Nr. 6 NOTA NAAR AANLEIDING VAN HET VERSLAG

Inhoudsopgave

1.	Inleiding	1
2.	Openbaarheid van de WOZ-waarden	1
3.	De landelijke voorziening WOZ	6
4.	Afschaffen van de Fierensmarge	10
5.	Informele wijze van bezwaarafhandeling	12
6.	Gevraagde adviezen en reacties internetconsultatie	13
7.	Budgettaire aspecten	14
8.	Gevolgen voor burgers en bedrijven	14
9.	Overig	14
10.	Artikelsgewijze toelichting	15

1. Inleiding

Het kabinet heeft met interesse kennisgenomen van de vragen en opmerkingen van de leden van de fracties van de VVD, de PvdA, de PVV, de SP, het CDA, D66, de ChristenUnie en de SGP. Bij de beantwoording van de vragen is zo veel mogelijk de volgorde van het verslag aangehouden. Voor zover de vraag in een andere paragraaf is beantwoord, is op de oorspronkelijke plaats van de vraag in het verslag een verwijzing opgenomen naar het onderdeel waar die vraag is beantwoord.

2. Openbaarheid van de WOZ-waarden

De leden van de fractie van de VVD vragen naar de wijze waarop het opvragen van de WOZ-waarde kan plaatsvinden. Het kabinet hecht eraan het onderscheid te benadrukken tussen enerzijds de landelijke voorziening WOZ en het gebruik daarvan door de geautoriseerde afnemers van de Basisregistratie WOZ en anderzijds de aparte «openbare» voorziening (WOZ-viewer) voor het opzoeken van een WOZ-waarde door burgers. De landelijke voorziening WOZ is uitsluitend bedoeld voor afnemers die bij wettelijk voorschrift zijn aangewezen en die WOZ-gegevens nodig hebben voor de uitoefening van hun wettelijke taak. Afnemers zijn onder andere de rijksbelastingdienst, de waterschappen en de gemeenten zelf. De voorziening betekent een vereenvoudiging van de (al bestaande) levering van WOZ-gegevens van gemeenten aan de afnemers. De WOZ-viewer biedt burgers de mogelijkheid WOZ-waarden op te zoeken. Dat gebeurt niet door directe inzage in de landelijke voorziening WOZ, maar via een apart digitaal loket. Om het opvragen door burgers digitaal mogelijk te maken wordt uit de landelijke voorziening WOZ periodiek «een loket» gevuld met WOZ-waarden. De WOZ-waarden worden gekoppeld aan adresgegevens en enkele objectkenmerken, zoals de oppervlakte van het object, die afkomstig zijn uit de Basisregistratie adressen en gebouwen (BAG). Deze basisregistratie presenteert deze informatie onder andere in een BAG-viewer. In het zogenoemde WOZ-loket wordt een koppeling gelegd tussen deze reeds openbare gegevens en de WOZ-waarde. Ter verduidelijking is in de bijlage een voorbeeld bijgevoegd van datgene wat men te zien kan krijgen in de WOZ-viewer.1 Door de totstandkoming van de landelijke voorziening WOZ kan de openbaarheid van de WOZ-waarde dus op eenvoudige wijze gerealiseerd worden. Gemeenten hoeven dan niet (meer) individuele verzoeken van burgers om WOZ-waarden te behandelen. Het opvragen van de WOZ-waarde in de WOZ-viewer werkt, dit in antwoord op de vragen van de leden van de fracties van de VVD en D66, op een vergelijkbare wijze als de opvraag van bijvoorbeeld BAG-gegevens in de bestaande BAG-viewer. Via een website kan door middel van een adres een bijbehorende WOZ-waarde worden opgevraagd. Het openbaar zijn van de WOZ-waarde houdt in dat er in beginsel geen beperkingen zijn in het opvragen van WOZ-waarden, tenzij men een bestand met een groot aantal WOZ-waarden wil ontvangen. De vragen van de leden van de fracties van de VVD en de PvdA of mensen voortaan ook puur uit nieuwsgierigheid WOZ-waarden kunnen opvragen, beantwoordt het kabinet bevestigend. Overigens is het zo dat elk adres apart geselecteerd moet worden om de informatie te kunnen inzien. Aanvraag van grote aantallen ineens in de WOZ-viewer is dus niet mogelijk. Bovendien is het nu ook al zo dat men de WOZ-waarden van maximaal negen woningen kan opvragen, zoals die van gelijksoortige woningen in de straat of buurt. Het verstrekken van WOZ-waarden van andere woningen vormt een onderdeel van de motivering van de juistheid van de WOZ-waarde. De openbaarheid van de WOZ-waarde biedt daarmee een duidelijke vergroting van de mogelijkheid om de WOZ-waarde van de eigen woning te controleren en dwingt gemeenten tot nog grotere zorgvuldigheid bij het vaststellen van de WOZ-waarden. Er worden, dit in antwoord op de vraag van de leden van de fractie van de ChristenUnie ter zake, geen voorwaarden gesteld aan het al dan niet zijn van belanghebbende bij die WOZ-waarde.

