Nr. 6 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG

Met belangstelling heb ik kennis genomen van het verslag van de algemene commissie voor Wonen en Rijksdienst inzake het voorliggende wetsvoorstel. In het navolgende ga ik mede namens de Staatssecretaris van Financiën in op de vragen die in dit verslag zijn gesteld, waarbij zo veel mogelijk de volgorde van het verslag wordt aangehouden en de vragen zoveel mogelijk in samenhang worden behandeld.

Inhoudsopgave:

I.	Algemeen deel	2
1.	Inleiding	2
2.	Maatregelen op de huurwoningmarkt	4
2.1	Inleiding	4
2.2	Achtergronden verhuurderheffing 2014	10
2.3	Reikwijdte, grondslag en tarief van de verhuurderheffing	14
2.4	Heffingsvermindering ten behoeve van maatschappelijk gewenste investeringen	15
2.5	Effecten van de heffing	24
3.	Maatregelen op de koopwoningmarkt	25
3.1	Maatregelen koopwoningmarkt uit regeerakkoord	25
3.2	Herstel onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies	27
3.3	Tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning	30
4.	Budgettaire aspecten	32
5.	EU-aspecten	38
6.	Uitvoeringsaspecten	39
7.	Gevolgen voor bedrijfsleven en burger	42
II.	Artikelsgewijze toelichting	43

I. ALGEMEEN DEEL

De leden van de SP-fractie vragen waarom de regering niet overlegd heeft met de Woonbond bij het tot stand komen van de afspraken die zijn gesloten met Aedes over de verhuurderheffing en andere onderwerpen.

Doel van de afspraken van het kabinet met Aedes is om de investeringen in de woningbouw weer op gang te brengen en tegelijkertijd vorm te geven aan de beleidsvoornemens van het kabinet t.a.v. de sector. Zowel het kabinet als Aedes houden daarbij oog voor de effecten op de betaalbaarheid en de beschikbaarheid van sociale huurwoningen. Op het recente Aedes-congres waarin de afspraken door de leden van Aedes zijn bekrachtigd, is het belang hiervan nog eens beklemtoond. Ook zonder directe betrokkenheid van de Woonbond is derhalve betaalbaarheid wel direct relevant voor kabinet en Aedes. Direct overleg met de Woonbond gebeurt overigens zeer regelmatig, bijvoorbeeld op die onderwerpen die huurders direct raken, waaronder de modernisering van het woningwaarderingsstelsel.

1. Inleiding

De Raad van State wijst erop dat er meerdere voorstellen aankomen om de woningmarkt te hervormen zoals het afzonderlijke te presenteren wetsvoorstel over het woningwaarderingsstelsel als instrument voor huurprijsregulering. De leden van de VVD-fractie vragen hoe zich dit verhoudt tot een mogelijke aanpassing van het woningwaarderingsstelsel. Zijn er nog aanpassingen of andere effecten van andere maatregelen in dit wetsvoorstel te verwachten en zo ja, welke, zo vragen die leden.

Zoals is uiteengezet in mijn brief van 13 september jl. over de modernisering van het woningwaarderingsstelsel (Kamerstuk 32 847, nr. 86), wordt hierbij als randvoorwaarde gesteld dat de aanpassing van het woningwaarderingsstelsel niet leidt tot beperking van de verdiencapaciteit voor verhuurders op macroniveau. De in deze brief gepresenteerde en nog nader uit te werken richting voor de aanpassing van het woningwaarderingsstelsel leidt er dan ook toe dat de totale huursom gelijk blijft en ook het aantal in potentie te liberaliseren woningen door de stelselwijziging niet toeneemt. Hiermee is gewaarborgd dat de modernisering van het woningwaarderingsstelsel geen effecten heeft voor de verhuurderheffing (of andere maatregelen in het wetsvoorstel).

De randvoorwaarde dat de verhuurderheffing volgens afspraak kan worden gerealiseerd geldt ook voor het voorstel dat in voorbereiding is voor een systeem met een jaarlijkse huursom, ter vervanging van het systeem van de inkomensafhankelijke huurverhoging. Dit voorstel zal uiterlijk eind 2014 aan uw Kamer worden aangeboden. Ook dit voorstel zal dus geen gevolgen hebben voor de maatregelen in het voorliggende wetsvoorstel. Evenmin heeft het kabinet andere maatregelen in voorbereiding die zodanige gevolgen zouden hebben.

De leden van de SP-fractie vragen of het met enkel verbeteren van de efficiency de belastingmaatregel niet te betalen is.

Berekeningen in de sector over de mogelijkheden om de efficiency te verhogen en daarmee de verhuurderheffing te betalen, geven macro niet de bedragen waaruit de verhuurderheffing geheel te betalen is. Voor individuele corporaties kan dat beeld echter geheel of gedeeltelijk anders zijn.

De leden van de SP-fractie vragen of het kabinet per maatregel van het onderdeel «Herstel onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies» kan aangeven hoe groot de doelgroep is en wat de kosten per maatregel zijn. Voorts vragen deze leden of er per saldo voor de periode 2014–2041 op jaarbasis kan worden aangegeven hoe de fiscale inkomsten en aftrekbare kosten voor de eigen woning zich ontwikkelen.

Tabel: Overzicht budgettaire beslag eigen woning 2012–2018, op transactiebasis in lopende prijzen (X € miljard)

	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018
Eigen woning	11,7	11,7	11,7	11,8	11,8	11,8	11,9

2. Maatregelen op de huurwoningmarkt

2.1 Inleiding

De leden van de VVD-fractie vragen of de regering kan ingaan op de bezwaren tegen de verhuurdersheffing van de Vereniging van Institutionele Beleggers in Vastgoed (IVBN) zoals verwoord in hun brief van 29 september jl. Veel particuliere verhuurders willen hun woning aanbieden boven de liberalisatiegrens, maar ondervinden knelpunten in de uitvoering. Is de regering nog voornemens om te kijken naar een aanpassing van het huurrecht om het aanbieden van hun woning boven de liberalisatiegrens te faciliteren, zo vragen die leden.

Inzake het huurrecht gaat de IVBN met de brief van 29 september 2013 in op de voorgenomen aanpassing van het woningwaarderingsstelsel en op de inkomensafhankelijke huurverhoging.

De leden van de PVV-fractie merken op dat de verhuurderheffing een belastingmaatregel is die ertoe leidt dat de investeringsmogelijkheid en -bereidheid van woningcorporaties ingrijpend wordt beperkt. Voorts merken de leden van de PVV-fractie op dat de opbrengsten van de belastingmaatregel niet terugvloeien in de woningmarkt, maar worden aangewend om gaten in de begroting te dichten. Hoe verhoudt dit zich tot de statutaire verplichting van woningcorporaties om hun inkomsten voor volkshuisvestelijke doelstellingen aan te wenden, zo vragen die leden.

De leden van de PVV-fractie vragen wat de waarde is van het gesloten akkoord tussen Aedes en het kabinet.

De waarde van de afspraken van het kabinet met Aedes is erin gelegen dat de investeringen in de woningbouw weer op gang kunnen komen en tegelijkertijd vorm wordt gegeven aan de beleidsvoornemens van het kabinet t.a.v. de sector.

De leden van de CDA-fractie vragen wat de planning is ten aanzien van de aangenomen motie1 van het lid Essers c.s.2 (hierna: motie Essers).

Bij brief van 25 januari 2013 heeft het kabinet de gevraagde rapportage aan de Voorzitter van de Eerste Kamer der Staten Generaal verstrekt.3 Daarmee is voldaan aan hetgeen gevraagd wordt in de motie Essers en deze beschouwt het kabinet daarom als afgerond. Dat neemt niet weg dat op sommige punten ook na de afronding van deze motie de ontwikkelingen niet stil hebben gestaan. Zo heeft het kabinet met D66, de CU, de SGP en de coalitiepartijen afspraken gemaakt over de aanpak van de problemen op de woningmarkt4. Onderdeel van deze afspraken is een revolverend fonds voor energiebesparing in de gebouwde omgeving van € 150 miljoen, aan te vullen met middelen vanuit de markt, zodat een totale investeringsimpuls van € 600 miljoen wordt bereikt. Door middel van deze afspraken over de woningmarkt is ook bevestigd dat het volledig en annuïtair aflossen van hypotheken binnen 30 jaar de norm blijft, maar dat er de mogelijkheid is om naast de hypotheek een tweede lening af te sluiten tot 50% van de waarde van de woning. Bank en klant kunnen ter zake van die tweede lening, waarvan de rente niet aftrekbaar is, afspraken maken over de aflossingstermijn waardoor de looptijd kan worden verlengd naar 35 jaar. In de brief van 28 februari 2013 zijn de afspraken ten aanzien van de koopwoningmarkt verduidelijkt.5 Samen met deze brief is het beleidsbesluit gepubliceerd, waarin beschreven is in welke gevallen de Belastingdienst het standpunt zal innemen dat sprake is van een afzonderlijke schuld, ondanks dat er een bepaalde samenhang is met een andere schuld.6 Aangezien het besluit een interpretatie bevat van de sinds 1 januari 2013 geldende wetgeving, hoeft de wet naar aanleiding van dit besluit niet te worden aangepast. Daarom is ten aanzien van deze mogelijkheden in het onderhavige wetsvoorstel geen voorstel opgenomen.

De leden van de 50PLUS-fractie vragen welk volkshuisvestelijk belang met de verhuurderheffing bereikt kan worden. Deze leden zien verder nog niet goed in, hoe deze maatregel tot een verbetering van de werking van de woningmarkt zal kunnen leiden. Kan dit onderbouwd worden, zo vragen die leden.

Zoals in de memorie van toelichting bij dit wetsvoorstel is aangegeven (Kamerstuk 33 756, nr.3) is in de huurwoningmarkt al langere tijd sprake van een gebrekkige allocatie van betaalbare huurwoningen. De gereguleerde voorraad wordt voor een deel bewoond door huishoudens met een inkomen boven de toewijzingsgrens voor sociale huurwoningen (het zogeheten scheefwonen), waardoor de toegankelijkheid voor lagere inkomens te wensen overlaat. Hierdoor zijn lange wachttijden voor gereguleerde woningen ontstaan terwijl er ruim voldoende betaalbare woningen zijn in verhouding tot de doelgroep. Ter bestrijding van het scheefwonen en ter bevordering van de doorstroming naar de niet gereguleerde huursector of de koopsector op de woningmarkt zijn in de eerste helft van 2013 een aantal maatregelen van kracht geworden: de mogelijkheid is geboden om voor hogere inkomens de huren sneller te verhogen. Op het gebied van het huurbeleid is voorts aangekondigd dat het woningwaarderingsstelsel als instrument van huurprijsregulering wordt aangepast; een voorstel daartoe is in het najaar van 2013 gepresenteerd. De verschillende maatregelen dragen bij aan voldoende aanbod in de verschillende segmenten van de huursector. Naast de bijdrage die de mogelijkheden tot extra huurverhogingen leveren aan het bestrijden van scheefwonen, leiden ze ook tot extra inkomsten voor verhuurders met gereguleerd bezit (corporaties en particuliere verhuurders). Zoals aangegeven past hierin dat van verhuurders met gereguleerd bezit wordt gevraagd via de verhuurderheffing een bijdrage te leveren aan de grote budgettaire opgaven waar Nederland voor gesteld is. In dit kader is inmiddels een verhuurderheffing ingevoerd voor het jaar 2013.

