Nr. 96 VERSLAG VAN EEN SCHRIFTELIJK OVERLEG

De leden van de PvdA-fractie constateren dat de Staatssecretaris als toelichting op de trendmatige daling van de LPG-verkopen aangeeft dat een steeds kleiner aantal auto’s op LPG rijdt. Deze leden vragen welk percentage van het Nederlandse wagenpark momenteel nog op LPG rijdt en hoe dit percentage zich naar verwachting zal ontwikkelen in de komende tien jaar? Daarnaast zijn de accijnsinkomsten voor diesel en LPG in het eerste kwartaal van 2014 gecorrigeerd voor eenmalige effecten zoals «te late betalingen door enkele belastingplichtigen». De leden van de PvdA-fractie vragen de Staatssecretaris toe te lichten wat de achtergrond is van deze te late betalingen en of de omvang hiervan (voor lichte oliën en overige minerale oliën gezamenlijk € 100 miljoen) gebruikelijk is?

De leden van de PvdA-fractie merken op dat, hoewel het kabinet op basis van de evaluatie geen maatregelen treft ten aanzien van de accijns, zij ook aangeeft niet de ogen te willen sluiten voor «problemen in de grensstreek». Daarnaast geeft de Staatssecretaris aan dat de trendmatig dalende afzet van brandstoffen in de directe grensstreek «zou kunnen samenhangen met verschillen in regionale economische ontwikkelingen». Genoemde leden maken zich grote zorgen over de werkgelegenheid in de grensstreek en vragen de Staatssecretaris of hij deze zorgen deelt en wat de Staatssecretaris hieraan voornemens is te doen? Welke concrete maatregelen zullen worden genomen om de leefbaarheid in de grensstreek op peil te houden? De leden van de PvdA-fractie hebben hiertoe eerder dit jaar een initiatiefnota «regionale verschillen»1 gepresenteerd, waarin 51 suggesties staan waaruit geput kan worden.

In de bijlage wordt ook melding gemaakt van gestegen inkomsten van bepaalde tankstations in de grensstreek. Kan de Staatssecretaris aangeven om welke tankstations het gaat (bemand, onbemand, snelweg)? Heeft de Staatssecretaris een verklaring voor deze stijgingen?

Tankstations met een shop zouden een gunstiger ontwikkeling laten zien in de verkoop van benzine, diesel en LPG, zo lezen de leden in de bijlage. Kan de Staatssecretaris aangeven in hoeverre dit ook geldt voor pomphouders in de grensstreek?

Uit de evaluatie komt naar voren dat de inkomsten zeer ongelijk verdeeld over de maanden zijn binnengekomen. Het grootste deel van de inkomsten is in de niet-representatieve maand januari 2014 binnengekomen, terwijl de maand maart een lagere opbrengst laat zien dan een jaar eerder. Deelt de Staatssecretaris de analyse dat de meeropbrengst van de accijnsverhoging in het eerste kwartaal van 2014 zeer ongelijk over de maanden is binnengekomen, en dat er sprake lijkt van een dalende trend als hiermee rekening wordt gehouden? Vormt deze dalende trend voor de Staatssecretaris voldoende aanleiding om de ontwikkeling in de komende maanden te blijven volgen en de accijnsverhoging alsnog terug te draaien als de meeropbrengst ook in de komende maanden negatief is?

In de brief staat tevens dat de langjarige trend van een dalende afzet van brandstoffen in de directe grensstreek, te maken zou kunnen hebben met verschillen in regionale economische ontwikkelingen. Kan de Staatssecretaris toelichten welke ontwikkelingen daarmee bedoeld worden, vragen de leden van de fractie van de SP zich af?

De leden van de SP-fractie constateren dat in de vergelijking met het accijnstarief met Duitsland en België de COVA-heffing, specifiek voor Nederland, niet is meegenomen. Deelt de Staatssecretaris de analyse dat de COVA-heffing zou moeten worden betrokken in het ramen van de accijnsverschillen tussen Nederland en België en Duitsland? Zo ja, welke consequenties worden hieraan verbonden?

In de bijlage wordt verwezen naar de cijfers van het CBS, waarbij de brandstofprijzen in de grensstreek uitgesplitst zijn in de categorieën bemand, onbemand en snelweg, zo vernemen de genoemde leden. Kan de Staatssecretaris ook een overzicht geven van de effecten van de accijnsverhoging op deze groepen pomphouders in termen van omzetdaling, waarbij de omzet uit het eerste kwartaal van dit jaar wordt vergeleken met de omzet van het eerste kwartaal van de afgelopen twee jaar?

De brief van de Staatssecretaris geeft de leden van de CDA-fractie aanleiding om een aantal feitelijke vragen te stellen om te achterhalen op welke wijze de Staatssecretaris onderzoek gedaan heeft naar de gevolgen van de accijnsverhoging.

De leden van de CDA-fractie merken op dat zij bij de regeling van werkzaamheden een WOB-verzoek gedaan hebben en verzoeken de Staatssecretaris de gevraagde stukken bij de beantwoording van deze vragen ter beschikking te stellen.

De leden van de CDA-fractie hebben de volgende vragen bij de brief over de evaluatie van de accijnsverhoging op diesel en LPG en vragen de Staatssecretaris deze puntsgewijs te beantwoorden:

De leden van de CDA-fractie hebben grote moeite de cijfers van het CBS en van de Belastingdienst op waarde te schatten, nu deze cijfers conflicteren. De Staatssecretaris schrijft dat volgens het CBS in het eerste kwartaal van 2013 1.298 liter benzine is verkocht. De Belastingdienst constateert een kasopbrengst (gecorrigeerd voor eenmalige effecten) benzineaccijns over dezelfde periode van

€ 986 miljoen. De accijns in 2013 bedroeg € 0,7466. Toch ontving de Belastingdienst dus € 0,7596 per liter benzine. Gebeurt het vaker dat de Belastingdienst meer accijnzen ontvangt, dan de ondernemers verschuldigd zijn? Of betekent dit dat de cijfers van het CBS te negatief waren dan wel dat de accijnsinkomsten van de Belastingdienst nogmaals gecorrigeerd moeten worden?

De leden van de CDA-fractie constateren nog veel grotere verschillen als het gaat om het eerste kwartaal van 2014. Volgens het CBS is er 1.248 liter benzine verkocht. De Belastingdienst kreeg € 1.042 aan benzineaccijns binnen. Dus terwijl de accijns € 0,7592 bedroeg vanaf begin dit jaar, ontving de Belastingdienst € 0,8349 per liter verkochte benzine. Dat is een verschil van ruim € 94 miljoen dat de Belastingdienst wel ontvangen heeft aan benzineaccijns, maar niet verklaard wordt door de verkopen zoals berekend door het CBS.

Ook hierbij vragen de leden van de CDA-fractie de Staatssecretaris of dit naar zijn mening aan de cijfers van het CBS ligt, aan de Belastingdienst of een andere oorzaak heeft?

Op basis van de cijfers die de Staatssecretaris rapporteert is een andere conclusie zeer wel mogelijk. De leden fractie van de PVV kunnen zich niet onttrekken aan de indruk dat naar een beleidsbeslissing wordt toegeschreven, daarbij essentiële gegevens achterwege latend en/of selectief interpreterend.

De meeropbrengst uit diesel- en LPG-accijns als gevolg van de verhoging per 1 januari 2014 bedraagt namelijk niet € 51 miljoen maar slechts € 35 miljoen. Bovendien is tachtig procent van dat bedrag in januari binnengekomen. Februari en maart geven een heel ander beeld. Op basis daarvan is het mogelijk dat het Rijk afkoerst op een accijnsderving over het hele jaar 2014.

