Nr. 1 JAARVERSLAG VAN HET MINISTERIE VAN SOCIALE ZAKEN EN WERKGELEGENHEID (XV)

ONDERDEEL A. ALGEMEEN

1. AANBIEDING EN DECHARGEVERLENING

AAN de voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Hierbij bied ik, mede namens de staatssecretaris, het departementale jaarverslag van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) over het jaar 2012 aan.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid decharge te verlenen over het in het jaar 2012 gevoerde financiële beheer.

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen en voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

De minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, L.F. Asscher

Op grond van artikel 64, tweede lid van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, ter behandeling doorgezonden aan de voorzitter van de Eerste Kamer.

Op grond van artikel 64, derde lid van de Comptabiliteitswet 2001 wordt dit originele exemplaar van het onderhavige jaarverslag, na ondertekening van de hierboven opgenomen verklaring, doorgezonden aan de Minister van Financiën.

2. LEESWIJZER

2.1 Opbouw jaarverslag

Het jaarverslag van SZW bestaat uit vier onderdelen: Algemeen, Beleidsverslag, Jaarrekening en Bijlagen.

Algemeen

Het onderdeel Algemeen omvat het verzoek tot dechargeverlening en deze leeswijzer.

Beleidsverslag

Jaarrekening

Bijlagen

2.2 Specifieke aandachtspunten

Accountantsverklaring en accountantscontrole

De financiële informatie is opgenomen in de jaarrekening en valt onder de reikwijdte van de accountantsverklaring. Dit geldt ook voor de toelichting bij de budgettaire tabellen die in het beleidsverslag staan. De niet-financiële informatie valt niet onder de reikwijdte van de accountantsverklaring, maar is wel onderdeel van de accountantscontrole.

De premiegefinancierde sociale zekerheidsuitgaven vallen evenmin onder de reikwijdte van de accountantsverklaring maar wel onder de accountantscontrole. De zelfstandige bestuursorganen (ZBO’s) leggen verantwoording af over de rechtmatigheid van de premiegefinancierde sociale zekerheidsuitgaven.

ESF-middelen

De programma-uitgaven voor ESF en EQUAL afkomstig van de Europese Commissie staan buiten begrotingsverband en zijn dus niet in de verantwoordingsstaat terug te vinden. De Tweede Kamer wordt via jaarlijkse voortgangsrapportages geïnformeerd over de voortgang van de uitvoering van het ESF-programma.

Gegevens oude jaren

In dit jaarverslag worden ook indicatoren en kengetallen gepresenteerd over jaren vóór 2012. Hierbij wordt uitgegaan van de meest recente informatie. Dit betekent dat deze gegevens kunnen afwijken van gegevens die in vorige jaarverslagen werden gepresenteerd.

Verantwoord Begroten

Op 20 april 2011 is de Tweede Kamer akkoord gegaan met een aanpassing van de presentatie van de Rijksbegroting onder de naam «Verantwoord Begroten»1. De nieuwe presentatie geeft meer inzicht in de financiële informatie, de rol en verantwoordelijkheid van de minister en laat een duidelijke splitsing tussen apparaat en programma zien. De begroting 2012 was een overgangsjaar waarin de Rijksbegroting al gedeeltelijk volgens de systematiek van Verantwoord Begroten is opgesteld. Dit jaarverslag is vormgegeven conform de voorschriften van Verantwoord Begroten, voor zover deze in de begroting 2012 al waren doorgevoerd. In de begroting van SZW betrof dit in het bijzonder de splitsing tussen programma- en apparaatsuitgaven. In dit jaarverslag 2012 zijn de apparaatsuitgaven voor de jaren 2008–2011 niet meer in de budgettaire tabellen van de beleidsartikelen opgenomen, maar in artikel 96. Hierdoor wijken de uitgaven en verplichtingen voor deze jaren in de beleidsartikelen af van de uitgaven en verplichtingen zoals vermeld in het jaarverslag 2011.

Door de nieuwe indeling kunnen in sommige tabellen geen gegevens worden opgenomen voor de jaren 2011 en eerder. Daarnaast geldt dat voor indicatoren en kengetallen die niet langer in de begroting 2013 zijn opgenomen, bij de verantwoording in dit jaarverslag wordt volstaan met het opnemen van de realisatiewaarde. Dit geldt ook voor de kengetallen op het terrein van fraude en handhaving, waarvoor in de begroting 2013 nieuwe definities zijn geïntroduceerd.

Norm voor toelichting van verschillen

Bij de budgettaire tabellen in het beleidsverslag wordt het verschil tussen de budgettaire raming uit de begroting 2012 en de realisatie voor het jaar 2012 toegelicht indien de afwijking tussen raming en realisatie groter is dan vijf procent.

Groeiparagraaf

De Algemene Rekenkamer heeft bij het jaarverslag 2011 aangedrongen op het verstrekken van meer inzicht over de netto effectiviteit van re-integratie. In 2012 zijn hiertoe in 7 Nederlandse gemeenten en bij 6 UWV-vestigingen experimenten gestart voor mensen met een WWB- en WW-uitkering. De eerste kwantitatieve resultaten konden nog niet in dit jaarverslag worden opgenomen. Deze resultaten worden in het voorjaar van 2013 verwacht. De eerste integrale rapportage aan de Tweede Kamer is voorzien voor eind 2013.

ONDERDEEL B. BELEIDSVERSLAG

3. BELEIDSPRIORITEITEN

3.1 Inleiding

Nederland begon het jaar 2012 met een recessie. Na de geringe economische groei in de eerste twee kwartalen heeft de economie zich in 2012 niet verder weten te herstellen. Sinds eind 2012 bevindt Nederland zich na twee kwartalen krimp formeel opnieuw in een recessie. Over geheel 2012 is dan ook sprake van een krimp van het bbp van 0,9%. Dit ondanks dat de eurocrisis en de financiële markten in de tweede helft van 2012 in rustiger vaarwater zijn terechtgekomen. Deze krimp betreft een significante aanpassing ten opzichte van de raming van het CPB. Bij de opstelling van de begroting voor 2012 werd nog geanticipeerd op economische groei in de tweede helft van 2011 en voortzetting van deze groei in 2012 (1%).

3.2 Arbeidsmarkt in 2012

De stijging van de seizoensgecorrigeerde werkloosheid die in de tweede helft van 2011 begon, heeft zich in 2012 voortgezet. Sinds december 2011 is de werkloosheid volgens het CBS met 115.000 personen gestegen waardoor deze in december 2012 uitkomt op 571.000 personen (7,2%; nationale definitie, seizoengecorrigeerd). In vergelijking met andere Europese landen doet Nederland het – zowel op de werkloosheid in het algemeen als op de jeugdwerkloosheid specifiek – nog steeds relatief goed. De werkloosheid bedraagt ongeveer de helft van het Europees gemiddelde. Alleen Oostenrijk, Luxemburg en Duitsland doen het beter.

Het merendeel van de gestegen werkloosheid sinds midden 2011 is het gevolg van een stijging van het arbeidsaanbod (zie ter illustratie figuur 3.1). Volgens het CPB nam in 2011 en 2012 het arbeidsaanbod vooral toe door de toegenomen participatie van ouderen (55 jaar en ouder) en in mindere mate jongeren (15–24 jaar). De toegenomen participatie van ouderen is te verklaren doordat zij later met pensioen gaan en doordat de participatiestijging van vrouwen uit het verleden vertraagd doorwerkt2.

Dit verslagjaar onderscheidt zich echter van 2011 doordat, naast een gestegen arbeidsaanbod, ook sprake is van een afname van de werkgelegenheid. Gemiddeld waren er in 2012 15.000 minder banen dan in 2011 (totaal 2012: 9.244.000) en viel ook het aantal ontstane vacatures 108.000 lager uit. Ondanks de crisis is er echter nog steeds sprake van dynamiek op de arbeidsmarkt. Zo hebben in 2012 679.000 mensen een nieuwe baan geaccepteerd.

Evenals de raming van de economische groei bleek ook de door het CPB geraamde werkloosheid te positief. Waar werd uitgegaan van een werkloosheid in 2012 van 5¼%, is deze uitgekomen op 6,4%. Naast het extra aanbod op de arbeidsmarkt en de lichte afname van de werkgelegenheid is ook het aantal gewerkte uren in 2012 licht afgenomen.

3.3 Koopkracht

De ontwikkeling van de statische koopkracht3 viel voor het derde jaar op rij negatief uit. Over 2012 bedraagt de mediane koopkrachtontwikkeling volgens het CPB – 2,5%. Dit wordt voor een deel veroorzaakt door het achterblijven bij de inflatie van de contractloonontwikkeling en de pensioenindexering. Waar de gemiddelde inflatie in 2012 volgens het CBS 2,5% bedraagt, zijn de contractlonen in de marktsector gemiddeld met 1,7% gestegen en zijn de aanvullende pensioenen gemiddeld niet veranderd (0%).

In tabel 3.1 zijn voor de meest relevante kerngegevens de prognoses van de begroting (MEV 2012; gepubliceerd september 2011) vergeleken met de realisatie (CEP 2013).

Tabel 3.1 Kerngegevens 2012: verwachting versus realisatie

	MEV 2012	CEP 2013
Economische groei (%)	1	– 0,9
Contractloon marksector (%)	2	1,7
Consumentenprijsindex (%)	2	2,5
Koopkracht, mediaan, alle huishoudens (%)	– 1	– 2,5
Werkgelegenheid in arbeidsjaren, marktsector (%)	– ¼	– 0,4
Werkloosheid (% van de beroepsbevolking; internationale definitie)	4¼	5,3
Werkloosheid (% van de beroepsbevolking; nationale definitie)	5¼	6,4
Arbeidsproductiviteit marktsector (%)	1¼	– 1,4
EMU–saldo (% van het bbp)	– 2,9	– 4,0
EMU-schuld (% van het bbp)	65,6	71,4

3.4 Beleidsmaatregelen

3.5 Budgettaire ontwikkelingen

Het jaar 2012 is afgesloten met een overschrijding van het uitgavenkader van SZW met € 0,1 miljard. Deze overschrijding is het saldo van een aantal mee- en tegenvallers, enkele ombuigingen en een kasschuif. Tegenvallers zijn opgetreden bij de WW- en de bijstandsuitgaven. Daar staan meevallers tegenover bij onder andere de kinderopvangtoeslag en ZW/WAZO.

Voor meer informatie over de budgettaire ontwikkelingen wordt verwezen naar bijlage 5 van dit jaarverslag.

3.6 Beleidsdoorlichtingen

Tabel 3.2 Realisatie beleidsdoorlichtingen

Artikel	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Toelichting
41 Inkomensbeleid		X		Tweede Kamer, 30 982, nr. 7
42 Arbeidsparticipatie		X		Tweede Kamer, 30 982, nr. 8
43 Arbeidsverhoudingen
44 Gezond en veilig werken			X	Tweede Kamer, 25 883, nr. 209
45 Pensioenbeleid
46 Inkomensbescherming met activering		X		Tweede Kamer, 32 716, nr. 1
47 Aan het werk: Bemiddeling en Re-integratie
48 Sociale werkvoorziening
49 Overige inkomensbescherming	X			Tweede Kamer, 30 982, nr. 6
50 Tegemoetkoming specifieke kosten
51 Rijksbijdragen aan sociale fondsen
52 Kinderopvang

Beleidsdoorlichting pensioenbeleid (artikel 45)

Door de drukte op het gebied van de aanvullende pensioenen is de toezegging van verzending in 2012 niet gehaald. Verzending zal voor de zomer van 2013 plaatsvinden. De beleidsdoorlichting kijkt terug op het beleid dat de afgelopen periode is gevoerd. Ook gaat het onderzoek in op vragen die aan de orde zijn in het licht van de maatschappelijke houdbaarheid van het huidige stelsel.

Beleidsdoorlichting Nabestaanden (onderdeel artikel 49)

De doorlichting zou aanvankelijk, zoals aangekondigd in de begroting 2013, in 2012 naar de Tweede Kamer worden verzonden. Dit is niet gelukt doordat de doorlichting pas in 2012 een definitieve vorm heeft gekregen. De doorlichting is eind februari aan de Tweede Kamer verzonden4.

4. BELEIDSARTIKELEN

41 Inkomensbeleid

Zorgdragen voor een activerende en evenwichtige inkomensontwikkeling

Om financiële prikkels voor werkaanvaarding in stand te houden en te verbeteren en tegelijkertijd een evenwichtige inkomensontwikkeling te bereiken.

De inkomensontwikkeling is over de hele linie negatiever dan oorspronkelijk is geraamd in de begroting 2012. Dit wordt voor het grootste deel verklaard door een hogere inflatie en een lagere loonontwikkeling. Ook de nominale premie voor de zorgverzekeringswet is hoger uitgevallen dan waar ten tijde van de begroting mee werd gerekend. De financiële prikkels voor werkaanvaarding zijn nagenoeg gelijk aan de in de begroting geraamde ontwikkeling.

Voor de algemene doelstelling zijn geen afzonderlijke prestatie-indicatoren geformuleerd, omdat op dit aggregatieniveau onvoldoende concrete doelstellingen geformuleerd kunnen worden. Verwezen wordt naar de indicatoren voor de operationele doelstellingen.

Tabel 41.1 Begrotingsuitgaven artikel 41 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	283	715	123	129	90	772	– 682
Uitgaven	169	352	321	205	194	822	– 628
Programma uitgaven	169	352	321	205	194	822	– 628
Operationele Doelstelling 2
Subsidies	12	40	40	9.041	0	5	– 5
Overig	157	312	281	304	194	817	– 623
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

1 Het bereiken van een zo evenwichtig mogelijk over de verschillende inkomensgroepen gespreide inkomensontwikkeling

Om te komen tot een evenwichtige inkomensverdeling en bescherming van de inkomenspositie van groepen zonder perspectief op de arbeidsmarkt, huishoudens met kinderen en de middeninkomens.

De inkomensontwikkeling is over de hele linie negatiever dan in de begroting 2012 geraamd.

• • Generiek koopkrachtbeeld in de vorm van een standaard koopkrachtoverzicht;

• • Specifieke inkomenseffecten van afzonderlijke maatregelen die niet in het generieke koopkrachtbeeld tot uitdrukking komen.

In de begroting 2012 zijn de beleidsmaatregelen voor 2012 opgenomen. Na publicatie van de begroting is het bedrag van het kindgebonden budget voor het eerste kind bij nota van wijziging lager (€ 44 per jaar) vastgesteld dan waar tijdens het opstellen van de begroting mee is gerekend. Deze verlaging was nodig om voor het derde kind een bedrag van € 183 per jaar en voor het vierde kind en volgende kinderen een bedrag van € 106 per jaar in te voeren. Hierdoor wordt in het kindgebonden budget ook rekening gehouden met grote gezinnen, conform het amendement van de heer Dijkgraaf5.

De verschillende inkomensgroepen met bijzondere aandacht voor groepen zonder perspectief op de arbeidsmarkt, huishoudens met kinderen en de middeninkomens.

Tabel 41.2 Indicatoren operationele doelstelling 1: koopkrachteffecten (in %)

Actieven	Realisatie 2012	Raming 2012
Alleenverdiener met kinderen
modaal	– 2 ½	– 1 ½
2 x modaal	– 3	– 2
Tweeverdieners
modaal + ½ x modaal met kinderen	– 1	0
2 x modaal + ½ x modaal met kinderen	– 1 ¾	– ¾
modaal + modaal zonder kinderen	– 1	0
2 x modaal + modaal zonder kinderen	– 2	– 1
Alleenstaande
minimumloon	– 1 ¼	– ½
modaal	– 1 ¼	– ¼
2 x modaal	– 2 ½	– 1 ½
Alleenstaande ouder
minimumloon	– 1 ¾	– 1
modaal	– 1 ¼	– ¼
Inactieven	Realisatie 2012	Raming 2012
Sociale minima
paar met kinderen	– 2 ½	– 1 ½
alleenstaande	– 1 ¾	– 1 ¼
alleenstaande ouder	– 2	– 1 ¼
AOW (alleenstaand)
(alleen) AOW	– 1 ¼	– ½
AOW + € 10.000	– 1 ¼	– ¾
AOW (paar)
(alleen) AOW	– 1 ¾	– 1
AOW + € 10.000	– 1 ¾	– 1

2 In stand houden en verbeteren van financiële prikkels voor werkaanvaarding

Bijdragen aan een activerend inkomensbeleid.

De realisatie van de armoedeval komt nagenoeg overeen met de geraamde cijfers.

Zie de instrumenten die genoemd worden onder doelstelling 1.

In de begroting voor 2012 zijn de beleidsmaatregelen voor 2012 opgenomen die invloed hebben op de financiële prikkels voor werkaanvaarding. Zie verder de beschrijving van de activiteiten die genoemd worden onder doelstelling 1.

Huishoudens die door een hogere arbeidsparticipatie hun inkomen kunnen verbeteren.

Tabel 41.3 presenteert indicatoren voor de ontwikkeling van de werkloosheidsval, de herintredersval en de deeltijdval. De werkloosheidsval geeft de inkomensvooruitgang aan bij het aanvaarden van werk vanuit een bijstandsuitkering. De herintredersval is de inkomensvooruitgang bij het aanvaarden van werk door de niet-werkende partner. De deeltijdval wordt gemeten als de inkomensvooruitgang bij één dag extra werken door de minstverdienende partner.

Tabel 41.3 Indicatoren operationele doelstelling 2 (in %)

	Realisatie 2012	Raming 2012	Verschil
Werkloosheidsval
(inkomensvooruitgang bij aanvaarden werk in plaats van bijstand) 1
Aanvaarden werk op minimumloonniveau
Alleenverdiener met kinderen	3	3	0
Alleenstaande	14	14	0
Alleenstaande ouder (gaat 4 dagen werken)	– 5	– 5	0
Aanvaarden werk op 120% minimumloonniveau
Alleenverdiener met kinderen	4	4	0
Alleenstaande	22	22	0
Alleenstaande ouder (gaat 4 dagen werken)	3	4	– 1
Herintredersval
(inkomensvooruitgang bij 2½ dag werken door niet-werkende partner) 2
Hoofd minimumloon, partner minimumloonniveau	9	9	0
Hoofd 120% minimumloon, partner 120% minimumloonniveau	18	18	0
Deeltijdval minstverdienende partner
(inkomensvooruitgang bij 1 dag extra werken) 2
Hoofd minimumloon
Partner gaat van 2 naar 3 dagen werk (minimumloonniveau)	6	6	0
Partner gaat van 3 naar 4 dagen werk (minimumloonniveau)	5	5	0
Hoofd modaal
Partner gaat van 2 naar 3 dagen werk (minimumloonniveau)	7	8	– 1
Partner gaat van 3 naar 4 dagen werk (minimumloonniveau)	5	5	0
Partner gaat van 2 naar 3 dagen werk (120% minimumloonniveau)	7	7	0
partner gaat van 3 naar 4 dagen werk (120% minimumloonniveau)	6	7	– 1
partner gaat van 2 naar 3 dagen werk (modaal niveau)	11	11	0
partner gaat van 3 naar 4 dagen werk (modaal niveau)	6	7	– 1

42 Arbeidsparticipatie

Zorgdragen voor een toename van de arbeidsparticipatie

Om te bevorderen dat het aandeel werkenden in de beroepsbevolking (verder) toeneemt, creëert SZW via wet- en regelgeving, ondersteuning van gemeenten, aansturing van uitvoeringsorganisaties en overleg met sociale partners voorwaarden om verhoging van de arbeidsparticipatie te stimuleren. Deze voorwaarden hebben in hun samenhang betrekking op het verbeteren van de concurrentiekracht van de Nederlandse economie, het verhogen van het scholingsniveau van de beroepsbevolking en het bevorderen van gelijke kansen op arbeidsdeelname.

Onder bruto arbeidsparticipatie wordt verstaan het aantal mensen met een baan of direct beschikbaar voor een baan van minimaal 12 uur per week als percentage van de bevolking 20–64 jaar. Anders dan bij de netto arbeidsparticipatie worden bij de bruto arbeidsparticipatie de werklozen meegeteld. De bruto arbeidsparticipatie is daarmee het arbeidsaanbod.

In 2012 was er sprake van economische krimp en liep de werkloosheid op. De oplopende werkloosheid wordt veroorzaakt door een groei in de beroepsbevolking. De werkzame beroepsbevolking is in 2012 nauwelijks afgenomen ten opzichte van 2011. Een toename van het arbeidsaanbod is opvallend in een tijd van economische krimp. De stijging van het arbeidsaanbod doet zich vooral voor bij ouderen (45–65 jaar) en in mindere mate bij jongeren (15–25 jaar). Mogelijk bieden ouderen zich opnieuw op de arbeidsmarkt aan vanwege de toegenomen onzekerheid.

Ontwikkelingen op de Nederlandse arbeidsmarkt volgen de ontwikkelingen in de Nederlandse economie, die vervlochten is met de Europese economie. De Nederlandse economie is in 2012 gekrompen.

De bruto arbeidsparticipatie van 20–64 jarigen is in 2012 77%. In 2011 was dit nog 76%. Van 2011 op 2012 is er dus sprake van een stijging van het arbeidsaanbod.

Tabel 42.1 Indicatoren algemene doelstelling

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streefwaarde 2012
Bruto arbeidsparticipatie 20–64 jaar (% > 12 uur werkt of wil werken)1	76	76	77	<>2
Participatie in voltijdsequivalenten (fte)3	61,0	61,4	61,1	<>4

Tabel 42.2 Kengetallen algemene doelstelling

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Netto-arbeidsparticipatie 15–64 jaar (%)1	67,1	67,2	67,2
Netto arbeidsparticipatie ouderen (55–64 jaar) (%)1	48,7	51,0	53,4
Netto-arbeidsparticipatie vrouwen (%)1	59,7	60,2	60,6
Netto-arbeidsparticipatie etnische minderheden (%)1	52,8	53,5	53,1
Werkloosheid (%)1	5,4	5,4	6,4
Percentage werkloze niet-schoolgaande jongeren (18–26 jaar) wet WIJ2	8,7	7,6	9,23

Tabel 42.3 Begrotingsuitgaven artikel 42 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	9.668	11.176	16.298	10.591	1.599	1.235	364
Uitgaven	7.296	12.822	17.231	7.171	859	1.123	– 264
Programma uitgaven	7.296	12.822	17.231	7.171	859	1.123	– 264
Operationele Doelstelling 2
Scholing en EVC	0	220	1.837	50	656	0	656
Operationele Doelstelling 31
Stimulering Arbeidsparticipatie	7.296	5.954	5.931	2.386	0	0	0
Jeugdwerkloosheid	0	5.117	7.375	3.340	0	0	0
Overig	0	1.531	2.088	1.395	0	0	0
Operationele Doelstelling 4
Subsidies	0	0	0	0	0	678	– 678
Overig	0	0	0	0	203	445	– 242
Ontvangsten	28.100	20.624	17.444	20.697	0	0	0

De in het kader van de economische crisis getroffen tijdelijke arbeidsmaatregelen Scholing en EVC zijn eind 2011 beëindigd. In 2012 is nog € 0,7 miljoen uitgegeven aan trajecten die eind 2011 zijn gestart, maar pas in 2012 afgerekend. De onder operationele doelstelling 4 gereserveerde budgetten zijn grotendeels onbenut gebleven. Uit het budget «Overig» is de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen betaald. In 2012 zijn geen aanvragen voor subsidies gehonoreerd.

Tabel 42.4 Premiegefinancierde uitgaven artikel 42 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Uitgaven	–	–	–	–	1.136.758	1.207.343	– 70.585
Programma uitgaven	–	–	–	–	1.136.758	1.174.687	– 37.929
Operationele Doelstelling 4
Zwangerschaps-, bevallings-, en adoptieverlof uitkeringslasten	–	–	–	–	1.110.398	1.147.501	– 37.103
Zwangerschaps-, bevallings-, en adoptieverlof uitvoeringskosten	–	–	–	–	26.360	27.186	– 826
Nominaal	–	–	–	–	0	32.656	– 32.656
Ontvangsten	–	–	–	–	0	0	0

De uitkeringslasten voor zwangerschaps- en bevallingsverlof zijn in 2012 € 37 miljoen lager dan geraamd. Er zijn bijna 6.000 minder uitkeringen verstrekt dan bij begroting geraamd, waardoor de uitkeringslasten lager waren. Dit hangt samen met een lager aantal geboorten in 2012. De gemiddelde uitkering is per saldo op het geraamde bedrag uitgekomen.

