Nr. 63 VERSLAG VAN EEN ALGEMEEN OVERLEG

Voorzitter: Ten Broeke

Griffier: Dekker

De heer Knops (CDA): Voorzitter. Vlak voor de vakantie – sommige mensen waren al op vakantie, anderen waren van plan om op vakantie te gaan en zich voor te bereiden op de kerstdagen – kwam er een e-mail binnen van Erik en Tom, oftewel de secretaris-generaal en de CdS. Deze ging over de gevolgen van de Wul voor militairen. Die e-mail werd enkele dagen later gevolgd door een brief, wederom getekend door Erik en Tom maar dan zonder handtekening, waarin ze de economische crisis aangaven als oorzaak van de nu ontstane problemen rond de Wul. De brieven waren dus niet ondertekend. Ook de handtekening van de minister ontbrak. De minister ontbrak niet op de nieuwjaarsbijeenkomst op het ministerie. Ze sprak daar de woorden: laten we er samen voor Defensie een positief jaar van maken.

Hoe anders was de boodschap die onze militairen kregen toen ze hun salarisstrookje op de deurmat kregen. Ze kregen een ijskoude douche over zich heen als gevolg van de Wet uniformering loonbegrip. Die wet heeft behoorlijk negatieve gevolgen voor de inkomsten van militairen, met zelfs effecten tot –5%. En dat staat dan nog los van alle andere lastenverzwaringen die, net als alle andere burgers, ook de militairen treffen. Vooral de manschappen en onderofficieren worden hard geraakt.

Onze fractie krijgt veel mails van boze en verontwaardigde militairen, van officieren die het niet meer aan hun manschappen kunnen uitleggen. Ik lees een mail voor die ik vandaag ontving. «Gisteren werd ik aangesproken door een van mijn onderofficieren, een sergeant 1. «Kolonel, kunt u het uitleggen? Ik snap het gewoon niet met die Wul. Dat hebben we niet verdiend.» «Nee, jongen, ik kan misschien reconstrueren wat er gebeurd is, maar het is niet uit te leggen dat je meer dan 3,5% van je inkomen moet inleveren. Je hebt dat zeker niet verdiend met je drie uitzendingen en je gezinnetje, waar je goed voor probeert te zorgen.» Impopulaire maatregelen, bezuinigingen en de reorganisatie van 1100 personen waar ik als leidinggevende verantwoordelijk voor ben, dat zijn politieke beslissingen die ik loyaal uitvoer en uitleg. Maar verklaren waarom een enkele beroepsgroep in Nederland specifiek in zijn salaris gepakt wordt omdat iemand even niet heeft opgelet, ik kan het even niet uitleggen.»

Alsof dat nog niet genoeg is, heeft de minister de vakbonden de gordijnen ingejaagd, is het overleg opgeschort en is de reorganisatie piepend en krakend tot stilstand gekomen. Het personeel verkeert hierdoor nog langer in onzekerheid. De onvrede gaat verder dan het loonstrookje. Het gaat ook om de vraag: hoe heeft dit zover kunnen komen en waarom is dit niet eerder opgemerkt? De minister erkent het overigens zelf in de brief, in de beantwoording van de vragen die de Kamer heeft gesteld. Er zijn fouten gemaakt. De inzet van Defensie maar ook van Financiën was too little, too late. De negatieve effecten van de Wul voor militairen zijn «te laat ten volle onderkend en geadresseerd».

We zijn verbijsterd over de gang van zaken. Er zijn grove fouten gemaakt. Zowel Defensie als de militairen dreigen daarvan de klos te worden. Het roept vele vragen op. Hoe kan het dat de ambtelijke organisatie van Defensie al in januari 2012 op de hoogte was en geen bezwaren heeft ingebracht? Waarom weigert het kabinet om te reageren op de uitgelekte brief van 26 november jl. van staatssecretaris Weekers? Waarom heeft het zolang geduurd voordat de vakbonden zijn geïnformeerd? Klopt het dat een van de bonden zelfs al in juni 2012 aan de bel heeft getrokken? Hoe kan het dat bij deze bond toen al bekend was dat de Wul tot fors inkomensverlies zou kunnen leiden?

Ook de Kamer is buitenspel gezet. Waarom heeft het kabinet, in het bijzonder de staatssecretaris van Financiën, de Kamer niet geïnformeerd bij de behandeling van het voorstel inzake de Wet uniformering van het loonbegrip? De Kamer had toen meteen al aan de bel kunnen trekken, het voorstel kunnen amenderen en toezeggingen kunnen afdwingen. Een volgende gelegenheid was de kabinetsformatie. In september waren de consequenties van de Wul immers al in volle omvang bekend. Toch heeft het kabinet het laten lopen. Waarom? Zijn de onderhandelaars wel voldoende geïnformeerd door de ministeries van Financiën en Defensie? Ook na het aantreden van Rutte II waren er kansen. In antwoord op vraag 8 stelt het kabinet dat er al eerder een akkoord met het ministerie van Financiën zou zijn bereikt over zowel de kortetermijn- als de langetermijnoplossing voor de Wul. Dat is opmerkelijk. Het werd verworpen door de centrales, zo schrijft de minister, maar kan ze ook aangeven wat dit langetermijnakkoord inhield? Klopt het dat Defensie in dat akkoord zelf volledig zou opdraaien voor de financiering en dat er dus een gat van 50 miljoen euro zou worden geslagen in de toch al geplaagde Defensiebegroting? In hoeverre gaat dit ten koste van de bedrijfsvoering?

Hoe ziet de minister de structurele oplossing voor zich vanaf 2014? Ze kan in De Telegraaf wel roepen dat er linksom of rechtsom een oplossing moet komen, maar eerder verklaarde een woordvoerder van de minister al dat de oplossing binnen de arbeidsvoorwaarden moet worden gezocht. Dan wordt het dus gewoon een sigaar uit eigen doos. Waarom heeft de minister geen antwoord gegeven op de vraag over dit punt? Waarom compenseert de minister slechts tot een inkomensverlies van 1,5%? Zo zijn de militairen nog steeds slechter af dan de gemiddelde Nederlander, die er wel op achteruitgaat maar niet als gevolg van de Wul. Waarom discrimineert het kabinet daarmee feitelijk militairen?

Onze fractie laat er geen misverstand over bestaan: de negatieve inkomenseffecten van de Wul moeten geheel worden gecompenseerd, en wel buiten de Defensiebegroting om. Het kan niet zo zijn dat Financiën de extra belastinginkomsten op basis van de Wul van de militairen opstrijkt, terwijl Defensie zijn eigen budget moet opeten om te compenseren. Ik krijg hierop graag een reactie van het kabinet. Ik zeg dit temeer daar de koopkracht van militairen sowieso onder druk staat en daarmee hun motivatie om voor Defensie te blijven werken. Het CDA is dan ook teleurgesteld over het feit dat dit kabinet weigert om antwoord te geven op de vragen over de effecten van het kabinetsbeleid op de koopkracht. Bij dezen doe ik nogmaals het verzoek om die wel in kaart te brengen.

Waarom komt het kabinet niet verder dan een pakketvergelijking met ambtenaren? Is die vergelijking sowieso wel eerlijk? Doordat militairen nu eenmaal onder andere omstandigheden opereren, hebben ze al sinds jaar en dag een ander zorgstelsel. Dat was toch al bekend?

Als het kabinet Defensie niet tegemoetkomt, is daarmee een extra bezuiniging op Defensie, op de troepen een feit. Was het niet de ambitie van deze minister bij haar aantreden om dat juist te voorkomen? Is het compenseren van de militairen niet gewoon een erekwestie, net zoals destijds de schadeloosstelling van veteranen?

Tot slot, de minister van Sociale Zaken en vice-premier pleitte vorige week nog voor een loonsverhoging. Ik zou zeggen: laten we vandaag eerst eens beginnen om de negatieve effecten van de Wul te compenseren. Laat onze militairen niet in de kou staan.

Mevrouw Hachchi (D66): Voorzitter. Op de troepen als zodanig zal niet worden bezuinigd, zo beloofde minister Hennis kort na haar aantreden. Daar zit geen woord Spaans of Grieks bij. De minister zei dat in december in de Kamer. Mooie woorden, zullen de militairen gedacht hebben. Door gesleutel aan de belastingwetgeving valt hun eerste loonstrookje ineens 1,8% tot 4,8% lager uit. Dat kreeg de Kamer pas te weten via de brief die drie dagen voor de kerst op de mat plofte. Collega Knops gaf dat ook al aan. Wat heb je als militair aan een belofte van geen bezuinigingen als de minister twee maanden later, bedoeld of door een foutje, een grote hap uit je loon neemt?

Ik wil allereerst helderheid van de minister. Klopt het dat de compensatie die de minister biedt, niet voor de eerste drie maanden van 2013 geldt en dat deze voor veel militairen nog steeds een achteruitgang van ruim 2% inhoudt? Wordt dit later nog verrekend? Er zitten militairen in de zaal en ik weet dat velen dit debat volgen. Het zou dus goed zijn als de minister hierover vandaag duidelijkheid kan geven. In een voetnoot in de brief hierover aan de bonden staat het volgende: «De berekening ziet uitsluitend op de effecten van de WUL. Additionele inkomenseffecten als gevolg van pensioenpremies of premies ziektekosten zijn niet verwerkt.» Ik vraag de minister én de staatssecretaris: hoeveel hoger dan 4,8% kan de optelsom van koopkrachtgevolgen van zowel het kabinetsbeleid als deze nieuwe loonkorting uitvallen en wat is de echte achteruitgang in koopkracht als ook de inflatie wordt meegerekend?

Dan nu een laatste opmerking op het punt van helderheid. Het verbaast D66 dat de minister schrijft inmiddels in overleg te zijn getreden met het ministerie van Financiën over een objectiveerbare vergelijking van de inkomens van militairen met die van andere ambtenaren, de zogeheten pakketvergelijking. Waarom is dat niet veel eerder onderzocht?

