Nr. 8 TWEEDE NOTA VAN WIJZIGING

De vragen en opmerkingen van de Tweede Kamer naar aanleiding van dit wetsvoorstel zijn beantwoord in de nota naar aanleiding van het verslag van 20 januari 2014. De Eerste Kamer heeft op 11 maart 2014 gedebatteerd over de «staat van de rechtsstaat». Tijdens dit debat zijn verschillende suggesties gedaan om de consequenties van de verhoging van de griffierechten te matigen. Ik heb het commentaar ter harte genomen en bezien of de ideeën passen binnen de huidige systematiek van de wet, en wat de financiële, organisatorische en uitvoeringsconsequenties ervan zijn. Bij het opstellen van de begroting van het Ministerie van Veiligheid en Justitie voor 2015 is € 13 miljoen aan financiële ruimte gevonden om de verhoging dan wel de hoogte van enkele categorieën griffierechten te matigen. Het gaat om de volgende wijzigingen:

• 1. de verhoging van het lage griffierechttarief in bestuurszaken in eerste aanleg wordt beperkt tot 2% (was 75%);

• 2. de verhogingen van het lage en het standaardtarief in bestuurszaken in hoger beroep en cassatie worden gehalveerd (tot respectievelijk 30% en 15%);

• 3. een extra staffel wordt toegevoegd voor geringe civiele geldvorderingen;

• 4. voor civiele zaken met een financieel belang van € 5 miljoen, tot € 50 miljoen en van meer dan € 50 miljoen worden extra staffels toegevoegd; het griffierecht in deze extra staffels wordt uitsluitend voor rechtspersonen verhoogd.

Aangezien de in dit wetsvoorstel opgenomen wijzigingen niet vóór 1 januari 2015 in werking zullen treden, is de jaarlijkse indexering van de tarieven (inflatiecorrectie van 0,9% per 1 januari 2015) in deze nota van wijziging meegenomen.

De Raad voor de rechtspraak heeft mij onlangs verzocht om een andere peildatum te hanteren bij het overgangsrecht voor de jaarlijkse indexering (op grond van artikel 11:2 Algemene wet bestuursrecht) van de griffierechten en proceskostenforfaits in het bestuursrecht. In de afgelopen jaren is de indexering gekoppeld aan de datum van de bekendmaking van het bestreden besluit of de bestreden uitspraak.1 Met name met het oog op de uitvoerbaarheid voor de griffies doet de Raad het verzoek om uit te gaan van de datum van ontvangst van het (hoger)beroepschrift. Thans moet de griffie gedurende een aanzienlijke termijn na indexering telkens beoordelen welk tarief van toepassing is. Deze beoordeling is in ieder geval nodig tot zes weken na de indexering maar kan langer doorlopen. Problemen kunnen ook ontstaan in de situaties waarin eisers verzuimen om het bestreden besluit in kopie bij te voegen waardoor het langere tijd duurt voordat kan worden vastgesteld welk griffierecht verschuldigd is. Ten slotte heeft koppeling van de indexering aan de datum van bekendmaking van het besluit het nadeel dat dan een afwijkende overgangsbepaling nodig is voor het beroep tegen niet-tijdig beslissen: als het besluit nog niet is bekendgemaakt, dan is de datum van bekendmaking immers ongeschikt als peildatum.

Een nadeel van koppeling van de indexering aan de datum van ontvangst van het beroepschrift is dat het zich kan voordoen dat bij meer dan één beroep tegen eenzelfde besluit, afhankelijk van de datum waarop het beroepschrift wordt ontvangen (vóór of na inwerkingtreding van de indexering), een verschillend recht moet worden geheven.2 Om dat nadeel weg te nemen, stelt de Raad voor om te bepalen dat als in het oude jaar een beroepschrift is ontvangen tegen een besluit, het oude griffierecht ook geldt voor andere beroepschriften tegen datzelfde besluit die in het nieuwe jaar worden ontvangen.

Van de zijde van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State en de belastingkamer van de Hoge Raad is te kennen gegeven dat zij zich kunnen vinden in dit voorstel van de Raad voor de rechtspraak.

Ik heb het voornemen om dit voorstel over te nemen in de indexeringsregeling van eind 2014 (indexering met ingang van 1 januari 2015). Dat maakt het wenselijk om ook in dit wetsvoorstel het overgangsrecht aan te passen. Daartoe strekt onderdeel D.

Het overgangsrecht voor civielrechtelijke procedures (artikel IV, derde lid, voorheen vijfde lid) is niet gewijzigd.

Laagdrempelige toegang tot de rechter in eerste aanleg is van groot belang, ook voor geringe geldvorderingen. De in de Wgbz opgenomen tarieven voor geringe geldvorderingen, op of net boven € 500, worden niet meer als passend ervaren. Het opdelen van de staffel voor de geldvorderingen van € 500 tot € 12.500 in twee nieuwe staffels, van € 500 tot € 1.500 en van € 1.500 tot € 12.500, maakt de griffierechten flexibeler. De tarieven voor rechtspersonen en natuurlijke personen voor vorderingen tot € 1.500 kunnen hierdoor met 30% dalen ten opzichte van de huidige tarieven. De consequentie van deze substantiële daling is wel dat de tarieven voor vorderingen tussen € 1.500 en € 12.500 met 50% stijgen. Dit komt doordat er meer vorderingen zijn in de categorie tot € 1.500 dan in de categorie tussen € 1.500 en € 12.500. Verder wordt aan de wens om de griffierechten flexibeler te maken tegemoetgekomen door voor de hoge geldvorderingen extra staffels toe te voegen: voor zaken met een financieel belang tot € 5 miljoen, tot € 50 miljoen en van meer dan € 50 miljoen. Het griffierecht in deze categorieën wordt uitsluitend voor rechtspersonen verhoogd, natuurlijke personen worden ontzien.

De overige wijzigingen in de tabel in de bijlage bij de Wgbz vloeien voort uit de indexering die op 1 januari 2015 in werking zal treden.