De leden van de fractie van de PvdA vragen waarop de verwachting gebaseerd is dat het aantal bezwaarschriften zal dalen als gevolg van de openbaarheid van de WOZ-waarde. De leden schatten in dat ook de omgekeerde reactie mogelijk is. De leden van de fractie van de ChristenUnie vragen in hoeverre openbaarmaking van de WOZ-waarde bijdraagt aan de acceptatie van die waarde. De leden van deze fractie vragen tevens of openbaarmaking niet juist tot meer vragen en onduidelijkheid leidt en of er niet meer objectkenmerken nodig zijn om een goede vergelijking te maken. Voor het draagvlak van de vastgestelde WOZ-waarde is het voor belanghebbenden van belang dat zij kunnen nagaan of gelijke gevallen gelijk zijn behandeld, en ongelijke gevallen ongelijk naar de mate van de ongelijkheid. Belanghebbenden willen doorgaans niet alleen weten of de gemeente volgens bepaalde (voorspelbare) normen heeft gewerkt. Ook verwacht men dat er bij de WOZ-taxaties een stelselmatige en consistente onderlinge vergelijking tussen woningen heeft plaatsgevonden. Immers, ook bij de totstandkoming van de marktwaarde (de prijzen die kopers en verkopers overeenkomen) staat deze vergelijking met andere woningen centraal. In dat licht bezien kan een verruiming van de openbaarheid eraan bijdragen dat belanghebbenden worden gesterkt in het vertrouwen dat de gemeente op basis van de gegevens voor een individuele waardering de WOZ-waarde binnen het stramien van wet- en regelgeving in vergelijking met andere woningen goed heeft ingevuld. Hoewel het kunnen inzien van WOZ-waarden in eerste instantie zou kunnen leiden tot meer vragen bij belanghebbenden over hun eigen WOZ-waarde, zal een openbare WOZ-waarde naar de overtuiging van het kabinet vervolgens leiden tot een grotere acceptatie. Een openbare WOZ-waarde vergroot de transparantie voor de burger over de (totstandkoming van) de WOZ-waarde. Door de combinatie met de reeds openbare objectkenmerken uit de BAG kan de burger WOZ-waarden van door hem zelf gekozen panden vergelijken op overeenkomsten of verschillen. De openbaar te presenteren objectkenmerken van woningen betreffen slechts een zeer klein deel van de objectkenmerken die de gemeente gebruikt om de WOZ-waarde te bepalen, omdat de meeste kenmerken te specifiek zijn. Daarom blijft het aan de belanghebbende te verstrekken taxatieverslag met daarop een veel groter aantal kenmerken over de eigen woning ook van belang als mogelijkheid voor de gemeente om de juistheid van de vastgestelde WOZ-waarde te onderbouwen. Ook in de toekomst wordt dit taxatieverslag uitsluitend ter beschikking gesteld aan de belanghebbende. Als gevolg van de openbaarheid kan het aantal bezwaarschriften naar verwachting in eerste instantie toenemen. Een open discussie over de totstandkoming van de WOZ-waarde kan uiteindelijk alleen maar leiden tot een verbetering van de kwaliteit van de WOZ-waarde en een vergroting van de acceptatie van de WOZ-waarde bij burgers. Daarom zal het aantal bezwaarschriften, zoals gesteld in de memorie van toelichting op termijn, naar verwachting dalen.

De leden van de fractie van de SP vragen of er nog een evaluatie gepland staat om te kijken of het aantal bezwaarschriften naar aanleiding van dit wetsvoorstel daalt. Een stijging of daling van het aantal bezwaarschriften is van meer elementen afhankelijk dan het onderhavige wetsvoorstel, zoals de ontwikkelingen op de vastgoedmarkt. Een wijziging van het bezwaarpercentage is dan ook niet één op één te linken aan dit wetsvoorstel, hoewel het een indicatie kan zijn. De monitoring van het bezwaarpercentage waarnaar deze leden vragen, geschiedt jaarlijks door de Waarderingskamer, de toezichthouder op de uitvoering door de gemeenten van de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ). De Waarderingskamer rapporteert daarover tenminste één maal per jaar (meestal rond 1 juli) aan de Minister van Financiën. Zij publiceert deze cijfers ook op haar website. De leden van de fractie van de PvdA vragen naar een overzicht van het aantal bezwaarschriften sinds 2002. Uit onderstaand overzicht, dat is verstrekt door de Waarderingskamer, blijkt dat het bezwaarpercentage4 de laatste jaren gestaag is gedaald.

