bewijs van Goede Dienst hebben?

Op dit moment nemen 169 (deel)gemeenten deel aan het Bewijs van Goede Dienst, waarvan 147 gemeenten inmiddels het certificaat Bewijs van Goede Dienst hebben ontvangen. Deze gemeenten hebben het niveau van hun dienstverlening aan bedrijven gemeten en verbeteracties uitgevoerd. Een overzicht van deze gemeenten vindt u in onderstaand overzicht.

Het Bewijs van Goede Dienst heeft als doel de dienstverlening van gemeenten aan hun ondernemers te verbeteren. Het ministerie van Economische Zaken heeft de uitvoering van het Bewijs van Goede Dienst voor gemeenten eind 2011 overgedragen aan het Kwaliteitsinstituut Nederlandse Gemeenten (KING). KING benadert gemeenten actief en begeleidt gemeenten bij het uitvoeren van de meting. Tot en met 2013 stelde het ministerie van Economische Zaken een voucherregeling beschikbaar om een deel van de kosten van de meting en het opstellen van het verbeterplan te dekken. Hiervan is in 2013 nog door een twintigtal gemeenten gebruik gemaakt.

64

Op welke punten ten aanzien van regeldrukvermindering is aanpassing van rijksregelgeving in gang gezet? Hoeveel regelhulpen zijn er inmiddels?

In het jaarverslag is op pagina 46 gemeld dat op aangeven van gemeenten op een aantal punten aanpassing van rijksregelgeving in gang is gezet. Gemeentebestuurders en vertegenwoordigers van de departementen werken samen in een interbestuurlijke taskforce om te komen tot beter uitvoerbare (rijks)regelgeving. Zij bekijken welke (rijks)regels bij uitvoering door gemeenten lasten veroorzaken voor burgers en bedrijven en welke verbeteringen mogelijk zijn. Concreet onderzoekt het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport op advies van de taskforce of de eisen aan de inrichting van horeca-ondernemingen in de Drank- en Horecawet in het Bouwbesluit kunnen worden opgenomen. In de aanpak van de regeldruk in de kinderopvang betrekt het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid de specifieke expertise van toezichthouders, VNG en de branche, zoals ook door de Taskforce aanbevolen.

Inmiddels is een tiental door branches ontwikkelde regelhulpen op het Ondernemingsdossier aangesloten, bijvoorbeeld op het terrein van hygiëne of milieu. Vanuit de overheid is nu de regelhulp voor het Activiteitenbesluit van het ministerie van I&M aangesloten. Ook de zelfinspectietool «Gevaarlijke Stoffen» van de inspectie SZW is met een eerste release via het Ondernemingsdossier te benaderen. Met VNO-NCW en MKB-Nederland stemt het kabinet af aan welke generieke regelhulpen behoefte is en waar branches zelf branche-specifieke regelhulpen ontwikkelen. Voor de thema's «Brandveiligheid» en «Personeel» werkt het kabinet met VNO NCW-MKB Nederland aan concrete regelhulpen die naar verwachting in de tweede helft van 2014 beschikbaar komen. Het kabinet verwacht dit jaar nog meer regelhulpen toe te voegen aan het Ondernemingsdossier.

65

In welke mate wordt het IAK toegepast en vervolgens opgenomen in de memorie van toelichting?

De verantwoordelijkheid voor de beantwoording van de vragen van het IAK in een Memorie van Toelichting ligt bij het departement dat het wetsvoorstel indient. Het functioneren van het IAK wordt in kwalitatieve zin gemonitord in interdepartementaal verband. Alle departementen delen hun ervaringen met het IAK en best practices rondom het gebruik hiervan. Daarnaast zijn hulpmiddelen tot stand gebracht ten behoeve van de uniforme toepassing van het IAK. Rijksbreed is standaard in IAK-training voorzien bij de opleiding voor overheidsjuristen en wetgevingsjuristen.