In combinatie met de concurrentieachterstand waarin tankstationondernemers in de grensstreek zich als gevolg van de accijnsverhoging bevinden, voelen de leden van de PVV-fractie, zoals reeds eerder gevraagd, zich met BOVAG gesterkt in de oproep aan het kabinet om als eerste stap de verhoging van 1 januari 2014 zo snel mogelijk terug te draaien.

De Staatssecretaris rapporteert – op basis van gegevens die door oliemaatschappijen zijn verstrekt – een daling voor tankstations in de grensstreek (0 – 10 km) over de periode Q1 2013 – Q1 2014 van – 7% (diesel) en – 37% (LPG).

Metingen van BOVAG geven voor diezelfde periode voor de dieselafzet in liters een veel dramatischer beeld: – 35% (0 – 5 km) respectievelijk – 21% (0 – 20 km).

De Staatssecretaris geeft in zijn brief zelf al aan op bladzijde twee dat «... niet met zekerheid kan worden gesteld dat de uitkomsten representatief zijn voor alle tankstations.».

Is de Staatssecretaris bereid een onafhankelijke toets uit te laten voeren om vast te stellen dat de cijfers van de oliemaatschappijen representatief zijn voor alle tankstations in Nederland, en die in de grensstreek in het bijzonder?

In de brief (op bladzijde vier) en in de bijlage (op bladzijde drie) wordt gesproken van € 51 miljoen extra belastingopbrengsten uit diesel- en LPG-accijns in het eerste kwartaal, na correctie voor incidentele componenten.

Op bladzijde zeven van de brief worden deze inkomsten benoemd als «...een aanzienlijke extra opbrengst...», wat mede onderbouwt waarom het kabinet geen aanleiding ziet om maatregelen te treffen. De overheid had € 70 miljoen voor dit kwartaal ingeboekt voor de accijnsverhoging uit het regeerakkoord per 1 januari 2014.

Op basis van de huidige inkomsten zijn de puur door deze maatregel binnengekomen accijnzen lager dan de € 51 miljoen. In die € 51 miljoen inkomsten zijn inkomsten van de accijnsindexatie voor diesel en inkomsten van verhoging van LPG voortvloeiend uit de Autobrief 2012 meegenomen.

De Staatssecretaris maakt hier dus een onzuivere vergelijking. Andere verhogingen buiten beschouwing latend zijn de inkomsten uit het regeerakkoord niet € 51 miljoen maar ten hoogste € 35 miljoen.

In de bijlage op bladzijde vier bij de brief van de Staatssecretaris is in de figuur de omzetontwikkeling van de detailhandel afgezet tegen de benzineafzet. Opvallend is dat, waar in de hele brief en bijlage er steeds tot en met Q1 2014 wordt gerapporteerd, op deze plek Q1 2014 achterwege is gelaten, terwijl deze beide Q1-cijfers van omzet detailhandel en afzet benzine respectievelijk al op 14 mei en 21 mei 2014 in definitieve vorm beschikbaar waren bij het CBS. Opvallend is verder dat alleen benzine hier vergeleken wordt, terwijl voor juist deze evaluatie de afbeelding en ontwikkeling van diesel een zeer logische keuze is.

De BOVAG heeft echter deze ontbrekende cijfers wel toegevoegd. Het volgende wordt dan zichtbaar.

De conclusie op bladzijde vier van bovenaan van de bijlage, te weten «...dat het verloop van de verkopen van de beide categorieën in grote lijnen een vergelijkbaar beeld kent... « is absoluut niet houdbaar. Juist in het eerste kwartaal van 2014, na invoering van de accijnsverhogingen die lijdend voorwerp zijn van onderhavige evaluatie, blijkt dat de afzetontwikkeling van de brandstoffen een duidelijk tegengestelde ontwikkeling laat zien ten opzichte van de verkopen in de detailhandel.

Erkent de Staatssecretaris dat de conclusie «...dat het verloop van de verkopen van de beide categorieën in grote lijnen een vergelijkbaar beeld kent... « (bladzijde vier van de bijlage) niet langer houdbaar is als de gegevens over Q1 2014 en die van diesel aan de grafiek worden toegevoegd? Waarom is ervoor gekozen om de gegevens over Q1 2014 niet in de brief te zetten? Is er, nu duidelijk is waar te nemen dat de economische ontwikkeling en de brandstofafzet in liters in Q1 2014 een tegengestelde beweging laten zien, geen aanleiding om de maatregel te heroverwegen?

In de brief (tabel een, bladzijde drie) wordt een vergelijking gemaakt tussen de accijnstarieven van Nederland en België en Duitsland. Daarbij is geen rekening gehouden met de COVA-heffing (strategische voorraadheffing). Voor een eerlijke vergelijking met deze twee landen zou in het Nederlandse accijnstarief ook de COVA-heffing moeten worden opgenomen, aangezien deze ontbreekt in onze buurlanden. De COVA-heffing is een heffing aan de pomp die mede het prijsverschil bepaalt tussen de verschillende landen. Over de COVA-heffing wordt ook nog btw betaald, waardoor deze aan de pomp een prijsverhogend effect heeft van effectief 1 eurocent (0,97 cent), ten opzichte van het buitenland.

Wanneer de COVA wel wordt opgenomen, ontstaat het hieronder afgebeelde realistischer beeld ten opzichte van onze buurlanden.

Bovendien ontstaat aan Duitse zijde een extra prijsverschil ten opzichte van Nederland door de lagere btw.

Deelt de Staatssecretaris de analyse dat de COVA-heffing, die Nederland wel kent en onze buurlanden niet, zou moeten worden betrokken in de accijnsverschillen tussen Nederland en België en Duitsland? Zo ja, waarom is ervoor gekozen om dit niet in de brief aan de Kamer te rapporteren?

In de evaluatie wordt verder gesteld dat de negatieve ontwikkelingen in de grensstreek passen in een «meerjarige trend», maar uit alle aangeleverde data wordt juist duidelijk dat die «trend» pas is ingezet eind 2012, toen in Nederland de btw werd verhoogd. Vervolgens zijn de brandstofaccijnzen nog twee keer geïndexeerd en is de accijns op LPG en diesel nog eens extra verhoogd. Ook de Staatssecretaris erkent dat er in de grensregio sterkere effecten zijn en die zijn ook helder af te lezen in de diverse grafieken en tabellen.

Als de Staatssecretaris erkent dat de effecten in de grensregio sterker zijn dan landelijk, waarom brengt hem dat dan niet tot de conclusie dat de maatregel disproportioneel negatief uitpakt voor ondernemers in die grensregio, en dat er dus iets moet worden gedaan aan het oneerlijke speelveld dat het kabinet met de accijnsverhoging heeft gecreëerd? Kan de Staatsecretaris eens kwantificeren wat de uitwerking is van die grenseffecten is op de winkelomzet en werkgelegenheid?

In de Miljoenennota 2013 was een bedrag van € 2.753 miljoen ingeboekt, uit het Financieel Jaarverslag blijkt dit nu uit te komen op € 2.399 miljoen, een gat van bijna € 360 miljoen.

In de Miljoenennota 2014 is voor de tabaksaccijns een bedrag van € 2.354 begroot (dit is inclusief de voormelde verhoging van € 187 miljoen).