Jaar	1997	2001	2005	2007	2008	2009	2010	2011	2012
Waardepeildatum	1-1-1995	1-1-1999	1-1-2003	1-1-2005	1-1-2007	1-1-2008	1-1-2009	1-1-2010	1-1-2011
Percentage bezwaarschriften	7,3%	8,0%	7,2%	3,3%	3,5%	3,5%	2,7%	2,6%	2,9%

De leden van de fracties van D66, ChristenUnie, de SGP en het CDA vragen naar de belangenafweging van een openbare WOZ-waarde in relatie tot de privacy van de burger en op grond waarvan het kabinet een omslag in het denken veronderstelt. De ontwikkeling van het denken over het openbaar maken van gegevens met een mogelijk privacygevoelig karakter is op gang gekomen met de toegenomen digitalisering. Gegevens worden steeds meer beschouwd als objectgegevens en niet langer als persoonsgegeven. Al enige jaren kan op de website van het Kadaster onder meer de laatste verkoopprijs van een woning, de hypotheek die rust op een woning en de eigenaar van een woning opgevraagd worden. Het kabinet ziet niet in waarom een openbare WOZ-waarde op meer weerstand zou stuiten dan het kenbaar zijn van de aankoopprijs en de hoogte van een hypotheek die op een woning rust. De veronderstelling van het kabinet over de omslag van het denken wordt gestaafd door de gevraagde adviezen, zowel bestuurlijk (adviezen Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), Waarderingskamer, Unie van Waterschappen) als maatschappelijk (Vereniging Eigen Huis in reactie op de internetconsultatie). Naast de afweging omtrent de weerstand tegen openbaarheid is ook van belang de ontwikkeling van de behoefte aan openbaarheid. Maatschappelijk is er steeds meer behoefte aan informatie om de overheid te controleren en in het onderhavige geval om te controleren of de WOZ-waarde correct is. Deze beide tendensen, van minder weerstand en toename van behoefte, hebben nu geleid tot dit wetsvoorstel. Een openbare WOZ-waarde is, in reactie op vragen van de leden van de fractie van de ChristenUnie, dan inderdaad niet noodzakelijk maar wel een logisch gevolg van een maatschappelijke ontwikkeling. De geschetste maatschappelijke ontwikkeling blijkt nog niet uit de door deze leden aangehaalde jurisprudentie, omdat hierin getoetst wordt aan doel en strekking van de bestaande wet- en regelgeving.

De leden van de fractie van D66 vragen of er een enquête is gehouden. Voorts vragen de leden van fractie van de SGP hoeveel percent van de burgers niet wil instemmen met een openbare WOZ-waarde en wat daarbij hun overwegingen zijn. Uit een onderzoek van TNS/Nipo, uitgevoerd in opdracht van de Waarderingskamer, blijkt dat 69 percent van de ondervraagden geen bezwaar heeft tegen een openbare WOZ-waarde, 23 percent heeft dat wel en 8 percent heeft geen mening. Uit de enkele negatieve reacties op de internetconsultatie blijkt dat er angst bestaat dat de WOZ-waarde leidend zal worden bij de vaststelling van de waarde van een woning. Bij een vraagprijs boven de WOZ-waarde verwacht men dat een openbare WOZ-waarde nadelig is voor de onderhandelingspositie. Het is wel van belang dat men zich realiseert dat de WOZ-waarde uitgaat van een waardepeildatum die ligt op 1 januari van het jaar voorafgaand aan het jaar waarvoor de WOZ-waarde geldt. De WOZ-waarde in een jaar loopt dus altijd tenminste een jaar achter op de actuele marktwaarde. Door dit tijdverschil verwacht het kabinet dan ook dat de prijsvorming vooral door actuele marktomstandigheden zal worden beïnvloed en niet zozeer door de WOZ-waarde. De leden van de fractie van D66 en de SGP vragen of het kabinet heeft overwogen om een mogelijkheid te creëren voor belanghebbenden om aan te geven dat de WOZ-waarde van hun woning niet openbaar wordt (een zogenaamde opt-outregeling) of dat de identiteit van de opvrager geregistreerd zou kunnen worden. Het kabinet heeft deze opties inderdaad overwogen. Het kabinet achtte echter een beperking van de openbaarheid van de WOZ-waarde zowel beleidsmatig als uitvoeringstechnisch niet wenselijk. De beoogde transparantie wordt met een beperking van de openbaarheid niet bereikt waardoor de vergroting van de acceptatie van de WOZ-waarde ook onder druk komt te staan. Verder brengt het inbouwen van een opt-outregeling of een toegangsdrempel extra kosten met zich mee door een complexere uitvoering.

Ten slotte vragen de leden van de fractie van de SGP nog of het kabinet het aspect van veiligheid en justitie heeft meegewogen in de zin dat de WOZ-waarde voor inbrekers een instrument kan zijn om te zien waar mogelijk wat te halen is. Hoewel het kabinet inziet dat een openbare WOZ-waarde dergelijk inzicht zou kunnen verschaffen geeft naar de mening van het kabinet een openbare WOZ-waarde niet meer inzicht dan nu reeds het geval is op basis van de reeds openbare hypotheken en verkoopprijzen of het in ogenschouw nemen van de woningen ter plaatse. Daarbij kunnen nog twee kanttekeningen geplaatst worden. WOZ-waarden zullen doorgaans voor inbrekers niet massaal zijn op te vragen zodat inzage van een WOZ-waarde op lokale kennis zal zijn gebaseerd. Een directe relatie tussen de WOZ-waarde en inboedel staat niet op voorhand vast en berust dan ook op een persoonlijke inschatting.

De leden van de fracties van de ChristenUnie en D66 vragen naar het verschil tussen openbaar raadpleegbare WOZ-waarden en open data. Het verschil tussen beide is dat de WOZ-waarde als openbaar raadpleegbaar gegeven opgevraagd kan worden door burgers. Het begrip open data betekent dat door de overheid gegenereerde gegevens hergebruikt kunnen worden door de burger en vooral door bedrijven voor eigen toepassingen zoals in websites en applicaties.

