Nr. 3 MEMORIE VAN TOELICHTING

Inhoudsopgave		blz.
I.	Algemeen deel	2
1.	Inleiding	2
2.	Maatregelen op de huurwoningmarkt	4
2.1	Inleiding	4
2.2	Verhuurderheffing 2014 en volgende jaren	5
2.3	Achtergronden verhuurderheffing 2014	6
2.4	Reikwijdte, grondslag en tarief van de verhuurderheffing	8
2.5	Heffingsvermindering ten behoeve van maatschappelijk gewenste investeringen	8
2.6	Budgetteringssystematiek van de heffingsvermindering	11
2.7	Effecten van de heffing	12
3.	Maatregelen op de koopwoningmarkt	13
3.1	Inleiding	13
3.2	Maatregelen koopwoningmarkt uit regeerakkoord	14
3.3	Herstel onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies	15
3.4	Aanpassingen in verband met de Wijzigingswet financiële markten 2014	19
3.5	Tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning	19
4.	Budgettaire aspecten	24
5.	EU-aspecten	25
6.	Uitvoeringsaspecten	26
7.	Gevolgen voor bedrijfsleven en burger	28
II.	Artikelsgewijze toelichting	29

MEMORIE VAN TOELICHTING

I. Algemeen deel

1. Inleiding

De Nederlandse woningmarkt kent aanzienlijke problemen. Door de economische crisis zijn deze problemen in volle omvang aan de oppervlakte gekomen, maar de achterliggende oorzaak ligt in de al langer bestaande structurele onevenwichtigheden op zowel de huurwoning- als de koopwoningmarkt.

In de huurwoningmarkt is al langere tijd sprake van een gebrekkige allocatie van betaalbare huurwoningen: er zijn lange wachttijden voor gereguleerde woningen terwijl er ruim voldoende betaalbare woningen zijn in verhouding tot de doelgroep. Een oorzaak hiervoor is dat de gereguleerde voorraad voor een deel wordt bewoond door huishoudens met een inkomen boven de toewijzingsgrens voor sociale huurwoningen (het zogeheten scheefwonen), waardoor de toegankelijkheid voor lagere inkomens te wensen overlaat. De basis voor deze problemen ligt in het feit dat er onvoldoende relatie is tussen de huur en de gewildheid van de woning, waardoor er een ongewenste prikkel is om scheef te wonen. Daarnaast is er sprake van een gebrek aan keuzemogelijkheden voor middeninkomens, omdat er onvoldoende geliberaliseerde huurwoningen beschikbaar zijn.

De onvolkomenheden in de koopwoningmarkt zijn door de economische crisis in volle omvang zichtbaar geworden. Het aantal transacties is sinds het eerste halfjaar van 2008 scherp gedaald. Met name huiseigenaren die de afgelopen tien jaar een woning hebben gekocht, staan steeds vaker «onder water»1 waardoor bij deze groep huiseigenaren het risico van een restschuld – bij daadwerkelijke verkoop -is toegenomen. Het voorgaande versterkt het negatieve sentiment op de koopwoningmarkt en beïnvloedt de verhuismobiliteit negatief. Hoewel de crisis de aanleiding voor deze stagnatie vormt, liggen de fundamentele oorzaken in de structurele problemen op de woningmarkt. Op de koopmarkt is sprake van hoge private schuldposities als gevolg van de verlening van hoge kredieten in combinatie met – tot 1 januari 2013 – fiscale regelgeving die directe schuldafbouw niet aanmoedigde. Vooral sinds begin jaren negentig van de vorige eeuw is die beweging sterk in opkomst. Hierdoor is de schokgevoeligheid van de woningmarkt toegenomen.

In het Begrotingsakkoord 20132, het regeerakkoord van het kabinet-Rutte II «Bruggen slaan»3 (hierna: het regeerakkoord) en de brief van de Minister voor Wonen en Rijksdienst van 13 februari 20134 (hierna: het woonakkoord) zijn daarom maatregelen ter versterking van de woningmarkt gepresenteerd. Hierbij is van groot belang dat de regering kiest voor een integrale aanpak van zowel de huur- als de koopwoningmarkt. Te lang zijn de huur- en de koopsector gezien als los van elkaar functionerende markten. De maatregelen die de regering inmiddels heeft getroffen en nog wil treffen, beogen de huur- en de koopsector te zien als een samenhangend geheel, waarbij de maatregelen ter verbetering van de huur- ook de koopsector beïnvloeden en vice versa. Aldus wordt nagestreefd dat de burger vaker een reële keuze heeft tussen het betrekken van een huur- dan wel een koopwoning, en dat die keuze gebaseerd is op een reële prijsstelling, die in verhouding staat tot de kwaliteit van de woning. Een deel van deze maatregelen is reeds gerealiseerd.

Zo zijn in de eerste helft van 2013 maatregelen van kracht geworden die op de huurwoningmarkt een bijdrage leveren aan het bestrijden van scheefwonen. Om scheefwonen te bestrijden en de doorstroming te bevorderen naar de niet gereguleerde huursector of de koopsector (hetgeen positieve effecten voor de koopsector kan hebben) is de mogelijkheid geboden om voor hogere inkomens de huren sneller te verhogen. Op het gebied van het huurbeleid is voorts aangekondigd dat het woningwaarderingsstelsel als instrument van huurprijsregulering wordt aangepast; een voorstel daartoe wordt in het najaar van 2013 gepresenteerd. De verschillende maatregelen dragen bij aan voldoende aanbod in de verschillende segmenten van de huursector. Naast de bijdrage die de mogelijkheden tot extra huurverhogingen leveren aan het bestrijden van scheefwonen, leiden ze ook tot extra inkomsten voor verhuurders met gereguleerd bezit (corporaties en particuliere verhuurders). Hierin past dat van verhuurders met gereguleerd bezit wordt gevraagd via de verhuurderheffing een bijdrage te leveren aan de grote budgettaire opgaven waar Nederland voor gesteld is. In dit kader is inmiddels een verhuurderheffing ingevoerd voor het jaar 2013.

In de koopsector zijn reeds verschillende maatregelen getroffen om de brutoschuld van burgers terug te dringen met als doel de kwetsbaarheden voor zowel burgers als voor het financiële systeem te verminderen. Sinds 2001 zijn binnen en buiten het fiscale terrein de eerste stappen gezet die het aanhouden van (hoge) schulden ontmoedigen. Die ingezette lijn is stevig doorgezet door het recht op aftrek van kosten van een eigenwoningschuld vanaf 1 januari 2013 voor – kort gezegd – nieuwe gevallen alleen nog te verlenen indien de schuld in maximaal 360 maanden volgens een ten minste annuïtair schema volledig wordt afgelost (hierna: de introductie van de aflossingseis). Daardoor wordt de schuldenlast verminderd en wordt de aftrek van kosten in verband met een eigen woning (hierna: hypotheekrenteaftrek) weer een instrument waarmee het eigenwoningbezit in plaats van schuldopbouw wordt bevorderd. Uiteindelijk verdwijnt door deze maatregel, en de vanaf 2013 door te voeren stapsgewijze beperking van de loan-to-value-norm (LTV) van 106% naar 100% in zes jaarlijkse stappen van 1%-punt, op termijn omstreeks 40% van de fiscale subsidiëring als gevolg van de hypotheekrenteaftrek. Het overgrote deel van de structurele opbrengst van de introductie van de aflossingseis die uitsluitend wordt opgebracht door eigenwoningbezitters, wordt in dit wetsvoorstel generiek teruggesluisd in de vorm van verlaging van de tarieven in de tweede en derde schijf van de loon- en inkomstenbelasting. Van deze terugsluis profiteren niet alleen eigenwoningbezitters maar ook belastingplichtigen met een gehuurde woning. Het samenstel van enerzijds de introductie van de aflossingseis en anderzijds de in dit wetsvoorstel opgenomen, met de introductie van die aflossingseis samenhangende, generieke terugsluis is per saldo profijtelijker voor huurders dan voor eigenwoningbezitters.

Tezamen met de al getroffen maatregelen beoogt het wetsvoorstel te leiden tot een toekomstbestendige woningmarkt, zowel voor de huur- als de koopsector. Tevens draagt dit wetsvoorstel bij aan de beoogde versterking van de overheidsfinanciën. De regering acht het van belang dat de beoogde maatregelen op huur- en koopwoningmarkt in samenhang worden bezien en een integrale besluitvorming plaatsvindt over alle onderdelen van het voorliggende pakket. De in dit wetsvoorstel opgenomen lastenverzwaring voor de huursector kan niet los worden gezien van de in dit wetsvoorstel opgenomen maatregel als gevolg waarvan het fiscale voordeel stapsgewijs wordt verkleind voor belastingplichtigen die aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning tegen het tarief in de vierde schijf vergelden. Beide maatregelen spelen, tezamen met de reeds getroffen maatregelen in de huur- en de koopsector, immers een rol in het realiseren van een evenwichtige woningmarkt, waarin een weloverwogen keuze kan worden gemaakt tussen koop en huur. Daarnaast worden in dit wetsvoorstel onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies naar aanleiding van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning hersteld.

2. Maatregelen op de huurwoningmarkt

2.1 Inleiding

Met de Wet verhuurderheffing6 is een heffing geïntroduceerd voor verhuurders over de waarde op grond van de Wet waardering onroerende zaken (hierna: WOZ-waarde) van hun voor verhuur bestemde huurwoningen met een huurprijs niet hoger dan de liberalisatiegrens.7 Deze wet vloeide voort uit verschillende maatregelen die in het regeer- en gedoogakkoord van het kabinet-Rutte I en het Begrotingsakkoord 2013 zijn opgenomen voor de woningmarkt met als doel die beter te laten functioneren. Daarnaast is in het regeerakkoord een breed pakket maatregelen opgenomen om te komen tot een beter functionerende huurmarkt als onderdeel van een integrale hervorming van de woningmarkt.

Tijdens de plenaire behandeling van het wetsvoorstel dat tot voornoemde wet heeft geleid, heeft de Eerste Kamer de motie Essers c.s.8 aanvaard, waarin de regering onder meer wordt verzocht met een novelle te komen om de verhuurderheffing 2013 af te splitsen van de heffing voor de daaropvolgende jaren. Door middel van die novelle zou erin moeten worden voorzien dat de Wet verhuurderheffing uitsluitend zou gelden voor het jaar 2013. Het kabinet heeft deze motie ten uitvoer gebracht.9 Deze novelle is inmiddels tot wet verheven.10Zoals in de memorie van toelichting bij de novelle11 is aangegeven, zou vervolgens een nieuw wetsvoorstel worden ingediend om te voorzien in een verhuurderheffing voor de jaren na 2013. Het onderhavige wetsvoorstel voorziet hierin.

Met voormelde motie wordt voorts aan de regering verzocht om de verhuurderheffing vanaf 2014 niet door te laten gaan dan nadat een voorstel is uitgewerkt voor een woningwaarderingssysteem en verhuurderheffing die toegelaten instellingen de mogelijkheid biedt op termijn te blijven investeren in onderhoud en nieuwbouw, en recht doet aan de draagkracht van huurders en toegelaten instellingen.

Inmiddels hebben de toegezegde analyses plaatsgevonden, en heeft de regering zich gebogen over de mogelijke varianten voor het huurbeleid en de verhuurderheffing. Vervolgens is overleg gevoerd met de Tweede Kamerfracties van D66, de ChristenUnie, de SGP en de coalitiepartijen, en is overeenstemming bereikt over de aanpak van de problemen op de woningmarkt. Dit woonakkoord is op 13 februari 2013 aan beide Kamers der Staten-Generaal aangeboden.12 In de brief van 28 februari 2013 is voorts nader ingegaan op de effecten van de huurbeleidsmaatregelen en de verhuurderheffing zoals die in dat akkoord zijn opgenomen.13 In laatstgenoemde brief is aangegeven dat generiek gezien verhuurders in staat zijn de verhuurderheffing te betalen uit huuropbrengsten en andere mogelijkheden om te sturen op hun opbrengsten en uitgaven, zoals verkoop van onroerende zaken en efficiencyverbeteringen in de bedrijfsvoering. Wel is hierbij aangetekend dat binnen dit kader door middel van een prikkel op investeringen voor heffingsplichtige verhuurders de ruimte voor maatschappelijk urgente investeringen vergroot kan worden.

2.2 Verhuurderheffing 2014 en volgende jaren

Op grond van het voorliggende wetsvoorstel wordt met ingang van 1 januari 2.014 jaarlijks een heffing aan de verhuurders opgelegd. Hiermee wordt uitvoering gegeven aan de in het woonakkoord neergelegde afspraken omtrent de verhuurderheffing vanaf de aanvang van het kalenderjaar 2014.

Het voorstel voor deze heffing maakt deel uit van het reeds genoemde woonakkoord en onderscheidt zich van de inmiddels in werking getreden Wet verhuurderheffing door zowel de hoogte van de heffingstarieven als de daaruit voortvloeiende opbrengsten, dit in relatie tot de mogelijkheden vanuit de vormgeving van het huurbeleid, alsmede door de tijdelijke mogelijkheid voor heffingsvermindering ten behoeve van investeringen.

2.3 Achtergrond verhuurderheffing 2014

De verhuurderheffing maakt integraal onderdeel uit van het totaalpakket aan maatregelen ter verbetering van de werking van de woningmarkt, en levert tevens een bijdrage aan de aanzienlijke financiële opgave waarvoor de overheid is gesteld.

Naast de directe samenhang tussen de verhuurderheffing en de andere, reeds getroffen en nog te treffen maatregelen in de huursector, is van belang te constateren dat de primaire doelstelling van de heffing is gelegen in het genereren van inkomsten. De in het woonakkoord aangegeven beoogde opbrengst van de heffing van € 1,7 miljard is, zeker in het licht van de huidige budgettaire omstandigheden, van wezenlijk belang. Uit het OESO-rapport «Tax and Economic Growth» uit 2007 volgt dat een belasting op de waarde van onroerende zaken het minst verstorende effect heeft op het bruto binnenlands product per hoofd van de bevolking, in vergelijking tot indirecte belastingen, inkomstenbelastingen en vennootschapsbelasting. Alhoewel de verhuurderheffing niet op alle onroerende zaken drukt, maar beperkt is tot huurwoningen met een huurprijs tot aan de liberalisatiegrens, gaat het om een robuuste, stabiele grondslag, die – economisch gezien – een minder verstorend effect heeft dan bijvoorbeeld een tariefsverhoging in de inkomsten- of vennootschapsbelasting.

