Nr. 1 JAARVERSLAG VAN HET MINISTERIE VAN ALGEMENE ZAKEN, HET KABINET DER KONINGIN EN DE COMMISSIE VAN TOEZICHT BETREFFENDE DE INLICHTINGEN- EN VEILIGHEIDSDIENSTEN (III)

A. ALGEMEEN

1. AANBIEDING EN DECHARGEVERLENING

AAN de voorzitters van de Eerste en de Tweede Kamer van de Staten-Generaal.

Hierbij bied ik het departementale jaarverslag van het Ministerie van Algemene Zaken, het Kabinet der Koningin en de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten (III) over het jaar 2012 aan.

Onder verwijzing naar de artikelen 63 en 64 van de Comptabiliteitswet 2001 verzoek ik de beide Kamers van de Staten-Generaal de Minister van Algemene Zaken decharge te verlenen over het in het jaar 2012 gevoerde financiële beheer.

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen voordat de betrokken slotwet is aangenomen en de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

De minister-president, minister van Algemene Zaken, M. Rutte

2. LEESWIJZER

In onderdeel B van het jaarverslag wordt voor het ministerie van Algemene Zaken achtereenvolgens ingegaan op de realisatie van de beleidsprioriteiten voor 2012, op het beleidsartikel «Bevorderen van de eenheid van het algemeen regeringsbeleid» en op de bedrijfsvoering. In afwijking van de rijksbegrotingsvoorschriften wordt niet afzonderlijk ingegaan op de gerealiseerde maatschappelijke effecten of op de mate van doelbereiking; zie hiervoor de brief aan de Tweede Kamer van 29 juni 2006 (de zgn. «comply or explain brief»; Kamerstukken II, 2005–2006, 29 949, nr. 53).

In onderdeel C worden de uitgevoerde taken van het Kabinet der Koningin toegelicht, de financiële consequenties daarvan en de bedrijfsvoering.

Onderdeel D gaat kort in op de wettelijke taken van de Commissie van Toezicht betreffende de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten, de daarbij horende financiële realisatie en de bedrijfsvoering.

Onderdeel E bevat de jaarrekening, met daarin de verantwoordingsstaten, de saldibalansen met toelichting, de verantwoording van het agentschap Dienst Publiek en Communicatie (DPC) en een bijlage met het overzicht van de externe inhuur.

De begroting van Algemene Zaken valt onder het regime voor «kleine begrotingen». Dit betekent dat er geen apart centraal apparaatsartikel hoeft te worden opgenomen.

B. MINISTERIE VAN ALGEMENE ZAKEN

1. REALISATIE BELEIDSPRIORITEITEN

De minister-president heeft als lid van de Europese Raad deelgenomen aan diens vergaderingen en eurozone bijeenkomsten die goeddeels in het teken stonden van het herstellen van de financiële stabiliteit en het verbeteren van de groei en de concurrentiepositie van de Europese Unie. Om de financiële stabiliteit te verbeteren werd door 25 EU lidstaten het Verdrag inzake stabiliteit, coördinatie en bestuur in de Economische en Monetaire Unie (EMU) ondertekend. Doel is de begrotingsdiscipline aan te scherpen en te zorgen voor meer automatische sancties en strikter toezicht. Dit Verdrag is op 1 januari 2013 in werking getreden. Ook werd het Europees stabiliteitsmechanisme (ESM) operationeel: een noodfonds om eurolanden met problemen onder strikte voorwaarden bij te staan. Landen als Portugal en Ierland zijn met noodsteun in staat gesteld om bezuinigingen en structurele hervormingen door te voeren en zo weer de goede kant op te gaan. Eind 2012 was er overeenstemming over het uitvoeren van een toekomstig Europees bankentoezicht door de Europese Centrale Bank en werden procesafspraken gemaakt over de verdere uitbouw tot een bankenunie, onder strenge voorwaarden.