Ik kom op de vraag: hoe kon dit gebeuren? Was dit echt een foutje, zoals Defensie in het AD leek aan te geven? Een foutje wordt immers meestal hersteld. Of is het toch gedurende de rit een bewuste lastenverzwaring geworden? Het hoofd Personeel noemt dit in zijn brief een onbedoeld effect van de wet voor militairen, maar even later noemt hij tot 1,5% achteruitgang in loon een standpunt van Defensie. Kan de minister aangeven welke van de twee zinnen volgens haar klopt? Er is sprake van ofwel een bewuste beleidskeuze ofwel een fout die hersteld moet worden. Het klinkt nu alsof het ministerie van Financiën dit ziet als een fout van Defensie en alsof de minister van Defensie zich verschuilt achter het dictaat van Financiën. Als je militairen loon laat inleveren, wees dan wel zo eerlijk om daarvoor uit te komen. Ik nodig de minister of de staatssecretaris uit om dat alsnog te doen.

De minister schrijft dat in januari 2012, ruim een jaar geleden, haar ambtenaren overlegd hebben met collega's van Financiën over de effecten en de positie van militairen. De volledige gevolgen waren echter pas in september duidelijk, zo lees ik. Mijn fractie wil graag antwoord op de volgende vragen. Wanneer werd deze ontwikkeling voor het eerst bekend op het ministerie van Defensie? Hoeveel was er begin 2012 al duidelijk? Is de toenmalige minister begin vorig jaar hierover geïnformeerd? Wanneer is deze minister, minister Hennis, voor het eerst hierover ingelicht? Wist de staatssecretaris hier al van bij de behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer of van het Belastingplan in de Tweede Kamer? Was het een bewuste keuze om de Kamer pas na de begrotingsbehandeling te informeren? Zijn de financiële gevolgen van de Wul meegewogen bij de besluitvorming over de taakstelling voor Defensie tijdens de formatie? Hoe vaak en op welke manier heeft de minister van Defensie zich sinds haar aantreden bemoeid met dit dossier en de onderhandelingen met de bonden? Ik hoop op heldere antwoorden, want het lijkt erop dat dit proces verkeerd is aangepakt.

Financiën zegt in feite: los dit zelf maar op. Nog geen anderhalve dag geleden schreef minister Hennis aan de Kamer dat de problemen zich verder opstapelen. Er is ruzie met de bonden, wat vertraging voor de reorganisatie betekent, wat zich weer vertaalt in extra kosten. Kortom: er is een structureel gat, ofwel in de begroting, ofwel op het loonstrookje. Vanochtend probeerde de minister ons ineens allemaal via De Telegraaf gerust te stellen: ze gaat het probleem oplossen. Ze vertelt echter niet hoe. Ze vertelt dat niet aan de Kamer, maar ook de bonden schijnen nog van niets te weten. Klopt dat?

De grote vraag is: wat denkt het kabinet hieraan te gaan doen? Wordt deze korting volledig hersteld door het kabinet of structureel tot de ondergrens van de bandbreedte, namelijk 1,5% minder loon? De begroting voor 2013, een begroting die we nota bene vorige maand hebben goedgekeurd, moet worden aangepast. Hoe gaat minister Hennis de 47,5 miljoen voor 2013 die ze per twitterbericht beloofde, dekken? En als de minister meer dan deze gedeeltelijke compensatie moet leveren om de ruzie met de bonden bij te leggen, hoe hoog komt de rekening dan te liggen en wat is dan de dekking? Daar komt de structurele oplossing vanaf 2014 nog bij. Ik kijk nu de staatssecretaris aan: schiet hij de minister te hulp? Of trotseert het kabinet niet alleen de publieke tribune hier in de Tweede Kamer maar straks ook een Malieveld vol met boze, bezorgde en teleurgestelde militairen? Daar laat ik het bij.

De heer Jasper van Dijk (SP): Voorzitter. We spreken over de Wet uniformering loonbegrip, de wet die het loonstrookje moest vereenvoudigen. Voor de meeste mensen heeft deze wet geringe gevolgen, maar het salaris van de militairen kan er maar liefst 5% op achteruitgaan, omdat ze onder de Zorgverzekeringswet vallen. Dit is nooit de bedoeling geweest. Het is dan ook een beschamende vertoning dat de verantwoordelijke bewindspersonen dat niet vanaf dag één hebben hersteld. Het Defensiepersoneel staat in de kou.

Defensie heeft flinke steken laten vallen. Bij de totstandkoming van deze wet is deze verslechtering niet gerepareerd. Hoe kan dat? Vakbonden hebben vanaf dag één gepleit voor compensatie. Uit een uitgelekte brief van Financiën aan Defensie blijkt zelfs dat Defensie niets deed toen Financiën daarom vroeg. Kan de minister dit bevestigen? Vindt zij dat dan ook gênant? Is het juist dat neutraliteit bij deze wet het uitgangspunt was? Hoe zit het met de beloofde finetuning door Financiën? Gevolg van dit geklungel is een voordeel van 60 miljoen euro voor Financiën. Deelt de regering de mening dat dit geld voor militairen is bedoeld? Gaat de regering daarvoor zorgen?

De minister is op het allerlaatste moment, twee weken voor de inwerkingtreding van de wet, met een voorstel gekomen. Het betreft een reparatie voor 2013. Daarna moeten we nog zien wat er komt. Die reparatie wordt ook nog eens betaald door Defensie zelf en niet door Financiën. Kan de minister zich voorstellen dat de bonden woedend zijn? Is het juist dat de minister de structurele oplossing vanaf 2014 wil financieren uit de arbeidsvoorwaarden? Hoe onredelijk is dat? Het geld is niet daarvoor bedoeld. Het Defensiepersoneel wordt sowieso al getroffen door bezuinigingen en, niet te vergeten, de nullijn. Een militair schreef ons over een teruggang van 10% als je die zaken bij elkaar optelt. Hoe zuur is dat als dat ook nog eens wordt veroorzaakt door een onrechtvaardige wet? Is er dan geen sprake van onbehoorlijk bestuur?

Ik kom op de wijze van opereren. Ik sprak al over de uitgelekte brief waaruit blijkt dat Defensie niet ingreep. Daarnaast spreken de vakbonden van een opgelegd dictaat. Overleg was niet mogelijk. De minister weet dat militairen niet mogen staken, waardoor ze beperkt zijn in hun actiemiddelen. Daarvan mag je geen misbruik maken. Het enige middel is het opschorten van het overleg. Daardoor komt de reorganisatie stil te liggen, met alle gevolgen van dien. En dan zijn er nog de grote woorden van de minister in december. Mevrouw Hachchi noemde ze al. Er zou niet meer worden bezuinigd op het personeel. Ik hoor het de minister nog zeggen: van verdere bezuinigingen op de troepen is geen sprake. Dat was op 3 december. Deze maatregel is de facto een bezuiniging op het personeel. De minister heeft een belofte gedaan. Die moet ze nakomen, ook voor de komende maanden, januari tot en met maart. De minister schrijft echter dat voor die maanden een teruggang van 2,3% valt te verwachten. Hoe gaat ze dat goedmaken, mede in relatie tot die eerdere duidelijke uitspraak?

Voor de SP is de kernvraag: deelt de minister de mening dat zij of haar voorganger zelf schuldig is aan deze wanvertoning? Maakt ze daarvoor excuus? Komt ze vandaag met een structurele oplossing? In De Telegraaf hebben we erover gelezen. Daarin zegt ze: linksom of rechtsom, we vinden een oplossing. Ook dat is een duidelijke belofte. We horen dan ook graag wat die oplossing gaat worden. Het moet wel een oplossing zijn waarmee alle partijen instemmen, dus geen sigaar uit eigen doos. Zou het dan ook niet het meest logisch zijn als Financiën dit gat repareert? Financiën hoeft immers 60 miljoen euro minder uit te keren. Anders is er sprake van een vorm van zakkenrollerij.

De heer De Roon (PVV): Voorzitter. De bonden kwamen vorige maand, na afloop van het gesprek met de minister van Defensie over de Wet uniformering loonbegrip, met het volgende statement: «Eerste test voor minister van Defensie Hennis-Plasschaert. Uitslag: gezakt!» Dat is geen mooie boodschap voor de minister. Mijn fractie heeft de indruk gekregen dat het ministerie van Defensie heeft geblunderd, zwaar geblunderd, bij de totstandkoming en implementatie van de Wet uniformering loonbegrip. Voor de krijgsmacht kent deze kwestie op dit moment alleen maar verliezers. De militairen, vandaag in groten getale aanwezig op de publieke tribune, worden geconfronteerd met een onevenredige inkomensdaling. De Defensieorganisatie wordt geconfronteerd met een nieuwe ingreep, ten bedrage van tientallen miljoenen euro's, in de Defensiebegroting om deze inkomensdaling te kunnen compenseren. Als gevolg van het opschorten van het overleg tussen de minister en de vakbonden wordt de vulling van de krijgsmacht, en daarmee ook de reorganisatie, vertraagd. Die vertraging kost extra geld. Kan de minister van Defensie aangeven hoeveel extra geld dit per maand kost?

Er zijn nogal wat fouten gemaakt bij de totstandkoming en in de voorbereidingsfase van het wetsvoorstel. In de eerste plaats had Defensie de Kamer in een veel eerder stadium moeten betrekken bij deze problematiek. De Kamer is in het hele jaar 2012 zeer beperkt geïnformeerd. De brief van 21 december jl. van de minister kwam erg laat en was erg summier. Verder is bij de behandeling van de begroting voor 2013 niets gemeld over de problemen met de Wet uniformering loonbegrip, en dat terwijl juist de financiële consequenties voor Defensie en voor de militairen groot zijn. Waarom heeft de minister de Kamer niet proactief geïnformeerd over deze dringende aangelegenheid?

In de tweede plaats is binnen de Defensieorganisatie wel erg laks gereageerd op de negatieve effecten van deze wet. Defensie had veel eerder aandacht moeten hebben voor de bijzondere positie van militairen bij de toepassing van deze wet. De consequenties waren al in januari vorig jaar bekend bij de ambtelijke organisatie, nadat was gesproken met ambtenaren van Financiën. Verder is er de uitgelekte brief van het ministerie van Financiën waarin werd gemeld dat Defensie ten tijde van de totstandkoming van het wetsvoorstel geen opmerkingen heeft gemaakt over de inkomensconsequenties voor militairen. Er werd dus geen enkele actie ondernomen om tijdens de totstandkoming of de implementatie van de wet voor militairen een passende compensatie in te bouwen. De minister van Defensie geeft zelf ook toe dat er fouten zijn gemaakt. Ze is van mening dat de negatieve effecten voor militairen te laat ten volle zijn onderkend en geadresseerd. De minister stelt tevens dat het voor iedereen beter was geweest om in een eerder stadium tot een structurele oplossing te komen. Maar waar is het dan misgegaan binnen haar organisatie? Ik krijg hierop graag een uitgebreide toelichting van de minister.