Het nu en in het verleden gevoerde rijksbeleid heeft ertoe geleid dat er een marktsegment voor betaalbare huurwoningen is ontstaan dat een hoge mate van stabiliteit en gewaarborgde inkomsten kent voor verhuurders. De markt van huurwoningen met een betaalbare huur is gecreëerd door de overheid door middel van objectsubsidies gericht op de bouw van sociale huurwoningen. Voor de minst draagkrachtige huishoudens is bovendien de huurtoeslag in het leven geroepen, die vraagondersteunend werkt. De regering acht het tegen deze achtergrond redelijk dat alle verhuurders die op de gereguleerde markt actief zijn en een belang hebben bij stabiliteit en gewaarborgde inkomsten, door middel van deze heffing een bijdrage leveren aan de uitgaven van het Rijk. De Wet verhuurderheffing heeft voor deze bijdrage het fundament gelegd. In het regeerakkoord en het woonakkoord zijn de afspraken hierover nader ingevuld.

Zoals in het woonakkoord is aangegeven, heeft het totaalpakket van maatregelen tot doel duidelijkheid en vertrouwen te bieden aan huurders, kopers, verhuurders en de bouwsector. Het gaat om een samenhangend pakket dat zich richt op de volle breedte van de woningmarkt (huur, koop en bouw) en zorgt voor de noodzakelijke doorstroming en dynamiek. Een evenwichtige aanpak op de huurmarkt is hier een integraal en belangrijk onderdeel van. Met deze aanpak wordt blijvend voorzien in een stabiele gereguleerde huursector met betaalbare huisvesting voor mensen die daarbij ondersteuning nodig hebben, terwijl gelijktijdig het scheefwonen wordt bestreden met inkomensafhankelijke huurverhogingen. De wetten die daartoe strekken zijn inmiddels in werking getreden.14 De extra inkomsten van verhuurders uit die huurverhogingen maken het mogelijk en verantwoord om de verhuurders te laten bijdragen aan de omvangrijke financiële problematiek van het Rijk. De percentages die in het woonakkoord zijn vastgelegd voor de maximale huurstijging zijn ten opzichte van de percentages uit het regeerakkoord naar beneden bijgesteld waar het gaat om de huurverhogingen voor de inkomensgroepen boven € 33.614 (prijspeil 2011). In het verlengde hiervan zijn ook de met de heffing te genereren opbrengsten aangepast. De regering is van mening dat het gezond maken van de overheidsfinanciën en het feit dat de verhuurderheffing een belangrijk element vormt in het streven de woningmarkt beter te laten functioneren via een evenwichtig pakket van maatregelen voor zowel het koop- als het gereguleerde huursegment, zwaarder weegt dan het individuele belang van verhuurders. Daar komt bij dat de gemiddelde heffing per woning in 2017 € 775 bedraagt. Dit maakt dat de verhuurderheffing over 2014 en volgende jaren naar de mening van de regering niet leidt tot een buitensporige last voor belastingplichtigen en daarmee proportioneel is. Deze verhuurderheffing vormt net als de verhuurderheffing over 201315– beoordeeld aan de hand van jurisprudentie van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens – een gerechtvaardigde inbreuk op het recht op eigendom zoals neergelegd in artikel 1 van het eerste protocol bij het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM).

De jaarlijkse huurverhoging per inkomensgroep is als volgt aangepast (zie tabel 1) ten opzichte van het voornemen in het regeerakkoord:

Tabel 1 Jaarlijkse huurverhogingen na woonakkoord*

Minder dan of gelijk aan € 33.614	1,5 procent boven inflatie (ongewijzigd)
Meer dan € 33.614, doch minder dan of gelijk aan € 43.000	2,0 procent boven inflatie (was 2,5%)
Meer dan € 43.000	4,0 procent boven inflatie (was 6,5%)

Daarbij is van belang dat de maximale huurprijsgrens vooralsnog gebaseerd blijft op het woningwaarderingsstelsel en dus niet gelimiteerd zal worden op 4,5% van de WOZ-waarde van de woning zoals in het regeerakkoord was vermeld. In het najaar van 2013 wordt een voorstel gedaan voor een vereenvoudiging van het woningwaarderingsstelsel; bij de totstandkoming daarvan is het uitgangspunt dat dit niet leidt tot een beperking van de verdiencapaciteit van de verhuurders op macroniveau.

2.4 Reikwijdte, grondslag en tarief van de verhuurderheffing

2.5 Heffingsvermindering ten behoeve van maatschappelijk gewenste investeringen

In voormelde brief van 28 februari 2013 inzake de effecten huurbeleid en verhuurderheffing is aangegeven dat nog bezien zou worden of binnen de heffing rekening kan worden gehouden met de positie van verhuurders die met omvangrijke, maatschappelijk gewenste investeringsopgaven worden geconfronteerd. Hierbij is als uitdrukkelijke randvoorwaarde genoemd dat de totale omvang van de heffing overeind blijft. In de brief van 20 juni 201316 is hiertoe een aantal varianten rond de inzet van een heffingsvermindering in de verhuurderheffing uitgewerkt en doorgerekend. In het algemeen overleg met de Tweede Kamer op 26 juni 2013 is toegezegd om in de wet die de verhuurderheffing 2014 en volgende jaren regelt een heffingsvermindering op te nemen ter stimulering van investeringen in het kader van een drietal maatschappelijk urgente opgaven:

• a. de aanpak van de woningvoorraad in Rotterdam Zuid

• b. de sloop van woningen in de krimpgebieden

• c. de transformatie van vastgoed met niet-woonfunctie naar woonfunctie.

In dit wetsvoorstel zijn ter invulling hiervan 6 investeringscategorieën benoemd:

• 1°. bouw van huurwoningen;

• 2°. grootschalige verbouw van huurwoningen;

• 3°. verbouw van niet voor bewoning bestemde ruimten tot huurwoningen;

• 4°. sloop van huurwoningen;

• 5°. kleinschalige verbouw van huurwoningen;

• 6°. samenvoeging van huurwoningen teneinde een of meer huurwoningen te verkrijgen.

Daarnaast wordt in dit wetsvoorstel de geografische beperking geregeld van de hierboven onder 4 en 6 genoemde categorie tot krimpgebieden en Rotterdam Zuid en de onder 1, 2, en 5 genoemde categorieën tot – uitsluitend – Rotterdam Zuid.

De heffingsvermindering richt zich bewust op een beperkt aantal maatschappelijk urgente opgaven, in de wetenschap dat de kosten van de heffingsvermindering binnen de heffing opgebracht moeten worden. Een meer generieke heffingsvermindering zou daarmee een beperkt effect hebben, omdat tegenover de stimulerende werking van de faciliteit een tegengesteld effect van de verhoging van de heffing zou staan. Dit blijkt ook uit de analyses van Ortec Finance en EIB zoals opgenomen in de voornoemde brief van 20 juni 2013. In dit licht wordt de heffingsvermindering gericht op de genoemde maatschappelijk urgente opgaven. Zoals hieronder wordt beschreven bij de nadere toelichting op de drie investeringsopgaven gaat het om een ondersteuning van investeringen voor algemeen erkende maatschappelijke opgaven die niet reeds langs andere wegen financieel worden gesteund. Voor de omvang van de tegemoetkoming per categorie is aangesloten bij de bedragen zoals opgenomen in de brief van 20 juni 2013, namelijk € 10.000 voor kleinschalige verbouw en ombouw van kantoren, en € 15.000 voor nieuwbouw, sloop en grootschalige renovatie. Ook hierbij is een midden gezocht tussen de wens tot een investeringsimpuls aan de ene kant en het beperken van het totale budgettaire beslag van de faciliteit en de doorwerking naar de tariefstelling voor de verhuurderheffing aan de andere kant.

De heffingsvermindering is een tijdelijke faciliteit. Hiermee wordt een versnelling van investeringen bereikt, terwijl de financiering van de faciliteit niet structureel op de sector drukt. Het in de tijd naar voren halen van investeringen kan een impuls geven in de huidige slechte economische omstandigheden.

Voor de heffingsvermindering wordt in de jaren 2014 tot en met 2017 € 70 miljoen per jaar beschikbaar gesteld. Gezien het budgettaire kader zoals opgenomen in het woonakkoord is in dit verband het in dit wetsvoorstel opgenomen tarief van de verhuurderheffing verhoogd met € 70 miljoen per jaar in de jaren 2014 tot en met 2017. In totaal is daarmee cumulatief € 280 miljoen beschikbaar voor de heffingsvermindering. Alleen heffingplichtige verhuurders zoals in het wetsvoorstel gedefinieerd komen in aanmerking voor de heffingsvermindering.

Ad a) De aanpak van de woningvoorraad in Rotterdam-Zuid

Voor Rotterdam-Zuid geldt als werkingsgebied het gebied van het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid «Zuid werkt!» (NPRZ).17 In dit NPRZ hebben de gemeente Rotterdam, lokale maatschappelijke partners en de rijksoverheid afgesproken om zich gezamenlijk in te zetten voor de aanpak van Rotterdam-Zuid. Met de ondertekening van dit programma hebben deze partijen zich gecommitteerd aan de doelstelling om Rotterdam-Zuid in 2030 op het gemiddelde van de G-4 te krijgen op het gebied van talentontwikkeling, economie en arbeidsmarkt en fysieke kwaliteitsverbetering. Bij het afsluiten van het NPRZ is door de ondertekenaars geconstateerd dat met name de opgave op fysiek gebied, het vervangen of verbeteren van 35.000 slechte woningen, de draagkracht van de lokale partners te boven gaat.

Ad b) De sloop van woningen in de krimpgebieden

Voor de krimpgebieden geldt als werkingsgebied de afbakening van krimpgebieden zoals opgenomen in de brief aan de Tweede Kamer van 18 oktober 2011.18 Het kader voor de aanpak in deze gebieden wordt gevormd door het Interbestuurlijk Actieplan Bevolkingsdaling. Het betreft gebieden waar bevolkingsdaling zich nu reeds voordoet, zich op regionale schaal uit, substantieel in omvang en structureel van aard is en gepaard gaat met een daling van het aantal huishoudens. Bij de aanpak van de herstructurering van de woningvoorraad geldt in deze gebieden dat deze niet of slechts zeer ten dele gefinancierd kan worden uit nieuwbouw. Van oudsher werd de verdiencapaciteit (opbrengsten uit de grondexploitatie bij nieuwbouw) gebruikt om daar waar nodig te herstructureren.

Ad c) De transformatie van vastgoed met niet-woonfunctie naar woonfunctie

Leegstaand vastgoed heeft belangrijke negatieve (maatschappelijke) consequenties, zoals verloedering van gebieden en gebouwen. Een deel van het leegstaande vastgoed kan echter benut worden om te voorzien in de woningbehoefte die er in sommige regio’s nog steeds is, bijvoorbeeld voor het huisvesten van starters. Transformatie van leegstaand vastgoed is onderdeel van het medio 2012 door marktpartijen en overheden ondertekende convenant aanpak leegstand kantoren.19 In dit verband zijn de afgelopen jaren de vigerende instrumenten en gerealiseerde (voorbeeld)projecten in beeld gebracht. Ook is de rijksregelgeving aangepast om de verbouw van leegstaande kantoren te bevorderen (Leegstandwet, Bouwbesluit 2012, Omgevingswet). Verder bevordert het Rijk de herbestemming van overig (karakteristiek) leegstaand vastgoed door het in 2010 opgerichte Nationaal Programma Herbestemming.

2.6 Budgetteringssystematiek van de heffingsvermindering

Teneinde zo veel mogelijk evenwicht te bereiken tussen de toekenningen en het hiervoor in de rijksbegroting opgenomen bedrag, kan bij ministeriële regeling de hoogte van de tegemoetkoming per woning worden verlaagd, verhoogd of op nihil gesteld. Dit betekent dat, afhankelijk van de hoogte van de inmiddels verstrekte voorlopige toekenningen van de heffingsvermindering, de hoogte van de heffingsvermindering per woning aangepast kan worden. Als er meer toekenningen worden gedaan dan was voorzien, kan bij ministeriële regeling bepaald worden dat voor volgende aanvragen de hoogte van de heffingsvermindering per woning beperkt wordt. Als er minder wordt aangevraagd kan de heffingsvermindering per woning juist verhoogd worden. Het gaat hier om een mogelijkheid tot aanpassing van de heffingsvermindering per de eerste dag van elk kwartaal. Het is niet op voorhand de intentie om elke drie maanden wijzigingen door te voeren. Pas als op enig moment blijkt dat de uitputting van de regeling sterk uit de pas loopt met de verwachtingen zal van deze mogelijkheid gebruik gemaakt worden. Hierbij is de gecumuleerde omvang van de heffingsvermindering over de jaren 2014–2017 leidend.

De eventuele aanpassing van bedragen zal gelden voor nieuwe voorgenomen investeringen. Voor voorgenomen investeringen die op dat moment al gemeld zijn, blijven na afronding van de investering de bedragen gelden zoals die golden op het moment van aanmelding van de voorgenomen investering.

2.7 Effecten van de heffing

De effecten voor de verhuurder zijn afhankelijk van het aantal woningen en de WOZ-waarde van die woningen. De gemiddelde heffing per woning bedraagt in 2014 ongeveer € 541 en in 2017 ongeveer € 775.

Aangezien de verschuldigde verhuurderheffing, zoals hiervoor toegelicht, is op te brengen uit de extra huuropbrengsten, zo nodig aangevuld met inkomsten uit woningverkopen en besparingen ten gevolge van efficiencymaatregelen, is de regering ervan overtuigd dat de invoering van de verhuurderheffing geen negatieve effecten behoeft te hebben op de investeringen door verhuurders in nieuwbouw of renovatie.

Dit geldt ook voor verhuurders met een relatief goedkope huurwoningvoorraad en een huurderbestand in de lagere inkomenscategorieën. De heffing is immers lager naar mate de WOZ-waarde van het woningbestand lager is. Voorts wordt ook in geval van verhuur aan lagere inkomensgroepen, door de maximaal toegestane huurverhoging van 1,5% boven inflatie, extra verdiencapaciteit gecreëerd.

De tijdelijke en relatief beperkte «mismatch» in de jaren 2014, 2015 en 2016 tussen extra huuropbrengsten en heffing, waarvan in de brief van 28 februari 2013 melding wordt gemaakt, doet hier niet aan af. Bovendien staan tegenover deze beperkte mismatch, mogelijke overschotten uit de extra huuropbrengsten in 2013 en in 2017.

Ook kunnen verhuurders in daarvoor in aanmerking komende gevallen in de periode 2014 tot en met 2017 een aanvraag doen voor heffingsvermindering door investeringen te plegen; de daarvoor in aanmerking komende categorieën investeringen zijn eerder in deze memorie van toelichting belicht. Daarnaast profiteren verhuurders van de stimuleringsmaatregelen die de regering treft door middel van het op te richten revolverende fonds voor energiebesparing in de gebouwde omgeving, waarvan ongeveer de helft ten goede komt aan de verhuurders. Ook de tijdelijke verlaging van de btw op arbeidskosten voor verbouwingen en renovatiewerken in de bestaande bouw zal een positief effect op de investeringen hebben.