Daarnaast is verder gewerkt aan de economische groei agenda. De Europese leiders bereikten overeenstemming over een Pact voor groei en banen – een door de Europese Unie en de lidstaten te nemen maatregelenpakket voor herstel van groei, investeringen en werkgelegenheid en om de concurrentiekracht van de Europese economieën te verbeteren. De Europese Raad heeft de onderhandelingen afgerond over het toekomstige eenheidsoctrooistelsel waarna ook een akkoord is bereikt met het Europees Parlement. Hiermee wordt de weg vrijgemaakt voor een goedkopere, eenvoudiger en doeltreffender octrooibescherming voor het bedrijfsleven in de Europese Unie. Tijdens een extra Europese Raad in november was er een eerste bespreking over het Meerjarig Financieel Kader voor 2014–2020. Hierover heeft de Europese Raad op 7-8 februari 2013 een akkoord bereikt dat voldeed aan de Nederlandse voorwaarden.

De Europese Raad in december stond in het teken van de toekomst van de EMU. De Europese leiders bespraken een rapport over dit onderwerp van de voorzitter Van Rompuy en besloten dat een aantal voorstellen nader moet worden onderzocht in overleg met de lidstaten. Hier zal in juni 2013 op worden teruggekomen.

Voorts is besloten dat Servië kandidaat-lidstaat mocht worden, zijn de toetredingsonderhandelingen met Montenegro gestart en is gewerkt aan de voorbereiding van de toetreding van Kroatië op 21 juli 2013.

De Europese Raad stond ook regelmatig stil bij de ontwikkelingen in verband met de Arabische Lente, Syrië, Iran en Mali.

2. BELEIDSARTIKEL «BEVORDEREN VAN DE EENHEID VAN HET ALGEMEEN REGERINGSBELEID»

2.1 Algemene doelstelling

Het werkterrein van het ministerie van Algemene Zaken laat zich samenvatten onder de noemer «bevorderen van de eenheid van het algemeen regeringsbeleid».

2.2 Budgettaire gevolgen van beleid

2.3 Financiële toelichting budgettaire gevolgen van beleid

2.4 Nader geoperationaliseerde doelstellingen

2.4.1 Coördinatie van het algemeen communicatiebeleid

De Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) ondersteunt de minister-president in zijn coördinerende rol op het terrein van de overheidscommunicatie en ondersteunt de Voorlichtingsraad (VoRa). De VoRa, onder voorzitterschap van de DG RVD, is het ambtelijke adviesorgaan van het kabinet op het gebied van de overheidscommunicatie. De VoRa, waarvan alle directeuren communicatie van alle departementen lid zijn, ontwikkelt initiatieven op het vlak van overheidscommunicatie en vervult de opdrachtgeverrol richting de shared service organisatie Dienst Publiek en Communicatie (DPC). Hoofdstuk 7 Agentschap Dienst Publiek en Communicatie geeft een breder overzicht van de gemeenschappelijke communicatie in 2012.

Gemeenschappelijk Communicatiebeleid

Rijks- en kabinetsbrede communicatie

Onderzoek

Analyse en onderzoek zijn belangrijke instrumenten om uiteenlopende signalen uit de samenleving goed te kunnen duiden. Het Continue Onderzoek Burgerperspectieven (COB) speelt hierin een belangrijke rol.

Online communicatie

De mogelijkheden van online communicatie blijven zich ontwikkelen. Dit vraagt ook van de Rijksoverheid om de mogelijkheden die dit biedt te blijven onderzoeken en in te zetten. Doel is doelgroepen zo goed mogelijk te (blijven) bereiken en bedienen. Online media worden dan ook steeds vaker ingezet voor communicatie door de Rijksoverheid. Ook bij deze nieuwe vormen van communicatie is het belangrijk dat de Rijksoverheid herkenbaar blijft als afzender. Onderzocht is hoe sociale media ingezet kunnen worden om beleid optimaal te ondersteunen dan wel vorm te geven. In de publicatie Uitgangspunten online communicatie rijksambtenaren is beschreven hoe rijksambtenaren online communicatie kunnen gebruiken om hun professionele taak te vervullen.

Burgerbrieven

In 2012 heeft het ministerie van Algemene Zaken 1.925 burgerbrieven ontvangen. De gemiddelde behandeltijd bedroeg 14 dagen (tegen 18 dagen in 2011).