De verhuurderheffing zal conform het woonakkoord oplopen tot € 1,7 miljard in 2017. In het woonakkoord is opgenomen dat op termijn de verhuurderheffing dezelfde bijdrage aan het op orde brengen van de overheidsfinanciën levert als voorzien in het regeerakkoord. Over het tarief dat hieruit volgt vanaf 2018 zijn nog geen nadere afspraken gemaakt. Voor een aanpassing van het tarief is wetswijziging nodig. Zowel het woonakkoord als het regeerakkoord gaan uit van een structurele bijdrage van de heffing aan de overheidsfinanciën, vandaar dat geen horizonbepaling is opgenomen.

De 50PLUS-fractie benadrukt dat zij grote twijfels heeft of de belangen van huurders wel voldoende gewaarborgd worden. Hoe kan vermeden worden dat de verhuurderheffing doorbelast wordt aan de huurder, zo vragen die leden.

Verhuurders hebben de mogelijkheid om de verhuurderheffing (ten dele) te bekostigen uit de extra ruimte die het huurbeleid biedt, in de vorm van de inmiddels ingevoerde mogelijkheid tot inkomensafhankelijke huurverhogingen. Verhuurders behoeven overigens deze extra huurruimte niet per se te benutten: zij kunnen de kosten van de heffing ook financieren door de verkoop van woningen of door efficiencyverbeteringen in hun bedrijfsvoering.

2.2 Achtergronden verhuurderheffing 2014

De leden van de VVD-fractie lezen dat de markt van huurwoningen met een betaalbare huur is gecreëerd door de overheid door middel van objectsubsidies gericht op de bouw van sociale huurwoningen en dat de regering het tegen die achtergrond redelijk vindt dat alle verhuurders die op de gereguleerde woningmarkt actief zijn daarom bijdragen door middel van de verhuurderheffing. De leden van de VVD-fractie vragen wat het totaal uitgegeven bedrag aan objectsubsidies was en kan de regering een uitsplitsing geven van het totaal bedrag aan objectsubsidies voor corporaties en niet-corporaties.

Zowel woningcorporaties als niet-corporaties konden tussen 1956 en 1988 gebruik maken van jaarlijkse objectsubsidies. Vanaf 1988 tot en met 1991 kwamen alleen nog woningcorporaties in aanmerking voor nieuwe jaarlijkse exploitatiesubsidies. De objectsubsidieregelingen voor de nieuwbouw, waar de grootste bedragen in omgingen, waren daarbij grosso modo gelijk voor woningcorporaties en beleggers. Precieze gegevens over de omvang van de subsidiestromen zijn moeilijk te geven. Dit vergt het nalopen van 40 jaar aan begrotingen en verantwoordingen. Een zeer ruwe inschatting van de totale omvang van de subsidieverstrekkingen gaat in de richting van de € 100 miljard (huidig prijspeil, dus rekening houdend met inflatie). Een uitsplitsing naar woningcorporaties en overige ontvangers is zeer moeilijk te maken, omdat indien niet-corporaties geen gebruik maakten van de voor hen bedoelde subsidiecontingenten vervolgens toegelaten instellingen van deze contingenten gebruik konden maken onder voorwaarden die gelijk waren aan die voor niet-corporaties. Deze werden dan verantwoord onder de betrokken subsidieregelingen voor de particuliere huurwoningen (niet-corporaties).

Als reden voor de heffing worden de «huidige budgettaire omstandigheden» genoemd. De leden van de SP-fractie vragen waarom alleen verhuurders van sociale woningen hieraan moeten bijdragen. Is de budgettaire ruimte bij verhuurders van vrije sectorwoningen niet veel groter en hoe is deze specifieke belasting te rijmen met het niet-commerciële karakter van woningcorporaties, zo vragen die leden.

De leden van de SP-fractie vragen of het voor huurders mogelijk wordt gemaakt om bezwaar te maken tegen een te hoge WOZ-waardering van de woning.

Huurders mogen op dit moment al bezwaar maken tegen de waardering van de woning die zij huren. In veel gemeenten wordt sinds de afschaffing van het gebruikersdeel van de OZB de beschikking niet meer rechtstreeks naar de huurder gezonden, bij gebrek aan materieel belang. Dit is anders als de WOZ-waarde onderdeel uitmaakt van de grondslag van een andere gemeentelijke heffing. Huurders kunnen als zij de beschikking niet rechtstreeks toegezonden krijgen daarom verzoeken en hebben dan tevens het recht in bezwaar te komen tegen de waardering.

De leden van de SP-fractie vragen wat de regering onderneemt als de investeringen toch tegenvallen. Is er een plan B of ziet de regering eventueel verlies aan investeringen als «collateral damage», zo vragen die leden.

In het wetsvoorstel is geen normering opgenomen aangaande een gewenst investeringsniveau. Hier zal dus ook niet op getoetst worden.

De leden van de SP-fractie vragen hoe de regering voorkomt dat hierdoor nieuwbouw, renovatie en investeringen in het energiezuinig maken van woningen ernstige vertraging oplopen. Hoe groot acht de regering de val in investeringsruimte. De leden van de SP-fractie vragen of hiervoor een wetenschappelijke onderbouwing kan worden gegeven, hoe andere stakeholders de toekomst zien van de investeringsruimte voor de woningcorporaties, wat volgens de regering de grootste bedreiging voor de investeringsruimte voor woningcorporaties is en welke maatregelen de regering hiervoor treft.

De leden van de SP-fractie vragen waarom de Minister verhuurders de ruimte biedt om de heffing volledig te financieren met huurverhogingen, als hij tegelijkertijd graag zou zien dat ook de bedrijfslasten fors worden teruggeschroefd. Waarom heeft de Minister in zijn akkoord met Aedes wel vastgelegd dat de verdiencapaciteit van verhuurders gegarandeerd moet worden, maar niet dat de bedrijfslasten van corporaties structureel moeten worden teruggeschroefd, zo vragen die leden.

De verruiming van de mogelijkheden tot huurverhogingen hebben een eigenstandige achtergrond, los van de invoering van de verhuurderheffing. In het licht van de doorstroming op de woningmarkt is gekozen voor het mogelijk maken van naar inkomen gedifferentieerde huurstijgingen. In mijn brief van 28 februari 20137 heb ik aangegeven dat de hieruit mogelijk voortvloeiende extra inkomsten gebruikt kunnen worden ter financiering van de heffing, maar dat ook andere mogelijkheden openstaan voor verhuurders om de heffing te financieren, zoals verlaging van de bedrijfslasten en verkoop van woningen. Er is niet gekozen voor het opnemen van een verplichting tot verlaging van de bedrijfslasten in het onlangs gesloten akkoord met Aedes. Zoals ik in mijn brief van 7 juni 20138 heb aangegeven ben ik wel met Aedes in overleg over de aanpak van de bedrijfslasten en ga ik ervan uit dat corporaties vanuit hun doelstellingen om voor betaalbare huurwoningen zorg te dragen, uiterste inspanningen zullen leveren om de bedrijfslasten te beperken.

Zoals gezegd verwacht het kabinet geen grote toename van woningen die alleen als gevolg van de verhuurderheffing zal worden geliberaliseerd aangezien meer factoren (als mutatiegraad, woningmarktsituatie) een rol spelen bij de afweging van een verhuurder om een woning te liberaliseren. Het aantal gereguleerde huurwoningen van particuliere verhuurders bedraagt ruwweg 0,5 miljoen. Hiervan is ca. 0,3 miljoen bewoond door huishoudens uit de doelgroep. Sociale verhuurders hebben ca. 2,1 miljoen gereguleerde huurwoningen, waarvan ca. 1,6 miljoen bewoond zijn door de doelgroep. In het hypothetische geval dat particuliere verhuurders zich geheel terugtrekken uit de gereguleerde sector zouden sociale verhuurders de 0,3 miljoen doelgroephuishoudens in principe in hun voorraad, dus zonder extra nieuwbouwinvesteringen, kunnen opvangen. Voorwaarde daarbij is wel dat er dan voldoende uitstroom van niet-doelgroephuishoudens uit de sociale huurwoningen plaatsvindt. Het kabinetsbeleid is gericht op verbetering van de doorstroming op de woningmarkt. Tevens moet worden opgemerkt dat zittende huurders in het gereguleerde huursegment zijn beschermd door de huurwetgeving, ook in de particuliere huursector. Dat betekent dat particuliere verhuurders zich niet plotsklaps geheel kunnen terugtrekken uit het gereguleerde segment, als ze dat al zouden willen. Daarnaast dienen woningcorporaties met de gemeenten waarin ze werkzaam zijn afspraken te maken over de voor de doelgroep benodigde kernvoorraad aan sociale huurwoningen, en hun voorraad- en investeringsbeleid daarop af te stemmen. Wat de precieze effecten van het ruimere huurbeleid en de verhuurderheffing zullen zijn op de omvang van de sociale woningvoorraad is op voorhand niet te zeggen, maar te monitoren uitgangspunt voor het kabinet is dat ook de komende jaren de omvang van de sociale woningvoorraad en de omvang van de doelgroep goed op elkaar zijn afgestemd.

In het licht van de andere maatregelen op de woningmarkt acht het kabinet een heffing voor verhuurders met meer dan 10 woningen verdedigbaar, en wenselijker dan een algemene lastenverzwaring via bijvoorbeeld de inkomstenbelasting of een algemene heffing op bedrijven. In mijn brief van 28 februari 201311 heb ik de doorrekening opgenomen van de verhuurderheffing in relatie tot de mogelijkheid tot hogere huurinkomsten, verkoop van woningen en efficiencyverbeteringen. Op basis hiervan kan geconcludeerd worden dat de heffing proportioneel is. In de berekeningen van het CFV, welke ook als bijlage zijn meegestuurd bij mijn brief van 28 februari 2013 komen 21 corporaties uit op een solvabiliteit van minder dan 15%, en 4 corporaties op een negatieve solvabiliteit. Hierbij is evenwel geen rekening gehouden met de mogelijkheid voor deze corporaties om in te spelen op de slechtere financiële positie door aanpassing van investeringsprogramma’s, efficiencyverbetering en verkoop van woningen. Daarbij leiden slechte solvabiliteitscijfers niet zonder meer tot een faillissement.

