Nr. 1 JAARVERSLAG VAN KONINKRIJKSRELATIES (IV)

A. ALGEMEEN

A.1 AANBIEDING EN DECHARGEVERLENING

AAN de voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Hierbij bied ik het jaarverslag met betrekking tot de begroting van Koninkrijksrelaties (IV) over het jaar 2012 aan.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties decharge te verlenen over het in het jaar 2012 gevoerde financiële beheer.

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen en voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

De minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, R.H.A. Plasterk

A.2. LEESWIJZER

Opbouw Jaarverslag 2012

De begroting van Koninkrijksrelaties kent een vertrouwde opbouw waarbij het jaarverslag de opbouw van de begroting 2012 volgt.

Het jaarverslag 2012 bestaat uit vier delen:

• A. een algemeen deel met de dechargeverlening;

• B. het beleidsverslag 2012 over de prioriteiten en de beleidsartikelen;

• C. de jaarrekening 2012;

• D. de bijlagen.

Het beleidsverslag 2012

In het beleidsverslag 2012 wordt teruggekeken op de resultaten uit 2012.

In de paragraaf beleidsprioriteiten 2012 wordt op hoofdlijnen verantwoording afgelegd over het beleid van het afgelopen jaar. Hierin kunt u lezen welke resultaten zijn behaald bij de gemaakte beleidsafspraken (prioriteiten) voor 2012. Ook wordt ingegaan op een aantal urgente onderwerpen die in 2012 specifieke aandacht hebben gekregen.

In de paragraaf «De beleidsartikelen» wordt meer in detail ingegaan op de verantwoording over de verschillende onderwerpen. De paragraaf kent per beleidsartikel de volgende opzet:

• 1. algemene doelstelling doelbereiking en maatschappelijke effecten;

  • – externe factoren;

  • – budgettaire gevolgen van beleid;

• 2. operationele doelstellingen;

  • – doelbereiking

  • – instrumenten

Bij de budgettaire gevolgen van beleid, wordt de realisatie 2012 afgezet tegen de oorspronkelijke vastgestelde begroting 2012 en worden opmerkelijke verschillen toegelicht.

Bij de operationele doelstellingen, wordt per operationele doelstelling nader ingegaan op de behaalde resultaten in 2012. Hierbij wordt aandacht besteed aan de gerealiseerde instrumenten/ activiteiten en de prestatieindicatoren. De opmerkelijkste resultaten en verschillen worden per operationele doelstelling nader toegelicht.

Het jaarverslag Koninkrijksrelaties 2012 bevat ook een bedrijfsvoeringparagraaf. Hierin wordt verslag gedaan over specifieke bedrijfsvoeringpunten voor Koninkrijksrelaties (IV). Voor het verslag over de bedrijfsvoering in algemene zin wordt verwezen naar het jaarverslag van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (VII).

De jaarrekening 2012

In de jaarrekening treft u de (samenvattende) verantwoordingsstaat voor de begroting van Koninkrijksrelaties en de saldibalans met toelichting. De slotwet wordt als een apart kamerstuk gepubliceerd.

De bijlagen

Voor de toegankelijkheid van het jaarverslag zijn ook een overzicht van gebruikte afkortingen en een trefwoordenregister opgenomen.

B. BELEIDSVERSLAG

B.1. BELEIDSPRIORITEITEN

Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden (1954) regelt de staatkundige relatie tussen de landen Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten. De landen behartigen zelfstandig hun eigen aangelegenheden, maar ze zorgen samen voor de Koninkrijksaangelegenheden. Het Statuut geeft regels voor onderlinge samenwerking, bijstand, overleg en de staatsinrichting van de landen. Sindsdien hebben de landen van het Koninkrijk een gelijkwaardige positie.

Curaçao en Sint Maarten

De Nederlandse overheid heeft in 2012 Curaçao en Sint Maarten ondersteund bij het inrichten en opbouwen van de nieuwe landsorganisaties. De ondersteuning was met name bedoeld voor die onderdelen die op 10-10-’10 nog niet of onvoldoende functioneerden en werd verleend op basis van de Algemene Maatregel van Rijksbestuur: «Waarborging plannen van aanpak landstaken Curaçao en Sint Maarten» (Staatsblad 2010, nr. 344). De plannen van aanpak hebben betrekking op onderwerpen op het gebied van openbaar bestuur en veiligheid. De beide voortgangscommissies Curaçao en Sint Maarten hebben gerapporteerd over de voortgang van de uitvoering van de plannen van aanpak1. Naar aanleiding van deze rapportages hebben telkens Ministeriële Overleggen tussen de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), de minister-president en de Minister van Justitie van het betreffende land plaatsgevonden. In die overleggen is gesproken over de knelpunten die bij de uitvoering van de plannen van aanpak worden ondervonden. Uiteindelijk is per Koninklijk Besluit besloten om de werking van de plannen van aanpak met twee jaar te verlengen tot oktober 2014 (Kamerstuk II, 2011–2012, 31 568, nr. 104).

Aruba

Nederland ondersteunt Aruba onder meer op gebieden als rechtshandhaving, wetgeving, het leefklimaat van de binnenstad en de economische initiatieven van het Arubaans Kabinet. De verbetering van de vreemdelingenketen en van het Korps Politie Aruba is met kracht voortgezet. Het is in eerste instantie de verantwoordelijkheid van het land Aruba, maar waar nodig biedt Nederland op ambtelijk niveau expertise.

De laatste bijdragen voor de samenwerkingsmiddelen zijn begin 2013 gestort. In juni 2010 zijn Nederland en Aruba overeengekomen dat de bijdrage besteed mag worden aan een nieuw meerjarenprogramma, mits Aruba haar stortingen tot 2014 voldoet om de oorspronkelijk geplande projecten alsnog uit te voeren.