3. Maatregelen op de koopwoningmarkt

3.1 Inleiding

In hetzelfde kader passen de ontwikkelingen buiten het fiscale beleidsterrein zoals de op 1 augustus 2011 in de Gedragscode Hypothecaire Financieringen ingevoerde voorwaarde dat gedurende de looptijd op een hypotheekschuld ten minste 50% moet worden afgelost.

3.2 Maatregelen koopmarkt uit regeerakkoord

In het regeerakkoord is opgenomen dat dit kabinet de beleidsvoornemens uit het Begrotingsakkoord 2013 voor de woningmarkt als eerste belangrijke stappen ziet om de woningmarkt weer in beweging te krijgen. Deze voornemens hebben geleid tot de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning.26 Deze wet is op 1 januari 2013 in werking getreden. Hoofdbestanddelen van die wet zijn de introductie aflossingseis, de afschaffing van het KEW-regime en de introductie van een tijdelijke aftrek van rente op restschulden. Na de inwerkingtreding kwam aan het licht dat de introductie van de aflossingseis tot een aantal onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies heeft geleid. Dergelijke onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies zijn bij grote hervormingen als de introductie van de aflossingseis – die daarnaast in een betrekkelijk korte tijd is ingevoerd – niet te vermijden. Om die reden wil de regering deze, in het kader van een goede nazorg, zo spoedig mogelijk rechtzetten. Ook de Kamer hechtte, zo bleek tijdens het vragenuur van 29 januari 2013, aan spoedige actie. Om die reden heeft de Minister voor Wonen en Rijksdienst tijdens dat vragenuur en in zijn brief van 4 maart 201327 toegezegd de onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies zo veel mogelijk bij een goedkeurend beleidsbesluit vooruitlopend op wetgeving recht te zetten. De codificatie van die goedkeurende beleidsbesluiten is in dit voorstel van wet opgenomen. Voorts worden in dit voorstel van wet enkele andere technische verbeteringen of verduidelijkingen aangebracht. Het deel van dit voorstel van wet dat ziet op de koopwoningmarkt heeft derhalve in de eerste plaats het karakter van een «veegwet». Het is begunstigend voor belastingplichtigen of expliciteert de gedurende de parlementaire behandeling van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning neergelegde bedoeling van de wetgever en treedt om die redenen met terugwerkende kracht tot 1 januari 2013 in werking.

Naast het herstel van onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies als gevolg van de inwerkingtreding van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning per 1 januari 2013 wordt in dit voorstel tevens invulling gegeven aan de in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel Wijzigingswet financiële markten 2014 aangekondigde fiscale maatregelen.28

Ten slotte is in het onderhavige voorstel van wet een in het regeerakkoord aangekondigde maatregel op de koopmarkt opgenomen. In dit voorstel van wet wordt voorgesteld om vanaf 1 januari 2014 het fiscale voordeel van aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning geleidelijk terug te brengen voor zover deze kosten worden afgetrokken tegen het tarief in de vierde schijf. Het einddoel van de maatregel is aftrek tegen maximaal het tarief in de derde schijf. Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat deze maatregel, net als bijvoorbeeld de introductie van de aflossingseis en de bijleenregeling, geldt voor woningen die vallen onder het bereik van de eigenwoningregeling en bijvoorbeeld niet voor ondernemingswoningen waarvoor een onttrekking wegens privégebruik van toepassing is. Belastingplichtigen die door deze maatregel worden geraakt, kunnen als gevolg van deze maatregel aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning de facto niet meer tegen het tabeltarief in aftrek brengen maar tegen een lager tarief. Hierdoor wordt het aanhouden van een eigenwoningschuld voor de getroffen groep relatief onaantrekkelijker en levert deze maatregel zodoende een bijdrage aan het – ook met de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning – nagestreefde doel om de schulden van burgers te verlagen en de financierbaarheid van de Nederlandse hypotheekportefeuille te verbeteren. De regering beschouwt deze maatregel (hierna: tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning) – zoals opgemerkt in het regeerakkoord – als het sluitstuk van de hervorming van de eigenwoningregeling in het algemeen en de hypotheekrenteaftrek in het bijzonder. In die zin brengt het kabinet dan ook de tijdens de behandeling van de begrotingsstaten van Wonen en Rijksdienst voor het jaar 2013 met steun van de Tweede Kamerfracties van de VVD, de PvdA, de PVV, het CDA, de SGP en de PvdD aangenomen motie Knops ten uitvoer.29 De regering beoogt op deze manier eigenwoningbezitters (doorstromers) en toekomstige toetreders tot de koopwoningmarkt (starters) een langjarig perspectief te bieden. Het beoogde doel daarvan is om duidelijkheid op de koopwoningmarkt te creëren. Die duidelijkheid draagt eraan bij dat de rust op de koopwoningmarkt kan terugkeren. Rust is essentieel voor het herstel van vertrouwen op de koopwoningmarkt, al spelen daarbij ook andere factoren een rol, zoals de stand van de economie, het consumentenvertrouwen en de toestand op de financiële markten. Van onder andere makelaarsorganisaties en financiële instellingen zijn de laatste tijd signalen te horen waaruit de regering meent te mogen opmaken dat de nagestreefde duidelijkheid voorzichtig begint te wortelen. De regering voelt zich daardoor gesterkt in het gevoel dat de ingeslagen koers de juist is.

3.3. Herstel onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies

Het eerstgenoemde beleidsbesluit (het besluit van 26 februari 2013) bevat een interpretatie van de sinds 1 januari 2013 geldende wetgeving. De wet hoeft naar aanleiding van dit besluit derhalve niet te worden aangepast.38 Het beleidsbesluit blijft daarom als zelfstandig element naast de wet bestaan.

De andere zeven hiervoor genoemde beleidsbesluiten zijn zogenoemde goedkeurende beleidsbesluiten vooruitlopend op wetgeving. De in deze zeven beleidsbesluiten neergelegde standpunten wijken af van de nu geldende wettekst. Echter, omdat de in deze beleidsbesluiten neergelegde standpunten begunstigend zijn voor belastingplichtigen kunnen die standpunten vooruitlopend op wetgeving met terugwerkende kracht tot 1 januari 2013 worden toegepast. In dit wetsvoorstel worden de in deze zeven beleidsbesluiten opgenomen standpunten alsnog wettelijk verankerd. De in de besluiten van 27 februari 2013 en 19 april 2013 en in onderdeel f van het besluit van 27 juni 2013 opgenomen standpunten zijn aangekondigd in de brief van de Minister voor Wonen en Rijksdienst van 4 maart 2013.39 Voorts zijn de in de besluiten van 25 maart 2013 en 28 mei 2013 opgenomen standpunten een uitvloeisel van aan de Tweede40 respectievelijk Eerste Kamer41 der Staten-Generaal gedane toezeggingen van de Minister voor Wonen en Rijksdienst. Ten slotte vloeien de in het besluit van 27 juni 2013 opgenomen standpunten (met uitzondering van het in onderdeel f opgenomen standpunt) indirect voort uit de brief van de Minister voor Wonen en Rijksdienst van 11 maart 2013.42 Deze brief van 11 maart jl. is op zijn beurt weer een reactie op een vraag van het lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal de heer Koolmees (D66) tijdens het vragenuur van 29 januari 2013. Het besluit van 3 september 2013 is een reactie op Kamervragen van het lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal de heer Paulus Jansen (SP).43 Enkel het in het besluit van 10 juli 2013 opgenomen standpunt is nog niet eerder met de Staten-Generaal gedeeld.

Omzetting besluit van 27 februari 2013

Door de omzetting van dit besluit wordt wettelijk vastgelegd dat de schuld van een belastingplichtige aan een aannemer of projectontwikkelaar, in de periode tussen het tekenen van de koop- of aannemingsovereenkomst en het leveren van de onroerende zaak of aflossen van die schuld, wordt aangemerkt als eigenwoningschuld. De voorwaarden voor «reguliere» eigenwoningschulden gelden in die periode niet, omdat de schuld aan de aannemer of projectontwikkelaar eerder een vorm van kortdurend uitstel van betaling is totdat de daadwerkelijke financiering voor de woning wordt overeengekomen en de schuld aan de aannemer of projectontwikkelaar wordt afgelost. Door deze aanpassing staat onomstotelijk vast dat de rente over deze schuld in de betreffende periode aftrekbaar is, omdat de schuld wordt aangemerkt als eigenwoningschuld. Tevens wordt net als in het besluit in de wet opgenomen dat de looptijd van de schuld aan de aannemer of projectontwikkelaar niet meetelt voor de maximale looptijd van 360 maanden.

Omzetting besluit van 25 maart 2013

Door de omzetting van dit besluit wordt wettelijk vastgelegd dat een door SVn verstrekte starterslening wordt aangemerkt als een bestaande eigenwoningschuld in de zin van hoofdstuk 10bis van de Wet IB 2001, mits deze starterslening voor 1 januari 2017 is aangegaan. Voor deze starterslening geldt derhalve geen aflossingseis en informatieplicht als voorwaarde voor renteaftrek. SVn heeft zich in ruil voor die tijdelijke uitzondering bereid verklaard om vanaf 1 januari 2017 enkel nog startersleningen te verstrekken die op het moment van aangaan van de starterslening direct voldoen aan de aflossingseis. Op deze manier ondervinden starters, naast de gedaalde huizenprijzen en de lage hypotheekrente, gedurende deze kabinetsperiode een steuntje in de rug om in deze moeilijke periode toch de door hen gewenste woning te kunnen kopen.

Omzetting besluit van 19 april 2013

Door de omzetting van dit besluit wordt buiten twijfel gesteld dat als een bestaande eigenwoningschuld geheel of gedeeltelijk wordt afgelost en in hetzelfde of daaropvolgende kalenderjaar weer een schuld wordt aangegaan, die nieuwe schuld eveneens als bestaande eigenwoningschuld wordt aangemerkt voor zover die schuld niet hoger is dan de eerdere aflossing.

Omzetting besluit van 28 mei 2013

Door de omzetting van dit besluit wordt een wettelijke basis gecreëerd voor de overgangsperiode tot 1 april 2013 voor belastingplichtigen met een bestaande eigenwoningschuld waardoor zij die periode – tot maximaal het niveau van de bestaande eigenwoningschuld – nog onder het overgangsrecht (hoofdstuk 10bis van de Wet IB 2001) een KEW kunnen aangaan, verhogen of de looptijd ervan kunnen verlengen. Tevens wordt door de omzetting van dit besluit de uitwerking van de op 9 april jl. aangenomen motie Knops44 wettelijk verankerd, waardoor belastingplichtigen met een bestaande eigenwoningschuld die – kort gezegd – door middel van een schriftelijk bewijs kunnen aantonen dat zij zich voor 1 april 2013 hebben gemeld bij een bank, verzekeraar of tussenpersoon nog tot 31 december 2013 de tijd krijgen om een nieuwe KEW af te sluiten dan wel een bestaande KEW op te hogen of de looptijd ervan te verlengen.

Omzetting besluit van 27 juni 2013

Door de omzetting van dit besluit worden een aantal onbedoelde gevolgen in het – enkel nog in het overgangsrecht bestaande – KEW-regime rechtgezet. Bij de totstandkoming van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning is het altijd al de bedoeling geweest dat indien een schuld wordt aangemerkt als een bestaande eigenwoningschuld een aan die schuld gekoppelde KEW in beginsel ook onder het overgangsrecht valt. Die bedoeling is niet op alle punten consequent doorgevoerd. Door de omzetting van dit besluit gebeurt dit alsnog en wordt onder andere, net als voor de eigenwoningschuld, voor het KEW-regime een oversluitdefinitie opgenomen. Hierdoor kan een KEW, net als de bestaande eigenwoningschuld, onder voorwaarden herleven. Voor de overige wijzigingen als gevolg van de omzetting van dit besluit wordt kortheidshalve verwezen naar het artikelsgewijze deel van deze memorie.

Omzetting besluit van 10 juli 2013

Door de omzetting van dit besluit wordt geregeld dat een op 31 december 2012 bestaande schuld in verband met een tot het ondernemings- (of resultaats)vermogen behorende woning onder voorwaarden nog onder het overgangsrecht kan komen te vallen, indien die woning nadien een eigen woning wordt. Zonder deze tegemoetkoming zou een belastingplichtige zijn recht op renteaftrek kwijtraken door het enkele feit dat de woning overgaat van de winst- (of resultaat)sfeer naar de eigenwoningregeling als hij de schuld niet in lijn brengt met de aflossingseis. Het voorgaande wordt onwenselijk geacht.

Omzetting besluit van 3 september 2013

Door de omzetting van dit besluit wordt een tegemoetkoming in de wet opgenomen voor belastingplichtigen die onder het oude recht (van 2001 tot en met 2012) en/of het overgangsrecht (vanaf 2013 tot uiterlijk 1 januari 2044) een deel van de dertigjaarstermijn hebben verbruikt maar die geen aanspraak (meer) kunnen maken op het overgangsrecht. In de wet wordt neergelegd dat deze groep belastingplichtigen de (nieuwe) lening die na 31 december 2012 met betrekking tot een eigen woning wordt aangegaan, anders dan uit de nu geldende wettekst blijkt, niet in het restant van die dertigjaarstermijn ten minste volgens een annuïtair schema volledig dient af te lossen, om het recht op renteaftrek te verkrijgen. Deze groep mag ook een annuïtaire lening met een looptijd van 30 jaar afsluiten, waarbij voor het restant van de al deels verbruikte dertigjaarstermijn toch een recht op renteaftrek geldt. Het voorgaande betekent wel dat deze groep belastingplichtigen over een deel van de looptijd van de dertigjarige annuïtaire lening geen recht op renteaftrek heeft.45

3.4 Aanpassingen in verband met de Wijzigingswet financiële markten 2014

Naast de omzetting van de bovengenoemde besluiten en het herstellen van onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies, worden in het onderhavige wetsvoorstel ook wijzigingen voorgesteld die verband houden met het wetsvoorstel Wijzigingswet financiële markten 2014.46 Het gaat om de in de memorie van toelichting bij dat wetsvoorstel aangekondigde fiscale maatregelen in verband met de in dat wetsvoorstel voorgenomen maatregel dat bij – kort gezegd – insolventie van een bank, de spaarrekening eigen woning met de daartegenover staande schuld tot hun gemeenschappelijk beloop opeisbaar worden en dat de daadwerkelijke verrekening van het verbonden deposito met de schuld van rechtswege plaatsvindt. Deze verrekening heeft, zonder nadere regels, onwenselijke fiscale gevolgen. In genoemd wetsvoorstel is reeds voorzien in een tweetal tegemoetkomingen. De overige fiscale regelingen worden in het onderhavige voorstel van wet opgenomen. De inwerkingtreding van deze wijzigingen is gekoppeld aan de datum waarop genoemd wetsvoorstel tot wet is verheven en die wet in werking treedt.

