Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING

Het voorstel om een rijbewijsplicht in te voeren voor trekkers maakte aanvankelijk deel uit van een pakket aan maatregelen, bestaande uit een rijbewijsplicht, kentekening en een snelheidsverhoging.1 In de Tweede Kamer rees echter bezwaar tegen de kentekening.2 Dit leidde uiteindelijk tot het besluit van de toenmalige minister van Verkeer en Waterstaat te bekijken of op andere wijze iets kon worden gedaan aan de ongevallen met trekkers.3 Ondertussen had Veilig Verkeer Nederland in overleg met de minister de Initiatiefgroep Landbouwvoertuigen opgericht (hierna de Initiatiefgroep), met als doel adviezen op te stellen om de veiligheid van het landbouwverkeer verder te vergroten. Inmiddels was ook het door de minister toegezegde onderzoek naar ongevallen met trekkers gereed.4 Op basis van deze stukken heeft de minister een nieuw voorstel gedaan. Hij sprak daarbij de intentie uit voor het invoeren van een BE-rijbewijs voor landbouw- en bosbouwtrekkers (LBT’s) en motorrijtuigen met beperkte snelheid (MMBS-en). Daarnaast stelde hij voor om de maximumsnelheid te verhogen van 25 km/u naar 45 km/uur voor voertuigen die voorzien zijn van een snelheidsbord «45».5 Na overleg met de Tweede Kamer is alleen het punt van de invoering van de rijbewijsplicht verder uitgewerkt6 en opgenomen in het voorliggende wetsvoorstel. Hierbij is tevens rekening gehouden met de op het T-rijbewijs betrekking hebbende passages uit het inmiddels door de Onderzoeksraad voor de Veiligheid in oktober 2010 uitgebrachte rapport «Verkeersongevallen met (land)bouwvoertuigen».

In reactie op een daartoe strekkende opmerking van de Afdeling advisering van de Raad van State merk ik op dat de Tweede Kamer op 26 februari 20137 de motie-Kuiken8 heeft aanvaard waarin wordt verzocht om in het belang van de verkeersveiligheid en gelijke concurrentieverhoudingen over te gaan tot kentekening van te benoemen categorieën tractoren en landbouwvoertuigen. Ter uitvoering van deze motie heb ik de voorbereiding hiervan ter hand genomen. Deze voorbereiding is nog niet zodanig ver gevorderd dat het voorstel al zou kunnen worden meegenomen in het voorliggende wetsvoorstel. Bovendien zou aanpassing van het voorliggende wetsvoorstel op dit punt leiden tot vertraging voor de invoering van de rijbewijsplicht, omdat het voorstel tot kentekening een ingrijpende aanpassing betreft die aan de Afdeling advisering van de Raad van State moet worden voorgelegd. Daarom is ervoor gekozen het voorstel voor invoering van een kentekenplicht in een apart wetsvoorstel op te nemen.

De aanleiding voor het wetsvoorstel is het aantal dodelijke verkeersslachtoffers waarbij LBT’s en MMBS-en betrokken zijn. De verkeersveiligheid in Nederland is de laatste twintig jaar sterk verbeterd. Helaas gaat dit niet op voor LBT’s en MMBS-en. Jaarlijks vallen er gemiddeld vijftien doden en honderd ziekenhuisgewonden bij verkeersongevallen met deze voertuigen.9 Uit de factsheet Voetgangersveiligheid van de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid10 blijkt verder dat van de overleden voetgangers 14% in botsing kwam met een «overig vervoermiddel», waartoe vooral landbouwvoertuigen, trams en treinen worden gerekend. De slachtoffers vallen vooral onder automobilisten, bromfietsers, fietsers en voetgangers, niet onder bestuurders van de voertuigen zelf. Zowel voor de LBT's als MMBS-en geldt nog geen rijbewijsplicht.