Tabel 42.5 Fiscale uitgaven artikel 42 (lopende prijzen x € 1 mln)

	2008	2009	2010	2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Algemene doelstelling
Vitaliteit: doorwerken	–	–	746	882	528	519	9
Vitaliteit: mobiliteit	–	–	103	197	178	410	– 232
Vitaliteit: loopbaanfaciliteiten	–	–	160	160	160	160	0
Startersaftrek bij arbeidsongeschiktheid	13	2	2	1	1	2	– 1
Premievrijstellling oudere werknemers	1.020	939	807	652	487	487	0
Operationele doelstelling 2
Afdrachtvermindering onderwijs	291	348	377	389	377	372	5
Operationele doelstelling 4
Ouderschapsverlofkorting	28	62	61	86	87	63	24

De fiscale uitgaven aan het onderdeel mobiliteit van het vitaliteitspakket zijn lager dan begroot. Door de economische crisis worden er minder oudere uitkeringsgerechtigden in dienst genomen. Hierdoor zijn de fiscale uitgaven aan premiekortingen lager dan begroot.

1 Beheerste ontwikkeling van de arbeidskosten

Om ervoor te zorgen dat onze economie innovatief, concurrerend en ondernemend blijft en ook bij toenemende internationale concurrentie de welvaart kan waarborgen is een beheerste ontwikkeling van de arbeidskosten van belang.

De reële arbeidskosten zijn in 2012 gestegen met 0,5%6. Dit is in vergelijking met de stijging in 2011 (1,8%) een beheerste ontwikkeling.

• • Beheersing van belastingen en premies die ten laste komen van het arbeidsinkomen. Hiermee wordt voorkomen dat belasting- en premiedruk worden afgewenteld en tot hogere arbeidskosten leiden;

• • Bevorderen dat sociale partners goede afspraken maken over een verantwoorde contractloonontwikkeling.

Burgers en bedrijven.

Wig

De gemiddelde wig op het arbeidsinkomen (d.w.z. het verschil tussen de loonkosten en het nettoloon als percentage van de loonkosten) is een goede indicator van de lastendruk zoals werkgevers en werknemers die ervaren. De ontwikkeling van de wig hangt samen met veranderingen in het belasting- en premiestelsel. De wig is in 2012 0,3 procentpunt toegenomen tot 43,7%.

Tabel 42.6 Indicatoren operationele doelstelling1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streefwaarde 2012
Ontwikkeling arbeidskosten t.o.v. eurogebied (%)	– 0,6	– 2,3	n.b.1	1,75
Omvang van wig inclusief werkgeverslasten (%)	43,0	43,4	43,7	<>

Tabel 42.7 Kengetallen operationele doelstelling

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Ontwikkeling arbeidskosten per eenheid product industrie
Nederland (%)	– 6,9	– 1,9	n.b.1
Euroconcurrenten (%)	– 6,3	0,4	n.b.1

2 Stijging van het aandeel werkenden en werklozen in de beroepsbevolking met een startkwalificatie

Om duurzame arbeidsparticipatie te bevorderen, is het van belang dat meer mensen een startkwalificatie behalen. Een startkwalificatie (MBO-2 of HAVO-VWO) vergroot de kans op duurzaam werk.

In 2012 had 78 procent van de beroepsbevolking (25–64 jaar) een startkwalificatie. Dat is gelijk aan 2011.

• • In het kader van duurzame inzetbaarheid is in 2012 gewerkt aan meer bekendheid onder werkgevers met het instrument Erkenning van Verworven Competenties (EVC).

• • De leerwerkloketten adviseerden in 2012 bedrijven en individuen onder meer over mogelijkheden om een startkwalificatie te behalen. Daarbij is ook ingegaan op de mogelijke fiscale tegemoetkoming scholingskosten ten behoeve van werkgevers en werknemers.

Werkenden en werkzoekenden zonder startkwalificatie.

Tabel 42.8 Indicatoren operationele doelstelling 2

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streefwaarde 2012
Aandeel in de beroepsbevolking (25–64 jaar) met startkwalificatie (%)	79	78	78	<>

4 Zorgdragen voor gelijke mogelijkheden voor arbeidsmarktdeelname

Waarborgen dat een ieder gelijke mogelijkheden heeft voor arbeidsdeelname door het wegnemen van praktische belemmeringen bij de combinatie arbeid en zorg en door het bieden van een wettelijk instrumentarium gericht op gelijke behandeling bij arbeid.

Het aandeel werknemers dat gezinsactiviteiten verwaarloost vanwege het werk is in 2012 verder gedaald naar 8,6% en bevindt zich onder de streefwaarde van 9,1%. Het doel is dus bereikt.

Het aandeel werknemers dat werk verwaarloost als gevolg van gezinsactiviteiten is in 2012 gestegen ten opzichte van 2011 maar bevindt zich nog onder het niveau van 2010 en tevens beneden de streefwaarde. Ook in dit opzicht is het doel dus bereikt.

• • Wet arbeid en zorg;

• • Wet aanpassing arbeidsduur;

• • Levensloopregeling;

• • Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen;

• • Wet verbod van onderscheid op grond van arbeidsduur;

• • Wet gelijke behandeling op grond van leeftijd bij de arbeid;

• • Wet gelijke behandeling van tijdelijke en vaste werknemers;

• • College voor de Rechten van de Mens;

• • Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen;

• • Het tegengaan van discriminatie op de arbeidsmarkt door middel van voorlichting, onderzoek en overleg met sociale partners.

• • Werkgevers, (potentiële) werknemers en hun vertegenwoordigers;

• • Relevante belangenorganisaties en organisaties van professionals;

• • Zelfstandigen (in verband met zwangerschapsuitkering).

Indicator is het aandeel werknemers dat moeite heeft met de combinatie arbeid en zorg. Deze indicator is samengesteld uit de percentages werkenden die melden vaak of zeer vaak hetzij familie- of gezinsactiviteiten te missen of te verwaarlozen als gevolg van het werk of – omgekeerd – werkzaamheden te missen of te verwaarlozen als gevolg van familie- en gezinsverantwoordelijkheden.

Tabel 42.9 Indicatoren operationele doelstelling 4

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streefwaarde 2012
Aandeel werknemers met moeite combinatie arbeid-zorg
• Verwaarloost gezinsactiviteiten door werk	9,1%	8,7%	8,6%	≤ 9,1%
• Verwaarloost werk door gezinsactiviteiten	2,3%	2,0%	2,1%	≤ 2,3%

Als kengetal voor de arbeidspositie van vrouwen worden de – ongecorrigeerde – beloningsverschillen gehanteerd. Omdat het onderzoek om het jaar plaatsvindt, zijn er geen actuelere cijfers dan over 2010.

Tabel 42.10 Kengetallen operationele doelstelling 4

	Realisatie 2008	Realisatie 2010
Ongecorrigeerde beloningsverschillen (%)
Verschil man-vrouw bedrijfsleven	– 22	– 20
Verschil man-vrouw overheid	– 15	– 13

De kengetallen over het gebruik van de diverse verlofregelingen betreffen het aantal toekenningen van een uitkering respectievelijk het aantal gebruikers. Het aantal geboorten is in Nederland in 2012 gedaald. Dat is terug te zien in een daling van het aantal zwangerschapsuitkeringen aan werknemers. De stijging van het aantal toekenningen aan zelfstandigen kan gedeeltelijk worden verklaard uit een administratieve achterstand die in 2012 is opgelost. Daarnaast neemt het aantal zelfstandigen in Nederland toe en neemt ook de bekendheid van de regeling toe.

Tabel 42.11 Kengetallen operationele doelstelling 4

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Zwangerschaps- en bevallingsverlofuitkering (x 1.000)
Aantal toekenningen werknemers1	137	136	134
Aantal toekenningen zelfstandigen1	7,4	7,6	9,9
Adoptieverlof (x 1.000)
Aantal toekenningen werknemers1	1,3	1,2	1,1
Ouderschapsverlof (x 1.000)
Aantal werknemers met ouderschapsverlof (betaald en onbetaald)2	–	160	n.b.
Aantal ontvangers ouderschapsverlofkorting3	72	n.b.	n.b.
Levensloopregeling (x 1.000)
Aantal actieve deelnemers4	239	235	n.b.

43 Arbeidsverhoudingen

Zorgdragen voor een flexibel instrumentarium voor moderne arbeidsverhoudingen en voorwaarden

Om bij te dragen aan evenwichtige arbeidsverhoudingen, waarbij werknemers een minimumniveau van arbeidsrechtelijke bescherming wordt geboden dat in overeenstemming is met de maatschappelijke ontwikkelingen en dat sociale partners voldoende ruimte biedt voor eigen verantwoordelijkheid.

Het instrumentarium op het terrein van arbeidsverhoudingen biedt functionerende kaders voor de totstandkoming op verschillende niveaus van moderne arbeidsrelaties tussen (organisaties van) werkgevers en werknemers. Tevens zorgt het instrumentarium voor een niveau van rechtsbescherming dat een adequaat evenwicht vormt tussen de belangen van werkgevers en werknemers en bijdraagt aan de arbeidsparticipatie van zowel degenen die al op de arbeidsmarkt participeren, als voor degenen die de arbeidsmarkt willen betreden.

De effectiviteit van het stelsel wordt enerzijds bepaald door de wijze waarop het instrumentarium wordt toegepast door de direct betrokken partijen van werkgevers en werknemers, anderzijds door algemene ontwikkelingen, zoals de economische situatie die zijn weerslag heeft op de arbeidsmarkt.

Artikel 43 kent geen indicatoren op het niveau van de algemene doelstelling omdat het beoogde effect van het beleid niet kan worden gekwantificeerd en omdat het beleidseffect niet kan worden geïsoleerd van andere factoren.

Tabel 43.1 Begrotingsuitgaven artikel 43 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	5.241	4.558	3.469	1.634	912	4.189	– 3.277
Uitgaven	4.174	4.907	3.806	1.796	1.214	4.189	– 2.975
Programma uitgaven	4.174	4.907	3.806	1.796	1.214	4.189	– 2.975
Algemene Doelstelling
Handhaving	283	487	176	236	175	553	– 378
Overig	816	751	1.924	1.024	786	2.912	– 2.126
Operationele Doelstelling 1
Subsidies	427	291	307	211	235	515	– 280
Overig	168	26	85	117	1	209	– 208
Operationele Doelstelling 2
Subsidies	0	0	0	0	17	0	17
Voorlichting	320	0	0	0	0	0	0
Operationele Doelstelling 31
Overig	1.078	2.876	904	0	0	0	0
Operationele Doelstelling 41
Subsidies	818	251	207	0	0	0	0
Overig	264	225	203	208	0	0	0
Ontvangsten	711	760	694	614	22.299	21.878	421

Programma uitgaven

Ontvangsten

De ontvangsten hebben betrekking op de boeteopbrengsten van de WAV, welke met ingang van de begroting 2012 van artikel 42 naar dit artikel zijn overgeheveld.

Op dit ontvangstenartikel is € 2,6 miljoen van het amendement Spekman7 als taakstellende ontvangsten opgenomen. Deze is niet gerealiseerd zoals toegelicht in het jaarverslag SZW 2011 (de boeteopbrengsten waren niet toereikend om de beoogde personele uitbreiding te financieren). Daarnaast zijn de ontvangsten in de Voorjaarsnota met € 1,06 miljoen naar beneden bijgesteld vanwege de vertraagde invoering van de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving (fraudewet) en in het najaar op basis van de gerealiseerde ontvangsten (vanwege hogere gemiddelde boetes en inning van meer boetes) met € 3 miljoen verhoogd.

Tabel 43.2 Premiegefinancierde uitgaven artikel 43 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Uitgaven	1.000.000	1.122.000	1.112.000	1.148.886	–	–	–
Programma uitgaven	1.000.000	1.122.000	1.112.000	1.148.886	–	–	–
Operationele Doelstelling 3
Zwangerschaps-, bevallings-, en adoptieverlof uitkeringslasten	985.000	1.093.000	1.086.000	1.120.886	–	–	–
Zwangerschaps-, bevallings-, en adoptieverlof uitvoeringskosten	15.000	29.000	26.000	28.000	–	–	–
Nominaal	0	0	0	0	–	–	–
Ontvangsten	0	0	0	0	–	–	–

De operationele doelstelling 3 is met ingang van de begroting 2012 vervallen in artikel 43 en opgenomen als onderdeel van operationele doelstelling 4 «Zorgdragen voor gelijke mogelijkheden voor arbeidsmarktdeelname» in artikel 42 van deze begroting.

1 Het bevorderen van stabiele en evenwichtige arbeidsverhoudingen

• • De sociale partners hebben in 2012 veelvuldig gebruik gemaakt van de instrumenten cao en avv. In totaal zijn er 196 bedrijfstakcao’s en 504 ondernemingscao’s afgesloten voor in totaal ongeveer 6 miljoen werknemers.

• • Op 19 december 2012 heeft het kabinet overleg gevoerd met centrale werkgevers- en werknemersorganisaties, vertegenwoordigd in de Stichting van de Arbeid. In dit overleg is gesproken over de huidige economische situatie en de arbeidsmarkt. Daarbij is ingegaan op urgente problemen die om actie van sociale partners en kabinet vragen: de bouwsector, de oudere werklozen en de jeugdwerkloosheid. Tevens is verkennend gesproken over de in het Regeerakkoord Rutte/Asscher opgenomen voornemens voor structurele aanpassingen op het terrein van de arbeidsmarkt: ontslagbescherming, WW, flexibele arbeid, Participatiewet, quotum voor arbeidsgehandicapten en het fiscale kader voor de pensioenen.

• • Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst (cao), Wet op het Algemeen verbindend en het onverbindend verklaren van bepalingen van collectieve arbeidsovereenkomsten (avv) en Wet op de loonvorming;

• • Wet op de bedrijfsorganisatie;

• • Wet op de ondernemingsraden (WOR), Wet op de Europese ondernemingsraden en Wet rol werknemers Europese vennootschap;

• • Overleg tussen werkgevers- en werknemersorganisaties en de overheid, waaronder het voor- en najaarsoverleg tussen het kabinet en de Stichting van de Arbeid;

• • Subsidieregeling kwaliteit arbeidsverhoudingen.

• • In 2012 zijn conform de begroting de ministeriële taken op grond van de Wet cao en de Wet avv, het onderhouden van een adequate overlegstructuur tussen kabinet en sociale partners en de uitvoering subsidieregeling kwaliteit arbeidsverhoudingen uitgevoerd.

• • De Kamer is geïnformeerd over de voorgenomen wijzigingen van de Wet op de ondernemingsraden8. In lijn met het unanieme SER-advies zal de WOR-heffing worden afgeschaft. In 2012 is het wetsvoorstel hiervoor ingediend bij de Tweede Kamer9.

• • Op het terrein van de medezeggenschap werd in overleg met de sociale partners een wetswijziging voorbereid over de financiering van de scholing van ondernemingsraadleden.

• • In 2012 zijn in het Regeerakkoord Rutte/Asscher afspraken gemaakt over het opheffen van het stelsel van de publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie en het onderbrengen van enkele publieke taken bij het ministerie van Economische Zaken vanaf 2014. Om deze reden is de verantwoordelijkheid voor de afbouw van het stelsel neergelegd bij de minister van Economische Zaken.

• • In 2012 heeft het kabinet Rutte/Verhagen een brief10 aan de Tweede Kamer gezonden over het dispensatiebeleid bij het algemeen verbindend verklaren van cao's met een voorstel om de transparantie rondom de dispensatieregels te verbeteren. Daarnaast is de SER om advies gevraagd11 over het draagvlak van cao's.

• • Sociale partners (werkgevers en werknemers) en hun organisaties;

• • Zelfstandigen zonder personeel;

• • Ondernemingsraden en Europese ondernemingsraden;

• • (Hoofd)product- en (hoofd)bedrijfschappen en de SER.

Tabel 43.3 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
cao/avv
Aantal bedrijfstak-cao’s	188	185	196
Aantal direct gebonden werknemers	4.954.200	4.869.000	4.951.000
Aantal door avv gebonden werknemers	843.800	728.500	501.500
Aantal ondernemings-cao’s	521	503	504
Aantal gebonden werknemers	574.100	531.000	550.500
Totaal aantal cao’s	709	688	700
Totaal aantal werknemers onder cao’s	6.372.100	6.128.500	6.002.500

Tabel 43.4 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2008	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Medezeggenschap
Percentage OR-plichtige ondernemingen met OR	70	71	n.b.

2 Zorgdragen voor een goede balans tussen rechten en plichten van werkgevers en werknemers

De bescherming van werknemers waarborgen, in evenwicht met de belangen van de onderneming en met inachtneming van de eigen rol en verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers.

De wettelijke normering van de diverse aspecten van het arbeidsrecht biedt, mede als gevolg van de regelmatige aanpassingen aan zich wijzigende omstandigheden, op hoofdlijnen adequate bescherming van de belangen van de werknemer. Dit binnen de randvoorwaarden die de arbeidsorganisatie daaraan stelt en binnen de internationaal overeengekomen minimum standaarden.

• • Het arbeidsovereenkomstenrecht, inclusief het ontslagrecht;

• • Het Buitengewoon Besluit arbeidsverhoudingen 1945 en de daarop gebaseerde regels betreffende ontslag en werktijdverkorting;

• • De Wet melding collectief ontslag;

• • De Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag (WML) en daarop gebaseerde regels betreffende bestuurlijke handhaving van de WML;

• • Het Besluit minimumjeugdloonregeling;

• • Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs;

• • Voorlichting.

• • In 2012 zijn reguliere activiteiten uitgevoerd, zoals het verlenen van ontslagvergunningen door het UWV, het verlenen van tijdelijke ontheffingen van het verbod om de arbeidstijd te verminderen, het verlenen van goedkeuring als bedoeld in de Wet melding collectief ontslag, en het handhaven van de WML door de Inspectie SZW door het opleggen van bestuurlijke boetes en lasten onder dwangsom bij onderbetaling;

• • Op 1 maart 2012 is de wijziging van de Wet melding collectief ontslag in verband met het van toepassing verklaren van deze wet op de beëindiging van een dienstbetrekking door middel van een beëindigingsovereenkomst in werking getreden;

• • Op 18 juni 2012 is de hoofdlijnennotitie «Aanpassing ontslagrecht en WW»13 aan de Tweede Kamer gestuurd waarin de afspraken uit het Begrotingsakkoord met betrekking tot ontslag en WW op hoofdlijnen zijn uitgewerkt. Na aantreden van het kabinet Rutte/Asscher is gestart met de uitwerking van de voornemens over ontslag en WW uit het Regeerakkoord.

• • Op 1 maart 2012 is een wijziging van de WML betreffende het rechtsvermoeden van het zijn van werkgever in de zin van deze wet in werking getreden;

• • Op 25 mei 2012 is het wetsvoorstel Wet werken na de AOW-gerechtigde leeftijd voor advies aangeboden aan de Raad van State. Op 26 juli heeft de Raad hierover advies uitgebracht;

• • In november 2012 is de Wet verhoging AOW- en pensioenrichtleeftijd aangenomen. Op grond van deze wet wordt de leeftijd waarop volgens de AOW recht op ouderdomspensioen ontstaat met ingang van 2013 stapsgewijs verhoogd naar 67 jaar in 2023 en vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting;

• • In 2012 is voor een aantal situaties van verminderde bedrijvigheid als gevolg van buitengewone omstandigheden de regeling voor werktijdverkorting opengesteld. Een voorbeeld hiervan is de stremming van het Twentekanaal in januari 2012 ten gevolge van het onklaar raken van de sluis bij Eefde;

• • In 2012 is een aantal maatregelen genomen om de bewustwording voor en de effectiviteit van de opsporing van arbeidsgerelateerde arbeidsuitbuiting te vergroten. Bijgedragen is aan het oplossen van knelpunten die de Inspectie SZW of partners in het kader van de Taskforce Aanpak Mensenhandel tegenkomen. In 2012 is een brief uitgegaan naar de ambassades met informatie over signalering van arbeidsuitbuiting, malafide uitzendbureaus en contactpersonen en organisaties voor het doorgeven van signalen. Eind 2012 is de gesubsidieerde campagne «Goed werkgeverschap voor de land- en tuinbouw» gestart. In 2012 is de pilot bij drie Kamers van Koophandel om signalen te melden van schijnzelfstandigheid en mogelijke uitbuiting voortgezet. Eind 2012 is het besluit genomen om de pilot landelijk uit te rollen.

• • Werknemers;

• • Werkgevers.

Operationele doelstelling 2 kent geen kwantitatieve streefwaarden. De doelstelling van het beleid is te komen tot een transparante regelgeving waarbij op evenwichtige wijze rekening wordt gehouden met de bescherming van de werknemers en de vereisten van de onderneming. Voor dit evenwicht is geen objectieve indicator te geven.

Tabel 43.5 Kengetallen operationele doelstelling 2

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Ontslagen
Aantal ontslagaanvragen UWV1	40.530	38.539	58.929
– waarvan via collectieve aanvraag (%)	12	12	17
Aantal ontbindingsverzoeken rechtbanken2	22.243	19.795	20.798
Totaal aantal aanvragen en verzoeken	62.773	58.334	79.727

5 Het reguleren en handhaven van arbeidsmigratie

Regulering en handhaving van de toelating van arbeidsmigranten die een bijdrage leveren aan de economie, waarbij sprake is van een selectieve toelating van niet-kennismigranten.

Het aantal toegelaten kennismigranten is de laatste jaren gestegen. In lijn met de doelstelling om niet-kennismigranten selectief toe te laten, is het aantal tewerkstellingsvergunningen gedaald.

• • Tewerkstellingsvergunning (TWV) die wordt aangevraagd door en verleend aan een werkgever;

• • Notificatie bij UWV voor grensoverschrijdende dienstverlening met eigen personeel (vrijstelling TWV-plicht);

• • Bestuurlijke boete die de Inspectie SZW kan opleggen aan een werkgever die een of meer vreemdelingen illegaal tewerkstelt (WAV).

• • Het toelaten van personen van wie verwacht mag worden dat hun werkzaamheden een bijdrage leveren aan de economie;

• • Het beschermen van de nationale arbeidsverhoudingen en het tegengaan van oneerlijke concurrentie door te bewaken dat arbeidsmigranten marktconform worden beloond en ten minste het wettelijk minimumloon ontvangen;

• • Het voorkomen en bestrijden van illegale tewerkstelling;

• • Het (eventueel) beëindigen van de toelating tot de arbeidsmarkt van arbeidsmigranten;

• • In 2012 heeft het kabinet het wetsvoorstel herziening WAV naar de Tweede Kamer gezonden14. In dit wetsvoorstel worden de regels rondom het verstrekken van tewerkstellingsvergunningen aangescherpt;

• • De Tweede Kamer is in 2012 meermalen geïnformeerd over de voortgang van maatregelen om de EU-arbeidsmigratie in goede banen te leiden op de terreinen van werk en handhaving, registratie, voorlichting, huisvesting, inburgering en terugkeer.

• • Werkgevers;

• • Arbeidsmigranten (kennismigranten en niet-kennismigranten).

Operationele doelstelling 5 kent geen kwantitatieve streefwaarden. De doelstelling van het beleid is regulering en handhaving van arbeidmigratie. Hiervoor zijn geen streefwaarden vast te stellen.

De Inspectie SZW is meer risicogericht gaan inspecteren. Onder andere hierdoor is het aantal inspecties gedaald. Het percentage inspecties waar bij een overtreding is aangetroffen is vanwege de risicogerichte aanpak gestegen.

Tabel 43.6 Kengetallen operationele doelstelling

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Aantal verleende tewerkstellingsvergunningen1	13.759	11.975	10.502
Aantal notificaties1	2.242	2.490	2.299
Aantal kennismigranten2	6.570	–	–
Aantal inspecties (WAV en WML) door Inspectie SZW3	9.987	9.225	7.028
Percentage inspecties waarbij overtreding WAV en/of WML is vastgesteld3	18	17	20

44 Gezond en veilig werken

Bevorderen van gezonde en veilige arbeidsomstandigheden

Om de veiligheid en gezondheid van werknemers te beschermen en arbeidsuitval te voorkomen is een goed arbeidsomstandigheden- en verzuimbeleid noodzakelijk. Dit is van belang voor het vergroten van de arbeidsparticipatie en de arbeidsproductiviteit. Door het beperken van arbeidsuitval kan het stelsel van sociale zekerheid geborgd blijven. Het is tevens van belang bij het beperken van het beroep op de gezondheidszorg door ziekte en letsel ontstaan door of op het werk. Gezonde en veilige arbeidsomstandigheden dragen verder bij aan het voorkomen van arbeidsongevallen en arbeidsgerelateerde ziekten, evenals aan het inperken van (bedrijfs-)risico’s met ingrijpende effecten op de samenleving, bijvoorbeeld bij bedrijven die werken met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen.

