Nr. 13 VERSLAG HOUDENDE EEN LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

De vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, belast met het voorbereidend onderzoek van dit voorstel van wet, heeft de eer verslag uit te brengen in de vorm van een lijst van vragen met de daarop gegeven antwoorden.

De vragen zijn op 1 oktober 2013 voorgelegd. Bij brief van 21 oktober 2013 zijn ze door de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap beantwoord.

Met de vaststelling van het verslag acht de commissie de openbare behandeling van het wetsvoorstel voldoende voorbereid.

De voorzitter van de commissie, Wolbert

Adjunct-griffier van de commissie, Boeve

Ad 1. In 1990 was een kwart van de Nederlandse 30–34-jarigen hoger opgeleid (hbo en wo), momenteel is dit circa 42 procent en de verwachting is dat in 2030 bijna de helft hoger opgeleid is. Het Nederlandse aandeel hoger opgeleiden overtreft nu dus al de Europese doelstelling.

Ad 2. Nederland heeft zich in Europees verband als doel gesteld om de R&D-uitgaven te verhogen tot 2,5 procent van het BBP, te bereiken in 2020. Nederland gaf in 2011 2,02 procent van het BBP uit aan R&D, wat 0,29 procentpunt hoger is dan in 2010, een stijging die voor het grootste deel veroorzaakt wordt door aanpassingen van het CBS in de methodiek van dataverzameling. Gezien het beleid van een verschuiving van directe financiering naar indirecte (fiscale) financiering en gezien het feit dat de Nederlandse overheid in internationaal perspectief relatief veel investeert in R&D, zal de stijging vooral van bedrijven moeten komen. Het in 2010 gestarte bedrijvenbeleid heeft dit mede als doel. Het is echter nog te vroeg om onderbouwde uitspraken te doen over de kans ten aanzien van het halen van de kabinetsdoelstelling van 2,5% BBP. De komende jaren zal uit CBS-gegevens over de R&D-uitgaven moeten blijken of ook na 2011 een stijgende tendens waarneembaar is.

Ad 3. Het aandeel vroegtijdig schoolverlaters (vsv’ers) binnen de EU moet in 2020 minder zijn dan 10 procent. Er is de afgelopen jaren in Nederland een forse vooruitgang geboekt als gevolg van actief ingezet beleid. Het aandeel is in 2012 verder afgenomen naar 8,8 procent. De doelstelling van Nederland binnen Europa staat op 8 procent. In de beleidsagenda bij de begroting is de ambitie opgenomen om het aantal vsv’ers in 2016 nog verder terug te dringen naar 25 duizend.

Er is geen noodzakelijke grens. De Inspectie hanteert in het toezicht een signaleringswaarde van 30% voor solvabiliteit. Dit houdt in dat wanneer besturen hun activa voor meer dan 70% hebben gefinancierd met vreemd vermogen, onderzoek wordt gedaan naar mogelijke financiële risico’s. Afwijkingen van de signaleringswaarde zijn soms logisch en verklaarbaar. Het schoolbestuur dient goed in de gaten te houden of het aangetrokken vreemd vermogen en de rentelasten daarover (terug) betaald kunnen worden. De Inspectie ziet hier op toe door middel van het continuïteitstoezicht.

Historische gegevens1 laten zien dat de reële (voor inflatie gecorrigeerde) bruto uursalarissen die BOL-, hbo- en wo gediplomeerden 1,5 jaar na diplomering2 ontvingen tussen 2003 en 2008 zijn toegenomen. Dit betekent dat de koopkracht van het 2008-cohort 1,5 jaar na diplomering groter was dan dat van het 2003-cohort. Na 2008 zien we in hbo en wo een afname van het reële bruto uurloon voor opeenvolgende cohorten. In BOL zien we deze daling iets later. In 2012 blijkt het reële bruto uurloon van BOL-gediplomeerden ongeveer hetzelfde te zijn als in 2003, ca. € 9,40. Voor hbo-gediplomeerden daalt het reële bruto uurloon in 2012 naar € 14,50 per uur. Dit is onder het niveau van 2003. Het reële bruto uurloon van wo-gediplomeerden toont een vergelijkbare daling tot ca. € 18 in 2012. Specifieke gegevens over het salaris na een aantal jaren werkervaring heb ik niet op maat beschikbaar.

In onderstaande tabel staan de verschillen tussen aantallen jongens en aantallen meisjes (x 1000, een positief getal is meer jongens) in de afgelopen dertig jaar:

	1980	1985	1990	1995	2000	2005	2010	2012
PO	62,1	57,8	51,7	60,6	60,8	63,9	56,9	57,4
VO	42,7	30,0	19,5	9,6	14,9	8,1	4,8	5,2
MBO	85,1	74,5	82,2	61,4	40,6	30,4	31,8	24,0
HBO	7,5	13,0	14,8	5,1	– 13,1	– 15,2	– 19,0	– 14,4
WO	59,6	47,4	27,0	14,4	6,1	0,5	– 7,7	– 6,3

In Duitsland en Nederland heeft het beroepsonderwijs een duaal karakter. In Nederland volgen ruim 338.058 mbo-studenten de beroepsopleidende leerweg. Daarin bestaat de praktijkcomponent (20–60%) uit stages. Bijna 132.083 mbo-studenten volgen de beroepsbegeleidende leerweg. Zij werken meer dan 80% in een erkend leerbedrijf. Ook in Duitsland bestaan beide systemen, maar daar is de tweede variant gangbaar. Qua duur en publieke kosten verschillen de Duitse en Nederlandse opleidingen niet wezenlijk. In beide landen is sprake van een goede aansluiting op de arbeidsmarkt, waarbij ongeveer 90% van de studenten binnen een half jaar na afstuderen betaald werk vindt. In Nederland stroomt ruim 40% van de mbo-studenten op het hoogste niveau door naar het hbo, in Duitsland is dit circa 28%. De EU-mededeling «Rethinking Education» uit december 2012 noemt vier lidstaten met een «world class VET-system», waaronder Duitsland en Nederland.

De Instellingen in het (voortgezet) speciaal onderwijs worden bekostigd op basis van de WEC (Wet op de Expertisecentra). Deze instellingen vallen, samen met de instellingen die worden bekostigd op basis van de Wet op het Primair Onderwijs (WPO), onder de sector primair onderwijs. De cao primair onderwijs sluit daarbij aan. In de cao primair onderwijs zijn wel specifieke afspraken voor het speciaal onderwijs opgenomen.

Het is onmogelijk om precies de optimale verhouding van publieke investeringen in menselijk kapitaal tegenover consumptieve uitgaven te bepalen. Wel kan – vertrekkend vanuit het huidige niveau van publieke investeringen – worden nagegaan of de kosten van extra publieke investeringen in het heden opwegen tegen de maatschappelijke baten die soms ver in de toekomst liggen. Het raamwerk van een maatschappelijke kosten-baten analyse (MKBA) biedt daarvoor een bewezen kader. Op die manier worden de baten van investeringen in human capital afgewogen in beeld gebracht en wordt een evenwichtige afweging tussen consumptieve uitgaven en investeringen in human capital bevorderd. Het kabinet heeft het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving gevraagd om een algemene leidraad voor MKBA’s te ontwikkelen en moedigt mede daarmee het gebruik van dit instrumentarium aan.

De educatiemiddelen vanuit het participatiebudget ad € 53 miljoen per jaar worden door gemeenten besteed om bij roc’s educatietrajecten (Nederlandse taal & rekenen en Nederlands als tweede taal) in te kopen. Het kabinet hanteert geen specifiek doelgroepenbeleid voor besteding van deze middelen. Het staat gemeenten vrij zelf accenten te zetten bij de besteding van het educatiebudget, mits de toegankelijkheid, kwaliteit en beschikbaarheid algemeen gewaarborgd blijven. In reactie op de motie Yücel (Kamerstuk 30 420, nr. 181) treedt de Minister dit najaar met gemeenten in overleg om te bezien hoe en met welke middelen vrouwen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt het beste bereikt kunnen worden.

Zie ook mijn antwoord op vraag 9. Wat de relatie van de studenten met de hogeronderwijsinstellingen betreft is mij niet bekend of en hoeveel instellingen apps hebben laten ontwikkelen voor hun studenten om hun zaken digitaal te kunnen regelen, dan wel op andere wijze hun studenten in staat stellen hun zaken digitaal te regelen. Wel is mij bekend dat het gebruik van digitale leer-/werkomgevingen in het hoger onderwijs wijd verbreid, maar ook zeer gevarieerd is. Hierin maakt iedere instelling zijn eigen keuze.

Wat de relatie van de studenten met OCW betreft wordt de dienstverlening van OCW, in het bijzonder DUO, aan de studenten voortdurend verbeterd. Zoals bijvoorbeeld in het kader van het Programma Vernieuwing Studiefinanciering, waarover de Kamer regelmatig geïnformeerd wordt.

Ja, investeringen worden gekenmerkt door het gegeven dat de opbrengsten in de toekomst liggen. In de begroting van OCW wordt geen onderscheid gemaakt tussen uitgaven en investeringen. Dit betekent niet dat door het ontbreken van dit onderscheid publieke investeringen in menselijk kapitaal te laag of te hoog uit zouden vallen. Het is onmogelijk om precies het optimale niveau van publieke investeringen in menselijk kapitaal te bepalen. Wel kan – vertrekkend vanuit het huidige niveau van publieke investeringen – worden nagegaan of de kosten van extra publieke investeringen in het heden opwegen tegen de maatschappelijke baten die soms ver in de toekomst liggen. Het raamwerk van een maatschappelijke kosten-baten analyse (MKBA) biedt daarvoor een bewezen kader. Op die manier worden de baten van investeringen in human capital afgewogen in beeld gebracht en wordt een evenwichtige afweging tussen consumptieve uitgaven en investeringen in human capital bevorderd. Het kabinet heeft het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving gevraagd om een algemene leidraad voor MKBA’s te ontwikkelen en moedigt mede daarmee het gebruik van dit instrumentarium aan.

Het niveau van de startkwalificatie is gerelateerd aan de internationale classificatie van onderwijsprogramma's (ISCED=International Standard Classification of Education). Deze classificatie is ingesteld om vergelijking van kenmerken van onderwijsstelsels tussen landen mogelijk te maken. Het begrip startkwalificatie vertaalt zich in internationale vergelijkingen naar een voltooide opleiding op hoger secundair niveau (ISCED 3). In Nederland betreft dit minimaal het mbo-diploma op niveau 2, een havo of een vwo-diploma.

Op 1 september 2012 (de gebruikelijke peildatum in het Onderwijsverslag) waren er 202 zwakke en 17 zeer zwakke basisscholen. Deze aantallen waren lager dan in alle voorgaande jaren. Het percentage zwakke en zeer zwakke scholen is sinds 1 januari 2008 gedaald van 10,6% naar 3,1% op 1 september 2012.

Het beleid van de regering is er voluit op gericht om te waarborgen dat alle scholen optimaal presteren. Het aantal scholen dat door het ijs zakt en (zeer) zwak wordt daalt al jaren, maar daarmee zijn we er nog niet. Daarom zet de regering bij voortduring in op het verbeteren van de kwaliteit van het bestuur, van schoolleiders en van leraren.

Mocht een school in het funderend onderwijs toch zeer zwak worden, dan kan de school terecht bij de sectorraad, bijvoorbeeld voor ondersteuning in de vorm van Vliegende Brigades of procesbegeleiders. De verbetertijd die scholen nodig hebben varieert sterk per school. Om te waarborgen dat leerlingen niet langer dan strikt noodzakelijk blootgesteld worden aan zeer zwak onderwijs, heeft de regering een wetsontwerp in voorbereiding om de verbetertermijn van zeer zwakke scholen te bekorten naar één jaar. Dat wetsontwerp ontvangt uw Kamer dit najaar.

Zoals aangekondigd in de brief Versterking bestuurskracht onderwijs (19 april 2013) komen wij later dit jaar met een brief over de wijze waarop we gedifferentieerd toezicht in het onderwijs de komende jaren willen vormgeven.

Zie het antwoord op vraag 15.

Voor maart 2014 komt de Staatssecretaris van OCW met een plan van aanpak om Toptalent in het basisonderwijs en voortgezet onderwijs de volle ruimte te geven. Het beter toerusten van docenten en schoolleiders is daar onderdeel van.

Het kabinet heeft de ambitie om de prestaties tot een niveau te brengen waarmee we tot de internationale top 5 gaan behoren. Aan deze brede ambitie heeft het kabinet geen termijn gebonden, omdat deze ambitie niet te comprimeren is tot 1 afzonderlijk meetbaar doel. Het kabinet heeft met behulp van de indicatoren en streefwaarden verschillende doelen geformuleerd voor 2015. Deze dragen in belangrijke mate bij aan het bereiken van deze ambitie. Voor een overzicht van de streefdoelen en indicatoren verwijzen wij u graag naar de beleidsagenda en de monitor streefdoelen onderwijs op pagina 25 van de begroting.

Antwoord: De internationale positie in het onderwijs is, door middel van een aantal belangrijke prestatie-indicatoren, samengevat in 1 figuur. Zie http://www.trendsinbeeld.minocw.nl/grafieken/1_2.php . Deze figuur toont dat Nederland op de meeste indicatoren beter presteert dan het internationaal gemiddelde niveau. Zo is het percentage voortijdig schoolverlaters fors afgenomen, mede als gevolg van intensief beleid. Tegelijkertijd is het aandeel hoger opgeleiden toegenomen evenals het percentage jongeren met een startkwalificatie. Daar staat tegenover dat het aandeel 15-jarige leerlingen met lage lees-reken- en natuurwetenschappelijke vaardigheden is toegenomen tussen 2003 en 2009. Ook als het gaat om excellentie en het aandeel bètatechnici is verbetering in Nederland mogelijk. Deze laatste indicator is overigens de enige waarmee we onder het internationaal gemiddelde presteren.

De basisafspraken in de regionale convenanten voor het terugdringen van schooluitval zijn voor alle mbo-instellingen en vo-scholen in iedere regio hetzelfde. Zowel voor het vo als het mbo zijn drie procentuele normen vastgesteld die jaarlijks dalen (periode schooljaar 2012–2013 tot en met 2014–2015). Een onderwijsinstelling komt in aanmerking voor het variabel bedrag indien het percentage nieuwe voortijdig schoolverlaters dat deze onderwijsinstelling binnen een categorie heeft op of onder deze procentuele norm ligt.

Het moreel kompas verwijst naar het vermogen van bestuurders gewenst gedrag te vertonen rekening houdend met steeds veranderlijke maatschappelijke verwachtingen. De bestuurders in het onderwijs die wij afgelopen periode bij allerlei gelegenheden hebben gesproken geven blijk van hun maatschappelijke opdracht. Wij verwachten dat zij onder alle omstandigheden kunnen varen op hun moreel kompas. Dit is in de praktijk echter geen automatisme, maar vraagt een cultuur waarin bestuurders uitnodigend en constructief omgaan met tegenspraak.

Deze aanpak vormt naar verwachting onderdeel van de kwaliteitsafspraken die met respectievelijk de PO-raad en de VO-Raad worden afgesloten als sectorale uitwerking van het Nationaal Onderwijs Akkoord. Het streven is eind dit jaar tot een akkoord te komen. Daarnaast zal de inspectie haar toezichtsarrangementen toespitsen op de verschillende niveaus van scholen.

Bij de uitwerking van een alternatieve inzet van de middelen voor de kleinescholentoeslag betrekken wij de schoolbesturen, met name besturen die in de praktijk veel met leerlingendaling en de kleinescholentoeslag te maken hebben. Daarnaast overleggen we met de besturenorganisaties, waaronder die van de kleine richtingen, de PO-Raad en financiële deskundigen.

Zoals aangekondigd in de brief over de kwaliteit van vve (Kamerstuk 31293, nr. 181), wil ik meer ruimte bieden voor lokale maatwerkoplossingen, zodat ook in dunbevolkte gebieden voldoende voorschoolse educatie kan worden aangeboden. Ik wil het voor gemeenten in deze gebieden mogelijk maken voorschoolse educatie in samenwerking met de basisschool in stand te houden, zodat kinderen met een risico op een taalachterstand niet thuis komen te zitten. Over de uitwerking hiervan informeer ik de Kamer in het voorjaar van 2014.

Met deze passage wordt bedoeld dat de middelen die nu via de kleinescholentoeslag worden toegekend, straks op een andere manier worden toebedeeld aan de schoolbesturen of samenwerkende partijen in de regio. Hoe zij deze middelen vervolgens inzetten, hangt af van de maatwerkoplossing voor het behoud van kwaliteit én keuzevrijheid die schoolbesturen, ouders, personeel en gemeenten kiezen voor hun regio. Waar nodig kan die oplossing bestaan uit het behoud van kleine scholen, maar deze kan ook een andere vorm hebben. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan meer focus op samenwerking.

Dat verband bestaat waarschijnlijk wel en loopt voor een belangrijk deel via het maken van bewuste studiekeuzes. In de monitor beleidsmaatregelen waarvan de eerste rapportage is verschenen in januari 20135 wordt gekeken naar toegankelijkheid, studiekeuze en studiegedrag. Uit de eerste rapportage van de monitor blijkt dat er geen aanwijzingen zijn dat de toegankelijkheid van het hoger onderwijs de afgelopen periode is afgenomen. In het onderzoek is onder meer bekeken of er ontwikkelingen zijn die erop wijzen dat studenten relatief moeilijke studies vermijden. Dat lijkt niet het geval. Wel komt naar voren dat een toenemend aandeel studenten aangeeft dat zij een bewuste studiekeuze hebben gemaakt en dat de match tussen student en studie de laatste paar jaar wat beter is geworden. De onlangs aangenomen wet Kwaliteit in verscheidenheid zal dit proces verder stimuleren. Bij studenten die een goede match met de studie ervaren, blijkt bovendien de uitval lager dan bij studenten die zich niet goed vinden passen bij de opleiding. Dit kan ertoe leiden dat de slagingspercentages en het aantal studenten dat nominaal studeert in de toekomst verder kan toenemen, dat zou moeten blijken uit de volgende monitorrapportages. Overigens is er de afgelopen jaren al wel een toename te zien van de studievoortgang en rendement.

De bekwaamheidseisen waaraan leraren moeten voldoen, zijn wettelijk vastgelegd. Deze eisen hebben zowel betrekking op vakinhoudelijke kennis en vakdidactiek als op pedagogisch-didactische vaardigheden. De bijscholingsplicht houdt in dat leraren, om permanent bekwaam te blijven, zich op al deze terreinen moeten blijven bij- en nascholen. Dit maken ze zichtbaar door hun bij- en nascholingsactiviteiten vast te leggen in het lerarenregister.

Deze modernisering sluit aan bij de bestuurlijke afspraken met de PO-Raad omdat dit een stap is in de richting van afschaffing van de verplichte aansluiting bij het Vervangingsfonds.

Sociale veiligheid is een kerntaak van scholen. De reguliere bekostiging kan hiervoor worden aangewend. Daarnaast zijn er diverse projecten, zoals de Gay-Straight Alliances en de pilots met voorlichting over seksuele diversiteit, die sociale veiligheid bevorderen. Voor de specifieke inzet op de aanpak van pesten en de uitvoering van het plan van aanpak tegen pesten is in totaal € 2,3 miljoen beschikbaar voor de schooljaren 2013/2014 en 2014/2015. Voorts ontvangt het Centrum voor School en Veiligheid jaarlijks € 1 miljoen voor onder meer Pestweb.

Voor ieder samenwerkingsverband zijn er accountmanagers van OCW beschikbaar. De accountmanagers beantwoorden vragen, geven toelichting op het beleid en de bekostiging, ondersteunen en monitoren de ontwikkelingen in de samenwerkingsverbanden. Dat biedt de mogelijkheid om knelpunten, maar ook goede voorbeelden op te sporen en indien nodig actie te ondernemen. Verder zijn praktijkvoorbeelden en algemene informatie beschikbaar op www.passendonderwijs.nl .

Complementair aan de activiteiten van OCW, ondersteunen de sectororganisaties de samenwerkingsverbanden bij de (inhoudelijke) vormgeving van de samenwerkingsverbanden. Dit doen zij onder meer via het referentiekader (algemene beschrijving, instrumenten en handreikingen). Verder organiseren de raden regionale (thema)bijeenkomsten («clinics») om toelichting te geven op de instrumenten en om samenwerkingsverbanden te ondersteunen bij de inhoudelijke vormgeving van passend onderwijs. OCW en de raden hebben gezamenlijk een praktijktoets ontwikkeld. Dit is een leerinstrument waarmee samenwerkingsverbanden een spiegel wordt voorgehouden en laat zien op welke punten het samenwerkingsverband al goed is voorbereid en waar aandachtspunten liggen.

Door de organisaties voor ouders, leerlingen en personeel is het steunpunt medezeggenschap ingericht. Dit steunpunt heeft een website ingericht (www.medezeggenschap-passendonderwijs.nl ). Op deze site zijn handreikingen, modellen, etc. te vinden om de medezeggenschapsraden en ondersteuningsplanraden te ondersteunen. Ook kunnen via de site vragen worden gesteld en wordt door het steunpunt ondersteuning gegeven aan ondersteuningsplanraden van samenwerkingsverbanden.

Met de kwaliteitsafspraken wordt aan het bereiken van resultaten op belangrijke thema’s een financiële prikkel verbonden. Over de thema’s en de inrichting van de financiële prikkel is de Minister van OCW in gesprek met de sector. De conferentie die ik samen met de mbo-raad heb georganiseerd heeft hiervoor bouwstenen geleverd. Ik zal de Tweede Kamer voor het eind van jaar informeren over de introductie van de kwaliteitsafspraken. Dan ga ik in op de prikkels die bij de kwaliteitsafspraken gaan horen.

In overleg met de sector is de opzet van de kwaliteitsafspraken in het mbo in ontwikkeling. De afspraken hebben tot doel de kwaliteit van het mbo te verbeteren. De afspraken richten zich op het behalen van betere resultaten op een aantal thema’s. De keuze van de thema’s is onderdeel van overleg met de sector. Focus op Vakmanschap vormt bij dit overleg de inhoudelijke rode draad.

Onlangs heeft de Minister van OCW samen met de mbo-raad een conferentie georganiseerd over de inrichting van de kwaliteitsafspraken en de inhoudelijke thema’s. Aan de conferentie hebben studenten, docenten, bestuurders en andere betrokken organisaties deelgenomen. De opbrengsten van deze conferentie vormen belangrijke bouwstenen voor de inrichting en inhoud van de kwaliteitsafspraken. Voor het eind van het jaar zal de Minister van OCW de Tweede Kamer informeren over de introductie van de kwaliteitsafspraken, daarbij zal de Minister van OCW ook de thema’s benoemen.

In overleg met de sector is een opzet in ontwikkeling voor de vormgeving van de kwaliteitsafspraken in het mbo. Om inhoudelijke reden geeft het Kabinet de voorkeur aan kwaliteitsafspraken in plaats van prestatieafspraken. De afspraken hebben tot doel de kwaliteit van het mbo te verbeteren. De intensiveringsmiddelen vormen de financiële basis voor de kwaliteitsafspraken. Onlangs heb ik over kwaliteitsafspraken samen met de mbo-raad een conferentie georganiseerd voor de gehele sector. De opbrengsten van deze conferentie vormen belangrijke bouwstenen voor de verdere inrichting en inhoud van de kwaliteitsafspraken mbo. Voor het eind van het jaar zal ik de Tweede Kamer informeren over de voorgenomen kwaliteitsafspraken. Overigens zal – voordat de gereserveerde middelen daadwerkelijk worden uitgekeerd – eerst nog kabinetsbesluitvorming plaatsvinden.

Bij de prestatieafspraken is ten aanzien van «onderwijskwaliteit en studiesucces» nadrukkelijk gekozen voor een mix van indicatoren. Deels gaat het om de studiesucces-indicatoren «uitval in het eerste jaar», «bachelorrendement» en «studieswitch» en de indicator «indirecte kosten», maar daarnaast is ook gekozen voor de indicatoren «kwaliteit/excellentie» – te meten aan de hand van het studentoordeel over de kwaliteit van de opleiding als geheel (NSE), het aantal opleidingen met een «goed» of «excellent» score van de NVAO of het percentage van de studenten dat aan excellentietrajecten deelneemt -. «docentkwaliteit» en «onderwijsintensiteit» (aantal contacturen in het eerste jaar). De huidige prestatieafspraken lopen tot 2016. Daarna volgt een evaluatie die de basis zal vormen voor het besluit over of en hoe doorgegaan zal worden met prestatieafspraken en prestatiebekostiging. Op dat moment is ook de vraag aan de orde of de huidige indicatoren aangevuld moeten worden met andere.

In het primair en voortgezet onderwijs worden ouders, leraren en v(s)o-leerlingen via de medezeggenschap betrokken bij (de invoering van) passend onderwijs. Zij krijgen op het niveau van de school inspraak op het beleid voor extra ondersteuning in de vorm van een adviesbevoegdheid op het schoolondersteuningsprofiel van elke school. Op het niveau van het samenwerkingsverband passend onderwijs krijgt de nieuwe ondersteuningsplanraad een instemmingsbevoegdheid op het ondersteuningsplan. Eén van de aandachtspunten bij de invoering van passend onderwijs is de (tijdige) inrichting van de ondersteuningsplanraad. De Staatssecretaris van OCW heeft u hierover geïnformeerd in mijn laatste voortgangsrapportage (Bijlage bij Kamerstuk 33 106 nr. Q en Kamerstuk, 31 497, nr. 94).