Daarnaast is het niet goed uit te leggen dat voertuigen met eenzelfde omvang en gewicht als vrachtauto’s op de openbare weg mogen rijden zonder dat de bestuurders daarvan beschikken over een rijbewijs waarmee zij kunnen aantonen over de benodigde kennis en rijvaardigheid te beschikken, terwijl voor het besturen van een bromfiets wel een rijbewijs noodzakelijk is. Dit speelt te meer nu kan worden geconstateerd dat LBT's en MMBS-en steeds vaker aan het verkeer op de openbare weg deelnemen. Invoering van een rijbewijsplicht voor LBT's en MMBS-en biedt hiervoor een oplossing. Hierdoor kan bij de aanvraag worden getoetst of de toekomstige bestuurder beschikt over de vereiste kennis en rijvaardigheid en geschiktheid, terwijl na het behalen van het rijbewijs kan worden opgetreden, als de betrokken bestuurder zich schuldig maakt aan strafbare feiten, dan wel indien het vermoeden bestaat dat hij niet langer voldoet aan de eisen van rijvaardigheid of geschiktheid. Bij de totstandkoming van het T-rijbewijs is nauw overleg gevoerd met vertegenwoordigers van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR), de Dienst Wegverkeer (RDW), de Nationale Politie (politie), het openbaar ministerie (OM), alsmede met vertegenwoordigers van de Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken (NVvB), de Bond van Auto(mobiel)handelaren en Garagehouders (BOVAG), de Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland (LTO Nederland), Transport en Logistiek Nederland (TLN), Veilig Verkeer Nederland (VVN), de AOC Raad, het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Bedrijfsleven Aequor (Aequor), CUMELA Nederland, de Federatie Autorijschool Managers Verkeersschool (FAM), STOAS Wageningen, Vilentum Hogeschool, de Stichting Bevordering Verkeerseducatie (SBV), de Federatie Agrotechniek, de branchevereniging VHG voor ondernemers in het groen (VHG) en het Innovam Branchekwalificatie-instituut (IBKI). Daarnaast waren ook vertegenwoordigers van de ministeries van Economische Zaken en van Sociale Zaken en Werkgelegenheid nauw bij de voorbereidingen betrokken.

Het voorstel voorziet enerzijds in de invoering van het T-rijbewijs en anderzijds in de invoering van een certificaat op grond van de WRM 1993 voor de categorie T dat de bevoegdheid biedt om rijonderricht te geven voor deze categorie (WRM-certificaat T).

Het T-rijbewijs zal niet gelden voor een aantal specifiek benoemde LBT’s en MMBS-en. Bij brief van 9 februari 201211 heb ik aangegeven te bezien of bepaalde LBT's en MMBS-en, zoals straatveeg- en maaimachines, kunnen worden uitgezonderd. Tijdens het AO van 13 juni 201212 heb ik de Tweede Kamer geïnformeerd dat dit mogelijk is. Uitgezonderd zullen worden de LBT's en MMBS-en die, inclusief verwisselbaar uitrustingsstuk aan de voorkant, niet breder zijn dan 130 cm en de volgende functionaliteit hebben: maaien, onkruid bestrijden, vegen, sneeuw ruimen, gladheid bestrijden of hondenpoep verzamelen. Daarnaast mogen deze motorrijtuigen niet zijn voorzien van de mogelijkheid om een aanhangwagen of getrokken verwisselbare machine te trekken. Op deze wijze worden de kleine motorrijtuigen die worden gebruikt in de groene sector daadwerkelijk uitgezonderd van de rijbewijsplicht. Deze uitzondering op de rijbewijsplicht wordt uitgewerkt bij algemene maatregel van bestuur, te weten het Reglement rijbewijzen. Tevens zal er in de wijziging van het Reglement rijbewijzen in worden voorzien dat de bevoegdheid tot het besturen van motorrijtuigen van de categorie T tevens zal omvatten de bevoegdheid om een aanhangwagen te trekken. Er zal derhalve niet worden voorzien in een apart rijbewijs E bij T. De reden hiervoor is gelegen in het feit het bij de motorrijtuigen die onder de rijbewijsplicht komen te vallen veelal bij uitstek gaat om motorrijtuigen die zijn ontworpen om iets te trekken. Op deze wijze worden ook extra administratieve lasten voorkomen doordat de betrokken bestuurder niet apart E bij T behoeft te halen. Met het oog hierop zal er in worden voorzien dat het praktijkexamen voor het T-rijbewijs zal worden afgelegd op een motorrijtuig van die categorie met aanhangwagen.

Voor de volledigheid wordt erop gewezen dat er alleen een rijbewijs nodig is voor het besturen van motorrijtuigen op de weg. Onder weg wordt verstaan alle voor het openbaar verkeer openstaande wegen of paden, met inbegrip van de daarin liggende bruggen en duikers en tot die wegen behorende paden en bermen of zijkanten. Voor het besturen van trekker op bijvoorbeeld een akker zal geen rijbewijs nodig zijn, omdat het hier niet gaat om een stuk grond dat openbaar is. Voor het rijden op een weg naar die akker toe zal dat naar verwachting anders liggen, omdat in de meeste gevallen die weg open staat voor verkeer. Voor de volledigheid wordt erop gewezen dat in bijvoorbeeld België en Duitsland ook een rijbewijsplicht voor het besturen van trekkers bestaat.