2.3 Reikwijdte, grondslag en tarief van de verhuurderheffing

De grens van tien woningen is bepaald op basis van twee criteria, doelmatigheid en bedrijfsmatige verhuur. Naar het oordeel van het kabinet valt de grens van tien woningen goed samen met de overgang tussen privé- en bedrijfsmatige verhuur. Een even belangrijk criterium is echter de doelmatigheid. Wanneer de grens verder naar beneden bijgesteld wordt neemt het aantal belastingplichtigen sterk toe, terwijl het aantal in de heffing te betrekken woningen minder sterk toeneemt. Dit betekent dat de administratieve lasten en uitvoeringskosten ten opzichte van de budgettaire opbrengst disproportioneel groot zijn. Wanneer de grens bij vijf woningen wordt gelegd en de vrijstelling wordt ingeperkt van tien tot vijf woningen leidt dit tot een toename van het aantal belastingplichtigen met 4500, ten opzichte van het huidige aantal van 7000, waardoor de budgettaire opbrengst bij gelijkblijvende tarieven in 2017 met ca. € 40 miljoen toeneemt. Deze extra opbrengst van ca. € 40 miljoen moet dan ook nog voor het grootste deel (70%) worden opgebracht door de verhuurders die reeds bij de verhuurderheffing betrokken zijn. Bij een gelijkblijvende omvang van de heffing zullen de 4500 nieuwe belastingplichtigen slechts ongeveer € 10 miljoen opbrengen, waarmee de heffing voor de overige verhuurders niet substantieel kan worden verlaagd, terwijl de uitvoeringskosten wel substantieel toe zullen nemen.

De Raad van State vestigt in haar advies de aandacht op het aanleveren van inkomensafhankelijke huurgegevens. De leden van de 50PLUS-fractie vragen of kan worden aangegeven worden hoe de «trap op trap af»-regeling werkt. Levert het aanleveren van het IB60 formulier van de Belastingdienst niet te veel vertraging op, en kunnen andere bewijzen (bijvoorbeeld een loonstrookje) niet beter gebruikt worden, zo vragen die leden.

2.4 Heffingsvermindering ten behoeve van maatschappelijk gewenste investeringen

De regering geeft aan dat er flexibiliteit tussen de kwartalen is om te schuiven met bedragen. De leden van de VVD-fractie vragen waarom de regering hiervoor kiest en leidt dit tot extra uitvoeringskosten.

Zoals hiervoor benoemd ziet het kabinet de gecumuleerde omvang van de heffingsvermindering als leidend, en wordt niet uitgegaan van een budget per jaar of kwartaal. Juist het sturen op bedragen per kwartaal of per jaar zou kunnen leiden tot extra uitvoeringslast, omdat dan eventueel op meerdere momenten de regeling gesloten, of weer opengesteld zou moeten worden. Door in beginsel te sturen op het gecumuleerde bedrag kunnen frequente wijzigingen in de regeling worden voorkomen.

De leden van de VVD-fractie vragen welke definities en voorwaarden worden gehanteerd om te waarborgen dat de heffingsvermindering alleen wordt toepast voor de benoemde investeringsgebieden en de drie benoemde maatschappelijke urgente opgaven. De leden van de VVD-fractie vragen of voor de transformatie van vastgoed met niet-woonfunctie naar woonfunctie nog aanvullende voorwaarden gelden als het gaat om het type woonfunctie en hoe wordt objectief het onderscheid gemaakt tussen grootschalige en kleinschalige verbouwingen die in aanmerking komen voor de heffingsvermindering. Tot slot vragen de leden van de VVD-fractie wat de definitie is van een voorgenomen investering. De leden van de 50PLUS-fractie vragen of het onderscheid tussen grote en kleine verbouwing niet tot onnodige extra regeldruk zal leiden, en zou deze niet vermeden kunnen worden door een eenduidige verbouwingverminderingsgrondslag te introduceren. De leden van de CDA-fractie vragen of een onderscheid tussen grootschalige en kleinschalige verbouw van huurwoningen, vanwege de onduidelijke grenzen, wellicht beter kan vervallen.

In het wetsvoorstel zijn de investeringsgebieden afgebakend door middel van het benoemen van (deel)gemeenten.

Bij de transformatie van vastgoed met niet-woonfunctie naar woonfunctie geldt als voorwaarde om in aanmerking te komen voor een heffingsvermindering dat het gaat om de realisatie van een huurwoning zoals bedoeld in de wet. Dat wil zeggen dat het moet gaan om een zelfstandige woning of wooneenheid met een huurprijs lager dan de liberalisatiegrens.

De reden dat er een onderscheid wordt gemaakt tussen grootschalige en kleinschalige verbouw is dat een deel van de opgave in Rotterdam Zuid een niveau van renovatie betreft dat vergelijkbaar is met de realisatie van nieuwbouw. Voor deze categorie wordt eenzelfde heffingsvermindering gehanteerd als voor nieuwbouw. Een deel van de renovatieopgave bestaat echter uit meer kleinschalige ingrepen waarbij met een lagere heffingsvermindering kan worden volstaan.

Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur wordt de afbakening tussen grootschalige en kleinschalige verbouw van huurwoningen nader gedefinieerd door middel van zowel een grensbedrag als een limitatieve lijst van investeringscategorieën voor respectievelijk kleinschalige en grootschalige verbouw. Hiermee wordt het onderscheid tussen grootschalige en kleinschalige verbouw nauwkeurig afgebakend, en is in de ogen van het kabinet sprake van een eenduidige verbouwingverminderingsgrondslag.

Overigens ben ik voornemens een aanvullende voorwaarde op te nemen rond de in aanmerking komende investeringen. Het is wenselijk om de heffingsvermindering te beperken tot investeringen boven een bepaald bedrag. Dit om te voorkomen dat een heffingsvermindering van € 10.000 zou gelden voor een investering van bijvoorbeeld in totaal slechts € 11.000. Daartoe dien ik gelijktijdig met het aan u toezenden van deze nota naar aanleiding van verslag een nota van wijziging in waarin deze minimuminvesteringsbedragen zijn opgenomen. Deze nota van wijziging regelt minimuminvesteringsbedragen van € 25.000 respectievelijk € 37.500 (horend bij een tegemoetkoming van € 10.000 respectievelijk € 15.000). Op deze wijze zal de heffingsvermindering niet meer kunnen bedragen dan 40% van de investeringskosten.

De voorgenomen investering onderscheidt zich van de gerealiseerde investering in die zin dat de voorgenomen investering nog niet heeft plaatsgevonden, wel is het voornemen zodanig concreet dat deze investering naar verwachting gerealiseerd zal worden.

In het voorstel zijn een aantal soorten investeringsgebieden en bijbehorende regio's benoemd die in aanmerking komen voor een heffingsvermindering. De leden van de VVD-fractie vragen of de regering erop gaat toezien dat de gemeenten in de benoemde gebieden niet hun bouwleges onevenredig gaan verhogen bij nieuwe aanvragen.

Het kabinet zal hier niet specifiek op toezien. Dergelijke verhogingen worden ook niet verwacht. Betrokken overheden hebben aangegeven alle belang te hebben bij investeringen door verhuurders in genoemde gebieden en op de benoemde opgaven. Ook is het zo dat bouwleges maximaal 100% kostendekkend mogen zijn. Mochten gemeenten onverhoopt toch de leges onevenredig verhogen, dan kunnen betreffende verhuurders bezwaar en beroep aantekenen, waarbij de rechter de juistheid van de kostentoerekening toetst.

De leden van de VVD-fractie vragen of het nut, de effectiviteit, de verhoging van administratieve lasten en de maatschappelijke opbrengst van deze heffingsvermindering de komende jaren ook worden geëvalueerd.

Aangezien de heffingsvermindering een tijdelijke faciliteit is, voor de duur van vier jaar, is niet voorzien in een evaluatie van deze regeling. Wel vindt uiteraard monitoring van het beroep op de mogelijkheid van heffingsvermindering plaats in het kader van de budgetbeheersing. Zo nodig kan dit leiden tot aanpassing van de bedragen van de heffingsvermindering.

De leden van de PvdA-fractie vragen of de regering kan toelichten waarop zij de kortingsbedragen van respectievelijk € 10.000 of € 15.000 per gesloopte/samengevoegde of nieuw gerealiseerde woning heeft gebaseerd. Voorts zien die leden graag toegelicht welke mogelijkheden er zijn om tot een evenwichtige en proportionele verdeling van de investeringsaftrek te komen, waarbij maximalisatie van maatschappelijke winst en leefbaarheid bepalende factoren zijn. De leden zien ook graag toegelicht op welke manier gewaarborgd kan worden dat de investeringsaftrek daadwerkelijk voor sloop, renovatie en nieuwbouw wordt aangewend, en niet voor administratieve lasten, bouw- en gemeentelijke leges of projecten die zonder de investeringsaftrek reeds kansrijk zijn qua transformatie.

De leden van de SP-fractie vragen hoe men is gekomen tot de specifieke krimpgebieden waarbinnen een heffingsvermindering mogelijk is. Waarin verschillen deze krimpgebieden van andere krimpgebieden in Nederland, deelt de regering de mening dat het onrechtvaardig is dat sociale huisvesters in krimpgebieden waarbinnen geen recht is op een heffingsvermindering bij investeren, moeten meebetalen aan de heffingsvermindering elders, terwijl zij met vergelijkbare problemen kampen, zo vragen die leden. Deze huisvesters worden op die manier dubbel geraakt. De leden van de SP-fractie vragen waarom bijvoorbeeld in de regio’s Noord Friesland of Emmen – Coevorden geen recht op een heffingsvermindering bij investeringen bestaat.

Voor de krimpgebieden geldt als werkingsgebied de afbakening van krimpgebieden zoals opgenomen in de brief aan de Tweede Kamer van 18 oktober 2011 (Kamerstuk 31 757, nr. 32). Het kader voor de aanpak in deze gebieden wordt gevormd door het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling. Het betreft gebieden waar bevolkingsdaling zich nu reeds voordoet, zich op regionale schaal uit, substantieel in omvang en structureel van aard is en gepaard gaat met een daling van het aantal huishoudens.