Waarborgfunctie

De doelstelling van de waarborgfunctie is het borgen van de fundamentele mensenrechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur. Dit komt vooral tot uitdrukking in de aandacht van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties voor rechtshandhaving en goed bestuur binnen het Koninkrijk. Het beleid van het ministerie richt zich vooral op het voorkomen van toepassing van de waarborgfunctie in plaats van het daadwerkelijk toepassen daarvan. Hiermee is het beleid op het terrein van de rechtshandhaving wellicht meer te typeren als preventief en ondersteunend; hoe wordt voorkomen dat aan de waarborgfunctie daadwerkelijk invulling moet worden gegeven? Om de waarborgfunctie te borgen worden vanuit Nederland bijdragen geleverd door de Kustwacht, het Recherche Samenwerkingsteam, de Koninklijke Marechaussee en het Openbaar Ministerie. In 2012 zijn de bijdragen voornamelijk gericht op de maritieme rechtshandhaving, waarbij drugsbestrijding, mensenhandel en mensensmokkel en illegale immigratie prioriteiten waren, als ook de bestrijding van zware, georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit en het beschikbaar stellen van rechters en officieren aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

Financieel Toezicht

Het democratisch proces is in de landen bevorderd doordat de overheden van Curaçao en Sint Maarten sinds 2010 zelf verantwoordelijk zijn voor het sluitend houden van de begroting. In Curaçao is het niet gelukt een sluitende begroting te behouden wat heeft geleid tot het besluit van de Rijksministerraad (RMR) tot het geven van een aanwijzing aan Curaçao op 13 juli 2012. De aanwijzing is in het daaropvolgende beroep in essentie overeind gebleven. De vraagstukken zijn door de interim-regering op Curaçao volledig onderkend en er zijn serieuze inspanningen gedaan om het proces van herstel in te zetten. De Tweede Kamer is bij brief van 21 november 2012 geïnformeerd over de voortgang van de aanwijzing (Kamernummer 2011–2012, 31 568, nr. 123). Daarin is tevens aangegeven dat Curaçao geheel wordt gehouden aan de normen uit de Rijkswet financieel toezicht Curaçao en Sint Maarten. In de RMR zal de toereikendheid van de maatregelen van Curaçao nauwlettend worden gevolgd. Het financieel toezicht op Curaçao en ook Sint Maarten blijft onverminderd noodzakelijk.

Vereffening Boedel Nederlandse Antillen

In 2011 is de vereffeningscommissie van start gegaan. De commissie is ingesteld om te adviseren over de toedeling van activa en passiva uit de boedel van het per 10-10-’10 opgeheven land Nederlandse Antillen. De commissie adviseert de ministers over de verdeling tussen Curaçao, Sint Maarten en Nederland (betreffende de delen van Bonaire, Saba en Sint Eustatius) van de aan het land Nederlandse Antillen toebehorende aandelen en de onderlinge vorderingen. De adviezen hebben betrekking op de vaststelling van de waarde van de boedel en de feitelijke toedeling van de activa en passiva uit die boedel. De commissie wordt ontbonden na het uitbrengen van het eindadvies. De onderliggende regeling vervalt op 1 januari 2014, maar kan door de minister bij gezamenlijk besluit steeds met 1 jaar verlengd worden. De commissie bepaalt zelf haar werkwijze en kan zich laten bijstaan door de ambtenaren van de landen. De commissie bestaat uit een onafhankelijke voorzitter, een lid namens Curaçao, een lid namens Sint Maarten en een lid namens Nederland. In 2012 heeft de commissie verschillende rapportages uitgebracht, een duidelijk beeld over het totaal van de boedelscheiding is er nog niet. De commissie verwacht uiterlijk eind 2013 het eindadvies uit te brengen, waarbij de omvang van het «erfdeel» van Nederland bekend gemaakt wordt.

Artikel	Realisatie			Toelichting
	2012	2013	2014
1. Waarborgfunctie
	x			Agendering stond in 2011 gepland. Beleidsdoorlichting is toen gestart en in 2012 opgeleverd.
2. Bevorderen autonomie Koninkrijkspartners			x	Agendering stond in 2012 gepland. De beleidsdoorlichting is verplaatst naar 2014.

B.2. DE BELEIDSARTIKELEN

Artikel 1. Waarborgfunctie

1.1 Algemene doelstelling

Het waarborgen van de rechtszekerheid, deugdelijkheid van bestuur en de mensenrechten in Aruba, Curaçao en Sint Maarten.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

De eigen verantwoordelijkheid van de landen voor de realisering van mensenrechten, rechtszekerheid en deugdelijk bestuur staat voorop. Er zijn factoren die het vervullen van deze verantwoordelijkheid beïnvloeden. Mondialisering en internationalisering zorgen ervoor dat landsgrenzen steeds minder een praktische betekenis hebben. Door onderlinge samenwerking kunnen de landen binnen het Koninkrijk eigenstandig de in het Koninkrijk geldende waarden garanderen. Nederland heeft hierin een belangrijke taak; dit past binnen de hulp en bijstand die de landen binnen het Koninkrijk elkaar op grond van artikel 36 van het Statuut verlenen. Ook in 2012 heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties zich gericht op het waarborgen van mensenrechten, rechtszekerheid en deugdelijk bestuur binnen het Koninkrijk. Nederland werkte en werkt hier aan door samen te werken met de landen binnen het Koninkrijk op terreinen als de kustwacht, de rechtspraak en de recherche. Gezien de beperkte schaalgrootte van de landen is het voor hen moeilijk om grensoverschrijdende criminaliteit, drugssmokkel, mensenhandel en terrorisme effectief te bestrijden. Door de bijdrage van Nederland aan onder meer de Kustwacht voor het Koninkrijk der Nederlanden in het Caribisch gebied, het Recherchesamenwerkingsteam en de Gerechtelijke macht slaagde het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties er in deze effectieve maatregelen in stand te houden en gaven wij invulling aan internationale verplichtingen op het terrein van de bestrijding van georganiseerde criminaliteit.