3.5 Tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning

De tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning vloeit, zoals eerder opgemerkt, voort uit het regeerakkoord. Met deze maatregel wordt, conform het regeerakkoord, bereikt dat belastingplichtigen die aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning tegen het tarief van de vierde schijf in aftrek brengen, ieder jaar een kleiner fiscaal voordeel zullen ervaren als gevolg van die aftrek. Het fiscale voordeel als gevolg van de aftrek van deze kosten is nu nog gelijk aan het bedrag dat wordt verkregen door alle aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning te vermenigvuldigen met het betreffende tabeltarief. Voor zover kosten in aftrek worden gebracht tegen het tarief van de eerste, tweede of derde schijf blijft dat zo. Voor zover kosten in aftrek worden gebracht tegen het tarief van de vierde schijf verandert dat en wordt het fiscale voordeel gelijk aan het bedrag dat aan aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning in aftrek wordt gebracht, vermenigvuldigd met het in dat jaar geldende aangepaste tarief. Dat aangepaste tarief bedraagt in 2014 51,5% en wordt vervolgens jaarlijks met stappen van 0,5%-punt verlaagd.

Doordat de maatregel is vormgegeven als tariefsmaatregel en niet als grondslagmaatregel, blijven alle thans bestaande aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning voor de bepaling van de grondslag volledig aftrekbaar. De tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning heeft dus geen invloed op de bepaling en de hoogte van het belastbare inkomen uit werk en woning. Daardoor zijn er geen gevolgen voor het recht op inkomensafhankelijke regelingen. De tariefsaanpassing zorgt ervoor dat door een correctie op de verschuldigde belasting die voortvloeit uit de toepassing van het tabeltarief, het fiscale voordeel van de aftrek beperkt wordt voor zover de kosten voor de eigen woning in aftrek zijn gebracht tegen het tarief van de vierde schijf.

Een aantal voorbeelden ter illustratie (in onderstaande voorbeelden wordt geabstraheerd van de eveneens in de onderhavige wetsvoorstel opgenomen terugsluis als gevolg van de invoering van de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning):

Het aangepaste tarief wordt verminderd totdat het gelijk is aan het tarief in de derde schijf. Bij een gelijkblijvende tariefstructuur zou het aangepaste tarief worden teruggebracht naar 42%. In de aangenomen motie Zijlstra/Samsom47 is echter expliciet het percentage van 38 genoemd. Zonder aanvullende maatregelen zou de in dit wetsvoorstel opgenomen en rechtstreeks uit het regeerakkoord voortvloeiende insteek, niet leiden tot een in die motie genoemd aangepast tarief van 38%. Om die reden wordt in dit wetsvoorstel de opbrengst van de op 1 januari 2013 ingevoerde aflossingseis voor zover deze betrekking heeft op de periode vanaf 1 januari 2018, conform hetgeen daarover is opgemerkt in de CPB-doorrekening van het regeerakkoord48, teruggesluisd in de vorm van een stapsgewijze verlaging van het (gecombineerde) tarief in de tweede schijf en het tarief in de derde schijf van 42% naar 38%. De hiervoor ter beschikking staande structurele budgettaire opbrengst van € 5,1 miljard is hiervoor, naar de huidige inzichten, toereikend. Naar de huidige inzichten is voor de verlaging van het (gecombineerde) tarief in de tweede schijf en het tarief in de derde schijf structureel € 4,5 miljard benodigd. Hierdoor worden regeerakkoord en motie Zijlstra/Samsom in balans gebracht en wordt, wederom bij een gelijkblijvende tariefstructuur, in 28 stappen van 0,5%-punt vanaf 2041 een aangepast tarief bereikt van 38%. Het resterende structurele bedrag van omstreeks € 600 miljoen wordt vanaf 2041 ingezet voor verlenging van de derde schijf.

Tegenover de invoering van de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning staat – conform de motie Zijlstra/Samsom – dat de opbrengst als gevolg van die tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning één-op-één wordt teruggesluisd in de vorm van de verlenging van de derde schijf. Ook deze terugsluis vormt onderdeel van dit voorstel van wet. Van deze terugsluis profiteert met name de door de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning getroffen groep omdat het aandeel belastingplichtigen dat aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning vergeldt tegen het tarief in de vierde schijf als percentage van het totaal aan belastingplichtigen waarvoor het tarief in de vierde schijf het marginale tarief is, in vergelijking met de situatie in de eerste, tweede en derde schijf, hoog is. Deze maatregel geldt voorts voor alle eigenwoningbezitters die aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning vergelden tegen het tarief in de vierde schijf en raakt dus alle zogenoemde «bestaande» en «nieuwe gevallen». Aangezien de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning zeer geleidelijk wordt ingevoerd en de opbrengst daarvan zo veel mogelijk naar de door de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning getroffen groep wordt teruggesluisd, zijn de inkomenseffecten, zeker de eerste jaren, beperkt en kan de maatregel met onmiddellijke werking ingaan. Om die reden acht de regering, anders dan bij de introductie van de aflossingseis, eerbiedigende werking voor zogenoemde «bestaande gevallen» niet noodzakelijk.

De tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning heeft gevolgen voor alle aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning voor zover deze kosten worden afgetrokken tegen het tarief in vierde schijf. Het gaat dus niet enkel om eigenwoningrente die in aftrek wordt gebracht (meestal de hypotheekrenteaftrek genoemd), maar ook om rente van restschulden, kosten van geldleningen zoals advies- en bemiddelingskosten alsmede periodieke betalingen met betrekking tot erfpacht, opstal of beklemming. Op deze manier wordt geen fiscaal gedreven voorkeur gecreëerd voor kosten of periodieke betalingen met betrekking tot erfpacht, opstal of beklemming boven eigenwoningrente. Hierdoor kan worden voorkomen dat als gevolg van de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning constructies worden opgezet om rente als het ware om te vormen tot kosten van geldleningen of periodieke betalingen met betrekking tot erfpacht, opstal of beklemming.49 Volledigheidshalve wordt opgemerkt dat de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning geen gevolgen heeft voor voordelen uit eigen woning, zoals het eigenwoningforfait, de inkomsten uit tijdelijke verhuur en (relevant voor «bestaande gevallen») het belastbare deel van een uitkering uit een KEW. Dat betekent dat deze voordelen na inwerkingtreding van deze wet nog steeds tegen het tarief van de vierde schijf worden belast. Dit heeft onder andere tot gevolg dat belastingplichtigen die gebruik kunnen maken van de aftrek wegens geen of geringe eigenwoningschuld (de zogenoemde «Hillen-aftrek») ook gevolgen kunnen ondervinden van de tariefsaanpassing indien zij nog een (beperkte) eigenwoningschuld hebben. Overigens is dat, als vanzelfsprekend, niet het geval voor zover de aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning niet tegen het tarief in de vierde schijf in aftrek worden gebracht of in het geval er in het geheel geen aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning in aftrek worden gebracht, omdat de gehele schuld is afgelost. Het voorgaande betekent dat veruit de meeste belastingplichtigen die gebruik maken van de Hillen-aftrek niet geraakt zullen worden door de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning. Ter illustratie wordt erop gewezen dat 80% van deze groep geen eigenwoningschuld meer heeft en dat hoogstens een kleine minderheid van de resterende 20% de aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning aftrekt tegen het tarief in de vierde schijf. Voor zover belastingplichtigen uit deze groep wel worden geraakt door de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning, ervaren zij een prikkel om de resterende, geringe, eigenwoningschuld in het geheel af te lossen. Dat past binnen het bredere doel om schulden van burgers te verlagen.

4. Budgettaire aspecten

In tabel 2 zijn de budgettaire gevolgen van dit wetsvoorstel ten aanzien van de huursector weergegeven:

Tabel 2 Opbrengst verhuurderheffing 2014–2017 (in mln €):

	2014	2015	2016	2017
Verhuurderheffing	1.165	1.355	1.520	1.700

Met de maatregelen zoals overeengekomen in het woonakkoord is een voldoende financiële basis geboden voor de in het regeerakkoord voorgenomen heffing voor verhuurders vanaf 2014. Zoals hiervoor genoemd zal wel in verband met de beperking van de maximale huurstijging voor hogere inkomens, en de daarmee gepaard gaande beperktere stijging van de verdiencapaciteit van verhuurders, de verhuurderheffing ten opzichte van het regeerakkoord een minder snelle oploop kennen. De heffing zal oplopen tot € 1,7 miljard in 2017. Op termijn levert de verhuurderheffing dezelfde bijdrage aan het op orde brengen van de overheidsfinanciën als voorzien in het regeerakkoord.50

In tabel 3 zijn voorts de budgettaire gevolgen van dit wetsvoorstel voor de koopsector weergegeven:

Tabel 3 Budgettaire gevolgen maatregelen koopwoningmarkt onderhavige wetsvoorstel (in mln €):

	2013	2014	2015	Struc.
Herstel onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies n.a.v de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning	– 1	– 1	– 1	– 1
Tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning	–	45	89	770
Terugsluis in vorm van verlenging derde schijf	–	– 45	– 89	– 770
Terugsluis opbrengst introductie aflossingseis in vorm van verlaging tarief tweede en derde schijf	0	0	0	– 4.500
Terugsluis opbrengst introductie aflossingseis in vorm van verlenging derde schijf	0	0	0	– 600
Totaal	– 1	– 1	– 1	– 5.101

Tabel 4 Overzicht budgettaire gevolgen maatregelen koopwoningmarkt (in mln €):

	2013	2014	2015	Struc.
Onderhavige wetsvoorstel	– 1	– 1	– 1	– 5.101
Wet herziening fiscale behandeling eigen woning	2	7	22	5.200
Totaal	1	6	21	99

5. EU-aspecten

De regering ziet de heffingsvermindering (het voorgestelde artikel 1.14) als een maatregel die als staatssteun voor verhuurders kan worden gezien, maar die niet aanmeldingsplichtig is. De maatregel wordt vormgegeven als compensatie voor de kosten die worden gemaakt voor specifiek aangegeven activiteiten. Het uitvoeren van deze activiteiten wordt als een dienst van algemeen economisch belang (DAEB) opgedragen aan alle verhuurders conform de randvoorwaarden van het besluit van de Europese Commissie van 20 december 2011 betreffende de toepassing van artikel 106, tweede lid, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie op staatssteun in de vorm van compensatie voor de openbare dienst, verleend aan bepaalde met het beheer van diensten van algemeen economisch belang belaste ondernemingen (hierna: Vrijstellingsbesluit DAEB).

Daartoe is in het wetsvoorstel een definitie van de DAEB en voorts een artikel over deze DAEB opgenomen. De belastingplichtige komt uitsluitend compensatie toe voor de activiteiten, genoemd in het voorgestelde artikel 1.2, tweede lid, onderdeel b, juncto het voorgestelde artikel 1.11, tweede lid. Bij ministeriële regeling worden voorts nadere voorschriften gegeven omtrent de berekening, monitoring en herziening van de compensatie, de regeling om eventuele overcompensatie te vermijden en terug te vorderen, en de te voeren administratie inclusief de parameters voor de toerekening van de kosten en inkomsten die betrekking hebben op de DAEB in relatie tot de indiening van de aanvraag voor de heffingsvermindering. Voorts wordt nog de duur van deze activiteiten vermeld en het Vrijstellingsbesluit DAEB aangehaald.

Nu voormelde activiteiten worden aangemerkt als vallende onder het Vrijstellingsbesluit DAEB, hoeven deze niet bij de Europese Commissie te worden aangemeld voor de beoordeling van staatssteunaspecten.

Voor zover dit wetsvoorstel betrekking heeft op de koopsector, bevat dit wetsvoorstel geen EU-aspecten.

6. Uitvoeringsaspecten

Uitvoeringsaspecten verhuurderheffing

Zoals eerder aangegeven in deze memorie van toelichting bouwt de in het onderhavige wetsvoorstel vervatte verhuurderheffing voor 2014 en volgende jaren voort op de over 2013 geldende Wet verhuurderheffing. Uitgangspunt is dus ook de wijze van uitvoering zoals beschreven in de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel Verhuurderheffing, inclusief de daarin opgenomen uitvoeringskosten.* Kern van dit uitvoeringsproces is een zo eenvoudig mogelijk vormgegeven heffing die kwalificeert als een rijksbelasting en derhalve wordt geheven door de Rijksbelastingdienst.

De verhuurderheffing wordt vormgegeven als een heffing die moet worden voldaan op aangifte. Binnen de Belastingdienst wordt gewerkt aan een digitale omgeving voor burgers en bedrijven. De verhuurderheffing wordt meegenomen in deze ontwikkelingen. Bij de uitvoering daarvan zal gebruik worden gemaakt van de daarmee beschikbaar komende functionaliteiten. De Belastingdienst verleent daarmee een dienst, die het doen van aangifte verhuurderheffing kan vergemakkelijken maar de verhuurder in de gereguleerde sector overigens niet ontslaat van zijn verantwoordelijkheid voor de juistheid en de volledigheid van de door hem in te dienen aangifte en van de voldoening van het verschuldigde bedrag. Ten behoeve van de grotere verhuurders zal een business-to-business aangifte mogelijk worden gemaakt, waarmee deze belastingplichtigen direct vanuit hun eigen systemen aangifte kunnen doen. Daarnaast geldt dat het doen van aangifte uitsluitend langs elektronische weg kan geschieden. Op deze wijze worden de kosten voor de uitvoering zo beperkt mogelijk gehouden.

Nieuw element in de verhuurderheffing 2014 is de voorgestelde mogelijkheid van een heffingsvermindering voor specifieke investeringen. In verband met de toepassing van deze heffingsvermindering dienen de processen die de Belastingdienst in het leven heeft geroepen voor de verhuurderheffing 2013 te worden aangepast. Hiermee zijn eenmalige automatiseringskosten gemoeid. Daarnaast is structureel extra capaciteit nodig om de heffingsvermindering toe te passen als onderdeel van het uitvoeringsproces van de verhuurderheffing.