Omdat de korting voor enkele corporaties één op één door andere corporaties betaald moet worden, zal macro het economisch effect nul zijn. De leden van de SP-fractie vragen of het kabinet deze stelling deelt en zo nee, kan zij cijfermatig aangeven waarom niet.

Inderdaad geschiedt de introductie van de heffingsvermindering budgettair neutraal. Voor het macro-economisch effect is echter van belang dat de financiering van de vermindering slechts een relatief gering effect per verhuurder heeft, terwijl sprake is van een substantiële tegemoetkoming in de investeringskosten voor verhuurders die van de vermindering gebruik maken. De door de SP-fractie gevraagde verdergaande cijfermatige analyse is niet te maken. Reden is dat op voorhand niet bekend is hoeveel verhuurders gaan investeren. In het rapport van het EIB dat was bijgevoegd bij de brief aan de Kamer over de varianten verhuurderheffing (Kamerstuk 32 847, nr. 76) wordt aangegeven dat een investeringsimpuls in de vorm van een budgetneutrale heffingsvermindering een licht positief werkgelegenheidseffect zal hebben.

De leden van de SP-fractie vragen of de bedragen van de heffingsvermindering zijn afgestemd met de corporatiesector. Zijn zij in staat het restbedrag bij te leggen, zo vragen die leden.

Zoals uit de brief van 28 februari 2013 (Kamerstuk 27 926, nr. 193) blijkt, is de corporatiesector in staat de verhuurderheffing op te brengen. De heffingsvermindering draagt hier extra aan bij in het geval van corporaties die investeren in de opgaven waarop de vermindering betrekking heeft. De totale mogelijke heffingsvermindering is in omvang wel begrensd omdat inderdaad corporaties die geen mogelijkheden hebben te investeren in de opgaven waarop de vermindering betrekking heeft, meer moeten betalen. Het kabinet is van mening dat met de gekozen omvang de grens niet is bereikt.

De leden van de SP-fractie vragen of bij de ombouw van vastgoed naar een woonfunctie de ontheffing alleen geldt voor zelfstandige wooneenheden of ook voor onzelfstandige wooneenheden.

De heffingsvermindering die verleend kan worden voor de verbouw van niet voor bewoning bestemde ruimten geldt indien daarmee huurwoningen in de zin van het voorleggende voorstel tot wet worden gerealiseerd, dat wil zeggen zelfstandige huurwoningen met een huurprijs tot aan de liberalisatiegrens. Voor de verbouw tot onzelfstandige eenheden is geen heffingsvermindering mogelijk.

De leden van de SP-fractie hebben bij verschillende gelegenheden een investeringsverplichting voorgesteld. Hierbij kan een woningcorporatie een vrijstelling van 1 euro krijgen bij elke 5 euro die zij uitgeeft aan bouw, renovatie of energiezuinig maken van woningen. Vele maatschappelijke organisaties hebben zich hiervoor uitgesproken, inclusief huurders, verhuurders, werkgevers en werknemers. De leden van de SP-fractie vragen of kan worden aangegeven wie naast het kabinet een dergelijke investeringsverplichting slecht vindt voor de economie.

Bij de genoemde investeringsverplichting worden inverdieneffecten verondersteld. Deze inverdieneffecten zijn echter onzeker. De bij de brief aan uw Kamer gevoegde rapporten van EIB en Ortec Finance (Kamerstuk 32 847, nr. 76) laten zien dat er free rider-effecten en verdringingseffecten kunnen optreden. Zo kunnen verhuurders reeds geplande projecten inbrengen en het kan ook zijn dat de gefaciliteerde investeringen andere investeringen (door niet gesubsidieerde partijen) verdringen.

De Raad van State stelt dat fiscale maatregelen zelden het beoogde effect hebben. Waarin verschilt de heffingsvermindering van andere fiscale maatregelen, zodat hier wel het beoogde effect wordt behaald, zo vragen de leden van de SP-fractie.

De Raad van State stelt vraagtekens bij de heffingsvermindering vanuit de gedachte dat de omvang ervan relatief beperkt is (in relatie tot de omvang van de heffing) en de problematiek in Rotterdam Zuid en de krimpgebieden een veel breder beleidskader vraagt. Het kabinet is echter van oordeel dat de omvang van de heffingsvermindering afgezet moet worden tegen de specifieke investeringsopgaven in de genoemde gebieden. De omvang van de heffingsvermindering is hierop geënt. Daarnaast past de heffingsvermindering in een breder beleidskader: voor Rotterdam Zuid is sprake van een Nationaal Programma Rotterdam Zuid en voor de krimpgebieden wordt uitvoering gegeven aan het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling. In deze programma’s wordt een breed pakket aan instrumenten ingezet.

De leden van de CDA-fractie vragen waarop het bedrag van € 70 miljoen is gebaseerd. Wat zijn de gevolgen als voor een lager bedrag gekozen wordt, zo vragen die leden.

Ook is het de leden van de CDA-fractie opgevallen dat gekozen is om via de heffingsvermindering rekening te houden met de positie van verhuurders die met omvangrijke maatschappelijk gewenste investeringsopgaven worden geconfronteerd, zoals de aanpak van de woningvoorraad in Rotterdam Zuid, de sloop van woningen in krimpgebieden, en de transformatie van vastgoed met niet-woonfunctie naar woonfunctie. De leden van de CDA-fractie vragen waarom voor deze werkwijze gekozen is en op grond van welke overwegingen de toevoeging van een heffingsvermindering voor de transformatie van vastgoed met niet-woonfunctie naar woonfunctie (in geheel Nederland) is opgenomen.

De raming van € 70 miljoen is enerzijds gebaseerd op een analyse van de historische realisatiecijfers (10 jaar) op de verschillende categorieën die onderdeel uitmaken van de heffingsvermindering. Rotterdam en de Krimpgebieden hebben daarnaast – vanuit de doelen van respectievelijk het Nationaal Programma Rotterdam Zuid en het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling gegevens aangeleverd over het voorgenomen programma in deze gebieden. Op basis van deze twee bronnen is de raming opgesteld.

In de brief van 20 juni 2013 (Kamerstuk 32 847, nr. 76) is een aantal varianten uitgewerkt om – indien de Kamer dit wenste – een investeringsprikkel in de verhuurderheffing in te bouwen waarmee de ruimte voor maatschappelijk urgente investeringen kan worden vergroot. Krimp, Rotterdam Zuid en transformatie van vastgoed naar woonfunctie maakten hier onderdeel van uit. In het debat met de Kamer over deze brief bleek een breed gedragen voorkeur voor een heffingsvermindering in relatie tot deze drie opgaven. Voor deze opgaven is dus een heffingsvermindering uitgewerkt en in het wetsvoorstel opgenomen.

De leden van de D66-fractie vragen een nadere onderbouwing van de hoogte van de bedragen van de heffingsvermindering voor verschillende categorieën en waarop zijn deze gebaseerd.

Hoeveel extra investeringen verwacht de regering dat de heffingsvermindering in de verschillende categorieën zal bevorderen en kan de regering ook nader ingaan op mogelijke verdringingseffecten en free-riding effecten van de heffingsvermindering, zo vragen de leden van de D66-fractie.

De leden van de D66-fractie vragen ook naar het proces waarop de heffingsvermindering wordt toegekend. Welke bewijsgegevens moeten verhuurders aanleveren om een voorlopige investeringsverklaring en later een definitieve investeringsverklaring te krijgen, op welke wijze vindt monitoring plaats, in hoeverre verwacht de regering dat binnen het aanvraagproces ruimte is voor fraude en wanneer worden de verschillende ministeriële regelingen over dit wetsvoorstel bekend gemaakt.

De ministeriële regeling op grond van het voorliggende wetsvoorstel is nog in voorbereiding. Ik zal deze voor de plenaire behandeling van het wetsvoorstel aan uw Kamer doen toekomen.

Tevens wordt van de belastingplichtige een verklaring gevraagd dat de voorgenomen investering betrekking heeft huurwoningen die vallen onder de definitie van de wet (namelijk zelfstandige woningen, met een huurprijs onder de liberalisatiegrens).

Monitoring vindt door AgentschapNL plaats via zowel deskresearch als steekproefgewijze veldcontroles.

De leden van de 50PLUS-fractie vragen of kan worden onderbouwd dat de heffingsvermindering een betekenisvolle en praktische investeringsfaciliteit is voor verhuurders die investeringen in problematische gebieden op zich nemen. Kan uitvoerig ingegaan worden op het vraagstuk van de effectiviteit van de heffingsvermindering, zo vragen die leden.

De leden van de SGP-fractie vragen hoe het vanuit het belang van rechtsgelijkheid te verdedigen is dat gemeenten die een grotere krimpopgave hebben dan de gemeenten die in het wetsvoorstel zijn opgenomen desondanks niet voor de investeringsaftrek in aanmerking komen.

Voor de krimpgebieden geldt als werkingsgebied de afbakening van krimpgebieden zoals opgenomen in de brief aan de Tweede Kamer van 18 oktober 2011 (Kamerstuk 31 757, nr. 32). Het kader voor de aanpak in deze gebieden wordt gevormd door het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling. Het betreft gebieden waar bevolkingsdaling zich nu reeds voordoet, zich op regionale schaal uit, substantieel in omvang en structureel van aard is en gepaard gaat met een daling van het aantal huishoudens. Alleen krimpgebieden waarop deze criteria van toepassing zijn, hebben toegang tot de heffingsvermindering.

De leden van de SGP-fractie vragen in hoeverre de uitvoeringskosten voor de heffingsvermindering in acceptabele verhouding staan tot de omvang van de heffingsvermindering.

De uitvoeringskosten van de heffingsvermindering bedragen het eerste jaar € 2,8 miljoen en vervolgens € 2,2 miljoen per jaar, dalend naar € 1,2 miljoen vanaf 2018. In totaal bedragen de uitvoeringskosten tot en met 2025 (het laatste jaar dat een verrekening met de aangifte verhuurderheffing kan plaatsvinden) € 16 miljoen. Dit is 5½% van de totale omvang van de heffingsvermindering (€ 280 miljoen).

2.5 Effecten van de heffing

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen naar een totaal overzicht van de maatregelen op het gebied van energiebesparing in de gebouwde omgeving. De leden van de ChristenUnie-fractie vragen voorts hoe de verdeling tussen verhuurders en woningeigenaren van alle middelen is geregeld. Welk deel zal neerslaan bij de sociale huursector, zo vragen die leden. Overweegt het kabinet ook te komen met een energiebesparingsaftrek, zo vragen die leden.