Het is wenselijk dat alle betrokken scholen en instellingen de medezeggenschapsorganen zo vroeg mogelijk over de invoering van passend onderwijs in hun regio informeren. Dat kan op verschillende manieren gebeuren, bijvoorbeeld door informatiedagen, het geven van presentaties bij vergaderingen van de medezeggenschapsorganen, klankbordgroepen van leerlingen, ouders en of personeel etcetera.

Op 19 september 2013 heeft de Staatssecretaris van OCW een brief aan de Tweede Kamer geschreven waarin de contouren worden geschetst van de beoogde modernisering van de wettelijke kaders voor de onderwijstijd in het voortgezet onderwijs.6 Deze contouren zullen worden uitgewerkt in een wetsvoorstel. Het streven is dit wetsvoorstel medio 2014 bij de Tweede Kamer in te dienen.

Medezeggenschap is een belangrijke pijler binnen het governancesysteem en moet dan ook goed geborgd zijn. In de brief «Versterking bestuurskracht» van 19 april 2013 (Kamerstuk 33 495, nr. 10) is een aantal maatregelen aangekondigd om de medezeggenschap te versterken. In het hoger onderwijs hebben de medezeggenschapsorganen het recht om te overleggen met de interne toezichthouder. Die mogelijkheid zullen wij ook voor de andere sectoren wettelijk verankeren. Daarnaast zullen wij met sectoren de klachtenregelingen op instellingsniveau kritisch tegen het licht houden en waar nodig verbeteren. In de brief «Versterking governance in de praktijk», die wij uw Kamer in januari 2014 zullen sturen, schetsen wij per sector wat de stand van zaken is en welke stappen wij verder met de verschillende actoren zetten om de medezeggenschap te versterken.

Er wordt niet gemeten welk gedeelte van de prestatiebox opgaat aan het meten van resultaten, uitvoeringskosten en consultantskosten. De prestatiebox is een bekostigingsregeling die gekoppeld is aan het bestuursakkoord. Schoolbesturen krijgen hiermee de ruimte en de verantwoordelijkheid om aan de doelen uit het bestuursakkoord te werken. Schoolbesturen leggen over de resultaten die ze behalen verantwoording af in hun jaarverslag. Op sectorniveau worden de resultaten gemeten via diverse onderzoeken.

Een belangrijk onderdeel van het stage- en leerbanenoffensief is het versterken van regionale en sectorale aanpakken van jeugdwerkloosheid door met alle betrokken partijen gezamenlijk op te trekken. De betrokken partijen voeren gezamenlijk campagne om bedrijven op te roepen leerbedrijf te worden en stages en leerbanen aan te bieden. Ook worden gemelde tekorten en knelpunten zo snel mogelijk concreet gemaakt («namen en rugnummers»). De SBB, de samenwerkende kenniscentra en de ambassadeur Aanpak Jeugdwerkloosheid hebben de handen ineen geslagen met het Stage- en Leerbanenoffensief. Daar waar mogelijk wordt samen gewerkt met het kabinet. Zo zijn bijvoorbeeld bij de Jeugdtop van 7 oktober jl. afspraken gemaakt over ruim tien duizend extra leerbanen voor jongeren in het bedrijfsleven. Dit is het resultaat van een gezamenlijke inspanning tussen het kabinet, de ambassadeur aanpak jeugdwerkloosheid, werkgevers en werknemers.

Uit de SBB Barometer (oktober 2013) blijkt dat sinds oktober 2012 er 26.494 nieuwe leerbedrijven zijn geaccrediteerd. Hiermee is de daling van het aantal leerbedrijven grotendeels gecompenseerd.

Uit de SBB Barometer (oktober 2013) blijkt dat in de maanden juni tot en met september 2013 er in totaal 102 meldingen zijn binnengekomen voor 2.789 studenten die geen passende stage of leerbaan konden vinden. Ruim de helft van het aantal meldingen bij het meldpunt is inmiddels opgelost. Voor de openstaande meldingen werven de kenniscentra en onderwijsinstellingen nieuwe stages en leerbanen. In de SBB Barometer (oktober 2013) wordt geconcludeerd dat «ondanks de druk op het aanbod aan leerplaatsen, er geen reden voor mineur is.»

Nee. Op basis van het Meldpunt Stagetekorten kan dit niet in kaart worden gebracht. Bij signalen over tekorten aan stages en leerbanen komen de kenniscentra in de regio direct in actie. Samen met de onderwijsinstellingen en gemeenten wordt helder gemaakt om wie het gaat en wat het achterliggende probleem is. Daarna zoeken partijen samen een oplossing. De meeste signalen van stagetekorten worden door de onderwijsinstelling rechtstreeks gemeld bij het kenniscentrum voor de betreffende sector. Het Meldpunt Stagetekorten is een laatste stap voor partijen die de directe weg naar de adviseur van het kenniscentrum niet kennen. Voor een actueel beeld van de situatie op de stage- en leerbanenmarkt verwijs ik u naar de SBB Barometer van oktober 2013.

Het meldpunt Stagetekorten is bedoeld voor de bve-sector.

Voor het versterken van de bestuurskracht in het onderwijs zetten wij in op het versterken van checks and balances. Waar het goed gaat kan worden volstaan met minder regels en overheidsinterventie. Maar waar het niet goed gaat moeten er voldoende waarborgen zijn om in te kunnen grijpen. Vandaar het voorstel om de aanwijzingsbevoegdheid van het funderend onderwijs uit te breiden naar de BVE en HO sector. Daarnaast zetten we ons samen met de sectoren in om een bestuurscultuur te realiseren waarin het aanspreken op gedrag een normale zaak is. Het gaat om gedrag (moreel kompas) van bestuurders dat zich niet van bovenaf laat regelen. Hier zijn vooral de sectoren zelf aan zet.

Over de inzet van de RAAK-middelen zijn afspraken gemaakt met NWO, waarmee de besteding vastligt.

De Stichting Kijkonderzoek publiceert jaarlijks in januari haar jaarrapport over de kijkcijfers van het afgelopen jaar. Kijkcijfers is een term die de Stichting Kijkonderzoek gebruikt voor alle cijfers zie ze over de omroep verzamelen. De rapportage gaat naast marktaandelen – ook wel kijktijdaandelen genoemd – onder meer over kijkdichteenheden, uitgesteld kijken en uitzendtijd per programmagenre. Onderstaande tabel vermeldt per zender en per leeftijdscategorie het marktaandeel gedurende het tijdvak 18.00 – 24.00 uur in het jaar 2012.

Zender	Gehele bevolking	6–12 jaar	13–19 jaar	20–34 jaar	35–49 jaar	50–64 jaar	>65 jaar
Nederland 1	23,5	11,4	13,2	15,6	18,6	25,2	35,6
Nederland 2	7,3	1,7	2,0	3,2	4,4	8,5	13,7
Nederland 3	6,9	12,7	6,9	7,7	7,8	6,0	5,4
Publieke Omroep	37,7	25,8	22,1	26,5	30,8	39,7	54,7
RTL 4	17,3	17,5	19,4	17,9	18,8	18,2	14,0
RTL 5	4,1	4,8	8,3	7,0	5,1	3,2	1,4
RTL 7	5,0	3,9	4,8	5,6	5,6	5,2	3,9
RTL 8	2,0	1,6	2,1	2,2	2,5	2,1	1,5
RTL Nederland	28,4	27,8	34,6	32,7	32,0	28,7	20,8
SBS 6	9,1	6,7	8,7	7,9	10,0	10,1	8,1
Net 5	3,6	2,4	3,8	4,9	4,6	3,7	1,9
Veronica	4,3	3,5	5,6	7,2	5,5	3,9	1,5
SBS	17,0	12,6	18,1	20,0	20,1	17,7	11,5
Overige zenders	16,9	33,8	25,2	20,8	17,1	13,9	13,0
Totaal	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0	100,0

Zie antwoord op vraag 50

In het Regeerakkoord van het kabinet Rutte-2 is een verdergaande samenwerking en integratie van taken tussen de regionale en de landelijke publieke omroep aangekondigd. De lokale omroep maakt geen onderdeel uit van dit voornemen.

Het voornemen van de koepelorganisatie OLON is om de lokale omroepen om te vormen naar 50 streekomroepen . Dit maakt onderdeel uit van een professionaliseringsslag bij de lokale omroep. De te nemen stappen zijn in 2012 vastgelegd in een convenant tussen OLON en VNG. Hoewel ik deze ontwikkeling toejuich, blijft de lokale omroep de verantwoordelijkheid van de gemeente. Voor de behandeling van de mediabegroting ontvangt uw Kamer een brief over de ontwikkelingen binnen de lokale omroepen.

De Mediawet 2008 gaat vooralsnog uit van publieke mediadiensten op landelijk, regionaal en lokaal niveau. Er is daarmee een duidelijke rol in het mediabestel weggelegd voor regionale en lokale omroepen om te voorzien in kwalitatief hoogwaardig media aanbod voor de regio of gemeente

Ondernemerschap in de cultuursector is het tot stand brengen van een brede financieringsmix, waarbij oog is voor artistieke en zakelijke belangen. Zaken als marketing, governance en positionering spelen daarbij een rol.

Zoals de Minister van OCW in haar brief van 10 juni 2013 (Kamerstuk 32 820, nr. 76) Cultuur beweegt. De betekenis van cultuur in een veranderende samenleving heeft beschreven, bestaat de rol van de rijksoverheid uit het ondersteunen van de culturele basisinfrastructuur, inclusief de cultuurfondsen en het stelsel voor behoud en beheer van erfgoed.

Zie ook mijn antwoord op vraag 276.

Een gemeente is vrij om de middelen uit de decentralisatie uitkering in te zetten op een wijze die naar het oordeel van de gemeente het beste bijdraagt aan de gemaakte afspraken. In de afspraken zijn dan ook geen kaders geformuleerd ten aanzien van de wijze waarop de middelen moeten worden ingezet. Het is dus niet mogelijk om te sturen op het instellen van lokale vrouwenrechtenambassadeurs. Het is ook niet wenselijk om dat te doen. Een gemeente kan zelf het beste beoordelen of de inzet van vrouwenrechtenambassadeurs in hun gemeente een geschikt middel is en op welke wijze een dergelijk inzet zou kunnen plaatsvinden. De verantwoordelijkheid voor deze middelen is belegd bij de gemeente zelf. De gemeenteraad beoordeelt de inzet van de middelen.

Momenteel is de Minister van OCW hierover in gesprek met de Inspectie van het Onderwijs. Wanneer bij mij de uitvoering en de eventueel hiervoor benodigde extra middelen bekend zullen zijn, zal ik de Tweede Kamer hierover informeren.

De streefwaarden (jaarlijkse normering per vak) op het eindexamenniveau zijn juist bedoeld om de kwaliteit van een examen goed te kunnen vergelijken met die van het jaar ervoor. Ditzelfde gaat ook gebeuren bij de rekentoets waarmee jaarlijks bezien kan worden of de toetsen voldoen aan de referentieniveaus. De referentieniveaus zijn al opgenomen in de eindexamens Nederlands en de rekentoetsen. Die worden niet vertraagd ingevoerd. Wel is besloten het cijfer voor de rekentoets bij de examens in 2014 en 2015 niet mee te nemen in de slaag/zakregeling. Het cijfer bepaalt wel mede vanaf 2016 of een leerling geslaagd of gezakt is.

De bedoelde streefwaarden zijn voor het eerst als concrete ambitie opgenomen in het actieplan Basis voor Presteren voor het primair onderwijs en het actieplan Beter Presteren voor het voortgezet onderwijs, die medio 2011 door het kabinet Rutte I zijn uitgebracht. De streefwaarden gaven van kabinetszijde inhoud aan de gedachte dat het investeren in de kwaliteit en doelmatigheid van het onderwijsstelsel ook tot een zichtbare verbetering van de onderwijsresultaten moet leiden. Vanuit deze invalshoek zijn deze streefwaarden vanaf 2012 als indicator opgenomen in de begroting. De inzet om te komen tot een zichtbare verbetering van de onderwijskwaliteit wordt ook door dit kabinet voluit gedeeld. Of en in hoeverre de streefwaarden in deze vorm nog geschikt zijn om de verbetering in beeld te brengen, is onderdeel van het overleg over de sectorale akkoorden in het primair en voortgezet onderwijs.

De Cito-scores van de excellente leerlingen zijn min of meer stabiel, met een lichte positieve tendens. De grensscore voor de excellente leerlingen lag op 544/545 in 2013. Er is geen tussendoel benoemd voor 2014. De streefwaarde voor de grensscore voor de beste 20% van de leerlingen stijgt naar 545 in 2015.

68% is het jaarresultaat in 2011. Dit getal komt uit de MBO-benchmark en is het meest recente percentage. Binnenkort komt de nieuwe sectorrapportage uit met een nieuw percentage.

Mede naar aanleiding van de ervaringen in de periode 2008–2011 met de «meerjarenafspraken studiesucces», die op sectorniveau waren en daarmee voor de individuele instellingen onvoldoende uitdagend, is er in het hoger onderwijs bewust gekozen om voor de jaren 2013–2016 individuele prestatieafspraken te maken met elk van de bekostigde universiteiten en hogescholen. De instellingen is gevraagd eigen ambities te formuleren, passend bij de historie, context en studentenpopulatie van de eigen instelling. Deze ambities zijn getoetst op ambitieniveau en realiteitsgehalte. Met elk van de universiteiten en hogescholen is vervolgens een prestatieafspraak gemaakt.

In het hoofdlijnenakkoord met de universiteiten (december 2011) is afgesproken dat het percentage studenten in excellente trajecten zal stijgen van 3,5% naar 7% in 2015. «Deelname aan excellentietrajecten» is één van de indicatoren die in de prestatieafspraken door de hogescholen en universiteiten kon worden gebruikt als indicator voor kwaliteit/excellentie. Vrijwel alle universiteiten en ongeveer een vijfde van de hogescholen heeft ambities geformuleerd ten aanzien van het percentage studenten dat in 2015 deelneemt aan excellentietrajecten. Daarbij gaat het om ambities passend bij de eigen uitgangssituatie en context.

Er zijn geen streefwaarden voor internationalisatie. Wel heeft de Minister van OCW in 2013 haar reactie op het SER-advies over binding van internationale studenten aan Nederland naar de Tweede Kamer gestuurd. Om internationaal talent te binden en te boeien zal onder andere met alle belanghebbenden een gezamenlijk, meerjarig actieplan worden opgezet met als titel «Make it in the Netherlands». In 2014 start de uitvoering van dit actieplan. Daarnaast monitort de Minister internationalisering en mobiliteit in het onderwijs in «Trends in Beeld» (http://www.trendsinbeeld.minocw.nl/vervolg.php?h_id=1&s_id=2&v_id=14 ) en op pagina’s 64–67 van de publicatie «Kerncijfers 2008–2012» (http://www.rijksoverheid.nl/bestanden/documenten-en-publicaties/jaarverslagen/2013/05/08/ocw-kerncijfers-2008–2012/onderwijs-cultuur-en-wetenschap-kerncijfers-2008–2012.pdf ).

OCW streeft naar 100% openbaarheid («openbaar tenzij»). Openbaarheid en het afleggen van verantwoording over bereikte doelen en gebruikte middelen dienen onder andere om de kwaliteit van het onderwijs en de effectiviteit van de gebruikte middelen te borgen. De Minister maakt daartoe gegevens over scholen openbaar, waaronder sinds kort ook de gemiddelde eindtoetsscores. OCW stimuleert en ondersteunt het inzichtelijk maken van resultaten en prestaties door scholen, zoals georganiseerd wordt in projecten als Vensters voor Verantwoording. Daarin zorgt het onderwijsveld zelf ervoor dat scholen alle cijfermatige informatie over hun school in één systeem in beeld brengen inclusief de prestaties op 20 belangrijke indicatoren (examens, lesuitval, tevredenheid, personeel, veiligheid etc.).Tenslotte zorgt de Inspectie ervoor dat aan de hand van heldere normen en referentieniveaus scholen en instellingen in het primair en voortgezet onderwijs hun resultaten inzichtelijk maken voor Inspectie, ouders en leerlingen, en dat scholen/instellingen weten hoe ze zich verhouden tot soortgelijke scholen.

Na 2017 moet 100% van de leraren geregistreerd zijn. Alle leraren in dit register zullen vanaf 2017 bevoegd zijn,of actief bezig die bevoegdheid vóór het eerste moment van herregistratie te verwerven. Het aandeel lessen dat gegeven wordt door gekwalificeerde leraren kan zodoende niet 100% zijn, omdat een deel van de geregistreerde leraren nog actief bezig is die bevoegdheid ofwel kwalificatie vóór het eerste moment van herregistratie te verwerven.

Het beleid ter versterking van de taal- en rekenvaardigheden van leerlingen draagt bij aan het terugdringen van het voortijdig schoolverlaten. Leerlingen die hun taal- en rekenvaardigheden beheersen zijn beter in staat om hun opleiding succesvol af te ronden. Dit neemt niet weg dat met de referentieniveaus voor taal en rekenen in de examinering van het voortgezet onderwijs en het mbo er op termijn inderdaad hogere eisen worden gesteld aan leerlingprestaties op het gebied van Nederlandse taal en rekenen. Als de nieuwe exameneisen van vandaag op morgen zouden gaan gelden, zou dat kunnen leiden tot meer vsv’ers. De invoering van de referentieniveaus gebeurt echter zorgvuldig en neemt een aantal jaren in beslag. Scholen in vo en mbo hebben daarmee een aantal jaren de tijd om naar de nieuwe exameneisen toe te groeien. We volgen de invoering van de referentieniveaus nauwgezet en evalueren jaarlijks de bevindingen aan de hand van de leerlingprestaties.

Bij de prestatieafspraken is, als het gaat om onderwijskwaliteit en studiesucces, nadrukkelijk gekozen voor een mix van indicatoren. Zie ook het antwoord op vraag 37. De indicator « (bachelor) studiesucces» is in de begroting opgenomen, omdat het één van de weinige indicatoren is waarvoor het mogelijk is een landelijke waarde te berekenen.

De streefwaarde «eigen inkomsten bij de cultuurproducerende instellingen» 2014 had 80% moeten zijn. Dit staat per abuis niet goed in de begroting. Achterliggende gedachte is dat instellingen gestaag toegroeien naar de eigeninkomsteneis voor 2017–2020 welke hoger is dan die voor de periode 2013–2016. De streefwaarde «aantal bezoeken gesubsidieerde podiumkunsten (inclusief buitenland)» voor 2014 is lager dan de basiswaarde omdat de basisinfrastructuur in de periode 2013–2016 uit minder instellingen bestaat dan in de periode 2009–2012.

De waarden voor po en vo komen uit het Onderwijsverslag van de Inspectie van het Onderwijs. Nieuwe waarden zijn beschikbaar wanneer de volgende editie uitkomt van het Onderwijsverslag, dat is medio april 2014. De extra inzet staat expliciet beschreven in de bestuursakkoorden met de po en vo-raad.

Van achterlopen op de streefwaarde is geen sprake. Het aantal jongeren dat de school verlaat zonder startkwalificatie is voor het tiende opeenvolgende jaar afgenomen. In 2011–2012 is het aantal nieuwe voortijdig schoolverlaters gedaald naar 36.250 op landelijk niveau. Dit past binnen de reeks met jaarlijkse afnames die leidt tot maximaal 25.000 in 2016. Als de dalende trend in het huidige tempo doorzet, is de doelstelling haalbaar.

Het verloop van leerlingen- en studentontwikkeling is € 100,4 miljoen in 2015 en € 119,5 miljoen in 2016. De daling tussen 2015 en 2016 van € 19,1 miljoen wordt verklaard door minder zittenblijvers en demografische ontwikkeling in het po, een relatieve daling van het aantal deelnemers aan het ho en een stijging van het aantal leerlingen in het beroepsondersteunde leerweg (BOL) in het mbo.

De departementale bijdrage wordt gedekt uit de meevallers als gevolg van de referentieraming leerlingen- en studentenaantallen 2013, de raming voor studiefinanciering en de incidentele meeropbrengsten bij de Regeerakkoord maatregelen «Afschaffen wettelijk verplichte maatschappelijke stages» en «Afschaffen gratis schoolboeken». Er wordt dus niet bezuinigd om te voldoen aan deze departementale taakstelling.

Er doen zich verschillende meerjarige ramingsbijstellingen onderwijs voor. Deze neerwaartse ramingsbijstellingen treden op bij de referentieraming van de leerlingen- en studentenaantallen 2013 en de studiefinanciering. Daarnaast zijn er incidentele meeropbrengsten voortkomende uit de uitwerking van het Regeerakkoord ten opzichte van de oorspronkelijk ingeboekte bedragen. Het totaal van deze meevallers is centraal geboekt op het artikel Nominaal en onvoorzien (dit is de mutatie «Ramingsbijstellingen onderwijs centraliseren»).

Vervolgens zijn deze meevallers ingezet ter dekking van de departementale bijdrage uit het aanvullend pakket ter grootte van € 66,2 miljoen (de mutatie «Aanvullend pakket: departementale bijdrage»). De resterende middelen zijn aangehouden (de mutatie «Aanvullend pakket: ramingsbijstellingen onderwijs»).

Er is dus geen sprake van een bezuiniging maar van het aanhouden van meevallers. Deze middelen zijn inmiddels weer toegevoegd aan de begroting van OCW (zie de nota van wijziging op de ontwerpbegroting 2014) en ingezet voor het Nationaal Onderwijsakkoord (NOA).

Onder de post «niet-kader relevant» vallen de (voorwaardelijke) leningen voor de studiefinanciering. Het betreffen de niet-relevante uitgaven aan de prestatiebeurs (zolang deze nog niet zijn omgezet in een gift) en de rentedragende leningen. Leningen zijn niet-relevant voor het EMU-saldo en daarmee niet-kader relevant.

De substantiële bijstellingen zijn het gevolg van de ombuigingen uit het Regeerakkoord (waaronder de invoering van het sociaal leenstelsel), de referentieraming 2013 en de autonome bijstelling van de raming studiefinanciering 2013. De wisselende waarden worden onder andere veroorzaakt door de omzettingen van de prestatiebeurs van een lening (niet-relevante uitgaven) naar een gift (relevante uitgaven) en het oplopende leenvolume.

De post «overige technische bijstellingen» is het saldo van diverse technische mutaties: desalderingen van uitgaven en ontvangsten, mutaties op de HGIS-budgetten en overboekingen van en naar andere departementen.

De grootste mutatie betreft een overboeking van het Provinciefonds naar de begroting van OCW. Het gaat om € 142,0 miljoen structureel vanaf 2014 voor het centraliseren van het budget voor regionale omroepen. Dit volgt uit het Regeerakkoord Rutte II .

Het kabinet heeft besloten om de ramingsmeevallers in te zetten ter dekking van de motie Godsdienstonderwijs en humanistische vorming (€ 10 miljoen structureel vanaf 2014) en de departementale bijdrage van OCW in het aanvullend pakket (€ 66,2 miljoen structureel vanaf 2014). De resterende € 204,0 miljoen wordt ingezet voor het Nationaal Onderwijsakkoord en wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van het onderwijs, onder meer voor het toch kunnen uitkeren van de meerjarige doorwerking van de tranche 2013 van de prijsbijstelling voor de sectoren onderwijs en onderzoek. Zie hiervoor de nota van wijziging op de ontwerpbegroting 2014 (Kamerstuk 33 750 VIII, nr. 4).

De huidige ramingsbijstelling is gebaseerd op onder andere realisatiecijfers en trends van de afgelopen jaren. In de begroting zijn de opbrengsten uit het regeerakkoord overgenomen.

Het niet doorgaan van het sociaal leenstelsel zou betekenen dat de besparingen (circa € 800 miljoen structureel) niet gehaald kunnen worden en er niet geïnvesteerd kan worden in het hoger onderwijs. De raming zou aangepast moeten worden met de financiële reeksen van het regeerakkoord.

De ontwikkelingen in de aantallen in de leerling- en studentenraming worden door tal van factoren beïnvloed. Jaarlijks wordt de raming geactualiseerd op basis van de realisaties. Voor nadere informatie over de deelname aan het ho als gevolg van het leenstelsel zie het antwoord op vraag 256.

De structurele besparing van het afschaffen van gratis schoolboeken bedraagt € 187 miljoen. (dit is inclusief compensatie voor de ouders met lage inkomens via het kindgebonden budget). Op grond van de Begrotingsafspraken 2014 zullen deze bedragen weer toegevoegd worden aan de begroting.