3. De landelijke voorziening WOZ

Gezien de vragen die alle fracties stellen over de landelijke voorziening WOZ acht het kabinet het raadzaam om te benadrukken dat de landelijke voorziening WOZ een gesloten registratie is, die het sluitstuk vormt van de basisregistratie WOZ die is ondergebracht bij de gemeenten. Een gesloten registratie houdt in dat bestuursorganen alleen op basis van een wettelijk voorschrift de WOZ-gegevens ontvangen en mogen gebruiken. Afnemers van de basisregistratie WOZ zijn bijvoorbeeld de rijksbelastingdienst en de waterschappen. De introductie van de landelijke voorziening WOZ betekent dat de bij de gemeenten ondergebrachte basisregistratie WOZ op landelijk niveau bijeengebracht wordt en daar voor de afnemers wordt ontsloten. Dit betekent een enorme vereenvoudiging voor de afnemers die niet meer van alle (betrokken) gemeenten apart een bestand hoeven te ontvangen. De landelijke voorziening WOZ is dus iets anders dan het hiervoor in paragraaf 2 genoemde openbare WOZ-loket in de vorm van de WOZ-viewer, die door burgers gebruikt kan worden om de WOZ-waarde op te vragen. De landelijke voorziening WOZ voorziet de WOZ-viewer wel periodiek van actuele WOZ-waarden.

De leden van de fractie van de VVD vragen welke gegevens in de landelijke voorziening WOZ zullen worden opgenomen en of de privacy van een individu genoeg gewaarborgd is. Via de landelijke voorziening WOZ worden de afnemers voorzien van alle gegevens die zij nodig hebben voor de uitvoering van hun wettelijke taak. Ze bevat derhalve veel meer gegevens dan alleen de WOZ-waarden met bijbehorende adresgegevens, zoals bijvoorbeeld gespecificeerde objectgegevens.5 Aangezien burgers geen toegang hebben tot de gegevens in de basisregistratie WOZ en dus ook niet tot de landelijke voorziening WOZ is de privacy voldoende geborgd. Aan de vraag van de leden van de fractie van de SP welke maatregelen getroffen worden voor mensen die geen toegang hebben tot internet wordt dan ook niet toegekomen. In antwoord op de vragen van deze leden kan het kabinet bevestigen dat voor de landelijke voorziening WOZ dezelfde privacy- en veiligheidseisen gelden als voor andere basisregistraties. Nu de landelijke voorziening WOZ niet een voor burgers toegankelijke voorziening wordt, zijn de vragen van de leden van de fracties van de SP en de ChristenUnie over de acceptatie van de WOZ-waarden en de duur van de bezwaarafhandeling meegenomen in de paragraaf over de openbaarheid, dan wel worden meegenomen in de paragraaf over de informele wijze van bezwaarafhandeling.

In antwoord op de vragen van de fractie van de SP over de meerwaarde van het ontsluiten van informatie op landelijke schaal benadrukt het kabinet nogmaals dat de basisregistratie WOZ een gesloten registratie is. Naast de rijksbelastingdienst en de waterschappen is één van de wettelijk aangewezen afnemers van de basisregistratie WOZ is het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het CBS ontvangt de WOZ-gegevens voor de berekening van de belastingcapaciteit van gemeenten. De belastingcapaciteit speelt een belangrijke rol bij de algemene uitkering uit het gemeentefonds die elke gemeente ontvangt. Het CBS publiceert op basis van de ontvangen WOZ-gegevens ook geaggregeerde data op zijn website. Burgers en gemeenten die vergelijkingen willen maken tussen gemeenten over bijvoorbeeld aantallen bezwaarschriften en de behandelingsduur daarvan, kunnen deze informatie vinden op de website van de Waarderingskamer, die over deze gegevens van de gemeenten beschikt vanuit haar toezichthoudende rol.

De leden van de fractie van de SP vragen of er breder onderzoek is gedaan naar samenhangende problematiek met de onzekerheid van de burger aangaande fluctuerende onroerendezaakbelastingen (OZB), dan wel de openbaarheid van taxatierapporten. Het doel van het invoeren van de landelijke voorziening WOZ is niet, zoals de leden van de fractie van de SP veronderstellen, het vergroten van de acceptatie van de WOZ-beschikking bij de burger, maar het vereenvoudigen van de levering van de WOZ-gegevens aan de afnemers. De openbaarheid van de WOZ-waarde heeft uiteraard wel tot doel om de acceptatie van de WOZ-beschikking te vergroten. De WOZ-waarde wordt in verschillende wetten als grondslag gebruikt voor de bepaling van het belastbaar bedrag of de heffingsmaatstaf van een belasting of heffing, bijvoorbeeld de erfbelasting in de Successiewet 1956 en de OZB in de Gemeentewet. De wijzigingen van de Wet WOZ in dit voorstel van wet hebben geen invloed op de wetten waarin de WOZ-waarde wordt gebruikt, zoals de Gemeentewet waarin de OZB is opgenomen. Een breder onderzoek in dit kader heeft dan ook niet plaatsgevonden. Overigens wordt een taxatieverslag op grond van de Wet WOZ niet openbaar, alleen de daarin vermelde WOZ-waarde met enkele, reeds uit andere hoofde openbare, objectkenmerken wordt openbaar. De belanghebbende blijft zelf toegang houden tot het uitgebreidere taxatieverslag over de eigen woning. Dit taxatieverslag is in het algemeen eenvoudig toegankelijk via de site van de eigen gemeente en in toenemende mate ook op de eigen persoonlijke pagina binnen mijnOverheid.nl. Gebruik van de WOZ-waarde in heffingswetten zou echter wel effect kunnen hebben op het bezwaarpercentage, dit in antwoord op de vraag van de leden van de fractie van het CDA. Deze effecten dienen meegenomen te worden in de betreffende wijziging van die heffingswet.