De daadwerkelijke uitvoering van goed arbeidsomstandigheden- en verzuimbeleid is de verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers. SZW stimuleert en bevordert dat zij vorm en uitvoering geven aan veilige en gezonde werkomstandigheden en ziet erop toe dat ondermeer de Arbeidsomstandighedenwet en de Arbeidstijdenwet worden nageleefd.

In 2012 was het verzuimpercentage 4,0. Uit de Nationale enquête arbeidsomstandigheden (NEA) blijkt dat 90% van de werknemers positief is over de eigen gezondheid en dat circa 3 op de 4 werknemers tevreden is over hun arbeidsomstandigheden.

Werkgevers en werknemers in vele sectoren zetten zich in voor het opstellen van arbocatalogi om daarmee in bedrijven maatwerk mogelijk te maken. In de arbocatalogus is door werkgevers en werknemers uitgeschreven hoe aan de wettelijke voorschriften kan worden voldaan. Deze arbocatalogi worden door de Inspectie SZW marginaal getoetst. De Inspectie gebruikt de arbocatalogi die na positieve toetsing worden opgenomen in een beleidsregel, als referentiekader bij de handhaving.

Het percentage ziekteverzuim (het aandeel van de verzuimde dagen in het totaal aantal dagen in een jaar) is al enkele jaren stabiel. In 2012 is circa 47% van de verzuimdagen (gedeeltelijk) door het werk veroorzaakt. Ook het percentage werknemers dat te maken heeft gehad met een arbeidsongeval met verzuim is de laatste jaren stabiel.

Tabel 44.1 Indicatoren algemene doelstelling

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streefwaarde 2012
Percentage ziekteverzuim1	4,2	4,2	4,0	4,3
Percentage arbeidsongevallen onder werknemers (met verzuim tot gevolg)2	3,2	2,9	3,0	3,1

In 2012 waren er drie incidenten met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen. Deze incidenten betroffen het vrijkomen van een gevaarlijk stof bij bedrijven die grondstoffen produceren. Dit kengetal betreft een EU-verplichting over het melden van ongevallen met gevaarlijke stoffen bij bedrijven die vallen onder de Europese richtlijn Seveso II. Hoewel de reeks een stijgende trend lijkt te vertonen, schommelt het aantal in de afgelopen jaren tussen de 0 en 3.

Tabel 44.2 Kengetal algemene doelstelling

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Aantal incidenten met grote hoeveelheden gevaarlijke stoffen	1	2	3

Tabel 44.3 Begrotingsuitgaven artikel 44 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	18.626	20.221	22.850	8.971	12.765	18.057	– 5.292
Uitgaven	19.728	19.503	19.331	14.674	12.633	18.057	– 5.424
Programma uitgaven	19.728	19.503	19.331	14.674	12.633	18.057	– 5.424
Operationele Doelstelling 1
Handhaving	325	317	269	8	95	0	95
Overig	4.725	6.822	8.961	9.164	9.041	10.071	– 1.030
Subsidies	14.678	12.364	10.101	5.502	3.497	7.986	– 4.489
Ontvangsten	8.207	11.978	8.445	7.585	7.124	9.962	– 2.838

Programma uitgaven

De programma-uitgaven zijn in 2012 € 5,4 miljoen lager uitgekomen dan begroot. Dit wordt voor een deel veroorzaakt door budgetoverboekingen bij Voorjaarsnota en Najaarsnota naar andere departementen. Op het budget subsidies is € 1,2 miljoen niet tot besteding gekomen en op het budget overig € 0,8 miljoen. Voor het budget subsidies wordt dit verklaard doordat verwachte subsidieaanvragen niet zijn ingediend, lagere subsidies zijn verleend dan aanvankelijk werd verwacht en/of de bevoorschotting of de eindafrekening is doorgeschoven naar 2013. Voor het budget overig zijn de redenen hiervan dat geplande bijdragen aan andere departementen niet doorgingen, dat projecten goedkoper waren dan aanvankelijk voorzien en dat projecten zijn doorgeschoven naar 2013.

Ontvangsten

In 2012 is voor de boeteontvangsten van de Inspectie SZW € 10,0 miljoen begroot. Er is € 7,1 miljoen ontvangen. De € 1,3 miljoen van het amendement Spekman15 is niet gerealiseerd, zoals toegelicht in het jaarverslag SZW 2011 (de boeteopbrengsten waren niet toereikend om de beoogde personele uitbreiding te financieren). Daarnaast zijn de ontvangsten in de Voorjaarsnota met € 0,851 miljoen naar beneden bijgesteld vanwege de vertraagde invoering van de Wet aanscherping Handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving (fraudewet). Het resterende verschil is te verklaren door de hoger dan verwachte terugbetalingen op grond van uitspraken in bezwaar/beroep.

1 Bevorderen dat werkgevers en werknemers in bedrijven, branches en sectoren een effectief en efficiënt arbeidsomstandigheden- en verzuimbeleid voeren

Op 30 maart 2012 is de evaluatie van de vereenvoudigde Arbeidstijdenwet naar de Tweede Kamer gezonden18. Het doel van de vereenvoudiging is werkgevers en werknemers meer ruimte te geven om in gezamenlijk overleg en op een verantwoorde wijze tot maatwerkafspraken over arbeidstijden te komen. Het evaluatieonderzoek wijst uit dat werkgevers en werknemers van mening zijn dat de vereenvoudigde Arbeidstijdenwet voldoende ruimte biedt voor maatwerkafspraken.

Bij de concretisering van het beleid speelt de (niet wettelijk verplichte) arbocatalogus een grote rol. De totstandkoming ervan is de verantwoordelijkheid van sociale partners. De arbocatalogi zijn opgenomen in de beleidsregel Arbocatalogi 2012. De Inspectie SZW gebruikt deze als referentiekader bij de handhaving. In 2012 zijn 5 nieuwe arbocatalogi in branches tot stand gekomen en er zijn 57 arbocatalogi aangevuld met deelcatalogi over risico’s die nog niet in de arbocatalogus vermeld stonden. Alle arbo(deel)catalogi zijn in genoemde beleidsregel opgenomen.

• • De Arbeidsomstandighedenwet en -regelgeving;

• • De Arbeidstijdenwet en -regelgeving;

• • Het standpunt van Nederland met betrekking tot de eigen verantwoordelijkheid van werkgevers en werknemers voor de invulling van de arbeidsomstandigheden wordt ingebracht bij de Europese Unie en de ILO;

• • De uitwerking van de toekomstvisie zoals boven genoemd. Het ondersteunen van bedrijven en sectoren bij de aanpak van de belangrijkste arbeidsgerelateerde risico’s die de inzetbaarheid op de langere termijn ondermijnen (fysieke belasting en psychosociale belasting) en het bevorderen van een gezonde leefstijl met het actieplan «Gezond bedrijf»;

• • In 2012 is de «Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving» door de Tweede Kamer vastgesteld. Ter voorbereiding op de invoering per 1 januari 2013 is het sanctieregime van de Arbeidsomstandighedenwetgeving aangepast;

• • Het monitoren en onderzoeken van maatschappelijke trends, ontwikkelingen, blootstelling aan arbeidsrisico’s, effecten van arbeidsomstandigheden- en verzuimbeleid en naleving van wet- en regelgeving;

• • Communicatie en voorlichting; gekoppeld aan de fraudewet, de nieuwe regels voor zzp’ers en het Arboportaal;

• • Subsidieverlening: in 2012 is aan de Stichting van de Arbeid een eenmalige subsidie verstrekt voor een project van anderhalf jaar ten behoeve van de bevordering van de implementatie van de arbocatalogi op de werkvloer. Ook zal de Stichting van de Arbeid in dit project bevorderen dat er nieuwe arbocatalogi tot stand komen;

• • 2012 was het laatste jaar van het Actieplan Arbeidsveiligheid, dat is gericht op ongevalreductie door gedrag- en cultuurinterventies. Onderzoek van Regioplan19 laat een ongevalreductie van 14% zien bij de deelnemende bedrijven, tegen een reductie van 3% bij niet-deelnemende bedrijven;

• • In april 2012 is het project duurzame inzetbaarheid gestart. Het doel is meer werkgevers en werknemers te bewegen aan de slag te gaan met duurzame inzetbaarheid, om te bevorderen dat medewerkers goed, gemotiveerd en gezond aan het werk kunnen blijven tot aan het pensioen. In het project wordt het thema op de agenda gezet en worden werkgevers en werknemers gestimuleerd en gefaciliteerd maatregelen toe te passen op de werkvloer. Tijdens een bijeenkomst van het project Duurzame Inzetbaarheid op 10 oktober 2012 hebben 100 bedrijven die nu al veel werk maken van duurzame inzetbaarheid een manifest gepresenteerd waarin zij vanuit hun praktijkervaring de 5 succesfactoren voor goed investeren in duurzame inzetbaarheid identificeren;

• • Andere activiteiten die zijn ondernomen: organiseren van bijeenkomsten om kennis en inspiratie over te dragen (o.a. samen met MKB Nederland via Elke Dag Beter), een communicatiecampagne gericht op werkgevers, en directe ondersteuning van MKB-bedrijven door Syntens (Actieplan Gezond Bedrijf);

• • Arbo certificaat. Het certificatiestelsel is in de voorbije jaren verduidelijkt en aangescherpt. De realisatie van deze wijzigingen is in 2012 afgerond.

• • Werkgevers;

• • Werknemers;

• • Arboprofessionals (zoals preventiemedewerkers, bedrijfsartsen en veiligheidsdeskundigen).

Naleving zorgplicht Arbowet

Naleving van de Arbowet wordt aangeduid door een percentage bedrijven en werknemers dat aangeeft in hoeverre de in de wet genoemde systeemelementen aanwezig zijn (zie tabel 44.4). Grote bedrijven (met veel werknemers) beschikken vaker dan kleine bedrijven over deze systeemelementen, waardoor het percentage voor werknemers hoger uitvalt dan het percentage bedrijven.

Tabel 44.4 Indicatoren operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streven 2012
Naleving zorgplicht Arbowet1
– percentage bedrijven	58	56	57	59
– percentage werknemers	88	83	88	88
Percentage bedrijven dat bij hercontrole voldoet aan de Arbowet2	98	94	94	98

Inspectie en onderzoek

Tabel 44.5 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Percentage banen dat onder de werking van een Arbocatalogus valt1	51	51	53
Inspectie en onderzoek:2
– Inspectieprojecten	15.884	11.998	14.209
– Monitoronderzoeken	2.657	2.640	1.757
– Ongevalonderzoeken	2.111	2.094	2.026
– Klachtenonderzoeken	1.263	1.400	1.373
– Overige meldingen	804	349	331
Totaal	22.719	18.481	19.696

45 Pensioenbeleid

Bevorderen en beschermen van arbeidspensioenen

Werkgevers en werknemers stimuleren om afspraken te maken voor aanvullend pensioen en een waarborg te scheppen dat een pensioentoezegging van de werkgever aan zijn werknemer na pensionering gestand wordt gedaan. Ervoor zorgen dat werknemers zich een realistisch beeld van hun aanvullend pensioen kunnen vormen.

2012 stond geheel in het teken van de nadere uitwerking en invulling van het Pensioenakkoord van 4 juni 2010 en het uitwerkingsmemorandum van 9 juni 201120. De juridische aspecten die samenhangen met de invoering van een nieuw pensioencontract vragen om een zorgvuldige voorbereiding en kosten meer tijd dan aanvankelijk werd gedacht. Dit heeft te maken met de complexiteit van het onderwerp en de wens om alle belanghebbenden in het proces mee te nemen. In december is een externe commissie met onafhankelijke deskundigen ingesteld, die advies uitbrengt over de Ultimate Forward Rate (UFR). Parallel daaraan is met de pensioensector gestart met een pilot «invaren van oude pensioenrechten in het nieuwe pensioencontract». De uitkomsten van deze pilot zijn van belang voor pensioenfondsen om uiteindelijk een beslissing te kunnen nemen over een mogelijke overstap naar het nieuwe pensioencontract.

Het wetsvoorstel versterking bestuur pensioenfondsen21 is ingediend bij de Tweede Kamer.

Door de verdieping van de financiële crisis in 2011 heeft met ingang van 1 april 2012 een tiental pensioenfondsen een verlaging van de pensioenen en pensioenaanspraken moeten doorvoeren om binnen de wettelijke hersteltermijn tijdig de minimaal vereiste dekkingsgraad van 105% te bereiken. De in de brief over het septemberpakket22 aangekondigde mogelijkheid om pensioenverlagingen in 2013 te spreiden om tegemoet te komen aan de onzekerheid over mogelijke inkomenseffecten voor gepensioneerden en deelnemers is uitgewerkt in een wijziging van de regeling Pensioenwet en Wet verplichte beroepspensioenregeling.

De commissie UFR moet bij haar werkzaamheden rekening houden met de activiteiten die de European Insurance and Occupational Pensioens Authority (EIOPA) met betrekking tot de UFR ontwikkelt. In de hoofdlijnennota FTK23 is erop gewezen dat EIOPA het definitieve niveau van de UFR ten behoeve van Solvency II zal vaststellen voordat dit raamwerk in werking treedt. Vervolgens bepaalt het ook de methode die antwoord geeft op de vraag of en wanneer het niveau van de UFR aanpassing behoeft.

Artikel 45 kent geen indicatoren omdat het beoogde effect van het beleid niet kan worden gekwantificeerd en omdat het beleidseffect niet kan worden geïsoleerd van andere factoren.

Tabel 45.1 Begrotingsuitgaven artikel 45 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	1.135	369	685	170	326	820	– 494
Uitgaven	943	437	727	263	304	820	– 516
Programma uitgaven	943	437	727	263	304	820	– 516
Operationele Doelstelling 1
Uitvoeringskosten Toezicht	0	0	0	0	0	510	– 510
Overig	15	138	655	216	304	250	54
Operationele Doelstelling 2
Subsidies	928	299	72	47	0	60	– 60
Ontvangsten	13.661	11	79	0	0	0	0

1 Waarborgen van de toekomstbestendigheid en het bereik van het aanvullend pensioenstelsel

Mogelijk maken dat zoveel mogelijk werknemers op collectieve en solidaire wijze een aanvulling op de AOW krijgen, waarmee zij na pensionering hun levensstandaard zo goed mogelijk kunnen handhaven.

Het Pensioenakkoord bevat afspraken over de hervorming van het pensioenstelsel. In het akkoord laten alle partijen zien dat zij zo goed mogelijke randvoorwaarden willen creëren voor een toekomstbestendig pensioenstelsel, weerbaar tegen financiële schokken en de stijgende levensverwachting. In maart is de Tweede Kamer geïnformeerd over de stand van zaken van de uitwerking van de afspraken met betrekking tot het tweede pijler pensioen, zoals die in het Pensioenakkoord zijn opgenomen24. In mei is de Tweede Kamer geïnformeerd over de aanpassingen van het financieel toetsingskader die het kabinet voor ogen heeft om het pensioenstelsel weer toekomstbestendig te maken25. In juni is de Tweede Kamer geïnformeerd over de stand van zaken en planning van een wetsvoorstel tot introductie van een Algemene Pensioeninstelling26. In oktober is de Tweede Kamer geïnformeerd over de voornemens en plannen in Europa en de acties die vanuit het kabinet worden ondernomen om de belangen van Nederland op pensioengebied zeker te stellen27. In november is de Tweede Kamer geïnformeerd over de prioriteiten op het gebied van de aanvullende pensioenen: de uitwerking van het financieel toetsingskader, de versterking van de governance van pensioenfondsen en het intensief volgen van Europese ontwikkelingen op het terrein van aanvullende pensioenen28.

• • Pensioenwet;

• • Wet verplichte Beroepspensioenregeling;

• • Wet verplichte deelneming in een bedrijfstakpensioenfonds 2000;

• • Fiscale faciliteiten voor de opbouw van aanvullende pensioenen (Witteveenkader); materieel en prudentieel toezicht door DNB op pensioenfondsen en pensioenverzekeraars; overleg met sociale partners over de inrichting van het pensioenstelsel.

• • Uitoefening van toezicht door DNB en de AFM op de pensioenfondsen en de verzekeraars;

• • Modernisering van de mogelijkheden om pensioenregelingen uit te voeren (Algemene Pensioeninstelling);

• • Uitwerking van de voorgestelde maatregelen in het kader van de brede aanpak van de pensioenproblematiek;

• • De ontwikkeling van een nieuw type pensioeninstelling dat de kansen van Nederland op de Europese pensioenmarkt kan vergroten en verbetering van de samenwerkingsmogelijkheden tussen pensioenfondsen;

• • Het volgen van de ontwikkelingen en het uitdragen van het Nederlandse standpunt in de Europese Commissie.

• • Werkgevers;

• • Werknemers;

• • Pensioenuitvoerders;

• • Gepensioneerden.

De focus van deze doelstelling ligt op de prudentiële en materiële aspecten van het pensioenbeleid, dat wil zeggen op de financiële gezondheid van pensioenfondsen en de rechten van deelnemers. Sociale partners zijn primair verantwoordelijk voor het realiseren van de prestaties op deze terreinen. De overheid zorgt voor ondersteuning door middel van het bieden van een wettelijk kader voor afspraken over de pensioenvoorziening. De mate waarin dit wettelijk kader bijdraagt aan het bereiken van de operationele doelstelling is niet op een betekenisvolle manier in een indicator te vatten.

Aantal fondsen met een reservetekort

Een dekkingsgraad van 100% geeft aan dat een fonds precies genoeg vermogen heeft om de nominale verplichtingen na te komen. De Pensioenwet schrijft echter een buffer voor, waardoor pensioenfondsen doorgaans een dekkingsgraad van ten minste 105% moeten hebben. Ultimo 2012 kon ruim de helft van het aantal fondsen niet aan deze eis voldoen29.

Een pensioenfonds heeft een reservetekort als het vermogen van het fonds lager is dan het vereiste eigen vermogen dat op de lange termijn aangehouden moet worden. Dat vermogen dient om met een zekerheid van 97,5% te voorkomen dat de dekkingsgraad van een pensioenfonds binnen één jaar onder de 100% uitkomt. Een gemiddeld pensioenfonds heeft geen reservetekort als de dekkingsgraad hoger is dan circa 120%. Dit percentage kan variëren tussen 110 en 130%, afhankelijk van het risicoprofiel van het fonds. Veel fondsen kampen momenteel met een reservetekort. Fondsen met een dekkingstekort hebben vanzelfsprekend ook een reservetekort. Daarnaast heeft nog eens ongeveer 30% van de pensioenfondsen alleen een reservetekort. In vergelijking met 2011 lijkt er in 2012 overigens sprake van een lichte verbetering. Zo is de gemiddelde dekkingsgraad van pensioenfondsen ultimo 2012 bijna 4 procentpunten hoger dan die van ultimo 2011.

Tabel 45.2 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Aantal fondsen met een reservetekort
Aantal fondsen	341	311	291
Aantal deelnemers betrokken bij deze fondsen	5.464.805	5.481.295	5.420.799
Aantal actieve deelnemers (%)
Uitkeringsovereenkomst op basis van eindloon	1	1	1
Uitkeringsovereenkomst op basis van middelloon	90	91	91
Beschikbare premieregeling	5	5	5
Overig	4	3	3
Indexatiebeleid naar aandeel actieve deelnemers (%)
Geen indexatietoezegging	0,2	0,1	0,0
Geen indexatiebeleid	5,1	6,0	6,4
Voorwaardelijke toezegging niet gekoppeld aan maatstaf	0,5	0,2	0,3
Voorwaardelijke toezegging wel gekoppeld aan maatstaf	91,8	91,3	91,1
Onvoorwaardelijke toezegging	2,0	2,0	1,8
Combinatie voorwaardelijk en onvoorwaardelijk	0,4	0,4	0,4

2 Bevorderen van de betrokkenheid van deelnemers bij hun pensioenvoorziening

Deelnemers stimuleren kennis te nemen van hun pensioenregelingen en hun verantwoordelijkheid voor aanvullend pensioen te nemen en het bevorderen van de kwaliteit van het bestuurs- en beleidsproces van pensioenfondsen.

In een tijd waarin een deel van de pensioenen door de onzekere economische situatie verlaagd moet worden, is het noodzakelijk stappen te zetten richting een beter pensioeninzicht en -overzicht voor pensioendeelnemers, zodat zij in de toekomst in één oogopslag kunnen zien welke uitkering men kan verwachten, wat de risico’s zijn en wat iemand zelf kan doen als dat nodig is. De voorbereidingen om de communicatiebepalingen in de Pensioenwet te herzien zijn gaande. Deze zijn erop gericht de verplichte informatievoorziening te verbeteren. Op 26 juni is het rapport «pensioen in duidelijke taal» toegezonden aan de Tweede Kamer. De activiteiten richten zich op de uitwerking van de aanbevelingen uit dit rapport.

• • Pensioenwet en de Wet verplichte beroepspensioenregeling, met name de bepalingen over voorlichting aan deelnemers en de bepalingen over medezeggenschap en de governance bij pensioenuitvoerders;

• • Gedragstoezicht door AFM op pensioenfondsen en verzekeraars;

• • Overleg met sociale partners over de verbetering van de kwaliteit van besturen van pensioenfondsen en pensioenuitvoerders;

• • Toetsing deskundigheid bestuurders door DNB.

• • Het aanpassen van de communicatie- en informatiebepalingen in de pensioenwetgeving;

• • Uitwerking van de voorgestelde maatregelen in het kader van de verbetering van de governance:

  • * verhogen van de eisen aan de (financiële) deskundigheid van pensioenfondsbestuurders;

  • * zorgen dat een betere vertegenwoordiging van de belangen van deelnemers en gepensioneerden in of ten aanzien van het pensioenfondsbestuur mogelijk wordt;

  • * stroomlijning van de wettelijke taken van de verschillende organen in het pensioenfonds (deelnemersraad, verantwoordingsorgaan, e.d.).

• • Ondersteunen van projecten van «Wijzer in geldzaken», en andere activiteiten ter bevordering van het pensioenbewustzijn.

• • Deelnemers;

• • Gewezen deelnemers;

• • Gepensioneerden.

Het primaat voor het maken van afspraken over het bevorderen van een doeltreffende informatievoorziening over pensioenvoorzieningen ligt bij sociale partners. De mate waarin deze doelstelling wordt bereikt valt niet uit te drukken in een indicator waarop de overheid kan sturen.

Tabel 45.3 Kengetallen operationele doelstelling 2

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Mate van pensioenonbewustzijn (%)1	72	69	75
Bezoek aan website www.mijnpensioenoverzicht.nl 2
Totaal aantal bezoekers	–	3.211.984	2. 211. 229
Totaal aantal pensioenen dat is getoond	–	5.854.727	4.461.278
Totaal aantal ontvangen e-mails, telefoon en post	–	20.436	16.543

46 Inkomensbescherming met activering

Zorgdragen voor adequate bescherming met activerende voorwaarden tegen financiële risico’s bij inkomensverlies

Om personen te beschermen tegen de financiële risico’s als gevolg van ziekte, werkloosheid of arbeidsongeschiktheid. Daarbij wordt hen een inspanningsverplichting opgelegd om betaalde arbeid te verkrijgen, dan wel maatschappelijk te participeren of een opleiding te volgen. Aan werkgevers, andere private partijen of gemeenten worden prikkels gegeven die aan preventie en activering bijdragen.

SZW creëert de voorwaarden voor het verlenen van de uitkeringen. Dit gebeurt door de uitkeringsvoorwaarden vast te leggen in wet- en regelgeving en zorg te dragen voor de uitvoering door het verstrekken of het laten verstrekken van uitkeringen door UWV, gemeenten of private partijen. Daarnaast richt SZW het juridische en financiële regelgevend kader in, zodat private arrangementen mogelijk en rechtszeker zijn.

Voor de algemene doelstelling zijn geen afzonderlijke prestatie-indicatoren geformuleerd, omdat op dit aggregatieniveau onvoldoende concrete doelstellingen geformuleerd kunnen worden. Verwezen wordt naar de indicatoren en kengetallen voor de operationele doelstellingen.