Onderstaande tabel geeft de verdeling van de € 204,0 miljoen over de onderwijssectoren weer (zie ook de nota van wijziging op de begroting 2014):

Mutaties investering kwaliteit onderwijs (bedragen x € 1 miljoen)

Art.	Omschrijving	2014	2015	2016	2017	2018
1	Primair onderwijs	33,7	33,4	33,2	33,0	32,8
3	Voortgezet onderwijs	34,4	34,5	34,6	34,6	34,3
4	Beroepsonderwijs en volwasseneneducatie	27,8	28,4	27,9	27,9	27,8
6	Hoger beroepsonderwijs	18,9	19,0	19,3	19,5	19,8
7	Wetenschappelijk onderwijs	37,1	37,0	37,3	37,6	37,9
9	Arbeidsmarkt- en personeelsbeleid	17,6	16,8	16,2	15,0	14,7
11	Studiefinanciering	25,2	26,0	26,8	27,6	27,9
12	Tegemoetkoming onderwijsbijdrage en schoolkosten	0,2	0,2	0,2	0,2	0,2
13	Lesgelden	0,1	0,1	0,1	0,1	0,1
16	Onderzoek en wetenschapsbeleid	9,1	8,6	8,6	8,6	8,6
Totaal		204,0	204,0	204,0	204,0	204,0

Deze taakstelling is ingeboekt als een (lumpsum)korting op de verschillende beleidsterreinen. Zie voor de verdeling over de verschillende beleidsterreinen het verdiepingshoofdstuk in de begroting OCW 2013, tabel 5. Taakstelling, blz. 112.

De exacte onderzoeksopdracht dient nog opgesteld te worden en zal behelzen dat conform de Regeling Periodiek Evaluatieonderzoek (RPE) onderzocht wordt in welke mate de ingezette beleidsinstrumenten hebben bijgedragen aan het realiseren van de doelstelling «Scholen en instellingen maken hun resultaten inzichtelijk». Het doel van deze beleidsdoorlichting is om inzicht in de doeltreffendheid en doelmatigheid van het gevoerde beleid te verschaffen met betrekking tot deze doelstelling. De uitvoering en afronding van deze beleidsdoorlichting is gepland in het 3^e en 4^e kwartaal van 2014.

Deze doelstelling staat als ambitie van het kabinet Rutte I in het Actieplan «Basis voor Presteren» (2011) en is daarom als indicator opgenomen in de begroting. De Inspectie van het Onderwijs rapporteert daarover jaarlijks in haar Onderwijsverslag. Het streefcijfer 537 voor 2015 is gebaseerd op de gedachte dat de maatregelen uit het Actieplan tot een hoger prestatieniveau kunnen leiden; de Cito-score van 2010 (535,4) fungeert daarbij als nulmeting. Met de PO-Raad zijn bestuurlijke afspraken gemaakt over de in het Actieplan genoemde maatregelen opbrengstgericht werken en professionalisering. In het kader van de invoering van de referentieniveaus en de totstandkoming van het sectorakkoord primair onderwijs zal worden bekeken of deze wijze van doelformulering adequaat is.

Het is niet exact bekend hoeveel vierjarigen er op dit moment niet naar school gaan. Op 1 oktober 2012 waren 183.072 vierjarige kinderen ingeschreven op een bekostigde school. Afgezet tegen de CBS bevolkingscijfers zouden er dan zo’n 2.500 kinderen niet naar een bekostigde school in Nederland gaan. Uitgaande van de verhoudingen van de wel ingeschreven leerlingen heeft circa 10% van deze leerlingen te maken met een (potentiële) achterstand. Indien deze 2.500 kinderen wel naar school gaan zou dat circa € 12,5 miljoen kosten.

De bestemming van de middelen in de prestatiebox na 2015 is afhankelijk van de resultaten die door de sector op de doelen uit het bestuursakkoord worden behaald. Bij voldoende realisatie van de doelen is het mogelijk om aan het einde van de looptijd van het bestuursakkoord (bepaalde) middelen vanuit de prestatiebox over te hevelen naar de lumpsum. De middelen uit de prestatiebox worden op een andere wijze ingezet als de resultaten niet worden gehaald.

In de begroting is structureel een bedrag van ca € 19,5 miljoen opgenomen voor extra ondersteunend personeel basisscholen. Tot 1 augustus 2015 worden deze middelen in de vorm van aanvullende bekostiging aan een beperkt aantal basisscholen toegekend («de conciërgeregeling»). Daarna worden deze middelen in de lumpsum van alle basisscholen opgenomen, en zijn ze in tabel 1.4 onderdeel van het bedrag genoemd bij Hoofdbekostiging Primair Onderwijs. Op grond van de Begrotingsafspraken 2014 zullen voor dit doel extra middelen worden toegevoegd.

Het totaal van de kleinescholentoeslag blijft voor de regio’s beschikbaar, onder de voorwaarde van regionale samenwerking. Mogelijk wordt een klein deel ingezet om de ondersteuning en de bevordering van regie of coördinatie te realiseren.

Ja, het totale bedrag van de kleinescholentoeslag blijft beschikbaar voor het onderwijs.

De subsidie voor de pilots onderwijstijdverlenging is, zoals was gepland, per 1 september 2013 beëindigd. De evaluatie van deze pilots is op 14 oktober 2013 naar de Tweede Kamer verstuurd. Deze pilots waren gericht op verlenging van de onderwijstijd voor leerlingen met achterstanden. Daarmee zijn ervaringen in de praktijk opgedaan (evidence based). Op basis van deze ervaringen kunnen scholen en gemeenten vorm gaan geven aan de inzet van onderwijsachterstandsmiddelen voor onderwijstijdverlenging.

Bij de modernisering van de wettelijke kaders van onderwijstijd gaat het niet om onderwijstijdverlenging, maar om een andere, meer effectieve inzet van de onderwijstijd.

De ondersteuningsmiddelen die via andere instrumenten worden verstrekt, bedragen ongeveer € 25 miljoen en vallen onder het instrument subsidies. Een groot deel daarvan is bestemd voor de subsidie «Herstart» en «Op de Rails». «Herstart» helpt thuiszittende kinderen bij een nieuwe start op school. «Op de Rails» is een programma voor leerlingen met gedragsproblemen die geen indicatie hebben voor het speciaal onderwijs. Vanaf de invoering van passend onderwijs worden deze middelen toegevoegd aan het budget van de samenwerkingsverbanden voortgezet onderwijs.

Voor zover het inhoudelijk zinvol en technisch mogelijk was om de ambities uit de actieplannen om te zetten in concrete afspraken in het bestuursakkoord, is dat gebeurd. Daarnaast zijn sommige ambities vertaald in bijvoorbeeld de bestuursafspraken met de G37 of concrete acties vanuit het Rijk, zoals het realiseren van het predicaat excellente school.

Het programma School aan Zet wordt in de periode 2012–2016 uitgevoerd en is gericht op de ondersteuning van schoolbesturen en scholen bij de implementatie van de beleidsprioriteiten uit de sectorale bestuursakkoorden. Scholen gaan samen met een onderwijskundig expert aan de slag met het formuleren van ambities, verbeteracties en reflectie op de voortgang. Jaarlijks wordt in die periode € 11 miljoen ingezet voor deze ondersteuning aan scholen. Op dit moment nemen er in totaal 2.840 scholen deel aan het programma.

School aan Zet (SaZ) is het programma dat besturen en scholen in het primair, voortgezet en (voortgezet) speciaal onderwijs ondersteunt bij het realiseren van de ambities uit de sectorale bestuursakkoorden. Aan SaZ nemen 2.840 scholen deel (zie tabel), waarmee een groot deel van de scholen wordt bereikt; deze scholen zijn voortvarend aan de slag gegaan met de thema’s uit de bestuursakkoorden. Scholen gebruiken het programma met name om zichzelf te professionaliseren op de thema’s HRM/lerende organisatie en opbrengstgericht werken. Uit evaluaties blijkt dat de deelnemende scholen het programma positief waarderen: alle onderdelen worden beoordeeld van voldoende tot goed. Aangezien het programma nog tot 2016 loopt, zal het aantal deelnemers nog verder groeien. Aan SaZ is een onafhankelijke effectevaluatie gekoppeld, zodat na afloop een uitspraak kan worden gedaan over de door het programma bereikte effecten.

Tabel Aantal deelnemende vestigingen aan SaZ peildatum 1-9-2013; percentage gebaseerd op totaal aantal vestigingen per 01-10-2013 (DUO))

	Deelnemende vestigingen	Aandeel in het totaal aantal vestigingen
PO	2.1471	30%
VO	556	41%
(V)SO	137	26%
Totaal	2.840	32%

De opbrengsten van de premies die scholen aan het vervangingsfonds afdragen, worden voor het overgrote deel gebruikt voor de vergoeding aan scholen van de kosten die zij maken voor vervanging van personeel bij ziekte of bepaalde andere vormen van afwezigheid. Uit de premieopbrengsten van het participatiefonds ontvangen scholen een vergoeding voor gemaakte uitkeringskosten van werkzoekend onderwijspersoneel.

Sinds 2003 subsidieert OCW verschillende activiteiten ter bevordering van Bèta en Techniek in alle sectoren van het onderwijs. De activiteiten in PO en VO voor 2012–2013 staan beschreven in het activiteitenplan «Meer Betere Bèta’s» dat wordt uitgevoerd door het Platform Bèta en Techniek (PBT). De kosten voor dit programma bedragen € 6,8 miljoen in 2013, voor het (laten) uitvoeren van een twaalftal activiteiten met als doel de aandacht voor bèta en techniek in het PO en VO te bevorderen. Het plan wordt momenteel geëvalueerd en het evaluatierapport zal begin 2014 aan uw Kamer worden aangeboden. Aan de hand van de uitkomsten van het evaluatierapport zal worden bepaald of activiteiten zullen worden gecontinueerd dan wel worden stopgezet en hoe hoog de toe te kennen subsidie zal zijn in 2014 aan het PBT.

Van beleidsmatige verplichtingen is in zijn algemeenheid sprake als een deel van het budget is gereserveerd voor beleidsprioriteiten (bijvoorbeeld bestuurlijk gebonden op grond van een convenant of toegezegd aan de Tweede Kamer).

Van juridisch verplichte uitgaven is in zijn algemeenheid sprake bij uitgaven op grond van verdrag, wet, koninklijk besluit, Ministeriële regeling, beschikking, verbintenis of een vastgelegde afspraak tussen dienstonderdelen.

De doelstellingen, ambities en uitwerking van de regeling Impuls Brede Scholen, Sport en Cultuur staan beschreven in de bijlage van de Kamerbrief Toekomstig sportbeleid van 12 december jl. (bijlage bij Kamerstuk 30234 nr. 78).

Begin 2013 waren er in 311 gemeenten in totaal 1850 fte combinatiefuncties gerealiseerd. De inzet van combinatiefunctionarissen (sportbuurtcoaches) heeft positief bijgedragen aan het realiseren van de landelijk geformuleerde doelstellingen (Kamerstuk 30234 nr. 78). Door de nauwe samenwerking en gedeelde visie van scholen, sportverenigingen en culturele organisaties is zowel het sport- als cultuuraanbod sterk toegenomen en zijn de doorlopende leerlijnen versterkt.

Zie het antwoord bij vraag 105

In het vo wordt de bekostiging voor het volgende kalenderjaar voorlopig vastgesteld op basis van de telling van het aantal leerlingen op 1 oktober daaraan voorafgaand (oftewel t-3 maanden). Tijdens het lopende kalenderjaar wordt de vo-bekostiging op basis van gevalideerde telgegevens vervolgens definitief vastgesteld. De overweging hierbij is dat de grondslag voor de bekostiging nauw aansluit bij de daadwerkelijke leerlingaantallen in het bekostigingsjaar. In het mbo wordt de bekostiging meteen vastgesteld op basis van gevalideerde telgegevens van het aantal deelnemers (t-2). De overweging hierbij is dat de instellingen in het bekostigingsjaar weten waar ze aan toe zijn qua bekostiging omdat er geen wijzigingen meer plaatshebben als gevolg van validatie door de accountant op de telgegevens.

De kwaliteit van het onderwijs is leidend. Ik investeer in de kwaliteit en heb hierover met de sectoren afspraken gemaakt. Ik stuur niet op klassengrootte. Het is aan schoolbesturen en schoolleiders om klassenindelingen te maken die bijdragen aan de onderwijskwaliteit. Binnen de lumpsumbekostiging is voldoende ruimte om dat naar eigen inzicht vorm te geven. Wel bestaat er inzicht in de verhouding van het aantal leerlingen per leraar. Dit wordt jaarlijks gepubliceerd in Trends in Beeld. In 2012 was deze verhouding in het voortgezet onderwijs 15,3:1. Het gaat hier om het gemiddelde aantal leerlingen per leraar, en dat zegt verder niets over de feitelijke groeps- of klassengrootte op school- of vakniveau. In de praktijk zijn er echter, zeker in het voortgezet onderwijs, verschillen in groepsgrootte tussen en binnen scholen. Dit heeft bijvoorbeeld te maken met een onevenwichtige verdeling van de leerlingen over de verschillende leerjaren, leerwegen en profielkeuzen. Ook is de gekozen pedagogisch-didactisch gekozen werkvorm van invloed op de groepsgrootte, bijvoorbeeld een collegezaalsetting tegenover een praktijkvak als motorvoertuigentechniek. Een gemiddelde groepsgrootte geeft geen rekenschap van al deze verschillende verschijningsvormen.

Vm2 is vanaf de start intensief gemonitord. Leerlingen uit de experimenten die het motto «één concept, één team en één dak» in de praktijk hebben gebracht, blijken minder vaak voortijdig de school te verlaten. Zij halen vaker en sneller een startkwalificatie. Ook stromen zij vaker door naar mbo3 dan vergelijkbare leerlingen die niet op een vm2 school zitten. Binding van de leerlingen is een belangrijke succesfactor. Deze binding ontstaat vooral doordat het onderwijsprogramma goed vorm en inhoud heeft gekregen, door het vervroegd aanbieden van mbo-stof en het bieden van continuïteit in de pedagogische aanpak. Ook tonen de experimenten het belang aan van een door alle geledingen gedragen en geëffectueerde samenwerking tussen de vmbo en de mbo-partner. De leerpunten uit vm2 zijn vertaald in de nieuwe geïntegreerde leerroutes vmbo-mbo: de vakmanschap- en de technologieroute.

Wat zijn de consequenties als deze tijdelijke subsidieregeling afloopt?

Voor de huidige vm2 scholen betekent dit dat ze in de periode van 1 oktober tot 1 november 2013 aanvragen kunnen indienen voor vakmanschaproutes. Goedgekeurde aanvragen starten met de nieuwe routes per augustus 2014. Leerlingen die op dit moment een vm2-traject volgen, kunnen dit afmaken.

Een vmbo diploma biedt geen automatische toegang tot het havo. Scholen mogen zelf bepalen of zij naast het vmbo-diploma aanvullende voorwaarden stellen. OCW registreert niet of scholen aanvullende voorwaarden stellen. December 2011 hebben de leden van de VO-Raad een code vastgesteld voor meer eenduidigheid en transparantie in het doorstroombeleid van scholen. Belangrijk uitgangspunt binnen de code is dat de vmbo- en havo-scholen samen afspraken maken over doorstroom en actief naar ouders en leerlingen communiceren welke toelatingsprocedure zij onderling hanteren. De VO-Raad ziet toe op het toepassen van de code door haar leden.

Hoeveel scholieren vallen door deze extra eisen terug op een ander schooltype (mbo in plaats van havo) dan zij zelf in oorsprong willen kiezen?

OCW registreert van alle leerlingen welke onderwijsroute ze doorlopen. De individuele afwegingen bij opleidingskeuzes zijn niet bekend bij OCW. Scholen proberen altijd in overleg met leerlingen en ouders te komen tot het meest geschikte opleidingsadvies. Hoeveel leerlingen in een ander schooltype terechtkomen dan zij willen, valt niet te zeggen. Het aantal vmbo’ers dat doorstroomt naar het havo is de afgelopen jaren gestegen. Zo is het aantal leerlingen dat vanuit de theoretische leerweg doorstroomt naar het havo gestegen van circa 6.100 leerlingen in het jaar 2005 naar circa 7.700 leerlingen in het jaar 2010.

Wat is de reden dat de kwaliteitskaart scholen verwijzingen naar havo of vwo als positief neerzet, terwijl verwijzingen naar vmbo een negatief karakter hebben?

De inspectie stelt conform de regeling leerresultaten voortgezet onderwijs vast of leerlingen in het derde schooljaar voortgezet onderwijs volgen dat overeenstemt met het advies van de basisschool. Is dat een lager niveau dan door de basisschool verwacht werd, dan wordt dat negatief gewogen, is dat hoger, dan wordt dat positief gewogen. Zo wordt van vwo naar havo negatief gewaardeerd en basisberoepsgericht naar kaderberoepsgericht positief gewaardeerd. Het draait daarbij dus niet om de schoolsoort waarnaar een leerling zich verplaatst, het gaat om de mate waarin de VO-school erin slaagt de verwachtingen van de basisschool over de leerlingen waar te maken.

Is er onderzocht of er een verband is tussen extra eisen op de instroom, bovenop een behaald diploma, en de uitval na een afwijzing op basis van die extra eisen?

Het verband tussen aanvullende instroomvoorwaarden en uitval is niet onderzocht. Voor de totstandkoming van de toelatingscode vmbo-havo van de vo-raad is wel onderzoek gedaan naar de relatie tussen de eis van een gemiddeld eindcijfer op het vmbo en studiesucces van vmbo’ers op het havo. Hieruit bleek, dat vmbo-leerlingen met een goed gemiddeld eindcijfer sneller doorstromen en meer kans hebben om het havo-diploma te halen dan leerlingen met een laag gemiddeld eindcijfer.11

In deze begroting is vanaf 2014 een bedrag opgenomen van structureel € 3,338 miljoen, zijnde het verwachte aandeel van VO in de kosten van het basisarrangement van het College voor Examens. De uitgaven in 2012 en 2013 zijn hoger, omdat in die jaren – naast de kosten van het basisarrangement – ook de kosten zijn opgenomen van de diverse projecten die door het College voor Examens worden uitgevoerd, zoals bijvoorbeeld voor de ontwikkeling en implementatie van de diagnostische tussentijdse toets voortgezet onderwijs. Ook voor komende jaren geldt dat, naast het basisarrangement, op basis van ingediende projectplannen een aanvullende bekostiging beschikbaar gesteld zal worden voor het College voor Examens.

De scholen zijn nu, sinds de ondertekening van het huidige Bestuursakkoord VO (december 2011), een kleine twee jaar bezig met de prioriteiten die daarin zijn opgenomen. Uit onderzoek in opdracht van OCW (Regioplan) blijkt dat de actieplannen en de middelen uit de prestatiebox een bijdrage leveren aan de landelijke speerpunten. Dit najaar ontvangt u de midterm-review van de bestuursakkoorden.

Op basis van voorlopige, ruwe data van de Inspectie van het Onderwijs weten we dat 93% van de scholen in het schooljaar «12/»13 systematisch de opbrengsten bijhoudt. Dat is de eerste fundamentele stap naar opbrengstgericht werken, die scholen uit de prestatieboxmiddelen hebben gerealiseerd. Het gaat er nu om dat de leraren en de schoolleiding de analyses van de prestatie van leerlingen gaan gebruiken bij de vormgeving van hun onderwijs, dat is op dit moment nog onvoldoende. We hebben binnenkort ook een mid term review waar we in den brede naar de prestatiebox kijken. Daar kan ook de uitkering van de middelen aan de orde zijn. Ook zal in het verlengde van het Nationaal Onderwijsakkoord met het VO afspraken worden gemaakt, daarbij kan ook worden meegenomen hoe we deze positieve beweging bij scholen kunnen versterken, aanvullende op de ondersteuning die momenteel al plaatsvindt via programma’s zoals «School aan Zet» en de (meer intensieve) aanpak voor zeer zwakke en zwakke scholen.

Het is inderdaad de verwachting dat het aantal leerlingen in het praktijkonderwijs de komende jaren gaat dalen. Deze trend geldt ook voor het totaal aantal leerlingen in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Deze verwachting is gebaseerd op onder meer de bevolkingsprognose 2012 van het CBS en recente leerlingen-stroomgegevens tot en met 2012.

De opgenomen prognose is gebaseerd op onder meer de bevolkingsprognose 2012 van het CBS en recente leerlingen-stroomgegevens tot en met 2012. Een oorzaak van de daling van het aantal leerlingen in het praktijkonderwijs kan worden gevonden in demografische ontwikkelingen. Deze trend is te zien in de gehele onderbouw van het voortgezet onderwijs.

Nee. De ontwikkeling van de middelen is gebaseerd op de geraamde leerlingaantallen van afzonderlijk lwoo en pro op basis van de Rijkbegroting 2012 en de daarbij behorende meerjarige budgetten.

Projecten worden gemonitord via jaarlijkse rapportages over onder meer processen en opbrengsten. Bij projecten die zich daarvoor lenen, worden tussentijds of aan het eind van de looptijd evaluatieonderzoeken uitgevoerd. Deze zijn opgenomen in de bijlage «evaluatie en onderzoek» van de Rijksbegroting 2014. Tevens wordt de Kamer veelal separaat geïnformeerd over de voortgang en opbrengsten van projecten. Zo wordt de Kamer in het kader van het Bestuursakkoord VO-raad – OCW 2012–2015 jaarlijks geïnformeerd over de voortgang op het terrein van excellentie en hoogbegaafdheid en schoolleiders.

Geen. Zoals aangegeven in de brief over de invulling subsidietaakstelling onderwijs en onderzoek van 31 mei 2013 (Kamerstuk 33 650, nr. 1), is er niet bezuinigd op de subsidies voor projecten ten behoeve van excellentie.

Op 27 september 2013 heeft het College voor Examens gesproken met de vier hoogleraren en een vertegenwoordiger van de sectie Nederlands van de Vereniging voor Levende Talen. Het College heeft gemeld dat een aantal zaken is besproken die enige invloed zullen hebben op de inhoud van de examens. Te denken valt aan minder geslotenheid van het toets-systeem, het begrippenapparaat als onderlegger voor de argumentatieleer en de aard en type vraagstelling die hieraan gekoppeld is. Verder is gesproken over het scoringsmodel. Nu scoort de leerling alleen bij een goed antwoord en wordt deze niet beloond voor de redenering die tot de beantwoording heeft geleid. Het CVE beraadt zich hierop en neemt de opmerkingen die in dit gesprek zijn gemaakt hierin mee.

Nee, de invoering van digitale examens is geen doel op zich. Het afnemen van digitale examens is een vorm die veel leerlingen aanspreekt. Jaarlijks wordt bezien welke papieren examens kunnen worden omgezet in een digitale vorm en of dit past bij de doelgroep. Ik ga er wel van uit dat – gelet op de ict mogelijkheden – over een aantal jaren het merendeel van de examens digitaal wordt afgenomen danwel dat leerlingen een papieren examen afleggen met digitale ondersteuning.

Naast de personele en proceskosten die het bureau van het College jaarlijks ontvangt voor haar reguliere werkzaamheden, wordt op basis van ingediende projectplannen een aanvullende bekostiging beschikbaar gesteld. Voorbeelden hiervan zijn de implementatie van de referentieniveaus taal en rekenen (inclusief de rekentoets po, vo en mbo) en de voorbereidingen rond de diagnostische tussentijdse toets in de onderbouw vo. Uit deze aanvullende bekostiging kan het bureau ook tijdelijk extra personeel aantrekken.

Onderwijsinstellingen worden ondersteund door het Programmamangement MBO15. MBO15 is door de voormalige Minister ingesteld om mbo-instellingen te ondersteunen bij de implementatie van het Actieplan Focus op Vakmanschap.

De verantwoordelijkheid voor de personele gevolgen en het bemiddelen van werk naar werk ligt in eerste instantie bij de werkgevers. Deze zijn dan ook verantwoordelijk voor het opstellen van een sociaal plan. Er is een zekere verantwoordelijkheid van de overheid aan de orde wanneer een subsidie wordt beëindigd. Bij de besluitvorming over de herschikking van de wettelijke taken kenniscentra zal dit aspect worden betrokken.

Zie vraag 130.

In de begroting van OCW voor 2014 is conform toezegging aan het lid Van Meenen (D66) voldaan aan de toezegging om een nadere toelichting te geven op de ombuiging «minder opleidingen en macrodoelmatigheid» (Kamerstuk 33 750 VIII, nr. 2, blz. 49).

De ombuiging «Minder opleidingen en macrodoelmatigheid» is vorm gegeven door een generieke korting op het macrobudget. Deze generieke korting kan door mbo-instellingen worden opgevangen door een aantal maatregelen die zorgen voor een efficiënter onderwijsproces. De herziening van de kwalificatiestructuur maakt het onderwijs beter organiseerbaar. Het wetsvoorstel macrodoelmatigheid vraagt van mbo-instellingen het opleidingenaanbod af te stemmen met collega mbo-instellingen. Het Investeringsfonds, dat in het Techniekpact is aangekondigd, stimuleert publiek-private samenwerking onder de voorwaarde van een doelmatig aanbod. Tot slot maakt een themaonderzoek van de Inspectie de opbrengsten van kleine opleidingen inzichtelijk. Het kabinet heeft ervoor gekozen de ombuigingsoptie «minder opleidingen» uit de heroverweging productiviteit onderwijs (2010) voor minder dan de helft op te nemen in het Regeerakkoord. Aan de ombuiging uit de heroverweging productiviteit ligt ten grondslag een maximum aantal deelnemers per opleiding niet meer te bekostigen.

In de jaren 2013, 2014 en 2015 wordt € 6,7 miljoen van de OCW-begroting in het kader van de aanpak voortijdig schoolverlaten overgeheveld naar het Gemeentefonds ten behoeve van de G4. Aangezien de vsv-convenanten lopen tot en met 2015, staat het bedrag van € 6,7 miljoen in 2016 en 2017 weer op de OCW-begroting.