Externe factoren

Primair dient elk der landen zorg te dragen voor de verwezenlijking van de fundamentele mensenrechten en vrijheden, de rechtszekerheid en de deugdelijkheid van bestuur. Nederland ondersteunt de overheden van Aruba, Curaçao en Sint Maarten bij het invullen van de statutair bepaalde autonomie. Het resultaat van deze inspanning is echter afhankelijk van de mate waarin overeenstemming bestaat tussen de landen over de te volgen aanpak in het bereiken van de beleidsdoelstellingen.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 1 Waarborgfunctie

(bedragen x € 1.000)						Realisatie	Oorspronkelijk Vastgestelde begroting	Verschil
		2008	2009	2010	2011	2012	2012	2012
Verplichtingen		60.355	51.071	57.227	66.730	51.896	63.657	-11.761
Uitgaven:		59.711	50.890	55.957	57.888	57.818	63.657	-5.839
1.1	Rechterlijke macht en samenwerkingsmiddelen	59.711	50.890	55.957	57.888	57.818	63.657	-5.839
	Bijdrage baten- en lastendienst KLPD			17.100	17.118
	Ontvangsten	4.618	2.557	10.025	2.460	4.497	4.857	-360

Financiële toelichting

De uitgaven voor de ondersteuning van de rechterlijke macht en samenwerkingsmiddelen zijn in 2012 lager uitgevallen dan aanvankelijk begroot.

Vanaf 2016 zijn vervangingsinvesteringen nodig voor de vloot van de Kustwacht voor het Koninkrijk der Nederlanden in het Caribisch gebied (hierna Kustwacht). Dit is vastgelegd in het door de Rijksministerraad goedgekeurde jaarplan 2012 van de Kustwacht. De meerjarenraming van de bijdrage aan de Kustwacht in het kader van de Waarborgfunctie (artikel 1) voorziet hier nog niet in. De raming 2012 is hiervoor bij begroting 2013 door middel van een kasschuif op aangepast. De ruimte daarvoor is binnen de Waarborgfunctie gevonden door een incidentele verlaging van de bijdrage aan het Recherche Samenwerkingsteam. Dit was mogelijk vanwege een vrijvallende reservering voor fiscalisering van buitenlandtoelagen daar. Via deze kasschuif wordt tegemoet getreden aan een deel van de vervangingsvraag.

Daarnaast had de Kustwacht de inzet van helikopters geraamd. Deze zijn uiteindelijk, gedurende enkele maanden, niet ingezet doordat ze er nog niet waren of nog niet operationeel waren. De uitgaven vallen hierdoor lager uit.

1.2 Operationele doelstellingen

1.2.1 Operationele doelstelling

Het versterken en waarborgen van rechtszekerheid en de mensenrechten door het bevorderen en in stand houden van structurele samenwerking tussen de landen van het Koninkrijk.

Doelbereiking

De gezamenlijke bestrijding van georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit en de ondersteuning van de rechterlijke macht is een belangrijk element van het Nederlandse beleid binnen het Koninkrijk. Nederland draagt hier aan bij door zowel mensen als middelen ter beschikking te stellen voor deze structurele samenwerking. Onder de instrumenten staan meer concrete resultaten toegelicht.

Instrumenten

Bijdragen aan het functioneren van de Kustwacht voor het Koninkrijk der Nederlanden in het Caribisch gebied.

Conform de Rijkswet Kustwacht voor Aruba, Curaçao en Sint Maarten, alsmede de openbare lichamen Bonaire, Sint Eustatius en Saba dragen de landen van het Koninkrijk gezamenlijk bij aan de financiële middelen ten behoeve van de Kustwacht voor het Koninkrijk der Nederlanden in het Caribisch gebied2. Het grootste aandeel wordt gefinancierd vanuit de begroting Koninkrijksrelaties. Ook het ministerie van Defensie draagt bij door middel van de inzet van defensiemiddelen. Door deze bijdragen is de Kustwacht voor het Koninkrijk der Nederlanden in het Caribisch gebied (hierna: Kustwacht) ook in 2012 in staat gesteld zijn taken uit te voeren.

De Kustwacht heeft ook in 2012 bijgedragen aan de maritieme rechtshandhaving, waarbij drugsbestrijding, mensenhandel en mensensmokkel en illegale immigratie prioriteiten waren. Daarmee was de Kustwacht voor het Caribische deel van het Koninkrijk een onmisbare schakel in de rechtshandhavingketen. Daarnaast heeft de Kustwacht een belangrijke bijdrage geleverd aan de veiligheid op het water door het uitvoeren van zoek- en reddingsoperaties (Search and Rescue) en haar toezichthoudende taken uitgevoerd, waaronder visserij- en milieu inspecties. In Caribisch Nederland lag het accent op de bescherming van het mariene milieu, waaronder de Sababank en koraalriffen, en het optreden tegen illegale (speer)visserij.

De Kustwacht beschikte in 2012 over onvoldoende varende en vliegende capaciteit. In 2012 zijn daar vijf kleine patrouille bootjes bijgekomen. Deze kleine varende capaciteit is bedoeld om te opereren in beschutte (binnen)wateren waar de waterdiepte beperkt is, zoals de ondiepere baaien. Ook is in 2012 de helikopter vervangen door twee helikopters, welke geleased worden van de Engelse firma FB Heli Services, die ook het onderhoud verzorgt. Met deze capaciteit kan de Kustwacht beter invulling geven aan zijn taken. Daarnaast maakt de Kustwacht 92 dagen per jaar gebruik van het stationsschip (met daarop ook een helikopter) van het ministerie van Defensie.