Tabel 46.1 Begrotingsuitgaven artikel 46 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	6.432.815	7.502.430	7.130.410	7.946.748	8.178.424	6.935.504	1.242.920
Uitgaven	6.427.209	6.759.259	7.057.515	7.575.909	7.531.530	6.936.031	595.499
Programma uitgaven	6.427.209	6.759.259	7.057.515	7.575.909	7.531.530	6.936.031	595.499
Operationele Doelstelling 1
IOW uitkeringslasten	0	0	1.741	4.800	7.000	6.042	958
IOW uitvoeringskosten	0	0	1.566	250	250	250	0
Operationele Doelstelling 3
Wajong uitkeringslasten	2.153.830	2.425.710	2.642.160	3.138.036	2.313.856	2.158.249	155.607
Wajong uitvoeringskosten	83.979	102.527	125.194	132.542	118.435	137.837	– 19.402
Operationele Doelstelling 41
BIA uitkeringslasten	4.179	3.887	3.597	0	0	0	0
BIA uitvoeringskosten	281	220	287	0	0	0	0
Tri uitkeringslasten	20.464	7.444	693	0	0	0	0
Tri uitvoeringskosten	4.054	500	212	0	0	0	0
Operationele Doelstelling 5
BUIG	3.855.307	3.863.053	4.056.157	4.042.887	4.855.064	4.379.535	475.529
IOAW	103.733	133.013	4.845	0	0	0	0
IOAZ	34.164	30.683	2.730	0	0	0	0
Bijstand buitenland	2.760	2.787	2.500	2.381	2.273	2.600	– 327
Bijstand zelfstandigen	117.364	120.905	118.077	146.118	92.048	113.338	– 21.290
WWIK uitkeringslasten	22.698	20.582	3.590	55	17.061	0	17.061
WWIK uitvoeringskosten	4.734	4.964	2.678	3.674	3.851	0	3.851
Vazalo	39	142	70	71	0	0	0
Handhaving	7.827	7.892	7.334	6.310	6.486	6.033	453
Bijstand overig	11.796	34.950	84.084	96.368	112.138	129.243	– 17.105
Operationele doelstelling 6
Uitkeringen Caribisch Nederland	0	0	0	2.417	3.068	2.904	164
Ontvangsten	59.864	57.268	48.236	16.827	74.762	0	74.762

Inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW)

De IOW is een tijdelijke vervolguitkering op de WW. Instroom is mogelijk voor mensen die werkloos zijn geraakt terwijl zij zestig jaar of ouder zijn. De uitgaven aan IOW vallen € 1 miljoen hoger uit dan begroot. Oorzaak hiervan is de tegenvallende economische situatie waardoor meer ouderen de maximumduur in de WW bereiken en doorstromen naar de IOW.

Wet Werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong)

Bundeling Uitkeringen Inkomensvoorzieningen Gemeenten (BUIG)

Uit voorlopige opgaven van gemeenten over hun bestedingen en baten in 2012, zoals weergegeven in «Beelden van de Uitvoering 2012», blijkt dat het saldo van bestedingen en baten over 2012 landelijk € 4.874 miljoen bedraagt. Dit is € 82 miljoen minder dan het totale bedrag dat gemeenten in 2012 hebben ontvangen. Van dit bedrag is € 101 miljoen gebruikt voor de in 2012 uitgekeerde incidentele en meerjarige aanvullende uitkeringen over 2010. Daarmee rekening houdend hebben gemeenten op het gebundelde budget voor 2012 € 19 miljoen meer uitgegeven dan zij hebben ontvangen.

Bijstand buitenland

Voor bijstandsverlening aan Nederlanders in het buitenland was er de regeling Bijstand buitenland. Deze regeling verviel in 1996 met de invoering van de Algemene bijstandswet, waardoor er sindsdien geen nieuwe gevallen tot deze regeling zijn toegelaten. De uitgaven aan uitkeringslasten en uitvoeringskosten in 2012 zijn lager dan begroot als gevolg van het krimpen van het bestand. Deze krimp was nog niet in de meerjarenraming verwerkt.

Bijstand zelfstandigen

Startende ondernemers en gevestigde zelfstandigen kunnen onder voorwaarden voor financiële bijstand een beroep doen op het Besluit bijstandverlening zelfstandigen 2004 (Bbz 2004). Sinds 2010 zijn de kosten van levensonderhoud voor startende ondernemers onderdeel van de gebundelde uitkering voor inkomensvoorzieningen. Voor de kosten van levensonderhoud voor gevestigde zelfstandigen en de verstrekking van bedrijfskapitaal ontvangen gemeenten een afzonderlijke specifieke uitkering. In 2012 is de realisatie over de niet met het inkomensdeel WWB gebundelde middelen € 21 miljoen lager dan begroot. Deze daling wordt veroorzaakt door een gemiddeld lagere kredietverlening dan was voorzien.

Wet Werk en Inkomen Kunstenaars (WWIK)

De WWIK gaf kunstenaars tijdelijk recht op een inkomensaanvulling als zij met hun werk te weinig verdienden om in hun levensonderhoud te voorzien. Sinds 2010 waren de middelen voor de uitkeringslasten WWIK onderdeel van de gebundelde uitkering BUIG, en werden de middelen voor de gemeentelijke uitvoeringskosten via het Gemeentefonds aan de twintig centrumgemeenten uitgekeerd. De WWIK is per 1 januari 2012 afgeschaft, waardoor er in 2012 geen middelen voor de WWIK waren voorzien. De rechter oordeelde dat er een overgangsregeling moest komen voor kunstenaars die al voor 1 januari 2012 recht hadden op een WWIK-uitkering. Dit heeft geresulteerd in een overgangsregeling met een looptijd van 1 januari 2012 tot 1 juli 2012. De bruto kosten van deze overgangsregeling, geen onderdeel van BUIG, bedroegen € 17 miljoen aan uitkeringslasten WWIK en € 4 miljoen aan uitvoeringskosten.

Handhaving

Bij het stellen van voorwaarden behoort tevens de controle op de handhaving daarvan. De WWB biedt aan gemeenten een financiële prikkel die bevordert dat zij zich inspannen voor handhaving. Daarnaast stimuleert en ondersteunt SZW de handhaving door gemeenten. De middelen hebben voornamelijk betrekking op de uitvoeringskosten van het Inlichtingenbureau en de middelen voor het Handhavingsprogramma 2011–2014. De in 2012 gerealiseerde uitgaven wijken nauwelijks af van de begrote uitgaven.

Bijstand overig

De overige bijstandsuitgaven hebben betrekking op de incidentele en meerjarige aanvullende uitkeringen (IAU en MAU) voor gemeenten die tekort komen op hun budget Inkomensdeel WWB, de doorontwikkeling van de WWB (inclusief het onderhoud van het verdeelmodel WWB), de uitvoeringskosten van het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen voor wat betreft de inning van partneralimentatie, en middelen voor implementatie van de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening per 1 juli 2012. De gerealiseerde uitgaven zijn € 17 miljoen lager dan begroot. Dit wordt verklaard door het groter dan verwachte aantal afwijzingen voor de IAU- en MAU-uitkeringen.

Uitkeringen Caribisch Nederland

De regelingen van SZW voor Caribisch Nederland (Bonaire, St. Eustatius en Saba) op het terrein van inkomensbescherming betreffen een drietal werknemersverzekeringen (de Cessantiawet, de Ongevallenverzekering en de Ziekteverzekering) en de Onderstand. De uitgaven aan deze regelingen zijn € 0,2 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. Dit is het gevolg van nabetalingen in het kader van de Ziekteverzekering.

Ontvangsten

De ontvangsten zijn € 75 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. Dit betreft voornamelijk terugontvangsten Bbz (€ 40 miljoen) en Wajong (€ 34 miljoen). Van de Wajong-ontvangsten is € 31 miljoen afkomstig uit de uitkeringslasten van UWV. Dit betreft een nadere afrekening over het jaar 2011. In 2011 heeft UWV € 31 miljoen te veel aan uitkeringslasten ontvangen van het Rijk en dit bedrag is in 2012 terugbetaald.

Tabel 46.2 Premiegefinancierde uitgaven artikel 46 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Uitgaven	14.062.154	16.269.030	17.021.276	16.442.510	17.056.659	16.513.747	542.912
Programma uitgaven	14.062.154	16.269.030	17.021.276	16.442.510	17.056.659	16.161.882	894.777
Operationele Doelstelling 1
WW uitkeringslasten	2.470.965	4.374.000	4.996.618	4.501.000	5.310.000	4.470.963	839.037
WW uitvoeringskosten	377.870	515.790	400.665	406.360	491.972	525.464	– 33.492
Operationele Doelstelling 2
WAO uitkeringslasten	8.042.000	7.883.187	7.465.814	6.930.000	6.294.000	6.111.406	182.594
WAO uitvoeringskosten	375.770	272.450	202.225	168.205	134.896	116.630	18.266
IVA uitkeringslasten	208.000	330.000	474.202	631.000	789.000	898.434	– 109.434
IVA uitvoeringskosten	44.995	41.392	49.596	55.418	67.720	54.849	12.871
WGA uitkeringslasten	562.194	807.444	1.124.932	1.461.000	1.639.219	1.727.078	– 87.859
WGA uitvoeringskosten	206.985	147.177	173.789	163.241	220.520	160.349	60.171
ZW uitkeringslasten	1.061.995	1.222.000	1.511.604	1.551.000	1.594.000	1.541.373	52.627
ZW uitvoeringskosten	300.380	302.590	285.825	284.275	259.332	292.400	– 33.068
WAZ uitkeringslasten	378.000	358.000	323.006	283.011	252.000	253.596	– 1.596
WAZ uitvoeringskosten	33.000	15.000	13.000	8.000	4.000	9.340	– 5.340
Nominaal	0	0	0	0	0	351.865	– 351.865
Ontvangsten	144.000	170.253	203.000	260.000	299.004	287.163	11.841

Werkloosheidswet (WW)

Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO)

Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA)

In de WIA staat werk voorop, ligt het accent op wat mensen kunnen en is er tegelijkertijd inkomensbescherming voor mensen die echt niet meer kunnen werken. De WIA bestaat uit twee regelingen: de IVA en de WGA.

Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA)

Werkhervatting Gedeeltelijk Arbeidsongeschikten (WGA)

Ziektewet (ZW)

Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering Zelfstandigen (WAZ)

1 Zorgdragen dat werknemers bij werkloosheid een tijdelijk loonvervangend inkomen ontvangen én tot werkhervatting worden gestimuleerd

Om de tijdelijke inkomensbescherming van werknemers bij werkloosheid te waarborgen en hen te activeren tot werkhervatting.

Het gemiddelde WW-volume lag in 2012 bijna 17% hoger dan in 2011. De instroom in de WW was 21% hoger dan in 2011 en de uitstroom uit de WW is met 5% toegenomen ten opzichte van 2011. Waar 2011 zich kenmerkte door een langzaam stijgende werkloosheid, met in totaal bijna 60.000 personen, steeg de werkloosheid in 2012 sneller, met in totaal 115.000 personen. Een groot deel van de toename in het aantal werklozen stroomt de WW in.

• • Werkloosheidswet (WW);

• • Inkomensvoorziening oudere werklozen (IOW);

• • Bijdrage uitvoeringskosten aan het UWV.

• • Verzekerden (werknemers);

• • WW-gerechtigden;

• • IOW-gerechtigden;

• • Premiebetalers (werkgevers).

Tabel 46.3 Indicatoren operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streven 2012
Instroomkans in de WW van de leeftijdscategorie 55 en ouder t.o.v. de gemiddelde instroomkans (%)1	86	86	89	≤86
Werkhervatting binnen 12 maanden na instroom van WW-gerechtigden (%)2	45	47	45	48
Werkhervatting binnen 12 maanden na instroom van WW-gerechtigden die bij instroom 55 jaar of ouder waren (%)2	31	26	26	32
Nalevingsniveau van opgave inkomen uit arbeid (%)3	90	89	90	91

Volume ontslagwerkloosheid

In 2012 is het WW-volume ten opzichte van 2011 fors gestegen. Waar het jaar 2011 werd gekenmerkt door een langzaam stijgende werkloosheid, werd 2012 gekenmerkt door een sneller stijgende werkloosheid. In 2012 waren zowel instroom als uitstroom uit de WW hoger dan in 2011.

Tabel 46.4 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Volume ontslagwerkloosheid (x 1.000 uitkeringsjaren)	234	225	262
Aantal nieuwe WW-uitkeringen (x 1.000)	415	414	502
Aantal beëindigde WW-uitkeringen (x 1.000)	421	408	432
Aantal lopende uitkeringen (volume) IOW (x 1.000)	0,4	0,7	1,2

Tabel 46.5 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Handhaving
Kennis van de verplichtingen WW (%)	–	931	982
Aantal geconstateerde overtredingen WW (x 1.000)3	22	34	32
Totaal fraudebedrag WW (x € 1 mln)3	29,7	44,5	34,9
Afdoening WW (%)3	100	100	100

2 Zorgdragen voor een inkomensvoorziening en werkhervatting voor arbeidsongeschikte en zieke werknemers

Om werknemers te beschermen tegen het risico van inkomensverlies als gevolg van arbeidsongeschiktheid en ziekte.

Het totaal aantal arbeidsongeschiktheidsuitkeringen voor werknemers laat een dalende trend zien. Dit komt doordat de uitstroom uit vooral de WAO op een hoger niveau ligt dan de instroom in vooral de WIA. In 2012 stroomden er in totaal bijna 55.000 personen uit de WAO/WIA terwijl er bijna 40.000 personen de WAO/WIA instroomden.

• • Loondoorbetaling bij ziekte;

• • Ziektewet (ZW);

• • Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (Wet WIA), bestaande uit de IVA- en WGA-regeling;

• • Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO);

• • Wet Arbeidsongeschiktheidsverzekering Zelfstandigen (WAZ);

• • De tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten (met een WIA/WAO/WAZ uitkering die meer dan 35% arbeidsongeschikt zijn) volgend uit de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg);

• • Bijdrage uitvoeringskosten aan het UWV.

• • Werknemers;

• • Zelfstandigen die voor 1 augustus 2005 arbeidsongeschikt zijn geworden;

• • Werkgevers.

Tabel 46.6 Indicatoren operationele doelstelling 2

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streven 2012
Aandeel werkende WGA-ers met resterende verdiencapaciteit (%)1	50	48,1	45,9	≥50
Aandeel WGA-ers met resterende verdiencapaciteit in de vervolgfase dat in voldoende mate werkt (%)1	52	52,2	49,5	≥50
Nalevingsniveau van opgave inkomen uit arbeid (%)2	96	96	96	96

WAO/WIA

De totale omvang van het bestand WAO en WIA is in 2012 verder gedaald. Dat komt doordat het WAO-bestand sneller daalt dan dat het WIA-bestand stijgt. Het WAO-volume daalt omdat de WAO een aflopende regeling is. De instroom in de WAO is beperkt tot herlevingen op basis van oud recht. Daar staat een veel grotere uitstroom tegenover, vooral als gevolg van het bereiken van de 65-jarige leeftijd.

De instroom in de WIA is in 2012 nagenoeg gelijk aan de instroom in 2011. De uitstroom uit de WIA is in 2012 gestegen naar een niveau van ongeveer 12.000 uitkeringen en de doorstroom van WGA naar IVA is verder gestegen naar 3.800 uitkeringen. De groei van uitstroom en doorstroom loopt gelijk op met de groei van het WIA-bestand, dat nog vele jaren in een opbouwfase zit.

Tabel 46.7 Kengetallen operationele doelstelling 2

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
WAO + IVA + WGA
Bestand in uitkeringen (ultimo, x 1.000)	596,4	582,3	567,9
– waarvan WAO	486,3	443,9	406,2
– waarvan IVA	28,2	36,0	42,9
– waarvan WGA	81,9	102,4	118,9
Bestand als percentage van de verzekerde populatie (%)	8,3	8,3	8,0
Instroom in uitkeringen (x 1.000)	39,9	41,0	38,9
– waarvan WAO	4,3	3,1	2,31
– waarvan IVA	7,3	7,8	7,31
– waarvan WGA	28,4	30,1	29,31
Instroomkans WIA/WAO (%)	0,55	0,59	0,51
Uitstroom in uitkeringen (x 1.000)	48,2	55,3	54,9
– waarvan WAO	39,7	45,5	43,41
– waarvan IVA	2,1	3,1	3,71
– waarvan WGA	6,4	6,7	7,81
Doorstroom van WGA naar IVA (x 1.000)	3,0	3,2	3,8
Uitstroomkans WAO + WIA (%)	7,5	8,7	8,81
Uitstroomkans WGA naar werk UWV (%)	51	25	41
Uitstroomkans WGA naar werk eigenrisicodragers (%)	58	47	n.b.2
Aandeel werkende WAO’ers (%)	n.b.3	20	21
Aandeel werkende IVA’ers (%)	n.b.3	5	4
Aandeel werkende WGA’ers (%)	n.b.3	21	20,5
Aandeel instroom WIA uit ZW (%)	50	51	52
WAZ
Bestand in uitkeringen (ultimo, x 1.000)	30,4	26,0	22,5
ZW
Bestand in uitkeringen (gemiddeld, x 1.000)	98,4	100,1	99,6
Instroom in uitkeringen (x 1.000)	281,2	273,4	260,4
Uitstroom in uitkeringen (x 1.000)	371,6	372,7	347,1

Tabel 46.8 Kengetallen operationele doelstelling 2

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Handhaving WAO + IVA + WGA
Kennis van verplichtingen WAO (%)	–	911	952
Kennis van verplichtingen WGA (%)	–	901	872
Aantal geconstateerde overtredingen WAO/WIA (x 1000)3	3	3	3
Totaal fraudebedrag (x € 1 mln)3	6	8	9
Afdoening inlichtingenplicht (%)3	99	99	99
Handhaving ZW
Aantal geconstateerde overtredingen ZW (x 1000)3	3	3	2
Totaal fraudebedrag ZW (x € 1 mln)3	2	3	2
Afdoening inlichtingenplicht ZW (%)3	100	99	99

3 Zorgdragen voor arbeidsondersteuning en inkomensvoorziening voor jonggehandicapten

Om de arbeidsparticipatie van jonggehandicapten te bevorderen en jonggehandicapten te beschermen tegen het risico van gebrek aan inkomen als gevolg van arbeidsongeschiktheid.

De instroom in en de uitstroom uit de Wajong zijn beide licht gestegen. De uitstroom wordt vooral veroorzaakt door uitstroom uit de Wajong zoals deze tot 2010 bestond. In de tot 2010 geldende Wajong is het aandeel werkenden ongeveer gelijk gebleven. Het aandeel werkenden in de werkregeling van de sinds 2010 geldende Wajong is gedaald van 23% naar 19%. De uitstroom uit de sinds 2010 geldende Wajong vanwege werk is gestegen van 17% naar 32%.

• • De Wet Werk en Arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wet Wajong);

• • De Wajong geldend voor jonggehandicapten die voor 1 januari 2010 een aanvraag indienden;

• • De tegemoetkoming voor Wajonggerechtigden volgend uit de Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten (Wtcg);

• • Bijdrage uitvoeringskosten aan het UWV.

• • Jonggehandicapten die voor het bereiken van de 18-jarige leeftijd (gedeeltelijk) arbeidsongeschikt zijn geworden, geen arbeidsverleden hebben en daardoor niet volledig zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien;

• • Jongeren die tijdens hun studie arbeidsongeschikt worden.

Tabel 46.9 Indicatoren operationele doelstelling 3

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streven 2012
Het percentage nieuwe Wajong-instromers met arbeidsmarktperspectief voor wie tijdig een participatieplan is opgesteld (%)	66	89	93	100

Tabel 46.10 Kengetallen operationele doelstelling 3

			Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Wajong Totaal
Bestand in uitkeringen (ultimo, x 1.000)			205,1	216,2	226,5
Instroom in uitkeringen (x 1.000)			17,8	16,3	16,41
Uitstroom in uitkeringen (x 1.000)			4,6	5,1	5,41
Bestand als percentage van de verzekerde populatie (%)			1,9	1,8	1,8
waarvan Wajong tot 2010
Bestand in uitkeringen (ultimo, x 1.000)			195,4	192,4	189,6
•	waarvan volledig arbeidsongeschikt (%)		98,1	98,1	98,1
Instroom in uitkeringen (x 1.000)			8,0	1,8	1,61
Uitstroom in uitkeringen (x 1.000)			4,5	4,7	4,61
Aandeel werkende Wajong’ers (%)			25	25	252
waarvan nieuwe Wajong (met ingang van 2010)
Bestand in uitkeringen (ultimo, x 1.000)			9,7	23,8	36,9
•	waarvan Werkregeling (%)3		58	62	67
	–	waarvan participatieoordeel reguliere arbeid (%)	35	33	24
	–	waarvan participatieoordeel beschutte arbeid (%)	3	4	5
	–	waarvan participatieoordeel tijdelijk geen mogelijkheden (%)	24	22	39
•	waarvan Studieregeling (%)		29	28	23
•	waarvan volledig en duurzaam arbeidsongeschikt (%)		13	10	9
Instroom in uitkeringen (x 1.000)			9,8	14,5	14,81
•	waarvan Werkregeling (%)3		54	51	554
	–	waarvan participatieoordeel reguliere arbeid (%)	48	34	214
	–	waarvan participatieoordeel beschutte arbeid (%)	6	5	54
	–	waarvan participatieoordeel tijdelijk geen mogelijkheden (%)	37	26	434
•	waarvan Studieregeling (%)		34	41	374
•	waarvan volledig en duurzaam arbeidsongeschikt (%)		13	8	74
Uitstroom in uitkeringen (x 1.000)			0,1	0,4	0,85
•	waarvan uitstroom wegens werk (%)		–	16,7	31,8
Aandeel werkende Wajong’ers binnen werkregeling (%)6			21	23	19
•	waarvan werkzaam bij reguliere werkgever (%)		93	91	89
	–	waarvan met inkomensondersteuning (%)	76	83	85
	–	waarvan zonder inkomensondersteuning (%)	24	17	15
•	waarvan werkzaam bij beschut werk (%)		7	9	11

5 Zorgdragen voor een stelsel dat gemeenten prikkelt tot activering en inkomensondersteuning van mensen die niet zelf (volledig) kunnen voorzien in hun levensonderhoud

• • Om inkomensverlies tot onder het niveau van het sociaal minimum te voorkomen en om personen zo spoedig mogelijk zelfstandig in het eigen levensonderhoud te laten voorzien;

• • Om het gemeenten mogelijk te maken burgers financiële ondersteuning te bieden vanwege uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijke kosten.

De daling van het aantal WWB-uitkeringen is vanaf 2009, als gevolg van de economische crisis, tot stilstand gekomen. Het totaal aan WWB-uitkeringen is in 2012 gestegen ten opzichte van 2011.

• • Wet werk en bijstand (WWB), het inkomensdeel van de WWB;

• • Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW);

• • Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ);

• • Besluit bijstandverlening zelfstandigen (Bbz) 2004;

• • Inlichtingenbureau gemeenten;

• • Participatiebudget (wordt toegelicht bij artikel 47);

• • Middelen voor bijzondere bijstand via de algemene uitkering uit het Gemeentefonds;

• • Koppeling van het sociaal minimum aan het wettelijk minimumloon;

• • Wet gemeentelijke schuldhulpverlening: met het inwerking treden van deze wet per 1 juli 2012 wordt bemiddeling schuldhulpverlening een wettelijke taak van gemeenten en legt de wet een «bodem» in de gemeentelijke schuldhulpverlening.

• • Jongeren tot 27 jaar die geen werk hebben of opleiding volgen;

• • Mensen van 27 tot 65 jaar die niet zelf (volledig) kunnen voorzien in hun levensonderhoud (bijstand als aanvulling op een onvolledige AOW-uitkering komt aan de orde in artikel 49);

• • Mensen met een langdurig minimuminkomen en/ of grote afstand tot de arbeidsmarkt;

• • Mensen in armoede of met een risico op armoede;

• • Mensen met risico op problematische schulden;

• • Alleenstaande ouders;

• • Oudere werkloze werknemers die na het 50ste jaar werkloos zijn geworden en die na het bereiken van de maximale uitkeringsduur op grond van de werkloosheidswet over onvoldoende middelen kunnen beschikken om te voorzien in hun levensonderhoud;

• • Oudere gewezen zelfstandigen die na het 55ste jaar het bedrijf of beroep hebben beëindigd en niet over voldoende middelen kunnen beschikken om te voorzien in hun levensonderhoud;

• • Beroepsmatig actieve kunstenaars die niet over voldoende middelen kunnen beschikken om te voorzien in hun levensonderhoud en academieverlaters kunstvakopleidingen;

• • Burgers met uit bijzondere omstandigheden voortvloeiende noodzakelijke kosten, zonder toereikende eigen middelen.

Tabel 46.11 Indicatoren operationele doelstelling 5

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streven 2012
Aantal personen (0 t/m 64 jaar) in een huishouden met een lage werkintensiteit (jobless household, 1.000)1	1.595	1.678	n.b.	<>2
Nalevingniveau opgave van inkomsten (%)3	93	92	92	94

Volume WWB

Het volume van de WWB is onder invloed van de economische crisis verder opgelopen. In 2012 is de WIJ komen te vervallen en maken jongeren onder de 27 jaar weer deel uit van de WWB.

Volume IOAW, IOAZ, Bbz

Het gebruik van de IOAW, IOAZ en Bbz bleef in 2012 vrijwel gelijk aan dat van 2011.