De werkzaamheden rond het verlenen van de heffingsvermindering zullen namens de Minister voor Wonen en Rijksdienst worden uitgevoerd door Agentschap NL. Een verhuurder die voornemens is een investering te plegen waarmee hij voor heffingsvermindering in aanmerking wil komen, dient hiertoe een aanvraag in. Als de aanvraag gehonoreerd wordt, wordt het betreffende deel van het budget voor deze verhuurder gereserveerd. De verhuurder wordt door middel van een voorlopige toekenning van deze reservering in kennis gesteld. Na afronding van de investeringsactiviteiten wordt bij Agentschap NL een definitieve toekenning gevraagd; met deze definitieve toekenning kan de verhuurder bij de aangifte voor de verhuurderheffing aangeven dat hij in aanmerking komt voor heffingsvermindering tot het op de definitieve toekenning vermelde bedrag; deze vermindering kan hij met het bedrag van de heffing verrekenen.

Voor de categorieën nieuwbouw, grootschalige verbouw en kantoorombouw wordt als voorwaarde gesteld dat de werkzaamheden afgerond moeten zijn binnen 5 jaar na de melding van het voornemen tot investeren; voor sloop, samenvoeging en kleinschalige verbouw ligt deze termijn op 3 jaar.

Uitvoeringsaspecten maatregelen koopwoningmarkt

De uitvoeringskosten van de Belastingdienst en Agentschap NL voor de verschillende elementen van het voorliggende wetsvoorstel zijn in tabel 5 weergegeven:

Tabel 5 Overzicht uitvoeringskosten (in mln €):

	2014	2015	2016	2017	2018
Aanpassing ict i.v.m. tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning	0,1	0,0	0,0	0,0	0,0
Kosten verhuurderh. 2013	5,8	5,0	4,3	4,0	4.0
Gevolgen invoering heffingsvermindering verhuurderheffing
Aanpassing ict	0,6	0,0	0,0	0,0	0,0
Extra kosten vanwege heffingsvermindering	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2
Totale kosten Belastingdienst	6,7	5,2	4,5	4,2	4,2
Kosten Agentschap NL	2,0	2,0	2,0	2,0	1,0
Uitvoeringskosten totaal	8,7	7,2	6,5	6,2	5,2

7. Gevolgen voor bedrijfsleven en burger

Verhuurderheffing

Maatregelen koopwoningmarkt

II. Artikelsgewijze toelichting

Hoofdstuk 1 Verhuurderheffing over 2014 en volgende jaren

Artikel 1.1

In het voorgestelde artikel 1.1 is de reikwijdte van de voorgestelde verhuurderheffing bepaald. De verhuurderheffing wordt geheven van de in artikel 1.4 bedoelde belastingplichtigen.

Artikel 1.2

Eerste lid

In het voorgestelde artikel 1.2, eerste lid, zijn enige algemene begripsbepalingen opgenomen die gelden voor de toepassing van de verhuurderheffing. Voor zover nodig worden deze hierna worden toegelicht. De verhuurderheffing is een rijksbelasting die van rijkswege door de rijksbelastingdienst wordt geheven. Voor de heffing en inning daarvan gelden daarom tevens de toepasselijke artikelen van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (AWR), de Invorderingswet 1990, de Kostenwet invordering rijksbelastingen, alsmede de op die artikelen berustende bepalingen.

Compensatie en diensten van algemeen economisch belang (onderdelen a en b)

Voor de uitvoering van de DAEB kan de verhuurder staatssteun ontvangen. Tot de compensatie wordt op grond van het Vrijstellingsbesluit DAEB gerekend: de heffingsvermindering, bedoeld in het voorgestelde artikel 1.10. De voorgestelde begripsomschrijving sluit hier op aan. Voor een uitgebreide toelichting wordt verwezen naar het algemeen deel van deze memorie van toelichting onder hoofdstuk 5. EU-aspecten en de artikelsgewijze toelichting bij artikel 1.14.

Huurwoning (onderdeel d)

WOZ-waarde (onderdeel f)

Artikel 22 van de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ) bepaalt dat de gemeente waarin een onroerende zaak is gelegen de waarde daarvan vaststelt bij een voor bezwaar vatbare beschikking. De vastgestelde waarde geldt voor een kalenderjaar. De waarde van een onroerende zaak wordt bepaald naar de waarde die de zaak op de waardepeildatum heeft naar de staat waarin de zaak op die datum verkeert. De waardepeildatum ligt één jaar voor het begin van het kalenderjaar waarvoor de waarde wordt vastgesteld (artikel 18, eerste en tweede lid, van de Wet WOZ). De beschikking wordt genomen binnen acht weken na het begin van het kalenderjaar waarvoor zij geldt (artikel 24, eerste lid, van de Wet WOZ). De op 1 januari 2014 verschuldigde verhuurderheffing wordt dus bijvoorbeeld berekend over de voor het jaar 2014 vastgestelde waarde van die huurwoningen bepaald naar de peildatum 1 januari 2013.

Tweede lid

In het voorgestelde tweede lid zijn enkele begripsbepalingen opgenomen die betrekking hebben op de heffingsvermindering die bij het doen van bepaalde investeringen van toepassing is. Voor de duidelijkheid zijn deze in chronologische procesvolgorde geplaatst.

Voorgenomen investering (onderdeel b)

Voorlopige investeringsverklaring (onderdeel c)

De Minister voor Wonen en Rijksdienst geeft een voorlopige investeringsverklaring af aan de hand van een bij hem aangemelde voorgenomen investering die aan de voorwaarden voor het afgeven van een zodanige verklaring voldoet. De verklaring behelst een beschrijving van de voorgenomen investering en het voorlopige bedrag aan heffingsvermindering dat wordt toegekend zodra de investering daadwerkelijk dienovereenkomstig is gerealiseerd.

Gerealiseerde investering (onderdeel d)

Onder gerealiseerde investering wordt verstaan een gerealiseerde activiteit ter uitvoering van een voorgenomen investering. Verwezen wordt naar de toelichting op het tweede lid, onderdeel b, en naar paragraaf 2.5 van het algemeen deel van deze memorie van toelichting.

Definitieve investeringsverklaring (onderdeel e)

De definitieve investeringsverklaring behelst de verklaring van Onze Minister voor Wonen en Rijksdienst dat de investering waarvoor een voorlopige investeringverklaring is afgegeven, is gerealiseerd en het daarmee op grond van het voorgestelde artikel 1.11 corresponderende bedrag aan heffingsvermindering.

Artikel 1.3

Ter zake van één huurwoning kunnen er meerdere genothebbenden zijn. Bijvoorbeeld echtgenoten die samen het genot krachtens eigendom, bezit of beperkt recht hebben van een huurwoning. Voor de verhuurderheffing wordt een dergelijke huurwoning in aanmerking genomen bij degene aan wie de WOZ-beschikking van die huurwoning is bekendgemaakt (zie artikel 24, vierde lid, van de Wet WOZ). Dit is veelal de oudste genothebbende. Deze huurwoning telt dus bij hem of haar mee bij de beantwoording van de vraag of hij of zij belastingplichtig is voor de verhuurderheffing. Artikel 1.3 is tevens van belang voor de toepassing van artikel 1.6.

Artikel 1.4

Het voorgestelde artikel 1.4 regelt de belastingplicht. Belastingplichtig voor de verhuurderheffing is degene die bij aanvang van het desbetreffende kalenderjaar het genot krachtens eigendom, bezit of beperkt recht heeft van meer dan tien huurwoningen in de gereguleerde sector. De toestand bij aanvang van het kalenderjaar is bepalend. Het is mitsdien niet relevant of de belastingplichtige na aanvang van een kalenderjaar niet meer het genot krachtens eigendom, bezit of beperkt recht heeft van één of meerdere huurwoningen en daardoor niet meer de drempel van meer dan tien huurwoningen overschrijdt. Evenmin is relevant of een verhuurder na aanvang van een kalenderjaar het genot krachtens eigendom, bezit of beperkt recht van een huurwoning verkrijgt en daardoor de drempel overschrijdt. Dit laatste kan uiteraard wel tot belastingplicht per de aanvang van het volgende kalenderjaar leiden.

Artikelen 1.5 en 1.6

De verhuurderheffing wordt op grond van het voorgestelde artikel 1.5 geheven over het belastbare bedrag. Dit is op grond van het voorgestelde artikel 1.6 de som van de WOZ-waarden van de huurwoningen waarvan de belastingplichtige, met inachtneming van artikel 1.3, bij aanvang van het kalenderjaar het genot krachtens eigendom, bezit of beperkt recht heeft, verminderd met tien maal de gemiddelde WOZ-waarde van die huurwoningen. Dit kan ook worden uitgedrukt met de volgende formule:

A – {(A: B) x 10}

Bij het bepalen van het belastbare bedrag wordt dus een vermindering verleend gelijk aan tien maal de gemiddelde WOZ-waarde van de huurwoningen van de desbetreffende belastingplichtige.

De verhuurderheffing wordt berekend over de som van de op grond van artikel 22 van de Wet WOZ voor het kalenderjaar vastgestelde WOZ-waarden van de huurwoningen. De Belastingdienst is als afnemer van het WOZ-waardegegeven lijdelijk met betrekking tot het tot stand komen van de WOZ-waarde en de wijze waarop die waarde tot stand komt. De Belastingdienst is eveneens lijdelijk met betrekking tot de vraag of de WOZ-waarde moet worden toegepast voor – in dit geval – de verhuurderheffing53. De vastgestelde WOZ-waarde kan nadien worden herzien, hetzij neerwaarts bij een beslissing op bezwaar, ingevolge een rechterlijke uitspraak, dan wel in de vorm van een ambtshalve vermindering, hetzij opwaarts op grond van artikel 27 van de Wet WOZ. Omdat de WOZ-waarde als grondslag dient voor de verhuurderheffing heeft een herziening van de vastgestelde WOZ-waarde gevolgen voor de heffing. Indien de WOZ-waarde wordt verminderd, kan de verhuurderheffing dienovereenkomstig worden verlaagd, hetzij via een ambtshalve vermindering als bedoeld in artikel 65 van de AWR, hetzij bij uitspraak op een tijdig bezwaar tegen de eigen aangifte verhuurderheffing. Bij vermeerdering van de WOZ-waarde zal worden nageheven.

Artikel 1.7

In het jaar 2014 bedraagt de beoogde opbrengst van de verhuurderheffing € 1,165 miljard. Rekening houdend met de financiering van de investeringsvermindering (€ 70 miljoen per jaar in de periode 2014–2017) bedraagt op grond hiervan de verhuurderheffing ingevolge het voorgestelde artikel 1.7 0,381 procent van het belastbare bedrag, bedoeld in artikel 1.6.

Artikel 1.8

Het voorgestelde artikel 1.8 bepaalt dat de verhuurderheffing op 1 januari van een kalenderjaar verschuldigd wordt. Op 1 januari zijn de WOZ-waarden van de huurwoningen waarover de verhuurderheffing wordt geheven nog niet bekend. Om deze reden en tevens om de belastingplichtige in de gelegenheid te stellen om in de loop van het heffingsjaar gerealiseerde investeringen tijdig aan te melden om in dat jaar een heffingsvermindering te kunnen toepassen, voorziet het voorgestelde artikel 1.9 in een aangifte- en betalingstermijn van negen maanden.

Artikel 1.9

Het eerste lid van het voorgestelde artikel 1.9 bepaalt dat de verhuurderheffing op aangifte voldaan moet worden. Op grond van artikel 19, derde lid, van de AWR zou de verschuldigde heffing binnen één maand na het tijdstip waarop de belastingschuld is ontstaan overeenkomstig de aangifte aan de ontvanger moeten worden betaald. Op grond van artikel 10, tweede lid, van de AWR stelt de inspecteur voor het doen van aangifte een termijn van ten minste een maand. Omdat de verhuurderheffing wordt geheven over de WOZ-waarden van de huurwoningen en de WOZ-beschikking wordt genomen binnen acht weken na het begin van het kalenderjaar waarvoor zij geldt, zijn deze termijnen van een maand voor de verhuurderheffing te kort. Daarom wordt in het voorgestelde artikel 1.9, tweede en derde lid, zowel voor het doen van aangifte als voor de betaling overeenkomstig die aangifte een langere termijn, van (ten minste respectievelijk ten hoogste) negen maanden, dus tot 1 oktober, voorgesteld.

Artikel 1.10

Artikel 1.11

In het voorgestelde artikel 1.11, derde lid, wordt een relatie gelegd tussen de in het eerste lid genoemde bedragen en de daarvoor bestemde ruimte in de rijksbegroting. In totaal is € 280 miljoen beschikbaar voor de investeringsvermindering. Er kunnen situaties ontstaan waarin dat bedrag hetzij dreigt te worden overschreden, hetzij, bijvoorbeeld doordat de bedragen in het eerste lid zo laag zijn gesteld dat investeringen daardoor niet van de grond komen, naar verwachting niet zal worden uitgeput. Afhankelijk van het (vermoedelijke) bedrag aan toe te kennen of toegekende heffingsvermindering kan de Minister voor Wonen en Rijksdienst bij ministeriële regeling de in het artikel 1.11, eerste lid, opgenomen bedragen hoger, lager of op nihil stellen.

Het vierde lid, eerste volzin, geeft de bevoegdheid om het toepassingsbereik van de investeringsfaciliteit op verschillende manieren nader te regelen. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur zal in elk geval de afbakening tussen grootschalige en kleinschalige verbouw van huurwoningen worden geregeld, en kan, bijvoorbeeld door het regelen van kostenplafonds, de omvang van bepaalde categorieën investeringen worden begrensd. Een nadere preciezere gebiedsaanduiding van de betrokken gebieden in Rotterdam-Zuid, waaronder het noemen van postcodegebieden, kan geschieden bij ministeriële regeling (tweede zin).

Artikelen 1.12 en 1.13

In de voorgestelde artikelen 1.12 en 1.13 is bepaald hoe de aanmeldingsprocedure met betrekking tot de voorgenomen investering en de gerealiseerde investering verloopt. Voorts zijn in die artikelen de gronden voor het afgeven van een (voorlopige/definitieve) investeringsverklaring opgenomen, zijn de gevallen geregeld waarin een voorlopige investeringsverklaring vervalt en is geregeld in welke gevallen een (voorlopige/definitieve) investeringsverklaring kan worden ingetrokken.

Artikel 1.12

Het voorgestelde artikel 1.12, derde lid, bevat de gevallen waarin een voorlopige investeringsverklaring wordt afgegeven. Onderdeel a houdt verband met de aard van de voorgenomen investering. Deze dient aan de criteria te voldoen als opgenomen in de artikelen 1.2, tweede lid, onderdeel b, en 1.11, tweede lid, en in de op grond van artikel 1.11, vierde lid, gestelde nadere regels. Ook wordt een voorlopige investeringsverklaring alleen afgegeven indien niet aannemelijk is dat ter verkrijging van die verklaring gegevens of bescheiden zijn verstrekt die zodanig onjuist of onvolledig zijn dat op de aanmelding een andere beslissing zou zijn genomen indien bij de beoordeling daarvan de juiste en volledige gegevens of bescheiden bekend zouden zijn geweest (het voorgestelde onderdeel b).