Ja, dat kan ik verklaren. De verdeling van de middelen over de jaren is afgestemd op de liquiditeitsbehoefte van het Platform Bèta Techniek die het sectorplan uitvoert. De piek van de liquiditeitsbehoefte zit in 2014.

Het gaat hier om de middelen die beschikbaar zijn voor de toetsing kwalificaties MBO (€ 1,3 miljoen) en MBO 2015 (€ 2,9 miljoen). Andere, iets kleinere, projecten die onder de post «overig» vallen zijn o.a. COMBO/JOB (€ 0,7 miljoen), Stichting Skills Netherlands (€ 0,5 miljoen), Steunpunt Taal en Rekenen MBO (€ 0,6 miljoen), Sambo-ICT (€ 0,3 miljoen) en Internationale Diplomawaardering (€ 0,5 miljoen). Daarnaast worden er nog vele kleine subsidies verstrekt. Het totaal bedrag dat bestemd is voor het stimuleren en realiseren van verscheidene beleidsdoelstellingen in de vorm van subsidies, kunt u terug vinden in de budgettaire tabel van artikel 4.

Het kenniscentrum voor groen onderwijs (Aequor) wordt door het Ministerie van EZ bekostigd. Voor het jaar 2014 is € 7,2 miljoen beschikbaar voor de uitvoering van de wettelijke taken. De wijze waarop het kenniscentrum voor het groen onderwijs wordt bekostigd verschilt op één punt met de door OCW bekostigde kenniscentra. Deze kenniscentra ontvangen een centraal budget op basis van een verdeelmodel. Voor het kenniscentrum Aequor wordt een apart budget vastgesteld. Het Ministerie van EZ stelt dit budget vast aan de hand van dezelfde parameters zoals die in het verdeelmodel zijn opgenomen. Er is geen verschil in de wettelijke positie en wettelijke opdracht tussen het kenniscentrum voor het groen onderwijs en de overige kenniscentra. Daarnaast is het kenniscentrum voor het groen onderwijs verbonden aan het groen kennissysteem voor de economische (top) sectoren en de groene ruimte in Nederland. Vanuit deze positie ligt er ook een bovenwettelijke opdracht bij het kenniscentrum Aequor om het Groen kennissysteem te versterken.

Zowel het perspectief van deelnemersaantallen als van kansen op de arbeidsmarkt zijn van belang bij een doelmatige organisatie van het opleidingenaanbod. De focus ligt op het realiseren van een zo goed mogelijke aansluiting van het onderwijs op vraag van de arbeidsmarkt. Een doelmatige organisatie gaat echter ook om de schaal van opleidingen. Zo kent het middelbaar beroepsonderwijs veel kleine opleidingen. Ongeveer 40 procent van de opleidingen heeft minder dan 18 deelnemers. Zeker in een regio waar meerdere instellingen dezelfde opleidingen aanbieden bestaat het risico dat de spreiding van het aanbod samen gaat met een ondoelmatige aanwending van de rijksbijdrage op (boven)regionale schaal. In het voorjaar 2014 ontvangt Uw Kamer een wetsvoorstel dat op beide perspectieven aangrijpt (Kamerstuk 31524, nr. 166).

In het mbo wordt de centrale examinering gefaseerd ingevoerd. De beroepsopleidingen van niveau 4 kennen vanaf studiejaar 2014–2015 centrale examens Nederlandse taal en vanaf studiejaar 2015–2016 centrale examens Rekenen. De beroepsopleidingen van niveau 2 en 3 volgen steeds een jaar later; vanaf studiejaar 2015–2016 kennen zij centrale examens Nederlandse taal en vanaf studiejaar 2016–2017 centrale examens Rekenen. Ten slotte is voor de beroepsopleidingen van niveau 4 vanaf studiejaar 2012–2013 het vak Engels verplicht gesteld en zal dit vak vanaf studiejaar 2017–2018 centraal worden geëxamineerd.

De vsv-middelen zijn reeds in 2012 als eerste toegevoegd aan de prestatiebox. Omdat het voortzetting van lopend beleid betreft zijn deze gelden geoormerkt.

Vm2 wordt voortgezet in de vakmanschaproute. Vanaf schooljaar 2014–2015 starten de experimenten met vakmanschap- en met technologieroutes. Deze nieuwe routes zijn ingericht op basis van de ervaringen van vm2 en zullen gedurende de looptijd worden gemonitord. De lopende experimenten met vm2 worden niet automatisch in de vakmanschaproute voortgezet: de samenwerkingspartners zullen opnieuw de onderwijskundige en bestuurlijke afweging moeten maken of zij in het nieuwe experiment stappen. Alle experimenten dienen op 31 juli 2022 te zijn afgerond. Hierna vindt besluitvorming plaats over de experimentele status van de routes.

Ja. Onderwijsinstellingen ontvangen prestatiesubsidie als hun vsv-percentage op of onder één of meer procentuele vsv-normen ligt of als een substantiële daling van het vsv-percentage is gerealiseerd (1 tot 2%-punt). Er zijn zes verschillende normen (3 voor het vo en 3 voor het mbo) die toewerken naar de landelijke vsv-doelstelling van maximaal 25.000 vsv’ers in 2016.

Om te bepalen of een onderwijsinstelling in aanmerking komt voor vsv-prestatiesubsidie worden de vsv-percentages berekend door het aantal vsv’ers af te zetten tegen het totaal aantal deelnemers onder de 22 jaar van de desbetreffende onderwijsinstelling. Indien de norm is behaald of een substantiële daling is gerealiseerd, kwalificeert de instelling zich voor vsv-prestatiesubsidie. De hoogte hiervan is afhankelijk van de grootte van de instelling (aantal deelnemers onder de 22 jaar).

Nee, de voormalige lgf-middelen worden toegevoegd aan de lumpsum.

Het kabinet heeft van meet af aan besloten tot een evaluatie van School Ex en evalueert het programma op een evidence based verantwoorde methode en zal daarover na de zomer van 2015 aan de Kamer rapporteren. Voor de zomer van 2104 wordt een tussenrapportage opgeleverd. Het Researchcentrum voor Onderwijs en Arbeidsmarkt van de Universiteit Maastricht (ROA) voert deze evaluatie uit. ROA heeft in 2010 ook de voorloper, School EX, geëvalueerd.13 De belangrijkste conclusie toen was dat de activiteiten van scholen daadwerkelijk van invloed zijn geweest op jongeren om hen te stimuleren verder te leren. Die invloed was het sterkst op de meest kwetsbare jongeren op de arbeidsmarkt, de jongeren van niveau 1 en 2 maar zeker ook de jongeren van niet-westerse afkomst.

Zie het vorige antwoord. De bijdrage van School EX 2.0 op het verminderen van VSV zal moeten blijken uit de nog uit te voeren evaluatie.

De begeleidingsgesprekken zullen vanaf april worden gevoerd met jongeren die op het punt staan hun opleiding op niveau 1 of 2 af te ronden. Dat is de periode dat zij moeten beslissen van school af te gaan of langer door te leren en een opleiding gericht op een hoger niveau of met meer arbeidsmarktperspectief te volgen. De ombuiggesprekken worden vanaf juni gevoerd met jongeren die zich aanmelden voor een opleiding op niveau 1 of 2 met weinig arbeidsmarktperspectief. Dat is het moment hen te wijzen op andere opleidingen met meer arbeidsmarktperspectief.

De regeling wordt verlengd tot en met kalenderjaar 2014 omdat de invoering van de referentieniveaus Nederlandse taal en rekenen in het mbo nog in volle gang is. Onderwijsinstellingen kunnen de middelen inzetten voor (extra) onderwijstijd, toetsing en examinering van studenten, professionalisering van docenten en andere activiteiten die gericht zijn op de intensivering van het taal- en rekenonderwijs. Ook in de toekomst blijft deze investering in taal- en rekenonderwijs noodzakelijk. In het mbo wordt namelijk vanaf studiejaar 2014–2015 centrale examinering van Nederlandse taal en rekenen geïntroduceerd. Onderwijsinstellingen zullen hun studenten hierop moeten voorbereiden met lessen Nederlands en rekenen. Voor 2015 en verder is het voornemen om de jaarlijkse middelen voor taal en rekenen onder te brengen in de prestatiebox.

Vanaf 1 januari 2014 treedt de subsidieregeling praktijkleren in werking, die tot doel heeft het stimuleren van werkgevers tot het bieden van praktijkleerplaatsen en werkleerplaatsen. Het effect van de subsidieregeling zal via een effectmeting in kaart worden gebracht waarbij geprobeerd wordt de resultaten, in termen van beschikbaarheid van stageplaatsen, voor die groep die onderhevig is aan het nieuwe beleid te vergelijken met dezelfde uitkomsten van een controlegroep. Daarnaast wordt de subsidieregeling jaarlijks gemonitord, waarbij de besteding van het beschikbare budget geanalyseerd wordt op basis van de subsidieaanvragen en de toekenningen en inzicht wordt gegeven in het aantal beschikbaar gestelde leerwerkplekken. Na afloop van ieder schooljaar, uiterlijk medio december, ontvangt uw Kamer een monitorrapportage van de subsidieregeling praktijkleren.

Werkgevers, die een leerwerkplaats aanbieden en aan de voorwaarden van de subsidieregeling praktijkleren voldoen, kunnen een aanvraag indienen bij de uitvoerder van de regeling. De subsidie is voor de werkgever bestemd en is een tegemoetkoming in de kosten die hij maakt voor begeleiding van de deelnemer/student.

Uit het Europese Netwerk voor Beroepsonderwijs en Beleid (RefNet) en een vergelijkend internationaal onderzoek van het National Adult Literacy Agency (2011) zijn buitenlandse ervaringen verzameld die hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van de pilots laaggeletterdheid in Nederland. In het bijzonder gaat het om ervaringen uit het Verenigd Koninkrijk, waar leermaterialen op grote schaal gratis online beschikbaar zijn gemaakt, en Ierland, waar getrainde vrijwilligers, ondersteund door professionals, werden ingezet als taalcoaches. De Universiteit Maastricht onderzoekt momenteel de effecten van alfabetiseringstrajecten in Nederland. De pilotprojecten binnen het Actieplan Laaggeletterdheid en bijbehorende monitoring plus evaluatie beogen specifiek om de kosteneffectiviteit van nieuwe methoden en werkwijzen te beoordelen.

Sinds 1 januari 2009 maken de educatiemiddelen van OCW deel uit van het Participatiebudget. Hiermee werd beoogd gescheiden geldstromen te bundelen ten einde een koppeling aan te brengen tussen re-integratie, integratie en inburgering. Dit lag voor de hand aangezien de doelgroepen een grote mate van overlap vertoonden. Met de overheveling van educatiemiddelen naar het Participatiebudget zou de oormerking en bestedingsverplichting van deze middelen bij roc’s tot nader order worden gehandhaafd. Inmiddels heeft de Minister van OCW besloten om gemeenten meer beleidsvrijheid te geven in het besteden van de educatiemiddelen. Hierbij sluit de Minister aan bij de decentralisatie van verantwoordelijkheden naar gemeenten, waarbij het Participatiebudget inclusief de educatiemiddelen onderdeel wordt van het sociaal deelfonds. Dit is voorzien per 1 januari 2015.

In de prestatieafspraken die in 2012 met de individuele instellingen zijn gemaakt, zijn per instelling, per indicator streefdoelen geformuleerd. Vanwege deze bewust gekozen systematiek is het niet mogelijk één streefwaarde op te nemen. Zie verder ook het antwoord op vraag 37.

Het Nationaal Techniekpact 2020 heeft geen landelijke (tussen)streefdoelen voor hbo en wo. Voor de begroting is daarom gekozen voor een indicator op basis van de gegevens zoals die al sinds lange tijd worden gebruikt voor het dossier bètatechniek. Het aandeel afgestudeerden bètatechniek is een relevante indicator voor het probleem van de tekorten op de arbeidsmarkt.

De kwaliteit en diversiteit van het hoger onderwijs zijn belangrijke aandachtspunten van het kabinet. Met alle bekostigde hogeronderwijsinstellingen zijn prestatieafspraken gemaakt op de terreinen van onderwijskwaliteit en studiesucces, profilering en zwaartepuntvorming en valorisatie. Deze afspraken zijn niet vrijblijvend. Aan deze prestatieafspraken is prestatiebekostiging gekoppeld. Indien (een deel van) de prestaties niet worden gehaald, kan (een deel van) de prestatiebekostiging worden ingehouden. Om de instellingen in de gelegenheid te stellen deze prestatieafspraken ook daadwerkelijk te halen zijn de instellingen met de wet Kwaliteit in Verscheidenheid extra mogelijkheden geboden om te differentiëren tussen studenten en de match tussen student en studie te verbeteren. Zo kunnen instellingen nu bijvoorbeeld 3-jarige hbo-trajecten voor vwo’ers aanbieden en is de aanmelddatum vervroegd waardoor er meer ruimte is voor studiekeuzeactiviteiten en een studieadvies op maat. Dit stelt studenten in staat een bewustere keuze te maken. Het invoeren van een leenstelsel draagt hier ook aan bij. Het afschaffen van de basisbeurs zorgt naar verwachting voor een bewustere studiekeuze van studenten. Bovendien maakt de voorgenomen hervorming van het studiefinancieringsstelsel door de invoering van het sociaal leenstelsel het mogelijk dat de opbrengsten daarvan in het bijzonder worden aangewend voor het hoger onderwijs inclusief het direct met het onderwijs verbonden onderzoek in het hbo en wo, zodat ze ten goede komen aan de kwaliteit van het onderwijs van de studenten.

De Minister van OCW hecht zeer aan de toegankelijkheid van het hoger onderwijs. Alle studenten moeten toegang hebben tot het onderwijs dat past bij hun talent en ambitie. Studenten die een hoger kennisniveau aankunnen, moeten dit ook aangereikt krijgen. De Minister is daarom verheugd dat een groot aantal instellingen honours tracks aanbiedt voor deze groep studenten. In de brief aan uw kamer d.d. 2 juli 2013 (Kamerstuk 31 288, nr. 347) is aangekondigd voor deze honours tracks een beperkt experiment met collegegelddifferentiatie toe te staan. Om de toegankelijkheid te borgen is met de VSNU en de Vereniging Hogescholen afgesproken dat het collegegeld in geen geval hoger mag zijn dan tweemaal het wettelijk collegegeld. Ook zal deelname aan het experiment instellingen verplichten financiële toegankelijkheid voor studenten in honours tracks te garanderen. In mijn brief d.d. 2 juli 2013 heb ik daarom aangegeven dat studenten voor deelname aan deze tracks – indien nodig – een beroep kunnen doen op het profileringsfonds. Daarnaast kunnen alle studenten in het experiment die recht hebben op collegegeldkrediet gebruik maken van een verhoogd krediet. Met het experiment wil ik in ieder geval onderzoeken of en in hoeverre studenten hun keuze voor een honours track laten beïnvloeden door de verhoging van het collegegeld. Indien op basis van de evaluatie van het experiment de conclusie moet worden getrokken dat het verhoogde collegegeld de toegankelijkheid van de honours tracks belemmert, zal dit voor mij reden zijn niet over te gaan tot wettelijke verankering.

De inspectie onderzoekt en bevordert in het hoger onderwijs de naleving van wet- en regelgeving en de kwaliteit van het stelsel van hoger onderwijs, daaronder begrepen de kwaliteit van het accreditatiestelsel. Ook kan de inspectie bij ernstige incidenten een onderzoek instellen: indien dit de naleving van wet- en regelgeving betreft voert de inspectie dit zelf uit, indien het de kwaliteit van het onderwijs betreft neemt zij hierover contact op met de NVAO. De NVAO kan dan een onderzoek naar de kwaliteit instellen. Om de kwaliteit van het gehele stelsel voor hoger onderwijs te onderzoeken, voert de inspectie themaonderzoeken uit naar belangrijke instellingsoverstijgende vraagstukken.

De ambitie tot meer hoger opgeleide docenten op het hbo wordt vormgegeven doordat alle hbo instellingen in hun prestatieafspraken een ambitie hebben geformuleerd om het aantal master en phd opgeleide docenten te verhogen. De hogescholen hebben daarbij een ambitieniveau gehanteerd dat aansluit bij de uitgangsituatie en past bij de opleidingen die ze aanbieden c.q. hun eigen profiel.

In de prestatieafspraken die in 2012 met de individuele instellingen zijn gemaakt, zijn per instelling, per indicator streefdoelen geformuleerd voor 2015. Voor kwaliteit hadden instellingen daarbij de keuze uit drie indicatoren: studenttevredenheid, NVAO-oordelen of de deelname aan excellente trajecten. Dat betekent dat niet alle instellingen voor studenttevredenheid hebben gekozen. Vanwege deze bewust gekozen systematiek is het niet mogelijk één streefwaarde op te nemen.

Het hbo telde op 1-10-2012 (het meest recente 1CijferHO-bestand, domein soort HO) 421.520 ingeschreven studenten, waarvan 4.495 Ad-studenten. Het aandeel bedraagt dus ongeveer 1%.

De wet Kwaliteit in Verscheidenheid stelt hogescholen in staat 3-jarige trajecten voor vwo’ers aan te bieden. Deze wet is sinds 1 september 2013 van kracht. Er is nog geen overzicht van het aantal ingeschreven studenten in deze trajecten.

De onderwijsuitgaven per student zijn de uitgaven van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan onderwijs gedeeld door alle ingeschreven studenten in het hoger onderwijs (excl. groen onderwijs). Dit is exclusief de collegegelden.

De voetnoot verwijst naar de toelichting (eerste bullit) onder de tabel.

Het kabinet heeft geen streefwaarde voor het aantal bachelor- en mastergediplomeerden aan het einde van de kabinetsperiode in het hbo en het wo. Dit kabinet kiest ervoor in te zetten op de kwaliteit van de afgestudeerden en niet op de kwantiteit. Het kabinet verwacht hiermee recht te doen aan de Lissabon-doelstelling. De Europese Unie heeft in Lissabon afgesproken dat de Unie zich moet ontwikkelen tot de meest competitieve en dynamische kenniseconomie van de wereld, die in staat is een duurzame economische groei met meer en betere banen en een grotere sociale cohesie te realiseren. Volgens de EU zijn hiervoor het opbouwen van kennisinfrastructuren en een modernisering van onderwijsstelsels nodig. Overigens ligt het aantal hoger opgeleiden in Nederland reeds boven de Europese doelstelling van ten minste 40% in 2020.

De taakstelling «verminderen van overhead» is via een korting op de rijksbijdrage van de hogescholen en universiteiten (inclusief academische ziekenhuizen) gerealiseerd. In 2014 gaat het daarbij om het volgende instellingsspecifieke beeld bij de door OCW-bekostigde instellingen.

		korting verminderen overhead 2014
brinnr	universiteit
00DV	Protestantse Theologische Universiteit	– € 11.628
21PB	Universiteit Leiden	– € 797.334
21PC	Rijksuniversiteit Groningen	– € 983.613
21PD	Universiteit Utrecht	– € 1.202.494
21PE	Erasmus Universiteit Rotterdam	– € 693.752
21PF	Technische Universiteit Delft	– € 853.494
21PG	Technische Universiteit Eindhoven	– € 395.094
21PH	Universiteit Twente	– € 380.866
21PJ	Universiteit Maastricht	– € 640.181
21PK	Universiteit van Amsterdam	– € 1.047.888
21PL	Vrije Universiteit Amsterdam	– € 828.977
21PM	Radboud Universiteit Nijmegen	– € 750.431
21PN	Universiteit van Tilburg	– € 258.001
21QO	Theologische Universiteit Apeldoorn	– € 1.577
22NC	Open Universiteit	– € 45.601
23BF	Universiteit voor Humanistiek	– € 9.496
25AV	Theologische Universiteit Kampen	– € 1.369
	totaal OCW-bekostigde universiteiten	– € 8.901.796
brinnr	hogeschool
00IC	Katholieke PABO Zwolle	– € 9.636
00MF	HKU	– € 65.671
01VU	Christelijke Hogeschool Windesheim	– € 269.679
02BY	Gerrit Rietveld Academie	– € 13.545
02NR	Hotelschool Den Haag	– € 29.383
02NT	The Design Academy Eindhoven	– € 11.125
07GR	Avans Hogeschool	– € 383.990
08OK	Hogeschool De Kempel	– € 11.515
09OT	Iselinge Hogeschool	– € 5.999
10IZ	Protestants Christelijke Hs Marnix Academie	– € 18.466
14NI	Codarts, Hs voor Muziek en Dans Rotterdam	– € 16.144
15BK	Christelijke Hogeschool De Driestar	– € 18.523
21MI	HZ	– € 62.233
21QA	Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten	– € 45.887
21RI	Hogeschool Leiden	– € 124.806
21UG	Hs Interconfessionele PABO Amsterdam/Alkmaar	– € 14.024
21UI	NHTV internationaal hoger onderwijs Breda	– € 100.030
21WN	NHL Hogeschool	– € 141.873
22EX	Stenden Hogescholen	– € 135.385
22HH	Gereformeerde Hogeschool	– € 19.673
22OJ	Hogeschool Rotterdam	– € 426.822
23AH	Saxion Hogescholen	– € 319.787
23KJ	Hogeschool der Kunsten Den Haag	– € 25.948
25BA	Christelijke Hogeschool Ede	– € 56.482
25BE	Hanzehogeschool Groningen	– € 346.630
25DW	Hogeschool Utrecht	– € 489.604
25JX	Hogeschool Zuyd	– € 226.899
25KB	Hogeschool van Arnhem en Nijmegen	– € 421.419
27NF	ArtEZ Hogeschool	– € 51.437
27PZ	Hogeschool INHolland	– € 345.694
27UM	De Haagse Hogeschool	– € 300.722
28DN	Hogeschool van Amsterdam	– € 606.200
30GB	Fontys Hogescholen	– € 553.739
	totaal OCW-bekostigde hogescholen	– € 5.668.970
	totaal OCW-bekostigde instellingen voor ho	– € 14.570.766

Zie voor de bezuiniging op het opleidingsaanbod het antwoord op vraag 182.

Zie het antwoord op vraag 184.

Voor de instellingen heeft het vervallen van het woonplaatsvereiste gevolgen voor de collegegeldinkomsten en de verdeling van de rijksbijdrage.

Over de gevolgen voor de collegegeldinkomsten bestaat geen landelijk beeld: voor het vervallen van het woonplaatsvereiste waren de studenten die niet aan dit vereiste voldeden het instellingscollegegeld verschuldigd. De hoogte daarvan wordt door de instellingen bepaald, en kan differentiëren naar groepen van studenten.

Over de gevolgen voor de verdeling van de rijksbijdrage is wel helderheid: bij de berekening van de rijksbijdrage 2014 worden nu ook de inschrijvingen en graadverleningen van studenten die eerder niet aan het woonplaatsvereiste voldeden betrokken: voor het wo gaat het om 323 extra te bekostigen inschrijvingen en om 223 graden, en voor het hbo om 397 extra te bekostigen inschrijvingen en om 200 graden. Dit is opgevangen binnen het beschikbare budget voor studentgebondenfinanciering.

De komende jaren zal mede op basis van de adresgegevens in het basisregister onderwijs worden gemonitord of de redenen om het woonplaatsvereiste te laten vervallen gegrond waren. Een specifieke evaluatie is niet voorzien.

De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) levert producten en diensten op het terrein van bekostiging van instellingen, financiering van studenten en informatievoorziening. De bijdragen zoals opgenomen in tabel 6.3 betreffen werkzaamheden van DUO voor zowel het hbo als het wo. Het gaat daarbij onder meer om werkzaamheden in het kader van de bekostiging van hbo- en wo-instellingen, het diplomaregister, de legalisering van buitenlandse diploma’s, modernisering van de informatie-infrastructuur waarmee DUO tegemoet komt aan de wensen van uit het onderwijsveld en het departement.

In de toelichting bij het Besluit experiment prestatiebekostiging hoger onderwijs is opgenomen dat de administratieve lasten voor de periode 2013–2016 voor de voorwaardelijke financiering geraamd zijn op 0,09% van het totale budget voor de voorwaardelijke financiering (€ 895 miljoen) en voor het selectieve budget op 0,11% van het totale budget (€ 328 miljoen). De ontwikkeling van de administratieve lasten van de gekozen aanpak zal deel uitmaken van de evaluatie van het experiment.

Het budget is in 2018 hoger dan in 2017 vanwege de oploop in de intensiveringsreeks «Verhogen intensiteit onderwijs» uit het Regeerakkoord VVD-CDA «Vrijheid en verantwoordelijkheid».

De opbrengst van het sociaal leenstelsel is begroot op de Aanvullende post van het Ministerie van Financiën.

In het wo is in 2014 het bedrag in de prestatiebox 7,62% van de optelsom van de hoofdbekostiging plus de middelen prestatiebox, waarvan 5,42% gerelateerd aan voorwaardelijke financiering (onderwijs en studiesucces), en 2,20% aan het selectieve budget (profilering en zwaartepuntvorming). In het hbo gaat het om 6,88%, waarvan 5,08% gerelateerd aan onderwijs en studiesucces, en 1,80% aan profilering en zwaartepuntvorming.

De afwijking van de aangehaalde 5%-7% wordt verklaard door de ontwikkeling in de hoofdbekostiging voor hbo en wo sinds het bepalen van de reeksen prestatiebox, ondermeer als gevolg van de maatregelen uit het Regeerakkoord en de Referentieraming.