Verzoeken op grond van de Wet openbaarheid van bestuur (Wob), bezwaarschriften, klaagschriften en ingebrekestellingen

Ingebrekestellingen en verbeurde dwangsommen

Het ministerie heeft in 2012 € 1.260,00 aan dwangsommen verbeurd. Het ministerie is 6 maal in gebreke gesteld wegens niet tijdig beslissen. In één geval was een dwangsom verschuldigd. In drie gevallen is het besluit binnen twee weken genomen. Dwangsommen waren derhalve niet verschuldigd ingevolge artikel 4:17, derde lid van de Algemene wet bestuursrecht. In één geval was de ingebrekestelling kennelijk ongegrond en in één geval was het bezwaarschrift niet ontvankelijk. In deze beide gevallen was derhalve geen dwangsom verschuldigd ingevolge artikel 4:17, zesde lid, onder c van de Algemene wet bestuursrecht.

2.4.2 Het leveren van bijdragen aan de langere termijn beleidsontwikkeling van het regeringsbeleid

Algemeen

De ontwikkeling van het regeringsbeleid is gebaat bij inzichten in ontwikkelingen en vraagstukken die op langere termijn de samenleving beïnvloeden. De Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) tracht op een wetenschappelijk gefundeerde manier aan dergelijke inzichten bij te dragen. De raad heeft tot taak hierbij tijdig te wijzen op tegenstrijdigheden in en te verwachten knelpunten voor het regeringsbeleid, probleemstellingen te formuleren over de grote beleidsvraagstukken en beleidsalternatieven aan te dragen. De WRR kan zich bezighouden met alle gebieden van (potentieel) regeringsbeleid.

Werkprogramma

In 2012 is gewerkt aan de lopende onderzoeksthema’s van het WRR Werkprogramma 2010–2012. Er zijn twee Rapporten aan de regering uitgebracht: Publieke zaken in de marktsamenleving en Vertrouwen in burgers. Er is een Verkenning over transparantie en rechtspraak voorbereid, die in januari 2013 onder de titel Speelruimte voor transparantere rechtspraak is gepubliceerd. Voorts is in januari 2013 de studie In betere banen verschenen, waarin de raad de Europese arbeidsmigratie van vandaag analyseert en de uitdagingen voor morgen doordenkt. Voor deze studie is ook door Regioplan een update uitgevoerd van het in 2005 gepubliceerde onderzoek «Poolshoogte» naar juridische constructies en kostenvoordelen bij het inzetten van arbeidskrachten uit de Midden- en Oost-Europese landen. Dit herhaalonderzoek is mede mogelijk gemaakt door de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). De projecten «Toezicht», «Voedsel», «Lessen van evaluaties» en «Waar verdienen we over 20 jaar ons brood mee» zullen vanaf 2013 producten opleveren.

Bijdrage aan beleidsdialoog

Rapporten en Verkenningen van de Raad leveren direct of indirect een bijdrage aan de beleidsdialoog. In het kader van het rapport Publieke Zaken in de marktsamenleving is bijvoorbeeld op verzoek van de Parlementaire Onderzoekcommissie Privatisering / Verzelfstandiging Overheidsdiensten (POC) van de Eerste Kamer der Staten-Generaal een studie uitgevoerd over de ontwikkelingen van het Nederlandse beleid en beleidsdenken in de afgelopen drie decennia op het gebied van privatisering en verzelfstandiging van overheidsdiensten. Deze is gepubliceerd als webpublicatie met de titel Dertig jaar privatisering, verzelfstandiging en marktwerking. Een ander voorbeeld is de bijdrage aan het debat over de toekomst van wonen, zorg en pensioenen. In september 2012 heeft de WRR hierover een conferentie georganiseerd. Vervolgens heeft hij een bundel samengesteld met de titel Wonen, zorg en pensioenen. Hervormen en verbinden, die begin januari 2013 is verschenen. Deze bundel bestaat uit een aantal essays die nader ingaan op zulke voorstellen voor het verbinden en onderling afstemmen van wonen, zorg en pensioenen. Welke doelen kan dit dienen, welke kansen, dilemma’s en risico’s doen zich naar verwachting voor, welke strategieën zijn denkbaar, en tot welke (nieuwe) kennisvragen leidt dit voor de toekomst?