Op een LBT of MMBS mag thans iedereen vanaf 16 jaar rijden zonder rijbewijs. Alleen voor 16- en 17-jarigen die beroepsmatige arbeid verrichten met een LBT is een trekkercertificaat vereist. Dit trekkercertificaat is gebaseerd op een overgangsregeling opgenomen in artikel 9.36 van het Arbeidsomstandighedenbesluit in afwachting van invoering van het T-rijbewijs. Het trekkercertificaat is uitsluitend geldig in Nederland. Het wordt afgegeven na een met succes afgelegde theorie- en praktijktoets. Zoals hierboven is aangegeven, hoeven jeugdigen die een dergelijk voertuig willen besturen in hun vrije tijd en meerderjarigen geen toetsen af te leggen waarbij wordt aangetoond dat zij beschikken over kennis en rijvaardigheid. Om vanaf het tijdstip van inwerkingtreding alle bestuurders van LBT’s of MMBS-en toch de nodige kennis en rijvaardigheid bij te brengen, wordt het T-rijbewijs ingevoerd. Daarnaast zal worden voorzien in overgangsrecht, zodat diegenen die op het tijdstip van invoering van het trekkerrijbewijs in bezit zijn van ten minste rijbewijs B of een trekkercertificaat, niet alsnog het T-rijbewijs hoeven te halen. In § 8 zal hierop nader worden ingegaan.

Bij de invoering van het T-rijbewijs wordt artikel 9.36 van het Arbeidsomstandighedenbesluit ingetrokken. Het betreft hier een wijziging op het niveau van een algemene maatregel van bestuur, die zal worden meegenomen in de algemene maatregel van bestuur tot wijziging van het Reglement rijbewijzen en het Besluit rijonderricht motorrijtuigen 2009 die zal worden opgesteld ter uitvoering van dit wetsvoorstel.

Het CBR zal, in nauwe samenwerking met het agrarisch onderwijs, Aequor en de maatschappelijke organisaties in de landbouw, een evenwichtig theorie- en praktijkexamen voor het T-rijbewijs ontwikkelen. Daarbij zal het CBR worden verzocht deze examens te voeden met belangrijke elementen uit de examens voor de rijbewijzen voor de personenauto. Bij de ontwikkeling van het praktijkexamen zal het CBR ook rekening houden met de ervaringen hiermee in de ons omringende Europese lidstaten. De hoofdlijnen van de exameneisen, zullen in een algemene maatregel van bestuur (het Reglement rijbewijzen) worden vastgelegd. De exameneisen zullen vervolgens worden uitgewerkt in ministeriële regelingen.

Het praktijkexamen zal standaard worden afgenomen op een LBT of MMBS met aanhangwagen. De eisen waaraan dit examenvoertuig zal moeten voldoen, zullen worden vastgelegd in het Reglement rijbewijzen. Over de precieze formulering van de eisen zal met alle betrokkenen overleg plaatsvinden.

De opleiding voor het T-rijbewijs is een vrije marktactiviteit, conform andere (rijbewijs)opleidingen in Nederland. Wel wordt de opleiding geïntegreerd in het agrarisch onderwijs. Dit maakt het mogelijk de huidige praktijk voort te zetten, waarin kandidaten die een agrarische opleiding volgen, tijdens deze opleiding het T-rijbewijs kunnen behalen. Dit houdt de kosten voor de kandidaat zo laag mogelijk. De zogenaamde «groene scholen» kunnen ook de opleiding van kandidaten verzorgen die geen agrarische opleiding volgen. Uiteraard kan de opleiding voor het T-rijbewijs ook door reguliere rijscholen worden verzorgd. Het CBR verzorgt als exameninstituut de examinering voor het T-rijbewijs.

De RDW is verantwoordelijk voor de centrale registratie van het T-rijbewijs. Tevens speelt de RDW een rol in het afgifteproces. Voor de procedure betreffende de aanvraag en afgifte van het T-rijbewijs zal worden aangesloten bij de reguliere procedures. De categorie T is al, als nationale categorie, op het rijbewijsdocument opgenomen.

De RDW speelt ook een rol in de omwisseling van de trekkercertificaten. De RDW registreert een verklaring van rijvaardigheid voor de houders van een trekkercertificaat. De houder kan op deze wijze vervolgens bij de gemeente dit certificaat gedurende de overgangsperiode omwisselen voor een T-rijbewijs. Verwezen wordt verder naar § 8.