In de derde plaats is er ook veel aan te merken op de oplossingen die Defensie biedt. Defensie loopt eigenlijk achter de feiten aan. Graag horen we van zowel de minister van Defensie als de minister van Financiën waarom er geen compensatiemogelijkheden zijn buiten de Defensiebegroting. Naar verluidt haalt het ministerie van Financiën namelijk ruim 60 miljoen extra aan belastingen binnen. Waarom kan dit bedrag niet deels ter beschikking worden gesteld aan Defensie? Ik krijg hierop graag een reactie van beide bewindslieden.

De minister van Defensie heeft het eigenlijk over twee soorten oplossingen. Ten eerste de ad-hocoplossing voor 2013, waarbij de negatieve effecten voor de militairen binnen de bandbreedte van 1,5% moeten blijven. Daarmee is al een aanzienlijk bedrag gemoeid: ruim 47 miljoen euro. Dat bedrag moet dan worden gevonden uit vertraging van activiteiten binnen de Defensiebegroting. Ik vind dat wel een erg abstracte mededeling. Over welke activiteiten gaat het hier? Wordt de oplossing gezocht binnen de arbeidsvoorwaarden van militairen, zoals de woordvoerder van Defensie eerder aangaf? En in hoeverre worden de militairen dan alsnog benadeeld? Ik krijg graag een reactie op al deze vragen.

Als we kijken naar de inkomenseffecten voor 2013, zien we dat vooral de lagere rangen erop achteruit gaan, ook na de compensatie. Vooral de soldaat, de korporaal en de sergeant zijn de klos. Zie ik dat goed?

Bij deze oplossing op korte termijn zal het militaire personeel tot en met maart 2013 op een andere wijze gedeeltelijk worden gecompenseerd. Militairen kunnen er dan 2,3% op achteruitgaan. Dat is erg fors. Hoe ziet deze gedeeltelijke compensatie er precies uit? Waarom kan de minister in deze eerste paar maanden niet de bandbreedte van 1,5% hanteren, zoals in de rest van het jaar? Kan het inkomensverlies in de eerste paar maanden niet op een later moment, bijvoorbeeld in april, met terugwerkende kracht worden gecompenseerd? Of kan er niet alvast een voorschot aan de militairen worden gegeven, hetzij uit de middelen van Defensie, hetzij uit de middelen van Financiën? Als Defensie in een schimmig spel van handjeklap een ex-spion van de MIVD 0,5 miljoen euro kan bieden, dan moet ook dit mogelijk zijn, lijkt me. Ik krijg hierop graag een reactie.

De tweede soort oplossing is de structurele oplossing voor 2014 en verder. Hierover wordt niets concreets gemeld. Er wordt alleen aangegeven dat hiernaar nog wordt gezocht. Dat vind ik teleurstellend. Vanochtend stelde de minister van Defensie in de media dat het niet zo kan zijn dat militairen harder worden geraakt dan anderen. Met een structurele oplossing kwam ze echter niet. Ik mag toch aannemen dat de minister hier vandaag meer duidelijkheid over kan geven. Die wacht ik af.

Ik verzoek de minister om snel wakker te worden en zo snel mogelijk met goede kortetermijn- en langetermijnoplossingen te komen. Het vertrouwen tussen militairen en Defensie moet snel worden hersteld.

Mevrouw Eijsink (PvdA): Voorzitter. Op 21 december, ’s nachts om half twee, stemde de Kamer in met het uitzenden van onze militairen voor een Patriot-missie in Turkije. We wensten onze militairen veel sterkte voor wederom een zware taak, een kwetsbare taak, met risico's en risicovolle opdrachten. Op dezelfde dag, 21 december, om half zes ’s middags ontving de Kamer een brief met de volgende inleiding: heden is in het Sector Overleg Defensie gesproken over de Wet uniformering loonbegrip. Ik heb me toen afgevraagd: waarom wordt deze brief op dit moment, op de laatste dag voor kerst, als iedereen onder de kerstboom gaat, naar de Kamer gestuurd? Waarom is er niet eerder formeel met de vakbonden gesproken? Ik lees overal over informeel overleg. «Informeel» is iets wat je niet wilt weten. «Informeel» is een telefoontje, een gesprek waarvan ik niet op de hoogte wil zijn. Voor de Kamer gelden de formele gesprekken en de formele afspraken. Dit vraag ik vooraf, omdat het me verbaasde.

Het heeft me ook verbaasd dat niet is bedacht dat er misschien op 28 december gepacificeerd zou kunnen worden. De brief van de CdS en de secretaris-generaal werd op 31 december verzonden. Waarom is niet geprobeerd om in die week toch nog te pacificeren, iets wat toch ook met kerst te maken heeft? Was op 21 december al duidelijk dat het bedrag van 47,5 miljoen vaststond? Als dat allemaal al duidelijk was, dan had dat de Kamer gemeld kunnen worden. Collega Hachchi zei het al: de minister heeft dat bedrag daarna, in januari, ergens in de social media genoemd. Ze heeft het niet aan de Kamer gemeld. Dat kwam maandag pas.

Arbitrage eenzijdig aanvragen, zoals gebeurde op 21 december, is een hele stap. Het opschorten van overleg met vakbonden gebeurt vaker. Ik heb dat door de jaren heen vaker meegemaakt. «Opschorten» betekent dat je nog wel met elkaar in gesprek wilt. Naar ik heb gelezen en begrepen, hebben de vakbonden vanuit het gezamenlijk overleg de minister op 4 januari een brief gestuurd waarin werd aangegeven dat ze graag weer in gesprek willen. Uiteraard zou dat moeten gaan over het voorstel dat voorligt. Vanuit de vakbonden gezien is het standpunt begrijpelijk – en ik ondersteun dat – dat de Wul niet is bedoeld om daaruit de arbeidsvoorwaarden te betalen als er fouten zijn gemaakt. Waarom is niet voor een andere werkwijze gekozen? Waarom op de 21ste deze brief op deze manier? Het aanvragen van eenzijdige arbitrage is een hele stap, en dat terwijl de vakbonden mogelijk wel een stap hadden willen zetten. Op 21 december om half zes ’s middags is iedereen volgens mij ook wel heel moe. Dan wil iedereen even die paar dagen vrij hebben. Kortom: waarom is voor deze werkwijze gekozen? Ik wil duidelijk hebben waarom dat bedrag niet eerder is genoemd. Eerlijk is eerlijk, iedereen heeft vrij vanaf 21 december, tot aan 5 januari. Nederland werkt dan ongeveer twee weken niet. Dus waarom is niet gekozen voor een andere werkwijze? Of stond op 21 december alles al vast?

De Wul is bedoeld om het makkelijker te maken. De minister kent het spotje wel: leuker kunnen we het niet maken, wel makkelijker. Daarvoor is de Wul bedoeld. Deze is budgetneutraal. De Wul heeft niets te maken met arbeidsvoorwaarden. De Wul heeft ook niets te maken met bezuinigingen, helemaal niets. Dat als inleiding. De vragen die ik nu aan de minister ga stellen, wil ik graag beantwoord hebben. Over het proces is al veel gezegd. Op welk ambtelijk niveau? Welke brieven? Ik heb een hele stapel brieven, net als de heer Knops en andere collega's. Ook ik heb heel veel mails van militairen mogen ontvangen – er zijn hier ook veel militairen aanwezig – waarin ze hun zorgen uitspreken. Ze zijn ongerust. Ik heb de indruk dat dit heftiger ligt in de organisatie dan de brief van april 2011 over de 1,1 miljard aan bezuinigingen. Er is een emotie hierover in de organisatie die we snel moeten wegnemen, want het gaat over vertrouwen. De minister sprak in november met de Kamer en had het daarbij over «het menselijk kapitaal». Dat is het enige wat Defensie heeft. Daar hoort vertrouwen bij. Ik krijg daarop graag een reactie. Ik sluit me graag aan bij de door andere collega's al gestelde vragen over de procedure.

De Kamer heeft ook zelf vragen gesteld, omdat er na 21 december weinig tot niets gebeurde en de Kamer ook niet werd geïnformeerd. Ik leg een van de door de Kamer gestelde vragen voor. Het gaat om vraag 9. Iedereen wil weten wat de mogelijkheden zijn om de negatieve inkomenseffecten verder op te lossen, te compenseren. Het antwoord heeft me hooglijk verbaasd. Het volgende wordt aangegeven: naar aanleiding van de effecten van de Wul ga ik een objectiveerbare vergelijking van de inkomens van militairen met die van andere ambtenaren doen, de zogenaamde pakketvergelijking. Vervolgens staat er: «De uitkomsten van deze vergelijking zullen met open blik worden beschouwd.» Het spijt me zeer, maar dit begrijp ik gewoon niet. De Wul heeft niets met arbeidsvoorwaarden te maken. De vraag was: hoe gaan we de negatieve inkomenseffecten oplossen? Het antwoord is: we gaan een pakketvergelijking doen. Ik snap het gewoon niet. Ik wil hierop graag een reactie van de minister. En als je militairen vergelijkt met ambtenaren, dan hebben we de Militaire ambtenarenwet 1931, het boekje dat iedereen kent. O, ik zie dat ik al over mijn tijd heen ben. Ik wil van de minister nog wel iets weten. De Veteranenwet is gebaseerd op de bijzondere positie van de militair die op basis van artikel 97 van de Grondwet wordt uitgezonden. Wat gaan we met een open blik bekijken? We sturen militairen uit op basis van die bijzondere positie. Wat gebeurt er in de organisatie dat dit het antwoord is dat naar de Kamer wordt gestuurd? Ik begrijp het niet. Een discussie over de positie van de militairen, over inkomensongelijkheid is niet aan de orde. Het is de Wul. Het is de Wul, los van de arbeidsvoorwaarden, los van de bezuinigingen.

Dan nog een laatste opmerking.