4. Afschaffen van de Fierensmarge

De leden van de fracties van de VVD, het CDA en de ChristenUnie vragen naar het afschaffen van de Fierensmarge, een marge waarbinnen een waarde wordt geacht goed te zijn. In dit kader wil het kabinet nogmaals graag benadrukken dat het buiten werking stellen van de Fierensmarge in de Wet WOZ het gevolg is van het arrest van de Hoge Raad van 22 oktober 2010.11 Het schrappen van artikel 26a uit de wet is dan ook niet meer dan het in overeenstemming brengen van de wet met de geldende jurisprudentie. Naar aanleiding van het arrest van de Hoge Raad is tijdens een Algemeen Overleg op 15 november 201012 gesproken over de zogenoemde Fierensmarge. Toegezegd is dat de Kamer geïnformeerd zou worden of er naar aanleiding van de uitspraak van de Hoge Raad een alternatief voor de Fierensmarge in de wet zou moeten worden opgenomen. Door het vervallen van de bezwaarmarges werd het voor burgers immers ook mogelijk tegen kleine waardeverschillen in bezwaar te komen, terwijl de WOZ-waarde nu juist niet is vast te stellen als een exact bedrag, maar zich bevindt binnen een zekere bandbreedte van de werkelijkheid. Een tegenstrijdigheid die wordt aangeduid als de «WOZ-paradox».13 Het vervallen van de Fierensmarge heeft verder de rechter de mogelijkheid ontnomen om te stellen dat bij een relatief klein verschil er geen sprake is van onrechtmatigheid. Ook bij bedoelde kleine verschillen zal hij dus de gemeente veroordelen tot betaling van de vergoeding van de proceskosten. De gevolgen van het vervallen van de bezwaarmarges zijn vervolgens gemonitord door de Waarderingskamer. Uit de rapportage van de Waarderingskamer is niet gebleken dat de lichte stijging van het aantal woningen onder bezwaar (van 2,9% in 2010 naar 3,3% in 2011) het gevolg was van het buiten werking stellen van de Fierensmarge. In de brief van 23 december 2011 aan de Tweede Kamer heb ik aangegeven dat het opnemen in de wet van een alternatief voor de Fierensmarge complexe wetgeving met zich mee zou brengen. 14 Het kabinet heeft dan ook meer verwachtingen van een transparante overheid, die in een eerder stadium de burger informeert over en betrekt bij zijn WOZ-beschikking. Het kabinet is daarom voorstander van het bevorderen van het op een laagdrempelige manier in contact treden met de gemeenteambtenaar. De door de leden van de fractie van de VVD gedane suggestie – namelijk het vooraf inzien van de WOZ-waarde – behoort zeker tot één van de mogelijkheden om dat te realiseren. Zoals aangegeven in de memorie van toelichting bij dit wetsvoorstel is er in enkele gemeenten al een pilot gehouden met de zogenoemde «voormelding». Aangezien andere gemeenten kozen voor een informeel contactmoment na ontvangst van de WOZ-beschikking heeft het kabinet ervoor gekozen om het informele contact tussen gemeente en burger wel te stimuleren, maar de gemeenten de keuzevrijheid te laten in het contactmoment met de burger.

De leden van de fractie van de PvdA vragen een reactie op het door hun geschetste alternatief van een marge bij het kiezen van de belastinggrondslag, door de belastinggrondslag te stellen op een bedrag iets onder de WOZ-waarde. Het voorgestelde alternatief zou de facto neerkomen op het hanteren van waardeklassen in de heffingswetten in plaats van in de Wet WOZ (tariefswaardeklassen). Aan de keuze voor dit alternatief kleven vergelijkbare nadelen als aan waardeklassen in de Wet WOZ. De uitvoering kent bovendien al een afrondingsvoorschrift op € 1 000 naar beneden. Een overschrijding van een tariefswaardeklasse zal leiden tot een financiële schok bij een individuele belastingplichtige. Dat zal voor een belastingplichtige een reden zijn om al bij de WOZ-beschikking zijn recht te zoeken. In de huidige opzet van de Wet WOZ wordt een wettelijke grondslag geboden voor waardebepaling en -vaststelling van onroerende zaken. Deze waarden liggen één op één ten grondslag aan de belastingheffing van onroerende zaken. De Wet WOZ draagt zo bij aan een meer voorspelbaar overheidsoptreden. Eventuele afwijkingen van de WOZ-waarde in afzonderlijke heffingswetten, tasten deze voorspelbaarheid aan.