De Vereniging Nederlandse Kerftabakindustrie (VNK) schrijft in een persbericht van 8 april jongstleden dat in 2013 15% van alle shag in Nederland in het buitenland is gekocht. Het VNK baseert zich daarbij op een onderzoek van TNS NIPO. Volgens het VNK zal in 2014 20% van de shag uit België of Duitsland afkomstig zijn, het merendeel uit België. VNK wijst de prijsverschillen als oorzaak aan. Per pakje shag bedraagt het prijsverschil tussen de € 2,40 en € 2,80. Op een kilogram shag is dat € 58. De Nederlandse shagrokers gaan massaal de grens over voor hun rookwaren. Goed voor de accijnsopbrengsten in België en Duitsland.

Hetzelfde geldt voor sigarettenindustrie. In België en Duitsland kost een pakje Marlboro voor 19 stuks € 5,20. In Nederland kost dat zelfde pakje € 6 (19 stuks). De roker in de grensstreek combineert nu het tanken met het kopen van tabakswaar. En om het nog plezanter te maken gaat hij of zij gelijk ook maar even bij de Aldi of de Delhaize langs. De drank is over de grens ook goedkoper, en dat scheelt een slok op een borrel, mogelijk bijna een halve fles.

De tabaksindustrie wijt de daling van die accijnsopbrengsten aan accijnstoerisme, steeds meer mensen kopen hun tabakswaren over de grens.

Volgens de branchevereniging NSO dalen de accijnsopbrengsten over het eerste kwartaal met € 8 miljoen. Deze ontwikkeling ziet de NSO als structureel (http://www.accijnslek.nl/nso-tzn-nieuws/1e-kwartaal-structurele-daling-accijnsopbrengsten).

Kan de Staatsecretaris kwantificeren wat de uitwerking is van die grenseffecten op de winkelomzet en werkgelegenheid met betrekking tot de tabaksverkopen? De leden van de PVV-fractie vragen de Staatssecretaris daarbij expliciet aandacht te besteden aan winkelomzet, werkgelegenheid en de effecten op de lokale economie.

Genoemde leden vragen de Staatssecretaris om een analyse van de daling van de accijnsopbrengsten, met name het aspect dat hoge tarieven leiden tot minder binnenlandse verkopen en een toename van grensverkopen aan de andere zijde van de grens.

De verhoging met 10% van de bieraccijns in 2013 heeft geleid tot een daling van de omzet met 3% à 3,5%. Voor een groot deel wordt dit veroorzaakt door de accijnsverschillen op bier.

In Nederland wordt er per 100 liter pils € 37,96 accijns geheven, in België is dat € 22,17 en in Duitsland is dat slechts € 9,44. Dit verschil wordt door de heffing van btw nog eens versterkt (zie: http://www.stopbierbelasting.nl/hoge-nederlandse-accijns-jaagt-kopers-van-bier-over-de-grens2/).

Op een gewone liter wijn heft de Nederlandse regering € 0,88, de Duitse regering heft geen accijns op wijn. De accijns verhoogd met de btw verklaart een prijsverschil van € 1 per fles tussen wijn op Wijnvoordeel.nl en Wijnvorteil.de. Er is sprake van een structurele daling van de wijnverkopen zeggen de slijterijen.

Kan de Staatsecretaris kwantificeren wat de uitwerking is van die grenseffecten op winkelomzet en werkgelegenheid met betrekking tot de verkopen van bier, wijn en overige alcoholica? De leden van de fractie van de PVV vragen de Staatssecretaris daarbij expliciet aandacht te besteden aan winkelomzet, werkgelegenheid en de effecten op de lokale economie. Deze leden vragen de Staatssecretaris om een analyse van de daling van de accijnsopbrengsten, met name het aspect dat hoge tarieven leiden tot minder binnenlandse verkopen en een toename van grensverkopen aan de andere zijde van de grens.

Een deel van de teruggang van de brandstofverkopen in de grensstreek is uiteraard te verklaren door factoren die ook landelijk een rol spelen: de algemene economische ontwikkeling, zuiniger wordende auto’s en ongetwijfeld ook in enigermate de accijnsverhogingen. De ongunstige economische ontwikkeling sinds 2012 kan bovendien als effect hebben gehad dat consumenten bij al hun aankopen nog scherper op hun portemonnee zijn gaan letten en vaker over de grens boodschappen zijn gaan doen en zijn gaan tanken. Immers, ook zonder de recente accijnsverhoging is het prijsverschil met buurlanden in sommige gevallen aanzienlijk.

Daarnaast hebben veel grensregio’s te maken met bevolkingskrimp, die ook doorwerkt in de economie. Minder mensen betekent immers ook minder verkochte brandstof. Door een daling van de omvang van de beroepsbevolking neemt bovendien het aantal economisch actieven af die van belang zijn voor de regionale economie. Hierdoor kunnen deze gebieden minder aantrekkelijk worden als vestigingsplaats voor het bedrijfsleven.

Op dit moment wordt de reactie van het Kabinet op de «Initiatiefnota Regionale Verschillen» van het Tweedekamerlid De Vries3 voorbereid en zal naar verwachting vóór het zomerreces aan de Kamer worden gestuurd.

Hoewel het onderzoek naar de effecten van de accijnsverhoging op diesel en LPG zich niet heeft uitgestrekt tot deze specifieke problematiek, spreekt het voor zich dat deze elementen ook een rol spelen bij de sterker teruglopende verkopen van brandstoffen in de grensstreek.

De leden van de fractie van de PvdA vragen welk percentage van het Nederlandse wagenpark momenteel nog op LPG rijdt en hoe dit percentage zich naar verwachting zal ontwikkelen in de komende tien jaar.

Op dit moment rijdt ongeveer 1,8% van het Nederlandse wagenpark op LPG. De afgelopen jaren is het aantal op LPG rijdende voertuigen gemiddeld met circa 8% per jaar afgenomen. Over de ontwikkeling in de komende tien jaar valt weinig te zeggen.

De leden van de fractie van de PvdA verwijzen naar de correctie van de accijnsinkomsten voor diesel en LPG voor eenmalige effecten zoals «te late betalingen» en vragen naar de achtergrond van die te late betalingen.

Een accijnsaangifte moet binnen een maand na afloop van het aangiftetijdvak (meestal een kalendermaand) worden ingediend en de daaruit voortvloeiende belasting moet eveneens binnen een maand na afloop van het aangiftetijdvak worden betaald. De achtergrond van te late betalingen is simpelweg dat de aangever de bankoverschrijving niet tijdig effectueert en dat de betaling daardoor na afloop van de maand op de rekening van de Belastingdienst wordt bijgeschreven. Te late bedragen van dergelijke omvang komen niet vaak voor. Wel komen vrijwel elke maand te late betalingen voor. Te late betalers krijgen een bestuurlijke boete.

De leden van de fractie van de SP vragen waarom ondanks dat niet met zekerheid kan worden gesteld dat de uitkomsten van het onderzoek representatief zijn voor alle tankstations wel op basis van de gegevens van de oliemaatschappijen uitspraken kunnen worden gedaan over de volumes in de grensstreek. Daarnaast vragen deze leden voor welke tankstations het onderzoek wel representatief is. De leden van de fractie van het CDA vragen hoe groot het aandeel snelwegstations is geweest. Daarnaast vragen de leden van de fractie van de SP welk effect de oververtegenwoordiging van snelwegstations heeft gehad op de uitkomsten van het onderzoek en of het mogelijk is om een uitsplitsing te maken van de effecten van de accijnsverhoging voor bemande, onbemande en snelwegstations. De leden van de fractie van de PVV vragen of ik bereid ben om een onafhankelijke toets uit te laten voeren om vast te stellen dat de cijfers van de oliemaatschappijen representatief zijn voor alle tankstations.