Bij EZ gaan alle voorstellen bij Internetconsultatie vergezeld van een formulier waarin de IAK-vragen worden beantwoord. In de memorie van toelichting wordt ook altijd aandacht besteed aan de IAK-aspecten zoals probleemanalyse, instrumentkeuze en effecten van voorgenomen regelgeving.

66

Worden alle wetten via internet voor consultatie voorgelegd? In welk gevallen niet en waarom?

67

Hoe scoort Nederland in vergelijking met andere Europese landen als het gaat om transparantie van het wetgevingsproces?

68

Wat is de oorzaak van de verhoging van de kosten van Dienst ICT Uitvoering (DICTU)? Is de verhoging van de bijdrage via de agentschappen aan DICTU structureel?

In 2013 is de ICT van Agentschap NL (AgNL) en Agentschap Telecom (AT) bij DICTU ondergebracht. Dit is – naast onder andere intensivering van informatiebeveiliging als gevolg van cyberaanvallen – de voornaamste oorzaak van de stijging van de omzet moederdepartement. Het betreft een overheveling van inkomsten/omzet en geen verhoging van de kosten van DICTU. Daarnaast is het opdrachtenpakket van DICTU voor opdrachtgevers van andere departementen toegenomen. De hogere omzet leidt tot een grotere inzet van personeel en daarmee gepaard gaande hogere personele kosten.

De verhoging van de bijdrage via agentschappen is deels structureel voor zover het de keuze betreft om de ICT van AgNL en AT onder te brengen bij DICTU. Daarnaast is het zo dat de omzet jaarlijks bepaald wordt (en kan fluctueren) door wijzigingen in de opdrachtenportefeuille vanuit de EZ-agentschappen.

69

Kunt u een update geven over de ontwikkelingen inzake de gasrotonde?

70

Kunt u aangeven waarom er voor het boren naar aardwarmte een garantieregeling bestaat om de geologische risico’s af te dekken en voor overige ondergrondse activiteiten niet; of komt er bij eventuele schaliegasboringen ook een dergelijke garantieregeling?

Aardwarmte draagt bij aan de doelstelling van het kabinet ten aanzien van hernieuwbare energie. Het boren en winnen van aardwarmte is voor Nederland een nieuwe technologie en kent geologische risico's en daarmee financiële risico's, die nu nog niet door de verzekeringsmarkt worden afgedekt. De overheid wil graag een duurzamere energiehuishouding en omdat aardwarmte hieraan kan bijdragen, is een garantieregeling opgericht. Met de garantieregeling wil de overheid het boren naar aardwarmte stimuleren. De premie is kostendekkend en zodra de verzekeringsmarkt het risico van de aardwarmteboringen afdekt, zal de garantieregeling waarschijnlijk gestopt worden. De exploitatie van aardwarmte-installaties wordt ook ondersteund via de SDE+.

Het winnen van fossiele energie uit de ondergrond (oliewinning, gaswinning en mogelijk schaliegaswinning) is een economisch rendabele activiteit en behoeft daarom geen specifieke ondersteuning.

71

Wat was de procentuele toename van het aandeel hernieuwbare energie in Nederland in 2013? En hoeveel was dat in absolute zin?

72

Hoe kijkt u aan tegen de creatie van capaciteitsmechanismen in verschillende landen?

73

Kunt u de verschillende capaciteitsmechanismen duiden en die ook een waardering meegeven?

74

Hoe kan de energiesector de beleidsachterstand op duurzame energie overkomen?

75

Wie is er aansprakelijk bij alle mogelijke vormen van schade die kunnen ontstaan bij de winning van bodemschatten?

76

In hoeverre worden de milieuaspecten en de belangen van omwonenden afgewogen bij de winning van bodemschatten?

77

Is er al duidelijkheid over de taak van de elektriciteitstransporteur TenneT in het aanleggen en beheer van een net op zee?

78

Wat zijn de effecten van het Energieakkoord op meerjarenafspraken (MJA en MEE)?