3. Maatregelen op de koopwoningmarkt

3.1. Maatregelen koopwoningmarkt uit regeerakkoord

De leden van de SP-fractie stellen vragen over het tempo van de invoering van de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning en vragen of het kabinet kan garanderen dat in de komende 28 jaar de ingevoerde regeling niet wordt aangepast. De leden van de 50PLUS-fractie vragen ook naar deze garantie, omdat mensen verplichtingen zijn aangegaan in het vertrouwen dat de kosten van die verplichtingen aftrekbaar zouden zijn gedurende de gehele looptijd. Ook de leden van de CDA- en D66-fractie vragen of gezien de lange tijdspanne van de maatregel wel voldoende zekerheid wordt geboden.

De leden van de SP-fractie vragen of het kabinet een overzicht kan geven van de opbrengsten van de invoering van het ten minste annuïtair aflossen als eis voor hypotheekrenteaftrek voor nieuwe leningen.

In de onderstaande tabel wordt het door deze leden gevraagde overzicht gegeven.

Tabel: Budgettaire opbrengst verplicht annuïtair aflossen nieuwe gevallen (X € miljoen)

	2013	2014	2015	2016	2017	2018	Struc.
Verplicht annuïtair aflossen nieuwe gevallen	2	7	22	44	76	115	5.200

De leden van de D66-fractie vragen wat de beweegredenen van het kabinet zijn voor de keuze om het maximale aftrekpercentage in de vierde schijf van de inkomstenbelasting tot 38% terug te brengen. Tevens vragen deze leden naar de gemaakte keuze om de resterende opbrengst van € 600 miljoen van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning in te zetten voor verlenging van de derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting.

De leden van de D66-fractie verzoeken de regering om in de kabinetsreactie op het advies van de commissie Van Dijkhuizen uiteen te zetten hoe in eventuele wetswijzigingen op basis van dat advies de nu voorliggende wijzigingen van de Wet inkomstenbelasting 2001 kunnen worden verwerkt.

Zoals in de memorie van toelichting is opgemerkt, is dit wetsvoorstel wat betreft het kabinet het sluitstuk van de hervorming van de eigenwoningregeling in het algemeen en de hypotheekrenteaftrek in het bijzonder. Voor het overige wil het kabinet niet vooruitlopen op de (integrale) reactie op het rapport van de Commissie van Dijkhuizen.

3.2 Herstel onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies

De leden van de PvdA-fractie vragen wat de fiscale gevolgen zijn in de situatie dat een belastingplichtige een eigenwoningschuld heeft die valt onder het overgangsrecht en vervolgens op enig moment na 31 december 2012 deze schuld wordt verhoogd in verband met de eigen woning al dan niet gedurende de rentevastperiode. Zij vragen daarbij zowel naar de situatie dat deze schuld wordt aangegaan in verband met de eigen woning waarin men reeds woont, als naar de situatie dat de schuld wordt aangegaan in verband met een nieuwe eigen woning.

Op schulden in verband met de eigen woning die worden afgesloten na 2012 bovenop een schuld die valt onder het overgangsrecht geldt als hoofdregel dat op deze schulden dient te worden afgelost conform de fiscale aflossingseis (ten minste annuïtair) om recht te krijgen op hypotheekrenteaftrek. Dit geldt zowel in het geval de schuld wordt verhoogd in het kader van onderhoud of verbetering van de woning waarin men reeds woont als in het geval de schuld wordt verhoogd ter financiering van een duurdere nieuwe woning. Het is fiscaal verder niet relevant of de verhoging plaatsvindt gedurende een lopende rentevastperiode. Een voorbeeld ter verduidelijking.

In een enkele situatie is het nog wel mogelijk om in 2013 onder het overgangsrecht een hogere schuld te hebben dan de schuld die bestond op 31 december 2012. Dit is bijvoorbeeld het geval indien de verhoging van de schuld voor aankoop van een duurdere woning dan wel voor onderhoud aan of verbetering van de eigen woning voortvloeit uit een op 31 december 2012 bestaande onherroepelijke schriftelijke overeenkomst tot verwerving van een eigen woning onderscheidenlijk een onherroepelijke schriftelijke overeenkomst tot het verrichten van onderhoud aan of tot verbetering van de eigen woning (voor zover het onderhoud of de verbetering is afgerond in 2013).

De leden van de SP-fractie vragen of de voorgestelde wijziging, die het mogelijk maakt om na het gedeeltelijk aflossen van een overgangsrechtschuld weer (gedeeltelijk) een nieuwe schuld aan te gaan die valt onder het overgangsrecht, niet beter beperkt kan worden tot huizen die niet onder water staan, gezien het belang van het aflossen van een restschuld.

Uit de huidige wettekst volgt dat een schuld volgend op de eerdere aflossing alleen onder het overgangsrecht valt in het geval sprake is van geheel aflossen van een overgangsrechtschuld en het uiterlijk het daaropvolgende kalenderjaar ten minste voor dat bedrag opnieuw aangaan van een schuld in verband met een eigen woning (geheel oversluiten). Hierdoor gaat bij gedeeltelijk oversluiten het overgangsrecht niet over op de nieuwe schuld. Ter verduidelijking een voorbeeld.

De overgesloten € 40 000 zou wel onder het overgangsrecht hebben gevallen indien A voorafgaand aan het aflossen en oversluiten de lening van € 50 000 had gesplitst in een lening van € 10 000 (deel dat daarna blijvend wordt afgelost) en een lening van € 40 000 (deel dat wordt overgesloten). Dit zodat per leningdeel sprake is van geheel oversluiten.

Het hanteren van een dergelijk onderscheid tussen wel en niet gesplitste leningdelen acht het kabinet zowel bij woningen die «onder water staan» als bij woningen waarvan de waarde wel hoger is dan de schuld onwenselijk. Belastingplichtigen zouden daardoor in voorkomende gevallen feitelijk worden gedwongen de lening administratief te splitsen, wat leidt tot onnodige administratieve rompslomp. Om die reden wordt in navolging van het beleidsbesluit waarbij dit al mogelijk is gemaakt, voorgesteld om ook na het gedeeltelijk aflossen van een overgangsrechtschuld weer (gedeeltelijk) een nieuwe schuld te hebben die valt onder het overgangsrecht.

De leden van de SP-fractie vragen of het voorstel voor uitbreiding van het overgangsrecht met schulden voor woningen die op 31 december 2012 behoorden tot het ondernemingsvermogen en die op enig moment na 31 december 2012 een eigen woning worden, niet leidt tot een relatief groot voordeel. Dit aangezien die groep volgens deze leden al een fiscaal voordeel had aangezien de woning behoorde tot het ondernemingsvermogen. Verder vragen deze leden hoe lang het overgangsrecht geldt voor deze gevallen.

De genoemde uitbreiding van het overgangsrecht zorgt ervoor dat een op 31 december 2012 bestaande schuld in verband met een woning die tot het ondernemingsvermogen werd gerekend na staking van de onderneming valt onder het overgangsrecht voor de eigen woning. Dat kan net als bij de andere woningschulden alleen voor zover deze schuld ziet op het deel van de woning dat na de overgang is aan te merken als eigen woning. Door deze wijziging hoeft een stakende ondernemer niet een reeds lopende aflossingsvrije lening ter zake van die woning over te sluiten en om te zetten in een lening waarop ten minste annuïtair moet worden afgelost om zijn renteaftrek op die schuld na de staking te behouden. Tot 1 januari 2013 gold voor de ondernemerswoning een fiscale behandeling die vergelijkbaar was met de fiscale behandeling van de eigen woning. In beide gevallen was de rente aftrekbaar van het inkomen. De genoemde uitbreiding van het overgangsrecht leidt dus ook niet tot een relatief groter voordeel voor voormalige ondernemerswoningen dan voor woningen die altijd een eigen woning zijn geweest. Er is geen uiterste termijn opgenomen waarbinnen de staking van de onderneming moet plaatsvinden om gebruik te maken van het overgangsrecht. Het overgangsrecht eigen woning vervalt ook voor deze groep echter wel per 1 januari 2044.

De leden van de CDA-fractie vragen op welke wijze het kabinet gaat voorkomen dat het onderhavige wetsvoorstel op vele verschillende wijzen hersteld wordt.

Na de inwerkingtreding van een grote wetswijziging kunnen onbedoelde gevolgen en onduidelijkheden aan het licht komen. De inwerkingtreding van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning, die daarnaast in betrekkelijk korte tijd is ingevoerd, is daarop geen uitzondering. In het kader van een goede nazorg is uw Kamer toegezegd om dergelijke gevolgen zo snel mogelijk recht te zetten (de «stofkamoperatie»).11 Daarom is steeds wanneer een onbedoeld gevolg aan het licht kwam, zo snel mogelijk via een afzonderlijk beleidsbesluit of via een brief aan uw Kamer duidelijkheid geboden over de betreffende situatie. De acht beleidsbesluiten die uit deze stofkamoperatie zijn voortgekomen worden door middel van dit wetsvoorstel omgezet in wetgeving. Het is daarom niet te verwachten dat er naar aanleiding van die omzettingen wederom nadere wetgeving nodig zal zijn. Het kan echter ook niet worden uitgesloten. Het monitoren van de gevolgen van ingevoerde wetgeving is namelijk een continu proces waarmee gewaarborgd wordt dat de ingevoerde regels doen waarvoor ze bedoeld zijn. Het is van belang dat dit blijft gebeuren en dat onbedoelde gevolgen worden hersteld, zodat de belastingplichtigen duidelijkheid hebben over de voor hen geldende regels.

De leden van de CDA-fractie vragen om een document waarin voor alle denkbare gevallen uitputtend beschreven is in welke gevallen hypotheekrente aftrekbaar is en wat de gevolgen zijn als niet aan de voorwaarden wordt voldaan.

3.3 Tariefaanpassing aftrek kosten eigen woning

De leden van de VVD-fractie vragen hoe groot het deel is van de structurele opbrengst van de introductie van de aflossingseis dat niet wordt teruggesluisd in tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting. Voorts vragen deze leden waar deze middelen wel worden ingezet.

Het deel van de structurele opbrengst dat niet wordt teruggesluisd in de vorm van verlaging van de tarieven in de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting is circa € 0,6 miljard. Dit bedrag wordt aangewend voor een verlenging van de schijflengte van de derde schijf in 2041 en 2042.

De leden van de VVD-fractie vragen tot welk inkomensbedrag de derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting per saldo wordt verlengd in 2042.