Zoals in paragraaf 2 is aangegeven, wordt het trekkerrijbewijs ingevoerd ter bevordering van de verkeersveiligheid. Bij de uitwerking van het voorstel is gekeken in hoeverre de lasten zo laag mogelijk kunnen worden gehouden. Zo is gekozen voor een overgangsregeling voor houders van een trekkercertificaat en houders van een – rijbewijs. De houders van alleen een trekkercertificaat krijgen één jaar de tijd om dit om te wisselen voor een T-rijbewijs. Conform de motie-Slob (Kamerstuk 29 398, nr. 237) zal de vrijstelling voor het T-rijbewijs gelden voor iedereen die bij invoering van dit rijbewijs al een B-rijbewijs heeft. Houders van een B-rijbewijs hebben tien jaar de tijd om bij de periodieke vernieuwing van dat B-rijbewijs in het bezit te komen van een rijbewijs dat geldig is voor het besturen van motorrijtuigen van de categorieën B en T. Door aan te sluiten bij het tijdstip waarop het B-rijbewijs moet worden verlengd, worden extra administratieve lasten voorkomen. Het bovenstaande betekent dat ook houders van een C-rijbewijs de bevoegdheid hebben om gedurende een overgangsperiode van tien jaar met dat rijbewijs ook een rijbewijsplichtig motorrijtuig van de categorie T te besturen. Het is immers niet mogelijk om een rijbewijs C te halen of te hebben zonder een geldig rijbewijs B. Ook voor deze categorie geldt derhalve dat op deze manier kan worden aangesloten bij het tijdstip waarop het rijbewijs C moet worden vernieuwd, waardoor extra administratieve lasten worden voorkomen. Aan personen die op of na het tijdstip van inwerkingtreding van dit wetsvoorstel in aanmerking komen voor afgifte van een C-rijbewijs, zal een rijbewijs worden afgegeven dat ook geldig is voor het besturen van rijbewijsplichtige LBT's en MMBS-en. Dit zal worden geregeld in het Reglement rijbewijzen.

Het onderhavige wetsvoorstel zal desondanks leiden tot extra administratieve lasten voor de burger die een T-rijbewijs wil hebben. Deze extra lasten zijn het gevolg van het zich informeren over de nieuwe regelgeving en de veranderingen in de afgifteprocedure nu het trekkercertificaat wordt vervangen door het trekkerrijbewijs.

Ter verkrijging van het huidige trekkercertificaat moet de bestuurder een pasfoto laten maken (30 minuten en € 2,–) en een kopie van het identiteitsbewijs inleveren (10 minuten). De afgifte vindt op de school zelf plaats (10 minuten). Omdat het trekkercertificaat eenmalig wordt afgegeven en niet behoeft te worden verlengd, zijn er op dit punt geen administratieve lasten.

Uitgaande van de uitgifte van 3000 trekkercertificaten per jaar, bedragen de administratieve lasten voor de burgers per jaar thans 3000 x 50 = 150.000 minuten en 3000 x € 2,– = € 6.000,–.

De aanvraag van het T-rijbewijs zal leiden tot de volgende administratieve lasten voor de burger: het – elektronisch – aanvragen, invullen en opsturen van de Eigen Verklaring (16 minuten en € 23,85) en het maken van een pasfoto (30 minuten en € 2,–). Hij zal (conform de reguliere procedure om een rijbewijs aan te vragen) twee maal naar het gemeentehuis moeten, om het T-rijbewijs aan te vragen respectievelijk af te halen (2x 60 minuten). In deze 60 minuten is ook opgenomen het invullen van het aanvraagformulier aan de balie van het gemeenteloket. Het overleggen van een legitimatiebewijs wordt niet aangemerkt als administratieve last. Voor deze activiteiten is een tijdsinzet vereist van 166 minuten. De aan deze activiteiten verbonden kosten bedragen € 25,85.

De doelgroep bestaat enerzijds uit de jongeren die thans jaarlijks een trekkercertificaat aanvragen (3000 personen). Daarbij komen naar schatting nog personen bij die op latere leeftijd een T-rijbewijs willen halen (in de oude situatie hadden personen boven de 18 jaar geen trekkercertificaat nodig). De omvang van deze groep wordt geschat op maximaal 500 personen. Het gaat derhalve in totaal om 3500 x 166 minuten = 581.000 minuten en 3500 x € 25,85 = € 90.475,–. Deze getallen moeten worden verminderd met de kosten uit de oude situatie.

• • Ten opzichte van de administratieve lasten van de hierboven aangegeven oude situatie, gaat het derhalve per saldo (tijdsduur/ kosten nieuwe situatie – tijdsduur/ kosten oude situatie) om een structurele toename van 431.000 minuten en € 86.475,– op jaarbasis.

Houders van het trekkercertificaat krijgen na invoering van het T-rijbewijs één jaar de tijd om het trekkercertificaat om te wisselen voor het T-rijbewijs. Naar schatting zijn er momenteel 250.000 LBT’s en MBBS-en en 250.000 bestuurders van LBT’s en MMBS-en, die na inwerkingtreding een T-rijbewijs nodig hebben. Naar schatting 98% heeft een B-rijbewijs met eventueel daarbij een trekkercertificaat. Deze bestuurders kunnen het B-rijbewijs omwisselen voor een rijbewijs dat geldig is voor B en T (zie hierboven). Naar schatting heeft 1% alleen een trekkercertificaat en geen ander rijbewijs. Circa 2500 bestuurders zullen op basis van deze aannames het trekkercertificaat gaan omwisselen voor een T-rijbewijs.

Hiervoor moeten zij de volgende handelingen verrichten: het – elektronisch – aanvragen van een Eigen Verklaring (16 minuten en € 23,85), het maken van de pasfoto (30 minuten en € 2,–), het bezoeken van de gemeente voor het indienen van de aanvraag en het afhalen van het T-rijbewijs op het gemeentehuis (twee maal 60 minuten).