Het NFP programma bestaat uit meerdere subprogramma’s. Een van deze subprogramma’s geeft kandidaten de mogelijkheid een beurs aan te vragen voor geselecteerde masteropleidingen.

Met Buitenlandse Zaken is overleg geweest over de studiemogelijkheden voor een klein aantal Syrische studenten die vanwege hun actieve inzet voor betere maatschappelijke omstandigheden niet meer in staat zijn hun studie in Syrië te vervolgen. Syrische studenten konden voor een studie in eigen land aanvankelijk een beroep doen op het MENA Scholarschip Programme (MSP). In verband met de ontstane situatie in Syrië is, in overleg met Buitenlandse Zaken, een apart beurzenprogramma opgezet voor studie in Nederland, MSP Syrië.

Het Libertas Noodfonds is opgeheven. Lopende verplichtingen worden afgerond. Er worden geen nieuwe aanvragen meer gehonoreerd. Wel is Vanuit Buitenlandse zaken in het MSP Syrië programma een bedrag van € 450 duizend beschikbaar gesteld om 30 Syrische studenten maximaal een jaar in Nederland te laten studeren. Voor het MSP Syrië programma zijn er 22 complete aanvragen die aan de eisen van het programma voldoen. Een aantal zijn op dit moment op academische gronden toegelaten en geselecteerd voor een beurs.

De verdeling van het studentgebonden deel is gebaseerd op het gewogen aantal ingeschreven bekostigde studenten op de peildatum in t-2 en het aantal graden verleend tussen de peildata in t-3 en t-2.

Er zijn op dit moment 22.203 studenten die een tweede studie volgen en niet bekostigd worden. De bekostiging voor een studie is gemiddeld € 6.500 (exclusief het collegegeld dat de instellingen van de student ontvangen). Het voor dit aantal studenten weer bekostigen van deze tweede studies bedraagt daarmee € 144,3 miljoen. Dit bedrag zal waarschijnlijk hoger worden als opeenvolgende tweede studies weer bekostigd worden, omdat er dan naar verwachting weer meer studenten een opeenvolgende tweede studie zullen gaan volgen.

Voor de prestatiebekostiging in het hoger onderwijs geldt dat de middelen die zijn toegekend als voorwaardelijke financiering niet anders zijn verdeeld dan wanneer zij onderdeel waren van de hoofdbekostiging. Met alle bekostigde hogescholen en universiteiten is immers een prestatieafspraak gemaakt en alle hebben dus «hun deel» uit het budget voor de voorwaardelijke financiering gekregen.

Voor het selectieve budget is dit anders. Bij de verdeling van het selectieve budget is de kwaliteit van de voorstellen meegewogen. De universiteit met de beste score heeft in 2014 ruim € 4,1 miljoen euro meer toegekend gekregen dan was gebeurd als de middelen deel hadden uitgemaakt van de reguliere lumpsum. Dit betreft voor deze universiteit 1,8% van de rijksbijdrage voor onderwijs.

Voor de hogescholen geldt dat een substantieel deel van het selectieve budget (€ 17 miljoen per jaar) is toegekend aan de 17 gehonoreerde Centres of Expertise. Conform het beoordelingskader is aan de penvoerder van een Centre € 1 miljoen per jaar toegekend. De verdeling van dit bedrag over alle aan het Centre deelnemende hogescholen, bepalen de hogescholen zelf. De aan de hogescholen toegekende bedragen uit het selectieve budget geven derhalve een vertekend beeld. Indien de middelen die zijn toegekend voor de Centres of Expertise buiten beschouwing worden gelaten geldt voor de twee hogescholen met de hoogste score dat deze in 2014 ruim € 1 miljoen meer toegekend hebben gekregen dan was gebeurd als de middelen deel hadden uitgemaakt van de reguliere lumpsum. Dit betreft voor deze hogescholen 0,7% van de rijksbijdrage voor onderwijs.

Dat is correct.

(Bedragen x € 1 miljoen)		2011	2012	2013	2014	2015	2016
HBO	Ontwerpbegroting 2012, OCW	2.496	2.484	2.461	2.503	2.508	2.552
	Ontwerpbegroting 2014, OCW		2.523	2.558	2.580	2.541	2.520
	Verschil		39	97	77	33	-32
WO	Ontwerpbegroting 2012, OCW	3.936	3.894	3.908	3.952	3.961	3.998
	Ontwerpbegroting 2014, OCW		3.985	4.103	4.071	4.030	4.006
	Verschil		91	105	119	69	9

Het Regeerakkoord kent een aantal accentverschillen ten opzichte van de Hoofdlijnenakkoorden die eind 2011 zijn afgesloten met de VSNU en de Vereniging Hogescholen. In het Regeerakkoord is nadruk gelegd op het belang van de toegankelijkheid van het hoger onderwijsstelsel. Dat heeft geleid tot heroverweging van maatregelen die in de Hoofdlijnenakkoorden waren opgenomen ten aanzien van het introduceren van nieuwe mogelijkheden tot selectie aan de poort en collegegelddifferentiatie. Het kabinet heeft besloten de mogelijkheden tot selectie aan de poort niet verder te verruimen en de mogelijkheden voor collegegelddifferentiatie beperkt te verruimen. Inmiddels heb ik met mijn brief van 2 juli jl. aangekondigd bereid te zijn een experiment toe te staan dat de mogelijkheden voor collegegelddifferentiatie in een beperkt aantal gevallen en onder strikte voorwaarden verder verruimt. Zie ook de antwoorden op uw schriftelijke vragen over het experiment naar aanleiding van de brief van 2 juli j.l. (Kamerstuk 31 288, nr. 352) Op grond van de voorstellen van de instellingen voor de prestatieafspraken verwacht ik dat de bestaande mogelijkheden voor selectie en de verruimde mogelijkheden voor collegegelddifferentiatie de instellingen voldoende in staat stellen hun ambities te realiseren.

Daarnaast heeft naar aanleiding van het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State het kabinet besloten vooralsnog af te zien van het voorstel met betrekking tot de invoering van promotieonderwijs. Wel wil het kabinet het mogelijk maken dat op beperkte schaal wordt geëxperimenteerd met promotieonderwijs, waardoor de effecten in beeld kunnen worden gebracht en een reële inschatting kan worden gemaakt van de risico’s.

Het kabinet heeft besloten om de ramingsmeevallers in te zetten ter dekking van de motie Godsdienstonderwijs en humanistische vorming (€ 10 miljoen structureel vanaf 2014) en de departementale bijdrage van OCW in het aanvullend pakket (€ 66,2 miljoen structureel vanaf 2014). De resterende € 204,0 miljoen wordt ingezet voor het Nationaal Onderwijsakkoord en wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van het onderwijs, onder meer voor het toch kunnen uitkeren van de meerjarige doorwerking van de tranche 2013 van de prijsbijstelling voor de sectoren onderwijs en onderzoek. Zie hiervoor de nota van wijziging op de ontwerpbegroting 2014.

Voor eventuele toekomstige tegenvallers geldt dat deze, conform de begrotingsregels, mogen worden verrekend met meevallers binnen de OCW-begroting, maar niet met de algemene middelen.

In het Techniekpact, dat in het voorjaar is afgesloten tussen verschillende partners, is afgesproken dat bedrijfsleven/werkgevers en hbo-instellingen als cofinanciering investeren in publiek-private samenwerking waaronder centres of expertise. Ten aanzien van de centres of expertise geldt dat dat de partners cofinanciering leveren met als uitgangspunt 25% uit het werkveld, 25% van onderwijsinstellingen en 50% profileringsbekostiging.

In het Sirius Programma wordt onderzocht hoe excellentie in het hoger onderwijs kan worden gerealiseerd. Een beschrijving van de projecten is te vinden op www.siriusprogramma.nl .

Tabel 6.5 geeft de middelen weer die aan (inter)nationale organisaties worden besteed. Hieronder vallen de volgende internationale organisaties: de United Nations University (UNU), het Europees Universitair Instituut Florence (EUI), de Nuffic en de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF. Deze organisaties ontvangen een jaarlijkse bijdrage. Aan een aantal van deze organisaties ligt een meerjarig internationaal verdrag (EUI en UNU) of bestuurlijke overeenkomst (Nuffic) ten grondslag. De bedragen liggen vast nadat de Tweede en Eerste Kamer de begroting hebben goedgekeurd.

De verhouding tussen de Inspectie van het Onderwijs en de Nederlandse scholen in het buitenland wijzigt niet als de subsidierelatie tussen Stichting NOB en de scholen wegvalt. De inspectie blijft toezien op de kwaliteit van het onderwijs op de scholen. De verbondenheid met het Nederlandse onderwijs komt juist tot uitdrukking in het feit dat de scholen zich zoveel mogelijk houden aan de kwaliteitseisen van het Nederlands onderwijs. Dat blijft ook een voorwaarde om gebruik te kunnen maken van de diensten van Stichting NOB en de inspectie zal daarop blijven toezien. Zo wordt de aansluiting voor leerlingen met het Nederlandse (vervolg)onderwijs gewaarborgd.

Ik hecht eraan om het belang van de internationale activiteiten van OCW ook in de begrotingsstukken zichtbaar te maken. Daartoe is in artikel 8 een samenvattend overzicht opgenomen van alle internationale uitgaven van OCW. Voor het overige bevat beleidsartikel 8 in overwegende mate activiteiten die binnen de OCW sector overstijgend zijn en niet aan één specifieke sector kunnen worden toegewezen. Ook is in enkele gevallen sprake van internationale verplichtingen, die gebaseerd zijn op bredere, deels buitenlands-politieke overwegingen.

De belangrijkste posten op begrotingsartikel 8 worden regelmatig onderworpen aan een beleidsevaluatie. Posten die specifiek zijn bedoeld ter bevordering van onderwijsmobiliteit (Europees Platform, Nationaal Agentschap Leven Lang Leren, Fullbright Center) vinden hun weerslag in overzichten, gepubliceerd in de uitgave «Kerncijfers OCW».

Dat is op voorhand niet te voorspellen. Er zijn ongeveer 15 scholen in het buitenland die volledig Nederlandstalig dagonderwijs aanbieden. Het merendeel daarvan verliest een subsidie van ongeveer € 400 per leerling. Het aandeel van de financiering dat daarmee komt te vervallen varieert per school. Voor de Nederlandse afdeling van het Lycée International in St.Germain-en-Laye nabij Parijs, vormt de subsidie van ongeveer € 750.000 per jaar nagenoeg de enige inkomstenbron van de afdeling. Dat kan betekenen dat het Nederlandstalig dagonderwijs zoals dat daar op dit moment wordt gegeven, niet kan worden gecontinueerd. Stichting NOB werkt in samenspraak met alle betrokkenen bij de school aan een perspectief waarin een vorm van Nederlandstalig onderwijs voortgezet kan worden. De uitwerking daarvan bevindt zich evenwel nog in de beginfase.

De regering gaat ervan uit dat de korting op het Nederlandse onderwijs in het buitenland niet leidt tot het verdwijnen van deze vorm van onderwijs. Het is een verantwoordelijkheid van de ouders om ervoor te zorgen dat de beheersing van de Nederlandse taal op orde blijft wanneer ze voor een bepaalde periode naar het buitenland vertrekken. Bij die verantwoordelijkheid hoort ook dat zij een groter deel van de kosten van dat onderwijs voor hun rekening nemen. Ook werkgevers kunnen daarbij helpen. De regering voert daarover gesprekken met internationaal opererende werkgevers. Het het Nederlandse onderwijssysteem is verder zo ingericht dat het alle leerlingen kan opvangen, of ze de taal heel goed beheersen of juist helemaal niet (bijvoorbeeld in schakelklassen).

De verhoging ten opzichte van het jaar 2013 met € 50.000 betreft een begrotingsmutatie binnen artikel 8. Het gaat hierbij om HGIS-gelden: de bijdrage aan het Vlaams-Nederlands Huis De Buren valt structureel € 50.000 lager uit. De daarmee vrijgevallen HGIS-gelden van € 50.000 zijn overgeboekt naar incidentele subsidies voor het uitwisselen van cultuur. Ook voor het jaar 2012 was een bedrag van € 314.000 begroot op artikel 8. Het genoemde bedrag van € 49.000 betreft echter de realisatie. Omdat het hier HGIS-gelden betrof zijn deze resterende gelden bij Slotwet 2012 overgeboekt naar het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

De totale uitgaven ten behoeve van de Nederlandse Taalunie bedragen € 7,6 miljoen en zijn verdeeld over de artikelen 7 (wetenschappelijk onderwijs, € 86.000), 8 (internationaal beleid € 3,19 miljoen), 14 (letteren en bibliotheken € 1,3 miljoen) en 16 (onderzoek en wetenschappen € 3 miljoen).

De post «incidentele internationale activiteiten» betreft internationale activiteiten op de terreinen van onderwijs en wetenschap. In 2012 en 2013 werden hieruit onder meer de organisatiekosten voor de internationale lerarentop in Amsterdam betaald en de kosten van een nationale jeugdvertegenwoordiger naar de Algemene Conferentie van de Unesco.

Over de voorgenomen korting op de bijdrage aan de Nederlandse Taalunie ben ik nog in overleg met mijn collega’s van de Vlaamse Regering. Ik ga ervan uit dat een nadere beslissing spoedig genomen kan worden.

Het Europacollege is een onafhankelijk instituut dat op 19 mei 1950 in Brugge is opgericht met als doel postuniversitair onderwijs te verzorgen aan EU-studenten, toegespitst op thema’s van Europese integratie. Het College wordt gefinancierd door de Europese Commissie en de EU-Lidstaten, conform daartoe gemaakte afspraken. De bijdrage aan het Europa College is zodoende 100% juridisch verplicht. Aangezien de Nederlandse bijdrage aan het Europa College geen subsidie is, maar een bijdrage aan (inter)nationale organisaties, is deze niet vermeld in de subsidiebrief van 30 mei 2013.

De subsidie voor de Stichting Ons Erfdeel is gebaseerd op afspraken met de Vlaamse Regering en betreft de jaarlijkse uitgave van de (Engelstalige) uitgave «The Low Countries. Arts and Society in Flanders and The Netherlands». De activiteiten van de stichting worden toegerekend aan de cultuursector. De sectoren Cultuur en Media zijn conform Regeerakkoord buiten de invulling van de subsidietaakstelling gehouden.

De korting op Agentschap NL staat toegelicht op pagina 16 van de subsidiebrief.

Ik heb de Vlaamse regering al in een vroeg stadium geïnformeerd over de taakstelling en aangegeven dat ik in eerste instantie een verkenning laat verrichten naar een mogelijke samenwerking en synergie tussen NOB en enkele andere betrokken organisaties. Over concrete vervolgstappen zal ik te zijner tijd met mijn Vlaamse collega verder overleggen.

Op dit moment wordt een verkenning uitgevoerd naar de mogelijkheden van nauwere samenwerking, c.q. synergie tussen alle betrokken organisaties. Op basis van deze verkenning zal ik een verder traject uitzetten. De verschillende consequenties hiervan kunnen pas later in kaart worden gebracht.

Zie het antwoord op 225.

	2014 (x 1000)	Opmerkingen
Primair Onderwijs (artikel 1)
St. NL Onderwijs in het Buitenland	9.500	Stichting Nederlands Onderwijs in het Buitenland (NOB) ondersteunt het Nederlands onderwijs in het buitenland / detacheert NL leraren aan Europese Scholen en aan de NL school in Davos.
Internat. Georiënteerd Basisonderwijs	2.695	Het IGBO in Nederland verzorgt Engelstalig basisonderwijs aan kinderen die (tijdelijk) in Nederland zijn op NL scholen met een internationale afdeling
Europees Platform	100	Het Europees Platform ondersteunt internationaliseren in het onderwijs met kennis en overheidssubsidies. Medewerkers en ambassadeurs adviseren stap voor stap zowel basis-, als voortgezet onderwijs én lerarenopleidingen
Totaal	12.295

	2014 (x 1000)	Opmerkingen
Voortgezet Onderwijs (artikel 3)
Internat.Georiënteerd Voortg.Onderwijs	2.961	Het IGVO in Nederland verzorgt Engelstalig voortgezet onderwijs aan kinderen die (tijdelijk) in Nederland zijn op NL scholen met een internationale afdeling
PISA-activiteiten	322	PISA (Programme for International Student Assessment) is een grootschalig internationaal vergelijkend onderzoek, dat wordt uitgevoerd onder auspiciën van de OESO.
ECML	98	Europees Centrum voor Moderne Talen (Raad van Europa) is het talencentrum van de Raad van Europa in Graz. «Het centrum ontwikkelde het Europees Referentiekader voor talen, inmiddels een leidraad voor heel Europa, ook voor het Nederlandse vreemdetalenonderwijs.
Totaal	3.381

	2014 (x 1000)	Opmerkingen
Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie (artikel 4)
Ontwikkeling Nationaal Qualificatie Kader	450	Nationaal Kwalificatie Kader (NLQF) dat gekoppeld wordt aan het European Qualification Framework voor levenlang leren
ECVET/EQAVET	200	ECVET is het Europese systeem voor het erkennen van elders behaalde leerresultaten/Het nationaal coördinatiepunt EQAVET is de schakel tussen Europese beleidsontwikkelingen, nationaal beleid en de nationale praktijk
Overig	170
Totaal	820

	2014 (x 1000)	Opmerkingen
Hoger Beroepsonderwijs (artikel 6)
Lumpsum hbo's kennisbeurzen niet-EU	3.155	bestemd voor goede studenten uit ontwikkelingslanden
Totaal	3.155

	2014 (x 1000)	Opmerkingen
Wetenschappelijk Onderwijs (artikel 7)
Mobiliteit
Huygens Beurzen Programma		Aflopend beurzenprogramma voor excellente studenten
Libertas Noodfonds	745	Aflopend beurzenprogramma voor onderdrukte studenten
NESO's	5.650	Netherlands Education Support Office / promotie NL hoger onderwijs en versterking van de samenwerking tussen NL instellingen en instellingen in de Nuffic Neso-landen/Bureaus in verschillende landen
Lumpsum uni's kennisbeurzen niet-EU	1.382
Internationale Instellingen
Internationale Onderzoeksinstellingen ASC, ISS, IHUDS, IHE, ITC, MSM, Nuffic.		De instituten zijn deel van de kennisinfrastructuur. Ze zijn kenniscentrum en leiden midden en hoger kader op vooral uit ontwikkelingslanden. Ze zijn ook verbonden met economisch belangrijke sectoren. Het gaat bij deze instellingen met name om studenten met werkervaring en zijn van belang voor het aanleren van culturele competenties en het onderhouden van netwerken wereldwijd.
ASC	2.499	Stichting Afrika Studiecentrum via Universiteit Leiden, fungeert via onderzoek als kenniscentrum
ISS	8.645	Institute of Social Studies via Erasmus Universiteit Rotterdam, gericht op het oplossen van sociaal-economische vraagstukken via onderzoek en training
IHUDS	2.395	Institute for Housing and Urban Development Studies via Erasmus Universiteit Rotterdam, gericht op het oplossen van vraagstukken van grootstedelijke infrastructuur via onderzoek en training
IHE	6.223	International Institute for Infrastructural, Hydraulic and Environmental Engineering via Technische Universiteit Delft, gericht op vraagstukken van waterbeheersing. ITC is tevens het UNESCO-instituut voor onderzoek en training op het gebied van watervraagstukken en -beheer
ITC	20.122	Internationaal Instituut voor Lucht- en Ruimtekaartering en Aardkunde via Universiteit Twente, gericht op onderzoek en op training voor het vervullen van basisvoorwaarden voor het beheer van het aardoppervlak, zowel land als water. Het ITC is ook een internationaal expertisecentrum voor het aanleren van kennis en vaardigheden voor bodemkartering.
MSM	2.145	Stichting Maastricht School of Management via Open Universiteit, gericht op het verbeteren van managementcapaciteit voor ontwikkeling
Nuffic1	10.545	Nederlandse Organisatie voor Internationale samenwerking in het Hoger Onderwijs. De Nuffic ondersteunt instellingen bij in- en uitgaande studentenmobiliteit; geeft voorlichting aan allen die dat vragen, is nationaal informatiecentrum voor diplomawaardering en beheert beurzenprogramma's voor onderzoekssamenwerking met China, beurzenprogramma's van de EU én in he het kader van ontwikkelingssamenwerking. De hier genoemde bedragen zijn exclusief de afbouwkosten voor het Huygens Beurzen Programma en het Libertas Noodfonds, alsmede de uitgaven t.b.v.de NESO's (hierboven vermeld) /
UNU	875	United Nations University, onderdeel van de UN universiteit gevestigd in Tokyo. In Nederland nauw samenwerkend met de Universiteit van Maastricht als onderzoeks- en trainingscentrum voor de benutting van nieuwe technologieën
Nederlandse Taalunie	90	De Nederlandse Taalunie is de beleidsorganisatie waarin Nederland, Vlaanderen en Suriname samenwerken op het gebied van het Nederlands. Ze ondersteunt het leren van de Nederlandse taal in het buitenland. Bewaakt de kwaliteit daarvan en houdt zomercursussen voor buitenlanders die Nederlands doceren of willen blijven spreken.
Instellingen buitenland
Eur. Universitair Instituut Florence	1.586	Postuniversitaire opleidingen / instelling Europese Unie voor het samenbrengen van Europese toponderzoekers op het gebied van gammawetenschappen. De NL bijdrage aan het instituut vormt 5% van het totale budget van het EUI
Nederlands Instituut Caïro	64	Via universiteit Leiden / stimuleren en internationaliseren van hun onderwijs- en onderzoeksactiviteiten in het Midden-Oosten.
Japan Nederland Instituut	43	Via universiteit Leiden / Het Japan-Nederland Instituut in Tokyo werkt aan het uitbouwen van de wetenschappelijke en culturele betrekkingen tussen Nederland en Japan / De universiteit Leiden heeft inmiddels besloten de financiering van het instituut stop te zetten. De hier vermelde bijdrage is bedoeld als bijdrage in de afbouwkosten
Nederlandse Instituten Buitenland		De instituten zijn deel van de kennisinfrastructuur. Ze vormen een bruggenhoofd voor studenten, docenten en wetenschappers om de lokale taal te leren en toegang te hebben tot bronnen ter plaatse. Ze faciliteren netwerkvorming en informatiestromen
NIHA Turkije	610	NL Instituut voor Hoger Onderwijs Ankara via Universiteit Leiden
NIT Turkije	178	NL Instituut in Istanbul via Universiteit Leiden
NIMAR Marokko	611	NL Instituut in Rabat via Radboud Universiteit Nijmegen
Overig
Beurzen	560
Totaal	64.968

Nee, er worden geen veranderingen in de begroting verwacht n.a.v. de Lerarenagenda van 5 oktober.

Gedetailleerde informatie over de onderwijsarbeidsmarkt is te vinden op de website www.stamos.nl . Eind oktober 2013 wordt deze website geheel vernieuwd. Met deze website wil het Ministerie van OCW de transparantie op de onderwijsarbeidsmarkt bevorderen.

Er bestaan geen wettelijke hindernissen die combinatiebanen in het onderwijs in de weg staan. Wel zijn er praktische hindernissen. Een voorbeeld hiervan is dat het afstemmen van de roosters met meerdere werkgevers bij combinatiebanen in het onderwijs moeizaam kan zijn.

Bijna iedere pabo biedt een verdieping voor het jonge/oude kind aan, blijkt uit een onderzoek uit 2011. Inmiddels is door LOBO, het samenwerkingsverband van de pabo’s, een nader kader voor de specialisatie jong/oudere kind gemaakt, dat die verdieping nader invult. Aangezien het echter een specialisatie binnen de opleiding betreft en de bekostiging hier niet van afhangt, wordt binnen het aantal gediplomeerden niet specifiek gevraagd naar de afstudeerrichting, dit om onnodige administratieve lasten te voorkomen.

De lagere reeks totale uitgaven in 2014–2017 ten opzichte van de begroting 2013 wordt veroorzaakt doordat bij de Voorjaarsnota 2013 (Kamerstuk 33 640 VIII, nr. 2) de tranches beloningsmaatregelen uit het actieplan «LeerKracht van Nederland» (oplopend tot € 208 miljoen in 2017) zijn overgeboekt van het arbeidsmarkt- en personeelsbeleid (artikel 9) naar de onderwijssectoren po, vo en mbo (de artikelen 1, 3 en 4).

In het Convenant Leerkracht van Nederland zijn tripartiet afspraken gemaakt over de versterking van de aantrekkelijkheid van het beroep van leraar. Deze afspraken zijn in sectoren verder ingevuld. Voor het MBO en het VO zijn extra middelen beschikbaar gesteld voor instellingen binnen de Randstad.

In de sector MBO is met de sociale partners afgesproken om voor instellingen binnen de Randstad de salarismix specifiek per instelling in te vullen aan de hand van de aan de instelling beschikbaar gestelde middelen. Verschillende instellingen hebben in 2011 hun plannen van aanpak naar het Ministerie van OCW gestuurd, die de plannen heeft beoordeeld. De resultaten die tot en met 2011 zijn bereikt gaven aanleiding om de tweede tranche beschikbaar te stellen. Verdere beoordeling van de tussenresultaten, op basis van tussenrapportages 2012, gaf aan dat sommige instellingen niet geheel gaan voldoen aan de doelstelling die in 2014 bereikt moet worden. In overleg met sociale partners is besloten, om in 2013 een voorlopig bedrag beschikbaar te stellen. Aan de hand van de bereikte resultaten zullen deze middelen definitief worden vastgesteld.