In het voorgestelde artikel 1.12, vierde en vijfde lid, zijn de gronden opgenomen waarop een voorlopige investeringsverklaring vervalt dan wel kan worden ingetrokken. In het voorgestelde vierde lid is bepaald dat een voorlopige investeringsverklaring vervalt indien de investeringen, bedoeld in artikel 1.2, tweede lid, onderdeel b, onder 1°, 2° en 3°, en de investeringen, bedoeld in de subonderdelen 4°, 5° en 6° van dat onderdeel, niet als investering zijn aangemeld binnen vijf onderscheidenlijk drie jaar nadat de betrokken voorgenomen investering is aangemeld. Dit is om te voorkomen dat de belastingplichtige te lang wacht met het daadwerkelijk realiseren en als investering aanmelden van een voorgenomen investering. De intrekkingsgronden zijn rechtstreeks ontleend aan het derde lid.

In het voorgestelde artikel 1.12, zesde lid, is, om elke twijfel daarover weg te nemen, bepaald dat de voorlopige investeringsverklaring een besluit is in de zin van artikel 1:3 van de Algemene wet bestuursrecht en dus langs die weg voor bezwaar en beroep vatbaar is. Die wet is ook overigens op de procedure van toepassing, wat onder meer betekent dat de termijn waarop de Minister voor Wonen en Rijksdienst over het afgeven van een voorlopige investeringsverklaring beslist zes weken bedraagt, dat de indiener van de voorgenomen investering de gelegenheid krijgt om ontbrekende gegevens aan te vullen en dat in geval van een dergelijke aanvulling de genoemde beslistermijn wordt geschorst tot het tijdstip dat die aanvulling is ontvangen.

Artikel 1.13

In het voorgestelde artikel 1.13, derde lid, is bepaald dat het in een definitieve investeringsverklaring opgenomen bedrag aan heffingsvermindering niet hoger mag zijn dan het bedrag dat ten aanzien van de betrokken voorgenomen investering is opgenomen in de voorlopige investeringsverklaring. De basis voor het uiteindelijk toekennen van een heffingsvermindering is immers gelegen in de aanmelding van een voorgenomen investering en dedientengevolge afgegeven voorlopige investeringsverklaring.

Artikel 1.14

De verplichting tot een administratieve scheiding zal, in afwijking van artikel 25d, eerste lid, onderdeel b, van de Mededingingswet voor alle belastingplichtigen gelden (het voorgestelde vierde lid). Zo wordt voldaan aan artikel 5, negende lid, van het Vrijstellingsbesluit DAEB.

Artikel 1.15

In het voorgestelde artikel 1.15 is het toezicht op de naleving van het bepaalde inzake de verhuurderheffing geregeld. Dit artikel is gebaseerd op het vergelijkbare artikel 3.52a van de Wet op de inkomstenbelasting 2001. Dit houdt in dat de rijksbelastingdienst belast is met het toezicht op de naleving van de belastingwet. Voor het proces rond de investeringsverklaring zijn de ambtenaren die de Minister voor Wonen en Rijksdienst daarvoor aanwijst belast met het toezicht op de naleving.

Hoofdstuk 2

Artikelen 2.1, 2.2 en 2.3

Hoofdstuk 3 Wijzigingen in de Wet inkomstenbelasting 2001

Artikel 3.1

In dit artikel zijn wijzigingen van de Wet IB 2001 opgenomen in verband met het herstel van onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning. Voorgesteld wordt deze wijzigingen terug te laten werken tot en met 1 januari 2013.

Artikel 3.1, onderdeel A (artikel 3.119a van de Wet inkomstenbelasting 2001)

De in dit onderdeel opgenomen wijziging van artikel 3.119a van de Wet IB 2001 bevat een aantal technische aanpassingen en twee inhoudelijke wijzigingen.

In artikel 3.119a, tweede lid, onderdeel b, van de Wet IB 2001 wordt een grammaticale verbetering gedaan.

In het derde lid van genoemd artikel 3.119a wordt een verkeerde verwijzing hersteld en wordt een tweetal redactionele aanpassingen gedaan. Bij de verwijzing naar de onderdelen a en b ontbreekt per abuis de aanduiding dat het om die onderdelen van het tweede lid gaat. Die aanduiding wordt door de wijziging in de aanhef van artikel 3.119a, derde lid, van de Wet IB 2001 alsnog opgenomen. Verder wordt in de aanhef van artikel 3.119a, derde lid, van de Wet IB 2001 een redactionele aanpassing voorgesteld. Hierdoor wordt aangesloten bij de overige tekst van genoemd artikel 3.119a en is de tekst meer in overeenstemming met de tekst van de onderhavige bepaling zoals deze luidde vóór 2013. Er is dan ook geen inhoudelijke wijziging beoogd. Verder wordt eveneens met het oog op de consistentie «voorafgaande» telkens gewijzigd in «voorafgaand», zoals elders in de onderhavige afdeling 3.6 gebruikelijk is. Ten slotte worden in overeenstemming met de Aanwijzingen voor de regelgeving in het derde lid de aanduidingen «1°.» en «2°.» vervangen door de aanduidingen «a» en «b».

De duur van de termijn van 30 jaar eindigde ingevolge het toenmalige artikel 3.120, tweede lid, tweede volzin, van de Wet IB 2001 pas op het tijdstip waarop de gehele schuld werd afgelost. Met gedeeltelijke aflossingen werd derhalve onder het oude recht geen rekening gehouden. Bij het toerekenen van een aflossingsbedrag aan de schulden werd de keuze van de belastingplichtige gevolgd.

Een eerder verstreken periode onder oud recht of overgangsrecht komt in mindering op de maximale aftrekperiode op een latere schuld die valt onder het nieuwe recht. Dit kan zowel een verstreken periode betreffen op een eerdere schuld die al voorafgaand aan het moment van aangaan van de nieuwe schuld volledig was afgelost (zoals in voorbeeld 3) als om de looptijd van eerdere delen van schulden. Dit betreft het geval waarin een deel van de overgangsrecht- of oudrechtschuld voorafgaand aan het aangaan van de nieuwe schuld is afgelost.

De reeds verstreken looptijd van de schulden wordt per schuld naar beneden afgerond op het aantal verstreken hele kalendermaanden.

Bij het bepalen van de verstreken looptijd van een schuld, is het voorgestelde artikel 3.119c, vijfde lid (nieuw), van de Wet IB 2001 van overeenkomstige toepassing. Indien de eigenwoningschuld bestaat uit schulden met verschillende looptijden, geldt daardoor dat de schuld met de kortste resterende maximale looptijd als eerste in aanmerking wordt genomen.

Artikel 3.1, onderdeel B (artikel 3.119aa van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Artikel 3.1, onderdeel C (artikel 3.119c van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Dit onderdeel bevat een vijftal wijzigingen van artikel 3.119c van de Wet IB 2001.

De technische aanpassing van artikel 3.119c, eerste lid, van de Wet IB 2001 ziet op de definiëring van «n» in de in dat lid opgenomen formule. Per abuis is in de huidige wettekst opgenomen dat onder de looptijd («n») wordt verstaan: de totale looptijd van de schuld in maanden, gerekend vanaf het moment van aangaan van de schuld tot de maand waarin de schuld geheel moet zijn afgelost, doch ten hoogste 360 maanden. Hierdoor zou voor een belastingplichtige die contractueel de verplichting is aangegaan om een schuld in een kortere tijd dan de maximaal toegestane 360 maanden af te lossen een strengere aflossingseis gaan gelden, aangezien de termijn van 360 maanden dan vervangen zou worden door die kortere periode. Dat is niet de bedoeling geweest. Ook voor deze belastingplichtige zou de aflossingseis moeten zijn gebaseerd op de maximaal toegestane looptijd van 360 maanden. Met de voorgestelde wijziging wordt deze bedoeling beter tot uitdrukking gebracht. Indien niet eerder gebruik is gemaakt van de aftrek van kosten met betrekking tot een eigen woning geldt immers altijd een maximale looptijd van 360 maanden.

Schematisch ziet dit er voor beide situaties als volgt uit:

Het voorgestelde artikel 3.119c, vijfde lid, van de Wet IB 2001 ziet op de toepassing van de aflossingseis in het geval de (totale) nieuwe eigenwoningschuld lager is dan de vorige eigenwoningschuld (bijvoorbeeld door verhuizen naar een goedkopere woning). Indien een of meerdere schulden die behoorden tot de eigenwoningschuld laatstelijk hebben bestaan waarvan de resterende maximale looptijd verschilt, komt de vraag op welke (looptijden) van de voorgaande schulden worden voortgezet. In de memorie van toelichting van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning is reeds opgenomen dat in dat geval eerst de langstlopende termijn vol wordt gemaakt. Om dit te verduidelijken is in genoemd nieuwe vijfde lid opgenomen dat voor de toepassing van artikel 3.119c, derde lid, van de Wet IB 2001 steeds van die meedere schulden eerst de looptijd van de schuld met de kortste resterende maximale looptijd in aanmerking wordt genomen. Het voorgestelde artikel 3.119c, vijfde lid, van de Wet IB 2001 is uitsluitend van toepassing indien schulden eerder tot de eigenwoningschuld behoorden en daarvoor op enig moment een maximale looptijd gold. Dit geldt voor schulden die tot de eigenwoningschuld behoorden sinds 2001, omdat vóór 2001 nog geen sprake was van een maximale looptijd voor tot de eigenwoningschuld behorende schulden.

In verband met de invoeging van een nieuw vierde en vijfde lid in artikel 3.119c van de Wet IB 2001 worden het huidige vierde, vijfde, zesde en zevende lid van dat artikel vernummerd tot zesde, zevende, achtste en negende lid.

Ten aanzien van artikel 3.119c, achtste lid, van de Wet IB 2001 wordt een verduidelijking voorgesteld. Dat lid bevat thans de bepaling dat de aflossingseis rust op de belastingplichtige voor zijn eigenwoningschuld. Die bepaling wordt vervangen door de meer specifieke, duidelijkere bepaling dat voor zover een tot de eigenwoningschuld behorende schuld van een van de partners krachtens boedelmenging door voltrekking van een huwelijk, krachtens wijziging van huwelijkse voorwaarden, of krachtens erfrecht overgaat op de andere partner, ook het aflossingsschema overgaat op die andere partner. Een eenmaal gestart aflossingsschema loopt daardoor altijd door bij de belastingplichtige aan wie de desbetreffende schuld toebehoort. Door het in artikel 3.119aa, vierde lid, van de Wet IB 2001 bepaalde ten aanzien van de begrippen vervreemding en verwerving, gaat in de aldaar beschreven gevallen een schuld met alle fiscale aspecten die daarbij horen fiscaal geruisloos over op een ander. Bij de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning is geregeld dat dit ook geldt in geval van overlijden van een van de partners. Daardoor is in geval van overlijden de bijleenregeling niet van toepassing ten aanzien van het door de partner verkregen deel en gaan alle met de schuld samenhangende aspecten fiscaal geruisloos over op de langstlevende echtgenoot. Deze laatste behoudt dus (indien van toepassing) het recht op het overgangsrecht voor die schuld. Ook gaat daardoor voor de langstlevende echtgenoot geen nieuw aflossingsschema gelden. Om dat laatste te verduidelijken wordt dit opgenomen in genoemd achtste lid.

Artikel 3.1, onderdeel D (artikel 3.119d van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Artikel 3.1, onderdeel E (artikel 3.119e van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Artikel 3.1, onderdeel F (artikel 3.119f van de Wet inkomstenbelasting 2001)

In artikel 3.119f, derde lid, van de Wet IB 2001 worden enkele foutieve verwijzingen gecorrigeerd. Bij de vormgeving van die verwijzingen is onvoldoende rekening gehouden met de verschuivingen in de tot tot 1 januari 2013 geldende tekst van artikel 3.119a van de Wet IB 2001 en het per die datum verplaatsen van bepalingen naar het per die datum ingevoerde artikel 3.119aa van de Wet IB 2001. Met de onderhavige wijziging worden deze verwijzingen op dat punt hersteld. Er is geen inhoudelijke wijziging beoogd.

Artikel 3.1, onderdeel G (artikel 3.119g van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Door de voorgestelde toevoeging van een volzin aan artikel 3.119g, tweede lid, van de Wet IB 2001 gaat de verruimde mededelingstermijn van het eerste lid van genoemd artikel ter zake van het aangaan van een schuld ook gelden voor wijzigingen die zich in het kalenderjaar van aangaan voordoen. Zonder deze aanpassing zouden de basiskenmerken van de schuld uiterlijk bij het indienen van de aangifte over het kalenderjaar waarin die overeenkomst tot stand is gekomen (en uiterlijk op 31 december van het kalenderjaar volgend op het kalenderjaar waarin die overeenkomst tot stand is gekomen) kunnen worden doorgegeven, maar zou een rentewijziging in datzelfde kalenderjaar al binnen een maand na afloop van dat kalenderjaar medegedeeld moeten worden. De langere termijn die bedoeld is voor alle te verstrekken gegevens over het kalenderjaar waarin de schuld wordt aangegaan zou zonder de voorgestelde aanpassing van het tweede lid niet gelden voor gegevens in verband met een wijziging in dat eerste kalenderjaar, en zou in dat geval dus de facto betekenisloos zijn. De gegevens met betrekking tot in het tweede kalenderjaar ingegane wijzigingen moeten wel uiterlijk een maand na afloop van dat kalenderjaar worden medegedeeld. Dat is het uiterste tijdstip waarop de informatie nog voor de vooringevulde aangifte gebruikt kan worden.

Artikel 3.1, onderdeel H (artikel 3.120 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

In artikel 3.120, vijfde lid, van de Wet IB 2001 wordt een technische wijziging aangebracht. Per abuis wordt in de huidige tekst van die bepaling met betrekking tot de afsluitprovisie uitsluitend gesproken over de «bij wijze van vooruitbetaling voldane rente», terwijl daar vanzelfsprekend ook gedoeld wordt op de «bij wijze van vooruitbetaling voldane kosten van geldleningen». Deze zinsnede is daarom aan het vijfde lid van artikel 3.120 van de Wet IB 2001 toegevoegd.

Artikel 3.1, onderdeel I (artikel 10bis.1 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

De in dit onderdeel opgenomen wijziging van artikel 10bis.1 van de Wet IB 2001 bevat een aantal uitbreidingen van het overgangsrecht voor de bestaande eigenwoningschuld en enkele niet inhoudelijke wijzigingen. In dat kader wordt voorgesteld de huidige tekst integraal te vervangen. De verschillen ten opzichte van de huidige tekst worden hierna toegelicht.