• • Het totaal komt daarmee op: 2500 x 166 = 415.000 minuten en 2500 x € 25,85,– = € 64.625,–.

Daarnaast zijn er nog lasten verbonden aan de periodieke vernieuwing van het T-rijbewijs dat is verkregen door omwisseling van het trekkercertificaat.

Eerder is al aangegeven dat naar schatting 98% later nog een ander rijbewijs haalt en dan kan de periodieke vernieuwing worden gecombineerd met de periodieke verlenging van dat rijbewijs. Blijft over een groepje van 50 bestuurders (2% van 2500) voor wie dat niet geldt. Voor de periodieke vernieuwing van het op de hierboven beschreven wijze verkregen T-rijbewijs (structurele lasten) zal de tijdsinzet 150 minuten bedragen. De kosten die hieraan zijn verbonden, bedragen € 2,–.

• • Totaal komen de lasten daarmee op: 50 x 150 minuten = 7.500 minuten en 50 x € 2,– = € 100,–.

De laatste 1% van de bestuurders (2.500 personen) heeft in het geheel geen trekkercertificaat of rijbewijs. Deze bestuurders zullen vanuit de sector worden geadviseerd te bezien of het wenselijk is om voor inwerkingtreding van de wet alsnog het trekkercertificaat te halen. Ervan uitgaande dat de helft hiervan alsnog het certificaat haalt, heeft deze groep te maken met de volgende lasten.

Ter verkrijging van het huidige trekkercertificaat moeten zij een pasfoto laten maken (30 minuten en € 2,–) en een kopie van het identiteitsbewijs inleveren (10 minuten). De afgifte vindt op de school zelf plaats (10 minuten). Omdat het trekkercertificaat eenmalig wordt afgegeven en niet behoeft te worden verlengd, zijn er op dit punt geen administratieve lasten. Voor deze groep bedragen de administratieve lasten eenmalig 2.500 x 50 = 75.000 minuten en 2.500 x € 2,– = € 5.000,–.

Daarnaast moeten zij dat certificaat, ook eenmalig, omwisselen voor het T-rijbewijs. Hiervoor moeten zij de volgende handelingen verrichten: het – elektronisch – aanvragen van de Eigen Verklaring (16 minuten en € 23,85), het maken van de pasfoto (30 minuten en € 2,00), het bezoeken van de gemeente voor het indienen van de aanvraag en het afhalen van het T-rijbewijs op het gemeentehuis (twee maal 60 minuten). Het subtotaal komt daarmee op: 2.500 x 166 = 415.000 minuten en 2.500 x € 25,85 = € 64.625,–.

• • Totaal komen de lasten voor deze groep daarmee op:75.000 + 415.000 minuten = 490.000 minuten en € 5.000,– + € 64.625,– = € 69.625,–.

Het onderhavige wetsvoorstel leidt ook tot administratieve lasten voor het bedrijfsleven, de instructeurs. Ook hierbij is gekeken hoe de lasten zo laag mogelijk kunnen worden gehouden. Zo is de mogelijkheid gecreëerd om voor personen die uitsluitend rijonderricht voor de LBT's en MMBS-en willen geven alleen het WRM-certificaat T te halen. Hierbij gaat het met name om docenten van het agrarisch onderwijs die nu instructie geven voor het trekkercertificaat en rijinstructeurs die verbonden zijn aan de SBV. Zij hoeven dus niet de gebruikelijke route te volgen van eerst het WRM-certificaat B halen en daarna een aanvullend WRM-certificaat T. Zij krijgen vanaf het tijdstip van inwerkingtreding twee jaar de tijd om het WRM-certificaat T te halen. Gedurende die periode zijn zij op basis van het in artikel V opgenomen overgangsrecht bevoegd tot het geven van instructie. Daartoe dienen zij te beschikken over een AOC- dan wel een SBV-pasje, als bewijs dat zij instructie mogen geven. Dit is in overgangsrecht geregeld. Het in het overgangsrecht bedoelde pasje hebben AOC-docenten en de SBV-rijinstructeurs die hun nascholing volgen reeds in hun bezit. Hier zijn dus geen extra lasten aan gekoppeld.

Desondanks zijn er extra lasten voor diegenen die straks rijinstructie willen geven voor de rijbewijscategorie T. Eenmalig zullen de huidige AOC-docenten en de SBV rijinstructeurs het WRM-certificaat T moeten halen. Het gaat hier in het totaal om een groep van circa 100 docenten. Daarnaast zullen er instructeurs zijn die nu rijinstructie B, C en E bij C geven en die na invoering van het T-rijbewijs, rijinstructie T erbij willen geven. Op dit moment zijn er ca. 150 rijscholen die rijinstructie voor C geven. Naar verwachting zal een derde van deze scholen ook willen gaan opleiden voor het T-rijbewijs. Dit komt neer op 50 instructeurs. Als deze instructeurs dit certificaat eenmaal hebben, zullen ze vervolgens ook moeten voldoen aan de bijscholingsplicht. De bijscholingsverplichting voor iedere vijf jaar bestaat uit twee maal praktijkbegeleiding, waarbij het rijonderricht wordt beoordeeld en uit zes dagdelen van drie uur theoretische bijscholing.