Het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS) is gevraagd een oordeel te geven over de door mij gehanteerde aanpak en methode. Met het CBS hebben we geconstateerd dat deze dataset geen aselecte steekproef is, omdat alleen een bepaald aantal oliemaatschappijen in de dataset is vertegenwoordigd. Daardoor kan niet met zekerheid worden gesteld dat de uitkomsten representatief zijn voor alle tankstations.

Daarom heb ik nader getoetst of de cijfers van dit onderzoek voldoende betrouwbaar zijn – zoals door de spreiding over categorieën te toetsen en de ontwikkeling van het marktaandeel van de tankstations in de dataset te controleren.

Het gezamenlijke marktaandeel van de tankstations in de analyse ten opzichte van de totale landelijke afzet van liters in het wegverkeer over de hele onderzoeksperiode 2011–2014 is stabiel. Het aantal tankstations in de dataset is eveneens stabiel. Er is derhalve geen afwijkende ontwikkeling volgens de dataset in de analyse ten opzichte van het landelijke beeld. De conclusie is dat de oververtegenwoordiging van het aandeel snelwegstations in de dataset (10% van het aantal tankstations versus landelijk 5%) geen effect heeft gehad op de uitkomsten. Dat maakt dat de gegevens van de oliemaatschappijen, hoewel niet bij voorbaat aselect, wel een goede basis vormen om uitspraken te doen over de volumes in de grensstreek. Een uitsplitsing naar bemande of onbemande stations is niet voor de hele dataset beschikbaar.

De leden van de fractie van de SP vragen waarom het niet mogelijk is gebleken om een aselecte steekproef te houden.

Het is niet onmogelijk om een aselecte steekproef te trekken uit individuele tankstations. Bij een a-selecte steekproef speelt ook de non-respons van de geselecteerde tankstations een rol. Mede uit praktische overwegingen is gekozen voor de methode om een aantal oliemaatschappijen te vragen de gegevens te leveren van alle tankstations die zij bevoorraad hebben. Daardoor was het mogelijk om via een beperkt aantal dataleveranciers te beschikken over een zeer betrouwbare dataset met een groot aantal tankstations met maandelijkse cijfers over een langere periode vanaf 2011. Dit biedt de mogelijkheid om de gegevens in perspectief te plaatsen. Hierdoor kon de tijd die nodig was voor het leveren en verwerken van de gegevens zoveel mogelijk worden bekort.

De leden van de fractie van de SP vragen waarom de onderzoeken van de brancheorganisaties niet betrokken zijn bij de evaluatie.

Tijdens de evaluatie is diverse malen contact geweest met vertegenwoordigers van de brancheorganisaties. Hierbij is zowel over de methode van het onderzoek van de brancheorganisaties als over de methode van mijn evaluatie gesproken. Ik heb ervoor gekozen om onafhankelijk van de brancheorganisaties een onderzoek te doen naar de effecten van de accijnsverhoging. Dit onderzoek maakt gebruik van andere databronnen. Deze onderzoeken laten zich moeilijk combineren.

De leden van de fractie van de SP vragen welke verklaring ik kan geven voor de dalende brandstofverkopen in de grensstreek sinds het laatste kwartaal van 2012.

De evaluatie beoogt niet een volledige analyse te zijn van alle ontwikkelingen in de grensstreek die relevant zijn geweest voor de ontwikkeling in brandstofverkopen. In de evaluatie concludeer ik ook dat de sterkere daling van de brandstofverkopen in de directe grensstreek in vergelijking met de landelijke verkopen geen nieuwe ontwikkeling is en past in een langjarige trend. In mijn antwoord in paragraaf 1 op de vragen van de leden van de fracties van de VVD, de PvdA en de SP, ben ik reeds ingegaan op de verschillen in regionale economische ontwikkeling.

De leden van de fractie van de SP vragen in hoeverre ik kan aangeven of er sprake is geweest van een anticipatie-effect in aanloop naar de accijnsverhoging.

Het is niet waarschijnlijk dat pomphouders voor benzine en diesel geanticipeerd hebben op de accijnsverhoging door vóór de accijnsverhoging grotere voorraden in te slaan. De pomphouders moesten namelijk over de voorraden benzine en diesel namelijk het accijnsverschil bijbetalen. Voor LPG gold deze bijbetalingsverplichting niet, zodat daarvan mogelijk wel meer is ingeslagen kort voor de accijnsverhoging. Door dit effect en doordat het om minder gegevens gaat, is de volumedaling van LPG in dit onderzoek minder betrouwbaar dan de uikomsten voor benzine en diesel. Het is ook mogelijk dat consumenten voorafgaand aan de accijnsverhoging extra hebben getankt. Ik zie hiervoor echter geen aanwijzingen in de landelijke CBS-cijfers.

De leden van de fractie van de SP vragen naar de ontwikkeling van tankstations met een shop in de grensstreek.

Ik heb in de evaluatie een aparte analyse uitgevoerd naar de tankstations met een shop, voor zover de omzetcijfers van de shop voor dit onderzoek verstrekt zijn door de oliemaatschappijen. Bij de tankstations in de directe grensstreek (tot 10 kilometer van de grens) kennen de shopverkopen over het eerste kwartaal van 2014 een gunstiger ontwikkeling dan de brandstofverkopen van diezelfde tankstations.

De leden van de fractie van de SP en het CDA vragen of het klopt dat veel pompstations in de grensstreek klant zijn bij een tussenhandelaar en vragen of ik daarmee nog steeds van mening ben dat het onderzoek een representatief beeld geeft van de effecten van de accijnsverhoging en of ik bereid ben onderzoek te doen naar de leveringen aan tussenhandelaren.

In het onderzoek zijn alleen die tankstations in de analyse meegenomen waarvan de locatie bekend was. Indien een oliemaatschappij brandstof verkoopt aan een tussenhandelaar, is het bij de oliemaatschappij niet bekend op welke locatie de brandstof is afgeleverd. Deze locatie is een noodzakelijk onderdeel van de evaluatie omdat anders niet bekend is of de brandstof in de grensstreek of daarbuiten is verkocht. Om deze redenen zijn de leveringen tussenhandelaren niet de analyse meegenomen. Niettemin blijft nog steeds een groot aantal tankstations in de grensstreek en in de rest van Nederland over die in de analyse zijn meegenomen. Zoals ik in de accijnsbrief heb aangegeven vormt de dataset een goede basis om een beeld te vormen van de ontwikkeling van brandstofverkopen in de grensstreek.

De leden van de fractie van de SP vragen naar het aantal ontslagen dat er tot nu toe is gevallen bij de tankstations aan de grens, naar het aantal ontslagprocedures dat momenteel nog loopt en het aantal pompstations dat reeds failliet is gegaan of een faillissementsprocedure heeft aangevraagd.

Zoals ik al eerder naar aanleiding van Kamervragen van de heer Omtzigt (CDA)4 heb aangegeven blijkt uit contacten met het UWV dat informatie over ontslagaanvragen bij pompstations niet kan worden geleverd. Het UWV kent namelijk een zodanige grofmazige indeling per sector, dat daaruit niet de ontslagaanvragen bij pompstations kunnen worden afgezonderd. Er zijn evenmin gegevens beschikbaar over het aantal pompstations dat failliet is gegaan of een faillissementsprocedure heeft aangevraagd.