De cijfers van het VO per peildatum oktober 2011 laten zien dat de sector voortgezet onderwijs de eerste slag naar een sterkere functiemix zo goed als gehaald heeft. Dankzij deze behaalde resultaten zijn de toegezegde middelen voor de tweede tranche ter versterking van de functiemix volledig beschikbaar gesteld. De meerkostenberekeningen die OCW heeft laten opstellen laten zien dat de betaalbaarheid van de functiemix door de sector op langere termijn mogelijk onder druk komt te staan, waardoor het behalen van de doelstellingen door de sector in 2014 een risico vormt. OCW is met de sociale partners in overleg om daarvoor een oplossing te vinden binnen de bestaande budgettaire kaders.

In het eindrapport van de monitor Krachtig Meesterschap heeft de inspectie van het Onderwijs een eerste beoordeling gegeven van het opleiden in de school. De inspectie is positief over wat er tot nog toe is gebeurd, maar constateert dat met name de kwaliteit van de begeleiding op de school nog kan verbeteren. In het kader van de lerarenagenda zal daar ook aandacht aan worden besteed.

In alle cao’s in de overheidssector en vrijwel alle cao’s in de marktsector is geregeld dat de werknemer recht heeft op buitengewoon verlof met behoud van salaris voor het verrichten van vakbondswerkzaamheden. Omdat in het onderwijs leraren die buitengewoon verlof met behoud van salaris krijgen voor het verrichten van vakbondswerkzaamheden altijd moeten worden vervangen (er moet altijd een leraar voor de klas staan), ontvangt de school een vergoeding voor deze extra vervangingskosten. Hier zijn geen nadere criteria aan verbonden.

Er bestaat geen onderscheid tussen tweedegraads en eerstegraads bevoegdheid voor leraren in het kunstvakonderwijs, omdat de betreffende lerarenopleidingen en het veld waarvoor zij opleiden er destijds voor hebben gekozen leraren op te leiden aan ongedeelde opleidingen. Dat wil zeggen dat de afgestudeerde leraar zijn vak mag onderwijzen in het gehele voortgezet onderwijs en, voor bij AMvB aangewezen vakken, in het primair onderwijs. Aan het ontbreken van het onderscheid liggen dus geen wettelijke voorschriften ten grondslag.

Van de docenten met een universitaire lerarenopleiding of MO-B/ HBO 1^e graads opleiding, die lesgeven in bovenbouw havo of vwo, heeft 15% salarisschaal LB. Dit percentage is gebaseerd op ruwe data uit de enquete «Onderwijs Werkt», 2013, afgenomen in april 2013, onder totaal 9500 docenten, schoolleiders en bestuurders. Het betreft een representatieve steekproef. De Tweede Kamer ontvangt in het najaar het rapport hierover.

In 2013 zijn tot en met september 232 subsidies toegekend voor zij-instroomtrajecten. Vorig jaar rond dezelfde tijd waren dat 209 subsidies. De aanvraagtermijn loopt tot en met december 2013.

De Tweede Kamer is hierover geïnformeerd met Kamerstuk 27 923 nr. 151. Eind 2013 wordt de balans opgemaakt van de resultaten tot dan toe en prioriteiten bepaald voor de inzet van middelen in de resterende jaren. U wordt hierover dan nader geïnformeerd. De voorbereiding van Wetenschap en Technologie op de pabo is dit jaar gestart en de implementatie van deze maatregelen voor het vergroten van het aantal universitair opgeleide academici is dit school-/collegejaar gestart. Het is dus te vroeg om de effecten daarvan vast te stellen. Uiteraard worden de maatregelen wel onderzocht. Eind 2014 verwacht ik de Tweede Kamer te kunnen informeren over de eerste resultaten van het onderzoek.

Samenwerkingsverbanden tussen lerarenopleidingen en scholen in het po, vo en mbo hebben tot 1 oktober 2013 de tijd gehad om een subsidieaanvraag in te dienen. Op 6 november worden de aanvragen beoordeeld. De samenwerkingsverbanden zullen rond januari 2014 starten met de uitvoering van hun projectplannen. We kunnen op dit moment daarom nog niets zeggen over de effectiviteit. OCW monitort het project met een nul-, tussen- en eindmeting. Tevens leveren de samenwerkingsverbanden jaarlijks een voortgangsrapportage aan. In 2015 vindt de tussenmeting plaats en hebben we een beeld van de eerste effecten.

De experimenten van de InnovatieImpuls Onderwijs lopen van 2011 tot en met 2014. Een eerste effectmeting heeft plaatsgevonden. De effecten van het eerste experimentjaar zijn hierin onderzocht. De projecten op de scholen zijn dit eerste jaar ingeregeld. Na één experimenteerjaar zijn geen opvallend positieve dan wel negatieve effecten vast te stellen op arbeidsproductiviteit, onderwijskwaliteit en gemiddelde werkdruk. Bij alle projecten vinden meer leraren dat de werktevredenheid als gevolg van de invoering van het innovatieconcept is toegenomen dan afgenomen.

De sectorale arbeidsmarktmiddelen primair onderwijs zijn bedoeld voor arbeidsmarkt- en kennisactiviteiten in die sector en maken onderdeel uit van de CAO-PO, de inzet wordt bepaald door de decentrale cao-partijen in het po. Voor 2012–2015 zijn de activiteiten gericht op de verdere professionalisering van het onderwijspersoneel, de ontwikkeling van strategisch personeelsbeleid, het stimuleren van mobiliteit, de duurzame inzetbaarheid van personeel en het behoud/vergroting van de diversiteit van het personeelsbestand.

De onderwijscoöperatie is een coöperatieve vereniging bestaande uit: AOb, CNV Onderwijs, de FvOv, het PVVVO en BON.

Het doel van de Onderwijscoöperatie is de verbetering van de onderwijskwaliteit door het verbeteren van de kwaliteit van de beroepsgroep. Zij doet dit door het opstellen van bekwaamheidseisen van docenten (een wettelijke taak), door het lerarenregister inhoudelijk te beheren, door initiatieven te nemen in zaken als peer review en door het bevorderen van een goede invulling van de professionele ruimte van de leraar. Commissies van leraren stellen criteria op voor de inhoud van de professionaliseringsactiviteiten die meetellen voor herregistratie in het register.

Over de jaren 2011 tot en met 2014 zijn/worden in totaal circa 250 Promotiebeurzen toegekend, wat neerkomt op gemiddeld 63 beurzen per jaar. Vanaf 2015 kunnen elk jaar 67 Promotiebeurzen toegekend worden.

De activiteiten betreffen enerzijds het op artikel 9 uitvoeren/begeleiden van de bekostiging (functiemix vo, salarismix mbo en tegemoetkoming opleidingsscholen) en van de subsidies (lerarenbeurs, zij-instroom, enz.) en anderzijds het verzamelen/bewerken van arbeidsmarkt- en personeelsgegevens en het leveren van informatieproducten daarover.

Met het studiefinancieringsstelsel worden financiële barrières voor het volgen van onderwijs weggenomen. Studenten die willen studeren kunnen hun studie financieren, in die zin zijn er geen onoverkomelijke financiële belemmeringen.

Naar de overtuiging van de regering is de toegankelijkheid tot het hoger onderwijs geborgd. Zie het antwoord op vraag 256.

Ja, conform het wetsvoorstel «sociaal leenstelsel masterfase» kan elke student straks over precies hetzelfde maandbudget als nu beschikken. De veronderstelde ouderlijke bijdrage is ongewijzigd en wordt meegenomen in het budget.

De vereenvoudigingen die een kostenstijging kunnen inhouden voor de doelgroep zijn het afschaffen van de weigerachtigheids- en onvindbaarheidsregeling en het niet langer meetellen van telkinderen.

De regeling voor weigerachtigheid en onvindbaarheid wordt afgeschaft met cohortgarantie. Huidige rechthebbenden houden zodoende hun aanspraken. Deze groep ondervindt dus geen effecten van de vereenvoudiging.

Een deel van de groep die in de toekomst geen aanspraak meer heeft op aanvullende beurs op grond van de weigerachtigheids- en onvindbaarheidsregeling heeft straks nog de mogelijkheid om een aanvullende beurs te verwerven. Indien vastgesteld kan worden dat de ouders een inkomen hebben dat te laag is om de ouderlijke bijdrage te voldoen, kan een beroep op de aanvullende beurs worden gedaan. In de andere gevallen, waarbij het inkomen van de ouders te hoog is of het vaststellen van de aanvullende beurs op basis van het ouderlijk inkomen niet kan geschieden, staat de studerende altijd de mogelijkheid ter beschikking om tot de hoogte van de aanvullende beurs bij te lenen. Het kabinet realiseert zich dat dit een vervelende consequentie is voor deze kwetsbare doelgroep. Die lening wordt echter aangegaan onder sociale voorwaarden. Hierdoor blijft de financiële toegankelijkheid gewaarborgd. De regering verwacht daardoor geen noemenswaardige effecten op de toegankelijkheid. Dit geldt zowel voor mbo’ers als ho’ers.

Op verzoek van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft het Centraal Planbureau (CPB)19 onderzocht tot welke effecten op deelname aan het hoger onderwijs de invoering van het sociaal leenstelsel voor de bachelor- en masterfase zou leiden. Het CPB heeft op basis van Amerikaans onderzoek de rekenregel geformuleerd dat bovenop een verhoging van de private bijdragen van € 1.000,- iedere verdere verhoging over de studie met € 1.000,- een verminderde deelname aan het hoger onderwijs zou opleveren van 0,6%. Op basis van deze rekenregel, waar allerlei veronderstellingen aan ten grondslag liggen, zou in het hbo het totale aantal studenten afnemen met 7.700 studenten (2,2%) en in het wo met 3.000 studenten (2,1%). In totaal gaat het dan voor hbo en wo samen om 10.700 studenten. Als alleen naar het effect op de masterfase gekeken wordt, kan op basis van de rekenregel worden geconcludeerd/becijferd dat een prijsverhoging van € 1.174,- voor een eenjarige masteropleiding (het bedrag van de thuiswonendenbeurs) een zeer beperkt effect heeft.

Het SCP («Een beroep op de burger») laat zien hoe jongeren tegen een sociaal leenstelsel aankijken. Slechts weinigen zeggen dat zij bij invoering van het sociaal leenstelsel zouden afzien van een studie. Dat geldt ook voor scholieren met ouders met lage inkomens; zij zeggen zelden af te zien van een studie. Zelfs als ze, zoals bij dit onderzoek het geval was, de extreme situatie voorgehouden krijgen waarin zelfs de aanvullende beurs wordt afgeschaft. Leenaversie lijkt ook voor jongeren uit de lagere sociaaleconomische milieus een beperkte rol te spelen, waardoor lenen geen reden is om af te zien van het volgen van een studie. Het SCP wijst er ook op dat een goede studiekeuze nog belangrijker wordt. Zolang studeren een goede investering is, ligt het ook niet voor de hand dat studenten zich door leenaversie zouden laten tegenhouden.

Het aantal studenten dat zich aanmeldt bij universiteiten en hogescholen daalt doorgaans niet of slechts marginaal na een substantiële verhoging van de private bijdrage in combinatie met studieleningen. Bovendien herstellen de traditionele deelnamepatronen zich na één of twee jaren. Ook blijft de verhouding tussen studenten uit lage en hoge inkomensgroepen in de onderzochte landen doorgaans gelijk.20 Deze conclusies worden bevestigd in het recent uitgevoerde SCP-onderzoek «De studie waard». Dit kwalitatieve onderzoek geeft een (inter)nationaal literatuuroverzicht waaruit in het merendeel van de studies blijkt dat slechts weinigen bij invoering van het sociaal leenstelsel zeggen af te zien van een studie. Dat geldt ook voor scholieren met ouders met lage inkomens; zij zeggen zelden af te zien van een studie. Dit onderzoek is onderdeel van de doorlopende uitvoering van de motie Slob c.s.21

Zie antwoord op vraag 255.

Studenten kunnen gebruik maken van een alternatief vervoerarrangement, alle studenten met recht op een reisvoorziening blijven recht houden op het arrangement. De verwachting is dat het aantal ho-studenten bij een alternatief reisarrangement onveranderd blijft.

De gehanteerde modellen geven geen inzicht in de vraag om welke studenten het hier gaat. Wanneer mensen als gevolg van invoering van het sociaal leenstelsel betere keuzes gaan maken, bijvoorbeeld door te kiezen voor een andere opleiding of een ander opleidingsniveau, is dit alleen maar positief.

Het aantal studenten dat zich aanmeldt bij universiteiten en hogescholen daalt doorgaans niet of slechts marginaal na een substantiële verhoging van de private bijdrage in combinatie met studieleningen. Bovendien herstellen de traditionele deelnamepatronen zich na één of twee jaren. Ook blijft de verhouding tussen studenten uit lage en hoge inkomensgroepen in de onderzochte landen doorgaans gelijk. Deze conclusies worden bevestigd in het recent uitgevoerde SCP-onderzoek «De studie waard». Dit kwalitatieve onderzoek geeft een (inter)nationaal literatuuroverzicht waaruit in het merendeel van de studies blijkt dat slechts weinigen bij invoering van het sociaal leenstelsel zeggen af te zien van een studie. Dat geldt ook voor scholieren met ouders met lage inkomens; zij zeggen zelden af te zien van een studie. Dit onderzoek is onderdeel van de doorlopende uitvoering van de motie Slob c.s.22

Per student kost de huidige reisvoorziening € 98,79 per maand (normbedrag 2013). De reisvoorziening komt niet voor rekening van de vervoersbedrijven maar wordt in beginsel geheel door OCW betaald aan de vervoersbedrijven. Uitzondering op deze regel is het deel van de studenten dat niet binnen de diplomatermijn een diploma behaalt. Zij moeten de reisvoorziening als onderdeel van de prestatiebeurs terugbetalen aan OCW.

De precieze gevolgen voor de openbaar vervoerbedrijven zijn nog niet in te schatten. Veel hangt af van de uiteindelijke vorm van het nieuwe vervoersarrangement.

Het aantal studerenden met een basisbeurs in tabel 11.4 neemt vanaf 2015 inderdaad af doordat nieuwe studenten door het sociaal leenstelstel geen recht hebben op een basisbeurs. Het aantal studenten met een lening neemt wel toe maar niet evenredig omdat de verwachting is dat niet alle studenten de basisbeurs (volledig) gaan lenen.

Nee, de raming is een realistische verwachting van de uitgaven op basis van de huidige/meest actuele inzichten.

Nee, het totale normbudget blijft gelijk. Wel wordt het leenbedrag verhoogd met de hoogte van de basisbeurs.

De voorwaarden om een aanvullende beurs te krijgen veranderen door het sociaal leenstelsel niet. Het inkomen van de ouders is bepalend voor het recht op een aanvullende beurs. Het sociaal leenstelsel heeft hier geen invloed op, daarom zullen niet meer studenten recht krijgen op een aanvullende beurs.

In het verleden werd rekening gehouden met de economische situatie bij het ramen van de aanvullende beurs, de uitgaven werden hiermee overschat. Er is geen significante relatie tussen de aanvullende beurs en indicatoren als werkloosheid of bbp, en dus wordt dit niet meegenomen in de raming.

Er valt in dit stadium geen uitspraak te doen over de effecten van het vervangen van de huidige reisvoorziening door een alternatief vervoersarrangement. Dat hangt af van de precieze vormgeving van het arrangement.

Studenten kunnen gebruik maken van een alternatief vervoerarrangement, alle studenten met recht op een reisvoorziening blijven recht houden op het arrangement. De verwachting is dat het aantal studenten bij een alternatief reisarrangement onveranderd blijft.

Ultimo 2012 bedroeg het bedrag aan uitstaande leningen € 12,0 miljard (stand definitieve vorderingen op oud-studenten en op actieve studenten, exclusief de prestatiebeursleningen). De afgelopen jaren nam het totaalbedrag jaarlijks toe met circa € 1,0 miljard (zie jaarverslag 2012 OCW, tabel 11.13). Bij een sociaal leenstelsel en een hogere eigen bijdrage voor de reisvoorziening komt daar nog een bedrag bij. In 2018 is het cumulatief aan uitstaande leningen geprognotiseerd op circa € 20 miljard. Slechts een klein deel van dit bedrag (circa 600 mln) is toe te schrijven aan het verwachte effect van de invoering van het sociaal leenstelsel en de maatregel op de reisvoorziening. Het aangaan van leningen is voor de student verantwoord, want hij leent onder sociale voorwaarden: een lage rente, een lange terugbetalingstermijn en iedereen betaalt terug naar draagkracht.

Het Ministerie van OCW heeft met Rijksgesubsidieerde musea afspraken gemaakt over collectiezichtbaarheid voor het publiek. Musea dienen te zorgen voor een optimale toegankelijkheid, echter binnen de mogelijkheden van de vaak monumentale panden waarin zij gehuisvest zijn, en met het veiligheidsaspect voor de collectie en andere bezoekers voorop.

Klachten over het weren van scootmobiels uit het Rijksmuseum zijn bekend. Scootmobiels zijn niet toegestaan in het Rijksmuseum omwille van de veiligheid voor de overige bezoekers bij grote drukte, en ter bescherming van het museuminterieur en de collectie. Het Rijksmuseum is echter wel degelijk toegankelijk voor minder-validen. (Elektrische) rolstoelen zijn toegestaan. Het museum stelt bovendien gratis rolstoelen ter beschikking. Er zijn liften, en daardoor zijn alle museumzalen toegankelijk per rolstoel. Voor mensen die zich niet zelfstandig door het museum kunnen bewegen, mag één begeleider gratis mee. Deze informatie is ook via internet beschikbaar, zodat mensen daar bij het plannen van een bezoek rekening mee kunnen houden.

Nee, dit klopt niet. Het aantal cultuurproducerende instellingen dat aan de eigenkomstennorm voldoet is niet gedaald.

De instapnorm voor de volgende subsidieperiode (2017–2020) is 21,5% voor alle cultuurproducerende instellingen en 25,5% voor podiumkunstinstellingen en filmfestivals. Omdat wordt uitgegaan van 1% groei per jaar betekent dit concreet dat subsidie voor de periode 2017–2020 wordt geweigerd indien in de jaren 2013, 2014 en 2015 niet een gemiddelde aan eigen inkomsten is behaald van 23,5 procent voor de podiumkunsteninstellingen en filmfestivals en 19,5 procent voor alle overige cultuurproducerende instellingen.

De Wet op het specifiek cultuurbeleid omschrijft de verantwoordelijkheid als volgt: «Onze Minister is belast met het scheppen van voorwaarden voor het in stand houden, ontwikkelen, sociaal en geografisch spreiden of anderszins verbreiden van cultuuruitingen; hij laat zich daarbij leiden door overwegingen van kwaliteit en verscheidenheid.»

In Cultuur beweegt. De betekenis van cultuur in een veranderende samenleving, mijn brief van 10 juni 2013, heb ik de agenda van mijn cultuurbeleid beschreven. Ook heb ik hierin aangegeven wat ik tot mijn verantwoordelijkheden reken: «Dat is op de eerste plaats de door mij ondersteunde culturele basisinfrastructuur, inclusief de cultuurfondsen, en het stelsel voor behoud en beheer van erfgoed. De rijksoverheid zal ook na de bezuinigingen een substantiële rol blijven spelen als ondersteuner van cultuur. Hiermee moet de kwaliteit, de spreiding, de toegankelijkheid, de diversiteit en het behoud van cultuur gewaarborgd worden. Naast deze meer specifieke taak, heeft de overheid een bredere rol in het stimuleren van de waarde van cultuur voor de samenleving. Dat is niet alleen een taak voor mij, dat doe ik samen met andere overheden, private partijen en het maatschappelijk middenveld.»

In deze brief vindt u ook de concrete invulling van die verantwoordelijkheden, voor bijvoorbeeld cultuuronderwijs, creatieve industrie, digitalisering, ondernemerschap en maatschappelijke dialoog.

Ik heb geen aanwijzingen dat er in Nederland geen sprake meer zou zijn van een gezonde, diverse en toegankelijke cultuursector. Nederland kent een gevarieerd cultuuraanbod, waarvan veel mensen uit alle groepen van de bevolking naar eigen smaak en voorkeur kunnen genieten. Op het gebied van cultuurparticipatie behoort Nederland tot de top van Europa. Zo staat Nederland in de Europese top 3 met theaterbezoek, het lezen van boeken en het bezoek van historische monumenten, musea of galerieën.

Elk jaar brengt het Ministerie van OCW Cultuur in Beeld uit. De publicatie geeft een overzicht van de ontwikkelingen in de cultuursector, op basis van onderzoek, gegevens van het Ministerie van OCW, de publieke cultuurfondsen en gemeenten. De nieuwe uitgave van Cultuur in Beeld verschijnt in november. De uitgave van dit jaar laat zien dat de cultuursector op onderdelen hinder ondervindt van de economische crisis door minder opdrachten of bezoekers, maar toont tegelijk aan dat er ook instellingen zijn die er in lastige tijden in slagen het eigen verdienvermogen te laten groeien.

Bij de vaststelling van de eigeninkomstennorm is het feit dat eigen inkomsten per jaar kunnen fluctueren meegenomen. Er is gekozen voor het gemiddelde over een aantal jaren om deze fluctuaties op te kunnen vangen. Het percentage van de instellingen die direct subsidie ontvangen van het Ministerie van OCW, wordt jaarlijks gemonitord.

De culturele infrastructuur is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van gemeenten, provincie en rijk. Vanuit deze verantwoordelijkheid zijn convenanten afgesloten om een goede beleidsafstemming mogelijk te maken. In de toekomst is meer samenwerking en betere afstemming tussen de verschillende overheidslagen voorzien.

Het niet halen van de genoemde percentages van respectievelijk 75% en 100% heeft geen consequenties voor de subsidieverstrekking in de periode 2013–2016.

De instapnorm voor de volgende subsidieperiode (2017–2020) is 21,5% voor alle cultuurproducerende instellingen en 25,5% voor podiumkunstinstellingen en filmfestivals. Concreet betekent dit dat subsidie voor de periode 2017–2020 wordt geweigerd indien in de jaren 2013, 2014 en 2015 niet een gemiddelde aan eigen inkomsten is behaald van 23,5 procent voor de podiumkunsteninstellingen en filmfestivals en 19,5 procent voor alle overige cultuurproducerende instellingen.

Het niet halen van de genoemde percentages van respectievelijk 75% en 100% heeft geen consequenties voor de subsidieverstrekking in de periode 2013–2016.

De instapnorm voor de volgende subsidieperiode (2017–2020) is 21,5% voor alle cultuurproducerende instellingen en 25,5% voor podiumkunstinstellingen en filmfestivals. Concreet betekent dit dat subsidie voor de periode 2017–2020 wordt geweigerd indien in de jaren 2013, 2014 en 2015 niet een gemiddelde aan eigen inkomsten is behaald van 23,5 procent voor de podiumkunsteninstellingen en filmfestivals en 19,5 procent voor alle overige cultuurproducerende instellingen.

	Bruto vloer oppervlak in m2	huur 2013 excl. projecten	boekwaarde ultimo 2013
Kröller-Müller Museum	16.796	3.181.890	10.710.650
Nederlands Openluchtmuseum	16.766	2.676.352	8.817.326
Rijksmuseum Twenthe	8.743	1.585.610	5.867.767
Paleis Het Loo	34.796	7.355.331	13.034.030
Het Scheepvaartmuseum Amsterdam	22.377	4.834.127	43.034.891
Zuiderzeemuseum	13.273	1.730.744	5.106.853
Van Gogh Museum	19.536	3.349.098	11.973.542
Rijksmuseum Amsterdam	79.607	20.328.538	192.940.019
Museum Catharijneconvent	8.549	1.216.838	4.709.987
Rijksmuseum van Oudheden	13.557	2.151.125	7.792.957
Museum Boerhaave	10.704	1.703.076	5.925.758
Naturalis Biodiversity Center	32.926	5.155.400	18.317.986
Rijksmuseum Volkenkunde	21.398	4.250.132	17.979.802
Mauritshuis	3.427	570.345	17.607.452
Museum Meermanno	2.589	568.453	1.683.232
Letterkundig Museum	7.003	1.084.295	8.803.885
Rijksdienst voor Kunsthistorische Documentatie	9.156	1.310.446	7.237.838
Totaal	321.203	63.051.801	381.543.974

Zie bijgaand overzicht. Voor instellingen waarbij geen eigen inkomsten percentage is ingevuld, geldt dat de informatie over 2012 niet beschikbaar is. Dit omdat instellingen in 2013 zijn gefuseerd, of vanaf 2013 nieuw in de basisinfrastructuur zijn. De eigen inkomstennorm geldt overigens alleen voor de producerende instellingen (podiumkunsten, filmfestivals, musea en presentatie-instellingen beeldende kunst).