Voor de terugsluis geldt dat de geraamde opbrengstreeksen in huidige prijzen 2013 het uitgangspunt zijn en dat wordt aangenomen dat de tariefstructuur (vier schijven) niet wordt gewijzigd. Op basis hiervan wordt de derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting in 2042 tot een inkomensbedrag van € 80 181 verlengd, waarbij in aanmerking moet worden genomen dat in beginsel de in het wetsvoorstel opgenomen bedragen voor jaarlijkse verlenging nog worden geïndexeerd aan de jaarlijks vast te stellen tabelcorrectiefactor, waardoor dit bedrag in de praktijk hoger uit zal vallen. Het bedrag waarmee de derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting wordt verlengd (wederom geen rekening houdend met indexering) bedraagt hiermee op grond van het wetsvoorstel in totaal € 24 190.

De leden van de VVD-fractie vragen of het aansluiten bij de eigendomsverhouding in partnersituaties de vrijheid om de belastbare inkomsten uit eigen woning in de daarvoor gekozen onderlinge verhouding in aanmerking te nemen beperkt.

De leden van de D66-fractie vragen waarom het kabinet ervoor heeft gekozen om de opbrengst ten grootte van € 5,1 miljard van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning terug te sluizen door middel van een verlaging van de tarieven van de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting en bijvoorbeeld niet door middel van het minder inkomensafhankelijk maken van de arbeidskorting of het verlagen van de tarieven van de eerste en de vierde schijf van de loon- en inkomstenbelasting. Tevens vragen deze leden naar de economische effecten van een hogere arbeidskorting ten opzichte van een verlaging van de tarieven in de loon- en inkomstenbelasting.

Er is een aantal redenen waarom een terugsluis via een tariefsverlaging is verkozen boven een terugsluis via de arbeidskorting. Met de verlaging van de tarieven van de tweede en de derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting wordt er voor gezorgd dat het tarief waartegen de kosten voor de eigen woning in de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting in aftrek worden gebracht op termijn niet hoger is dan het gemaximeerde tarief waartegen deze kosten in de vierde schijf van de inkomstenbelasting in aftrek mogen worden gebracht. Hiermee wordt tevens het regeerakkoord (afbouw aftrek tot maximaal tarief derde schijf) en de motie Zijlstra-Samsom (afbouw aftrek tot maximaal 38 procent) in evenwicht gebracht.

De leden van de SGP-fractie vragen waarom het kabinet er niet voor heeft gekozen de belastingplichtigen die geraakt worden door de tariefsaanpassing voor de aftrek van de kosten voor de eigen woning, direct enigszins te compenseren. Ook vragen zij of de structurele opbrengst van de maatregel voldoende is om het tarief van de vierde schijf van de loon- en inkomstenbelasting te verlagen met 2%.

De opbrengst van de structurele opbrengst van de maatregel € 770 miljoen is naar de huidige inzichten voldoende om het tarief van de vierde schijf van de loon- en inkomstenbelasting met 2,4%-punt te verlagen. Dat neemt niet weg dat is gekozen voor de voorgestelde terugsluis van de opbrengst van de tariefsaanpassing aftrek van de kosten eigen woning omdat op deze wijze het beste wordt teruggesluisd naar de door de maatregel getroffen groep. Tegelijk met het ingaan van de maatregel in 2014 worden de opbrengsten die daaruit voortvloeien volledig teruggesluisd door middel van verlenging van de derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting. Hierdoor wordt er minder inkomen tegen het hoogste belastingtarief belast en wordt de tariefsaanpassing in voorkomende gevallen toegepast op een kleiner deel van de in aftrek gebrachte kosten voor de eigen woning. Indien immers een belastingplichtige een belastbaar inkomen uit werk en woning heeft dat niet hoger is dan de inkomensgrens tussen de derde en vierde schijf van de loon- en inkomstenbelasting, maar dit inkomen vóór aftrek van de kosten van de eigen woning deze grens wel overschrijdt, profiteert hij wel van een verlenging van de derde schijf. Dit omdat de tariefsaanpassing voor de aftrek van de kosten voor de eigen woning dan op een kleiner bedrag van toepassing is, terwijl hij niet zou profiteren van een verlaging van het tarief van de vierde schijf van de loon- en inkomstenbelasting. Het voorgaande aangezien hij geen belastbaar inkomen uit werk en woning heeft in die schijf. Met de door het kabinet voorgestelde terugsluis, zoals vastgelegd in motie Zijlstra/Samsom13, wordt in de ogen van het kabinet tegemoet gekomen aan de door de leden van de SGP-fractie geuite wens om direct te compenseren.

4. Budgettaire aspecten

De leden van de VVD-fractie lezen dat het samenstel van de introductie van de aflossingseis en de generieke terugsluis per saldo profijtelijker is voor huurders dan voor eigenwoningbezitters. Kan de regering dit kwalitatief en kwantitatief specificeren, zo vragen die leden.

De leden van de VVD-fractie missen een duidelijk totaaloverzicht van wat de consequenties zijn van de fiscale maatregelen eigen woningbezit uit dit wetsvoorstel en de voorstellen uit het Belastingplan 2014 die gericht zijn op de woningmarkt voor de verschillende inkomensgroepen. Kan de regering een financieel overzicht met inkomenseffecten, uitgesplitst naar inkomensgroep aanleveren, zo vragen die leden.

De leden van de SP-fractie vragen of kan worden aangegeven in welke mate huurders en eigenhuizenbezitters profiteren van het verlengen van de 3e schijf van de inkomstenbelasting.

Hoe ontwikkelt zich de koopquote per inkomensdeciel met de verzameling maatregelen van dit kabinet en hoe ontwikkelt zich de huurquote per inkomensdeciel met de verzameling maatregelen van dit kabinet, zo vragen de leden van de SP-fractie.

De leden van de D66-fractie vragen de regering om aan te geven welke koopkrachtgevolgen de tariefverlaging van de derde en vierde schijf heeft voor verschillende inkomensgroepen zowel met als zonder koophuis. Zij vragen de regering om in hun beantwoording een uitsplitsing naar inkomensgroep te maken.

De leden van de D66-fractie vragen tevens of de terugsluis via een verlaging van de tarieven van de tweede en de derde schijf van loon- en inkomstenbelasting een nivellerende uitwerking heeft en zo ja om de reden van deze nivellering te motiveren.

De leden van de SP-fractie vragen waarom er voor is gekozen de ene groep (degenen die te maken krijgen met de tariefsaanpassing voor de aftrek van kosten voor de eigen woning) wel te compenseren en de andere groep (huurders uit de doelgroep voor sociale huisvesting) niet.

De leden van de 50PLUS-fractie vragen of het mogelijk zal zijn minder draagkrachtige huurders met beschikbaar instrumentarium voldoende te ontzien, zodat de huurprijs voor hen dragelijk blijft.

De leden van de SP-fractie vragen of het kabinet onderkent dat de massale huurverhoging ten koste gaat van de koopkracht van huurders, in het bijzonder van de groep huurders met een huishoudinkomen onder de € 33.614, die wel een boven inflatoire huurverhoging krijgen maar geen recht hebben op huurtoeslag. Kan het kabinet aangeven hoeveel zij er in koopkracht op achteruit gaan en waarom er voor hen geen compensatieregeling is ingesteld, terwijl het gaat om zo'n 500.000 huurders, zo vragen die leden.

Een overzicht van de inkomenseffecten naar inkomensgroep (of per deciel) van de fiscale maatregelen op het terrein van de eigen woning is moeilijk te geven. Inkomenseffecten zijn niet alleen afhankelijk van de hoogte van het inkomen uit werk en woning (box 1), maar bijvoorbeeld ook van het antwoord op de vraag of sprake is van eigenwoningbezit, van de hoogte van de eigenwoningschuld, van de leningsvorm, van de hoogte van de betaalde rente en de vraag of een belastingplichtige al dan niet onder de (annuïtaire) aflossingseis voor het recht op aftrek van kosten in verband met de eigen woning (hierna: hypotheekrenteaftrek) valt. Algemeenheden zijn zonder veel aannames moeilijk te onderkennen waardoor dit al snel het karakter van casuïstiek kan krijgen. De opbrengst van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning (annuïtair aflossen) wordt na deze kabinetsperiode (€ 5,1 miljard) jaarlijks ingezet voor tariefsverlaging in de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting. Dit kost € 4,5 miljard. Het restant van de opbrengst van het annuïtair aflossen wordt in de jaren 2041 en 2042 teruggesluisd in de vorm van een verlenging van de derde schijf (€ 600 miljoen). Van deze terugsluis kunnen de volgende effecten worden onderscheiden. De groep eigenwoningbezitters zonder schuld en niet-eigenwoningbezitters alsmede de groep met een eigenwoningschuld onder het overgangsrecht met een inkomen dat uitsluitend in de eerste schijf van de loon- en inkomstenbelasting wordt belast, wordt niet geraakt door het annuïtair aflossen noch profiteert deze groep van de terugsluis. Voor deze groep hebben de fiscale maatregelen voor de eigen woning per definitie geen effect. Huidige eigenwoningbezitters die niet de verplichting hebben om ten minste annuïtair af te lossen op de eigenwoningschuld, eigenwoningbezitters zonder schuld en niet-eigenwoningbezitters met een box 1 inkomen dat (deels) wordt belast in de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting profiteren van de terugsluis. De groep in de vierde schijf van de loon- en inkomstenbelasting profiteert in gelijke mate van de tariefsverlaging in de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting als de groep inkomens met een inkomen gelijk aan de inkomensgrens tussen de derde en vierde schijf van de loon- en inkomstenbelasting. Daarnaast profiteert deze groep nog van de verlenging van de derde schijf voortvloeiend uit de terugsluis van de invoering van de tariefsaanpassing en de genoemde € 600 mln vanaf 2041. De eigenwoningbezitter die ten minste annuïtair dient af te lossen om recht op renteaftrek te krijgen (hierna «nieuwe» eigenwoningbezitter) met een inkomen dat uitsluitend in de eerste schijf van de loon- en inkomstenbelasting wordt belast, profiteert niet van de tariefsverlaging van de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting maar wordt dus wel geraakt door de annuïtaire aflossingseis. De «nieuwe» eigenwoningbezitter in de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting profiteert van de tariefsverlaging maar wordt ook geraakt door de annuïtaire aflossingseis. De «nieuwe» eigenwoningbezitters in de vierde schijf van de loon- en inkomstenbelasting profiteren uiteraard ook van de tariefsverlaging in de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting, maar worden ook geraakt door de annuïtaire aflossingseis. Daarnaast profiteert deze groep nog van de verlenging van de derde schijf voortvloeiend uit de terugsluis van de invoering van de tariefsaanpassing en de genoemde € 600 mln vanaf 2041.