De leden van de fractie van de PvdA vragen of het verstandig is om nu al met dit wetsvoorstel te komen nu er bij de leden van de fractie nog drie vragen leven ten aanzien van de Fierensmarge, de niet-woningen en de BAG-viewer. Het kabinet gaat ervan uit dat met de beantwoording van de vragen in de nota naar aanleiding van het verslag deze onderwerpen van de leden van de fractie van de PvdA voldoende zijn toegelicht.

De leden van de fractie van de SP willen graag inzage in de resultaten van de pilot over het gebruik van het nieuwe standaardmodel taxatieverslag. De wijziging van het model taxatieverslag betreft vooral het toevoegen van foto's en extra, toelichtende informatie aan het taxatieverslag. In de aangehaalde pilot en de consultatie bij een panel werd het nieuwe model taxatieverslag gunstig ontvangen. Dat is de reden dat het model per 1 januari 2012 is geïntroduceerd als het nieuwe standaardmodel dat door alle gemeenten wordt gebruikt. De leden van de fracties van de SP en de ChristenUnie vragen naar de praktijkervaring van het nieuwe taxatieverslag en het effect op het aantal bezwaarschriften. Aangezien het nieuwe taxatiemodel pas één jaar in gebruik is, is op dit moment nog niet precies aan te geven wat het uiteindelijke effect is op het aantal bezwaren en wat de ervaringen zijn. De Waarderingskamer heeft de afgelopen maanden onderzocht hoe het gebruik van dit nieuwe model door gemeenten is opgepakt en is ervaren. Uit de rapportage hierover die de Waarderingskamer recent naar buiten heeft gebracht blijkt dat meer dan 90% van de gemeenten het nieuwe taxatieverslag in 2012 geheel of gedeeltelijk heeft gebruikt.15 Een significante invloed op het aantal bezwaren kan niet worden vastgesteld en in latere instantie zal nog een meting gedaan worden of het nieuwe taxatieverslag het vertrouwen van mensen in de WOZ-waarde positief heeft beïnvloed.

5. Informele wijze van bezwaarbehandeling

De leden van de fracties van de VVD en de SP vragen of een informeel contactmoment over de WOZ-beschikking niet tot grote verschillen tussen gemeenten kan leiden en daarmee tot mogelijke rechtsongelijkheid. Daarnaast vragen de leden van de fracties van het CDA en de SP naar de status en de meerwaarde van het informele contactmoment. Het systeem van bezwaar en beroep tegen de WOZ-beschikking wijzigt niet. De mogelijkheid om op informele wijze in contact te treden met de gemeenteambtenaar kan en past al in het huidige systeem. Gemeenten worden slechts gestimuleerd gebruik te maken van een informeel contactmoment, omdat het bij kan dragen aan de acceptatie van de WOZ-waarde. Zo’n contactmoment leent zich met name voor het uit de wereld helpen van onduidelijkheden en feitelijke onjuistheden, die dan onderling toegelicht en zo nodig gecorrigeerd kunnen worden. De deskundige van de gemeente heeft in een informeel persoonlijk gesprek meer mogelijkheden om de juistheid en de achtergronden van zijn taxatie toe te lichten dan in een formele uitspraak op een bezwaarschrift. Bij blijvende verschillen van inzicht over de waardering zal nog steeds het traject van bezwaar en beroep ingegaan moeten worden. Bij informeel contact zullen individuele personen niet eerder voor- of nadelen ondervinden dan bij een bezwaarprocedure. Wel is het zo dat met name niet juridisch geschoolde burgers de informele aanpak positief hebben ontvangen, omdat zij in de gelegenheid werden gesteld mondeling aan te geven waar hun bezwaren lagen. Uit diverse pilots blijkt dat burgers het informele contactmoment, bijvoorbeeld door telefonische bereikbaarheid en inloopavonden na verzending van de WOZ-beschikkingen, als plezierig ervaren. Niet alleen zijn de bezwaarpercentages in deze gemeenten gedaald, de klanttevredenheid in deze gemeenten is sterk gestegen. Keuzeruimte voor gemeenten maakt het juist mogelijk om de beschikbare aanpakmethoden zo goed mogelijk af te stemmen op de lokale gewoonten en behoeften.

De leden van de fracties van de VVD en het CDA vragen wat het informele contact precies inhoudt en hoe het in zijn werk gaat. Hoe gemeenten invulling willen geven aan een eventueel informeel contact met hun burgers wordt overgelaten aan de gemeenten zelf. Dat kan bijvoorbeeld door inloopavonden, een speciaal WOZ-loket of telefonisch. De gemeente is daar vrij in, er worden geen vormvereisten, zoals het maken van verslagen, gesteld, omdat de laagdrempeligheid dan teniet wordt gedaan. Contact kan plaatsvinden vooraf aan de verzending van de WOZ-beschikking, maar ook in de periode na verzending. Een (digitale) voormelding behoort zeker tot de mogelijkheden, dit in antwoord op de vraag van de fractie van de PVV. De kosten van het informele contactmoment, waar de leden van de fractie van de SP naar vragen, betreffen met name het inzetten van extra personeel. Tegenover deze extra kosten staat echter een besparing in de uitvoeringskosten als gevolg van een daling van het aantal bezwaarschriften. De extra kosten worden in beginsel verderop in het traject terugverdiend.