De leden van de fractie van de SP hebben gevraagd nader toe te lichten waarom de systematische fout in de verdeling van de kasontvangsten tussen lichte en overige minerale oliën geen gevolgen heeft gehad voor de totale ontvangsten van de brandstofaccijnzen. De leden van de fractie van het CDA vragen in dit verband naar herziene jaarcijfers over de periode 2000–2014.

Uit de centrale administratie van de douane wordt vanaf 2004 een totaalbedrag voor de kasontvangsten van de brandstofaccijnzen gerapporteerd. Dit totaalbedrag staat niet ter discussie en is altijd juist geweest. De systematische fout heeft alleen betrekking op de onderverdeling van het totaalbedrag naar lichte en overige minerale oliën.

Hieronder is een vergelijking opgenomen van de eerder gerapporteerde kasontvangsten (in € miljoen) over de jaren 2010–2013 met de cijfers volgens de aangepaste verdeling. De herziene onderverdeling van de kasontvangsten over eerdere jaren is niet te construeren.

De leden van de fractie van de SP vragen of ik bereid ben om een onderzoek te doen naar het margeverlies van pomphouders en of rekening is gehouden met de doorwerking van een afnemende marge van pomphouders op de VPB-inkomsten.

Naast de ontwikkeling in brandstofhoeveelheden en shopverkopen is in de evaluatie een onderzoek betrokken van het CBS onderzoek naar de ontwikkeling van de pompprijzen in de grensstreek. Daaruit bleek dat de pompprijzen in de grensstreek nauwelijks verschillen van de gemiddelde pompprijzen in heel Nederland. Deze verschillen zijn bovendien sinds de accijnsverhoging niet toegenomen. Daarmee zijn in de evaluatie de belangrijkste determinanten van de marge van pomphouders reeds in kaart gebracht. Ik zie daarmee onvoldoende aanleiding om nader onderzoek te doen naar de marge van pomphouders in de grensstreek. In de evaluatie is alleen onderzocht wat de gevolgen zijn van de accijnsverhoging voor de belastinginkomsten uit accijnzen, en niet uit andere belastingen.

De leden van de fracties van de SP, de PVV en de SGP stellen dat uit de cijfers van BOVAG blijkt dat in de € 51 miljoen aan extra belastingopbrengsten als gevolg van de accijnsverhoging de inkomsten van de accijnsindexatie voor diesel en verhoging van LPG voortvloeiend uit de Autobrief 2012 zijn meegenomen. Deze leden stellen voorts dat wanneer er wel met deze verhogingen rekening zou worden gehouden, de extra inkomsten € 35 miljoen zouden zijn. De leden van de fractie van de SP vragen of de meeropbrengst van de accijnsverhoging op diesel en LPG die voortvloeit uit het regeerakkoord in het eerste kwartaal van 2014 inderdaad niet € 51 miljoen maar € 35 miljoen bedraagt.

Eerst wil ik opmerken dat het door BOVAG berekende bedrag van € 35 miljoen is berekend op basis van de gegevens van het CBS betreffende het aantal gebruikte liters in het wegverkeer. Zoals ik hierna ook in antwoord op vragen van de leden van de CDA-fractie aangeef is het per definitie niet mogelijk een sluitend verband te leggen tussen de cijfers van CBS en Belastingdienst (zo zien de cijfers van de Belastingdienst niet alleen op het wegverkeer). Verder heb ik in de evaluatie slechts geconstateerd dat in het eerste kwartaal van 2014 de ontvangsten circa € 51 miljoen hoger lagen dan in dezelfde periode in 2013. Het gaat hier om de totale kasontvangsten in de maanden februari tot en met april 2014 die betrekking hebben op de leveringen van overige minerale oliën (waaronder diesel en LPG) in het eerste kwartaal. Ik heb daarbij nog gecorrigeerd voor eenmalige effecten in de kasontvangsten die het beeld kunnen vertekenen. De gerealiseerde toename van accijnsopbrengsten in het eerste kwartaal van 2014, net als de € 3 miljoen bij de benzine, is het resultaat van vele factoren waaronder de beleidsmatige tariefstijging (niet van toepassing voor benzine), de wettelijke indexatie, de conjunctuur, een steeds zuiniger wordend wagenpark en andere endogene effecten. Deze gerealiseerde ontvangsten mogen niet één-op-één worden vergeleken met een vooraf geraamde ex ante opbrengst die uitsluitend het effect aangeeft van een tariefsprijsverhoging bij een gelijkblijvende grondslag. Immers, bij het ex ante effect van de tariefverhoging wordt geen rekening gehouden met gedragseffecten, conjuncturele effecten en alle factoren die relevant zijn voor de ontwikkeling van de belastinggrondslag. In de evaluatie heb ik dit ook toegelicht.

BOVAG trekt in zijn berekening nu uitsluitend het ex ante effect van de wettelijke indexatie af van de gerealiseerde meeropbrengsten van € 51 miljoen in het eerste kwartaal van 2014. Dit zonder daarbij rekening te houden met aan die indexatie verbonden gedragseffecten. Dat geeft een onjuiste vergelijkingsmaatstaf. Ik kan helaas de gedragseffecten van de tariefsverhoging respectievelijk de wettelijke indexatie niet onderscheiden van de effecten van alle andere relevante factoren. Anders gezegd, ik kan geen kwantitatieve decompositie geven van de gerealiseerde meeropbrengst van € 51 miljoen in het eerste kwartaal van 2014 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2013 naar de onderliggende factoren. Hetzelfde geldt voor de gerealiseerde meeropbrengst van € 3 miljoen bij benzine. Ik heb met die € 51 miljoen aan extra ontvangsten slechts vastgesteld dat in het eerste kwartaal van 2014 meer aan kasontvangsten is binnengekomen dan in het eerste kwartaal van 2013. Het berekende cijfer van BOVAG mag dan ook niet worden gezien als het cijfer dat de extra opbrengst weergeeft.

Volgens de leden van de fracties van de SP en de PVV komt uit de evaluatie naar voren dat de inkomsten zeer ongelijk verdeeld over de maanden zijn binnengekomen en dat er sprake lijkt van een dalende trend.

In de evaluatie heb ik geen afzonderlijke maandontvangsten gepresenteerd maar kwartaalontvangsten. Ik heb de cijfers alleen per kwartaal gepresenteerd omdat ik geconstateerd heb dat afzonderlijke maandcijfers teveel fluctueren om daar conclusies aan te kunnen verbinden, laat staan een trend. Dat heb ik ook gemeld in de accijnsbrief. Om die reden heb ik de evaluatie van de accijnsverhoging ook willen baseren op de cijfers over 3 maanden. Daarbij gaat het om de kasontvangsten in de maanden februari tot en met april 2014 die betrekking hebben op leveringen over de maanden januari tot en met maart 2014.

De leden van de fracties van de SP, het CDA, de PVV en de SGP signaleren dat de accijnsopbrengsten in januari hoger waren dan in februari en maart 2014 en vragen of die dalende trend in de accijnsopbrengsten voldoende aanleiding is om de ontwikkeling in de komende maanden te blijven volgen. De leden van de fracties van de SP, de PVV en de SGP vragen de accijnsverhoging alsnog terug te draaien als de meeropbrengst ook in de komende maanden negatief is.