Uitgaven gemeenten aan bijzondere bijstand

Tabel 46.12 Kengetallen operationele doelstelling 5

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Volume WWB thuiswonenden, periodiek < 65 jaar (x 1.000)1	275	279	3192
Inkomensvoorzieningen WIJ (x 1.000)1	22	36	–
Volume IOAW (x 1.000)1	9	10	10
Volume IOAZ (x 1.000)1	1	1	1
Volume bijstand buitenland (x 1.000)3	0,3	0,2	0,2
Volume Bbz (x 1.000)3	4	4	4
Volume WWIK (x 1.000)1	3	3	2
Uitgaven gemeenten aan bijzondere bijstand (x 1 mln)4	317	309	279

Tabel 46.13 Kengetallen operationele doelstelling 5

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Handhaving
Nalevingniveau melden samenwoning (%)1	99	99	992
Aantal geconstateerde fraudegevallen1	11.100	12.571	15.1222
Totaal fraudebedrag (x € 1 mln)1	53	67	642
Incassoratio (%)3	11	12	11

6 Zorgdragen voor adequate werknemersverzekeringen en onderstand aan inwoners van Caribisch Nederland

Om inwoners van Caribisch Nederland (de eilanden Bonaire, St. Eustatius en Saba) in geval van werkloosheid, ongeval of ziekte of inwoners die niet zelf (volledig) kunnen voorzien in hun levensonderhoud een inkomensvoorziening op maat te bieden. Daarbij wordt de ontwikkeling van de uitkeringen op de eilanden gekoppeld aan de ontwikkeling van het prijsniveau per eiland.

Zieke, arbeidsongeschikte en werkloze inwoners van Caribisch Nederland die niet zelf (volledig) kunnen voorzien in hun levensonderhoud ontvangen een inkomensvoorziening op maat.

De regelingen van SZW voor Caribisch Nederland op het terrein van inkomensbescherming met activering betreffen een drietal werknemersverzekeringen en de Onderstand.

De SZW-unit bij de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze regelingen in Caribisch Nederland. De bijdrage in de uitvoeringskosten aan de RCN wordt verantwoord op artikel 98.

• • Onderhouden van wet- en regelgeving;

• • Uitkeringsverzorging;

• • Handhaving.

Uitkeringsgerechtigden in Caribisch Nederland.

Gegeven het geringe aantal gerechtigden zijn geen indicatoren geformuleerd.

Tabel 46.14 Kengetallen operationele doelstelling 6

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Volume uitkeringen Caribisch Nederland (x 1.000)	<0,5	0,5	0,5

47 Aan het Werk: Bemiddeling en Re-integratie

Arbeidsinpassing in regulier werk voor uitkeringsgerechtigden en werklozen

SZW schept de voorwaarden waarbinnen UWV en gemeenten personen met een sociale zekerheidsuitkering en niet-uitkeringsgerechtigden kunnen ondersteunen op hun weg naar reguliere arbeid. Niet alleen voor de mensen zelf, maar ook voor de vergroting van arbeidsparticipatie en de vermindering van uitkeringsafhankelijkheid.

De inzet van re-integratiemiddelen dient selectief en vraaggericht te gebeuren. Selectiviteit vraagt van gemeenten en UWV om goed zichtbaar te maken welke re-integratiemiddelen en -instrumenten zij inzetten, mede opdat zij ook van elkaar kunnen leren. Het gaat dan over wat, voor wie, wanneer wordt ingezet, hoe het werkt en welke resultaten worden bereikt. In het vergroten van de vraaggerichtheid spelen de werkpleinen een belangrijke rol. Werkpleinen verlenen diensten op maat, die door één aanspreekpunt worden geregisseerd (geïntegreerde dienstverlening), voor werkzoekenden om arbeidsinschakeling te bevorderen en voor werkgevers om vacatures te vervullen.

• • In 2012 was er sprake van een afnemende vraag naar personeel. Het aantal vacatures dat werkgevers bij het UWV WERKbedrijf hebben ingediend daalde in 2012 met 39% ten opzichte van 2011.

• • De instroom van het aantal niet-werkende werkzoekenden bij het UWV WERKbedrijf steeg in 2012 fors naar 622.000. Daarmee waren er in 2011 22% meer niet-werkende werkzoekenden dan in 2012.

• • In de eerste zes maanden van 2012 zijn 48.000 uitkeringsgerechtigden die bij UWV WERKbedrijf stonden ingeschreven in een baan gestart, nadat zij in de zes maanden daarvoor re-integratieondersteuning hadden ontvangen. Dit is 19% van alle voormalig werkloze uitkeringsontvangers en niet-uitkeringsgerechtigden die in de eerste zes maanden van 2012 in een baan zijn gestart.

Europees Sociaal Fonds (ESF)

De Tweede Kamer ontvangt jaarlijks in juni een voortgangsverslag over de uitvoering van het ESF. Tevens voert de Auditdienst Rijk van het ministerie van Financiën jaarlijks een systeemaudit uit betreffende de effectieve werking van het beheers- en controlesysteem ESF. Op 4 april 2012 is een positief oordeel afgegeven (systeem functioneert, enkele verbeteringen nodig).

De economische omstandigheden, die van doorslaggevende invloed zijn op de situatie op de arbeidsmarkt en daarmee op de vraag naar arbeid, hadden in 2012 een remmende invloed op de arbeidsinpassing in regulier werk voor uitkeringsgerechtigden en werklozen.

Ten aanzien van het realiseren van de algemene doelstelling worden in de begroting geen afzonderlijke indicatoren geformuleerd, omdat de uitstroom naar werk te zeer afhankelijk is van de conjunctuur.

Tabel 47.1 Begrotingsuitgaven artikel 47 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	534.488	4.061.845	2.340.508	1.502.616	1.269.061	1.466.003	– 196.942
Uitgaven	2.090.809	2.224.182	2.480.756	2.210.589	1.410.931	1.466.065	– 55.134
Programma uitgaven	2.090.809	2.224.182	2.480.756	2.210.589	1.410.931	1.466.065	– 55.134
Operationele Doelstelling 1
Basisdienstverlening UWV	315.119	331.866	377.828	293.280	188.956	181.875	7.081
BKWI	10.198	11.000	9.832	9.890	9.300	8.547	753
Ketensamenwerking	15.000	2.623	0	0	0	0	0
Operationele Doelstelling 2
Participatiebudget	1.580.789	1.758.438	1.895.596	1.698.565	994.553	992.520	2.033
RWI	5.977	5.952	5.782	5.352	2.633	2.633	0
Re-integratie Wajong	81.353	71.093	155.061	174.010	151.590	192.345	– 40.755
Re-integratie Wajong Uitvoeringskosten	3.320	19.830	17.300	11.598	33.923	44.852	– 10.929
Subsidies	4.497	2.916	2.091	1.039	1.286	2.440	– 1.154
Beleidsondersteunende uitgaven	4.041	5.156	5.662	2.323	14.088	28.780	– 14.692
Re-integratie Caribisch Nederland	0	0	0	249	411	260	151
Stimuleringsregeling ID-banen	2.333	346	1.260	0	0	0	0
Risicovoorziening ESF 3	58.900	3.673	0	0	0	0	0
Vergoeding uitvoering ESF (AGSZW)	9.282	11.289	10.344	14.283	14.191	11.813	2.378
Ontvangsten	87.076	290.344	512.243	523.839	300.467	270.860	29.607

BKWI

De uitgaven aan BKWI zijn € 0,8 miljoen hoger dan begroot. Dat is hoofdzakelijk het gevolg van extra toegekende middelen voor handhavingactiviteiten.

Re-integratie Wajong

Aan re-integratie Wajong is € 41 miljoen minder uitgegeven dan begroot. De uitgaven zijn in 2012 behoedzaam verplicht om overschrijdingen van het budget te voorkomen. In vergelijking met 2011 is in 2012 echter een hoger aantal trajecten gestart, vooral in de tweede helft van het jaar. Deze trajecten leiden voor een deel pas in 2013 tot uitgaven en daarmee tot minder uitgaven in 2012.

Re-integratie Wajong uitvoeringskosten

De uitvoeringskosten zijn € 11 miljoen lager uitgevallen dan begroot. Dit wordt verklaard door het niet doorgaan van de Wet Werken naar Vermogen en de vrijval van de hiermee samenhangende middelen.

Subsidies

Aan subsidies is bijna € 1,2 miljoen minder uitgegeven dan begroot. Dit is vooral het gevolg van de vertraging van de integrale aanpak Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo).

Beleidsondersteunende uitgaven

Aan beleidsondersteunende uitgaven is de helft minder uitgegeven dan begroot. Een belangrijk deel van deze middelen was gereserveerd voor implementatie van de Wet Werken naar Vermogen. Met het niet doorgaan van deze wet is een belangrijk deel van de hiervoor gereserveerde middelen vrijgevallen.

Re-integratie Caribisch Nederland

De uitgaven aan re-integratie op Caribisch Nederland zijn € 0,15 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. Dit is het gevolg van een met de eilanden overeengekomen intensivering van de integrale aanpak. De extra middelen zijn specifiek bedoeld voor kinderopvang.

Vergoeding uitvoering ESF

De vergoeding voor de uitvoering van de ESF-regelingen aan het Agentschap SZW zijn € 2,4 miljoen hoger dan begroot. Dit heeft vooral te maken met extra uitvoeringskosten door het openstellen van nieuwe aanvraagtijdvakken en extra activiteiten ten behoeve van de Stichting Opleidingfonds Groothandel. De subsidie van de EC voor uitvoeringskosten in de programmaperiode 2007–2013 is volledig benut, zodat deze extra kosten nu volledig ten laste van de SZW-begroting komen.

Ontvangsten

De ontvangsten blijken € 30 miljoen hoger uit te vallen dan begroot. Deze budgettaire meevaller is vooral veroorzaakt door een afrekening met UWV van re-integratie Wajong 2011 (€ 20 miljoen) en terugvorderingen Participatiebudget (€ 7,5 miljoen) omdat te veel middelen niet of onrechtmatig zijn besteed.

Tabel 47.2 Premiegefinancierde uitgaven artikel 47 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Uitgaven	499.000	579.514	559.252	486.025	285.000	251.672	33.328
Programma uitgaven	499.000	579.514	559.252	486.025	285.000	245.427	39.573
Operationele Doelstelling 2
Re-integratie WAZ/WAO/WIA	188.000	183.514	110.252	99.021	94.000	93.275	725
Re-integratie WW	118.000	151.000	218.000	128.004	4.000	2.571	1.429
Re-integratie WAZ/WAO/WIA uitvoeringskosten	95.000	71.000	33.000	26.000	36.000	26.071	9.929
Re-integratie WW uitvoeringskosten	98.000	174.000	198.000	233.000	151.000	123.510	27.490
Nominaal	0	0	0	0	0	6.245	– 6.245
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

Re-integratie WW

Voor de re-integratie van WW-gerechtigden worden vanaf 1 januari 2012 geen middelen meer beschikbaar gesteld. Er is echter nog wel sprake van voor die datum aangegane verplichtingen. Hier is in de begroting 2012 onvoldoende rekening mee gehouden, waardoor de uiteindelijke kosten € 1,5 miljoen hoger uitvallen dan voorzien.

Uitvoeringskosten re-integratie WAZ/WAO/WIA/WW

De uitvoeringkosten WAZ/WAO/WIA zijn € 10 miljoen hoger uitgevallen dan begroot en de uitvoeringskosten WW € 27,5 miljoen. Dit is voor beide het gevolg van een herschikking in de toerekening van uitvoeringskosten aan de door het UWV uitgevoerde regelingen. Als gevolg hiervan zijn uitvoeringskosten WW toegerekend aan re-integratie WW (zie ook toelichting uitvoeringskosten WW bij tabel 46.2). De herschikking leidt per saldo niet tot een wijziging van de uitvoeringskosten UWV.

1 Ondersteuning bij het vinden van regulier werk voor die uitkeringsgerechtigden en werklozen die op eigen kracht werk kunnen vinden

Niet iedereen heeft re-integratieondersteuning nodig. Een groot deel van de uitkeringsgerechtigden en werklozen komt op eigen kracht weer aan de slag. De basisdienstverlening van UWV WERKbedrijf is ondersteunend.

Ruim 202.000 uitkeringsontvangers en bij het UWV WERKbedrijf ingeschreven niet uitkeringsgerechtigden hebben in de eerste zes maanden van 2012 zonder re-integratieondersteuning werk gevonden. Het grootste gedeelte (70%) van deze groep bestaat uit personen met een WW-uitkering.

• • Basisdienstverlening UWV WERKbedrijf: In principe digitale informatie en advies over werk, vooral digitale bemiddeling en begeleiding bij het zoeken naar werk (cv plaatsen op www.werk.nl , hulp werkcoach), digitaal inschrijven voor werk en een uitkering aanvragen;

• • Leerwerkloketten: samenwerkingsverbanden van onderwijs, UWV en gemeenten bieden op regionaal niveau informatie en advies over scholing aan werkzoekenden en werkgevers.

Activiteiten SZW:

• • Bevorderen van de ontwikkeling van digitale dienstverlening door UWV en gemeenten aan zowel werkzoekenden als werkgevers;

• • Aansturen van en toezicht houden op UWV en daarmee samenhangend beleid en regelgeving tot stand brengen.

Activiteiten ketenpartners:

• • UWV transformeert de dienstverlening naar digitale dienstverlening. UWV en gemeenten maken afspraken over de digitale dienstverlening aan WWB-gerechtigden;

• • UWV en gemeenten ontwikkelen regionaal arbeidsmarktbeleid en regionale diensten voor werkgevers. Zij zorgen ervoor dat er in iedere regio 1 aanspreekpunt is voor werkgevers. Daarnaast zorgen zij voor een landelijk aanspreekpunt voor werkgevers;

• • UWV heeft een eigen planning- en controlcyclus, waarover aan de Tweede Kamer wordt gerapporteerd. Deze rapportages bevatten gegevens over de voortgang van de uitvoering.

Activiteiten Van werk naar werk:

• • De experimenten van-werk-naar-werk zijn gemonitord. Het eindrapport is eind december 2012 verschenen en is op 17 januari aan de Tweede Kamer aangeboden30. Alle projecten samen hadden zich ten doel gesteld 785 deelnemers te bereiken en 670 van-werk-naar-werk transities te realiseren. De projecten hebben vanaf 1 december 2010 in totaal 680 deelnemers bereikt. Voor 404 mensen (60%) is dit succesvol geweest, omdat zij ander (vaak tijdelijk) werk hebben gevonden of geplaatst zijn op een leer-werk-traject. Van 58 deelnemers is het traject nog niet afgerond. Een deel daarvan vindt mogelijk nog ander werk.

  In de brief aan de Tweede Kamer zijn de volgende succesfactoren genoemd:

  • * Voortbouwen op traditionele instituties (sociale partners, sectorfondsen, scholingsinstituten, kenniscentra);

  • * Actieve deelname van vakbonden;

  • * Draagvlak bij individuele werkgevers (en werknemers);

  • * Formaliseren van afspraken.

  De succesfactoren worden als onderdeel van het project duurzame inzetbaarheid actief verspreid onder bedrijven en organisaties die hier werk van willen maken (onder andere via regio- en sectormeetings).

  Sociale partners is gevraagd sectorplannen op te stellen, waarin van-werk-naar-werk activiteiten kunnen worden opgenomen. Het kabinet zal deze plannen, onder voorwaarden, middels cofinanciering faciliteren.

• • Bij UWV WERKbedrijf ingeschreven werkzoekenden die op eigen kracht weer aan de slag kunnen komen;

• • Werkgevers.

De indicatoren in tabel 47.3 geven aan dat werkgevers en werkzoekenden in 2010 en 2011 tevreden waren over de klantgerichtheid van de aangeboden integrale dienstverlening.

Tabel 47.3 Indicatoren operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streefwaarde 2012
Klanttevredenheid werkgevers	7,2	7,1	n.b.1	voldoende
Klanttevredenheid werkzoekenden	6,8	6,3	n.b.1	voldoende

Tabel 47.4 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Aantal niet-werkende werkzoekenden per 1 januari (x 1.000)	508	490	473
Instroom niet-werkende werkzoekenden (x 1.000)	564	511	622
Aantal geregistreerde vacatures per 1 januari (x 1.000)	40	39	20
Bij UWV Werkbedrijf ingediende vacatures (x 1.000)	268	177	111
Door UWV Werkbedrijf vervulde vacatures (x 1.000)	108	64	39

Tabel 47.5 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Totaal	Wajong WIA/WAZ WAO	WW	Bijstand/WIJ	Nug
In 2010 zonder re-integratie-ondersteuning in een baan gestarte voormalig werklozen (x 1.000)	274	57	166	20	31
In 2011 zonder re-integratie-ondersteuning in een baan gestarte voormalig werklozen (x 1.000)	333	44	232	23	35
In het eerste halfjaar van 2012 zonder re-integratie-ondersteuning in een baan gestarte voormalig werklozen (x 1.000)	202	26	142	13	21

2 Ondersteuning bij het vinden van regulier werk voor die uitkeringsgerechtigden en werklozen die dat niet op eigen kracht kunnen

Het re-integratiebeleid is gericht op uitstroom uit werkloosheid naar regulier werk van werkzoekenden met een grote afstand tot regulier werk. Het re-integratiebeleid zet niet in op personen die op eigen kracht regulier werk kunnen verkrijgen. Gemeenten en UWV hebben de verantwoordelijkheid en de middelen om via maatwerk een passende re-integratieondersteuning aan te bieden. Met re-integratieondersteuning wordt bedoeld trajecten, waaronder ook inburgeringstrajecten, extra ondersteuning van de casemanager bij gemeenten en de werkcoach bij UWV. Deze trajecten dienen vraaggericht en selectief te worden ingezet, zoals geformuleerd in het «Plan van Aanpak re-integratie»31.

In de eerste zes maanden van 2012 zijn 48.000 uitkeringsontvangers (van UWV en gemeenten) en bij UWV WERKbedrijf ingeschreven niet-uitkeringsgerechtigden in een baan gestart met inzet van re-integratieondersteuning. Dit is 19% van alle uitkeringsontvangers (van UWV en gemeenten) en bij UWV WERKbedrijf ingeschreven niet-uitkeringsgerechtigden die in de eerste zes maanden in een baan zijn gestart.

Voor bijstandsontvangers was dit aandeel aanzienlijk groter (69 procent): 29.000 bijstandsontvangers zijn na re-integratieondersteuning in een baan gestart.

• • Het participatiebudget gemeenten; dit budget maakt een integrale aanpak van gemeenten mogelijk door bundeling van de middelen voor re-integratie, volwasseneneducatie en inburgering. Hiermee bevorderen gemeenten dat WWB-gerechtigden en niet-uitkeringsgerechtigden zelfstandig in hun bestaan kunnen voorzien;

• • Bijdrage aan re-integratiebudgetten van UWV ten behoeve van Wajong en WIA;

• • Het re-integratiebudget Caribisch Nederland.

• • Beschikbaar stellen van instrumenten aan UWV en gemeenten ten behoeve van werkgevers, uitkeringsgerechtigden en niet-uitkeringsgerechtigden, zoals re-integratietrajecten, premiekorting, no-riskpolis, loonkostensubsidie, werkgevers- en werknemersvoorzieningen;

• • Bevorderen van de ontwikkeling van digitale dienstverlening en fysieke dienstverlening voor een kleine groep met een grote afstand tot de arbeidsmarkt;

• • Bevorderen dat UWV en gemeenten regionale diensten voor werkgevers ontwikkelen. Gemeenten en UWV dienen ervoor te zorgen dat er in iedere regio 1 aanspreekpunt is voor werkgevers. Daarnaast zorgen zij voor een landelijk aanspreekpunt voor werkgevers;

• • Verrichten van onderzoek en het verspreiden van de resultaten hiervan;

• • Ontsluiten van goede praktijkvoorbeelden via onder andere www.interventiesnaarwerk.nl ;

• • Aansturen van en toezicht houden op UWV;

• • UWV heeft een eigen planning- en controlcyclus, waarover aan de Tweede Kamer wordt gerapporteerd. Deze rapportages bevatten gegevens over de voortgang van de uitvoering.

Vergroten inzicht in netto-effectiviteit van re-integratie

In 2012 zijn in 7 Nederlandse gemeenten en bij 6 UWV-vestigingen experimenten gestart voor mensen met een WWB- en WW-uitkering, die beogen meer inzicht te krijgen in de netto effectiviteit van re-integratie32. Via a-selectieve toewijzing aan behandel- en controlegroepen wordt beoogd in kaart te brengen wat werkt en voor wie. Interventies die bij gemeenten worden onderzocht zijn het effect van screening en diagnose, toepassing zoekperiode, begeleiding naar werk en werkstage. In de experimenten bij UWV waarbij WW-gerechtigden betrokken zijn, gaat het om de netto effectiviteit van elektronische versus face-to-face dienstverlening en het passend werkaanbod. De eerste kwantitatieve resultaten worden in het voorjaar van 2013 verwacht. De eerste integrale rapportage aan de Tweede Kamer is voorzien voor eind 2013.

Monitoren inspanningen gemeenten

Monitoren resultaten re-integratie

Impuls Effectiviteit en Vakmanschap (voorheen: Impuls Professionalisering)

Beroepsvereniging Klantmanagers

De Beroepsvereniging voor Klantmanagers is opgericht. Deze vereniging heeft als doel kennisuitwisseling te bevorderen tussen klantmanagers, expertisebevordering, en het opzetten van een kwaliteitsregister voor klantmanagers.

• • Bijstandsgerechtigden met een afstand tot de arbeidsmarkt;

• • Niet-uitkeringsgerechtigden met een afstand tot de arbeidsmarkt;

• • Anw-gerechtigden met een afstand tot de arbeidsmarkt;

• • Gedeeltelijk arbeids(on)geschikten (WAZ, Wajong, WAO, WIA) met een afstand tot de arbeidsmarkt;

• • WW-gerechtigden met een afstand tot de arbeidsmarkt

Het doel van de indicatoren is om inzicht te geven in de resultaten van re-integratieondersteuning.

Het realiseren van het in de begroting 2012 geformuleerde kwalitatieve doel is negatief beïnvloed door de tegenvallende conjunctuur.

Tabel 47.6 Indicatoren operationele doelstelling 2

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie halfjaar 2012	Streven 2012
Uitstroom naar regulier werk binnen 24 maanden na start re-integratieondersteuning gericht op regulier werk	50%	61%	60%	toename

Tabel 47.7 Kengetallen operationele doelstelling 2

	Totaal	Wajong WIA/WAZ WAO/ZW	WW	Bijstand/WIJ	Nug/Anw
In 2011 in een baan gestarte voormalig werklozen (na voorliggende re-integratieondersteuning) (x 1.000)	106	11	26	59	9
– waarvan met loonkostensubsidie (x 1.000)	5	0	0	4	0
Aandeel voormalig werklozen dat na 6 maanden nog werkt in loondienst	71%	73%	79%	68%	67%
– waarvan met loonkostensubsidie 2011	80%	–	–	81%	74%
In het eerste halfjaar van 2012 in een baan gestarte voormalig werklozen (na voorliggende re-integratieondersteuning) (x 1.000)	48	5	11	29	4
– waarvan met loonkostensubsidie (x 1.000)	1	0	0	1	0

48 Sociale werkvoorziening

Het faciliteren van de arbeidsparticipatie van personen met lichamelijke, verstandelijke en/of psychische beperkingen, die uitsluitend onder aangepaste omstandigheden tot regelmatige arbeid in staat zijn

Om arbeidsparticipatie voor personen uit de doelgroep mogelijk te maken, wordt aangepaste arbeid aangeboden. Dit betreft arbeid die past bij hun capaciteiten en mogelijkheden en die tevens een bijdrage levert aan het behouden en bevorderen van hun arbeidsbekwaamheid.

Uit de realisatiecijfers van 2012 blijkt dat de problemen voortbestaan die aanleiding waren voor het instellen van de Commissie Fundamentele herbezinning Wsw, zoals lange wachtlijsten en het niet naar vermogen participeren van de doelgroep. Mede naar aanleiding van het advies van deze commissie wil het kabinet met de Participatiewet zoveel mogelijk mensen laten participeren bij voorkeur via een reguliere baan. In de contourenbrief over de Participatiewet33 zijn de uitgangspunten van de hervorming nader uitgewerkt.