Mevrouw Eijsink (PvdA): De staatssecretaris van Financiën – het is goed dat ook hij hier aanwezig is – heeft de Wul behandeld in de Eerste Kamer op 24 mei 2011. Dat is anderhalf jaar geleden. Toen is toegezegd, aangegeven, duidelijk gemaakt dat alle negatieve effecten ervan zullen worden gecompenseerd. Dat is mijn antwoord op de vraag. We zullen afwachten. De staatssecretaris is ertoe bevoegd. Hij schreef in de brief van 20 juni 2012 eigenlijk hetzelfde. Misschien is het goed voor de heer Van Dijk dat hij dit weet. De staatssecretaris zei het toe in reactie op de vraag – ik zal letterlijk voorlezen uit de Handelingen van 24 mei 2011 – «of ik kan toezeggen dat ik onvoorziene gevolgen voor individuele belastingplichtigen of groepen belastingplichtigen zal repareren als die onverhoopt optreden.» De staatssecretaris zei toen ook dit: uitgangspunt bij dit wetsvoorstel zijn immers lastenneutraliteit en budgetneutraliteit.

De heer Van Dijk vroeg me hoe de PvdA het zou willen oplossen. Via de heer Van Dijk zeg ik de staatssecretaris in mijn antwoord dat hij de mogelijkheid heeft om gebruik te maken van de hardheidsclausule van artikel 63 van de Algemene wet inzake de rijksbelastingen om de gevolgen voor deze groep, die onbedoeld zwaar getroffen is, te compenseren. Ik lees het artikel letterlijk voor: «Onze Minister is bevoegd voor bepaalde gevallen of groepen van gevallen tegemoet te komen aan onbillijkheden van overwegende aard, welke zich bij de toepassing van de belastingwet mochten voordoen.» Daarbij is «Onze Minister» natuurlijk de staatssecretaris. Ik vraag de staatssecretaris om hierop te reageren. Immers, als je het enerzijds in de vergadering van 24 mei en in de brief van 20 juni 2012 hebt over de onbillijke gevolgen ervan – dat zijn de onvoorziene inkomenseffecten etc. – en er anderzijds wordt gesproken over budgetneutraliteit en lastenneutraliteit, dan zit daar een wereld achter, dan zit daar ook een oplossing achter.

Mevrouw Eijsink (PvdA): De bonden hebben op 21 december gezegd: we schorten het overleg op. Ik heb begrepen dat de bonden ook een handreiking hebben gedaan. In hun brief van 4 januari hebben ze aangegeven dat ze het overleg graag willen voortzetten, maar dan wel met een bod of een gesprek – kortom, een open einde – en niet over arbeidsvoorwaarden. Dat wil ik eerst van de minister weten. Dat is van belang. We weten dat de onderuitputting van vorig jaar is doorgeschoven naar dit jaar. Dat mag. Dat is toegestaan. Ik heb dat nagevraagd. Bij de Najaarsnota is dat ook aan de Kamer gemeld. Ik weet niet of de minister er straks een bevestigend antwoord op geeft, maar de vraag is dus of het uit vorig jaar wordt gehaald. Dan hebben we een ander gesprek dan als het uit dit jaar wordt gehaald.

Mevrouw Hachchi stelde in feite een vraag over 2014. Ik kan me voorstellen dat er een pittige discussie met de bonden zal zijn als je het onder de arbeidsvoorwaardendiscussie wilt zetten. De bonden zullen zeggen dat ze daar niet over gaan. De Wul is daarvoor niet bedoeld. We moeten dat heel zuiver houden. Als we dat niet doen, kunnen er heel veel andere discussies, ook met betrekking tot andere specifieke groepen, worden bijgehaald. Dan zouden, tot slot, de eerdere woorden van de staatssecretaris van 24 mei 2011 en 20 juni 2012 geen enkele inhoud hebben. Daar gaat het over. Ik wil de discussie hier zuiver voeren.

Mevrouw Eijsink (PvdA): Die gaan nu in? Ik had al even verwezen naar artikel 63 van de Algemene wet inzake de rijksbelastingen. Ik vraag de minister om een reactie daarop.

Het doel van deze bijeenkomst is om een oplossing te vinden. We kunnen het herhalen: het was te laat naar de militairen, te laat naar de vakbonden, te laat naar de medezeggenschap en te laat naar de Kamer. Het gaat er echter om dat er een oplossing komt. Laat ik benadrukken dat de PvdA het onderzoek naar de pakketvergelijking niet aan de orde vindt bij de Wul.

Ik ben, ter afsluiting, heel nieuwsgierig naar wat binnen de organisatie de achterliggende discussie op dit antwoord is. Ik begrijp het niet, als je zegt dat je de negatieve effecten van de Wul oplost en tegelijk zegt dat je een pakketvergelijking maakt. De militairen hebben een bijzondere positie. Zie artikel 97 van de Grondwet. Militairen mogen niet staken, ze mogen geen openbare mening hebben en ze worden verplicht om op missie te gaan. Welke andere groep van ambtenaren of semi-ambtenaren doet dit na? En ik noem ook nog het thuisfront, want daarover gaat de Veteranenwet. Artikel 97, dat is de militair en zijn thuis.

Mevrouw Berckmoes-Duindam (VVD): Voorzitter. Defensie is bij uitstek een overheidstaak. Defensie is een overheidstaak voor mensen en door mensen. Bij de VVD staat de militair, de mens voorop: zonder mensen geen Defensie. De ruim 44.000 militairen zijn het gezicht van Defensie. Zij zijn degenen die paraat staan en voor onze vrede en veiligheid zorgen. Zij verdienen onze grootste waardering en ons respect. Alles wordt gedaan om de militairen inzetbaar te houden. Ze worden bij nacht en ontij ingezet bij zaken die gaan om leven en dood. Daarnaast heeft de militair geen stakingsrecht. Als militairen naar de dokter moeten, moeten ze naar de medicus van Defensie. Voor een normale werknemer geldt de Zorgverzekeringswet, maar de militair valt verplicht onder de Ziektekostenverzekering Krijgsmacht. In de praktijk heeft dit voor- en nadelen. De militair dreigt nu de dupe te worden van de invoering van een algemene maatregel, namelijk de Wet uniformering loonbegrip. Deze wet is bedoeld om het loonstrookje eenvoudiger te maken. Het gevolg voor militairen is dat ze niet van de afschaffing van de bijdrage voor de Zorgverzekeringswet profiteren, zoals andere werknemers dat wel doen. Ze krijgen wel te maken met het nadeel van de aanpassing van de loonbelastingtabellen. Hierdoor worden militairen onevenredig benadeeld. Dit kan uiteraard niet de bedoeling van deze wet zijn. Voor de VVD staat voorop dat de militair niet de dupe wordt van een situatie waaraan hij of zij niets kan doen. Het kan niet zo zijn dat hij of zij wordt benadeeld ten opzichte van andere werknemers. Het is zaak dat dit goed wordt opgelost.

Voormalig minister van Defensie Hillen heeft verzuimd om dit probleem op te pakken bij de uitwerking van het wetsvoorstel. Sterker nog, de Defensieorganisatie heeft zitten slapen. Het wetsvoorstel en de nadelige uitwerking voor militairen hadden in samenspraak met het ministerie van Financiën ruim voor de voorjaarsbesluitvorming moeten worden opgepakt. Als dat was gebeurd, hadden wij hier nu niet hoeven zitten. Militairen die er niets aan kunnen doen, zitten nu met de gebakken peren. De nieuwe bewindspersoon, minister Hennis, ziet zich nu geconfronteerd met de puinhopen en moet hiervoor voor de korte en de lange termijn een oplossing zien te vinden. De minister van Defensie verdient complimenten voor het vinden van een snelle oplossing voor 2013, de korte termijn. Ze werd op een zeer laat moment met deze lastige erfenis geconfronteerd en heeft niet veel tijd gehad om het voor 1 januari 2013 te repareren. Sterker nog, de Wul zat niet eens in het overdrachtsdossier dat haar bij haar start als minister was overhandigd. De minister heeft dit probleem evenwel direct opgepakt. Ze neemt haar verantwoordelijkheid om tot een oplossing te komen. Ik was vanochtend dan ook blij toen ik het artikel in De Telegraaf las, waarin de minister aangaf: we gaan het oplossen. Het is belangrijk dat er zo snel mogelijk een langetermijnoplossing komt voor 2014 en verder. Ik heb er alle vertrouwen in dat deze minister samen met haar collega van Financiën op zoek gaat naar een structurele oplossing voor dit probleem. Ik ga ervan uit dat het ministerie van Financiën hierbij een open houding aanneemt.

Minister Hennis-Plasschaert: Voorzitter. Ik dank de geachte afgevaardigden voor de gestelde vragen. Laat ik helder zijn en ik ben daarover ook helder geweest in de beantwoording van de schriftelijke vragen: de effecten zijn te laat onderkend, te laat geadresseerd en te laat opgepakt. Een structurele oplossing in een eerder stadium was voor iedereen beter geweest en in het bijzonder voor onze militairen. Ik heb dus alle begrip voor de frustratie en de boosheid die er bestaat. Als ik überhaupt niets had ondernomen, waren onze militairen er inderdaad tussen 2,8% en 4,7% op achteruitgegaan. Dat is meer dan anderen in Nederland.

In de richting van de heer Knops zeg ik dat mijn naam inderdaad niet onder de brief stond. Tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst, toen al, heb ik hierover echter gezegd dat ik vastberaden ben om tot een structurele oplossing te komen, maar dat ik helaas niet over een bos met toverstokken beschik en dus niet over één nacht ijs kan gaan. Om nieuwe fouten te voorkomen, is het van belang dat ik het zorgvuldig en precies doe. Dat lijkt mij het enige juiste uitgangspunt, gezien de huidige situatie. Ik zei al dat ik een noodverband heb moeten leggen voor het jaar 2013. In overleg met het ministerie van Financiën heb ik 47,5 miljoen euro uitgetrokken voor een snelle compensatie in 2013. Wij kunnen de negatieve inkomenseffecten van de Wul daarmee tot maximaal 1,5% beperken.

In antwoord op mevrouw Hachchi zeg ik dat dit inderdaad vanaf 1 april aanstaande is. Het klinkt raar, maar het kan technisch niet eerder plaatshebben dan 1 april, omdat er voor groepen nog een aparte berekening moet worden gemaakt, die in het systeem moet worden verwerkt, en omdat er aan verschillende knoppen moet worden gedraaid. Het effect wordt in de eerste drie maanden teruggebracht tot maximaal 2,3%. Dat wil niet zeggen dat iedereen 2,3% voor zijn kiezen krijgt, maar dat dit de maximale marge is. Vanaf 1 april 2013 is het maximaal 1,5%. Die marge is door het parlement aanvaard.