Door de inzet van eigen personeel en geavanceerd varend en vliegend materieel hebben de vier landen van het Koninkrijk via dit unieke samenwerkingsverband in 2012 wederom goede resultaten geboekt, welke jaarlijks separaat door de Minister van Defensie middels een uitgebreid Jaarverslag van de Kustwacht aan de Tweede Kamer wordt aangeboden (Kamerstuk II 2011–2012, 33 000X, nr. 88).

Deelname aan Gemeenschappelijke Grenscontrole Teams op Curaçao en Sint Maarten

Sinds 2008 levert de Koninklijke Marechaussee (KMar) vanuit een flexibel inzetbare pool met 43 fte ondersteuning op Curaçao en Sint Maarten. Deze inzet geschiedt op basis van een protocol dat ondersteuning mogelijk maakt bij grenscontroles en drugscontroles aan de grenzen en de bestrijding van migratie-, drugs, en geweldscriminaliteit. Het huidige protocol loopt tot medio 2015. De inzet van het personeel binnen de lokale politiekorpsen vindt plaats onder het gezag van de Minister van Justitie ter plaatse en onder de hiërarchische leiding van de lokale brigadecommandant van de KMar.

Op Sint Maarten is de inzet van de KMar in 2012 verschoven van ondersteuning in de grenscontrole naar ondersteuning van de opsporing, voortvloeiend uit het controleproces aan de grens (de backoffice). Op Curaçao heeft een verschuiving plaatsgevonden van de ondersteuning bij drugscontroles aan de grenzen naar grenscontrole en daaraan gekoppelde opsporing. Daarnaast ondersteunt de KMar het politiekorps van Curaçao onder andere in de aanpak van gewapende overvallen, en het politiekorps van Sint Maarten onder andere op het terrein van geweld-, migratie- en drugscriminaliteit.

Eind 2012 is een evaluatie uitgevoerd naar de inzet van de KMar vanuit de flexibele pool. De Tweede Kamer wordt in 2013 geïnformeerd over de uitkomsten van deze evaluatie.

In stand houden van het Recherche Samenwerkingsteam (RST)

Het recherchesamenwerkingsteam (RST) is een in het Caribisch deel van het Koninkrijk functionerend rechercheteam, waaraan Nederland 73 rechercheurs levert. De hoofdtaak van het RST is de bestrijding van zware, georganiseerde en grensoverschrijdende criminaliteit. Dit kwam in 2012 onder andere tot uitdrukking in verschillende interne onderzoeken naar onder meer internationale verdovende middelenhandel en een witwasonderzoek. Daarnaast handelt het RST ook rechtshulpverzoeken af. In 2012 ging het om diverse rechtshulpverzoeken vanuit verschillende landen. Het RST levert tevens ondersteuning aan de recherchediensten van de landelijke politiekorpsen. Zo heeft het RST op Sint Maarten in 2012 veel werk geleverd in het onderzoek «Vesuvius» naar een serie liquidaties in het criminele circuit.

Leveren van ondersteuning aan de rechterlijke macht

Nederland stelt op verzoek rechters en officieren ter beschikking aan Aruba, Curaçao en Sint Maarten om op die manier te komen tot een volledige bezetting van het Gemeenschappelijk Hof en het Openbaar Ministerie (OM). In 2012 zijn 34 rechters en officieren van justitie uitgezonden. Het OM in Nederland stelt de betreffende rechterlijke ambtenaren ter beschikking en vanuit het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties wordt een «tropentoelage» gefinancieerd. Dit gebeurde tot 2012 op basis van de zogenoemde «Suppletieregeling» uit 1976. Deze is in 2012 vervangen door het «Voorzieningenstelsel Buitenlandtoelagen Rechterlijke Ambtenaren (VBRA).

Artikel 2. Bevorderen autonomie Koninkrijkspartners

2.1 Algemene doelstelling

Het ondersteunen van Curaçao, Sint Maarten en Aruba bij het verbeteren van het bestuur, de rechtszekerheid, de economische ontwikkeling, het onderwijs en de overheidsfinanciën.

Doelbereiking en maatschappelijke effecten

Externe factoren

Curaçao, Sint Maarten en Aruba zijn op basis van het Statuut zelf verantwoordelijk voor goed bestuur, rechtszekerheid, economische ontwikkeling, onderwijs, gezondheidszorg en overheidsfinanciën. De ontwikkelingen op deze gebieden worden derhalve met name bepaald door het eigen beleid van de landen. Er is sprake van een spanningsveld tussen de wens van grote autonomie van de Koninkrijkspartners en de wens van Nederland om de waarborgtaak van het Koninkrijk te concretiseren via het samenwerkingsbeleid. Er wordt steeds gezocht naar een voor alle partijen aanvaardbare balans tussen de gewenste mate van autonomie van de landen en de verantwoordelijkheid van het Koninkrijk.

Budgettaire gevolgen van beleid

Tabel 2 Bevorderen autonomie Koninkrijkspartners

(bedragen x € 1.000)						Realisatie	Oorspronkelijk Vastgestelde begroting	Verschil
		2008	2009	2010	2011	2012	2012	2012
Verplichtingen		411.392	620.010	3.593.418	151.728	64.066	68.372	-4.306
waarvan garantieverplichtingen		11.880	54.411			21.000
Uitgaven:		436.813	556.984	1.688.040	378.666	373.839	362.799	11.040
2.1	Apparaat	8.564	11.617	20.513	11.674	9.869	9.056	813
2.2	Bevordering autonomie koninkrijkspartners	417.821	102.943	129.460	90.816	65.775	57.794	7.981
2.3	Bevorderen staatkundige relaties	10.428	4.176	1.490	294	183	522	-339
2.4	Schuldsanering	0	438.248	1.536.577	275.882	298.012	295.427	2.585
	Ontvangsten	9.338	125.192	1.162.967	45.794	105.805	28.497	77.308

Financiële toelichting

2.4 Schuldsanering

Op het BES-fonds doet zich eveneens een wisselkoerstegenvaller voor. Deze wordt gedekt door de meerontvangsten uit de begroting Koninkrijksrelaties (IV). Hierdoor is er meer uitgegeven dan geraamd.