6. Gevraagde adviezen en reacties internetconsultatie

De leden van de fracties van de VVD en de SP vragen of de 27 reacties op de internetconsultatie voldoende draagvlak zijn voor de openbaarheid van de WOZ-waarde. Het houden van een internetconsultatie houdt een peiling in naar de mening van het publiek op een voorstel vóór de behandeling in de volksvertegenwoordiging. Naast de internetconsultatie is, zoals is aangegeven in paragraaf 2, het voorstel van wet voor advies voorgelegd aan de Waarderingskamer, de VNG en de Unie van Waterschappen. Tevens is één van de 27 reacties van de Vereniging Eigen Huis die een grote groep belanghebbenden vertegenwoordigt. Bovendien heeft TNS/Nipo, in opdracht van de Waarderingskamer, onderzoek gedaan naar de openbaarheid van de WOZ-waarde. De – voornamelijk positieve – reacties staven de veronderstelling van het kabinet over de omslag in het denken over een openbare WOZ-waarde.

7. Budgettaire aspecten

De leden van de fractie van de SP vragen waarom er geen budgettaire consequenties zijn verbonden aan het wetsvoorstel, terwijl er wel opstart- en onderhoudskosten zijn. De opstart- en onderhoudskosten van de landelijke voorziening WOZ zijn uitvoeringskosten. Deze uitvoeringskosten zijn als zodanig toegelicht in hoofdstuk 8 van de memorie van toelichting.

De leden van de fracties van de PVV en het CDA vragen naar de verdeling van de kosten van de landelijke voorziening en de relatie met de kosten voor het opvragen van andere openbare gegevens. Ook de leden van de fractie van de PvdA vragen naar het gratis opvragen van de WOZ-waarde door burgers. Ook hier is het belangrijk te benadrukken dat er een verschil is tussen de landelijke voorziening WOZ en het WOZ-loket. De landelijke voorziening WOZ is een centraal punt waar de WOZ-gegevens van alle gemeenten uitsluitend worden bijeengebracht ten behoeve van de afnemers. De vereenvoudiging die de landelijke voorziening WOZ met zich meebrengt komt ten goede aan de afnemers, vandaar dat de kosten van de landelijke voorziening WOZ ook gedragen worden door deze afnemers. De kosten van het WOZ-loket ten behoeve van de openbare WOZ-waarde worden gedragen door het rijk. Door de toepassing van een generiek reeds door diverse overheidpartners gebruikte voorziening voor het presenteren van de informatie (Publieke Dienstverlening Op de Kaart, PDOK) en door een maximale aansluiting op de reeds bestaande BAG-viewer zijn de kosten voor het opstarten en beheren van dit WOZ-loket beperkt.

De leden van de fractie van het CDA vragen wat de mogelijke extra kosten zijn indien deze wetswijziging leidt tot een groot aantal extra bezwaarschriften. De kosten in de bezwaarfase komen voor rekening van de gemeenten. Echter, zoals aangegeven in de paragraaf over de openbaarheid zal naar de verwachting van het kabinet het aantal bezwaarschriften op termijn dalen. Er worden dus op de lange termijn geen extra kosten verwacht.

8. Gevolgen voor burgers en bedrijven

De leden van de fractie van de SP vragen of burgers de WOZ-waarde ook gratis kunnen ontvangen indien zij geen toegang hebben tot internet en waar deze raadpleging kan plaatsvinden. De internetdichtheid in Nederland ligt boven de 90%. Indien iemand geen toegang heeft tot internet kan hij zich wenden tot zijn gemeente, hij kan openbare bibliotheken bezoeken of iemand in zijn naaste omgeving te hulp roepen. Dezelfde werkwijze is nu reeds van toepassing op het taxatieverslag dat een belanghebbende kan opvragen als toelichting op de WOZ-waarde van de eigen woning.

9. Overig

De leden van de fractie van de SP vragen of het ook voor huurders van belang is om de WOZ-waarde te kennen in verband met tegengestelde belangen met de verhuurder. Op grond van de Wet WOZ kunnen ook huurders een WOZ-beschikking ontvangen. In de praktijk gebeurt dit alleen als zij een belang hebben. Wanneer er sprake is van een belang, kan de huurder ook vragen om een WOZ-beschikking. Als er inderdaad sprake is van een belang dan krijgt de huurder niet alleen informatie over de WOZ-waarde, maar kan ook bezwaar maken tegen deze WOZ-waarde. Op grond van het huidige woningwaarderingsstelsel, hebben huurders slechts in een zeer beperkt aantal situaties een direct belang bij de WOZ-waarde. Indien de huurprijs in de nabije toekomst mogelijk wordt gekoppeld aan de WOZ-waarde van de woning, dan zal de huurder vaker een dergelijk belang hebben. Een huurder is dus niet van de verhuurder afhankelijk voor een WOZ-beschikking, maar hij kan zijn eigen beschikking ontvangen. Het loket voor de openbare WOZ-waarde zal het overigens voor alle huurders altijd mogelijk maken om zelfstandig, zonder contacten met de verhuurder of de gemeente, kennis te nemen van de WOZ-waarde van de door hem gehuurde woning. Wanneer zijn belang en de hoogte van de WOZ-waarde daar aanleiding toe geven kan dan eventueel een voor bezwaar vatbare WOZ-beschikking worden gevraagd.