In artikel 10bis.1, eerste lid, van de Wet IB 2001 wordt een tweetal niet inhoudelijke wijzigingen voorgesteld. Door deze wijzigingen wordt de redactie van het onderhavige lid meer in lijn gebracht met elders in de Wet IB 2001 gebezigde formuleringen.

In de aanhef van artikel 10bis.1, tweede lid, van de Wet IB 2001 wordt een wijziging aangebracht die duidelijk maakt dat het bedrag van de eigenwoningschuld samengesteld wordt door het bedrag dat volgt uit het eerste lid van genoemd artikel, vermeerderd met de schulden zoals omschreven in het tweede lid van genoemd artikel. Daardoor kan in artikel 10bis.1, tweede lid, onderdelen b en c, van de Wet IB 2001 telkens de zinsnede «voor zover deze hoger is dan de op 31 december 2012 bestaande eigenwoningschuld ingevolge het eerste lid» worden geschrapt. Deze zinsnede is niet nodig, omdat genoemd tweede lid in deze nieuwe redactie alleen betrekking heeft op het meerdere van de schulden ten opzichte van het bedrag van de schulden ingevolge genoemd eerste lid.

In het voorgestelde artikel 10bis.1, tweede lid, onderdeel e, van de Wet IB 2001 is een uitbreiding van het overgangsrecht opgenomen voor de ondernemerswoning die op 31 december 2012 een woning was als bedoeld in artikel 3.19, eerste lid, van de Wet IB 2001 en die op enig moment na 31 december 2012 een eigen woning wordt. Hierdoor kan een op 31 december 2012 bestaande schuld in verband met een woning die tot het ondernemingsvermogen werd gerekend na staking van die onderneming worden aangemerkt als bestaande eigenwoningschuld. Dat kan net als bij de andere woningschulden alleen voor zover deze schuld ziet op het deel van de woning dat na de overgang is aan te merken als eigen woning. Door deze wijziging hoeft een stakende ondernemer niet een reeds lopende aflossingsvrije lening ter zake van die woning over te sluiten in een lening waarop ten minste annuïtair moet worden afgelost om zijn renteaftrek op die schuld te behouden, maar kan deze na staking gewoon blijven doorlopen. Er is geen uiterste termijn opgenomen binnen welke de staking van de onderneming moet plaatsvinden om gebruik te maken van deze tegemoetkoming. Het overgangsrecht eigen woning vervalt echter wel per 1 januari 2044 voor alle schulden. In het geval van de ondernemerswoning kan dat dus zijn voordat de 30 jaarstermijn verstreken is. Deze gaat immers pas lopen zodra de schuld een eigenwoningschuld is in de zin van artikel 3.119a, eerste lid, van de Wet IB 2001.

De laatste volzin van de huidige tekst van genoemd derde lid is overbodig en kan daarom komen te vervallen. Dat het verschil tussen de hoogte van de nieuwe schuld en het bedrag van de aflossing wel als aflossing wordt aangemerkt, volgt namelijk al uit het feit dat de tweede volzin als uitzondering op de eerste volzin is geformuleerd. Onder de definitie van oversluiten valt immers uitsluitend het nieuw aangegane deel van de schuld. Het meerdere afgeloste blijft daarmee gelden als aflossing op de bestaande eigenwoningschuld.

In het voorgestelde artikel 10bis.1, vierde lid, van de Wet IB 2001 wordt een aanvullende regeling getroffen voor de situatie dat er tijdelijk twee eigen woningen zijn. Zonder deze regeling zou er twijfel over kunnen bestaan of in deze situatie op de nieuwste schuld het overgangsrecht van toepassing is. Dit aangezien de oversluitdefinitie van het derde lid van genoemd artikel uitsluitend geldt voor volgtijdelijk aangegane schulden en dus niet voor het tijdelijk tegelijkertijd hebben van schulden in verband met twee eigen woningen. Ook artikel 3.119f van de Wet IB 2001 (de verhuisregeling) biedt geen zekerheid over de behandeling van de nieuwste eigenwoningschuld in het onderhavige geval, omdat dat artikel alleen regelt dat indien er een aflossingseis geldt, deze overgaat van de oude op de nieuwe woning. Laatstgenoemd artikel regelt strikt genomen niets over het geval dat er geen aflossingseis geldt voor de oude woning en er een tweede eigen woning bij komt. Aangezien ook voor schulden met een aflossingseis niet verlangd wordt dat bij verwerving van een tweede eigen woning op meer dan die ene schuld wordt afgelost, ligt het voor de hand om de aflossingseis ook niet te laten gelden voor een belastingplichtige met een bestaande eigenwoningschuld indien hij een tweede eigen woning verwerft.

Het voorgestelde artikel 10bis.1, vijfde lid, van de Wet IB 2001 is ontleend aan het huidige vierde lid van dat artikel. De wijziging ten opzichte van de huidige tekst houdt verband met het voorgestelde vierde lid van genoemd artikel. Omdat genoemd vierde lid ertoe leidt dat er bij de aanwezigheid van twee eigen woningen tijdelijk een verhoging kan zijn van de bestaande eigenwoningschuld, wordt in het vijfde lid geregeld dat ook in een dergelijk geval het bedrag van de bestaande eigenwoningschuld na die tijdelijke periode weer wordt verminderd.

In het voorgestelde artikel 10bis.1, zesde lid, van de Wet IB 2001 is een verduidelijking opgenomen voor de situatie waarin door het overlijden van één van de partners een schuld die bij die overleden partner kwalificeerde als bestaande eigenwoningschuld krachtens erfrecht overgaat op de andere partner en voor de situatie dat een zodanige schuld overgaat door boedelmenging door voltrekking van een huwelijk of door wijziging van huwelijkse voorwaarden. In samenhang met het in artikel 3.119aa, vierde lid, van de Wet IB 2001 bepaalde ten aanzien van de begrippen vervreemding en verwerving, gaat in de aldaar beschreven gevallen een schuld met alle fiscale aspecten die daarbij horen fiscaal geruisloos over op een ander. Daardoor leidt deze overgang niet tot toepassing van de bijleenregeling en gaan alle met de schuld samenhangende aspecten fiscaal geruisloos over op de partner. Een van die aspecten is het recht op het overgangsrecht op deze schuld. Dit wordt verduidelijkt in genoemd zesde lid. Daarnaast is in dat lid nog opgenomen dat ook indien het overlijden of het huwen of het wijzigen van de huwelijkse voorwaarden plaatsvindt in de periode van oversluiten als bedoeld in het derde lid, het overgangsrecht met de schuld mee overgaat. Dit wordt geregeld door te bepalen dat indien een van de partners overlijdt nadat op een bestaande eigenwoningschuld is afgelost en de langstlevende partner binnen de termijn van oversluiten opnieuw een schuld in verband met een eigen woning aangaat, deze nieuwe schuld, tot ten hoogste het afgeloste bedrag, wordt aangemerkt als bestaande eigenwoningschuld. In geval van een huwelijksvoltrekking of wijziging van de huwelijkse voorwaarden binnen de termijn van oversluiten, wordt de nieuwe schuld naar rato van de gerechtigdheid tot de huwelijksgemeenschap bij elk van beide partners aangemerkt als bestaande eigenwoningschuld.

Het voorgestelde artikel 10bis.1, zevende lid, van de Wet IB 2001 is ontleend aan het huidige vijfde lid van dat artikel. In genoemd zevende lid wordt echter ook artikel 3.119a, tweede lid, van de Wet IB 2001 van overeenkomstige toepassing verklaard voor de toepassing van hoofdstuk 10bis van de Wet IB 2001. Hierdoor wordt verduidelijkt dat voor de toepassing van het overgangsrecht de zinsnede «in verband met een eigen woning» moet worden uitgelegd overeenkomstig het bepaalde in artikel 3.119a, tweede lid, van de Wet IB 2001. Ditzelfde geldt voor de subcategorieën van schulden die zijn aangegaan in verband met een eigen woning, zoals bijvoorbeeld voor de schuld die is aangegaan voor verbetering of onderhoud van de woning, bedoeld in 10bis.1, tweede lid, onderdeel c, van de Wet IB 2001.

In het voorgestelde achtste lid van artikel 10bis.1 van de Wet IB 2001 is geregeld dat het niet mogelijk is om startersleningen met behoud van het overgangsrecht te vervangen door een gewone lening. Hiertoe wordt voorgesteld de oversluitdefinitie uit het tweede lid buiten toepassing te stellen voor startersleningen. Op deze wijze wordt voorkomen dat de starterslening met behoud van het overgangsrecht kan worden overgesloten naar een lening die niet voldoet aan de eisen die worden gesteld aan de starterslening. Voorts is in dit lid opgenomen dat de definitie van starterslening als bedoeld in het tweede lid, onderdeel f, van dat artikel zal worden vastgelegd bij ministeriële regeling. De exacte invulling van wat wordt verstaan onder een starterslening zal worden opgenomen in de Uitvoeringsregeling inkomstenbelasting 2001 en zal worden gebaseerd op de voorwaarden die de SVn op 1 januari 2013 stelde voor het verstrekken van startersleningen.

Artikel 3.1, onderdeel J (artikel 10bis.2 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Voorgesteld wordt ook de huidige tekst van artikel 10bis.2 van de Wet IB 2001 te vervangen door een nieuwe tekst. Ten opzichte van de huidige tekst is sprake van een aanpassing van het opschrift, een aantal uitbreidingen van het overgangsrechten een aanpassing ten behoeve van de leesbaarheid van het artikel. Deze wijzigingen worden hierna toegelicht.

Het opschrift van artikel 10bis.2 van de Wet IB 2001 wordt in overeenstemming gebracht met de in dit hoofdstuk meer gebruikelijke wijze van benoemen van de kapitaalverzekering eigen woning, de spaarrekening eigen woning en het beleggingsrecht eigen woning.

In het voorgestelde artikel 10bis.2, tweede lid, onderdeel c, van de Wet IB 2001 is opgenomen dat in samenhang met bepaalde onherroepelijke verplichtingen ter zake van een eigen woning nog een kapitaalverzekering eigen woning, spaarrekening eigen woning of beleggingsrecht eigen woning kan worden aangegaan. Dit is het geval als er een op 31 december 2012 bestaande onherroepelijke, schriftelijke overeenkomst tot het verrichten van onderhoud aan of tot verbetering van de woning is. Onbedoeld is het op grond van de huidige wettekst uitsluitend mogelijk om bij een dergelijke verplichting tot onderhoud of verbetering een bestaande eigenwoningschuld aan te gaan (ingevolge artikel 10bis.1, tweede lid, onderdeel c, van de Wet IB 2001). Door de voorgestelde wijziging is het echter ook mogelijk om in samenhang met diezelfde verplichting nog een kapitaalverzekering eigen woning, spaarrekening eigen woning of beleggingsrecht eigen woning overeen te komen. Dergelijke producten vallen alleen onder het overgangsrecht voor zover het onderhoud of de verbetering in 2.013 voltooid is.

In het voorgestelde artikel 10bis.2, vijfde lid, van de Wet IB 2001 wordt de rente die is aangegroeid in de periode dat het product niet tot de grondslag van box 1 behoorde, in de betreffende periode (jaarlijks) aangemerkt als inlegbedrag. Dit kan zich voordoen indien een product door een fiscale fictie geacht wordt te zijn uitgekeerd, of gedeblokkeerd, maar nog wel bestaat. Door de onderhavige bepaling wordt voorkomen dat over dezelfde periode dubbele belastingheffing plaatsvindt. Indien een kapitaalverzekering bijvoorbeeld op 1 januari van een jaar tot de rendementsgrondslag in box 3 behoort en deze op 2 januari van dat jaar «herleeft», zou – indien bij uitkering van die kapitaalverzekering de vrijstelling niet van toepassing is – zonder nadere regeling de aangegroeide rente tweemaal in de heffing kunnen worden betrokken.

Artikel 3.1, onderdeel K (artikelen 10bis.2a en 10bis.2b van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Voorgesteld wordt na artikel 10bis.2 van de Wet IB 2001 twee artikelen in te voegen die hierna per artikel worden toegelicht.

Artikel 10bis.2a van de Wet inkomstenbelasting 2001

Artikel 10bis.2b van de Wet inkomstenbelasting 2001

Artikel 3.1, onderdeel L (artikel 10bis.4 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

In artikel 10bis.4, achtste lid, van de Wet IB 2001 wordt de datum aangepast aan de in artikel 10bis.2, derde lid, van de Wet IB 2001 (en het voorgestelde artikel 10bis.2a, derde lid, van de Wet IB 2001) opgenomen verlenging van de termijn om een bestaande kapitaalverzekering nog aan te kunnen merken als een kapitaalverzekering eigen woning door het opnemen van een bepaling in de overeenkomst van de kapitaalverzekering dat de begunstigde de uitkering zal aanwenden ter aflossing van de eigenwoningschuld. De datum van 31 december 2012 waarop genoemde bepaling uiterlijk moet zijn opgenomen in de overeenkomst van de kapitaalverzekering wordt in dat kader in genoemd artikel 10bis.4, achtste lid, van de Wet IB 2001 vervangen door 31 maart 2013.

Artikel 3.1, onderdeel M (artikel 10bis.6 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Artikel 3.1, onderdeel N (artikel 10bis.7 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Door de voorgestelde vernummering van de laatste leden van artikel 10bis.6 van de Wet IB 2001 wordt de verwijzing naar het zevende en achtste lid van dat artikel in artikel 10bis.7 van de Wet IB 2001 gewijzigd in een verwijzing naar artikel 10bis.6, achtste en negende lid, van de Wet IB 2001.

Artikel 3.1, onderdeel O (artikel 10bis.9 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Met de wijziging van artikel 10bis.9, eerste lid, van de Wet IB 2001 wordt de tekst in overeenstemming gebracht met de Aanwijzingen voor de regelgeving.

Artikel 3.1, onderdeel P (artikel 10bis.10 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Artikel 3.1, onderdeel Q (artikel 10bis.11 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Artikel 3.2

In dit artikel zijn wijzigingen van de Wet IB 2001 opgenomen in verband met de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning. Deze wijzigingen treden in werking per 1 januari 2014.