De verruimingen in het huurbeleid kunnen leiden tot hogere huren voor huurders. In mijn brief van 28 februari 2013 (Kamerstuk 27 926, nr.193) ben ik ingegaan op de mogelijke inkomenseffecten hiervan. Er kan niet op voorhand een exacte inschatting worden gegeven van deze effecten, omdat een en ander afhangt van de mate waarin verhuurders de ruimte in het huurbeleid ook daadwerkelijk gebruiken. In onderstaande berekeningen is uitgegaan van een maximaal gebruik van de ruimte voor huurverhogingen door verhuurders. In de berekeningen is geen rekening gehouden met verhuizingen. Het betreft de effecten voor huurders in de huidige woning.

Tabel 1. Inkomenseffecten per jaar bij maximale huurverhogingen

Inkomensgroep	Netto inkomenseffect
	Percentage van groep met inkomenseffect van:
	0%	<0 t/m -0.1%	<-0.1 t/m -0.25%	<-0.25% t/m -0.5%	<-0.5% t/m -1%	<-1% t/m -1.5%	< -1.5%
Wel huurtoeslag, < 33.614	22%	68%	9%	1%	1%	0%	0%
Geen huurtoeslag, <33.614	0%	1%	18%	68%	13%	0%	0%
33.614–43.000	0%	0%	8%	74%	17%	0%	0%
>43.000	0%	0%	3%	28%	67%	2%	0%
Totaal	10%	32%	10%	31%	16%	0%	0%

De leden van de SP-fractie refereren aan de memorie van toelichting waarin wordt gesteld dat het onderhavige wetsvoorstel samen met de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning een budgettair neutraal geheel is en vragen of het kabinet vergeten is dat het de overdrachtsbelasting permanent heeft verlaagd.

De terugsluis zoals vormgegeven in het onderhavige wetsvoorstel wordt gedekt uit de opbrengst die voortvloeit uit de introductie van de aflossingseis uit de Wet fiscale herziening fiscale behandeling eigen woning. Dit vormt tezamen een budgettair neutraal geheel. De permanente verlaging van het overdrachtsbelastingtarief voor woningen tot 2% vormt geen onderdeel van het onderhavige wetsvoorstel noch van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning. Deze maatregel vormt een onderdeel van de Wet uitwerking fiscale maatregelen Begrotingsakkoord 2013.

De leden van de CDA-fractie vragen het kabinet hoe de berekening van de budgettaire verschuiving van ruim € 5 miljard is gemaakt, evenals de berekening per jaar. Voorts vragen deze leden of het kabinet in tabelvorm kan aangeven hoe de terugsluis jaar op jaar plaatsvindt en hoe de belastingpercentages en de vierde schijf van de loon- en inkomstenbelasting zich ontwikkelen. De leden van de CDA-fractie zien graag hoe het beeld is van de verschuiving die zich in de komende jaren gaat voordoen.

De berekening van het budgettaire effect van de introductie van de aflossingseis in de hypotheekrenteaftrek is gebaseerd op gegevens van de Belastingdienst en statistieken van het CBS. De relevante variabelen voor de berekening zijn: de huizenprijzen, het aantal verkochte huizen, de mutatie in het aantal van eigenwoningbezitters, de rentevoet en het gemiddelde effectieve marginale tarief. De gepresenteerde structurele budgettaire effecten hebben betrekking op de situatie zoals die bestaat in 2013. In het onderstaande overzicht wordt de ontwikkeling van het aftrektarief van de eigen woning in de vierde schijf en de tarieven in de tweede, derde en vierde schijf van de loon- en inkomstenbelasting weergegeven.

Tabel: Ontwikkeling aftrektarief eigen woning 4^e schijf, tarief 2^e en 3^e schijf en 4^e schijf voor de periode 2014 tot en met 2042

Jaar	Aftrektarief eigen woning 4e schijf	Tarief 2e en 3e schijf	Tarief 4e schijf
2014	51,50	42,00	52,00
2015	51,00	42,00	52,00
2016	50,50	42,00	52,00
2017	50,00	42,00	52,00
2018	49,50	41,95	52,00
2019	49,00	41,90	52,00
2020	48,50	41,85	52,00
2021	48,00	41,80	52,00
2022	47,50	41,75	52,00
2023	47,00	41,65	52,00
2024	46,50	41,55	52,00
2025	46,00	41,45	52,00
2026	45,50	41,35	52,00
2027	45,00	41,20	52,00
2028	44,50	41,05	52,00
2029	44,00	40,90	52,00
2030	43,50	40,75	52,00
2031	43,00	40,55	52,00
2032	42,50	40,35	52,00
2033	42,00	40,15	52,00
2034	41,50	39,90	52,00
2035	41,00	39,65	52,00
2036	40,50	39,40	52,00
2037	40,00	39,10	52,00
2038	39,50	38,80	52,00
2039	39,00	38,50	52,00
2040	38,50	38,20	52,00
2041	38,00	38,00	52,00
2042	38,00	38,00	52,00

De leden van de CDA-fractie vragen op welk moment van berekening van de verschuldigde belasting de tariefsaanpassing voor de aftrek van de kosten voor de eigen woning toepassing vindt en welke samenloop dit heeft met de afbouw van de heffingskortingen. De leden van de ChristenUnie-fractie vragen tevens hoe de tariefsaanpassing voor de aftrek van de kosten voor de eigen woning uitwerkt bij verliesverrekening en ingeval de aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld, bedoeld in artikel 3.123a van de Wet inkomstenbelasting 2001 van toepassing is.

De leden van de CDA-fractie vragen of ook eenvoudigere wetgeving overwogen is, zoals het omzetten van de hypotheekrenteaftrek in een heffingskorting.

De leden van de D66-fractie vragen of het kabinet kan motiveren waarom na deze kabinetsperiode de inkomsten uit de opbrengst van de introductie van de aflossingseis wel worden teruggesluisd via tariefsverlaging, maar in deze kabinetsperiode de opbrengst voor het EMU-saldo wordt bestemd. Vervolgens vragen deze leden of na 2018 de opbrengst wel een-op-een wordt teruggesluisd.

Bij de totstandkoming van het regeerakkoord zat de introductie van de aflossingseis al in het basispad van het CPB voor de kabinetsperiode. Het terugsluizen van de opbrengst in de kabinetsperiode zou leiden tot een verslechtering van het EMU-saldo aan het eind van de kabinetsperiode. Vanwege de noodzaak om de overheidsfinanciën op orde te brengen, is daar niet voor gekozen. In onder andere de Miljoenennota 2014 is uiteengezet op welke manieren een groot begrotingstekort risico’s kent voor de Nederlandse economie. De opbrengst van de introductie van de aflossingseis per 1 januari 2013, wordt na deze kabinetsperiode volledig teruggesluisd. Dit gebeurt in de eerste plaats in de vorm van een verlaging van het tarief in de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting. Dit kost € 4,5 miljard. Het restant van de opbrengst (€ 600 miljoen) wordt in de jaren 2041 en 2042 teruggesluisd in de vorm van verlenging van de derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting.

5. EU-aspecten

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen wat de planning is van de verdere uitwerking van de afspraken met Aedes, met name als het gaat om de afspraken over de scheiding van DAEB en niet-DAEB. Hoe wordt Aedes bij de verdere uitwerking betrokken, zo vragen die leden.

De afspraken met Aedes zullen worden verwerkt in de novelle voor de Herziening van de Woningwet (Kamerstuk 32 769). Dit betreft ook de afspraken over de scheiding van DAEB en niet-DAEB. Over de voorstellen in de novelle zal, voordat deze bij de Tweede Kamer wordt ingediend, overleg met Aedes en ook diverse andere relevante organisaties plaatsvinden.

De leden van de SP-fractie vragen of vanuit de Europese Commissie al een reactie is gegeven op de heffingsvermindering. Wat zou gebeuren wanneer deze regeling wordt afgekeurd vanwege Europese regels en wordt de verhuurderheffing in dat geval met € 70 miljoen per jaar omlaag gebracht, zo vragen die leden. Ook de leden van de CDA-fractie vragen of op deze werkwijze vanuit Brussel al kritiek is geweest.

Nee. Het kabinet gaat ervan uit dat nu zij de heffingsvermindering ziet als staatssteun en daartoe via wet- en regelgeving aan de vereisten van het besluit van de Europese Commissie van 20 december 2011 betreffende de toepassing van artikel 106, tweede lid, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op staatssteun in de vorm van compensatie voor de openbare dienst, verleend aan bepaalde met het beheer van diensten van algemeen economisch belang belaste ondernemingen, heeft voldaan, volledig wordt tegemoet gekomen aan die Europese regels. Het betreffende besluit bepaalt dat indien aan de voorwaarden van dat besluit wordt voldaan, deze compensatie is vrijgesteld van aanmelding als staatssteun bij de Europese Commissie. Een melding aan de Europese Commissie kan daarmee ook achterwege blijven. Het omlaag brengen van de verhuurderheffing met € 70 miljoen per jaar is dientengevolge dan ook niet aan de orde.

6. Uitvoeringsaspecten

De leden van de VVD-fractie vragen welk bedrag is ingeboekt voor de eenmalige automatiseringskosten en hoe wordt de structurele extra capaciteit gefinancierd.

De eenmalige automatiseringskosten bedragen € 0,6 miljoen. De introductie van de investeringsaftrek maakt de uitvoering van de heffing ingewikkelder voor de Belastingdienst. De extra structurele kosten die hieraan zijn verbonden zijn € 0,2 miljoen per jaar.

De leden van de SP-fractie vragen hoe gecontroleerd wordt welke verhuurders meer dan tien woningen te huur aanbieden onder de liberalisatiegrens.

Er is momenteel geen basisregistratie voorhanden waarmee de verhuurders met meer dan tien woningen onder de liberalisatiegrens kunnen worden geïdentificeerd. Op basis van de basisregistratie WOZ kunnen wel verhuurders met meer dan tien woningen (onder en boven de liberalisatiegrens) achterhaald worden. Deze zijn dan ook aangeschreven met een verzoek tot het doen van aangifte. De aangifteplichtige stelt zelf vast welke woningen onder de liberalisatiegrens vallen en daarmee onder de heffing. Achteraf zal de Belastingdienst controleren op juistheid van de aangifte. Hiervoor zijn extra uitvoeringskosten beschikbaar gesteld voor de Belastingdienst (structureel € 4 miljoen).