2.2 Operationele doelstellingen

2.2.1 Operationele doelstelling

Samenwerken met Curaçao, Sint Maarten en Aruba om daar de bestuurskracht, de rechtsorde, de economie en het onderwijs te versterken.

Doelbereiking

Het Nederlandse samenwerkingsbeleid voor Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Caribisch Nederland wordt in de navolgende jaren geëvalueerd. Uit de evaluatie moet de daadwerkelijke doelbereiking volgen. Belangrijke onderdelen van de evaluatie zijn de financiële verantwoording, de doel- en rechtmatigheid en de projectresultaten.

Voor de financiële verantwoording zijn in 2012 al stappen gezet. In juni 2012 is de beheersovereenkomst met SONA ondertekend. Hiermee zijn duidelijke afspraken gemaakt over de rechten en plichten in de subsidierelatie. Een transparante verantwoording is een belangrijk element uit de beheersovereenkomst.

Meer verantwoording over de uitvoering van de diverse samenwerkingsprojecten treft u onderstaand in de toelichting van de instrumenten.

Instrumenten

Samenwerkingsbeleid Curaçao en Sint Maarten

In 2012 is de laatste Nederlandse bijdrage gestort in de stichtingen SONA en de Antilliaanse Medefinancieringsorganisatie (AMFO). De storting van de laatste bijdrage in het Fondo Desaroyo Aruba (FDA) vindt in 2013 plaats. De uitvoering van het samenwerkingsbeleid zal nog tot en met 2014 doorlopen. Daarna is het aan de landen zelf om het beleid op het terrein van onderwijs, sociaaleconomische ontwikkeling, goed bestuur en veiligheid voort te zetten.

De laatste jaren van het samenwerkingsbeleid staan in het teken van het «verduurzamen» van de resultaten; die maatregelen nemen die ook na afloop van het samenwerkingsbeleid van nut zijn voor Aruba, Curaçao en Sint Maarten en hiervoor ook voldoende geld reserveren op de begroting van de landen. Het Nederlandse samenwerkingsbeleid ten behoeve van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en Caribisch Nederland zal de komende jaren worden geëvalueerd. Essentiële onderdelen van dit evaluatieonderzoek zijn de financiële verantwoording, de doelmatigheid en rechtmatigheid, en de projectresultaten op hoofdlijnen.

SONA

SONA (voorheen Stichting Ontwikkeling Nederlandse Antillen) is de grootste ontvanger van Nederlandse subsidies in het Caribische deel van het Koninkrijk. In juni 2012 is de beheersovereenkomst ondertekend, die de laatste jaren van de subsidierelatie tussen de SONA en de Staat der Nederlanden regelt. Hiermee is duidelijkheid geschapen over de wederzijdse rechten en plichten in het kader van de subsidierelatie. Met deze overeenkomst, inclusief een herzien controleprotocol, de statutenwijziging in 2011 en een nieuw uitvoeringscontract tussen USONA en SONA, zijn ook concrete afspraken gemaakt die goede sturing op resultaten en transparante verantwoording door SONA en BZK mogelijk maken.

Onderwijs en Jongerenproblematiek

In Curaçao en Sint Maarten is in 2012 uitvoering gegeven aan de actieplannen die eind 2011 naar de Kamer zijn gestuurd (Kamerstukken II, 2011–2012, 31 568, nr. 90). Zo is in Curaçao onder meer gewerkt aan een kwaliteitsverbetering van leermiddelen, zijn leraren getraind om met die leermiddelen te werken, zijn er school ontwikkelingsplannen gerealiseerd en is in Curaçao en Sint Maarten gewerkt aan de zorgstructuren in het onderwijs. Hiermee werd opvolging gegeven aan de aanbevelingen uit de mid-term evaluatie (Kamerstukken II, 2010–2011, 31 568, nr. 84). Eind 2012 is geconstateerd dat Sint Maarten en Curaçao voor een beperkt aantal deelprojecten meer ruimte nodig hebben om tot een goede afronding van het programma te kunnen komen. Het gaat onder meer om projecten op het gebied van funderend onderwijs en het Youth Development Program/sociale vormingsplicht. Voor deze projecten kunnen uiterlijk in 2013 verplichtingen worden aangegaan. Dit past binnen de kaders van de afspraken die gemaakt zijn over de afbouw van het samenwerkingsbeleid: eind 2014 zal het samenwerkingsbeleid zijn afgerond. Daarnaast hebben de schoolbesturen in Curaçao een grotere inbreng gekregen in de uitvoering van projecten binnen het Onderwijs en Jongeren Samenwerkingsprogramma (OJSP) door het opstellen van actieplannen door schoolbesturen en door uitvoering te geven aan het zogenaamde Sint Jorisakkoord.

Bijdragen aan sociale ontwikkeling via subsidiering van non-gouvermentele organisaties

De Antilliaanse Medefinancieringorganisatie (AMFO) beheert sinds 2004 de Nederlandse ontwikkelingsgelden, die voor de NGO’s op Curaçao en Sint Maarten zijn bedoeld en ziet toe op een effectieve besteding van deze fondsen. De minister van BZK is in mei 2012 met de Raad van Bestuur van AMFO overeengekomen dat deze stichting per ultimo eind 2013 overgaat tot de volledige afbouw en afronding van de AMFO activiteiten op Curaçao en Sint Maarten. Eind juni vorig jaar is de Begroting Apparaatskosten 2013 en 2014 van AMFO door de minister van BZK goedgekeurd. Op de Begrotingsstaat van Koninkrijksrelaties (IV) voor het jaar 2013 en 2014 zijn voor deze apparaatskosten echter geen middelen gereserveerd. Die dienen daarom gefinancierd te worden uit de middelen die AMFO voor projectsubsidiering in 2012 ter beschikking heeft gekregen. De minister van BZK heeft in juni 2012 ook concrete afspraken gemaakt over de wijze van verantwoording door de AMFO per land en per project. De laatste projecten in Curaçao en Sint Maarten zijn in 2012 goedgekeurd. De laatste Nederlandse subsidie is eind 2012 aan deze stichting overgemaakt. Het jaar 2013 staat in het teken van het op een verantwoorde wijze afronden van alle AMFO projecten en activiteiten. Het grootste gedeelte van de projecten in Caribisch Nederland en de landen Curaçao en Sint Maarten zijn nog in uitvoering.