Minister Hennis-Plasschaert: Dat is correct. De heer Knops noemde de aanvaarde marges. De staatssecretaris van Financiën komt hierop nog terug.

Zoals ik heb aangegeven, ben ik vastberaden om tot een structurele oplossing te komen. Ik ben namelijk met de leden van mening dat het niet zo kan zijn dat de militairen onevenredig achteruitgaan in vergelijking met anderen in Nederland. Ik kom nog uitgebreid op specifieke vragen in dezen terug, maar ik acht hiervoor een pakketvergelijking wel degelijk van belang. Het resultaat hiervan kan namelijk bijdragen aan een vaste koers die een ruggengraat biedt voor de komende jaren en waarmee een structurele oplossing gezocht kan worden voor de jaren 2014 en verder.

Er gaan nu heel veel percentages op Twitter en internet over en weer. De leden zelf hebben dit ook al gezegd, maar ik wil het toch nog even aanstippen: wij moeten er proberen voor te waken dat wij alles op één hoop gooien. De militairen hebben het inderdaad moeilijk. Het loonstrookje is ingewikkelde materie. De genomen beslissingen hebben te maken met een stapeling, maar ik merk wel dat er in het Wul-debat een aantal zaken door elkaar gaan lopen. De daling van het inkomen van militairen komt namelijk niet alleen door de Wul. Dat hebben de leden zelf ook al aangegeven. In die daling zitten ook andere zaken, zoals de pensioenpremie. Dat is de grootste stijging of eigenlijk de grootste last. Ook zit er een stijging van de bijdrage aan de ziektekostenregeling in.

Uiteraard heb ik ook begrip voor de boosheid van de bonden over de Wul, maar ik kan niet ontkennen dat ik het betreur dat het overleg over de reorganisatie is opgeschort. Uiteindelijk hebben ik en de bonden hetzelfde doel voor ogen, namelijk fatsoenlijke en juiste arbeidsomstandigheden voor de militairen. Zij zijn inderdaad het kapitaal, het hart van de krijgsmacht. Daarover zijn wij het echt eens en hoeven wij elkaar niet de maat te nemen. De vertraging van de reorganisatie verlengt wel de onzekerheid voor het personeel. Ik zeg daarbij in de richting van de heer De Roon dat dit Defensie inderdaad maandelijks geld kost, zo'n 10 miljoen euro. Dat is voor helemaal niemand goed.

Ik kan niet genoeg benadrukken dat ik deze situatie betreur en dat ik, zoals aangekondigd, vastberaden ben om tot een structurele oplossing te komen. Ik acht hiertoe de pakketvergelijking van belang. Ik wil heel graag samen met de bonden knokken voor een strijdvaardige en slagvaardige krijgsmacht. Zoals mevrouw Eijsink zei, ligt er een probleem. Dat zal worden opgelost. Als ik zeg dat ik tot een structurele oplossing kom, dan spreek ik namens het kabinet en niet alleen als minister van Defensie.

Ik kom op de specifieke vragen. Als de leden daarmee akkoord gaan, doe ik het door elkaar. De heer De Roon vroeg waarom er is gekozen voor een pakketvergelijking en waarom er niet direct wordt gecompenseerd. De realiteit is dat de opbouw van de salarissen van militairen en die van de meeste werknemers uiteenloopt. De militairen hebben een bijzondere positie en bijzondere taken en zij zijn 24/7 inzetbaar. Daar horen in bepaalde gevallen andere arbeidsomstandigheden bij. Dat kan er echter ook aan bijdragen dat wij bij generieke ingrepen en veranderingen in voorzieningen te maken krijgen met onverwachte en onbedoelde effecten. Om dat voor de toekomst te voorkomen, vind ik het echt cruciaal dat wij dit voor eens en altijd inzichtelijk maken – dat is het doel – en dat wij van daaruit kunnen werken naar de structurele oplossing.

Ik verwacht dat deze vergelijking voor de zomer gereed is. Mevrouw Berckmoes en de heer De Roon hebben daarnaar gevraagd. Dan kunnen wij direct bekijken wat de juiste structurele oplossing is. Die is dan bekend voor de behandeling van de begroting voor 2014.

Mevrouw Hachchi (D66): Wat betreft die pakketvergelijking heb ik de vraag gesteld waarom die niet veel eerder is gemaakt. Ik kan mij voorstellen dat je als werkgever van tienduizenden medewerkers, als er een nieuwe wet komt, de verantwoordelijkheid moet dragen dat je precies laat becijferen wat een regelwijziging voor het personeel betekent. Ik had dus verwacht dat er in aanloop naar de Wul al zo'n helder plaatje beschikbaar was. Daarom vraag ik waarom dat niet eerder is onderzocht.

Mijn tweede vraag sluit aan bij opmerkingen die door de collega's Knops en Eijsink zijn gemaakt. De discussie over de pakketvergelijking geeft op zijn minst het gevoel dat de arbeidsvoorwaardendiscussie, eigenlijk een principiële discussie, wordt meegetrokken in het probleem dat nu is gecreëerd met de Wul. Zie ik dat goed? Is de minister voornemens om die samen aan te vliegen? Dat proef ik namelijk een beetje uit haar verhaal. Of zie ik dat helemaal verkeerd? Graag krijg ik een antwoord op beide punten.

Minister Hennis-Plasschaert: Ik acht die pakketvergelijking van belang om tot een structurele oplossing te komen, maar wij moeten die ook niet groter maken dan zij is. Ik acht haar cruciaal om namens het kabinet tot een structurele oplossing te komen. Wij waren er op 21 december nog niet uit over de pakketvergelijking. Wij hebben gecommuniceerd over de oplossing voor 2013. Mevrouw Eijsink en anderen, onder wie de heer De Roon, hebben gevraagd waarom de Kamer niet eerder geïnformeerd is, het liefst proactief. Dat snap ik. Ik heb het gedaan op het eerste moment waarop mij volledig duidelijk was wat ik kon doen. Dat was 21 december. Ik snap dat veel mensen dan klaar zijn voor de kerstboom, maar ik hechtte er wel belang aan om de Kamer conform te informeren. De realiteit is helaas ook dat beraadslagingen tussen departementen en tussen bewindspersonen niet via de band van het parlement worden gevoerd. Dat kan ook niet. Ik heb de Kamer dus op het eerste moment geïnformeerd toen het plaatje duidelijk was.

Ook het overleg met de bonden, of dat nu formeel of informeel is, wordt niet altijd via de band van het parlement gespeeld. Dat gaat ook niet. Toen uiteindelijk bleek dat reparatie vooraf niet mogelijk was om in december tot een structurele oplossing te komen, toen het noodverband voor 2013 werd gelegd en er daarmee meer tijd werd gekocht om tot een juiste en zorgvuldige en volledige structurele oplossing te komen, heb ik de Kamer onmiddellijk willen informeren. Zo heb ik dat ook gedaan.

Minister Hennis-Plasschaert: Ik kan echt even niet aan de vraag voldoen. Dit is een exercitie die zal worden uitgevoerd en die zal resulteren in een structurele oplossing. Ik kan niet aan de aanvullende informatiebehoefte voldoen. Ik kan mevrouw Eijsink toezeggen dat er linksom of rechtsom een oplossing komt voor de negatieve inkomenseffecten van de Wul. Als ik zeg dat ik namens het kabinet wil komen tot een structurele oplossing, hoop ik natuurlijk ook dat wij heel snel en op korte termijn het overleg met de bonden kunnen hervatten. Ik kan dat niet genoeg benadrukken. Uiteindelijk hebben wij hetzelfde doel: een strijdvaardige, slagvaardige krijgsmacht en goede en juiste arbeidsomstandigheden voor de bijzondere beroepsgroep van onze militairen.

Voor de extra inkomsten die Financiën niet krijgt en die niet worden ingezet voor de compensatie verwijs ik naar onze staatssecretaris, zo zeg ik tegen de heer Van Dijk. Ook daarvoor geldt echter dat wij gaan werken aan de structurele oplossing. Ik moet mijzelf helaas herhalen. Wij hebben het dan over de jaren 2014 en verder.

De heer Knops (CDA): Ik twijfel niet aan de oprechte bedoelingen van de minister. Ik heb echter hetzelfde gevoel als mevrouw Hachchi over hoe dit debat zich ontwikkelt. Ik denk: wacht eens even, er gebeuren allerlei dingen die wij in één antwoord op een vraag over de pakketvergelijking te horen hebben gekregen, maar daar zit heel veel achter. Wat is de veronderstelling die ten grondslag ligt aan een pakketvergelijking? Is dat de veronderstelling dat militairen er ten opzichte van andere ambtenaren onevenredig op achteruitgaan? Dan is de consequentie dat dit moet worden gecompenseerd. Of is het de redenering dat militairen misschien te veel betaald krijgen? Ik kan het mij bijna niet voorstellen, maar goed dat zou ook iets kunnen zijn. Dan is het financiële probleem niet zo groot.

De minister zou in de richting van de bonden een handreiking moeten doen met haar eigen inzet. Daarom heb ik daar net ook al naar gevraagd. Anders willen de bonden niet onderhandelen en ligt de reorganisatie tot juni stil. Dat willen wij allemaal niet. Is de minister het met mij eens dat het bedrag dat gemoeid is met de compensatie uit drie kolommen kan komen, namelijk uit de Defensiebegroting, uit de begroting van Financiën en uit de arbeidsvoorwaarden, feitelijk ook de Defensiebegroting? Ik stel die vraag, omdat ik denk dat het voor dit debat van belang is dat de intenties van de minister, die ik onderschrijf, gestaafd worden met piketpalen die door andere partijen opgevat kunnen worden als een positieve handreiking, als het slaan van bruggen.

Minister Hennis-Plasschaert: Hier probeer ik wel een beetje afstand van te nemen, want ik heb eerder op geen enkele manier gezegd dat het gaat om de «goudgerande» arbeidsvoorwaarden van militairen. Daarover wordt immers steeds gesproken. Dat zal de heer Knops uit mijn mond niet horen. Het gaat om het wegnemen van de onbedoelde effecten van de Wul. Daarover spreken wij vandaag. Daarnaar ben ik op zoek tijdens het zoeken naar de structurele oplossing. Het gaat om de negatieve inkomenseffecten van de Wul, niets meer en niets minder. Daarvoor vraag ik het begrip van de heer Knops.