Als voorbeelden van beleidsdoorwerking van rapporten kan de spin off van de rapporten iOverheid en Keuze, gedrag en beleid worden genoemd. In maart 2011 presenteerde de WRR het rapport iOverheid, waarin de raad beleidsaanbevelingen heeft gedaan met betrekking tot de rol en verantwoordelijkheid van de overheid op ICT-gebied. In juni 2012 werd de WRR uitgenodigd een bijdrage te leveren aan een expertbijeenkomst van de parlementaire werkgroep ICT-projecten bij de overheid. Naar aanleiding van de Verkenning De menselijke beslisser (2009) is in samenwerking met het ministerie van Infrastructuur en Milieu een workshop voor beleidsmakers georganiseerd waarin de vertaalslag van nieuwe inzichten uit de gedragswetenschappen naar praktisch beleid centraal stond. Met deze en andere activiteiten heeft de WRR het thema «keuzearchitectuur» breed weten te agenderen onder Nederlandse beleidsmakers. Zo is in het Integraal Afwegingskader (IAK) sinds medio 2012 informatie te vinden over instrumenten die kunnen worden ingezet om gedrag te beïnvloeden. Ook de ethische aspecten gekoppeld aan inzet van deze instrumenten door de overheid komen in de factsheets aan bod. Andere (beleids)instellingen en beleidsgeoriënteerde kringen die het thema hebben aangevat zijn onder andere de Belastingdienst, ZonMw in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, de dienst Regeling van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie en het Rijksinstituut voor Milieuverkenningen.

De WRR blijft op verschillende manieren een bijdrage leveren aan het beter benutten van de mogelijkheden van het kennis- en adviesstelsel. In 2012 heeft de raad net als in andere jaren de periodieke overlegbijeenkomsten met de voorzitters van de strategische adviescolleges gehouden. Voorts heeft de WRR opnieuw deelgenomen aan het reguliere overleg van secretarissen van de strategische adviesorganen en het Strategieberaad Rijksbreed. Hiernaast heeft periodiek overleg plaatsgevonden met de adviserende leden van het Sociaal Cultureel Planbureau, het Centraal Planbureau, het Centraal Bureau voor de Statistiek en het Planbureau voor de Leefomgeving.

Internationalisering

Zowel in themakeuze, onderzoeksaanpak als disseminatie van zijn bevindingen oriënteert de raad zich óók op de internationale omgeving. Een voorbeeld is de publicatie In betere banen over de toekomst van arbeidsmigratie in de EU, met bijdragen van experts van o.a. het Migration Policy Institute in Washington, de OESO, de Kopenhagen Business School en het Centre on Migration, Policy and Society in Oxford. Deze zal tevens in het Engels verschijnen onder de titel Making migration work. Een ander voorbeeld is de expertbijeenkomst over Cybersecurity met de directeur van het Citizen Lab, een interdisciplinair onderzoeks- en ontwikkelingsinstituut dat werkt op het snijvlak van het internet, internationale veiligheid en mensenrechten.

Evaluatie

Eind 2012 heeft een onafhankelijke externe commissie op initiatief van de WRR het werk van de raad geëvalueerd. Deze evaluatie zal begin 2013 verschijnen, samen met de reactie van de WRR. De raad in zijn nieuwe samenstelling zal zijn voordeel doen met de aanbevelingen van deze commissie.

3. BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

Rechtmatigheid

De administratie is in 2012 met behulp van de departementale planning & controlcyclus, de uitvoering van het toezichtplan en het auditplan gecontroleerd. Bij de uitvoering zijn geen onrechtmatigheden van enig belang geconstateerd, wel is er aanleiding tot het treffen van verbetermaatregelen op het gebied van inkoop. De audits van de Auditdienst Rijk hebben de gevraagde assurance verschaft over de kwaliteit van de bedrijfsvoering. De tolerantiegrens op artikelniveau is niet overschreden.

Totstandkoming beleidsinformatie

De niet-financiële informatie in het jaarverslag is op controleerbare en betrouwbare wijze tot stand gekomen.