Tabel 48.1 Kengetal algemene doelstelling

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Aantal personen in Wsw-werknemersbestand tegenover de totale doelgroep (%)	83	83	87

Tabel 48.2 Begrotingsuitgaven artikel 48 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	2.510.809	2.577.387	2.376.073	2.366.878	2.415.828	2.404.122	11.706
Uitgaven	2.425.209	2.502.838	2.495.192	2.367.225	2.401.062	2.404.122	– 3.060
Programma uitgaven	2.425.209	2.502.838	2.495.192	2.367.225	2.401.062	2.404.122	– 3.060
Operationele Doelstelling 1
Wet sociale werkvoorziening (Wsw)	2.399.909	2.478.238	2.476.792	2.342.626	2.372.529	2.361.199	11.330
Wsw indicatiestelling uitvoeringskosten	25.300	24.600	18.400	24.599	28.533	32.923	– 4.390
Herstructureringsfaciliteit	0	0	0	0	0	10.000	– 10.000
Ontvangsten	488.720	509.690	528.372	506.733	64	0	64

Wet sociale werkvoorziening (Wsw)

In 2012 is aan de Wsw € 11 miljoen meer uitgegeven dan begroot. Dit is het gevolg van de toegekende loon- en prijsbijstelling (€ 16,6 miljoen), onderuitputting op het budget voor de pilots Werken naar Vermogen (– € 2,3 miljoen) en onderuitputting op het budget voor bonus begeleid werken (– € 2,1 miljoen). De onderuitputting op het budget voor de pilots Werken naar Vermogen heeft als oorzaak dat er minder projecten van start zijn gegaan, en voor lagere bedragen dan oorspronkelijk was begroot. Dit kwam omdat deze projecten niet of niet geheel voldeden aan het toetsingskader dat voor de subsidieverlening is opgesteld en omdat een aantal projecten door de val van het vorige kabinet niet verder is doorontwikkeld. De onderuitputting op het budget voor de bonus begeleid werken wordt veroorzaakt door het feit dat het aantal gerealiseerde werkplekken minder is dan geraamd. Tot slot heeft er een budgettair neutrale herschikking plaatsgevonden binnen de SZW-begroting ten behoeve van voorlichtingscampagnes (– € 0,7 miljoen).

Wsw indicatiestelling uitvoeringskosten

De uitvoeringskosten indicatiestelling door het UWV laat ten opzichte van de begroting 2012 circa € 4,4 miljoen minder uitgaven zien. Hiervan houdt € 2 miljoen verband met het controversieel verklaren van het wetsvoorstel Werken naar Vermogen. Hierdoor hoeft het UWV geen herindicaties WSW uit te voeren. Verder heeft een herijking van het ramingsmodel van de uitvoeringskosten van het UWV gezorgd voor een budgettair neutrale herschikking binnen de totale uitvoeringskosten van het UWV (– € 2,4 miljoen).

Herstructureringsfaciliteit

Voor de herstructureringsfaciliteit geldt dat in verband met het controversieel verklaren van het wetsvoorstel Werken naar Vermogen de middelen ten behoeve van de herstructureringsfaciliteit niet zijn uitgegeven (– € 10 miljoen).

1 Het realiseren van aangepaste arbeid voor personen met een Wsw-indicatie, waar mogelijk in een zo regulier mogelijke werkomgeving

Om arbeidsgehandicapten die willen deelnemen aan het arbeidsproces de mogelijkheid van arbeidsparticipatie te bieden, wordt voor Wsw-geïndiceerden aangepaste arbeid gerealiseerd waar mogelijk in een zo regulier mogelijke arbeidsomgeving.

In overeenstemming met artikel 46 van de Wsw is het verslag over de wijzigingen van de Wsw in 2008 in 2012 naar de Tweede Kamer gezonden34. De destijds beschikbare cijfers komen uit 2011. Belangrijkste conclusie van deze evaluatie was dat het belangrijkste doel, namelijk het bevorderen van werken in een zo regulier mogelijke omgeving, nog onvoldoende gerealiseerd is. Veel meer mensen met een functiebeperking kunnen en willen aan het werk in een reguliere omgeving. Ook de commissie Westerlaken concludeerde in 2012 «het kan en moet beter»35. In 2011 (en 2012) werkte ongeveer 6% van de totale groep begeleid bij een reguliere werkgever terwijl circa de helft van de mensen met een (nieuwe) Wsw-indicatie een advies begeleid werken krijgt. Dit betekent dat er een kloof zit tussen het aantal mensen dat begeleid kan werken en het aantal mensen dat daadwerkelijk begeleid werkt.

• • Subsidie aan gemeenten voor het realiseren van Wsw-plaatsen;

• • Overdracht taakstelling Wsw (mogelijkheid voor gemeenten om de te realiseren arbeidsplaatsen in een jaar onderling over te dragen, welk verzoek wordt voorgelegd aan de minister);

• • Stimuleringsuitkering, de bonus voor het aantal gerealiseerde begeleid werkenplekken.

• • Uitvoering pilots n.a.v. commissie-De Vries;

• • Het realiseren van meer werkplekken bij werkgevers;

• • Het stimuleren van de omslag van sw-bedrijven naar arbeidsontwikkelbedrijven;

• • Het vormgeven van een integrale dienstverlening op de werkpleinen;

• • Het toetsen van een nieuwe systematiek, waarbij de inzet van het instrument loondispensatie centraal staat.

Pilot loondispensatie

De vierde voortgangsrapportage van de pilot loondispensatie is aan de Tweede Kamer toegezonden36. De pilot is nog niet afgerond waardoor de conclusies nog voorlopig zijn. Uit de pilot blijkt dat loondispensatie een aanvullend re-integratie-instrument is dat mogelijkheden biedt voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt, die andere instrumenten niet hebben. Het biedt hun kansen, doordat perspectief op regulier werk ontstaat. Er kan van het instrument een prikkel uitgaan tot langdurige, duurzame dienstverbanden waarin ruimte is voor groei en ontwikkeling van de werknemer. Met de ervaringen uit de pilot wordt rekening gehouden bij de invulling en maatvoering van het instrument loondispensatie in de Participatiewet.

Personen met lichamelijke, verstandelijke en/of psychische beperkingen, die uitsluitend onder aangepaste omstandigheden tot regelmatige arbeid in staat zijn en hiervoor een Wsw-indicatie hebben gekregen.

Het bereiken van de operationele doelstelling in 2012 wordt aan de hand van twee indicatoren weergegeven. De eerste indicator toont de realisatie van Wsw-plaatsen in relatie tot het aantal waarvoor subsidie is toegekend (90.804 arbeidsjaren). Uit tabel 48.3 blijkt dat het aantal Wsw-plaatsen waarvoor subsidie is verstrekt, volledig is gerealiseerd. De tweede indicator geeft inzicht in het bereiken van de doelstelling van de Wsw, namelijk zoveel mogelijk werken in een zo regulier mogelijke arbeidsomgeving. De vorm begeleid werken is de meest reguliere vorm van werken voor de doelgroep. In 2012 is de realisatie van het aantal plaatsen in begeleid werken in 2012 gelijk gebleven ten opzichte van 2011.

Tabel 48.3 Indicatoren operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streefwaarde 2012
Realisatie van arbeidsplaatsen in relatie tot het aantal waarvoor subsidie is toegekend (%)	101	100	100	100
Aantal gerealiseerde plaatsen in begeleid werken als percentage van het totaal aantal arbeidsplaatsen (jaargemiddelde in %)	5,6	6,1	6,1	10

Zoals in tabel 48.4 is te zien is de omvang van de wachtlijst in 2012 gedaald. Reden hiervoor is dat er veel minder 1^e indicaties zijn afgegeven dan verwacht. Vermoedelijk komt dit doordat verwijzers en werkzoekenden anticiperen op de voorgenomen wijzigingen in de Wsw. Het aantal detacheringen bij een reguliere werkgever is met 3,5%-punt toegenomen. Daarmee wordt in vergelijking met vorig jaar beter voldaan aan de doelstelling om voor Wsw-geïndiceerden aangepaste arbeid te realiseren. Wel neemt de tijd die Wsw-geïndiceerden op de wachtlijst staan toe. De gemiddelde verblijfsduur op de wachtlijst was in 2012 ruim 22 maanden.

Tabel 48.4 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Werknemersbestand (personen, ultimostand)	102.800	102.000	102.400
Wachtlijst (personen, ultimostand)	21.700	21.200	15.600
Gemiddelde verblijfsduur op de wachtlijst (maanden)	15,3	18,4	22,4
Aantal detacheringen als percentage van het totaal aantal arbeidsplaatsen (%)	25	25,1	28,6

49 Overige inkomensbescherming

Zorgdragen voor adequate bescherming zonder activerende voorwaarden tegen de financiële risico’s bij inkomensverlies

Om inkomensbescherming op minimumniveau te bieden. SZW creëert de voorwaarden voor de toekenning van een uitkering of toeslag. SVB en UWV zijn verantwoordelijk voor de uitvoering hiervan in Nederland. Voor de uitvoering in Caribisch Nederland (de eilanden Bonaire, St. Eustatius en Saba) is de minister van SZW verantwoordelijk.

Voor de algemene doelstelling zijn geen afzonderlijke indicatoren geformuleerd, omdat op dit aggregatieniveau onvoldoende concrete doelstellingen geformuleerd kunnen worden.

Tabel 49.1 Begrotingsuitgaven artikel 49 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	366.255	385.403	636.710	676.897	728.058	632.673	95.385
Uitgaven	366.255	385.403	636.710	676.897	728.058	632.673	95.385
Programma uitgaven	366.255	385.403	636.710	676.897	728.058	632.673	95.385
Operationele Doelstelling 2
AIO (WWB 65+) uitkeringslasten	0	0	205.231	222.916	213.000	227.238	– 14.238
AIO (WWB 65+) uitvoeringskosten	0	2.500	12.585	14.673	15.827	12.443	3.384
Operationele Doelstelling 3
Toeslagenwet uitkeringslasten	366.255	382.903	418.894	425.875	482.882	375.235	107.647
Operationele Doelstelling 4
Uitkeringen Caribisch Nederland	0	0	0	13.433	16.349	17.757	– 1.408
Ontvangsten	2.955	2.410	288	3.801	16.374	0	16.374

Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen (AIO)

Toeslagenwet (TW)

Op grond van de TW ontvangen uitkeringsgerechtigden die met hun uitkering en het eventuele partnerinkomen niet tot het relevante sociaal minimum komen een toeslag op de uitkering van de zogeheten moederwetten. De gerealiseerde uitgaven in de TW komen in 2012 € 108 miljoen hoger uit dan begroot. Allereerst vond er een stijging plaats van de uitkeringslasten TW door volumeontwikkelingen in de onderliggende moederwetten, vooral de WW en de WAO/WIA. Als gevolg hiervan zijn de TW-uitgaven € 86 miljoen hoger uitgekomen dan in de begroting geraamd. Aanvullingen vanuit de WW namen toe door het sterk gestegen WW-volume. Aanvullingen vanuit WAO/WIA namen toe omdat het aandeel mensen in de WIA in plaats van in de WAO stijgt. WIA-gerechtigden komen vaker in aanmerking voor de TW dan WAO-gerechtigden. De toename van de uitkeringslasten door indexatie van de uitkeringen bedroeg € 6 miljoen. Verder vond er in 2012 een nabetaling plaats over 2011 van € 16 miljoen.

Uitkeringen Caribisch Nederland

De regelingen van SZW voor Caribisch Nederland op het terrein van dit artikel betreffen de Algemene ouderdomsverzekering (AOV) en de Algemene Weduwen- en Wezenverzekering (AWW). De uitgaven aan deze regelingen zijn € 1,4 miljoen lager uitgevallen dan begroot. Ten tijde van het vaststellen van de begroting 2012 was het eerste volledige jaar van uitvoering op de eilanden (2011) nog lopend, waardoor er nog onvoldoende informatie beschikbaar was om een nauwkeurige raming te kunnen opstellen.

Ontvangsten

In 2012 is ruim € 16 miljoen aan ontvangsten AIO gerealiseerd. Een deel hiervan (€ 5,9 miljoen) is het gevolg van de nadere afrekening 2011 in 2012: de gerealiseerde kasuitgaven waren lager dan de door SZW verstrekte voorschotten waardoor in 2012 een terugontvangst heeft plaatsgevonden. Daarnaast is in 2012 een technische correctie uitgevoerd op de afrekening 2010 (€ 10,5 miljoen).

Tabel 49.2 Premiegefinancierde uitgaven artikel 49 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Uitgaven	28.297.062	30.094.970	31.029.216	31.614.026	32.411.679	32.501.669	– 89.990
Programma uitgaven	28.297.062	30.094.970	31.029.216	31.614.026	32.411.679	32.126.042	285.637
Operationele Doelstelling 1
Anw uitkeringslasten	1.203.536	1.147.398	1.064.744	968.000	843.342	841.856	1.486
Anw tegemoetkoming	21.560	22.671	20.953	17.433	15.689	15.402	287
Anw uitvoeringskosten	23.801	19.973	24.195	22.160	19.071	19.866	– 795
Operationele Doelstelling 2
AOW uitkeringslasten	26.446.126	27.580.144	28.617.668	29.995.000	31.415.000	31.110.897	304.103
AOW tegemoetkoming	483.094	1.217.152	1.177.722	484.000	0	0	0
AOW uitvoeringskosten	118.945	107.632	123.934	127.433	118.577	138.021	– 19.444
Nominaal	0	0	0	0	0	375.627	– 375.627
Ontvangsten	0	0	0	0	0	0	0

Algemene nabestaandenwet (Anw)

De gerealiseerde uitkeringslasten Anw laten een tegenvaller van € 1 miljoen zien. Het budget is via de gebruikelijke loon- en prijsbijstelling verhoogd (€ 9 miljoen). Per saldo was het gerealiseerde volume lager dan verwacht (€ 8 miljoen). De tegemoetkoming Anw kwam nagenoeg overeen met de begrote uitkeringslasten.

Algemene Ouderdomswet (AOW)

1 Zorgdragen dat inkomen op ten minste minimumniveau wordt verstrekt aan alleenstaande nabestaanden; tevens het verstrekken van een uitkering ten behoeve van wezen of halfwezen

Om personen die geconfronteerd zijn met het overlijden van een partner of ouders en die vanwege leeftijd, de zorg voor een jong kind of arbeidsongeschiktheid niet (volledig) een eigen inkomen kunnen verwerven, te voorzien van een minimuminkomen en/of een compensatie.

Nabestaanden ontvangen een inkomensafhankelijke nabestaandenuitkering ter hoogte van maximaal 70% van het netto minimumloon. De nabestaande kan ook aanspraak maken op een halfwezenuikering van 20% van het minimumloon voor een halfwees van jonger dan 18 jaar die tot het huishouden behoort. Wezen kunnen aanspraak maken op een wezenuitkering. De wezenuitkering bedraagt een leeftijdsafhankelijk percentage van de nabestaandenuitkering. De halfwezen- en wezenuitkering zijn onafhankelijk van het inkomen. Naast de nabestaanden-, halfwezen-, of wezenuitkering ontvangen nabestaanden of wezen een inkomensonafhankelijke tegemoetkoming. Deze tegemoetkoming bedroeg in 2012 € 15,88 per maand.

• • Uitkeringen op grond van de Anw;

• • Bijdrage uitvoeringskosten aan de SVB.

• • Nabestaanden geboren vóór 1950, nabestaanden met een kind onder de 18 jaar, nabestaanden die ten minste 45% arbeidsongeschikt zijn;

• • Verzorgers van halfwezen;

• • Wezen.

Tabel 49.3 Indicatoren operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streven 2012
Nalevingsniveau opgave inkomsten uit arbeid (%)	94	95	95	95

Volume Anw

Het volume van de Anw nam in 2012 met ongeveer 9.000 uitkeringsjaren af. Deze daling is vrijwel geheel toe te schrijven aan het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd van mensen met een nabestaandenuitkering. Een groot deel van de nabestaandenuitkeringen behoort toe aan mensen die voor 1950 zijn geboren en die nu de AOW-gerechtigde leeftijd bereiken. In 1996 zijn bovendien de toetredingsvoorwaarden van de Anw aangescherpt. Het Anw-bestand wordt ook om die reden steeds kleiner.

Tabel 49.4 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Nabestaanden uitkeringsjaren (x 1.000)
Volume: Ingang recht voor 1 juli 1996	23	20	16
• waarvan nabestaanden- en halfwezenuitkering	1	0,3	0,2
• waarvan alleen nabestaandenuitkering	22	19	16
Volume: Ingang recht na 1 juli 1996	61	56	50
• waarvan nabestaanden- en halfwezenuitkering	9	9	9
• waarvan alleen nabestaandenuitkering	37	33	27
• waarvan alleen halfwezenuitkering	14	14	14
Wezenuitkering	1	1	1
Totaal volume uitkeringsjaren (x 1.000 uitkeringsjaren)	85	77	68
Totaal aantal uitkeringsgerechtigden (x 1.000 personen)	102	93	81

Tabel 49.5 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Handhaving
Nalevingsniveau melden samenwoning (%)1	99	95	98
Bekendheid met regels samenwonen (%)2	85	89	92
Bekendheid met regels inkomen (%)2	94	93	97
Aantal onderzochte fraudesignalen3	967	666	n.b.4
Totaal schadebedrag fraude (x € 1 mln)3	2,5	3,0	1,8
Incassoratio (%)3	93	90	87

2 Zorgdragen dat een minimuminkomen wordt verstrekt aan personen van 65 jaar en ouder

Om personen die de leeftijd van 65 jaar hebben bereikt inkomensbescherming te bieden.

65-plussers ontvangen een uitkering gerelateerd aan het minimumloon. De hoogte ervan is afhankelijk van leefsituatie 50%, 70% of 90%. Onder bepaalde voorwaarden wordt bij een (vanwege een onvoldoende opbouw) gekort AOW-pensioen een aanvulling vanuit de algemene bijstand (AIO) verstrekt. Naast de AOW-uitkering ontvangt een AOW-gerechtigde een maandelijkse inkomensonafhankelijke tegemoetkoming van bruto € 33,65. Sinds 1 juni 2011 geldt hierbij als voorwaarde dat de AOW-gerechtigde over ten minste 90% van het eigen inkomen belasting in Nederland betaalt (zie hiervoor de passages over de MKOB in artikel 50). AOW-gerechtigden met een partner die nog geen 65 is, hebben daarnaast recht op een inkomensafhankelijke toeslag van maximaal 50% van het minimumloon. De feitelijke hoogte hangt af van de eventuele inkomsten van de jongere partner. Sinds 1 augustus 2011 wordt deze toeslag in beginsel met 10% gekort als het totale gezinsinkomen hoger is dan 162% WML (circa € 30.000 bruto per jaar).

• • Ouderdomspensioen op grond van de AOW;

• • AOW-toeslag ten behoeve van de partner jonger dan 65 jaar aan personen die een ouderdomspensioen op grond van de AOW ontvangen;

• • Bijstandsuitkering aanvullend tot de bijstandsnorm op grond van de AIO indien geen toereikende middelen aanwezig zijn;

• • Bijdrage uitvoeringskosten aan de SVB.

Personen van 65 jaar en ouder.

Het gebruik van prestatie-indicatoren heeft, naast het gebruik van kengetallen, geen toegevoegde waarde, omdat de AOW en de AIO geen activerend karakter hebben. Er wordt dus niet gestuurd op in- en uitstroom.

Volume AOW/AIO

Als gevolg van de vergrijzing is in 2012 het volume van de AOW (in uitkeringsjaren en in personen) toegenomen. Het AIO-volume is tegen de verwachting in niet gestegen. Een verklaring is dat er meer kleine AIO-uitkeringen dan geraamd zijn komen te vervallen door het onder de middelentoets brengen van de MKOB en de afbouw van de Algemene Heffingskorting in het referentieminimumloon.

Gekorte AOW-uitkeringen

Het aandeel mensen met een onvolledige AOW-uitkering (18%) was in 2012 gelijk aan 2011 terwijl het gemiddelde kortingspercentage (47%) licht daalde ten opzichte van een jaar eerder (48%). Dit betreft een afrondingsverschil.

Tabel 49.6 Kengetallen operationele doelstelling 2

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
AOW uitkeringsjaren (x 1.000)
70% uitkering (totaal)1	1.011	1.028	1.052
• waarvan partner < 65 jaar1	1	1	1
50% uitkering (totaal)1	1.598	1.669	1.762
• waarvan partner < 65 jaar1	254	266	276
Volume in aantal personen
Volume AOW (x 1000)1	2.881	2.953	3.081
Volume AIO (x 1000 huishoudens)2	37	41	40
Korting op de AOW-uitkering in verband met niet-verzekerde jaren
Personen met een onvolledige AOW (% van totaal)1	18	18	18
Gemiddeld kortingspercentage (%)1	48	48	47
Bekendheid afschaffen partnertoeslag (%)3	33	28	24

Tabel 49.7 Kengetallen operationele doelstelling 2

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Handhaving
Nalevingsniveau melden samenwoning (%)1	99	99	99
Bekendheid met regels samenwonen (%)2	75	79	85
Bekendheid met regels inkomen (%)2	79	80	84
Aantal onderzochte fraudesignalen2	3.918	3.507	n.b.3
Totaal schadebedrag fraude (x € 1 mln)2	0,4	0,9	0,7
Incassoratio (%)2	95	95	96

3 Zorgdragen dat een aanvulling tot inkomen op minimumniveau wordt verstrekt aan zieke, arbeidsongeschikte en werkloze werknemers

Om personen die een uitkering op grond van de WW, ZW, WAO, WIA, Wajong, IOW, Wet arbeid en zorg, Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening Militairen of loondoorbetaling in het tweede ziektejaar ontvangen, te voorzien van een minimuminkomen.

Zieke, arbeidsongeschikte en werkloze werknemers ontvangen een toeslag op hun loondervingsuitkering tot het minimumniveau als de betrokkene daar met het gezinsinkomen onder blijft.

Toeslag op grond van de TW.

Personen die – volgens de definitie van de TW – een loondervingsuitkering of loondoorbetaling ontvangen en per dag een inkomen hebben dat lager is dan het relevante sociaal minimum.

Er zijn geen indicatoren opgenomen. Recht op een toeslag op grond van de TW bestaat naast het recht op een loondervingsuitkering, waarvoor wel kengetallen bestaan.

Volume TW

Het TW-volume steeg in 2012 als gevolg van een sterk gestegen aantal WW-uitkeringen en doordat de WIA langzaamaan de WAO vervangt. WIA-gerechtigden komen vaker dan WAO-gerechtigden in aanmerking voor aanvulling vanuit de TW.

Tabel 49.8 Kengetallen operationele doelstelling 3

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Gemiddeld jaarvolume TW (x 1.000 uitkeringsjaren)	182	185	195
Gemiddelde toeslag per jaar (x € 1)	2.302	2.297	2.475

Tabel 49.9 Kengetallen operationele doelstelling 3

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Handhaving
Aantal geconstateerde overtredingen TW (x 1.000)	4	3	3
Totaal fraudebedrag TW (x € 1 mln)	9,3	5,2	4,8
Afdoeningspercentage	91,1	99,5	99,3

4 Zorgdragen voor adequate overige inkomensbescherming aan inwoners van Caribisch Nederland

Om inwoners van Caribisch Nederland (de eilanden Bonaire, St. Eustatius en Saba), die de leeftijd van 60 jaar hebben bereikt, of om personen die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouders, een niveau van inkomensbescherming te bieden. Daarbij wordt de ontwikkeling van uitkeringen op de eilanden gekoppeld aan de ontwikkeling van het prijsniveau op de eilanden.

Inwoners van Caribisch Nederland die de AOV-gerechtigde leeftijd hebben bereikt, of personen die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouders ontvangen inkomensbescherming.

De uitkeringslasten Caribisch Nederland op het terrein van overige inkomensbescherming hebben betrekking op de Algemene ouderdomsverzekering (AOV), de AOV-tegemoetkoming en de Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW).

Algemene ouderdomsverzekering (AOV)

Ouderdomspensioen op grond van de Algemene ouderdomsverzekering in Caribisch Nederland. Naast het ouderdomspensioen wordt op St. Eustatius en Saba een AOV-tegemoetkoming verstrekt die recht doet aan de prijsverschillen tussen de drie eilanden

Algemene weduwen- en wezenverzekering (AWW)

Uitkering aan personen die geconfronteerd zijn met het overlijden van hun partner of ouders en (half)wezen op grond van de Algemene weduwen- en wezenverzekering in Caribisch Nederland.

De SZW-unit bij de RCN is verantwoordelijk voor de uitvoering van deze regelingen in Caribisch Nederland. De bijdrage in de uitvoeringskosten aan de RCN wordt verantwoord op artikel 98.

• • Onderhouden van beleid en wet- en regelgeving;

• • Uitkeringsverzorging;

• • Handhaving.

• • Eenmaal per jaar aanpassen van het niveau van de AOV en AWW in verband met de ontwikkeling van de prijsindexcijfers.