Ten slotte zal er op jaarbasis een kleine groep zijn die rijinstructeur willen worden. Deze groep zal vooral afkomstig zijn uit de hoek van het agrarisch onderwijs en de reguliere rijschoolbranche. De verwachting is dat dit een zodanig kleine groep zal zijn dat Deze groep daarom niet is meegenomen in de berekening van de administratieve lasten.

In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat de ontvangen adviezen positief van aard zijn en dat er brede steun bestaat voor het voorstel. De verwachting dat het voorstel zal bijdragen aan een vergroting van de verkeersveiligheid, wordt breed gedragen. Dit laat onverlet dat er ten aanzien van enkele onderdelen opmerkingen zijn gemaakt. Zo merkte politie en OM op dat in hun ogen een overgangstermijn van drie jaar voor de omwisseling van de trekkerscertificaten te lang is, terwijl de RDW juist aandacht vroeg voor de in zijn ogen te korte overgangstermijn voor houders van een rijbewijs B. In § 8 van de toelichting wordt hier nader op ingegaan. STOAS Wageningen en Vilentum Hogeschool vroegen aandacht voor het overgangsrecht voor personen die thans al onderricht geven aan toekomstige trekkerbestuurders. Hierop wordt eveneens ingegaan in § 8 van de memorie van toelichting, alsmede in de artikelsgewijze toelichting op artikel V.

LTO Nederland houdt daarnaast een pleidooi voor een brede uitvoering van de eerder genoemde advies van de Commissie-Peijs. Dit advies omvatte meer aspecten dan alleen het rijbewijs en betrof ook de kentekening en de snelheidsverhoging. Gelet op het belang dat ik hecht aan een spoedige invoering van het trekkerrijbewijs kies ik ervoor het voorliggende wetsvoorstel te beperken tot de invoering van de rijbewijsplicht. Over de kentekening heeft de Tweede Kamer de motie Kuiken13 aanvaard. Besluitvorming hierover zal separaat van het trekkerrijbewijs plaatsvinden.

VHG betreurt het dat de wens om in het kader van het overgangsrecht de zogenoemde door Ervaring Verworven Competenties (EVC) te kunnen omzetten naar een T-rijbewijs, niet is overgenomen. Zij wijst erop dat de voorziene uitzondering op de rijbewijsplicht toch tot gevolg heeft dat bestuurders in het groen een extra opleiding dienen te volgen en extra examens dienen af te leggen. Meerdere sociale werkplaatsen vrezen dat dit gevolgen zal hebben voor de inzetbaarheid van hun medewerkers. In § 8 zal hierop nader worden ingegaan. Tevens vraagt de VHG of bijschrijving van het T-rijbewijs al voor de inwerkingtreding mogelijk kan worden gemaakt. Dit zal niet mogelijk zijn: pas nadat het T-rijbewijs is ingevoerd, zal een rijbewijs voor die categorie kunnen worden afgegeven.

Een aantal instanties heeft opmerkingen gemaakt die de lagere regelgeving betreffen, dan wel de voorbereiding van de uitvoering. Zo wijst VVN op het belang van een goede spreiding van opleidings- en examenlocaties en wijzen de AOC-raad en STOAS Vilentum erop dat binnen de AOC al veel expertise is opgebouwd, dan wel faciliteiten aanwezig zijn die niet verloren zouden moeten gaan. Het CBR heeft in zijn uitvoeringstoets al aangegeven gebruik te willen en te zullen maken va reeds opgebouwde ervaringen en kennis. Het CBR wijst er verder op het belang dat de uitwerken van de eisen in de lagere regelgeving, zoals de eisen op hoofdlijnen aan de examens en de eisen aan de examenvoertuigen, tijdig gereed zal moeten zijn zodat daarmee rekening kan worden gehouden door het CBR bij het ontwikkeltraject voor de theorie- en praktijkexamens, door de fabrikanten van leermiddelen bij de productie van die leermiddelen en door de opleiders in verband met de aanschaf van examenvoertuigen.

Tekstuele opmerkingen ten slotte die de verschillende instanties hebben gemaakt bij het wetsvoorstel of de memorie van toelichting zijn in de thans voorliggende teksten verwerkt. Voor zover opmerkingen betrekking hebben op zaken die op het terrein van lagere regelgeving moeten worden geregeld, zal

daarmee bij de voorbereiding van die lagere regelgeving rekening worden gehouden.