Daarnaast bespreek ik momenteel met het bedrijfsleven de wijze waarop de handhaafbaarheid van het MEE-convenant te verbeteren. Er is hier een werkgroep voor ingericht die dit momenteel aan het uitwerken is. Ik wil ook hier zo snel mogelijk tot een afronding komen. Dit gebeurt ook voor het MJA3 convenant, mede als gevolg van de evaluaties die vorig jaar voor beide convenanten zijn uitgevoerd.

Tot slot is in het Energieakkoord afgesproken dat het Rijk carbon leakage bedrijven die deelnemen aan de Meerjarenafspraken compensatie biedt voor indirecte kosten als gevolg van ETS. Dit zal voor bedrijven een extra stimulans vormen om deel te nemen aan de meerjarenafspraken en de afspraken na te komen.

79

Hoe zorgt u ervoor dat decentrale energieopwekking fiscaal aantrekkelijker en makkelijker wordt gemaakt?

80

Wanneer in 2014 verwacht u het wetsvoorstel Stroom in te dienen bij de Tweede Kamer?

81

Zijn er veranderingen in de verwachte ontwikkeling van de energierekening voor burgers en bedrijven als gevolg van het Energieakkoord?

82

Op welke manier kan warmtekrachtkoppeling (WKK) een rol spelen in het MEE-convenant?

83

Welke maatregelen heeft u, naast het Besluit aanwijzing toezichthouders Kaderwet EZ-subsidies, genomen om de informatie-uitwisseling en handhaving door en tussen de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) en RVO te verbeteren?

84

In hoeverre komt de meevaller van 1,3 miljard aan gasbaten door een hogere productie en in hoeverre door een hogere verkoopprijs?

85

Wat zijn de vorderingen omtrent het plan Milieu Effect Rapportage (MER) en de daaraan gekoppelde structuurvisie?

86

Hoe regelt u dat de huidige juridische blokkade, omvattende de onmogelijkheid van het doorgeven van een overtreding van de subsidieregeling aan de uitvoerder van de subsidie, wordt opgeheven en opgelost?

87

Kunt u toelichten hoe u volgens de Herfindahl – Hirschman Index (HHI) kan toewerken naar een competitieve markt i.p.v. de huidige geconcentreerde markt? Welke stappen op dat gebied neemt u?

De Herfindahl – Hirschman Index (HHI) geeft de mate van concentratie van de energiemarkt aan. Hoewel de HHI-index sinds medio 2011 een licht dalende trend laat zien is er nog sprake van een geconcentreerde markt. Dat wil niet zeggen dat de markt niet competitief is: switchcijfers (bron: Trendrapportage marktwerking en consumentenvertrouwen in de energiemarkt – tweede helft 2013 van de Autoriteit Consument & Markt (ACM)) geven aan dat ruim 13% van de consumenten in 2013 is overgestapt naar een andere energieleverancier en er zijn veel energiebedrijven actief op de energiemarkt die een breed scala aan producten aanbieden. De consument heeft dus echt wat te kiezen.

Uit onderzoek van de ACM blijkt dat de Nederlandse consument in grote meerderheid tevreden is over het eigen energiebedrijf. Dit uit zich in de tevredenheid over de algehele dienstverlening van het eigen energiebedrijf. Slechts 2% van alle consumenten geeft in de tweede helft van 2013 aan ontevreden te zijn over de dienstverlening (bron: Trendrapportage marktwerking en consumentenvertrouwen in de energiemarkt – tweede helft 2013 van de ACM). Om de competitie op de markt verder te versterken is het belangrijk dat de consument op basis van de juiste informatie bewuste keuzes kan maken, of dat nu leidt tot een overstap of juist niet. Ik zet mij daarom samen met de ACM en de energiebedrijven in voor meer transparantie zodat de consument aanbiedingen tussen energieleveranciers beter kan vergelijken.

88

Verwacht u in de komende jaren een toename in de «elektriciteitsstoring in minuten per jaar»? In hoeverre hangt dit samen met de verwachte toename van de hoeveelheid gebruik van hernieuwbare energie? Welke kosten gaan daarmee gemoeid?