Mevrouw Hachchi, mevrouw Eijsink, de heer De Roon en volgens mij ook de heer Knops vroegen waarom 47,5 miljoen euro het maximaal haalbare is en waar dat vandaan komt. Het betreft een onderbesteding in 2012. Om nu al te spreken van een onderbesteding in 2013 zou wel erg op tijd zijn. Het is niet geld dat plotseling beschikbaar is gekomen, maar geld waarvan het volgens de regels is toegestaan dat het wordt doorgeboekt van 2012 naar 2013. Wij hebben het in totaal over 119 miljoen euro. Die onderbesteding is geen vrij geld, maar die is gelabeld. Er zijn zaken die daaruit moeten worden gefinancierd. Dat heeft te maken met een vertraging van de activiteiten. Ik heb het bijvoorbeeld over de overschrijding van de kosten van de ereschuld aan veteranen, de herstelpremie ABP, energie-uitgaven, de achterstand onderhoud infrastructuur en ga zo maar door. Binnen dat bedrag van 119 miljoen euro en binnen het haalbare bedrag dat is afgesproken met het ministerie van Financiën heb ik 47,5 miljoen vrij kunnen maken om de negatieve inkomenseffecten voor het jaar 2013 zo veel mogelijk en naar beste kunnen te beperken. Is dat de perfecte oplossing? Dat horen de leden mij niet zeggen, maar dit is hoe het is gegaan en waar het vandaan komt.

De heer Knops vroeg zich af of het vooral de onderofficieren en de manschappen zou betreffen. Dat is niet het geval. Natuurlijk treft het de onderofficieren en de manschappen, maar daarnaar is wel degelijk gekeken. Ik weet niet of de heer Knops de tabelletjes ook heeft gezien, maar op intranet kan hij zien wat de inkomenseffecten van de Wul zouden zijn als er niet gecompenseerd wordt, hoe het werkt tot en met 1 april en hoe het is verwerkt na 1 april. Hij kan daar zien dat er inderdaad sprake zou zijn van maximaal 4,7%, als er niets gedaan wordt voor de laagste inkomens. Dat hebben wij gelijk weten terug te brengen tot variërend van 1,7% tot 1,1% naar maximaal 2,3%. Uit tabel C blijkt dat wij teruggaan naar 1,2%, 1,1%, 0,9% en 0,8%. Zo is het verwerkt.

Ik heb al iets gezegd over de percentages die nu over en weer gaan. Daar zitten helaas ook andere zaken bij, zoals de pensioenpremie en de bijdrage aan de ziektekostenverzekering.

Over de betrokkenheid van de bonden en mijn antwoorden op de schriftelijke vragen het volgende. De leden horen mij niet claimen dat de communicatie met de bonden perfect is verlopen. Dat zal ik niet doen. Misschien of eigenlijk is dat zeker niet voor herhaling vatbaar. Dat geldt voor het hele proces. Feit is wel dat er op 20 september 2012 in de Werkgroep Algemene en Financiële Rechtspositie is gemeld dat Defensie in gesprek is met de Belastingdienst over de reparatie van de Wul. In november is in dezelfde werkgroep gemeld dat een compensatievoorstel wordt voorbereid, maar dat er nog nadere afstemming met Financiën nodig was en dat er begin december een update zal worden gegeven. Op 19 december is een brief aan het sectoroverleg gestuurd waarin het compensatievoorstel was opgenomen. Daarop werd op 21 december het voorstel afgewezen en het overleg opgeschort. Nu is er in diverse media-uitingen en ook hier aan tafel gezegd dat de bonden al veel eerder vragen hebben gesteld over de Wul. Die hebben wij niet kunnen teruglezen in de verslagen, maar ik ga niet een welles-nietesspelletje spelen. Ik herhaal: ik ga niet een welles-nietesspelletje spelen. Het hele traject, de communicatie in de richting van de werknemers, de militairen, de bonden en de Kamer, had beter gemoeten en zal ook beter gaan.

Mevrouw Eijsink (PvdA): Ik hecht hieraan, want dit is een uitspraak over de bonden. Ik wil met alle plezier de documenten over eerdere overleggen die ik heb en SOD-verslagen waarin staat dat er wel over gesproken is, aan de minister geven. De minister zegt terecht dat het de schoonheidsprijs niet verdient – dat waardeer ik – maar het is misschien wel goed om naar de bonden toe duidelijk te stellen dat ik beschik over een aantal verslagen van de SOD, van georganiseerd overleg, waarin de Wul wel wordt genoemd, in welke vorm dan ook. Ik zou het op prijs stellen als de minister het op die manier communiceert, want een handreiking naar de bonden wordt voor haar anders nog lastiger.

Wanneer was het laatste overleg dat de minister zelf heeft gevoerd met de bonden? Wanneer is het laatste contact geweest? Dat lijkt mij niet onbelangrijk.

Ook is niet onbelangrijk wat ik de minister net heb horen zeggen. Ik citeer haar: «de oplossing zal geen sigaar uit eigen doos zijn». Welnu, als het geen sigaar uit eigen doos is, betekent het dus dat het niet ten koste gaat van de militairen, van de arbeidsvoorwaarden et cetera. Kan de minister mij bevestigen dat de sigaar uit eigen doos echt geen sigaar uit eigen doos gaat worden? Dit zijn namelijk nogal uitspraken. Als dat de bedoeling is, voel ik mij al een heel klein stukje verder geholpen. Het is een uitspraak. Ik herhaal het maar: «geen sigaar uit eigen doos». Dat zei de minister zojuist. Ik luister heel goed naar de minister om te bekijken hoe wij tot oplossingen kunnen komen. Het is natuurlijk volstrekt belangrijk om deze uitspraken heel goed te kunnen duiden.

Minister Hennis-Plasschaert: Ik heb net bij herhaling aangegeven dat ik niet precies kan ingaan op de structurele oplossing. Ik spreek echter met mevrouw Eijsink uit dat er sprake is van een probleem en dat dit moet worden opgelost. Dat is het uitgangspunt. Als ik de Kamer, de bonden en de militairen een sigaar uit eigen doos zou presenteren, geloof ik niet dat ik iemand aan mijn zijde zou hebben.

Er is gevraagd naar de eenzijdige adviesaanvraag door Defensie. Ik hecht eraan om op te merken dat de adviesaanvraag zich uitsluitend richt op het opschorten van het totale overleg door de centrales van overheidspersoneel, omdat het nogal een zwaar middel is. Daarmee moet het overlegproces over de Wul worden beïnvloed. Ik begrijp de frustratie en de boosheid bij de bonden, maar ik vind het ook van belang om op te merken dat de reorganisatie helemaal niemand goeddoet en zeker niet het personeel. Daarom hebben wij gezegd – zie ook het antwoord op vraag 10 – dat wij heel graag advies willen hebben over het geconstateerde geschil en over de vraag of het opschorten van het overleg over de reorganisatie al dan niet disproportioneel is. Op 14 februari is de hoorzitting voor de Advies- en Arbitragecommissie gepland.

Er werd steeds gesproken over een brief, maar die moet ik er elektronisch bij halen, want die heb ik niet bij me. Dat was een brief aan het personeel waarin de Wul één keer werd gelinkt aan de economische crisis. Als de leden de brief goed lezen, zien zij dat het kabinet vanwege de economische crisis die Nederland hard raakt, maatregelen moet nemen die van invloed zijn op alle geledingen van de Nederlandse samenleving. Ik snap echter waar de verwarring vandaan komt. Het gaat onder meer om de verhoging van de pensioenpremies en de verhoging van de bijdrage voor ziektekostenverzekeringen. Dat geldt ook voor de militairen. Dan staat er heel duidelijk: naast deze bezuinigingen is de nieuwe Wet uniformering loonbegrip ingevoerd. Het laatste dat gesuggereerd had moeten worden is dat de Wul werd gekoppeld aan de crisis en de bezuinigingen die daarop zijn gevolgd. Dat zeg ik voor alle duidelijkheid.

De voorzitter: Daarmee is de beantwoording van de minister afgelopen.

Het woord is aan de staatssecretaris van Financiën.

Staatssecretaris Weekers: Voorzitter. De Kamer heeft ook enkele vragen aan mij gesteld.

De heer Knops heeft gevraagd waarom de Kamer, respectievelijk de minister van Defensie, niet in een vroegtijdiger stadium is geïnformeerd over de gevolgen van de Wet uniformering loonbegrip. Ik wijs de leden van de Kamercommissie voor Defensie erop dat het voorstel inzake de Wet uniformering loonbegrip een vereenvoudigingswet is die budgettair neutraal uitpakt. Dat geldt niet voor elke individuele belastingplichtige in Nederland. Er zit een aantal winnaars en een aantal verliezers bij. Op macroniveau is het budgettair gezien echter neutraal.

Het wetsvoorstel is in 2009 door het toenmalige kabinet-Balkenende IV ingediend bij de Kamer en besproken in de ministerraad. In september 2009 werd het ingediend bij de Tweede Kamer. In de memorie van toelichting is op pag. 24 aangegeven dat militairen een bijzondere positie hebben en dat militairen zijn uitgezonderd van de Zorgverzekeringswet. Met deze Wet uniformering loonbegrip is in ieder geval gepoogd om aan een heel omslachtige methode om de inkomensafhankelijke bijdrage voor de Zorgverzekeringswet te innen, een einde te maken. Daar is in de stukken gewag van gemaakt, maar in de nadere koopkrachtduiding is dat verder niet specifiek aan de orde gekomen. Dat gebeurt nooit. Koopkrachtgevolgen van dit soort heel grote wetten worden weergegeven voor een aantal standaardgroepen en niet voor specifieke sectoren. Er worden zogenaamde «puntenwolken» gepresenteerd. Dat is misschien voor de meeste leden van deze commissie abracadabra. In de commissie voor Sociale Zaken, waar altijd wordt gesproken over koopkracht, zijn de puntenwolken bekend. Daarin wordt een beeld gegeven van wie erop vooruitgaat en wie erop achteruitgaat. Daarbij wordt echter niet geduid welk beroep iemand heeft. Er wordt gewoon bekeken welke inkomenscategorieën erop vooruitgaan en welke erop achteruitgaan. Er wordt een tabel bij gegeven waarin staat hoe het zit met de spreiding van de koopkrachteffecten. Dat is gedaan bij de presentatie van het wetsvoorstel.