De leden van de fractie van D66 vragen of een analyse is gemaakt van de effecten van het openbaar maken van de WOZ-waarde op de huizenmarkt. Hiervan is geen analyse gemaakt. De Waarderingskamer wijst er echter op dat de WOZ-waarde in een jaar betrekking heeft op de geschatte waarde op een waardepeildatum die één jaar eerder ligt. Bij een openbare WOZ-waarde zal dan ook steeds de desbetreffende waardepeildatum worden vermeld. Doordat de WOZ-waarde dus steeds de situatie van een jaar eerder beschrijft, zal er naar verwachting geen directe invloed zijn op de actuele marktontwikkelingen.

De leden van de fractie van de ChristenUnie vragen waarvoor en door welke afnemers de WOZ-waarde momenteel wordt gebruikt. De belangrijkste afnemers van WOZ-gegevens zijn de rijksbelastingdienst, de waterschappen en de gemeenten zelf. In diverse wetten (zoals de Wet op de inkomstenbelasting, de Successiewet 1956, de Waterschapswet en de Gemeentewet) wordt de WOZ-waarde als heffingsmaatstaf gehanteerd voor de in die wet geregelde belasting of heffing. In het Uitvoeringsbesluit kostenverrekening en gegevensuitwisseling zijn, onder vermelding van het doel waarvoor zij het waardegegeven mogen gebruiken, de bestuursorganen aangewezen die bevoegd zijn tot het gebruik van het WOZ-waardegegeven. Het betreft hier onder meer de notaris, het CBS, Staatsbosbeheer en de huurcommissie. In hetzelfde Uitvoeringsbesluit zijn de derden aangewezen die het waardegegeven van woningen voor een in het besluit aangewezen doel mogen gebruiken. Dit zijn de verzekeraars en de aanbieders van hypothecair krediet die de WOZ-waarde vergelijken met de waarde die in een financieringsaanvraag wordt opgegeven.

Ten aanzien van de landelijke voorziening WOZ willen de leden van de fractie van de ChristenUnie weten of de herverkaveling van beleidsterreinen als gevolg van het regeerakkoord nog gevolgen heeft voor de verdeling van verantwoordelijkheden tussen bewindspersonen. De Wet WOZ is een gedeelde verantwoordelijkheid van de bewindspersonen van Financiën en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Het regeerakkoord heeft geen gevolgen voor de verdeling van verantwoordelijkheden ten aanzien van de Wet WOZ tussen deze bewindspersonen.

10. Artikelsgewijze toelichting

De leden van de fractie van de SP vragen of er regelgeving komt tegen ongerechtvaardigd gebruik dan wel misbruik van de landelijke voorziening WOZ. De landelijke voorziening WOZ is alleen toegankelijk voor de bij wettelijk voorschrift aangewezen afnemers. De toegang tot deze landelijke voorziening WOZ wordt adequaat beveiligd. Op al de gebruikers zijn de verplichtingen met betrekking tot zorgvuldig omgaan met gegevens, die voortvloeien uit de Wet bescherming persoonsgegevens van toepassing. Extra regelgeving op dit terrein is dan ook niet nodig. Voorts willen de leden van deze fractie graag weten hoe gecontroleerd wordt dat degene die de WOZ-beschikking opvraagt op grond van artikel 28 van de Wet WOZ een persoonlijk belang heeft. Het kabinet wil benadrukken dat er een onderscheid is tussen het vragen van een WOZ-waarde bij het WOZ-loket en het als medebelanghebbende opvragen van een WOZ-beschikking op grond van artikel 28 van de Wet WOZ. Een WOZ-beschikking geeft toegang tot het indienen van een formeel bezwaar en eventueel beroep. Daarom is voor het opvragen hiervan nog steeds een persoonlijk belang vereist. Opvragen van een WOZ-beschikking vindt ook na invoeren van het WOZ-loket plaats bij de betreffende gemeente die dit belang controleert.

De vraag van de leden van de fractie van de SP over burgers die niet in staat zijn om digitaal informatie te raadplegen of op te vragen is reeds beantwoord in de paragraaf over de gevolgen voor burgers en bedrijven. Verder vragen deze leden of na inwerkingtreding van dit wetsvoorstel het mogelijk is om het eigenwoningforfait of de OZB te differentiëren op energielabel. Dit wetsvoorstel wijzigt niets aan de bestaande (on)mogelijkheden om in heffingswetten waarin gebruik gemaakt wordt van de WOZ-waarde, te differentiëren naar bijvoorbeeld een energielabel. Aan de vraag wat hiervan de kosten zouden zijn voor de overheid, wordt in het kader van dit wetsvoorstel dan ook niet toegekomen.

De staatssecretaris van Financiën, F.H.H. Weekers