89

Kunt u toelichten waarom 2013 vooral in het teken stond van bestaande GreenDeals en er weinig nieuwe projecten zijn geïnitieerd?

90

Kunt u aangeven welke specifieke projecten in het kader van Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) zijn vertraagd en wat de reden hiervan is geweest?

91

Hoeveel zonnepanelen zijn er afgelopen jaar bijgekomen?

92

In hoeverre komt de daling van het aandeel hernieuwbare energie door de daling van de bijstook van biomassa?

93

Kunt u een overzicht geven van het aantal laadpunten voor elektrisch rijden gecategoriseerd naar organisaties die het eigendom hebben van die laadpunten en die verantwoordelijk waren voor de uitrol?

Publiek toegankelijke laadpunten

Stichting E-laad – initiatief van een aantal netbeheerders – heeft 2.953 laadpunten geplaatst, die eigendom zijn van EVnetNL. De vier grote steden hebben middels aanbestedingen laadpunten in eigendom, die geëxploiteerd worden door marktpartijen. Stichting E-laad heeft een financiële bijdrage geleverd aan deze punten. Andere gemeenten en provincies hebben via concessies laadpunten gerealiseerd. Het economisch eigendom daarvan berust bij de bedrijven die de concessieverlening/aanbesteding gewonnen hebben. In Arnhem gaat het bijvoorbeeld om 30 laadpunten, bij de provincie Brabant om 100 laadpunten.

Private laadpunten

Veel berijders van elektrische auto’s zijn leaserijders. In het leasepakket zijn vaak laadpunten (bijvoorbeeld thuis en op het werk) opgenomen. Particuliere kopers worden vaak ontzorgd door een serviceverlener die naast de auto ook een laadpunt levert. De kosten worden betaald door de berijder en de autofabrikant. Verschillende bedrijven investeren in semi-publieke laadpunten: laadpunten op privaat terrein die publiek toegankelijk zijn. Het bedrijf The New Motion heeft, onder een begin dit jaar afgeronde Green Deal, 10.000 laadpunten gerealiseerd waarvan het eigendom bij private partijen ligt. The New Motion werkte hiervoor samen met een consortium van autofabrikanten, Alliander, E-Laad, Q-park, HVC en Stichting Urgenda. Snellaadpunten zijn over het algemeen het eigendom van de bedrijven die ze plaatsen. Private laadpunten zijn eigendom van degene die ze koopt. Dat kan een bedrijf zijn, een instelling, of een individu.

94

Kunt u aangeven wat de gemiddelde kosten zijn voor de aanleg van een publiek laadpunt en wat de totale aanleg van laadpunten tot dusverre heeft gekost?

Het Rijk heeft tot op heden geen subsidies verleend voor de aanleg van publiek toegankelijke laadinfrastructuur. Wat de totale aanleg van laadpunten tot dusverre heeft gekost is niet goed aan te geven. Bij de aanleg zijn veel verschillende partijen betrokken en de informatie over de kosten is veelal bedrijfsvertrouwelijk.

In 2013 is een ruwe inschatting gemaakt dat een laadpaal in de publieke ruimte circa € 8.500 kost (alle kosten, inclusief inrichting en exploitatie van laadlocatie). Uit de verkregen informatie onder de Green Deal Zonnig Laden bleek dat deze kosten kunnen worden teruggebracht tot ca. € 6.000 per laadpaal. De kosten van publiek toegankelijke laadpunten dalen voortdurend. In een onderzoek van de TU Eindhoven (2013) is gewezen op de mogelijkheden om de productiekosten te verlagen door opschaling, het vereenvoudigen van technische vereisten door de netbeheerders en de synchronisatie van vereisten bij de verschillende gemeenten. Ook de kosten voor onderhoud van deze laadpunten zouden nog aanzienlijk kunnen dalen wanneer deze laadpunten betrouwbaarder zouden worden. De kosten van plaatsing zouden door toepassing van een op de «enkele arbeidsgang» georganiseerde planning nog verder kunnen dalen. Nu werken drie partijen aan de aanleg van één laadplek, elk vanuit zijn eigen taak: de gemeente verzorgt de inrichting van de parkeerplaats, de netbeheerder verzorgt de aansluiting en de laadpuntexploitant plaatst het laadpunt.