Na afloop van het subsidieprogramma wordt eind 2013/begin 2014 een eindevaluatie gehouden.

Sociaal Economische Ontwikkeling

De uitvoering van het samenwerkingsprogramma Sociaal Economisch Initiatief (SEI) op Curaçao en Sint Maarten loopt volgens de planning tot eind 2014. Inmiddels zijn voor het SEI alle middelen toegewezen aan projectvoorstellen en zijn nagenoeg alle projecten in uitvoering. Zowel op Curaçao als op Sint Maarten ligt de uitvoering van verreweg de meeste SEI projecten op schema om uiterlijk 2014 afgerond te kunnen zijn. Een aantal infrastructurele projecten op Curaçao kampt met vertraging. Het tweede addendum op het SEI protocol van Curaçao is in 2012 niet getekend, wat betekent dat sinds het aflopen van het eerste addendum een aantal projecten stil is komen te liggen.

Institutionele versterking en bestuurskracht

In navolging van het actieplan: «Institutionele Versterking en Bestuurskracht» (IVB) van Sint Maarten is in 2012 ook het actieplan IVB Curaçao tot afronding gekomen en aan de Kamer toegezonden (Kamerstukken II, 2011–2012, 31 568, nr. 118). Met de uitvoering van de actieplannen wordt opvolging gegeven aan de aanbevelingen van de mid-term evaluatie die in 2011 heeft plaatsgevonden (Kamerstukken II, 2011–2012, 31 568, nr. 90). Voor Sint Maarten bleek eind 2012 dat voor een beperkt aantal deelprojecten meer ruimte nodig is om tot een goede afronding van het programma te kunnen komen. Het gaat onder meer om de opbouw van de Hoge Colleges van Staat en versterking van het financieel beheer. Voor deze projecten kunnen uiterlijk in 2013 verplichtingen worden aangegaan. Dit past evenals bij OJSP binnen de kaders van de afspraken die gemaakt zijn over de afbouw van het samenwerkingsbeleid: eind 2014 zal het samenwerkingsbeleid zijn afgerond.

Verbetertraject Detentie- en Correctiecentrum Curaçao (DCC)

In 2009 is een samenwerkingsovereenkomst getekend tussen de toenmalige Minister van Justitie van de Nederlandse Antillen, de staatssecretaris van Justitie en de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties om de situatie in het Sentro di Detenshon i Korekshon Korsou (SDKK, voorheen Bon Futuro) te verbeteren en aan internationale normen te laten voldoen. Op basis van deze samenwerkingsovereenkomst biedt de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) gedurende drie jaar personele ondersteuning bij de uitvoering van het afgesproken verbetertraject. Dit verbetertraject is vastgelegd in het plan van aanpak dat valt onder de Algemene Maatregel van Rijksbestuur «Waarborging plannen van aanpak landstaken Curaçao en Sint Maarten» (Staatscourant 2010, nr. 344). De medewerkers van DJI hebben in 2012, evenals de drie voorgaande jaren, onder andere een belangrijke bijdrage geleverd aan de uitvoering van projecten, zoals de realisatie van het voorgebouw waar alle bezoekers, medewerkers en leveranciers gescreend worden voordat ze de inrichting betreden, de bouw van een magazijn en werkzalen. Ook is er in 2012 een start gemaakt met de verbouwing van de strafcellen. Al deze projecten zijn gefinancierd vanuit middelen die al gereserveerd stonden binnen het programma Plan Veiligheid.

Medio 2012 heeft de toenmalige Minister van Justitie van Curaçao verzocht om verlenging van de samenwerkingsovereenkomst. Dit heeft in juni geresulteerd in de ondertekening van een nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen de Minister van Justitie van Curaçao, de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie. In deze samenwerkingsovereenkomst ligt vastgelegd dat de ondersteuning van in beginsel vier medewerkers van DJI wordt verlengd tot uiterlijk 31 december 2014. Deze inzet zal geleidelijk worden afgebouwd. De kosten van deze inzet komen ten laste van samenwerkingsmiddelen die al ter beschikking waren gesteld aan Curaçao, maar hiermee een andere bestemming hebben gekregen.

Samenwerkingsbeleid Aruba

De laatste bijdrage voor het samenwerkingsprogramma met Aruba via Fondo Desaroyo Aruba (FDA) wordt begin 2013 gestort. Het FDA financiert projecten om het bestuur, het onderwijs, de rechtshandhaving en de overheidsfinanciën op Aruba te versterken. Nederland stortte tot en met 2009 bijna € 100 mln. in het fonds. Aruba betaalt een vergelijkbaar bedrag van € 70,2 mln. In juni 2010 zijn Nederland en Aruba overeengekomen dat het geld uit het fonds mag worden besteed aan een nieuw meerjarenprogramma. Tot 2014 stort Aruba het geld om de oorspronkelijk geplande projecten alsnog uit te voeren. Het eindpunt van het FDA programma is vastgesteld op eind 2014. Aruba is vooralsnog van plan om na de uittreding van Nederland het FDA voort te zetten en ziet de aanbevelingen in het rapport als een aanmoediging om het functioneren van het FDA waar nodig te verbeteren.