Artikel 3.2, onderdeel A, onder 1 en 3 (artikelen 2.10 en 2.10a van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Artikel 3.2, onderdeel A, onder 2, artikel 3.4, onderdeel A, artikelen 3.5 tot en met 3.31 en artikelen 5.1 tot en met 5.29 (artikelen 2.10 en 2.10a van de Wet inkomstenbelasting 2001 en artikelen 20a en 20b van de Wet op de loonbelasting 1964)

Artikel 3.2, onderdeel B (artikel 3.154 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

De in dit wetsvoorstel opgenomen maximering van het tarief waartegen de aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning (in de vierde schijf) in aftrek worden gebracht, werkt door naar de middelingsregeling zoals opgenomen in artikel 3.154 van de Wet IB 2001. Bij middeling wordt uitgegaan van het gemiddelde van de belastbare inkomens uit werk en woning van drie opeenvolgende kalenderjaren, waarbij het tabeltarief wordt toegepast op het saldo van positieve en negatieve inkomsten uit werk en woning. Voor middeling is dus niet relevant wat de omvang van de verschillende positieve en negatieve inkomensbestanddelen is. Nu door dit wetsvoorstel voor de aftrek van de aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning een van het tabeltarief afwijkend tarief kan gaan gelden afhankelijk van de hoogte van het inkomen uit werk en woning vóór aftrek van deze kosten, zou dit echter wel relevant worden. Om de uitvoering van de middelingsregeling niet verder te compliceren is daarom – net zoals is gedaan ten aanzien van de heffingskortingskortingen – de keuze gemaakt om de correctie op de verschuldigde belasting op grond van de artikelen 2.10, tweede lid, en 2.10a, tweede lid, van de Wet IB 2001 niet mee te nemen bij de berekening van een eventuele belastingteruggave op grond van middeling. Dit heeft tot gevolg dat deze correctie onverkort verschuldigd blijft, omdat bij de herberekening van de belasting op grond van middeling geen rekening wordt gehouden met de correctie, onafhankelijk van de hoogte van het gemiddelde belastbare inkomen uit werk en woning in de betreffende drie opeenvolgende kalenderjaren.

Artikel 3.2, onderdeel C tot en met F (artikel 6.19, 8.1, 8.10 en 10.1 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

De onderdelen C tot en met F van artikel 3.2 bevatten gewijzigde verwijzingen naar artikel 2.10 of artikel 2.10a van de Wet IB 2001. Deze aanpassingen houden verband met de voorgestelde nummering van de huidige tekst van die artikelen als eerste lid.

Artikel 3.3

In dit artikel zijn regelingen opgenomen in verband met het wetsvoorstel Wet financiële markten 2014. Zoals toegelicht in het algemeen deel van deze toelichting kan bij insolventie van een bank verplichte verrekening plaatsvinden van een spaarrekening eigen woning met een eigenwoningschuld van een belastingplichtige. In het onderhavige wetsvoorstel wordt geregeld dat deze belastingplichtige de situatie zoals deze was vóór de verrekening, weer fiscaal geruisloos kan herstellen. Al deze wijzigingen treden in werking als het hiervoor bedoelde wetsvoorstel tot wet is verheven en die wet in werking treedt.

Artikel 3.3, onderdeel A (artikel 10bis.1 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

In het voorgestelde artikel 10bis.1, vierde lid, van de Wet IB 2001 wordt geregeld dat de belastingplichtige de eigenwoningschuld weer tot het bedrag van vóór hiervoor genoemde verrekening onder het overgangsrecht kan aangaan. Dit wordt bewerkstelligd door te bepalen dat de nieuwe schuld in dat geval geacht wordt te zijn aangegaan in verband met een eigen woning (artikel 3.119a, tweede lid, van de Wet IB 2001). Voorwaarde is wel dat het herstel van de oude situatie uiterlijk het kalenderjaar volgend op het kalenderjaar van de verrekening gebeurd is. Er dient dus uiterlijk in het eerstgenoemde kalenderjaar ook een vervangende spaarrekening eigen woning te zijn geopend. De mogelijkheid daartoe is opgenomen in het voorgestelde artikel 10bis.2, zesde lid, van de Wet IB 2001.

Artikel 3.3, onderdeel B (artikel 10bis.2 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

In het voorgestelde artikel 10bis.1, vierde lid, van de Wet IB 2001 wordt geregeld dat de belastingplichtige de eigenwoningschuld weer tot het bedrag van vóór de verrekening onder het overgangsrecht kan aangaan. Voorwaarde is wel dat het herstel van de oude situatie uiterlijk het kalenderjaar volgend op het kalenderjaar van de verrekening gebeurd is. Er dient dus uiterlijk in het eerstgenoemde kalenderjaar ook een vervangende spaarrekening eigen woning te zijn aangegaan. De fiscale mogelijkheid daartoe is in in het voorgestelde artikel 10bis.2, zesde lid, van de Wet IB 2001 opgenomen. De nieuwe spaarrekening wordt aangemerkt als voortzetting van de verrekende spaarrekening eigen woning.

Artikel 3.3, onderdeel C (artikel 10bis.7 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Artikel 3.3, onderdeel D (artikel 10bis.9 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

In het onderhavige wetsvoorstel wordt geregeld dat de belastingplichtige die geconfronteerd is met een verplichte verrekening op grond van het depositogarantiestelsel de situatie zoals deze was vóór de verrekening, weer fiscaal geruisloos kan herstellen. Dit wordt bewerkstelligd door het voorgestelde artikel 10bis.1, vierde lid, van de Wet IB 2001 (herstel van de schuld onder het overgangsrecht tot het oude niveau) en door het voorgestelde artikel 10bis.2, vijfde lid, van de Wet IB 2001 (herstel van de spaarrekening eigen woning). In het voorgestelde artikel 10bis.9, derde lid, van de Wet IB 2001 wordt in aanvulling daarop geregeld dat de bijleenregeling niet van toepassing is op het door de verplichte verrekening verminderde deel van de schuld indien de woning wordt vervreemd voordat de oude situatie hersteld is. Voor de toepassing van de eigenwoningreserve wordt in dit geval geen vervreemding geacht te hebben plaatsgevonden tot het beloop van de verrekening op grond van het depositogarantiestelsel. Daardoor ontstaat tot het bedrag van de verplichte verrekening geen eigenwoningreserve en wordt de eigenwoningschuld ter zake van de nieuwe woning niet verminderd met het bedrag van de schuld dat door de verrekening is verminderd. Indien de belastingplichtige uit anderen hoofde dan de verplichte verrekening nog wel beschikte over een eigenwoningreserve, dan dient dit bedrag bij de verwerving van de nieuwe woning vanzelfsprekend wel in mindering te worden gebracht bij de bepaling van de nieuwe eigenwoningschuld.

Artikel 3.4

In dit artikel wordt – naast de terugsluis van de opbrengst van de beperking van het tarief in de Wet IB 2001 waartegen de aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning ten hoogste in aftrek mogen worden gebracht in 2015 – de jaarlijkse aanpassing geregeld van het percentage waartegen de aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning ten hoogste in aftrek mogen worden gebracht.

Artikel 3.4, onderdeel A (artikelen 2.10 en 2.10a van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Artikel 3.4, onderdeel A, is reeds toegelicht bij artikel 3.2, onderdeel A, onder 2.

Artikel 3.4, onderdeel B (artikel 10.2a van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Op grond van het voorgestelde artikel 10.2a van de Wet IB 2001 wordt het ingevolge het onderhavige wetsvoorstel met ingang van 1 januari 2014 in de artikelen 2.10, tweede lid, en 2.10a, tweede lid, van de Wet IB 2001 genoemde percentage van 0,5% jaarlijks met 0,5%-punt verhoogd, waardoor het tarief waartegen de aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning ten hoogste in aftrek worden gebracht, jaarlijks met eenzelfde percentage wordt verlaagd. Deze verlaging van het betreffende marginale tarief is echter op grond van het voorgestelde artikel 10.2a, tweede lid, van de Wet IB 2001 zodanig begrensd dat het aftrektarief nooit lager wordt dan het tarief van de derde schijf van de voor het belastbare inkomen uit werk en woning geldende tarieftabellen. Zonder tussentijdse wijzigingen van de tabeltarieven betekent een en ander dat na 28 jaar het tarief waartegen aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning ten hoogste in aftrek worden gebracht, gelijk is aan het tabeltarief van de derde schijf van de hiervoor genoemde tarieftabellen.

Artikelen 3.5 tot en met 3.31

De artikelen 3.5 tot en met 3.31 zijn reeds toegelicht bij artikel 3.2, onderdeel A, onder 2.

Artikel 3.32

In dit artikel is een wijziging van de Wet IB 2001 opgenomen in verband met het herstel van onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning. Deze wijziging treedt in werking met ingang van 1 januari 2044.

Artikel 3.32 (artikel 10a.12 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

Het voorgestelde artikel 10a.12 van de Wet IB 2.001 hangt samen met het onder het overgangsrecht brengen van startersleningen aangegaan bij de SVn zoals opgenomen in het voorgestelde artikel 10bis.1, tweede lid, onderdeel f, van de Wet IB 2001. Startersleningen die worden aangegaan in de periode van 2013 tot en met 2016 worden aangemerkt als bestaande eigenwoningschuld onder het overgangsrecht. Aangezien er daardoor tot en met 2016 startersleningen zullen instromen in het overgangsrecht zal, met het oog op de maximale looptijd van deze leningen van 30 jaar, de einddatum van het overgangsrecht 1 januari 2044 voor deze leningen worden verlengd tot 1 januari 2047. Dit aangezien de genoemde startersleningen anders in de laatste drie jaren alsnog aan alle voorwaarden van artikel 3.119a, eerste lid, van de Wet IB 2001 zouden moeten voldoen om te kwalificeren als eigenwoningschuld.

Artikel 3.33

In dit artikel is een wijziging van de Wet IB 2001 opgenomen in verband met het herstel van onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning. Deze wijziging treedt in werking met ingang van 1 januari 2047.

Artikel 3.33 (artikel 10a.12 van de Wet inkomstenbelasting 2001)

In dit artikel wordt voorgesteld het overgangsrecht ten behoeve van startersleningen die in de periode van 2013 tot en met 2016 zijn aangegaan bij de SVn te laten vervallen per 1 januari 2047. Dit aangezien deze leningen, met het oog op de maximale looptijd van 30 jaren, vanaf dat moment niet meer zullen bestaan.

Hoofdstuk 4 Wijzigingen in de Invoeringswet Wet inkomstenbelasting 2001

Artikel 4.1

In dit artikel is een wijziging van de Invoeringswet Wet inkomstenbelasting 2001 opgenomen in verband met het herstel van onbedoelde gevolgen, onduidelijkheden en omissies naar aanleiding van de inwerkingtreding van de Wet herziening fiscale behandeling eigen woning. Deze wijziging krijgt terugwerkende kracht tot 1 januari 2013.

Artikel 4.1 (artikel I van hoofdstuk 2 van de Invoeringswet Wet inkomstenbelasting 2001)

In hoofdstuk 2, artikel I, onderdeel AKb van de Invoeringswet Wet inkomstenbelasting 2001 wordt een onjuiste verwijzing hersteld. De verwijzing naar artikel 10bis.10, tweede lid, van de Wet IB 2001 wordt vervangen door een verwijzing naar het eerste lid van dat artikel.

Hoofdstuk 5 Wijzigingen in de Wet op de loonbelasting 1964

Artikelen 5.1 tot en met 5.29

In deze artikelen zijn wijzigingen van de Wet LB 1964 opgenomen in verband met de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning.

Artikelen 5.1 tot en met 5.29 (artikelen 20a en 20b van de Wet op de loonbelasting 1964)

Hoofdstuk 6 Wijzigingen in de Wet financiering sociale verzekeringen

Artikel 6.1

In dit artikel is een wijziging van de Wet financiering sociale verzekeringen opgenomen in verband met de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning.

Artikel 6.1 (artikel 8 van de Wet financiering sociale verzekeringen)

De voorgestelde wijziging van artikel 8 van de Wet financiering sociale verzekeringen ziet op de in dat artkel opgenomen verwijzing naar de artikelen 2.10 en 2.10a van de Wet IB 2001. Deze aanpassing houdt verband met de voorgestelde nummering van de huidige tekst van de laatstgenoemde artikelen als eerste lid.

Hoofdstuk 7 Wijzigingen in de Wet vergoedingen leden Eerste Kamer

Artikel 7.1

In dit artikel is een wijziging van de Wet vergoedingen leden Eerste Kamer opgenomen in verband met de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning.

Artikel 7.1 (artikel 19a van de Wet vergoedingen leden Eerste Kamer)

De voorgestelde wijziging van artikel 19a van de Wet vergoedingen leden Eerste Kamer ziet op de in dat artkel opgenomen verwijzing naar artikel 2.10 van de Wet IB 2001. Deze aanpassing houdt verband met de voorgestelde nummering van de huidige tekst van laatstgenoemd artikel als eerste lid.

Hoofdstuk 8 Wijzigingen in de Wet bevordering eigenwoningbezit

Artikel 8.1

In dit artikel is een wijziging van de Wet bevordering eigenwoningbezit opgenomen in verband met de tariefsaanpassing aftrek kosten eigen woning.

Artikel 8.1 (artikel 27 van de Wet bevordering eigenwoningbezit)

De voorgestelde wijziging van artikel 27 van de Wet bevordering eigenwoningbezit ziet op de in dat artkel opgenomenverwijzing naar artikel 2.10 van de Wet IB 2001. Deze aanpassing houdt verband met de voorgestelde nummering van de huidige tekst van laatstgenoemd artikel als eerste lid.

Hoofdstuk 9 Slotbepalingen

Artikel 9.1

Artikel 9.1 (indexering bedragen van de artikelen 3.5 tot en met 3.31 en de artikelen 5.3 tot en met 5.29)

Het onderhavige artikel voorziet erin dat de in de artikelen 3.5 tot en met 3.31 en de artikelen 5.3 tot en met 5.29 vermelde bedragen die betrekking hebben op de jaren 2016 tot en met 2042 bij ministeriële regeling worden geïndexeerd aan de hand van de tabelcorrectiefactor, bedoeld in artikel 10.2 van de Wet IB 2001. De indexatie van deze bedragen is afhankelijk gesteld van indexering van de bedragen in de artikelen 2.10, eerste lid en 2.10a, eerste lid, van de Wet IB 2001 op de voet van artikel 10.1 van de Wet IB 2001. Daardoor houdt de indexering van de bedragen in de tarieftabellen gelijke tred met de indexering van de bedragen die beschikbaar zijn voor de verlenging van de derde schijf.

Artikel 9.2

Artikel 9.2 (aanpassing tarieftabellen inkomstenbelasting en loonbelasting)

Artikel 9.3

Artikel 9.3 (inwerkingtreding)

Artikel 9.4

Artikel 9.4 (citeertitel)

In artikel 9.4 is de citeertitel van deze wet opgenomen. De citeertitel is: Wet maatregelen woningmarkt 2014.

De Minister voor Wonen en Rijksdienst, S.A. Blok