Decentrale overheden zoals Brabant en Amsterdam zijn momenteel bezig met aanbestedingen die leiden tot lagere prijzen dan die waar begin 2013 nog van werd uitgegaan.

Overigens bestaat er voor het aanleggen en exploiteren van publiek toegankelijke laadinfrastructuur – op enkele zeer druk bezochte laadpunten na – vooralsnog nog geen sluitende business case. Tegen die achtergrond wordt momenteel gewerkt aan een in het Regeerakkoord en Energieakkoord aangekondigde Green Deal over dit onderwerp. Innovatie voor de benodigde kostenreducties is daarin een belangrijk aspect. Het doel van deze Green Deal is om rond 2018 een over het algemeen sluitende businesscase te bereiken.

95

Kunt u aangeven hoeveel een privaat laadpunt kost en hoe deze kosten verdeeld zijn over de diverse betrokken partijen (eigenaar van de auto, gemeente, het Rijk, etc)?

96

Wanneer verwacht u de benodigde wetgeving voor de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) naar de Kamer te sturen?

97

Hoe ziet u het potentieel van energie uit Thorium?

98

Kunt u aangeven wat momenteel de status is van het project aangaande de nieuwe Pallas-reactor?

99

Kunt u aangeven of de hogere verkoopprijs van het gas ook telt voor de langlopende contracten met omringende landen?

100

Gaat u uit van een voor de komende jaren gelijkblijvende gas- en olieprijs, net zoals in de miljoenennota? Waarom is dit in het Energieakkoord niet het geval en gaat het Energieakkoord uit van een stijging van de olieprijs? Wat is de consequentie hiervan voor de doorrekening van het Energieakkoord?

Bij de raming van de aardgasbaten in de Miljoenennota voor de komende jaren wordt het olieprijsscenario van het Centraal Planbureau overgenomen. Voor de gasprijs wordt de Noordwest Europese gasprijs voor langetermijnlevering gehanteerd, zoals deze tot stand komt op onder andere gasbeurzen. Deze scenario’s kijken enkele jaren vooruit.

De ramingen voor het Energieakkoord hebben betrekking op de langere termijn. In het SER-referentiepad ten behoeve van de doorrekening van het Energieakkoord zijn de olie- en gasprijzen voor 2020 en 2030 overgenomen uit de referentieraming 2012 (RR2012) van ECN/PBL. De prijzen in de RR2012 zijn gebaseerd op de World Energy Outlook 2011 (IEA, 2011). Er zijn geen signalen om aan te nemen dat de doorrekening van het Energieakkoord aan verandering onderhevig is. Wel zullen jaarlijks, via de Nationale Energieverkenning, de ontwikkelingen binnen het energiedomein nauwkeurig worden gevolgd. De eerste Nationale Energie Verkenning wordt in oktober aan uw Kamer gestuurd.

101

Kunt u verklaren waarom de beursprijs van Title Transfer Utility(TTF)-gas in 5 jaar tijd is verdubbeld?

102

Kunt u toelichten waarom Brussel de betalingen aan het grensoverschrijdende Interreg-programma Nederland-Duitsland tot januari/februari 2014 heeft opgeschort? Betekent de door u versneld beschikbaar gestelde bijdrage dat u uiteindelijk ook extra bijdraagt? En hoe zit het met renteverliezen op dit «voorschot»?

De opschorting van betalingen vloeide voort uit de algemene EU-begrotingsproblematiek eind 2013 en betrof derhalve niet alleen het Interreg-programma Nederland-Duitsland.

Er is geen sprake van een extra bijdrage, maar het versneld beschikbaar stellen van een voorschot dat reeds voorzien was.

Er is geen sprake van renteverliezen gezien de korte duur van de opschorting. Brussel heeft in februari de betalingen weer hervat.