Instelling	Basisbedrag 2013 beschikking periode 2013–2016 (in €)	Percentage Eigen Inkomsten 2012
Podiumkunsten
Het Zuidelijk Toneel	1.592.766	22,9%
Ro Theater	1.592.766	28,8%
Toneelgroep Oostpool	2.654.942	30,3%
Noord Nederlands Toneel	2.654.942	23,9%
Het Nationale Toneel*	2.654.942	23,7%
Toneelgroep Amsterdam	2.920.236	38,5%
Toneelgroep Maastricht	1.592.766	18,0%
Tryater	1.592.766	27,2%
De Utrechtse Spelen	1.592.766	161,8%
De Toneelmakerij	530.589	23,7%
Het Laagland	530.589	25,3%
Jeugdtheater Sonnevanck	530.589	30,5%
Het Filiaal	530.589	25,5%
Theatergroep Max	530.589	52,9%
Artemis	530.589	27,4%
Het Houten Huis	530.589	nieuwe instelling
Het Nationale Toneel / NT Jong*	530.589	fusie
Het Muziektheater Amsterdam (Ballet)	6.900.550	56,3%
Nederlands Dans Theater	6.476.688	28,7%
Introdans	2.734.942	37,1%
Scapino Ballet Rotterdam	1.640.766	29,1%
Rotterdams Philharmonisch Orkest	4.356.756	49,7%
Residentie Orkest	2.735.637	21,4%
Het Gelders Orkest	3.546.197	30,7%
Nederlands Symfonieorkest	3.546.197	24,6%
Het Noord Nederlands Orkest	6.079.194	23,9%
Koninklijk Concertgebouworkest	6.687.114	86,8%
Philharmonie Zuid Nederland	7.092.393	fusie
Nederlands Philharmonisch Orkest	10.131.991	40,5%
Holland Symfonia	3.546.197	28,1%
Het Muziektheater Amsterdam (Opera)	24.452.934	38,9%
Nationale Reisopera	3.546.197	15,5%
Opera Zuid	1.017.177	43,3%
Festivals
Holland Festival	3.160.359	55,8%
International Film Festival Rotterdam	1.284.668	152,0%
International Documentary Filmfestival Amsterdam	777.423	194,7%
Nederlands Film Festival	719.479	149,1%
Musea
Museum Volkenkunde	10.275.395	18,1%
Van Gogh Museum	7.588.666	388,7%
Paleis Het Loo	14.537.539	23,5%
Rijksmuseum van Oudheden	7.301.265	27,6%
Kröller-Müller Museum	7.122.713	55,5%
Nederlands Openluchtmuseum	11.366.141	85,4%
Muiderslot	461.961	205,5%
Rijksmuseum Twenthe	2.513.013	18,7%
Rijksmuseum Amsterdam	26.745.612	110,8%
Zuiderzeemuseum	7.594.386	53,4%
Teylers Museum	2.702.988	141,4%
Keramiekmuseum Princessehof	1.441.758	35,0%
Museum Slot Loevestein	450.130	159,0%
Letterkundig Museum	2.262.520	21,8%
Afrika Museum	1.598.591	36,8%
NCB Naturalis	16.146.543	22,7%
Museum Meermanno-Westreenianum	1.417.536	27,5%
Museum De Gevangenpoort	365.361	91,6%
Het Scheepvaartmuseum	9.124.315	51,2%
Huis Doorn	293.953	54,6%
Mauritshuis	4.458.573	168,4%
Museum Boerhaave	4.751.628	20,6%
Geld- en Bankmuseum	553.354	93,0%
Joods Historisch Museum	3.191.413	76,1%
Museum Catharijneconvent	4.599.887	33,3%
Amstel 218	419.896	1,9%
Nederlands Fotomuseum	1.101.082	72,6%
Nationaal Glasmuseum Leerdam	159.621	nieuwe instelling
Persmuseum	322.294	24,0%
Presentatie-instellingen Beeldende Kunst
De Appel	530.589	23,1%
Witte de With	530.589	24,0%
Marres, centrum voor contemporaine cultuur	530.589	13,6%
MU Art Foundation	530.589	26,4%
BAK, basis voor actuele kunst	212.436	6,8%
Noorderlicht	212.436	20,5%
Overige (niet-producerende) instellingen
Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie	5.198.840	12,4%
Rijksakademie van beeldende kunsten	1.118.895	17,3%
De Ateliers	406.871	6,8%
Jan van Eyck Academie	1.013.199	5,8%
EYE Film Instituut Nederland	8.386.741	82,4%
Stichting Lezen	1.861.434	7,4%
Schrijvers School Samenleving	650.993	283,1%
Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten	396.698	10,5%
NIADEC	8.681.153	fusie
Stichting Sectorinstituut Openbare Bibliotheken	14.688.035	15,0%
Kennisinstituut Cutuureducatie en Amateurkunst	5.031.762	fusie
Dutch Centre for International Cultural Cooperation	930.116	fusie
Digitaal Erfgoed Nederland	579.791	16,5%
Boekmanstichting	882.196	9,5%

Nee. Er is geen causaal verband bekend. De subsidies 2013–2016 zijn namelijk toegekend op basis van de criteria artistieke kwaliteit, publiek, ondernemerschap, participatie en educatie, (inter)nationale betekenis en focus op hoogwaardige kernpunten in het land.

Exacte aantallen van collecties in depots en de waarde ervan zijn niet te geven. Ik merk op dat de museale collecties in de loop der eeuwen door musea zijn verzameld vanwege hun culturele waarde, niet vanwege de financiële waarde. Er bestaat geen centraal roulatieschema voor voorwerpen in depots. De programmering van activiteiten door musea, inclusief het benodigde bruikleenverkeer, behoort tot de verantwoordelijkheid van individuele (verzelfstandigde) museale instellingen. Dat neemt niet weg dat ik mij inzet om de collectiemobliteit te bevorderen en musea aanspreek op een ruimhartig bruikleenverkeer, conform mijn museumbrief.

Zie bijgaand overzicht (uit mijn brief «Cultuur beweegt, de betekenis van cultuur in een veranderende samenleving », van 10 juni jongstleden. Het grootste deel van de uitgaven door het Ministerie van OCW heeft al plaatsgevonden of vindt nog plaats in 2013. Voor enkele onderwerpen zijn middelen doorgeschoven naar latere begrotingsjaren. Het gaat dan met name om de cultuurkaart en om uitgaven als gevolg van de vermelde moties. De omvang van de frictiekosten was vooraf niet volledig inzichtelijk te maken, omdat onzekere factoren daarbij een rol speelden. Nu, achteraf, kan worden gesteld dat de kosten lager zijn gebleken dan de raming.

Frictiekosten	Totaal
(alle bedragen in miljoenen euro’s)
	138
Uitgaven ten laste van het frictiebudget:
Frictiekosten a.g.v. stopzetten/verlagen subsidies	89,1
B3-instellingen en (voormalige) BIS instellingen	77,2
Cultuurfondsen:	7,7
waarvan voor instellingen bij de fondsen	6,4
waarvan voor de cultuurfondsen zelf	1,3
Bezwaarprocedures Musea	4,2
Moties Kamer	11,0
Flankerend arbeidsmarktbeleid	7,5
Metropole Orkest	3,5
Cultuurkaart	37,9
Cultuurkaart vanaf schooljaar 2013–2014
(convenant voor tien jaar)	37,9
Saldo	0,0

De kosten voor de cultuurkaart bestaan uit twee delen: de kaartwaarde én de kosten voor het produceren en distribueren van de kaarten. De kaartwaarde wordt betaald door OCW en de scholen. De logistieke kosten worden gedekt uit private bijdragen, een bijdrage van deelnemende culturele instellingen en een beperkte bijdrage van deelnemende scholen. In totaal draagt het Rijk 4,9 miljoen per jaar bij aan de cultuurkaart.

De cultuurkaart wordt gefinancierd uit de resterende middelen voor frictiekostenbudget aangevuld met de reeds voor dit doel gereserveerde middelen op de cultuurbegroting.

Vanaf het schooljaar 2013–2014 kost de CJP Cultuurkaart voor scholen ofwel € 2 per leerling en is dan € 5 waard, ofwel € 10 per leerling en is dan € 15 waard (waarbij de kaart zelf gratis is). Zonder de bijdrage van het Rijk zou het niet aantrekkelijk zijn voor scholen om in de kaart te investeren: de waarde van de kaart zou dan gelijk zijn aan de investering van de school.

De CJP Cultuurkaart heeft een sluitende business case op grond van de voorwaarden zoals door de Minister van OCW vastgesteld (zie ook het antwoord op vraag 287).

Er is geen centraal landelijk registratiesysteem van CJP transacties of jongerentransacties per culturele sector. Daarom is niet vast te stellen welk marktaandeel bezoekers hebben met een CJP pas per culturele sector. Er zijn ook geen cijfers van het marktaandeel van jongeren tussen 12 en 29 jaar per culturele sector. Jaarlijks publiceert Stichting CJP een jaarverslag waarin een financieel verslag wordt gegeven en een monitor van het gebruik van de cultuurkaart. Dit jaarverslag is openbaar.

Nee, er is geen causaal verband tussen het aantal bezoekers en de mate waarin een organisatie subsidie ontvangt. Wel hanteert het rijk een toetredingsnorm voor de basisinfrastructuur, die een relatie heeft met bezoekersaantallen. Voor de huidige periode (2013–2016) was dit een norm van 17,5% eigen inkomsten voor alle cultuurproducerende instellingen. Voor de podiumkunstinstellingen geldt daarnaast dat deze instellingen geacht werden op 1 januari 2013 het niveau van 21,5% te hebben bereikt. Daarnaast moeten de eigen inkomsten van alle instellingen in de huidige periode een groei doormaken van gemiddeld 1% per jaar.

In het algemeen kan niet worden gesteld dat een dergelijk causaal verband bestaat. De populariteit van artiesten als Armin van Buuren, Tim Knol en Frans Bauer valt niet op voorhand te voorspellen. Een subsidie kan bijdragen aan de ontwikkeling van een talent of bijvoorbeeld de vergroting van bekendheid in binnen- en/of buitenland en daarmee wel een impuls zijn voor populariteit.

Bijgevoegd vindt u een overzicht van door het Fonds Podiumkunsten toegekende subsidies aan popartiesten in 2012 en 2013. Ik benadruk dat een belangrijk deel van subsidies aan popmuziek loopt via de podia en festivals. Een overzicht van de regelingen die openstaan voor de stimulering van popmuziek heb ik u doen toekomen met mijn brief van 8 april 2013.

Naam-aanvrager	Projectnaam	Toegekend bedrag (in €)
2012
Meerjarige activiteitensubsidie 2013–2016
Rettisj en Kippevet (Amsterdam Klezmer Band)	Rettisj en Kippevet – Meerjarige activiteitensubsidie 2013–2016 (bedrag per jaar)	184.750,00
Stichting Moer-Staal (De Kift)	Moer-Staal (De Kift) – Meerjarige activiteitensubsidie 2013–2016 (bedrag per jaar)	224.500,00
Productiesubsidie
Stichting DASH!	From Sun Ra to Bollywood	5.500,00
Stichting The Analog Movement	Here comes the night – Theatertournee Marike Jager – 2e seizoen	18.100,00
Reiskosten buitenland (via snelloket)
Baskerville (Stichting Klein Haarlem)	Concerten door Baskerville in Zuid Afrika	4.094,00
Belevenissen	Concerten door Denise Jannah Quartet in Colombia	7.500,00
Blaas of Glory	Concerten door Blaas of Glory in Frankrijk	3.557,00
Boemklatsch	Concerten door Boemklatsch Servie Montenegro en Hongarije	2.786,00
Bookhooker Artist Support	Concerten door Antillectual in Canada en USA en Brazilie	6.502,00
Brabant Music breaking borders	Concerten door Destine in Engeland en Schotland	4.333,00
Caro Emerald B.V.	Concerten door Caro Emerald in Engeland	5.000,00
Delain Entertainment B.V.	Concerten door Delain in Europa	5.000,00
Delain Entertainment B.V.	Concerten door Delain in Europa	5.000,00
Dutch Hard Rock Assault	Concerten door Vanderbuyst in Spanje	2.503,00
Dutch Mountains	Concerten door Nits in Duitsland	5.000,00
Dutch Mountains	Concerten door de Nits in Oostenrijk	5.000,00
Excelsior Recordings B.V.	Concerten door Moss in de Verenigde Staten	6.386,00
Excelsior Recordings B.V.	Concerten door The Upsessions in Spanje	1.521,00
Friendly Fire B.V.	Concerten door Laura Jansen in China	7.500,00
LaLaLa Live	Concerten door Face Tomorrow in Duitsland	2.080,00
LaLaLa Live	Concerten door Pete Philly in Duitsland en Oostenrijk en Zwitserland	3.910,00
LaLaLa Live	Concerten door Death Letters in Engeland	3.138,00
LaLaLa Live	Concerten door Death Letters in Duitsland	832,00
Monokino	Concerten door Monokino in Canada en Amerika	7.500,00
Music is Art	Concerten door iET in de Verenigde Staten	2.794,00
Muziekvereniging King Mo	Concerten door King Mo in Zwitserland	1.822,00
Rock n Roll Highschool Live	Concerten door Blaudzun in Duitsland	5.000,00
Stichting Blood Cult	Concerten door The Devils Blood in de VS en Canada	7.500,00
Stichting Bradley's Circus	Concerten door Bradley's Circus in Verenigde Staten	7.500,00
Stichting Bureau des jolies petites fêtes	Concerten door Rats on Rafts in Engeland	1.431,00
Stichting Dampend Wak	Concerten door Anatopia in Japan	3.000,00
Stichting De Oefening de Kunst (dOeK)	Concerten door Cactus Truck met gast Nicolas Field in Duitsland en Frankrijk en Zwitserland en Belgie	2.413,00
Stichting Het Kon Minder (The Black Atlantic)	Concerten door Kim Janssen in Duitsland	3.302,00
Stichting Het Kon Minder (The Black Atlantic)	Concerten door The Black Atlantic in China	7.500,00
Stichting John F. Klaver Band	Concerten door John F. Klaver Band in VS	3.000,00
Stichting Joris Linssen & Caramba	Concerten door Joris Linssen en Caramba in Mexico	3.748,00
Stichting Knolle Boel	Concerten door Tim Knol en band in Indonesie	7.500,00
Stichting My City Burning	Concerten door My City Burning in Japan	7.500,00
Stichting Nieuwe Richting	Concerten door Sungrazer in Oostenrijk en Duitsland	1.474,00
Stichting Nieuwe Richting	Concerten door Sungrazer in Duitsland en Polen	1.561,00
Stichting One World	Concerten door Dope DOD in Italie en Frankrijk	2.835,00
Stichting One World	Concerten door Dope DOD in USA	5.697,00
Stichting SOP Music	Concerten door Stream of Passion in diverse Europese landen	5.000,00
Stichting SOP Music	Concerten door Stream of Passion in Frankrijk en Engeland	5.000,00
Su Music	Concerten door Karsu Donmez in Indonesie	7.500,00
The Jig	Concerten door The Jig in Duitsland	800,00
Turbae	Concerten door DJ mps Pilot in India	1.169,00
Up The Irons	Concerten door Maiden United in Engeland	744,00
WedgeView Music	Concerten door Mara Sophie en band in Indonesie	7.500,00
World Beat	Concerten door Skip en Die in Duitsland	1.976,00
World Beat	Concerten door Skip en Die in Belgie Denemarken en Duitsland	2.101,00
Wouter Hamel BV	Concerten door Wouter Hamel in China	7.500,00
Werkbeurs compositie
Jessica Sligter	Werkbeurs compositie jan 2012 J. Sligter	4.500,00
2013
Productiesubsidie
la Boutique Fantastique	la Boutique en Route: la Tournée des Eglises	23.000,00
Reiskosten buitenland (via snelloket)
Wishfulmusic	Concerten door Town of Saints in Duitsland	2.200,00
AT Productions	Concerten door Di Rect in Duitsland	5.000,00
Blaas of Glory	Concerten door Blaas of Glory in Oostenrijk en Duitsland	5.000,00
Blaas of Glory	Concerten door Blaas of Glory in Tsjechie	2.925,00
Bookhooker Artist Support	Concerten door Antillectual in Europa	5.000,00
Bookhooker Artist Support	Concerten door Antillectual in Europa	5.000,00
Bookhooker Artist Support	Concerten door Racoon in Duitsland	4.388,00
Bos Theaterproducties	Concerten door Miss Molly en Me in de Verenigde Staten	961,00
Bos Theaterproducties	Concerten door Miss Molly en Me in Zuid Afrika	2.344,00
CultMix	Concerten door Saskia Laroo Band te Zimbabwe	7.500,00
Delain Entertainment B.V.	Concerten door Delain in de Verenigde Staten en Canada	7.500,00
Double Vee Concerts BV	Concerten door Mozes and the Firstborn in Duitsland	2.161,00
Double Vee Concerts BV	Concerten door Mozes And The Firstborn in VS	7.500,00
Dutch Hard Rock Assault	Concerten door Vanderbuyst in China	4.478,00
Excelsior Recordings B.V.	Concerten door traumahelicopter in Verenigde Staten	4.987,00
Excelsior Recordings B.V.	Concerten door zZz in de Verenigde Staten	4.844,00
Excelsior Recordings B.V.	Concerten door Jacco Gardner in Verenigde Staten	7.500,00
Excelsior Recordings B.V.	Concerten door Jacco Gardner in Verenigde Staten	6.959,00
Excelsior Recordings B.V.	concerten door The Upsessions in Tsjechie	1.981,00
Eye of the Hurricane B.V.	Concerten door Ad Vanderveen Trio in USA	3.000,00
In a Cabin With	Concerten door Aestrid in Canada	3.699,00
Kyteman in Europa	The Kyteman Orchestra in Duitsland	5.000,00
Kyteman in Europa	Concerten door The Kyteman Orchestra in Duitsland	5.000,00
LaLaLa Live	Concerten door Death Letters in Duitsland en Noorwegen	5.000,00
LaLaLa Live	Concerten door Death Letters in Duitsland en Denemarken	3.887,00
Montana ECI BV	Concerten door DJ Quintino in de Verenigde Staten	7.248,00
Montana ECI BV	Concerten door Shermanology in USA	5.224,00
Muziekproductie Rotterdam	Concerten door Gold in Oostenrijk – Duitsland – Zwitserland – Frankrijk en Belgie	5.000,00
Reincarnatus	Concerten door Reincarnatus in China	6.868,00
Rock n Roll Highschool Live	Concerten door Blaudzun in Verenigde Staten van Amerika	7.500,00
Rock n Roll Highschool Live	Concerten door Blaudzun in Hongarije – Zwitserland – Duitsland	5.000,00
Rock n Roll Highschool Live	Concerten door Mister and Mississipi in Zwitserland en Duitsland	2.278,00
Rock n Roll Highschool Live	Concerten door Tim Vantol in diverse Europese landen	5.000,00
Stichting Asele	Concerten door Boi Akih in Canada	7.334,00
Stichting Carach Angren	Concerten door Carach Angren in diverse Europese landen	5.000,00
Stichting Casa Tierra	Concerten door TenTempies in Chili	7.500,00
Stichting Dagdroom	Concerten door Niki Romijn in Zuid Afrika	3.100,00
Stichting Het Kon Minder (The Black Atlantic)	Concerten door The Black Atlantic in de Verenigde Staten en Canada	6.630,00
Stichting Kytopia	Concerten door Bombay Show Pig in Duitsland Engeland en Zwitserland	2.797,00
Stichting One World	Concerten door Daily Bread in Zwitserland	1.049,00
Stichting Simpatico Entertainment	Concerten door Paceshifters in de Verenigde Staten	5.944,00
Stichting Taxi to the ocean	Concerten door Drive like Maria in China	7.172,00
Suburban Records	Concerten door Birth of Joy in Engeland	886,00
Suburban Records	Concerten door Birth of joy in de VS	7.055,00
V2 Records	Concerten door Lesoir in China	7.500,00
Vereniging Splendid Music	Concerten door Splendid in Hongarije	3.842,00
WedgeView Music	Concerten door Mara Sophie en band in Indonesie	7.500,00
World Beat	Concerten door Skip en Die in Duitsland en Frankrijk	5.000,00
Wouter Hamel BV	Concerten door Wouter Hamel in China en Zuid-Korea	7.500,00
Werkbeurs compositie
Anat Spiegel	werkbeurs jwp jan 2013, A. Spiegel	4.500,00
Marike Jager	werkbeurs jwp jan 2013	4.500,00

Geen.

Er is geen lineair verband tussen de hoogte van het prijskaartje en rijkssubsidie, deze is afhankelijk van meerdere factoren. Het uitsluiten van rijkssubsidie zou een belangrijke invloed hebben op de inhoud en de totale bedrijfshuishouding van de instellingen. Het wegvallen van subsidie zou niet alleen kunnen worden gecompenseerd met het verhogen van de prijs.

Deze gegevens zijn niet bekend bij het Ministerie. Daarbij zijn het vaak niet de instellingen zelf die de hoogte van het prijskaartje bepalen, maar zijn het de podia die hiervan de hoogte bepalen.

De pieken in de verplichtingen in de jaren 2012 en 2016 worden veroorzaakt door het aangaan van de vierjaarlijkse verplichtingen voor de culturele basisinfrastructuur (subsidieplan). In de reeks verplichtingen zijn jaarlijks ook de garantieverplichtingen meegeteld. Aan de garantieverplichtingen zijn geen kasverplichtingen verbonden. Als gevolg daarvan zijn de verplichtingen(ramingen) structureel hoger dan de uitgaven(ramingen).

Ja. Het genoemde bedrag wordt op dit moment via het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken (SIOB) beschikbaar gesteld aan de stichting Bibliotheek.nl voor de bouw, het beheer en de doorontwikkeling van de landelijke digitale bibliotheek. In het wetsvoorstel «Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen» is de landelijke digitale bibliotheek een taak van de Koninklijke Bibliotheek (KB). Het wetsvoorstel regelt eveneens dat de KB subsidie zal ontvangen voor de uitvoering van deze taak. Concreet betekent dit dat de middelen die nu voor dit doel aan het SIOB worden toegekend vanaf het moment van invoering van de nieuwe bibliotheekwet aan de KB zullen worden toegekend.

De post specifiek cultuurbeleid bestaat uit subsidies voor de ondersteuning van het Cultuur- en Erfgoedbeleid en bestaat uit verschillende kleinere subsidiebudgetten.

Het specifiek cultuurbeleid bestaat grotendeels uit beleid dat is vastgelegd in mijn brieven Cultuur beweegt en in de Museumbrief.

De specifieke subsidies en de mate waarin deze bestedingen verplicht zijn wordt in onderstaande tabel gespecificeerd.

Onderdeel/subsidie	Mate van verplichting	2014 (in €)	2015 (in €)	2016 (in €)
Uitvoering Visiebrief «Cultuur beweegt», museumbrief en bilbiotheekvernieuwing	Beleidsmatig gebonden	6.755	9.456	9.456
Reservering bijdrage Metropole orkest	Beleidsmatig gebonden		3.500
Arbeidsvoorwaardenmiddelen NFPK	Juridisch verplicht	1.094	1.094	1.094
Aanvullende bekostiging Fotomuseum, slavernijverleden	Juridisch verplicht	156	156	156
Restitutiecommissie Oorlogskunst	Juridisch verplicht	1.713	1.713	1.713
Vaste Boekenprijs (wettelijke toezichttaak)	Juridisch verplicht	430	430	430
Programmabeleid Architectuur	Juridisch verplicht	925	925	925
Programmabeleid Architectuur	Beleidsmatig gebonden	175	175	175
Jeroen Boschjaar	Juridisch verplicht	1.330	1.600	900
Slavernijherdenking en erfgoed	Juridisch verplicht	1.150	1.150	1.150
Johannes Vermeerprijs	Juridisch verplicht	160	160	160
Uitvoering digitale taken Rijksarchieven	Juridisch verplicht	11.800	13.164
Programma en projecten Cultuur artikel 14	Beleidsmatig gebonden	4.253	4.089	3.926
waarvan:
Totaal juridisch verplicht		18.758	20.392	6.528
Totaal beleidsmatig gebonden		11.183	17.220	13.557
Totaal Specifiek Cultuurbeleid		29.941	37.612	20.085

Eigentijdse invulling gebeurt door als open overheid aan te sluiten op de moderne informatiesamenleving, waarin overheidsinformatie zoveel mogelijk online en tijdig beschikbaar en toegankelijk is, zoals in de vorm van «open data» of archieven die ruim voor de formele termijn van 20 jaar naar een openbaar e-depot zijn overgebracht. Aan de voorwaarden hiervoor wordt gewerkt in het uitvoeringsprogramma van het Archiefconvenant, Archief 2020. Onderdelen hiervan zijn onder meer het creëren van een landelijk dekkend netwerk van e-depots, het delen van digitale infrastructuur, bevordering van standaarden en het delen van kennis tussen instellingen. Het uitvoeringsprogramma Archief 2020 staat onder leiding van het Nationaal Archief en is tevens te volgen op de website Programma Archief 2020 .

Het budget is inderdaad bijna volledig toegekend. Van het beschikbare budget (€ 10 miljoen per jaar; € 40 miljoen in totaal) resteert nog € 220.000 per jaar dat door het Fonds voor Cultuurparticipatie de komende 4 jaar zal worden ingezet voor flankerende activiteiten in het kader van het programma Cultuureducatie met kwaliteit. Hiermee worden activiteiten ondersteund die het beste landelijk kunnen worden aangepakt, zoals de ontwikkeling van nascholingsaanbod in samenwerking met de pabo’s of de ontwikkeling van instrumentarium op maat voor het speciaal onderwijs. Daarnaast worden activiteiten ondersteund om lokale initiatieven op landelijke schaal uit te voeren en onder de aandacht te brengen.