Met name in de richting van mevrouw Eijsink zeg ik dat dit naar aanleiding van mijn toezegging in de Eerste Kamer in de brief van juni van het vorige jaar ook is gedaan. Uit de koopkrachttabel, althans de puntenwolk en de spreiding van de inkomenseffecten van de Wet uniformering loonbegrip, kan worden afgeleid dat er nergens en nooit een garantie is afgegeven dat wie dan ook in Nederland er niet meer dan 1,5% van zijn inkomen op achteruit zou gaan. Uit de spreidingstabel, die dus ook met het parlement is gedeeld, blijkt dat in totaal 11% van het aantal huishoudens in Nederland – dat laatste is 7,1 miljoen – er meer dan 1,5% in koopkracht op achteruitgaat.

Het is wel heel zuur dat militairen niet profiteren van de plussen van het wetsvoorstel, maar wel geraakt worden door de minnen vanwege het feit dat militairen zijn uitgezonderd van de Zorgverzekeringswet en daarmee niet te maken hebben met de inkomensafhankelijke bijdrage daarvan en de fiscale aspecten ervan in het verleden. Het aantal mensen dat er meer dan 1,5% van het inkomen op achteruitgaat in Nederland, is gemeten naar gezinnen ruim 700.000. Het is wel heel zuur om te moeten constateren dat de 40.000 militairen, als je inzoomt op sectoren, daarvan last hebben. Wat dat betreft begrijp ik de emotie bij de dienst, maar ik kan daar vanuit mijn fiscale verantwoordelijkheid geen oplossing voor bieden. Het vervelende is dat er altijd winnaars en verliezers zijn, als je gaat vereenvoudigen. Dat moet je budgettair neutraal doen. Het kabinet zorgt vervolgens voor een evenwichtig koopkrachtbeeld waarin tal van voorgenomen maatregelen worden bekeken. In dat integrale koopkrachtbeeld zitten ook een aantal plussen en minnen. Er wordt dan niet meer geïsoleerd naar één wetsvoorstel gekeken. Er is dus gewag van gemaakt in de memorie van toelichting, maar daar is later bij de koopkrachtplaatjes niet meer specifiek op ingezoomd.

Met name de heer Van Roon heeft de vraag gesteld ...

Staatssecretaris Weekers: Die finetuning van koopkrachteffecten wordt gedaan in het kader van de augustusbesluitvorming. De minister van Sociale Zaken ziet daar zeer nauwgezet op toe, maar er wordt daarbij overigens nooit gekeken naar heel specifieke beroepsgroepen. En dat wreekt zich hier.

Volgens mij heb ik de vraag van mevrouw Eijsink over de hardheidsclausule al beantwoord, in de zin dat ik er geen mogelijkheden toe zie. Hierbij geldt nog het specifieke element dat dit voortvloeit uit de wijzigingen in verband met de bijzondere positie van zorgverzekeringen en de Zorgverzekeringswet. Dat is geen typisch fiscale aangelegenheid, los van het feit dat de bijzondere positie van militairen ook al in de memorie van toelichting van het wetsvoorstel is benoemd. Dat geeft in elk geval aan dat ik geen mogelijkheden heb in het kader van artikel 63 AWR.

Mevrouw Eijsink (PvdA): Ik kan niet anders zeggen dan dat ik mij kan vinden in het relaas van de staatssecretaris. Ik heb hier de memorie van toelichting en de brief van 20 juni voor mij liggen. Wat de staatssecretaris heeft gezegd, is volledig conform de feiten waarover de Kamer beschikt. Naar ik aanneem, begrijpt hij echter als geen ander dat ik toch even wilde proberen om via dat artikel op zijn gemoed te werken. Ik was het aan mijzelf verplicht om dat aan de staatssecretaris te vragen, want je weet maar nooit hoe zaken kunnen lopen, zelfs bij de belastingen.

De staatssecretaris heeft pijnlijk duidelijk uitgelegd hoe het allemaal gelopen is. Het stond inderdaad in de memorie van toelichting maar het is op een gegeven moment aan Defensie om er zelf op aan te slaan naar aanleiding van allerlei brieven. Maar goed, dat is gewisseld. Wat mij betreft blijft nog één vraag staan. Ik hoorde de minister zo-even zeggen dat het geen sigaar uit eigen doos wordt. Mijn vraag is: gaat de staatssecretaris samen met haar die sigaar roken? Deze vraag is niet onbelangrijk, want over alles wat de minister richting de Kamer correspondeert is er overleg tussen Defensie en Financiën. Het bedrag van 47,5 miljoen in 2012 is goedgekeurd door Financiën. Kortom, de minister heeft niet een klein lijntje met Financiën, maar heeft in feite een warme vriendschap met Financiën. Dus wat is de houding van de staatssecretaris hierin? Ik heb het dan niet over moreel of wat dan ook. Hoe gaat hij dit vanuit Financiën ondersteunen binnen de mogelijkheden die hij heeft?

De heer Knops (CDA): Voorzitter. Zo bijna aan het eind van dit debat, kan ik niet anders dan concluderen dat mijn verwachtingen ten aanzien van dit debat hoger waren dan de resultaten die het uiteindelijk heeft opgeleverd. Terugkijkend is de communicatie niet goed verlopen. Ik heb in mijn eerste termijn een passage uit een brief aangehaald waarin op z'n minst een link wordt gelegd met de economische crisis. Mijn inziens is dat een buitenwoon ongelukkige passage. Er had gewoon gezegd moeten worden: er zijn onbedoelde effecten ontstaan en we gaan kijken hoe we het probleem gaan oplossen. Doordat dit niet is gebeurd, is er een heleboel onrust ontstaan, zowel in de richting van de militairen als in de richting van de Kamer. Ondanks het feit dat we niet in de reflex zijn geschoten van vragen stellen, hebben we uiteindelijk als Kamer wel een aantal vragen gesteld. Aan het eind van dit debat moet ik constateren dat een aantal van die vragen onbeantwoord is gebleven.

Dat brengt mij tot de concrete vraag wat de inzet is van het kabinet en in ieder geval van de bewindslieden die hier zitten om dit probleem op te lossen. Ik heb eerder gezegd niet te twijfelen aan de goede bedoelingen maar ik heb in dit debat nauwelijks aanknopingspunten kunnen vinden die staven dat er goede bedoelingen zijn die kans maken op succes. De minister heeft de pin uit de rookgranaat getrokken en de rook hangt hier in deze zaal nog volop. Ik zie door die rook heen nog niet het begin van een oplossing. Het valt mij ook op dat met name de fractie van de VVD in dit debat volstrekte onduidelijkheid heeft laten bestaan over haar inzet ten opzichte van een oplossing van het probleem.

De belangrijkste vraag die nu op tafel ligt, is hoe dit probleem wordt opgelost. Wat gaat het kabinet daartoe doen? Zie het als een erekwestie om voor iets wat onbedoeld één groep onevenredig treft, een oplossing te vinden in plaats van het boven de markt te laten hangen. De tijdzonering die hier is aangegeven, namelijk juni, zal er mijns inziens niet toe bijdragen dat er snel een oplossing komt en zorgt er ook voor dat er onduidelijkheid over de reorganisatie blijft, hetgeen ik betreur.

Mevrouw Hachchi (D66): Voorzitter. Ik heb in mijn eerste termijn vragen gesteld over de helderheid van de procedure en over hoe een en ander heeft kunnen gebeuren en wat de minister daaraan gaat doen. Als het gaat om genoemde helderheid zou ik beide bewindslieden willen vragen om de Kamer per brief te informeren over de koopkrachtgevolgen voor de militairen als gevolg van zowel de Wul als het kabinetsbeleid. Die informatie kan een heel belangrijk uitgangspunt zijn om ook iets zinnigs te zeggen over de oplossing die wellicht aangedragen gaat worden.

Verder vraag ik de minister van Defensie om de Kamer per brief te informeren over wat de pakketvergelijking precies inhoudt.

Dan de vraag hoe dit alles heeft kunnen gebeuren. Ik heb al aangegeven ook niet van het verwijten of van het met de vinger wijzen te zijn, maar ik denk wel dat het ontzettend belangrijk is om te reflecteren over de gang van zaken, van de communicatie tot aan waar het fout is gegaan en mensen niet aan de bel hebben getrokken. Ik heb daarbij nog een concrete vraag aan de minister. Was de problematiek van de Wul bekend bij de formatie? De staatssecretaris heeft gezegd dat hij fiscaal geen oplossing had, maar ik kan mij zo voorstellen dat er wel een oplossing was geweest als er extra geld op de begroting van Defensie was neergezet om bijvoorbeeld de lonen te verhogen. Ik denk bijvoorbeeld aan de taakstelling die bij de formatie was afgesproken. Die had als compensatie kunnen dienen voor de fiscale negatieve straatprijs, zoals de heer Knop dat noemt.

Evenals de heer Knops had ik hogere verwachtingen van de uitkomst van dit debat. Vanochtend is er in De Telegraaf eigenlijk een nieuwe belofte gedaan, in de zin dat er een oplossing komt. In dit debat hebben we echter nog geen duidelijkheid gekregen over de richting waarin de minister die oplossing zoekt. De reden waarom ik zo reageer als ik heb gedaan, is dat de onrust onder de militairen groot is. Ook onze mailbox stroomt vol en ook wij worden gebeld. De afgelopen weken ben ik op verschillende nieuwjaarsborrels geweest en dan gaat het na één seconde al over de Wul. Waar we als Kamer een debat hebben met de minister, is het erg onbevredigend dat we niet verder komen dan wat we vandaag horen.

Wat betreft de beloftes nog het volgende. Ik heb eerder de uitspraak van deze minister aangehaald. We hebben er weer een nieuwe belofte bij. Ik hoop echter niet dat dit de volgende oneliner is die bij de eerste de beste hindernis sneuvelt.

De heer Jasper van Dijk (SP): Voorzitter. Het is inderdaad de vraag wat we verder zijn gekomen met dit debat vandaag. De minister gaat een oplossing zoeken maar het risico is levensgroot dat die oplossing betaald gaat worden door het militaire personeel zelf: de sigaar uit eigen doos. En dat komt allemaal door klungelig optreden het afgelopen jaar. Niemand heeft zich gemeld, zo zei de staatssecretaris, daarmee implicerend dat als iemand zich wel had gemeld, er wel een oplossing was gekomen. Helaas, het personeel mag nu het gelag betalen.