Financieel en materieel beheer

Aan de beheersing van de bedrijfsvoeringprocessen bij het ministerie van Algemene Zaken (begroting III), in het bijzonder het financieel en materieel beheer, ligt een adequaat stelsel van maatregelen en administratieve organisatie ten grondslag. Bovenstaande mededeling over de bedrijfsvoering is gebaseerd op een combinatie van de jaarrapportages en managementverklaringen van de verschillende dienstonderdelen van AZ en het toezicht van Concerncontrol.

Overige aspecten van bedrijfsvoering

Geen.

C. KABINET DER KONINGIN

1. ACTIVITEITEN

In 2012 zijn, zoals voorgenomen, de volgende taken uitgevoerd:

• • namens de Koningin onderhouden van contacten met bewindslieden, commissarissen der Koningin en andere hoogwaardigheidsbekleders;

• • informatie verzamelen en op grond hiervan de Koningin schriftelijk en mondeling informeren, in het bijzonder ten behoeve van haar gesprekken met de minister-president en met andere binnenlandse en buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders, staatsbezoeken en werkbezoeken;

• • begeleiden van de Koningin tijdens staatsbezoeken en ander verblijf buitenlands;

• • voeren van correspondentie namens de Koningin;

• • het tijdig en in correcte vorm aan de Koningin ter tekening of ter goedkeuring voorleggen van alle door de ministeries aangeboden staatsstukken en het verzorgen van de daarbij behorende correspondentie;

• • behandelen en doorgeleiden van aan de Koningin gerichte verzoekschriften;

• • archiveren van staatsstukken en in goede en geordende staat bewaren daarvan (volgens de Archiefwet).

2. BUDGETTAIRE GEVOLGEN EN TOELICHTING

Indien naast de uitkomsten in bovenstaande tabel rekening gehouden wordt met de mutaties die reeds in de eerste en tweede suppletoire begrotingswet zijn verwerkt, is er sprake van een onderschrijding van € 37.000. Dit is met name veroorzaakt door strikt financieel management en herijking van de contracten.

3. BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

Rechtmatigheid

Tussen het ministerie van Algemene Zaken en het Kabinet der Koningin zijn afspraken gemaakt over de dienstverlening van het ministerie en de van toepassing zijnde planning & controlcyclus. De administratie is in 2012 op basis van het auditplan van de Auditdienst Rijk gecontroleerd. Bij de uitvoering zijn geen onrechtmatigheden van enig belang geconstateerd, noch is er aanleiding geweest tot het treffen van specifieke maatregelen. De tolerantiegrens op artikelniveau is niet overschreden.

Financieel en materieel beheer

Aan de beheersing van de bedrijfsvoeringsprocessen bij het Kabinet der Koningin, in het bijzonder het financieel en materieel beheer, ligt een adequaat stelsel van maatregelen en administratieve organisatie ten grondslag.

D. COMMISSIE VAN TOEZICHT BETREFFENDE DE INLICHTINGEN- EN VEILIGHEIDSDIENSTEN

1. ACTIVITEITEN

2. BUDGETTAIRE GEVOLGEN EN TOELICHTING

De uiteindelijke uitgavenrealisatie is lager uitgevallen, hoofdzakelijk als gevolg van een niet volledige bezetting van de personele formatie gedurende het gehele jaar.

3. BEDRIJFSVOERINGSPARAGRAAF

Rechtmatigheid

Tussen het ministerie van Algemene Zaken en de CTIVD zijn afspraken gemaakt over de dienstverlening van het ministerie en de van toepassing zijnde planning & controlcyclus. De administratie is in 2012 op het auditplan van de Auditdienst Rijk gecontroleerd. Bij de uitvoering zijn geen onrechtmatigheden van enig belang geconstateerd, noch is er aanleiding geweest tot het treffen van specifieke maatregelen. De tolerantiegrens op artikelniveau is niet overschreden.

Financieel en materieel beheer

Aan de beheersing van de bedrijfsvoeringprocessen bij het ministerie van Algemene Zaken, in het bijzonder het financieel en materieel beheer, ligt een adequaat stelsel van maatregelen en administratieve organisatie ten grondslag.