De leden van de SP-fractie vragen wanneer de hoogte van de heffingsvermindering tot stand komt. Als dit afhankelijk is van het aantal aanvragen, geldt er dan geen maximum voor het aantal aanvragen, zo vragen die leden. De leden van de SP-fractie vragen of aanvragen tot heffingsvermindering het hele jaar door kunnen worden gedaan. Als de hoogte van de tegemoetkoming op nihil gesteld kan worden, wat is dan de toegevoegde waarde, kan het bedrag van de voorlopige aanslag van de heffingsvermindering verschillen van de uiteindelijke heffingsvermindering en hoe kunnen corporaties zich financieel voorbereiden op een heffingsvermindering als niet duidelijk is hoe hoog deze is bij de aanvang van de investering, zo vragen die leden. De leden van de SP-fractie vragen waarom hierover bij het indienen van de wet aan de Kamer niet meer duidelijkheid is geboden.

De hoogte van de heffingsvermindering is vastgelegd in de wet. De heffingsvermindering bedraagt afhankelijk van de soort investering € 10.000 of € 15.000 per woning. De wet noemt daarnaast de mogelijkheid om deze bedragen bij ministeriële regeling aan te passen, dit om te voorkomen dat het beschikbare budget van in totaal € 280 miljoen wordt overschreden. Er geldt geen expliciet maximum aan het aantal aanvragen. Het aantal mogelijke aanvragen hangt af van de omvang van het investeringsproject (aantal woningen) en de subsidie per woning (€ 10.000 of € 15.000). Aanvragen voor toekenning van de heffingsvermindering kunnen gedurende het hele jaar bij Agentschap NL worden ingediend. De verzilvering van de heffingsvermindering bij de Belastingdienst, na ontvangst van een goedkeurende verklaring van Agentschap NL, kan eenmaal per jaar, gelijktijdig met de aangifte voor de verhuurderheffing bij de Belastingdienst.

Juist om de verhuurder zekerheid te geven over het van toepassing zijn van de heffingsvermindering na het realiseren van een investering is gekozen voor een systeem waarbij eerst een voornemen tot investeren wordt aangemeld en later de definitieve aanvraag op grond van de gerealiseerde investering. Op basis van het aanmelden van een voorgenomen investering wordt voor de betreffende verhuurder budget gereserveerd. Als de gerealiseerde investering niet afwijkt van hetgeen bij het voornemen is gemeld dan zal de definitieve toekenning niet afwijken van de voorlopige toezegging. Als, gegeven de omvang van de budgettaire uitputting, besloten zou worden bij ministeriële regeling de hiervoor genoemde bedragen van € 10.000 en € 15.000 te verlagen, dan geldt dit alleen voor nieuwe voorgenomen investeringen. Voor al aangemelde voorgenomen investeringen blijven de bedragen gelden van het moment van aanmelden. Zo heeft de verhuurder zekerheid over de tegemoetkoming alvorens tot de daadwerkelijke investering over te gaan.

De leden van de CDA-fractie vragen of een belastingplichtige verplicht is om bewijsstukken die van belang zijn voor het bijhouden van de eigenwoningschuld, zoals hypotheekaktes en huwelijkse voorwaarden, te tonen als de Belastingdienst daarom vraagt.

De Belastingdienst zal de aangegeven gegevens van de eigenwoningschuld ten eerste controleren door deze te vergelijken met de door de banken gerenseigneerde gegevens. Indien daartoe aanleiding bestaat kan de Belastingdienst echter vragen bewijs te leveren voor de in de aangifte afgetrokken hypotheekrente en opgegeven eigenwoningschuld. De bewijslast voor een aftrekpost ligt bij de belastingplichtige. Deze is vrij om bewijs aan te dragen, maar een inspecteur kan in zijn vragenbrief aangeven welke bewijsstukken voor de hand liggen en daar specifiek naar vragen. Indien de belastingplichtige die bewijsstukken nog in zijn bezit heeft dan zal het geen probleem zijn om die te overleggen. Indien hij niet meer de beschikking heeft over het gevraagde bewijsstuk, kan hij ook met behulp van andere documenten of verklaringen aan zijn bewijsplicht voldoen. Het is in dat geval aan de inspecteur – en uiteindelijk aan de rechter – om te beoordelen of de aftrek aannemelijk is.

De leden van de CDA-fractie vragen daarnaast of de banken of de Belastingdienst bijhouden hoe ver iemand is met zijn 30 jaarstermijn. Zij vragen tevens of het kabinet de mening deelt dat hier een potentieel groot probleem zit dat over 17 jaar tot grote bewijsproblemen kan leiden.

Bij de Belastingdienst is met ingang van 2013 voor nieuwe eigenwoningleningen afgesloten na 1 januari 2013 de hoogte van de lening, de startdatum en de looptijd bekend. Voor de tussen 1 januari 2001 en 31 december 2012 aangegane eigenwoningleningen worden deze gegevens achterhaald op grond van de bij de Belastingdienst aanwezige informatie. Overigens geldt ook hier dat het de belastingplichtige is die bewijs moet leveren voor zijn aftrekpost. Dit impliceert dat hij ook moet kunnen bewijzen dat in zijn geval de 30 jaarstermijn nog niet is verstreken. De Belastingdienst zal zich er wel voor inspannen dat in de aanloop naar 2031 de gewenste informatie voorhanden is bijvoorbeeld op een persoonlijk internetportal voor belastingplichtigen. Het kabinet deelt de mening niet dat hier een potentieel groot probleem zit. Het beseft wel dat het nog een grote inspanning van de Belastingdienst vergt om deze informatie zo goed mogelijk beschikbaar te maken.

7. Gevolgen voor bedrijfsleven en burger

Van de in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel genoemde € 2,2 miljoen aan administratieve lasten per jaar betreft € 0,6 miljoen de grote verhuurders en € 1,6 miljoen de kleinere verhuurders. Van de € 0,6 miljoen voor grotere verhuurders betreft het voor ongeveer € 0,5 miljoen corporaties. In de berekening van de administratieve lasten is er van uitgegaan dat de grote verhuurders voor de vulling van de administratie en het doen van de aangifte een werkdag per jaar nodig hebben, voor kleine verhuurders is uitgegaan van 5 uur werk per aangifte. Voor de heffingsvermindering is rekening gehouden met een tijdsbesteding van een werkdag voor het aanmelden van de voorgenomen investering, en twee extra werkdagen voor het aanmelden van de gerealiseerde investering (inclusief meezenden bewijsstukken) en het administreren van de baten en lasten van het project.

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen op welke wijze de regering de effecten van de combinatie van inkomensafhankelijke huurverhogingen (binnenkort te vervangen door de huursombenadering), administratieve scheiding van DAEB en niet-DAEB, de verkoop van huizen door de verhuurders, de verhuurderheffing en de doorgevoerde efficiency van de verhuurders voor de betaalbaarheid, doorstroming en wachtlijsten de komende jaren gaat monitoren. Zijn er afspraken met betrokken partijen gemaakt om dit inzichtelijk te maken op een uniforme wijze zodat voor een volgende kabinetsperiode besluiten kunnen worden genomen op basis van een gedeeld inzicht over de cijfers, zo vragen die leden.

De doorwerking van de genoemde elementen op de financiële positie van de corporaties zal blijken uit de jaarlijkse sectorrapportages van het CFV. De uitwerking op de betaalbaarheid en positie van huurders op de woningmarkt wordt zichtbaar in de driejaarlijkse rapportage op basis van het Woon-onderzoek.

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen wat de regering ertoe heeft bewogen om de afspraken uit het regeerakkoord over de afbouw van de hypotheekrenteaftrek op te nemen in dit integrale wetsvoorstel.

Het kabinet is er van overtuigd dat het succes van de hervorming van de woningmarkt staat of valt met de integrale aanpak van zowel de koop- als de huurmarkt. Ook vanuit uw Kamer is er meermalen toe opgeroepen om de woningmarkt, zowel huur als koop, in samenhang te bezien. Het kabinet kiest er dan ook voor om in het voorliggende wetsvoorstel een samenhangend pakket maatregelen gericht op een beter functionerende woningmarkt te presenteren, die zowel op de koop- als de huurmarkt ingrijpen. Zowel de in dit wetsvoorstel opgenomen lastenverzwaring voor de huursector als de maatregelen die ertoe leiden dat het fiscale voordeel stapsgewijs wordt verkleind voor belastingplichtigen die aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning tegen het tarief in de vierde schijf vergelden, spelen een onmisbare rol in het realiseren van een evenwichtige woningmarkt, waarin een weloverwogen keuze kan worden gemaakt tussen koop en huur.

II. ARTIKELSGEWIJZE TOELICHTING

Artikel 1.3

Artikel 1.14

De leden van de VVD-fractie vragen of de verplichting in artikel 1.14 tot een administratieve scheiding ook geldt voor commerciële verhuurders.

Ja. Overigens, het betreft hier een administratieve scheiding van baten en lasten betreffende telkens maar één project/investering. Het is hier dus niet aan de orde om een scheiding aan te brengen met betrekking tot alle baten en lasten van een verhuurder.

Artikel 3.1

De leden van de ChristenUnie-fractie vragen zich af wat de regels zijn omtrent de aftrekbaarheid van bouwrente in de periode tussen de levering van de grond en het moment van oplevering van de woning.

Artikel 3.2

De leden van de ChristenUnie-fractie wijzen erop dat op grond van het wetsvoorstel inzake onder meer de afschaffing van de algemene tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten, artikel 6.19 van de Wet inkomstenbelasting 2001 komt te vervallen en vraagt het kabinet of de wijziging in dit artikel die in het wetsvoorstel Wet maatregelen woningmarkt 2014 is opgenomen daarom aangepast moet worden.

Aanpassing van het wetsvoorstel Wet maatregelen woningmarkt 2014 is strikt genomen op dit moment niet noodzakelijk, omdat bij het vervallen van genoemd artikel 6.19 de wijzigingsopdracht niet kan worden uitgevoerd, wat hetzelfde effect zou hebben als het laten vervallen van de wijzigingsopdracht. Het wetsvoorstel inzake onder meer de afschaffing van de algemene tegemoetkoming voor chronisch zieken en gehandicapten wordt bovendien momenteel nog behandeld door de Staten-Generaal en de inwerkingtreding van het wetsvoorstel is daarom nog onzeker. Afhankelijk van de voortgang van dat wetsvoorstel zal het kabinet bezien of een nota van wijziging op het wetsvoorstel Wet maatregelen woningmarkt 2014 wenselijk is.

De Minister voor Wonen en Rijksdienst, S.A. Blok