Met de evaluatie van de effecten van de accijnsverhoging op diesel en LPG over de eerste drie maanden van 2014 heb ik invulling gegeven aan mijn eerdere toezegging. De regering volgt de ontwikkelingen op basis van de gegevens van het CBS van het gebruik van brandstoffen in het wegverkeer en de ontvangsten van de brandstofaccijnzen door de Belastingdienst. Ik ga niet opnieuw een beroep doen op de oliemaatschappijen om mij hun gegevens ter beschikking te stellen om specifiek de grenseffecten in beeld te brengen; het onderzoek naar de effecten in specifiek de grensstreek zoals ik heb gedaan op basis van de gegevens van de oliemaatschappijen wordt dus niet opnieuw gedaan. Ik informeer uw Kamer over de ontwikkelingen op de daartoe geëigende momenten, te weten de miljoenennota, najaarsnota en jaarverslag. Ik wil op dit moment, dit naar aanleiding van de vraag van de leden van de fractie van de PVV, niet vooruitlopen op die ontwikkelingen.

De leden van de fracties van de SP en de PVV vragen of de zogenoemde COVA-heffing betrokken zou moeten worden in de accijnsverschillen tussen Nederland, België en Duitsland. De leden van de fractie van het CDA vragen of tabel 1 van de accijnsbrief kan worden aangepast.

De accijnsbrief rapporteert alleen de effecten van de verhoging van de accijnstarieven. Andere belastingen (voorraadheffing, btw, Vpb) zijn buiten beschouwing gelaten. De strategische voorraadheffing – ook wel COVA-heffing genoemd naar de organisatie die in Nederland deze voorraden beheert: Stichting Centraal Orgaan Voorraadvorming Aardolieproducten – is gebaseerd op een Europese verplichting. Ook België en Duitsland kennen een soortgelijke voorraadheffing.

In onderstaande tabel is het tarief van de zogenoemde COVA-heffing in Nederland opgenomen alsmede de tarieven van vergelijkbare heffingen in België en Duitsland.

De leden van de fractie van de SP vragen waarom er geen onderzoek is verricht naar het koopgedrag over de grens. Zij vragen of deze effecten meegewogen zouden moeten worden als uitverdieneffecten ten gevolge van de accijnsverhoging.

Het onderzoek heeft conform de toezegging betrekking gehad op de effecten van de accijnsverhoging op diesel en LPG. Daarbij is gekeken naar de accijnsopbrengsten en de afzet van motorbrandstoffen in het wegverkeer om de landelijke effecten te bepalen. Vervolgens is onderzocht of en in welke mate de grensstreek afwijkt van dat landelijke beeld. Het feitelijke koopgedrag over de grens is echter niet onderzocht.

De leden van de fractie van de SP verwijzen naar de conclusies van het CBS, einde 2013, dat accijnsverhogingen leiden tot lagere omzetten bij Nederlandse drankhandels, cafés en slijters. Zij vragen of dit effect van de accijnsverhoging ook relevant is voor de beoordeling van de accijnsmaatregelen.

In 2013 is een onderzoek gedaan naar de grenseffecten van onder meer de verhoging van de accijnstarieven van alcoholhoudende dranken met ingang van 1 januari 2013. Dat onderzoek is in de vorm van een zogenoemde grenseffectenrapportage tegelijkertijd met het Belastingplan 2014 door de toenmalige Staatssecretaris van Financiën naar uw Kamer gezonden. Gezien het feit dat in 2013 de accijnsopbrengsten voor bier, wijn en gedistilleerde dranken zich min of meer conform de raming ontwikkelden, is op basis van die cijfers toentertijd geconcludeerd dat er vooralsnog onvoldoende aanleiding was om een derving van enige omvang toe te rekenen aan grenseffecten als gevolg van de accijnsverhogingen per 1 januari 2013. Ook toen werd daar overigens bij aangetekend dat niet kon worden uitgesloten dat er lokaal wel aanmerkelijke effecten zouden kunnen zijn, mede als gevolg van een substantieel verschil in de accijnstarieven van Nederland en die van onze buurlanden.

De leden van de fractie van het CDA merken op dat zij bij de regeling van werkzaamheden een Wob-verzoek gedaan hebben en doen het verzoek de gevraagde stukken bij de beantwoording van deze vragen ter beschikking te stellen. De heer Omtzigt verzocht tijdens de genoemde regeling van werkzaamheden om openbaarmaking van alle documenten die gaan over of betrekking hebben op het onderzoek naar de accijnsverhoging, en van alle vormen van communicatie, met inbegrip van uitgewisselde documenten, contra-rapporten, rapporten inclusief conceptversies. Daarbij is een beroep gedaan op artikel 68 van de Grondwet en de Wet openbaarheid van bestuur (Wob). De heer Omtzigt heeft daarbij aangegeven dat het hem om de cijfers te doen is.

Het toetsingskader waarbinnen ik dit verzoek beoordeel is dat van artikel 68 Grondwet. De informatieplicht aan het parlement krachtens de Grondwet reikt immers in alle gevallen ten minste even ver en soms verder dan de verplichting informatie openbaar te maken op grond van de Wob. In dit kader verwijs ik ook naar de brief van de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de reikwijdte van artikel 68 Grondwet.5

Bij de beoordeling van het verzoek van de heer Omtzigt maak ik onderscheid tussen enerzijds het onderliggende materiaal dat als input voor de analyse is gebruikt en anderzijds de analyse zelf. De input voor de analyse die ik heb verricht, is afkomstig van drie bronnen, namelijk van het CBS, van de Belastingdienst en van een aantal oliemaatschappijen. De cijfers van het CBS over de hoeveelheden motorbrandstoffen die in het wegverkeer worden gebruikt zijn openbaar en voor zover relevant zijn deze opgenomen in de accijnsbrief. De cijfers van de Belastingdienst over de opbrengsten van de accijnzen van brandstoffen zijn deels opgenomen in de accijnsbrief en worden aangevuld in deze antwoordenset. Informatie die ik heb verkregen van afzonderlijke oliemaatschappijen zal ik niet openbaar maken. Van belang bij de afweging die ik hierbij heb gemaakt is dat de vertrouwelijkheid van deze informatie door de oliemaatschappijen nadrukkelijk aan de orde is gesteld en ik heb toegezegd de geleverde informatie vertrouwelijk te behandelen. Het verstrekken van deze informatie zal deze vertrouwelijkheid schaden. Wezenlijk in mijn afweging is dat toegeleverde informatie bedrijfsvertrouwelijk is en dat het verstrekken van dergelijke informatie de belangen van de betreffende oliemaatschappijen en pomphouders onevenredig schaadt.

Het hiervoor genoemde materiaal vormt de brede basis voor de analyse naar de effecten van de accijnsverhoging op diesel en LPG. Over de totstandkoming van deze analyse heb ik verantwoording afgelegd in de accijnsbrief. Voor de analyse ben ik als bewindspersoon aanspreekbaar. Ik kijk dan ook uit naar de gedachtewisseling met uw Kamer over deze analyse en in dat debat zal ik met genoegen de vragen die resteren over de evaluatie beantwoorden.

De leden van de fractie van het CDA vragen in hoeverre de € 51 miljoen hogere accijnsinkomsten voor diesel en LPG in het eerste kwartaal van 2014 ten opzichte van het eerste kwartaal van 2013 te danken is aan respectievelijk de accijnsverhoging, aan de inflatiecorrectie en aan eventuele andere factoren.

De leden van de fractie van het CDA stellen terecht dat de gerealiseerde accijnsinkomsten het resultaat zijn van vele factoren waaronder de tariefstijging (zowel de beleidsmatige stijging als de wettelijke indexatie), de conjunctuur, een steeds zuiniger wordend wagenpark en andere endogene effecten. Ik kan echter geen kwantitatieve decompositie geven van de gerealiseerde meeropbrengst van € 51 miljoen naar de verschillende factoren. Ik heb met die € 51 miljoen aan extra ontvangsten slechts vastgesteld dat in het eerste kwartaal van 2014 meer aan kasontvangsten is binnengekomen dan in het eerste kwartaal van 2013.