Ter uitwerking van mijn eerder aangehaalde brief van 9 februari 2013 voorziet het wetsvoorstel in overgangsrecht, zodat diegenen die op het tijdstip van invoering van het T-rijbewijs in bezit zijn van tenminste een B-rijbewijs of een trekkercertificaat, niet alsnog het T-rijbewijs hoeven te halen. Personen die voor het tijdstip van inwerkingtreding van artikel I in het bezit zijn van dit trekkercertificaat kunnen dit tot één jaar na invoering van het T-rijbewijs omwisselen voor een T-rijbewijs. Voor de termijn van één jaar is gekozen op basis van de adviezen van het OM en de politie: beide instanties wijzen erop dat gedurende de overgangstermijn bepaalde artikelen uit de WVW 1994 (de lagere alcohollimiet voor de beginnende bestuurder, de in artikel 123b opgenomen recidiveregeling voor ernstige verkeersdelicten en de vorderingsprocedure uit de artikelen 130 e.v. van de Wegenverkeerswet 1994) niet van toepassing zijn op personen die alléén in het bezit zijn van een T-certificaat. Vanuit het oogpunt van verkeersveiligheid zou het daarom wenselijk zijn de overgangsperiode voor het omwisselen van de trekkercertificaten zo kort mogelijk te maken, zo stellen deze instanties. De door het OM en de politie genoemde artikelen zijn inderdaad van belang voor de verkeersveiligheid. De lagere alcohollimiet voor de beginnend bestuurders is destijds immers ingevoerd, omdat deze groep bestuurders relatief vaak betrokken is bij verkeersongevallen. Een verlaging van het alcoholpromillage van 0,5 naar 0,2 voor beginnende bestuurders leidt volgens de resultaten van onderzoeken tot minder doden en gewonden in het verkeer*. De recidiveregeling voor ernstige verkeersdelicten heeft tot doel om recidivisten harder aan te pakken. Bij een tweede onherroepelijke afdoening wordt dan het rijbewijs van rechtswege ongeldig. De achterliggende gedachte is dat de betrokken rijbewijshouder wordt gewaarschuwd en zijn rijgedrag gaat aanpassen. De vorderingsprocedure heeft tot doel bij twijfel aan de rijvaardigheid en geschiktheid van de rijbewijshouder te voorzien in passende maatregelen teneinde de rijvaardigheid of geschiktheid te verbeteren, dan wel om te voorkomen dat betrokkene nog langer in het bezit is van zijn rijbewijs.

Ik deel derhalve de zienswijze van politie en OM op dit punt. Nu navraag bij de andere betrokken instanties leert dat een overgangsperiode van één jaar niet op bezwaren stuit, heb ik het de omwisselingsperiode voor de trekkercertificaten verkort tot één jaar. In het kader van de communicatie zal hieraan uitgebreid aandacht worden besteed, zodat iedereen die wel het T-rijbewijs nodig heeft, en op het tijdstip van invoering van de rijbewijsplicht niet over een rijbewijs voor de categorie B beschikt, de gelegenheid heeft om binnen dat jaar dat trekkercertificaat alsnog om te wisselen voor een T-rijbewijs.

Eveneens is overgangsrecht opgenomen voor personen die op het tijdstip van inwerkingtreding beschikken over een B-rijbewijs of ten aanzien van wie op dat tijdstip een besluit tot afgifte is genomen voor een rijbewijs van de categorie B. Deze personen houden maximaal tien jaar de bevoegdheid om met dat rijbewijs B een LBT of een MMBS te besturen. Zo kunnen deze personen bij de reguliere verlenging van hun rijbewijs B het rijbewijs T verkrijgen. Hiermee geef ik, zoals reeds eerder is aangegeven, invulling aan de motie Slob. Op deze wijze krijgt iedereen, en derhalve dus ook de groep bestuurders die het T-rijbewijs voor hun beroep nodig heeft, de gelegenheid hun B-rijbewijs of het trekkercertificaat om te wisselen voor een rijbewijs voor de categorie T. Gedurende deze overgangstermijn kunnen deze rijbewijshouders met hun rijbewijs B een rijbewijsplichtige LBT of MMBS besturen, ook zonder dat de aanduiding T op het rijbewijs zelf staat. Op dit punt is een uitzondering gemaakt voor houders van een rijbewijs B die dat rijbewijs hebben behaald in het kader van het experiment 2Todrive en die dus tussen de zeventien en achttien jaar waren toen ze hun rijbewijs haalden. Deze personen hebben niet de bevoegdheid om gedurende de periode dat ze nog geen 18 jaar zijn een LBT of MMBS te besturen. Evenmin kunnen zij in deze periode dat rijbewijs omwisselen in een rijbewijs B +T. Vanaf hun achttiende verjaardag eindigt deze beperking en hebben zij ook de bevoegdheid om het in het kader van dat experiment behaalde rijbewijs B bij de periodieke vernieuwing om te wisselen in een rijbewijs voor de B en T. In zijn algemeenheid geldt dat na afloop van de overgangsperiode het rijbewijs B niet meer kan worden omgewisseld voor een rijbewijs voor de categorieën B en T.