In opdracht van Aruba en Nederland is in de periode van 1 juni tot en met 1 oktober 2012 een evaluatie uitgevoerd van de werking van het FDA en de Meerjarenprogramma’s over de periode 2000 tot en met 2012. Doel van deze evaluatie was om te toetsen in hoeverre afspraken zijn nagekomen en of de aanbevelingen uit een eerdere evaluatie in 2005 zijn opgevolgd. Verder zijn ook de afspraken en procedures tegen het licht gehouden, zodat waar nodig de samenwerking de komende jaren verbeterd kan worden. De onderzoekers concluderen dat de aanbevelingen uit de tussentijdse evaluatie in 2005 «daar waar mogelijk» goed zijn nageleefd. Ook de afgesproken procedures voor FDA betreffende de projectcyclus worden goed gevolgd. Verder wordt in het evaluatierapport vastgesteld dat de oorspronkelijke doelstellingen nog niet zijn gehaald. Wel is er nu sprake van een meer integrale en programmatische aanpak, sturing op kwaliteit en duurzaamheid van projecten. Nederland heeft hierover met Aruba en het FDA verdere vervolgafspraken gemaakt Na afloop van het subsidieprogramma eind 2015 wordt een eindevaluatie gehouden.

National Security Plan

Het samenwerkingsbeleid met Aruba beperkte zich in 2012 nog tot de rechtshandhaving. De vrijgevallen samenwerkingsmiddelen over de periode 2003–2007 worden gebruikt voor een bijdrage aan het National Security Plan Aruba. Bij dit programma ligt de nadruk op de verbetering van het Korps Politie Aruba en de noodzakelijke versterking van de vreemdelingenketen. Oorspronkelijk liep het programma van 2008–2012, maar inmiddels is Aruba met het FDA overeengekomen dat het programma met twee jaar wordt verlengd tot eind 2014. Eind 2012 is de laatste storting ten behoeve van het National Security Plan aan het FDA overgemaakt.

Sociale Vormingsplicht

Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties draagt voor de duur van drie jaar maximaal € 1 mln. per jaar bij aan het Sociale Vormingstraject Aruba (SVA). Het SVA is bedoeld voor werkloze, niet naar schoolgaande jongvolwassenen in de leeftijd van 18 tot 24 jaar.

In november 2011 is de eerste lichting van 20 man van start gegaan met het SVA. Van deze lichting hebben 9 man het traject volledig doorlopen. Om diverse redenen is er een aantal jongens gedurende het traject afgevallen. Inmiddels zijn de selectiecriteria aangepast en is het programma op een aantal punten gewijzigd, om dit in de toekomst te voorkomen. In maart 2012 is een tweede lichting van 24 man gestart.

Doeluitkeringen Caribisch Nederland

De geldstroom voor een sociaal vangnet om de Openbare Lichamen te ondersteunen wanneer door reorganisatie ambtelijk personeel moet afvloeien is voor Saba en Bonaire in 2012 tot volledige besteding gekomen. De Openbare Lichamen bekostigen hiermee ondermeer de uitvoering van hun reorganisatieplannen. Sint Eustatius heeft in 2012 € 310.000 ontvangen voor haar reorganisatieplan en ondersteunende ICT projecten. In 2013 zal naar planning ook het laatste restant van de doeluitkering gestort worden.

2.2.2 Operationele doelstelling

Het ondersteunen van de nieuwe landen bij het opstellen en uitvoeren van de plannen van aanpak voor de nieuwe landsorganisaties, die op de transitiedatum nog niet of gebrekkig functioneren.

Doelbereiking

Om de plannen van aanpak voor de nieuwe landsorganisaties uit te voeren is bij Algemene Maatregelen van Rijksbestuur een termijn van twee jaar ingesteld met een mogelijke verlenging van nog eens twee jaar. Het gaat voor Curaçao om het Korps Politie en het gevangeniswezen. Op Sint Maarten gaat het om de afdeling burgerszaken, het Korps Politie, de landsrecherche, de gevangenis en de toelatingsorganisatie. Aangezien de plannen van aanpak nog niet (volledig) zijn uitgevoerd, is besloten (Kamerstukken II 2011–2012,31 568, nr. 104) de werking met twee jaar te verlengen tot 2014. Het doel van de plannen van aanpak is derhalve nog niet bereikt.

Instrumenten

De AMvRB

In 2012 was de Algemene Maatregel van Rijksbestuur «Waarborging plannen van aanpak landstaken Curaçao en Sint Maarten» (Staatsblad 2010, nr. 344) van kracht. Curaçao en Sint Maarten hebben verder uitvoering gegeven aan de plannen van aanpak zoals die in 2010 zijn vastgesteld. Het gaat om plannen voor het Korps Politie en de gevangenis op Curaçao en voor Sint Maarten om de afdeling burgerzaken, het Korps Politie, de Landsrecherche, de gevangenis, de toelatingsorganisatie, de afdeling juridische zaken en wetgeving en het ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening, Milieu en Infrastructuur. Het plan van aanpak voor de toelatingsorganisatie is in 2012 afgerond.

De Voortgangscommissie Curaçao en de Voortgangscommissie Sint Maarten hebben gerapporteerd over de voortgang van de uitvoering van de plannen van Aanpak. Hun rapportages zijn aangeboden aan de Eerste en Tweede Kamer (Kamerstukken II 2011–2012, 33 000 IV, nr. 56; Kamerstukken II 2011–2012, 33 000 IV, nr. 66; Kamerstukken II 2011–2012, 33 000 IV, nr. 74; Kamerstukken II 2011–2012, 33 000 IV, nr. 77; Kamerstukken II 2012–2013, 33 400 IV, nr. 3 en Kamerstukken II 2012–2013, 33 400 IV, nr. 18). Naar aanleiding van deze rapportages hebben er Ministeriële Overleggen tussen de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de minister-president en de Minister van Justitie van het betreffende land plaatsgevonden. In deze overleggen is gesproken over de voortgang van de uitvoering van de plannen van aanpak en de knelpunten die worden ondervonden bij het opbouwen van de organisaties.