De leden van de fractie van het CDA vragen om een onderscheid tussen de accijnsinkomsten die toegerekend dienen te worden aan de maanden januari, februari en maart en om een uitsplitsing van de accijnsopbrengsten naar diesel en LPG.

In onderstaande tabel zijn de kasontvangsten in de maanden februari tot en met april 2014 weergegeven die betrekking hebben op leveringen in de maanden januari tot en met maart 2013 en 2014. In deze tabel is de categorie «overige minerale oliën» nader uitgesplitst.

De leden van de fractie van het CDA vragen naar de reden dat de extra accijnsopbrengst die is binnengekomen in de maand januari in de brief van maart nog € 161 miljoen bedroeg en in de evaluatie van de accijnsverhoging € 56 miljoen.

Deze leden refereren met het bedrag van € 161 miljoen aan het verschil tussen de kasontvangsten in februari 2014 met betrekking tot de afzet in de maand januari 2014 in vergelijking met dezelfde maand in 2013. Dit bedrag betreft de totale brandstofaccijnzen, dus zowel de accijns op lichte olie (benzine) als de accijns op overige minerale oliën (waaronder diesel en LPG). Het bedrag van € 56 miljoen betreft alleen de ontvangsten uit accijns op lichte olie en betreft het verschil in kasontvangsten in de maanden februari tot en met april 2014 met dezelfde maanden van 2013 (deze maanden hebben betrekking op de leveringen in de maanden januari tot en met maart). Het bedrag van € 161 miljoen uit de accijnsbrief en het bedrag van € 56 miljoen zijn dus geen vergelijkbare bedragen.

De leden van de fractie van het CDA vragen wat de overige oorzaken van de geconstateerde grenseffecten zijn en hoe groot deze effecten zijn in verhouding tot de effecten van de accijnsverhoging.

Ik heb geconstateerd dat de dieselverkopen in de directe grensstreek (tot 10 kilometer vanaf de grens) reeds voor de accijnsverlaging terugliepen en daarmee slechts ten dele het gevolg lijken van de recente accijnsverhoging en dus ten dele het gevolg lijken van overige effecten. Hetzelfde geldt voor de LPG-verkopen in de hele grensstreek, zij het dat het duidelijk is dat daar een groter deel van de afname aan de accijnsverhoging moet worden toegeschreven. Ik kan niet kwantificeren hoe groot deze overige effecten zijn in verhouding tot de effecten van de accijnsverhoging.

De leden van de fracties van het CDA en de PVV vragen of de grafiek van de jaar-op-jaar ontwikkeling van de detailhandelsverkopen en de benzineverkopen uitgebreid kan worden met de gegevens over het eerste kwartaal van 2014 en met de dieselverkopen. Tevens willen de leden van de fractie van de PVV weten waarom ervoor gekozen is om de gegevens over het eerste kwartaal van 2014 niet in de accijnsbrief te zetten. Daarnaast vragen zij of het beeld over het eerste kwartaal aanleiding geeft om de accijnsverhoging te heroverwegen en of ik kan kwantificeren wat de uitwerking is van de grenseffecten op de winkelomzet en werkgelegenheid.

De desbetreffende grafiek heb ik geactualiseerd met de gegevens over het eerste kwartaal. Het eerste kwartaal 2014 van de detailhandelverkopen is in de laatste week voor verschijnen van de accijnsbrief beschikbaar gekomen. In die fase heeft het verwerken en analyseren van de laatste accijnsgevens prioriteit gekregen. Ten onrechte is daardoor het actualiseren van de grafiek met de detailhandelverkopen, die in een eerdere fase van de analyse was gemaakt, achterwege gebleven. Ik heb met deze grafiek de voortdurende terugloop in de brandstofverkopen in een bredere economische context willen plaatsen. De detailhandelsverkopen zijn daarvoor als illustratie gebruikt, waarbij ik niet heb willen suggereren dat er een directe één op één relatie tussen brandstofverkopen en detailhandelsverkopen is. Een direct verband geldt overigens in geen enkel onderscheiden kwartaal. De grafiek laat zien dat alle variabelen in de hele periode een negatieve groei vertonen. Voor diesel is overigens de daling in het eerste kwartaal 2014 alleen in het vierde kwartaal 2013 kleiner geweest. Alle overige kwartalen was de daling groter. Voor benzine was de daling alleen in het begin van 2012 minder groot dan in de latere kwartalen. Op basis van deze inkleuring kan ik ook niet kwantificeren wat de uitwerking is van de grenseffecten op de winkelomzet en werkgelegenheid.

De leden van de fractie van het CDA leggen een verband tussen diverse cijfers van het CBS en van de Belastingdienst en concluderen dat deze conflicteren.

De cijfers van de Belastingdienst en CBS zijn niet gelijk, aangezien ze iets anders beschrijven.

De cijfers van de Belastingdienst betreffen de kasontvangsten (bedragen) van accijnzen op lichte oliën en overige minerale oliën. Onder overige minerale oliën vallen diverse brandstoffen, waaronder diesel en LPG. Daarbij betreffen de cijfers van de Belastingdienst gebruik van brandstoffen voor alle doeleinden. De cijfers van het CBS (volumes) daarentegen betreffen uitsluitend de afzet van motorbrandstoffen (benzine, diesel en LPG) in het wegverkeer. Het CBS baseert deze gegevens op eigen uitvraag. Om deze redenen is het niet mogelijk een sluitend verband te leggen tussen de cijfers van CBS en Belastingdienst.

De leden van de fractie van het CDA vragen naar de gevolgen voor de evaluatie van de systematische fout die vanaf 2004 is geslopen in de verdeling van de kasontvangsten van de brandstofaccijnzen.

Deze gevolgen zijn niet groot. De aangepaste verdeling leidt tot een verschuiving tussen de accijnsopbrengst van lichte olie en de accijnsopbrengst van overige minerale oliën.

De leden van de fractie van het CDA vragen of ik nader kan specificeren van welke oliemaatschappijen de gegevens zijn gebruikt en welke pompstations in het onderzoek zijn meegenomen.

Informatie die ik heb verkregen van afzonderlijke oliemaatschappijen zal ik niet openbaar maken. Van belang bij de afweging die ik hierbij heb gemaakt is dat de vertrouwelijkheid van deze informatie door de oliemaatschappijen nadrukkelijk aan de orde is gesteld en ik heb toegezegd de geleverde informatie vertrouwelijk te behandelen. Het verstrekken van deze informatie zal deze vertrouwelijkheid schaden. Wezenlijk in mijn afweging is dat toegeleverde informatie bedrijfsvertrouwelijk is en dat het verstrekken van dergelijke informatie de belangen van de betreffende oliemaatschappijen en pomphouders onevenredig schaadt.

De leden van de fractie van het CDA vragen een uitsplitsing van de accijnsopbrengst tot 1 januari 2013 in accijns op blanke diesel, rode diesel en LPG.

In de hiernavolgende tabel wordt – op basis van de aangiftegegevens van de Belastingdienst – de gevraagde uitsplitsing gegeven.

De leden van de fractie van het CDA vragen waarom de aangiftegegevens niet zijn gebruikt voor de evaluatie en of deze aangiftegegevens naar de Kamer kunnen worden gezonden.