Er is geen sprake meer van een landelijk dekkend bibliotheekstelsel, indien inwoners van één of meer gemeenten geen toegang hebben tot de openbare bibliotheek. Op 6 september is het wetsvoorstel «Wet stelsel openbare bibliotheekvoorzieningen» voor advies naar de Raad van State gestuurd. Behandeling van de wet in de beide Kamers is voorzien voor 2014. De verwachte ingangsdatum is 1 januari 2015. Onder de openbare bibliotheek wordt in dit wetsvoorstel verstaan: de publieke toegang tot fysieke en digitale vormen van informatie en cultuur. Het wetsvoorstel bevat een aantal mechanismen die beogen te voorkomen dat er lacunes in het bibliotheekstelsel en in de toegankelijkheid daarvan ontstaan. Zo wordt van gemeenten en bibliotheekorganisaties verwacht dat zij bij een voorgenomen sluiting van bibliotheekvestigingen afspraken maken over de toegang tot het openbare bibliotheekwerk. Dit is één van de onderwerpen waarop de werking van de wet zal worden geëvalueerd.

Er worden concrete eisen gesteld aan musea ten aanzien van veiligheid. De musea dienen te beschikken over een integraal veiligheidsplan. Dit plan dient eens in de vier jaar te worden geactualiseerd. In dat integraal veiligheidsplan wordt aandacht besteed aan zowel de veiligheid van de collectie als veiligheid van medewerkers en publiek. Het calamiteitenplan maakt onderdeel uit van dit integraal veiligheidsplan. De Erfgoed Inspectie ziet hierop toe.

Uit monitorgegevens uit het verleden weten we dat basisscholen de stimuleringsmiddelen voor cultuureducatie voornamelijk gebruikten voor de organisatie van culturele activiteiten, inkoop van materiaal en/of apparatuur, inhuur van externe leerkrachten en deskundigheidsbevordering van leerkrachten. In het schooljaar 2013–2014 zullen we opnieuw een monitor cultuureducatie in het primair onderwijs laten uitvoeren. Er is geen landelijk beeld van de omvang van aanvullende investeringen in cultuureducatie door het primair en voortgezet onderwijs.

Alle instellingen die op grond van de Regeling frictie- en transitiekosten culturele basisinfrastructuur 2009–2012 aanspraak maakten op een vergoeding, hebben die inmiddels ontvangen. Er zijn dus geen instellingen die binnen de regeling vallen, die er tevergeefs een beroep op hebben gedaan.

De termijn tussen de nieuwe subsidieperiode en het moment waarop aan instellingen een subsidiebeëindiging of -daling bekend is gemaakt, zal, in combinatie met de daarboven geboden frictiekostenvergoeding, in algemene zin steeds voldoende zijn geweest om langlopende verplichtingen af te bouwen. De vergoedingen die zijn verstrekt op grond van de Regeling frictie- en transitiekosten culturele basisinfrastructuur 2009–2012 hebben dan ook een eenmalig karakter. Er kan op grond van de frictiekostenregeling naderhand dus geen aanspraak worden gemaakt op een (aanvullende) compensatie.

Overigens mogen instellingen die na 2012 geen deel meer uitmaken van de culturele basisinfrastructuur en ook geen subsidie ontvangen van een cultuurfonds, in beginsel een eventueel restant bestemmingsfonds OCW tot en met 2014 inzetten voor hun reguliere activiteiten of, indien gewenst, ter dekking van frictie- of transitiekosten.

Zie bijgaand overzicht (uit de brief «Cultuur beweegt, de betekenis van cultuur in een veranderende samenleving ») van 10 juni 2013.

Het grootste deel van de uitgaven door het Ministerie van OCW heeft al plaatsgevonden of vindt nog plaats in 2013. Voor enkele onderwerpen zijn middelen doorgeschoven naar latere begrotingsjaren. Het gaat dan met name om de cultuurkaart en om uitgaven als gevolg van de vermelde moties.

Frictiekosten	Totaal
(alle bedragen in miljoenen euro’s)
	138
Uitgaven ten laste van het frictiebudget:
Frictiekosten a.g.v. stopzetten/verlagen subsidies	89,1
B3-instellingen en (voormalige) BIS instellingen	77,2
Cultuurfondsen:	7,7
waarvan voor instellingen bij de fondsen	6,4
waarvan voor de cultuurfondsen zelf	1,3
Bezwaarprocedures Musea	4,2
Moties Kamer	11,0
Flankerend arbeidsmarktbeleid	7,5
Metropole Orkest	3,5
Cultuurkaart	37,9
Cultuurkaart vanaf schooljaar 2013–2014
(convenant voor tien jaar)	37,9
Saldo	0,0

In november 2011 hebben de gezamenlijke omroepen in Hilversum na een oproep van het toenmalige kabinet een voorstel ingediend om door bundeling te komen tot maximaal acht omroeporganisaties. Dit voorstel is overgenomen in een wetsvoorstel tot wijziging van de Mediawet 2008 (Kamerstukken 33 426), waarin de wettelijke voorwaarden worden geschapen voor het verlenen van erkenningen aan maximaal zes omroeporganisaties en behoud van twee wettelijke taakomroepen (NOS en NTR). Dit wetsvoorstel is op 2 juli 2013 door de Tweede Kamer aangenomen en is momenteel in behandeling bij de Eerste Kamer. De voorziene inwerkingtreding van het wetsvoorstel is 1 januari 2014. Op basis van dit wetsvoorstel treffen zes omroepverenigingen op dit moment de noodzakelijke organisatorische en juridische maatregelen om tot drie samenwerkingsomroepen te komen: AVRO/TROS, VARA/BNN en KRO/NCRV. AVRO/TROS sturen aan op een volledige fusie, de anderen vormen samenwerkingsomroepen waarbij de betrokken omroepverenigingen blijven bestaan. Deze bundeling zal per 1 januari 2014 gerealiseerd worden. Naast de drie samenwerkingsomroepen blijven er drie zelfstandige omroepverenigingen: EO, VPRO en MAX. Er is geen sprake van gedwongen fusies. De bundeling komt tot stand op basis van een eigen voorstel van de omroepen, dat door middel van genoemde wetsvoorstel in de wet wordt vastgelegd. Daarbij worden de combinaties die samenwerkingsomroepen vormen met name genoemd. Als omroepverenigingen toch afzien van het fuseren en op andere basis een erkenning aanvragen, dan kunnen zij niet tot fusie worden gedwongen, maar zal de Staatssecretaris de erkenningaanvragen moeten afwijzen omdat die niet voldoen aan de wet.

Wat de regionale nieuwsvoorziening betreft, gaat het om regionale/lokale omroep, regionale dagbladen, nieuwsbladen en – in toenemende mate – internetaanbieders van regionale/lokale journalistieke informatie. Over publieke lokale omroep ontvangt uw Kamer dit najaar een brief, mede n.a.v. de evaluatie van de financiering van lokale omroep. De inzet van het kabinet is dat de publieke regionale omroep met ingang van 1 januari 2014 onder verantwoordelijkheid van het Rijk valt. Door meer te gaan samenwerken (onderling en met de landelijke publieke omroep, maar ook met de regionale pers) moet de journalistieke kracht in de regio geborgd worden. Om verschraling van de regionale nieuwsvoorziening tegen te gaan, worden met ingang van 1 januari 2014 de mogelijkheden voor publiek-private samenwerking op terrein van journalistiek in de Mediawet verruimd. Verder steunt het Stimuleringsfonds voor de Pers een aantal vormen van regionale mediacentra. Dit onderwerp komt ook aan de orde in de persbrief.

De Raad voor cultuur is gevraagd om het advies over de toekomstverkenning publieke mediabestel op 31 januari 2014 aan mij uit te brengen. De beleidsreactie op dit advies volgt in het voorjaar van 2014.

Er is voor een streefwaarde van 7 gekozen, omdat niet voorzien kan worden wat de gevolgen van de bezuinigingen zijn op de beoordeling door het publiek van de uitzendingen van de publieke omroep. De waardering van de publieke omroep wordt afgezet tegen de waardering van de commerciële omroep om aan te tonen dat het aanbod van de publieke omroep door het publiek als kwalitatief hoogwaardiger wordt beoordeeld dan het aanbod van de commerciële omroepen. Er wordt in de rijksbegroting één doelstelling geformuleerd voor media. In deze doelstelling worden de aspecten «onafhankelijk», «gevarieerd», kwalitatief hoogwaardig», «toegankelijk» en «betaalbaar» genoemd. In het onafhankelijke onderzoek dat Ipsos jaarlijks doet worden deze aspecten meegenomen en wordt er gerapporteerd over de publieke omroep en de commerciële omroepen. Dit onderzoek geeft het meest volledige beeld van een breed publiek en hierdoor zijn de uitzendingen van de publieke omroepen ook vergelijkbaar met die van de commerciële omroepen. Een doelstelling per verschillende doelgroep voegt hier niets aan toe.

Op basis van een inschatting van autonome ontwikkelingen voorziet BCG (Boston Consultancy Group) een daling van de STER-inkomsten in de komende jaren. In de rijksbegroting worden de inkomsten van de STER geraamd op basis van de huidige situatie. Daarbij worden de opbrengsten in een evenementenjaar (2014, 2016, 2018) hoger geraamd dan in een niet-evenementenjaar (2015, 2017). Het is op dit moment niet te zeggen welke gevolgen eventuele wijziging van de programmering heeft voor de STER-inkomsten in 2014. De wijze waarop de programmering – ook na de bezuinigingen – tot stand komt en hoeveel reclame de STER kan verkopen, zijn van veel factoren afhankelijk. Niet alleen de ontwikkeling in het kijk- en luistertijdaandeel speelt een rol, maar ook de ontwikkeling op de reclamemarkt. Verder speelt een rol of de wet- en regelgeving wordt aangepast om meer reclame uit te kunnen zenden. Jaarlijks wordt in de mediabegrotingsbrief een actuele raming van STER opgenomen voor het eerstkomende jaar. Het geraamde bedrag uit de rijksbegroting wordt daarmee voor dat jaar aangepast.

Het bedrag van de efficiencykorting is in het regeerakkoord vastgelegd en zal per 1 januari 2016 ingaan. Deze bezuinigingen op de regionale omroepen worden ingevuld op basis van mogelijkheden tot efficiënter werken en verdergaande onderlinge samenwerking. Ik ga daar goed naar kijken en laat een apart onderzoek doen. Te denken valt aan optimalisatie van onderlinge samenwerking vooral op het gebied van gemeenschappelijke diensten, infrastructuur en distributie. Bij de uitwerking zal ik ook stichting ROOS en de regionale omroepen betrekken. De uitkomsten van de integratie en de verdere invulling van de efficiencykorting zullen ruim bekend zijn voordat de efficiencytaakstelling per 1 januari 2016 ingaat.

De bezuiniging op de minderhedenprogrammering is onderdeel van de bezuinigingen van kabinet Rutte 1 op de mediabegroting. Het kabinet beëindigt de structurele bekostiging van minderhedenprogrammering op lokaal niveau (MTNL en FUNX) omdat het van mening is dat bestaande algemene media-instellingen daar in hun aanbod in moeten voorzien.

Het gaat om de kosten voor het (cruciale) uitzendproces voor de publieke omroep. Meer specifiek gaat het om het technisch voorbereiden, gereedmaken en doen uitzenden van radio- en televisieprogramma’s. Het budget daarvoor werd oorspronkelijk toegekend aan het Nederlands Omroepproduktie Bedrijf (NOB). Door de privatisering van de NOB lopen de uitgaven sinds 2008 via het budget van de landelijke omroep. De werkzaamheden die nodig zijn voor het uitzendproces heeft de NPO nu grotendeels uitbesteed aan Ericsson.

Nog voor het eind van het jaar rondt de reviewcommissie van Vught een stelselrapportage af. Ik zal deze aan de Kamer toezenden.

Ik zal de Kamer hierover informeren aan de hand van de stelselrapportage die de reviewcommissie van Vught mij nog voor het eind van het jaar zal toesturen.

Onafhankelijk onderzoek wordt gewaarborgd door de instellingen bestedingsvrijheid te bieden. Binnen de hen beschikbare middelen maken zij zelf keuzes voor de besteding ervan.

De instellingen zijn autonoom in hun bestedingen, zie het antwoord op vraag 321. Om voor onderzoeksmiddelen in aanmerking te komen moet onderzoek kwalitatief aan de maat zijn en passen binnen de programmering van de instelling en het onderdeel waar zij werken.

Voor zover het onderzoekers betreft die werkzaam zijn bij instituten van NWO en KNAW geldt dat hun onderzoek kwalitatief aan de maat moet zijn en moet passen binnen de programmering van hun instelling. Onderzoekers verbonden aan universiteiten en een aantal instellingen kunnen bij NWO onderzoeksvoorstellen indienen. De toekenning van middelen uit de verschillende programma’s gebeurt in competitie. Er gelden verschillende criteria. Het belangrijkste door NWO gehanteerde criterium is wetenschappelijke excellentie.

Met de universiteiten is afgesproken dat hoogleraren hun nevenfuncties vermelden op hun profielpagina’s met de instellingen. Over de uitvoering van deze afspraken vragen wij de instellingen aan OCW te rapporteren.

Economisch rendement heeft meer betrekking op de effecten bij toepassing in het bedrijfsleven. Met maatschappelijk rendement bedoelen we effecten op het maatschappelijk welzijn, bijvoorbeeld de gevolgen voor mensen van het gezond ouder worden. Veelal heeft maatschappelijk rendement ook indirect economisch effect. Dit effect kan aanzienlijk zijn. Bij het voorbeeld van gezond ouder worden, gaat het dan om de resultante van onder meer de mogelijkheid van langer doorwerken, de langere inactieve pensioenperiode, de veranderingen in de zorgvraag, etc.

Zie het antwoord op vraag 327.

Zie antwoord bij 329.

Zie het antwoord op vraag 327. In beginsel geldt dat de ambtelijke werkgroep bij de beschrijving van eventuele besparingsopties, in het rapport opneemt dat deze worden geherinvesteerd in het beleidsterrein, zoals dit in het IBO is afgebakend.

Zie antwoord vraag 327. De Ambtelijke werkgroep heeft de opdracht gekregen ook externe belanghebbende te betrekken bij het beantwoorden van de onderzoeksvragen.

OCW heeft de coördinerende bevoegdheid voor het Wetenschapsbeleid. De sturende rol van OCW is onder meer beschreven in de wet op de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek. Daarin staat aangegeven dat OCW minimaal 1 maal in de 4 jaar een «Wetenschapsbudget» uitbrengt. In die strategische agenda agendeert OCW onderwerpen op het gebied van wetenschappelijk onderzoek. Deze strategische plannen komen tot stand door overleg met het veld (onderzoeksinstellingen) en andere stakeholders. Bij de opstellingen van de strategische plannen wordt ook rekening gehouden met hetgeen internationaal speelt en met regeerakkoorden. Op hun beurt komen de wetenschappelijk onderzoeksinstellingen ook met strategische plannen die rekening houden met de beleidsopvattingen van OCW.

Voor het antwoord op deze vraag verwijs ik naar de brief van 30 mei 2013 over de invulling van de subsidietaakstelling onderwijs en onderzoek. Daarin zijn de criteria beschreven waaraan subsidies voor onderzoeks- en wetenschapsinstellingen zijn getoetst.

Het overgrote deel van de verplichtingen binnen het wetenschapsbeleid, zijn aangegaan op grond van een verdrag, wet, koninklijk besluit, Ministeriële regeling, beschikking of een verbintenis. Deze verplichtingen zijn aangegaan onder voorbehoud van begrotingsgoedkeuring.

Inmiddels hebben ruim 500 scholen in het vo en mbo een zogenaamd Gay Straight Alliantie pakket aangevraagd bij het COC. Dit (gratis) GSA actiepakket bestaat uit een handleiding (voor leerlingen en docenten) en actiemateriaal als posters, stickers en flyers om succesvol een GSA te starten. OCW ondersteunt het COC Nederland bij het realiseren van Gay Straight Allianties op 300 scholen. Het project loopt tot eind december 2013. Op dat moment zal worden vastgesteld hoeveel scholen een GSA hebben.

Emancipatie en het vergroten van de veiligheid van LHBT’ers wordt financieel ondersteund op grond van de Subsidieregeling emancipatie 2011. Deze regeling bestaat nog steeds. Hiermee is het mogelijk om subsidies te verlenen voor projecten die bijdragen aan de verbetering van de LHBT- en vrouwenemancipatie.

Er worden of zijn geen projecten stopgezet. Door de subsidietaakstelling kan er vanaf 2014 minder budget worden uitgegeven aan nieuwe projecten.

Subsidie kan worden verstrekt voor de uitvoering van projecten die in belangrijke mate bijdragen aan de verbetering van de positie van meisjes en vrouwen dan wel LHBT’ers, als beschreven in het ten tijde van de aanvraag geldende kabinetsbeleid. Voor deze kabinetsperiode geldt de «Hoofdlijnenbrief Emancipatiebeleid 2013–2016» (Kamerstuk 30 420, nr. 180).

Op de lopende projecten gaat niet bezuinigd worden.

De Wet Overige OCW-subsidies en de subsidieregeling emancipatie worden niet afgebouwd. In 2007 heeft de directie emancipatie op grond van De Wet Overige OCW-subsidies verleend. In 2008 is de Subsidieregeling emancipatie inwerking getreden. Vanaf medio 2011 is de Subsidieregeling emancipatie 2011 de grondslag voor de nieuwe subsidieverleningen. De projecten die voorheen zijn gesubsidieerd op basis van De Wet Overige OCW-subsidies en de subsidieregeling emancipatie behouden deze grondslag. De grondslag voor nieuwe aanvragen wordt de regeling die op het moment van verlenen van toepassing is.

Met de Hoofdlijnenbrief Emancipatiebeleid 2013–2016 bent u geïnformeerd over de visie op basis waarvan OCW emancipatiesubsidies verleent. Nu het budget door de subsidietaakstelling (uit Regeerakkoord Rutte II) is verlaagd met € 1,5 miljoen in 2014 en € 2,5 miljoen structureel vanaf 2015, zal er minder geld uitgegeven worden voor dit beleid. Beleidsmatige weging en sturing vindt plaats binnen de kaders van deze brief en het voor emancipatie beschikbare budget. Met de voortgangsrapportage wordt u op de hoogte gehouden van de ontwikkelingen.

De € 112,1 miljoen is reeds toegewezen. In het Nationaal onderwijsakkoord stelt OCW een incidenteel bedrag van € 150,0 miljoen beschikbaar om in het primair en voortgezet onderwijs de instellingen in de gelegenheid te stellen jonge leraren in dienst te houden en te nemen. Dit wordt voor € 112,1 miljoen gedekt uit het restant van de eindejaarsmarge 2012/2013.

Onderstaande tabel bevat voor de jaren 2002 t/m 2012 de bezetting (in fte’s) en de gerealiseerde uitgaven van de Inspectie van het Onderwijs (beide volgens de jaarverslagen van de Inspectie van het Onderwijs).

jaar	Bezetting (fte)	Uitgaven (x € 1 miljoen)
2003	524	47,8
2004	509	48,7
2005	434	45,5
2006	451	44,5
2007	467	46,9
2008	473	57,3
2009	474	64,2
2010	480	63,7
2011	487	59,9
2012	482	59,5

Er is in de afgelopen tien jaren sprake geweest van diverse ontwikkelingen in het toezicht van alsmede taakuitbreidingen bij de Inspectie van het Onderwijs.

In 2002 kwam de Wet op het onderwijstoezicht (WOT) tot stand. Deze bracht met zich mee dat de inspectie kwaliteitsoordelen ging uitspreken over elke onderwijsinstelling. Ook kreeg de inspectie de opdracht elke onderwijsinstelling jaarlijks te bezoeken. Deze wetswijziging bracht een flinke personeelsuitbreiding met zich mee (ca. 50 fte).

Per 1 juli 2012 is de WOT gewijzigd. Een aantal ontwikkelingen in het toezicht (risicogericht toezicht, toezicht op financiële rechtmatigheid, uitbreiding van bevoegdheden op het terrein van handhaving en sanctionering) werd gecodificeerd. Dit zijn ontwikkelingen die vanaf 2007 plaatsvonden. Met name de overgang van het financiële toezicht naar de inspectie en de uitbreiding van de handhavings- en sanctioneringsbevoegdheden brachten uitbreiding van de formatie met zich mee (ca. 25 fte resp. 7,0 fte).

De wijziging van de WOT per 1 juli 2012 bracht voorts een aantal specifieke taakuitbreidingen met zich mee, met name het toezicht op de kwaliteit van het onderwijspersoneel, het toezicht op de Kenniscentra Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (op basis van een convenant was daar in eerdere jaren al op vooruit gelopen), en het toezicht op de naleving van de Wet medezeggenschap op scholen. Deze gingen niet gepaard met budget- of formatie-uitbreiding

Eind 2012 waren er bij de organisatieonderdelen van OCW die op artikel 95 geraamd worden 1847 interne fte’s werkzaam. De externe fte’s worden niet geregistreerd, alleen de totale uitgaven aan externe inhuur zijn beschikbaar.

Indien een particulier een klacht heeft over het functioneren van DUO, wordt een klachtenprocedure doorlopen, zoals deze wordt voorgeschreven in de Algemene wet bestuursrecht. Dit betekent dat de klacht wordt behandeld door de Klachtenfunctionaris van DUO. Indien dit niet leidt tot een voor de particulier bevredigend antwoord, kan de klacht worden ingediend bij de Nationale ombudsman.

Bij het digitale kanaal is de dienstverlening minder specifiek op de persoon te richten in vergelijking met de traditionele afhandeling. Om deze reden is de indicator «digitale dienstverlening» op «voldoende» gesteld met een 6. Uit de klanttevredenheidsonderzoeken die DUO uitvoert blijkt dat de klanten deze vorm van dienstverlening ook als voldoende waarderen. De ontwikkeling van digitale transacties bij de overheid neemt toe. In lijn met het kabinetsbesluit om daar waar mogelijk toe te werken naar volledige digitale dienstverlening, wordt er ook bij DUO naar gestreefd de papieren dienstverlening te veranderen in digitale aanpak. DUO streeft ernaar om in het kader van het Programma Verbetering Studiefinanciering de digitale klantcommunicatie uit te breiden en te verbeteren, waardoor de klant meer en beter wordt bediend. Het is de verwachting dat de klanttevredenheid als gevolg hiervan toeneemt. Bij deze ambitie past op termijn een 7.

De bezuiniging van de € 2,5 miljoen is budgetevenredig verdeeld. Dit betekent 70% (€ 1,75 miljoen) vrouwenemancipatie en 30% LHBT-emancipatie (€ 0,75 miljoen).

In grote lijnen zijn binnen het kerndepartement alle budgetten met 3 x 1,5% gekort. De beperkte beleidscapaciteit (met een totale korting van 4,5%) wordt op die manier ontzien bij een totale taakstelling van 13,3%. Daarnaast wordt op de bedrijfsvoering van het kerndepartement bezuinigd in lijn met de projecten van het programma Compacte Rijksdienst. In de volgende begroting zal concreter worden aangegeven hoe de taakstelling verdeeld en ingevuld zal gaan worden.

Dit is conform de afspraken in het regeerakkoord Rutte II (zie tabel D. blz. 50). Tot 2015 blijven die middelen in het gemeentefonds.

Het gaat hier o.a. om middelen voor COMBO/JOB, Stichting Skills Netherlands, Steunpunt Taal en Rekenen MBO, Sambo-ICT en Internationale Diplomawaardering. Daarnaast worden er nog vele kleinere subsidies verstrekt.

Deze middelen worden ingezet voor het toch kunnen uitkeren van de meerjarige doorwerking van de tranche 2013 van de prijsbijstelling voor de sectoren onderwijs en onderzoek, en voor kwaliteit leraren. Zie ook de nota van wijziging op de begroting 2014.

De OCW-uitgaven per student, zoals opgenomen in tabel 6.2 van de begroting, zijn de OCW-uitgaven voor onderwijs gedeeld door alle ingeschreven studenten in het hoger onderwijs (excl. groen onderwijs) per jaar. Als de gemiddelde studieduur daalt, daalt (ervan uitgaande dat al het overige constant blijft) het aantal ingeschreven studenten en de OCW-uitgaven voor hoger onderwijs even hard. De OCW-uitgaven per student per jaar blijven hierdoor op hetzelfde niveau liggen.

Zoals op pagina 40 van Trends in Beeld staat beschreven zijn de uitgaven per student in het hbo en wo omgerekend naar prijzen van 2012, met behulp van de werkelijk uitgekeerde loon- en prijsbijstelling. Als de loon- en prijsbijstelling niet of in mindere mate is uitgekeerd, worden deze dus ook niet in de berekening meegenomen. Hierdoor wordt de hoeveelheid middelen zichtbaar die is uitgegeven aan het onderwijs per student. Dit is wat anders dan de «voor koopkracht gecorrigeerde» onderwijsuitgaven. Zie hiervoor ook de TK-brief «Verschillen in berekening onderwijsuitgaven per student tussen de VSNU en OCW» d.d. 1 september 2009 (Kamerstuk 31 288, nr. 61).