In beginsel was de werking van de Algemene Maatregel van Rijksbestuur «Waarborging plannen van aanpak landstaken Curaçao en Sint Maarten» voorzien voor twee jaar, maar er was in de AMvRB de mogelijkheid opgenomen om de werking met nog eens twee jaar te verlengen. Aangezien de plannen van aanpak nog niet uitgevoerd waren, is per Koninklijk Besluit besloten de werking met twee jaar te verlengen tot oktober 2014 (Kamerstukken II 2011–2012, 31 568, nr. 104).

B.3. NIET-BELEIDSARTIKELEN

Artikel 3. Nominaal en Onvoorzien

Tabel 3 Nominaal en onvoorzien

(bedragen x € 1.000)						Realisatie	Oorspronkelijk Vastgestelde begroting	Verschil
		2008	2009	2010	2011	2012	2012	2012
Verplichtingen		0	0	0	0	0	1.673	-1.673
Uitgaven:		0	0	0	0	0	1.673	-1.673
3.1	Loonbijstelling					0	0	0
3.2	Prijsbijstelling					0	426	-426
3.3	Onvoorzien					0	1.247	-1.247

Financiële toelichting

De middelen zijn aangewend voor uitvoeringsproblematiek in 2012.

B.4. BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

Inleiding

In de bedrijfsvoeringparagraaf wordt verslag gedaan van relevante kwaliteitsverbeteringen en aandachtspunten in de bedrijfsvoering. De bedrijfsvoeringparagraaf heeft conform de Comptabiliteitswet het karakter van een uitzonderingsrapportage. Voor de algemene en BZK brede onderwerpen wordt verwezen naar de bedrijfsvoeringparagraaf van het jaarverslag Hoofdstuk VII. In deze paragraaf komen de verplichte elementen en specifieke onderwerpen voor Hoofdstuk IV aan de orde, te weten de rechtmatigheid en de totstandkoming van de niet-financiële informatie.

1. Rechtmatigheid

De Auditdienst Rijk heeft in haar controle over 2012 bij Koninkrijksrelaties een onzekerheid geconstateerd in de rechtmatigheid van de projectuitgaven van SONA waarover in 2012 decharge is verleend. Het gaat om een bedrag van circa € 50 mln. De omvang van deze onzekerheid overschrijdt de tolerantiegrens.

Oprichting besloten vennootschap Saba Statia Cable System BV (SSCS BV)

2. Totstandkoming beleidsinformatie

Voor algemene aandachtspunten bij de totstandkoming van de niet financiële beleidsinformatie bij het ministerie van BZK verwijs ik naar de bedrijfsvoeringparagraaf van BZK (VII).

Een bijzondere categorie binnen de niet-financiële informatie zijn de beleidsdoorlichtingen. In de begroting voor 2012 stond geen beleidsdoorlichting gepland.

3. Financieel en materieel beheer

Het financieel en materieel beheer van de vertegenwoordigingen op Aruba, Curaçao en Sint Maarten en het College Financieel Toezicht voldoet in het algemeen aan de gestelde eisen.

Het financieel en materieel beheer van de directie Koninkrijksrelaties maakt onderdeel uit van het ministerie van BZK. Voor opmerkingen over de kwaliteit van onder meer de centrale inkoop, personeelsbeheer, financiën en betaalgedrag verwijs ik naar de bedrijfsvoeringparagraaf van BZK (VII).

Toezeggingen aan de Algemene Rekenkamer

Toezicht op de stichtingen

Medio 2012 is de beheersovereenkomst tussen BZK en SONA herzien en is een nieuw uitvoeringscontract tussen USONA en SONA overeengekomen. Met deze overeenkomst, inclusief een herzien controleprotocol, en een uitvoeringscontract zijn ook concrete afspraken gemaakt, die goede sturing op de resultaten en transparante verantwoording door SONA en BZK mogelijk maken. De kennis die is opgedaan in de eerste instantie voor SONA is ook bruikbaar voor AMFO en FDA.

Boedelbalans

4. Overige bedrijfsvoeringaspecten

Totstandkoming jaarverslag

Het proces van de totstandkoming van het jaarverslag, en dan met name die van de saldibalans, is voor verbetering vatbaar. Hiervoor zijn diverse oorzaken aan te wijzen, zoals de in- en ontvlechting van het departement, de verhuizing en ICT-problematiek en een gebrekkige aandacht voor beheersmatige aspecten van de administratie. De reeds in 2012 genomen maatregelen om het hoofd te bieden aan de diverse problemen renderen nog onvoldoende. In 2013 zal BZK aan de hand van een verbeterplan het totstandkomingsproces oppakken en doorontwikkelen.

Voorschotten SONA

Koninkrijksrelaties heeft het bestuur van SONA tot en met 2010 decharge verleend over het gevoerde beheer. SONA heeft de rechtmatigheid van de projectuitgaven niet voldoende kunnen aantonen. Daardoor bestaat onzekerheid over de rechtmatigheid van die uitgaven (circa € 270 miljoen). Omdat in 2012 decharge is verleend over het jaar 2010 heeft alleen de afwikkeling van de voorschotten over 2010 overschrijding van de toleranties in dit jaar tot gevolg (zie ook punt 1 «rechtmatigheid»). De rest betreft voorgaande jaren.

Begin 2012 zijn verbeteracties afgesproken die onder meer de rechtmatigheid van de uitgaven beter moeten waarborgen. Dit jaar moet uit het rapport van de accountant van SONA blijken in hoeverre deze maatregelen effectief zijn geweest.