Tijdens het onderzoek is gebleken dat in de afgelopen jaren een systematische fout is geslopen in de verdeling van de kasontvangsten tussen lichte olie en overige minerale oliën. Vanaf nu worden de aangiftecijfers gebruikt voor de verdeling naar lichte olie en overige minerale oliën en zijn ook gebruikt voor de in deze antwoordenset opgenomen nadere onderverdeling van de overige minerale oliën naar diesel, LPG en overige producten. Deze cijfers zijn voorts gebruikt om de omvang en onderverdeling van de incidentele component in de ontvangst van januari te bepalen.

De leden van de fracties van het CDA en de PVV memoreren dat de effecten in de grensregio sterker zijn dan de landelijke effecten en vragen welke conclusie ik daaraan verbind als het gaat om het effect op ondernemers in de grensstreek en de oneerlijke concurrentie die naar de mening van deze leden is ontstaan met het buitenland als gevolg van de accijnsverhoging.

In de accijnsbrief is onderkend dat de terugloop in het gebied tot 10 kilometer vanaf de grens groter is dan die in de rest van het land. Daarbij is tegelijkertijd aangegeven dat dit geen nieuwe ontwikkeling is. Deze past in de langjarige trend van een dalende afzet van brandstoffen in dit gebied in vergelijking met het binnenland, die ook zou kunnen samenhangen met verschillen in regionale economische ontwikkelingen. De geconstateerde grenseffecten lijken dan ook slechts ten dele het gevolg van de recente accijnsverhoging. Mede om die reden hebben de uitkomsten over het eerste kwartaal het kabinet geen aanleiding gegeven om maatregelen te treffen.

De leden van de fractie van het CDA vragen of tabel 1 in de accijnsbrief (accijnsmutaties) ook gegeven kan worden voor de accijns op alcohol.

In de hierna opgenomen tabel zijn de accijnstarieven per 1 januari 2014 van Nederland, België en Duitsland opgenomen voor de meest gangbare alcoholhoudende producten.

De leden van de fractie van de PVV verwijzen naar een bericht van de brancheorganisatie van de tabaksdetailhandel (NSO) en de brancheorganisatie voor de tabaks- en zoetwarengroothandel (TZN) over de naar hun mening structureel dalende accijnsopbrengsten van tabak. Zij vragen naar een kwantificering van de uitwerking daarvan op de winkelomzet en werkgelegenheid met betrekking tot de tabaksverkopen. Deze leden vragen daarbij expliciet aandacht voor winkelomzet, werkgelegenheid en de effecten op de lokale economie.

Ik herken mij niet in de cijfers zoals die door NSO en TZN zijn gepubliceerd. Zoals al eerder gememoreerd, is het niet mogelijk om op basis van maandcijfers uitspraken te doen over de effecten van een accijnsverhoging. De opbrengstcijfers voor tabak in de eerste drie maanden van 2014, waarbij de opbrengsten in de maanden februari, maart en april betrekking hebben op leveringen die hebben plaatsgevonden in respectievelijk de maanden januari, februari en maart, laten juist een stijging zien ten opzichte van dezelfde maanden in 2013.

Onder verwijzing naar de accijnsverschillen vragen de leden van de fractie van de PVV een kwantificering van de uitwerking op winkelomzet en werkgelegenheid met betrekking tot de verkopen van bier, wijn en overige alcoholica. Deze leden vragen daarbij expliciet aandacht voor winkelomzet, werkgelegenheid en de effecten op de lokale economie.

De effecten van de accijnsverhogingen op bier, wijn en overige alcoholische dranken zijn niet onderzocht. Het is dan ook niet mogelijk een kwantificering te geven zoals door de leden van de fractie van PVV wordt gevraagd.

De leden van de fractie van D66 constateren dat er in algemene zin veel onduidelijkheid is over de gebruikte cijfers en de weergave van de situatie in de accijnsbrief en vragen zich af er nog een algemene reactie komt.

In de accijnsbrief heb ik gepoogd de in het onderzoek gehanteerde cijfers en daarop gebaseerde conclusies zo transparant mogelijk weer te geven. Indien er desondanks sprake is van onduidelijkheid hoop ik dat ik deze met de in dit schriftelijk overleg gegeven antwoorden heb weggenomen.

De leden van de fractie van D66 vragen waarom ik ervoor gekozen heb om de ontwikkelingen alleen voor hele kwartalen te presenteren en zij vragen of maandcijfers over tankstations een goede indicatie geven van de ontwikkeling in de afzonderlijke maanden. De leden van de fractie van de SGP vragen daarnaast of ik verwacht dat de daling over de maand maart zich doorzet in de daarop volgende maanden en of het een gebruikelijk patroon is dat na een accijnsverhoging de grenseffecten tijdelijk van aard zijn.

Ik heb de cijfers alleen per kwartaal gepresenteerd omdat ik geconstateerd heb dat afzonderlijke landelijke maandcijfers teveel fluctueren om daar conclusies aan te kunnen verbinden. Om die reden heb ik de evaluatie van de accijnsverhoging ook willen baseren op de cijfers over drie maanden. Waar landelijke maandcijfers over brandstofverkopen fluctueren, geldt dit eveneens voor de maandcijfers van de tankstations die ik van de oliemaatschappijen heb ontvangen.

Ik heb in de accijnsbrief aangegeven dat grenseffecten als gevolg van accijnsverhogingen vaak van tijdelijke aard zijn. Dat is een ervaring die is opgedaan na eerdere accijnsverhogingen. Het is goed mogelijk dat de grenseffecten, voor zover die door de accijnsverhoging zijn veroorzaakt, na verloop van tijd afnemen. De landelijke ontwikkeling van de motorbrandstoffen wordt door meer factoren dan alleen de grenseffecten verklaard. Het is bijvoorbeeld mogelijk dat in een bepaalde periode de landelijke verkopen van motorbrandstoffen afnemen terwijl ook de grenseffecten afnemen.

De leden van de fractie van de SGP vragen of het correct is dat de beoogde doelstelling voor extra belastinginkomsten bij lange na niet gehaald wordt.

Wat betreft de totale ontvangsten uit de accijns op overige minerale oliën over heel 2014 ga ik er vanuit dat deze hoger zullen uitvallen dan die in 2013. Zoals in eerdere antwoorden aangegeven kan het ex ante ingeboekte bedrag voor de accijnsverhoging (dat is de opbrengst van een hoger tarief bij een gelijkblijvende grondslag) niet gezien worden als een gekwantificeerde doelstelling, omdat dit cijfer geen rekening houdt met gedragseffecten, conjunctuur en alle andere relevante factoren.

De leden van de fractie van de SGP vragen verder of er een gebruikelijk patroon van ontwikkelingen na accijnsverhogingen geldt.

Er geldt niet zoiets als een gebruikelijk patroon van ontwikkeling na accijnsverhogingen. De maandelijkse kasontvangsten van accijnzen kunnen flink fluctueren, ook als er geen sprake is van accijnsverhogingen. Wel kan ik stellen dat – zoals in de accijnsbrief aangegeven – grenseffecten als gevolg van accijnsverhogingen vaak (deels) van tijdelijke aard zijn. Dat is een ervaring die is opgedaan na eerdere accijnsverhogingen. Bij het monitoren van kasontvangsten in een lopend jaar wordt zo goed mogelijk rekening gehouden met fluctuaties in de maandelijkse realisaties. Overigens zijn er ook grote verschillen tussen de kaspatronen van de verschillende belastingsoorten. Dat heeft onder andere te maken met de aanslag- en aangiftesystematiek van de verschillende belastingsoorten.