De duur van de overgangsperiode is vastgesteld op tien jaar. Voor de keuze voor de omwisseltermijn van tien jaar is besloten op basis van de uitvoeringstoets van de RDW en de NVvB: deze instanties vrezen dat bij de aanvankelijk beoogde, kortere omwisselingsperiode, de aanvragers tot het laatste moment zullen wachten met de omwisseling. Dit zou dan aan het einde van de aanvankelijk beoogde overgangstermijn van drie jaar leiden tot een piekbelasting bij de diensten Burgerzaken en Publiekszaken van de gemeenten, maar ook bij de leverancier van de rijbewijzen, terwijl in die periode al een piek in de afgifte te verwachten is (1,8 miljoen rijbewijzen tegen gemiddeld 1,1 miljoen). Zowel de RDW als de NVVB hebben aangegeven dat zo'n aanbod aan aanvragen niet zal kunnen worden verwerkt. Daarom is bij nader inzien gekozen om aan te sluiten bij de reguliere geldigheidstermijn van de rijbewijzen B. Voordeel hiervan is dat binnen deze periode bij de reguliere verlenging van het rijbewijs het T-rijbewijs kan worden verkregen. Dit voorkomt piekbelasting en extra administratieve lasten voor de burgers. Daarnaast is, mede op basis van de uitvoeringstoets van de RDW, afgezien van de aanvankelijk beoogde verplichting dat bij vernieuwing van het B-rijbewijs de aanvrager expliciet zou moeten aangeven dat hij ook de categorie T zou willen verkrijgen. Hoewel dit vanuit een oogpunt van verkeersveiligheid de voorkeur zou hebben, is hiervan afgezien, omdat dit zou leiden tot een doorkruising van de aanvraagsystematiek van rijbewijzen in het algemeen, zoals die bij de invoering van het nieuwe rijbewijsdocument in 2006 is ingevoerd om het risico van fouten zo klein mogelijk te houden en de mogelijkheden tot fraude te voorkomen. Daarnaast zou uitvoering hiervan leiden tot extra handelingen voor de burger en extra kosten voor de RDW.

Het bovenstaande houdt in dat ook houders van het C-rijbewijs de bevoegdheid hebben om tot maximaal tien jaar na invoering van het T-rijbewijs, dan wel tot het tijdstip waarop aan hen na het tijdstip van invoering een C-rijbewijs is afgegeven, met dat rijbewijs rijbewijsplichtige LBT's en MMBS-en te besturen. Het is immers niet mogelijk te beschikken over een C-rijbewijs zonder een B-rijbewijs. Bij de reguliere vernieuwing van het C-rijbewijs wordt een rijbewijs afgegeven dat tevens de bevoegdheid geeft voor het besturen van rijbewijsplichtige LBT's en MMBS-en. Daarnaast zullen ook personen die na de invoering van het trekkerrijbewijs het rijbewijs C halen, een rijbewijs krijgen dat tevens de bevoegdheid geeft voor het besturen van rijbewijsplichtige LBT's en MMBS-en. Dit zal worden geregeld in de wijziging van het Reglement rijbewijzen.

Dit artikel voorziet in het overgangsrecht voor personen die voor het tijdstip van inwerkingtreding van artikel I in het bezit zijn van het trekkercertificaat. Dit certificaat geeft gedurende een periode van één jaar het recht om de rijbewijsplichtige voertuigen van de categorie T te besturen (eerste lid). Gedurende deze periode zijn deze bestuurders vrijgesteld van de verplichting om een T-rijbewijs te hebben (tweede lid).

Tevens is bepaald dat zij gedurende die overgangsperiode dat certificaat op bij AMvB te bepalen wijze kunnen omwisselen voor een T-rijbewijs (derde lid).

Het eerste lid van dit artikel voorziet in de verplichting voor de bestuurder van een landbouw- of bosbouwtrekker of een motorrijtuig met beperkte snelheid om dat motorrijtuig te doen stilhouden, alsmede het certificaat van vakbekwaamheid, bedoeld in artikel 9.36 van het Arbeidsomstandighedenbesluit, behoorlijk ter inzage af te geven.

Een vergelijkbare verplichting geldt voor de docenten, bedoeld in artikel VI, tweede lid. Zij dienen desgevraagd de in dat artikellid bedoelde pas behoorlijke ter inzage af te geven. Het derde lid voorziet in de strafbaarstelling, indien niet aan het eerste of tweede lid wordt voldaan. Met deze strafbaarstelling wordt aangesloten bij het huidige systeem.