Uitkeringsgerechtigden op Caribisch Nederland.

Gegeven het geringe aantal gerechtigden zijn geen indicatoren geformuleerd. Het aantal lopende AOV- en AWW-uitkeringen bedroeg eind 2012 ruim 4 200. Dit cijfer ligt aanzienlijk hoger dan in 2011, omdat inmiddels ook de buiten de drie eilanden woonachtige AOV- en AWW-gerechtigden, waarvan de dossiers aanvankelijk nog bij de SVB van Curaçao berustten, in de cijfers zijn opgenomen.

Tabel 49.10 Kengetallen operationele doelstelling 4

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Volume uitkeringen Caribisch Nederland (x 1.000)	2,9	3,1	4,2

50 Tegemoetkoming specifieke kosten

Zorgdragen voor een tegemoetkoming in specifieke kosten alsmede maatschappelijke erkenning van het leed van asbestslachtoffers in werksituaties

Om bepaalde personen een financiële tegemoetkoming te verstrekken voor specifieke kosten of als maatschappelijke erkenning. SZW creëert de voorwaarden voor het toekennen van deze tegemoetkomingen en zorgt ervoor dat deze tegemoetkomingen worden uitgekeerd.

• • Ouders en verzorgers met een thuiswonend ernstig gehandicapt kind van 3 tot 18 jaar ontvangen een tegemoetkoming in de kosten op grond van de regeling Tegemoetkoming ouders van thuiswonende gehandicapte kinderen (TOG). De TOG is een tegemoetkoming in de kosten en een blijk van waardering voor het thuis verzorgen van een gehandicapt kind met een AWBZ-indicatie van minstens 10 uur zorg per week;

• • De Algemene Kinderbijslagwet (AKW) biedt ouders een tegemoetkoming in de kosten die het opvoeden en verzorgen van kinderen met zich meebrengt. Ouders van kinderen tot 18 jaar hebben recht op kinderbijslag. De hoogte van de kinderbijslag hangt af van de leeftijd van het kind;

• • De Wet Kindgebonden Budget (WKB) biedt een inkomensafhankelijke tegemoetkoming van de overheid in de kosten van kinderen voor gezinnen met een laag of middeninkomen. Ouders van kinderen tot 18 jaar kunnen het kindgebonden budget krijgen, afhankelijk van de hoogte van het inkomen. Bij een gezinsinkomen tot € 28.897 ontvangt een gezin het maximale kindgebonden budget. Als het gezinsinkomen hoger is dan € 28.897 wordt het kindgebonden budget geleidelijk minder;

• • Door middel van het verstrekken van een tegemoetkoming op grond van de TAS-regeling aan asbestslachtoffers is uiting gegeven aan de maatschappelijke betrokkenheid bij de slachtoffers. Het doel van de regeling is hiermee bereikt;

• • Oudere binnenlandse belastingplichtigen en in het buitenland woonachtige ouderen die na toepassing van verdragen ter voorkoming van dubbele belasting over ten minste 90% van hun wereldinkomen Nederlandse inkomsten- en loonbelasting moeten afdragen hebben een tegemoetkoming ontvangen op grond van de MKOB. De MKOB biedt aan deze groep compensatie voor koopkrachtvermindering als gevolg van beleidsmaatregelen in de fiscale sfeer.

Het gebruik van indicatoren heeft, naast het gebruik van kengetallen, geen toegevoegde waarde omdat de criteria voor toekenning van de uitkering vastliggen.

Tabel 50.1 Begrotingsuitgaven artikel 50 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	129.204	147.230	162.712	5.311.371	5.609.106	5.512.933	96.173
Uitgaven	129.204	147.230	162.712	5.311.371	5.609.106	5.512.933	96.173
Programma uitgaven	129.204	147.230	162.712	5.311.371	5.609.106	5.512.933	96.173
Operationele Doelstelling 1
TOG uitkeringslasten	53.408	58.909	60.757	34.109	24.100	29.480	– 5.380
Kopje TOG uitkeringen	0	0	0	5.100	5.212	11.076	– 5.864
TOG uitvoeringskosten	2.401	3.385	9.894	3.472	3.070	1.946	1.124
AKW uitkeringslasten1	0	0	0	3.359.500	3.225.000	3.199.570	25.430
AKW uitvoeringskosten	67.939	77.462	82.928	75.849	78.005	65.061	12.944
WKB uitkeringslasten1	0	0	0	1.197.736	1.140.214	1.088.012	52.202
WKB/KOT uitvoeringskosten	2.000	3.759	3.282	3.765	4.890	3.044	1.846
Operationele Doelstelling 2
TAS uitkeringslasten	2.448	2.836	3.520	3.195	3.773	3.449	324
TAS uitvoeringskosten	1.008	879	1.601	1.187	1.067	1.119	– 52
Operationele Doelstelling 3
MKOB uitkeringslasten	0	0	0	624.200	1.123.204	1.106.052	17.152
MKOB uitvoeringskosten	0	0	730	3.258	571	4.124	– 3.553
Ontvangsten	12.695	828	13.734	233.594	247.339	142.272	105.067

TOG

TOG-kopje

Een onderdeel van de TOG is het zogenoemde TOG-kopje. Dit kopje is gericht op TOG-gerechtigde huishoudens, waarvan de minst verdienende partner in 2012 een inkomen had van maximaal € 4.734 per jaar. Deze huishoudens komen in aanmerking voor een extra tegemoetkoming van € 1.460 per jaar. De uitkeringslasten van het TOG-kopje waren in 2012 € 6 miljoen lager dan begroot. Enerzijds komt dit door het nieuwe indicatiecriterium in de TOG en doordat het aantal gerechtigden van het TOG-kopje sneller is gedaald dan verwacht, anderzijds maken minder alleenverdieners gebruik van het TOG-kopje dan eerder werd aangenomen.

AKW

WKB

TAS

MKOB

De MKOB biedt een koopkrachttegemoetkoming aan oudere binnenlandse belastingplichtigen en in het buitenland woonachtige ouderen die na toepassing van verdragen ter voorkoming van dubbele belasting over ten minste 90% van hun wereldinkomen Nederlandse inkomsten- en loonbelasting moeten afdragen. De gerealiseerde uitkeringslasten MKOB komen nagenoeg overeen met de begrote uitkeringslasten. De uitvoeringskosten MKOB zijn € 3,5 miljoen lager uitgevallen dan begroot. Dat komt doordat de oorspronkelijke meerjarenreeks een overschatting van de werkelijke kosten te zien gaf. In de Begroting 2013 is de meerjarenreeks op het juiste niveau gebracht.

Ontvangsten

De ontvangsten zijn in 2012 circa € 105 miljoen hoger uitgevallen dan geraamd. Deze ontvangsten worden grotendeels veroorzaakt door de hoge bevoorschotting van de Belastingdienst van het kindgebonden budget. Het verzamelinkomen in het betreffende toeslagjaar is bepalend voor de hoogte van de WKB. Als dit achteraf hoger uit blijkt te vallen, moet het WKB-voorschot (deels) worden terugbetaald.

1 Zorgdragen dat een financiële tegemoetkoming in de kosten van kinderen wordt verstrekt aan ouders of verzorgers

Om ouders of verzorgers meer financiële ruimte te bieden ten behoeve van de verzorging en opvoeding van kinderen.

In 2012 zijn er circa 27.000 tegemoetkomingen TOG verstrekt, is voor bijna 3,5 miljoen kinderen AKW verstrekt en is voor ongeveer 1,7 miljoen kinderen WKB verstrekt.

• • Algemene Kinderbijslagwet (AKW);

• • Wet op het Kindgebonden Budget (WKB);

• • Tegemoetkoming Ouders met thuiswonende Gehandicapte kinderen (TOG);

• • Bijdrage in de uitvoeringskosten aan de SVB.

• • TOG: ouders of verzorgers van thuiswonende gehandicapte kinderen van 3 tot 18 jaar;

• • AKW: ouders of verzorgers van kinderen tot 18 jaar;

• • WKB: ouders of verzorgers van kinderen tot 18 jaar met een laag of middeninkomen.

Naast de kengetallen hebben indicatoren geen toegevoegde waarde, omdat niet wordt gestuurd op in- en uitstroom.

Tabel 50.2 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Aantal telkinderen TOG (jaargemiddelden x 1000)1	65	29	272
Aantal gezinnen AKW (jaargemiddelden x 1.000)1	1.938	1.933	1.9392
Aantal telkinderen AKW (jaargemiddelden x 1000)1	3.490	3.458	3.4662
Aantal huishoudens WKB (volume x 1.000)3	950	950	900
Aantal kinderen WKB (volume x 1.000)3	1.750	1.750	1.700

Tabel 50.3 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Handhaving
Bekendheid met regels inkomen kind AKW (%)1	91	87	83
Bekendheid met regels studie AKW (%)1	74	69	69
Aantal onderzochte fraudesignalen2	917	1.324	n.b.3
Totaal schadebedrag (x € 1 mln)2	0,1	0,1	0,1
Incassoratio (%)2	86,4	87,1	86,8

2 Het zoveel mogelijk bij leven verstrekken van een eenmalige financiële tegemoetkoming in de immateriële schade aan werknemers, of huisgenoten van werknemers, met maligne mesothelioom door asbestblootstelling, die niet via de voormalige werkgever een schadevergoeding kunnen verkrijgen

Om uiting te geven aan de maatschappelijke betrokkenheid bij het leed van asbestslachtoffers.

In 2012 zijn 345 voorlopige TAS-voorschotten verstrekt.

• • Tegemoetkoming op grond van de TAS-regeling;

• • Bijdrage in de uitvoeringskosten aan de SVB.

• • (Ex-)werknemers met maligne mesothelioom, die veroorzaakt is door asbestblootstelling in het werk, die via de (voormalige) werkgever nog geen schadevergoeding hebben verkregen;

• • Huisgenoten van werknemers die met asbest hebben gewerkt en die zelf maligne mesothelioom hebben gekregen.

Output en outcome zijn in beginsel wel meetbaar maar in verhouding tot de uitgaven en/of administratieve lasten is dit relatief kostbaar en tijdrovend. Gezien het geringe aantal gerechtigden en het geringe uitkeringsbedrag zijn daarom geen indicatoren geformuleerd. Daarnaast wordt niet gestuurd op in- en uitstroom.

Tabel 50.4 Kengetallen operationele doelstelling 2

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Toekenningen voorschot TAS	347	352	345
Toekenningen eenmalige uitkering TAS	0	0	0
Aantal terugontvangen TAS voorschotten	171	166	176
Toekenningen bij leven t.o.v. totaal aantal toekenningen (%)	86	87	87

3 De mogelijkheid bieden om een koopkrachttegemoetkoming aan oudere belastingplichtigen toe te kennen ter compensatie van binnenlands koopkrachtverlies als gevolg van beleidsmaatregelen in de fiscale sfeer

Om oudere belastingplichtigen die koopkrachtvermindering ondervinden als gevolg van beleidsmaatregelen in de fiscale sfeer een compensatie te bieden.

In 2012 hebben 2,8 miljoen mensen een koopkrachttegemoetkoming ontvangen.

• • De mogelijkheid om een koopkrachttegemoetkoming uit te keren op grond van de wet MKOB;

• • Bijdrage in de uitvoeringskosten aan de SVB.

Oudere binnenlandse belastingplichtigen en in het buitenland woonachtige ouderen die na toepassing van verdragen ter voorkoming van dubbele belasting over ten minste 90% van hun wereldinkomen Nederlandse inkomsten- en loonbelasting moeten afdragen.

Het is niet mogelijk te sturen op de omvang van de doelgroep. Om deze reden zijn geen indicatoren opgenomen.

Tabel 50.5 Kengetallen operationele doelstelling 3

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Aantal personen (ultimo x 1.000) dat in aanmerking komt voor koopkrachttegemoetkoming op grond van de MKOB	n.v.t.	2.728	2.836

51 Rijksbijdragen aan sociale fondsen

Borgen van voldoende dekking in sociale fondsen

• • Om tekorten in de fondsen van de volksverzekeringen te dekken;

• • Om tekorten in de fondsen van sociale verzekeringen te voorkomen indien premieheffing niet wenselijk of onmogelijk is.

In 2012 is de dekking in de sociale fondsen geborgd. De algemene doelstelling is gehaald.

In dit artikel wordt de algemene doelstelling behaald door middel van in de wet vastgelegde instrumenten. Er zijn daarom geen externe factoren die van invloed zijn op het behalen van de doelstelling.

Output en outcome zijn niet te vatten in zinvolle indicatoren of kengetallen. Wanneer de budgettaire overheveling van begroting naar fondsen is geschied, is het beoogde effect gerealiseerd. De vermogenspositie van de fondsen is dan verbeterd in de mate die was beoogd.

Tabel 51.1 Begrotingsuitgaven artikel 51 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	10.134.356	14.560.353	15.978.291	9.119.453	11.205.022	10.788.746	416.276
Uitgaven	10.134.356	14.560.353	15.978.291	9.119.453	11.205.022	10.788.746	416.276
Programma uitgaven	10.134.356	14.560.353	15.978.291	9.119.453	11.205.022	10.788.746	416.276
Operationele Doelstelling 1
Rijksbijdrage in kosten heffingskortingen AOW (BIKK AOW)	2.995.300	3.086.400	3.090.200	3.374.800	3.380.700	3.392.300	– 11.600
Rijksbijdrage in kosten heffingskortingen Anw (BIKK Anw)	39.900	45.500	47.700	72.700	68.300	68.600	– 300
Rijksbijdrage Vermogenstekort Ouderdomsfonds	3.490.600	6.662.100	8.012.400	4.853.400	7.421.800	7.004.000	417.800
Premiebijdragen gemoedsbezwaarden	1	0	0	0	0	0	0
Rijksbijdrage tegemoetkoming arbeidsongeschikten (Aof)	955	286.459	281.130	266.600	265.202	265.294	– 92
Rijksbijdrage tegemoetkoming AOW-gerechtigden	482.086	1.213.152	1.170.082	488.506	0	0	0
Rijksbijdrage tegemoetkoming Anw-gerechtigden	21.652	22.401	20.685	17.433	15.541	15.556	– 15
Rijksbijdrage Spaarfonds AOW	3.085.705	3.199.151	3.312.596	0	0	0	0
Rijksbijdrage zwangere zelfstandigen	18.157	45.190	43.498	46.014	53.479	42.996	10.483
Ontvangsten	0	1.955	1.000	1.292	37	0	37

Rijksbijdragen in de kosten heffingskortingen AOW en Anw

Rijksbijdrage Vermogenstekort Ouderdomsfonds

De uitgaven uit het Ouderdomsfonds worden grotendeels gedekt door premie-inkomsten. De Rijksbijdrage Vermogenstekort Ouderdomsfonds is bedoeld om het exploitatietekort in het Ouderdomsfonds aan te vullen zodat er een neutrale kaspositie voor het fonds bestaat. De rijksbijdrage is in 2012 vastgesteld op € 7,4 miljard. Dit is € 418 miljoen hoger dan begroot. Dit wordt verklaard doordat de raming van de premie-inkomsten van het Ouderdomsfonds bij vaststelling van de rijksbijdrage lager was en de raming van de uitkeringslasten hoger dan de raming ten tijde van vaststelling van de begroting. Hierdoor was een hogere rijksbijdrage vereist.

Rijksbijdrage zwangere zelfstandigen

Deze regeling voorziet in een uitkering aan zelfstandigen voorafgaand aan en volgend op de bevalling. De regeling wordt gefinancierd uit een rijksbijdrage. De realisatie in 2012 is € 10,5 miljoen hoger uitgevallen dan voorzien bij de begroting. Deze overschrijding wordt verklaard door hogere uitvoeringskosten (€ 1,1 miljoen) en door nabetaalde uitkeringslasten en hogere uitkeringslasten (vanwege een hoger volume) (€ 9,4 miljoen).

1 Het medebekostigen van de sociale verzekeringen uit de schatkist ter dekking of voorkoming van tekorten in de fondsen

Om tekorten in de fondsen van de volksverzekeringen te dekken of tekorten in de fondsen van sociale verzekeringen te voorkomen indien premieheffing niet wenselijk of onmogelijk is.

De doelstelling is behaald door middel van in de wet vastgelegde instrumenten.

De sociale fondsen.

Dit begrotingsartikel ziet toe op de overheveling van middelen vanuit de schatkist naar enkele fondsen. Er is geen sprake van beleid.

52 Kinderopvang

Kinderopvang zorgt ervoor dat ouders arbeid en zorg beter kunnen combineren en draagt er samen met peuterspeelzaalwerk aan bij dat kinderen zich goed kunnen ontwikkelen, waardoor ze beter toegerust zijn op het primair onderwijs

Ouders kunnen gebruik maken van dagopvang, buitenschoolse opvang of gastouderopvang. Om de financiële toegankelijkheid van de kinderopvang te garanderen geeft de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Wet kinderopvang, WKO) werkende ouders recht op een inkomensafhankelijke bijdrage: de kinderopvangtoeslag. Daarnaast is goede kwaliteit van kinderopvang van belang, zodat ouders hun kind met een gerust hart naar de kinderopvang kunnen laten gaan. De Wet kinderopvang legt de voorwaarden voor een goed kwaliteitsniveau vast. Kwalitatief goede kinderopvang zorgt er voor dat kinderen in hun ontwikkeling worden gestimuleerd.

Naast andere oorzaken heeft de economische crisis waarschijnlijk bijgedragen aan de daling in het gebruik van kinderopvang. De keuzemogelijkheid voor ouders is verbeterd o.a. doordat vraag en aanbod in de dagopvang en buitenschoolse opvang naar elkaar toe zijn gegroeid. De vraag is in 2012 gedaald, terwijl het aanbod in de dagopvang en buitenschoolse opvang nog is gestegen.

Tabel 52.1 Indicatoren algemene doelstelling

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Streven 2012
Percentage huishoudens, waarvan het jongste kind in de leeftijd van 0 tot 4 jaar is, waarbij beide ouders werken (ten minste 12 uur per week, inclusief eenoudergezinnen)	69	70	69	69
Percentage huishoudens, waarvan het jongste kind in de leeftijd van 4 tot 12 jaar is, waarbij beide ouders werken (ten minste 12 uur per week, inclusief eenoudergezinnen)	67	67	68	66

Het percentage kinderen tot 4 jaar met kinderopvangtoeslag is in 2012 met 4 procentpunt gedaald ten opzichte van 2011. Hieraan kunnen meerdere oorzaken ten grondslag liggen, zoals ook beschreven bij externe factoren. Het percentage kinderen in de basisschoolleeftijd met kinderopvangtoeslag is in 2012 ongeveer gelijk gebleven ten opzichte van 2011.

Tabel 52.2 Kengetallen algemene doelstelling

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Percentage kinderen 0–4 jaar met kinderopvangtoeslag	52	52	48
Percentage kinderen 4–12 jaar met kinderopvangtoeslag	21	23	23

Tabel 52.3 Kengetallen algemene doelstelling

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Gemiddelde wachttijden bij plaatsing dagopvang in dagen	106	–	49
Gemiddelde wachttijden bij plaatsing buitenschoolse opvang in dagen	76	–	44

Tabel 52.4 Begrotingsuitgaven artikel 52 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	0	0	0	3.200.737	2.719.210	2.954.658	– 235.448
Uitgaven	0	0	0	3.208.977	2.723.087	2.961.078	– 237.991
Programma uitgaven	0	0	0	3.208.977	2.723.087	2.961.078	– 237.991
Operationele Doelstelling 1
Kinderopvangtoeslag	0	0	0	3.178.720	2.706.733	2.939.055	– 232.322
Operationele Doelstelling 2
Kinderopvang subsidies	0	0	0	15.881	8.492	12.940	– 4.448
Overig beleidsondersteunend	0	0	0	14.376	7.862	9.083	– 1.221
Ontvangsten	0	0	0	1.116.597	1.419.269	1.399.036	20.233
Ontvangsten algemeen	0	0	0	407.866	400.749	352.736	48.013
Werkgeversbijdrage kinderopvang	0	0	0	708.731	1.018.520	1.046.300	– 27.780

Kinderopvangtoeslag

De uitgaven aan de kinderopvangtoeslag zijn in 2012 € 232 miljoen lager uitgekomen dan in de begroting 2012 was voorzien. Hiervan is ca. € 222 miljoen te verklaren doordat het gebruik in 2012 fors lager is dan bij begroting 2012 geraamd. Mogelijke oorzaken van deze daling zijn een sneller optredend en/of hoger gedragseffect en de economische situatie in 2012. Hiernaast is de raming in 2012 al eerder op basis van realisatiegegevens in 2011 met € 8 miljoen naar beneden bijgesteld. Ten slotte is er € 1,6 miljoen naar de Belastingdienst overgeboekt voor een aanvulling op de uitvoeringskosten.

Subsidies

Overig beleidsondersteunend

De uitgaven voor overige beleidsondersteunende activiteiten zijn € 1,2 miljoen lager dan bij de begroting 2012 werd verwacht. Ook hiervoor geldt dat de uitgaven naar beneden zijn bijgesteld, vooruitlopend op dat het totale budget in 2013 lager is dan in 2012. Aan het budget voor overig beleidsondersteunende uitgaven is € 2,5 miljoen toegevoegd door een budgettair neutrale schuif tussen subsidies en overig beleidsondersteunende uitgaven. Daar tegenover staat dat de uitgaven aan overige beleidsondersteunende activiteiten op basis van uitvoeringsgegevens over 2012 € 3 miljoen lager zijn dan geraamd. Dit heeft onder andere te maken met minder uitgaven in verband met de bouw van het landelijk register kinderopvang en peuterspeelzalen, het later uitvoeren van een aantal activiteiten ten behoeve van continue screening, minder uitgaven aan onderzoeken en het niet uitgeven van een aantal reserveringen voor diverse beleidsonderwerpen. De kosten van de wijziging van registratie van inhuur van externen zijn € 0,6 miljoen lager uitgevallen dan geraamd.

Ontvangsten

De ontvangsten algemeen zijn € 20 miljoen hoger dan geraamd. Dit komt voornamelijk door de doorwerking van de in 2011 hogere ontvangsten dan geraamd.

1 Kinderopvang is financieel toegankelijk voor werkende ouders

Voor het verhogen van de arbeidsparticipatie is het van belang dat ouders geen onoverkomelijke financiële belemmeringen ervaren om gebruik te maken van kinderopvang.

De gemiddelde ouderbijdrage aan de kinderopvang was in 2012 33% (tot de maximum uurprijs). Deze bijdrage is sterk inkomensafhankelijk: lage inkomens dragen minder bij dan hogere inkomens, zodat kinderopvang voor iedereen financieel toegankelijk is.

Kinderopvangtoeslag.

• • Ouders die beiden werken;

• • Alleenstaande ouders die werken;

• • Doelgroepouders, bijvoorbeeld ouders die studeren of deelnemen aan een traject om weer aan het werk te komen.

Tabel 52.5 Kengetallen operationele doelstelling 1

	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Aantal huishoudens dat gebruik maakt van kinderopvang (x 1.000)	461	475	458
Aantal huishoudens tot anderhalf modaal dat gebruik maakt van kinderopvang (x 1.000)	188	186	181
Ouderbijdrage eerste kind (0–3 jaar) in € per uur voor gezinsinkomen:1
130% WML	0,45	0,71	0,82
1 1/2 x modaal	1,26	1,65	1,91
3 x modaal	3,38	4,13	4,24
Ouderbijdrage volgend kind (0–3 jaar) in € per uur voor gezinsinkomen:
130% WML	0,23	0,26	0,45
1 1/2 x modaal	0,33	0,39	0,78
3 x modaal	0,54	0,63	1,42

2 Kinderopvang en peuterspeelzaalwerk zijn van goede kwaliteit, passend bij de leeftijd, mogelijkheden en behoeften van kinderen en ouders

De kwaliteit van kinderopvang is van groot belang: ouders moeten hun kind met een gerust hart naar de kinderopvang laten gaan. Ondernemers zijn verantwoordelijk voor de kwaliteit van de geboden kinderopvang. Deze moet verantwoord zijn en bijdragen aan de ontwikkeling van het kind. De minister is verantwoordelijk voor het gehele stelsel van de kinderopvang. In overleg met gemeenten worden afspraken gemaakt over toezicht en handhaving.

In 2012 is het stelsel verder verbeterd door uitbreiding van het Landelijk Register Kinderopvang met de registratie van peuterspeelzalen en verankering van de kwaliteitseisen in een algemene maatregel van bestuur en ministeriële regeling. Het toezicht op de kwaliteit is verbeterd door meer risicogestuurd toezicht, onaangekondigde inspecties en focus op de praktijk en pedagogische kwaliteit.

• • Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen;

• • Regeling wet kinderopvang;

• • Besluit tegemoetkoming kosten kinderopvang;

• • Regeling kwaliteit kinderopvang en peuterspeelzalen;

• • Beleidsregels werkwijze toezichthouder;

• • Model inspectierapporten (Toetsingskaders);

• • Besluit Registratie Kinderopvang;

• • Subsidieregelingen (o.a. Werken aan een excellente kinderopvang 2008–2012).

Toezicht en Handhaving

Het risicogestuurde toezicht wordt momenteel gemonitord en geëvalueerd en wordt op basis daarvan doorontwikkeld. Voor het toezicht op de pedagogische praktijk gebruiken inspecteurs sinds januari 2012 een nieuw observatie-instrument met een grotere focus op de pedagogische praktijk. Op de website van de Inspectie van het Onderwijs blijft een dynamische actuele lijst van gemeenten staan die hun wettelijke minimumeisen toezicht en handhaving kinderopvang voldoende dan wel onvoldoende naleven. Het Landelijk expertisecentrum bij de VNG is inmiddels operationeel en ondersteunt gemeenten juridisch in hun toezicht- en handhavingstaak.

Evaluatie Wet kinderopvang

De Evaluatie van de Wet kinderopvang is in het tweede kwartaal 2012 naar de Tweede Kamer gestuurd38. Deze evaluatie kijkt naar de effecten van de Wet kinderopvang over de periode 2005–2011. Voor deze evaluatie is gebruik gemaakt van al beschikbare gegevens en onderzoeken. Daarnaast is op een aantal punten specifiek onderzoek verricht ten behoeve van deze evaluatie, het gaat dan om onderzoeken op het vlak van toezicht en handhaving, ontwikkelingen in het peuterspeelzaalwerk en de gastouderopvang en het CPB-onderzoek naar het participatie-effect.

Kwaliteitsagenda kinderopvang

In 2012 hebben betrokkenen uit de kinderopvangsector een gezamenlijke kwaliteitsagenda opgesteld en naar de Tweede Kamer gestuurd39. De agenda bestaat uit verschillende acties die zijn belegd bij ondermeer de Brancheorganisatie kinderopvang, BOinK, GGD Nederland en Calibris. Het is de ambitie van alle betrokken partijen om met deze agenda de pedagogische kwaliteit op een hoger plan te brengen.

Dagarrangementen

In 2012 is de regeling «Experiment integraal dagarrangement» opengesteld. Drie samenwerkingsverbanden (onderwijs – opvang) hebben een aanvraag ingediend. Vanwege een te korte aanmeldingstijd konden de aanvragen niet voldoen aan de gestelde voorwaarden uit de regeling. De aanvragen zijn daarom afgewezen.

Bureau Kwaliteit Kinderopvang

In 2012 is via het programma «Excellente kinderopvang» van het Bureau Kwaliteit Kinderopvang de kwaliteit van medewerkers in de kinderopvang verbeterd. BKK ontving voor de jaren 2009 tot en met 2012 in totaal € 40 miljoen subsidie om gericht te werken aan verbetering van de vaardigheden van de pedagogisch medewerkers.

• • Ouders met kinderen in de opvang;

• • Gemeenten;

• • Kinderopvang- en peuterspeelzaalinstellingen.

Er zijn geen indicatoren op het vlak van kwaliteit, omdat het beleid gericht is op het gehele stelsel en het vormgeven van toezicht en handhaving, terwijl de inhoudelijke kwaliteit voornamelijk door de sector wordt bepaald. Omdat de kwaliteit van essentieel belang is voor ouders om hun kind met een gerust hart naar de kinderopvang te kunnen laten gaan, wordt de kwaliteit gevolgd met kengetallen.

Tabel 52.6 Kengetallen operationele doelstelling 2

	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012
Oudertevredenheid met de algemene kwaliteit van kinderopvang1	7,9	–	8,0	–
Oudertevredenheid met de pedagogische kwaliteit van kinderopvang1	7,6	–	7,7	–
Pedagogische kwaliteit van de kinderopvang voor 0–4 jarigen2	–	–	–	–
Percentage nieuwe en jaarlijkse meldingsonderzoeken kinderopvang (toezicht) bij:3
• dagopvang	80	86	–	–
• buitenschoolse opvang	78	84	–	–
• gastouderopvang	76	–	–	–
Percentage peuterspeelzalen met minstens een op MBO-niveau geschoolde pedagogisch medewerker per groep4	–	–	–	–

Tabel 52.7 Kengetallen operationele doelstelling 2

	Realisatie 2007	Realisatie 2012
Pedagogisch medewerker/kind-ratio peuterspeelzalen	1 op 9,2	–

5. NIET-BELEIDSARTIKELEN

96 Apparaatsuitgaven kerndepartement

Op dit artikel worden alle personele en materiële uitgaven van het kerndepartement van SZW toegelicht.

Tabel 96.1 Begrotingsuitgaven artikel 96 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	246.018	242.343	252.042	239.556	245.160	236.391	8.769
Uitgaven	246.018	242.343	252.042	239.556	242.137	236.391	5.746
Apparaatsuitgaven	246.018	242.343	252.042	239.556	242.137	236.391	5.746
Personeel en materieel kerndepartement	246.018	242.343	252.042	239.556	242.137	236.391	5.746
– waarvan ICT	25.992	16.691	22.877	21.645	21.792	20.264	1.528
Ontvangsten	0	0	0	0	12.542	3.500	9.042

Toelichting

De apparaatsuitgaven bestaan uit personeel, materieel, huisvesting en automatisering. Totaal is € 5,7 miljoen meer uitgegeven dan in de begroting 2012 was voorzien. Het merendeel van de hogere uitgaven (€ 7,4 miljoen) wordt veroorzaakt door de salarisbetalingen van IWI die via de Inspectie SZW lopen. Dit verklaart tevens de opwaartse bijstelling van de ontvangsten. In de begroting 2012 waren deze kosten nog niet aan het kerndepartement toegerekend. Daarnaast hebben er diverse begrotingsmutaties plaatsgevonden welke per saldo tot € 1,7 miljoen lagere uitgaven hebben geleid.

Tabel 96.2 Totaaloverzicht apparaatsuitgaven en -kosten SZW (x € 1.000)

	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Totaal apparaat SZW	2.282.175	2.268.778	13.397
Departement
Personeel en materieel kerndepartement	234.708	236.391	– 1.683
Baten-lastendiensten
Agentschap SZW	21.741	21.636	105
Inspectie Werk en Inkomen	9.609	10.040	– 431
ZBO’s en RWT’s
RWI	2.633	2.633	0
UWV (incl. BKWI)	1.767.835	1.745.609	22.226
SVB	239.173	246.450	– 7.277
Inlichtingenbureau	6.476	6.019	457

Toelichting

Bovenstaande tabel bevat een totaaloverzicht van alle apparaatsuitgaven van het departement en alle apparaatskosten van de baten-lastendiensten en ZBO’s/RWT’s die onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van SZW vallen. De toelichting op de ontwikkeling bij het kerndepartement is in dit artikel meegenomen. Voor een toelichting op de baten-lastendiensten en de ZBO’s/RWT’s wordt verwezen naar de paragraaf over de baten-lastendiensten, naar de onderliggende beleidsartikelen (42, 46, 47, 48, 49 en 50) en naar de bijlage over ZBO’s/RWT’s.

Tabel 96.3 Formatie en bezettingsontwikkeling (fte)

	2008	2009	2010	2011	2012
Formatie totaal SZW ultimo	2.794	2.659	2.500	2.234	2.230
– waarvan batenlastendiensten	325	311	267	201	208
Bezetting ultimo	2.582	2.470	2.398	2.259	2.153
Bezetting gemiddeld	2.670	2.526	2.434	2.328	2.206
Vacatures ultimo (aantal)	212	189	102	– 25	77

Toelichting

De formatie is in 2012 ten opzichte van 2011 met 4 fte afgenomen als gevolg van de doorwerking van de taakstellingen van de kabinetten Balkenende-IV en Rutte/Verhagen. Aan het eind van 2012 bedroeg de formatie 2.230 fte inclusief de baten-lastendiensten. De bezetting ultimo is in 2012 afgenomen met 106 fte ten opzichte van 2011 en komt uit op 2.153 fte.

Tabel 96.4 Realisaties personeel materieel, huisvesting en automatisering (x € 1 mln)

	2008	2009	2010	2011	2012
Personeel (excl. baten-lastendiensten)	158,6	161,0	161,2	158,4	155,3
Materieel	31,8	33,8	30,7	24,1	25,1
Huisvesting	29,6	30,9	37,3	35,5	32,3
Automatisering	26,0	16,7	22,9	21,6	21,8
Bijdrage moederdepartement aan IWI	21,1	22,3	11,4	9,7	10,1
Gemiddelde realisatie per fte (x € 1.000)
Personeel	59,4	63,7	66,2	68,0	70,4
Materieel	11,9	13,4	12,6	10,4	11,4
Huisvesting	11,1	12,2	15,3	15,2	14,6
Automatisering	9,7	6,6	9,4	9,3	9,9

Toelichting

In 2012 is € 155,3 miljoen aan personeelskosten uitgegeven. Dit bedrag is inclusief € 2,6 miljoen aan post-actieven, € 1,0 miljoen inhuur van personeel ten laste van de personeelsbudgetten en € 1,3 miljoen aan flankerend beleid. De bedragen zijn exclusief de baten-lastendiensten.

97 Aflopende regelingen

Voor de financiële afwikkeling en verantwoording van een aantal afgesloten regelingen is in de begroting een aparte voorziening getroffen.

Tabel 97.1 Begrotingsuitgaven artikel 97 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	2.429	404	132	1.648	3.993	2.633	1.360
Uitgaven	2.660	1.006	433	1.651	4.100	2.633	1.467
Programma uitgaven	2.660	1.006	433	1.651	4.100	2.633	1.467
Afgesloten regelingen	2.384	774	75	1.614	4.100	2.633	1.467
Regeling ex-mijnwerkers	182	182	182	0	0	0	0
Ondersteuning vorming BVG'en	49	50	176	37	0	0	0
Agentschap SZW	45	0	0	0	0	0	0
Ontvangsten	1.756	8.811	5.782	16.120	426	0	426

Financiële afwikkeling afgesloten regelingen

98 Algemeen

Op dit artikel worden de niet naar beleidsartikelen toe te rekenen posten handhaving, onderzoek en beleidsinformatie, subsidies, Verzameluitkering SZW en overig (primair proces en voorlichting) toegelicht. Tevens worden op dit artikel de uitvoeringskosten van de Rijksdienst Caribisch Nederland (RCN) en de bijdrage aan de Inspectie Werk en Inkomen (IWI) toegelicht.

Tabel 98.1 Begrotingsuitgaven artikel 98 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	36.040	39.020	32.819	32.577	26.647	38.468	– 11.821
Uitgaven	34.854	39.982	31.545	30.863	27.758	38.481	– 10.723
Programma uitgaven	34.854	39.982	31.545	30.863	27.758	38.481	– 10.723
Bijdrage aan IWI	21.084	22.330	11.368	9.652	10.100	10.100	0
Handhaving	1.941	1.299	1.405	1.117	444	16.542	– 16.098
Onderzoek & Beleidsinformatie	4.795	4.463	5.442	3.855	3.523	5.352	– 1.829
Subsidies	1	355	689	314	312	1.406	– 1.094
Verzameluitkering SZW	0	3.165	3.589	5.005	5.349	0	5.349
Overig	7.033	8.370	9.052	6.985	5.540	3.781	1.759
Uitvoeringskosten RCN	0	0	0	3.935	2.490	1.300	1.190
Ontvangsten	12.121	8.720	7.017	8.030	2.470	0	2.470

Bijdrage aan IWI

De bijdrage aan IWI is conform de oorspronkelijke begroting overgemaakt.

Handhaving

Van het handhavingsbudget op artikel 98 is gedurende de begrotingsuitvoering € 15,0 miljoen naar andere handhavingsbudgetten, Verzameluitkering SZW, apparaat, voorlichting en andere budgetten voor noodzakelijke voorzieningen ten behoeve van het handhavingsprogramma overgeboekt. De resterende onderuitputting (€ 1 miljoen) is het saldo van zowel hogere als lagere uitgaven op enkele projecten.

Onderzoek en beleidsinformatie

Gedurende de begrotingsuitvoering is € 0,8 miljoen overgeboekt naar onderzoek- en overige beleidsondersteunende budgetten die worden verantwoord op de beleidsartikelen. De uitgaven ten laste van het onderzoeksbudget op dit artikel zijn € 1,0 miljoen lager dan geraamd. Een aantal onderzoeken heeft vertraging opgelopen of is niet uitgevoerd.

Subsidies

Op het subsidiebudget artikel 98 is vooral als gevolg van overboekingen naar beleidsartikelen € 1,0 miljoen minder uitgegeven dan geraamd.

Verzameluitkering SZW

Met de verzameluitkering SZW is een bijdrage ten behoeve van de Regionale Centra Fraudebestrijding en de Landelijke expertisefunctie van de Regionale coördinatiepunten Fraudebestrijding via BZK aan de betrokken gemeenten overgemaakt. De gerealiseerde uitgaven aan de Verzameluitkering SZW zijn € 5,3 miljoen hoger dan geraamd. De hogere uitgaven hebben betrekking op bovengenoemde uitgaven waarvan oorspronkelijk beoogd was deze door middel van een subsidie aan de gemeenten ter beschikking te stellen. Uiteindelijk is gekozen de uitgaven onder te brengen in de Verzameluitkering SZW.

Overig

De € 1,8 miljoen hogere overige uitgaven op artikel 98 hebben nagenoeg geheel betrekking op hogere voorlichtingsuitgaven. Gedurende de begrotingsuitvoering zijn middelen overgeboekt vanuit het handhavingsbudget ten behoeve van de voorlichtingscampagne «Voorkom problemen, weet hoe het zit».

Tabel 98.2 Uitgaven voorlichtingscampagnes naar beleidsterrein (x € 1.000)

	Realisatie 2012
Arbeidsomstandigheden, duurzame inzetbaarheid (artikel 44)	1.125
Artikel 98:
Werken naar Vermogen	696
Naleving	2.487
AOW	505
Overig	22

In 2012 zijn 10.861 brieven en e-mail beantwoord. Onderstaand de verdeling naar de belangrijkste beleidsterreinen/thema’s.

Uitvoeringskosten RCN-unit sociale zaken

De kosten van de RCN-unit sociale zaken zijn € 1,2 miljoen hoger uitgevallen dan begroot. Ten tijde van het vaststellen van de begroting 2012 was feitelijk nog onvoldoende (uitvoerings)informatie beschikbaar om een nauwkeurige (op historische gegevens gebaseerde) raming te kunnen opstellen. De kosten hebben niet alleen betrekking op de uitvoering van de uitkeringsregelingen maar ook de andere taken van de minister in Caribisch Nederland (afgifte tewerkstellingsvergunningen, ontslagvergunningen en inspectietaken).

Ontvangsten

De gerealiseerde ontvangsten hebben voornamelijk betrekking op een positief resultaat van IWI over 2011.

99 Nominaal en onvoorzien

Op dit artikel staan tijdelijk middelen voor onvoorziene uitgaven en de loon- en prijsbijstelling.

Tabel 99.1 Begrotingsuitgaven artikel 99 (x € 1.000)

artikelonderdeel	Realisatie 2008	Realisatie 2009	Realisatie 2010	Realisatie 2011	Realisatie 2012	Begroting 2012	Verschil 2012
Verplichtingen	0	0	0	0	0	61.852	– 61.852
Uitgaven	0	0	0	0	0	61.852	– 61.852
Programma uitgaven	0	0	0	0	0	61.852	– 61.852
Loonbijstelling	0	0	0	0	0	0	0
Prijsbijstelling	0	0	0	0	0	0	0
Onvoorzien	0	0	0	0	0	61.852	– 61.852

Onvoorzien

6. BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

Inleiding

Ik ben van mening dat, over het geheel genomen, de kwaliteit van de financiële bedrijfsvoering ook in 2012 op een kwalitatief voldoende hoog niveau was. Er zijn geen structurele tekortkomingen meer, de nog resterende tekortkomingen beschouw ik als incidenteel van aard. Deze zijn voor het merendeel te kwalificeren als niet onder alle omstandigheden te voorkomen «bedrijfsongevallen». Het spreekt vanzelf dat de aandacht wel blijft gericht op het vasthouden en waar mogelijk verder verbeteren van de nu bereikte resultaten.

Rechtmatigheid

In 2012 (€ 2,9 miljoen) zijn de rechtmatigheidfouten in de aangegane verplichtingen bij inkopen ten opzichte van 2011 (€ 8,3 miljoen) meer dan gehalveerd. Er deden zich geen rechtmatigheidproblemen voor die uitgaan boven de tolerantiegrenzen. Vastgesteld is dat niet in voldoende mate gesteund kan worden op de accountantscontrole van de SiSa-bijlage van de gemeenten en provincies over het jaar 2010. Het niet kunnen steunen op deze derdengegevens dient aangemerkt te worden als een tekortkoming in het M&O-beleid. Als gevolg daarvan resteert een onzekerheid van € 1,1 miljard over de rechtmatige besteding door gemeenten van de in 2012 vastgestelde specifieke uitkeringen over 2010. Ik beschik niet over doelmatig in te zetten mogelijkheden om deze onzekerheid met aanvullende werkzaamheden weg te nemen. Ik heb op grond van de geldende wet- en regelgeving de specifieke uitkeringen moeten vaststellen ondanks de onzekerheid over de rechtmatige besteding. Deze onzekerheid overschrijdt de artikeltolerantie en de tolerantie van de financiële verantwoording als geheel. Door gerealiseerde aanpassingen in de SiSa controle en reviewaanpak zijn er geen belangrijke resterende tekortkomingen in de controle en daaruit voortvloeiende onzekerheid bij de van gemeenten ontvangen SiSa-bijlagen 2011 te verwachten.

Totstandkoming beleidsinformatie

Het is van belang dat de Kamer juiste en goede informatie ontvangt over de ontwikkeling van de indicatoren en kengetallen in de begroting en het jaarverslag. Daarom moet ook de niet-financiële informatie van goede kwaliteit zijn. In het jaarverslag zijn alle indicatoren en kengetallen voorzien van een eenduidige bronvermelding en voorts wordt in kwaliteitsdocumenten beschreven hoe de niet-financiële informatie tot stand is gekomen. Hiermee is de ordelijkheid, controleerbaarheid en deugdelijkheid van de informatie geborgd en is ook duidelijk waar nog verbeteringen mogelijk zijn.

Financieel beheer

Het financieel beheer van SZW is op orde. Vermeldenswaard is een incident met betrekking tot de afdracht van BTW. In de jaren 2007 tot en met 2011 heeft SZW ten onrechte geen BTW afgedragen over onder meer leveringen vanuit het buitenland. SZW heeft dit zelf aan de Belastingdienst gemeld. De kwestie is in 2012 met de Belastingdienst geschikt voor een bedrag van ongeveer € 1,3 miljoen. Er zijn zowel technische als organisatorische voorzieningen getroffen om herhaling te voorkomen.

De tijdigheid van betalingen (binnen 30 dagen) is in 2012 stabiel gebleven op bijna 95% op basis van de ontvangstdatum. Ik ben tevreden met deze uitkomst en zal in het kader van beheersing van de administratieve lasten geen verdere acties meer ondernemen om deze uitkomst verder te verbeteren.

Materieel beheer

Het materieel beheer wordt grotendeels uitgevoerd door de facilitair dienstverlener FM Haaglanden. Bij het materieel beheer deden zich geen substantiële kwaliteitsproblemen voor.

Overige aspecten van de bedrijfsvoering

Subsidiebeheer

Bij het subsidiebeheer deden zich geen relevante kwaliteitsproblemen voor.

Informatiebeveiliging

In 2012 is veel tijd en aandacht besteed aan het verder borgen van informatiebeveiliging. Op enkele onderdelen voldeed de organisatie niet geheel aan het Voorschrift Informatiebeveiliging Rijksdienst (VIR) 2007, o.a. doordat de departementale informatiebeveiligingskaders nog niet waren geactualiseerd, doordat voor enkele systemen met bedrijfskritische informatie geen actuele afhankelijkheids- en kwetsbaarheidsanalyses aanwezig waren, en doordat enkele incidenten niet werden gemeld. Ook waren het wachtwoordbeleid, de autorisaties en de logging voor enkele systemen voor verbetering vatbaar. Vanuit de afdeling Veiligheid, Integriteit en Crisismanagement is aan alle directies in het najaar van 2012 gevraagd om door middel van een «zelfevaluatie informatiebeveiliging en privacy» de inzichten, ervaringen en eventuele tekortkomingen van de directie zelf met de Informatiebeveiligingsambtenaar te delen. Mede op basis van de uitkomsten hiervan worden nog (aanvullende) maatregelen genomen. Voor 2013 zullen deze zaken actief worden opgepakt. Daarnaast zal in 2013 een project worden gestart voor de implementatie van de Baseline Informatiebeveiliging Rijksdienst. Ten slotte kreeg informatiebeveiliging door uiteenlopende bewustwordingsactiviteiten in 2012 de nodige aandacht, o.a. door de campagne «Veilig werken begint bij jezelf».

Kinderopvangtoeslag en Wet op het kindgebonden budget

Bij de uitvoering van de Kinderopvangtoeslag en de Wet op het kindgebonden budget, die namens SZW worden uitgevoerd door de Belastingdienst onder de verantwoordelijkheid van de minister van Financiën, hebben geen onrechtmatigheden plaatsgevonden die de tolerantiegrens overschrijden.

Reviews op controleverklaring specifieke uitkeringen

Begin 2012 kwamen de uitkomsten van de reviews door de Auditdienst Rijk (ADR) op de accountantscontrole van de SiSa verantwoordingen 2010 beschikbaar. Samen met de reactie van de Algemene Rekenkamer daarop, vormde dit voor de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de aanleiding om een plan van aanpak ter verbetering van het SiSa-systeem aan de Tweede Kamer te sturen. Uit de reviews over 2011 bleek dat nog onvoldoende verbetering was opgetreden om zonder meer op het systeem te kunnen bouwen. Dit was aanleiding om de controlerende accountants in de gelegenheid te stellen herstelwerkzaamheden uit te voeren. De ADR heeft de herstelwerkzaamheden beoordeeld en over de uitkomsten gerapporteerd aan BZK. Op basis hiervan heeft BZK aan de departementen aangegeven dat voor de vaststellingen 2011 gesteund kan worden op de uitgevoerde accountantscontrole op de SiSa-verantwoordingen. SZW heeft wettelijk geen andere mogelijkheid dan vast te stellen op basis van de SiSa-verklaringen, maar heeft de vaststellingen wel uitgesteld in afwachting van de uitkomsten van die beoordeling van de herstelwerkzaamheden.

ICT-diensten en open standaarden

In 2012 is een aantal ICT-producten en -diensten van boven de € 50.000 ingekocht of aanbesteed. Procedureel is in die gevallen in het inkoop- en aanbestedingsproces geborgd dat wordt voldaan aan de eis van voldoen aan de open-standaarden volgens het pas-toe-of-leg-uit-principe. In 2012 was er geen aanleiding om af te wijken van de lijst met verplichte open standaarden.

Caribisch Nederland

Sinds 10 oktober 2010 is SZW verantwoordelijk voor het verstrekken van uitkeringen in Caribisch Nederland. Voorheen lag deze verantwoordelijkheid bij de Sociale Verzekeringsbank Nederlandse Antillen en bij de eilandgebieden. In 2011 is onzekerheid over de rechtmatigheid van deze uitkeringen gerapporteerd. De verstrekte uitkeringen kunnen feitelijk rechtmatig zijn, maar wegens het ontbreken van complete bewijsstukken is dit niet goed op dossierniveau vast te stellen. In 2012 zijn dan ook maatregelen genomen om de formele gebreken te herstellen. Voor alle regelingen is een standaard dossierindeling met inhoudsopgave opgesteld. Ontbrekende documenten zijn in de dossiers aangevuld conform de standaardinhoudsopgave. Voor een aantal dossiers is de verbeteractie nog gaande (beoogd zomer 2013 gereed). Deze materie heeft ook de aandacht bij de implementatie van de werkinstructies. Het streven van de unit Sociale Zaken van de Rijksdienst Caribisch Nederland, die namens SZW de uitkeringen verstrekt, is er nadrukkelijk op gericht dat een vervolgaudit op die van 2011 – die nu in de tweede helft van 2013 is voorzien – tot een positief oordeel over de rechtmatigheid zal leiden. Voorgaande problematiek laat het nauwgezet handhaven van de rechten en plichten onverlet. Bij de uitvoering van de Onderstand impliceert dit onder meer periodieke herbeoordeling en het oproepen van gerechtigden.