Hoe kwalificeert de minister deze gang van zaken eigenlijk? Vindt zij dit onhandig, ongelukkig of onaanvaardbaar? En wanneer krijgen we nu helderheid? De minister heeft gezegd: geef mij tot de zomer de tijd om een en ander uit te werken en dan hoort u het bij de begroting. Naast de visie op een bepaald soort vliegtoestel moeten we dus ook wachten tot na de zomer voordat we hierover helderheid krijgen.

De heer De Roon (PVV): Voorzitter. Ik heb nog drie punten.

De minister heeft mij toegezegd dat ze zich nog zal beraden op de vraag of het ongelukkige effect ten aanzien van de eerste drie maanden later nog gecompenseerd kan worden. Ik vraag haar om ons haar schriftelijke antwoord ter zake uiterlijke volgende week maandag aan de Kamer te zenden, zodat we dat nog kunnen meewegen als er een VAO komt.

Ook mijn fractie is zeer teleurgesteld dat de minister voor de langeretermijnoplossing nog geen denkrichting wil onthullen. Bij die constatering laat ik het nu maar even.

In dit algemeen overleg spreken we over de negatieve gevolgen van de Wul voor de militairen en over de vraag hoe we die zo goed mogelijk kunnen opvangen, maar ik constateer wel dat bij de plenaire behandeling van die wet is gezegd dat de operatie budgettair-neutraal zou plaatsvinden en dat de wet geringe effecten zou hebben voor kleine groepen. We zien echter niet alleen bij militairen maar ook bij andere groepen meer dan geringe gevolgen: 5% bij gepensioneerden, 10% bij Wajongers en ook diplomaten worden onevenredig zwaar getroffen door deze wet. Mijn fractie krijgt zo langzamerhand buikpijn van die Wul. Als defensiewoordvoerder wil ik op dit moment de slogan «de Wul is een prul» nog niet voor mijn rekening nemen, maar als het aan mijn fractie ligt gaat de Kamer zich daar wel op beraden. Morgen zal mijn collega Roland van Vliet, fiscaal woordvoerder namens mijn fractie, bij de regeling van werkzaamheden aan de Kamer voorstellen om het debat over de ongewenste gevolgen van de Wul te heropenen. Waar dat dan op uit moet komen, zullen we dan vanzelf gedurende dat debat zien, als de Kamer daarmee instemt.

Mevrouw Eijsink (PvdA): Voorzitter. Ik dank de bewindslieden voor hun beantwoording. Ik zie het belang dat, zoals ze beiden hebben aangegeven, ze mee willen denken en zich vastberaden willen inzetten om tot een oplossing te komen. Dat begrijp ik uiteraard en eigenlijk verwacht ik ook niet anders van ze.

Ik blijf toch aanlopen tegen het feit dat we hier een debat hebben gehad waarin de Wul gekoppeld is aan de arbeidsvoorwaarden. Dat is ook duidelijk geworden uit de beantwoording van zowel de minister als de staatssecretaris. In antwoord 9 gaat het nog steeds over de pakketvergelijking. De minster heeft in dit algemeen overleg gezegd dat een pakketvergelijking van groot belang is omdat het resultaat de koers moet zijn en de ruggengraat moet zijn voor een structurele oplossing. Kortom, dit wordt heel belangrijk geacht. Ik heb echter geen argumenten gehoord waarom de pakketvergelijking nu moet plaatsvinden naar aanleiding van de Wul. Ik refereer in dit verband aan de eerdere vraag van de heer Knops of omgekeerd hetzelfde was gebeurd, namelijk of die pakketvergelijking er ook was gekomen als het probleem van de Wul al was opgelost. Ik vind dat deel van de beantwoording van de bewindslieden dan ook heel onbevredigend, vooral omdat we spreken over de bijzondere positie van de militair. Ik begon mijn betoog in eerste termijn met te wijzen op het besluit dat we om half twee 's nachts op 21 december hebben genomen om militairen uit te zenden, dit om die bijzondere positie te markeren. Ik krijg geen antwoord op mijn vraag waarom nu die pakketvergelijking plaatsvindt. Ik sluit mij aan bij het verzoek van mevrouw Hachchi om een brief met een uiteenzetting daarover.

Dan nog een laatste opmerking. Reflecteren is zeker niet onbelangrijk. Ik heb nog steeds moeite met het feit dat er 400 miljoen zoek was in de Defensieorganisatie toen we in april 2011 een brief kregen. Niemand was toen verantwoordelijk. Als je directeur van een basisschool bent en je drie ton te verhapstukken hebt en je € 30.000 kwijt bent geraakt, dan volgt ontslag. Welnu, de 47,5 miljoen waarover we het nu hebben, had eerder gezien moeten worden. Dit is niet alleen mijn gevoelen maar ook dat van de mensen op de werkvloer bij Defensie. De militairen zien wat dit met hun salaris doet. Hoe betrokken iedereen ook is, in elke organisatie is er sprake van verantwoordelijkheden. Kijkend naar wat nodig is bij de krijgsmacht ten aanzien van werving en selectie: als dit de boodschap is naar de jongeren die met hun moeders en vaders aan de keukentafel zitten – 70% van de instroom moet van de roc's komen – dan kan ik alleen maar zeggen dat dit heel snel opgelost moet worden. Dit is namelijk heel slecht voor het draagvlak voor Defensie; dit is wat mensen zien en wat mensen voelen.

Mevrouw Berckmoes-Duindam (VVD): Voorzitter. Ik dank de minister en de staatssecretaris voor de beantwoording van de vragen. Concluderend kan ik zeggen dat er veel is gebeurd wat niet goed was. Feit is dat er nu een structurele oplossing moet komen. De minister geeft aan niet voorbij te gaan aan de bijzondere positie van de militairen en er alles aan te zullen doen om nog voor de zomer met een structurele oplossing te komen om de onbedoelde effecten van de Wul weg te nemen. Ze geeft in haar beantwoording tevens aan dat dit ook de voorkeur heeft van het kabinet en dat ze wat betreft de oplossing niet op zoek zal gaan naar een sigaar uit eigen doos. Dat is bemoedigend. De staatssecretaris zegt open en constructief mee te denken over een oplossing, hetgeen ik ten zeerste waardeer.

Voor de VVD is het van groot belang dat de militair niet wordt benadeeld ten opzichte van andere werknemers.

Minister Hennis-Plasschaert: Voorzitter. Ik ben het eens met de heer Knops dat de communicatie tijdiger, beter en directer had moeten verlopen.

Verder heeft hij gezegd dat zijn verwachtingen ten aanzien van dit debat hoger waren dan de resultaten die het uiteindelijk heeft opgeleverd. Ik kan echter niet genoeg benadrukken dat er voor het probleem dat er ligt een oplossing wordt gezocht. Dat hij nu nog niet het begin van een oplossing ziet, begrijp ik, maar ik kan nu niet nader ingaan op de alternatieven die de revue zullen passeren. Er is sprake van een groep, zijnde onze militairen, die harder wordt getroffen dan anderen in Nederland. Dat is niet acceptabel en daarom ga ik met mijn collega's in het kabinet op zoek naar een oplossing.

Mevrouw Eijsink en mevrouw Hachchi moet ik zeggen dat de door hen gevraagde brief over de pakketvergelijking er niet zal komen. In eerste termijn heb ik aangegeven dat om een goede keuze te maken nu en in de toekomst, een eenduidig overzicht van belang is. Bij conversaties op internet blijven er dingen hangen rond vermeende uitspraken, goudgerande arbeidsvoorwaarden et cetera. Al die oude ideeën moeten wat mij betreft van tafel. Waar het om gaat, is dat we in staat zijn om de positie van de militair te objectiveren. Als die positie eenmaal is geobjectiveerd, kun je met open vizier aan tafel gaan en praten over oplossingen in plaats van in allerlei pavlovreacties te verzanden. Dan is er voor alle belanghebbenden en betrokkenen ook duidelijkheid over hoe het ziektekostenstelsel voor de militairen is geregeld. Zelfs daarover bestaat namelijk nog steeds soms een heleboel mist. Dus eerst een overzicht en dan keuzes. Daarna kom ik bij u terug. Ik ben dus niet voornemens om nu de precieze kaders van genoemde vergelijking met u te delen. Overigens kan het woord pakket u wellicht wat op het verkeerde been zetten, in de zin dat het zou gaan om een arbeidsvoorwaardenpakket; dat is niet het geval, het gaat echt er echt om om de totale positie van de militair voor eens en altijd goed neer te zetten.

Minister Hennis-Plasschaert: Voorzitter. Er is mij gevraagd of de negatieve inkomenseffecten van de Wul bekend waren tijdens de formatie. Ik kan er alleen maar over zeggen dat de problematiek mij heeft bereikt ruim na mijn beëdiging. Voor zover ik weet, lag het niet op tafel, althans was het in ieder geval geen apart onderwerp bij de formatie.

In antwoord op de vraag van de heer Van Dijk het volgende. Ik heb gezegd dat ik in ieder geval tot de zomer de tijd nodig heb om een en ander uit te werken en dat de oplossing in ieder geval voor de begroting wordt voorgelegd of zoveel eerder als mogelijk. Uiteraard moet onnodige vertraging voorkomen worden, want ook het personeel wil heel graag duidelijkheid.

De heer De Roon heeft gevraagd of ten aanzien van de eerste drie maanden reparatie met terugwerkende kracht mogelijk is binnen het beschikbare budget. Daar kom ik schriftelijk op terug en, ja, ik kan ook toezeggen: voor maandag.

Ik heb nota genomen van de opmerking van de heer De Roon over het verzoek van zijn collega Roland van Vliet om het debat te heropenen.

Staatssecretaris Weekers: Voorzitter. Mevrouw Hachchi heeft gevraagd om een brief over de koopkrachtgevolgen van de Wul en de pensioenpremies voor de beroepsgroep van de militairen. Die brief kan ik niet toezeggen. De chef koopkracht van dit kabinet is de minister van Sociale Zaken en dus niet de minister van Defensie en dus ook niet de staatssecretaris van Financiën. Bovendien zoomt het kabinet nooit in op specifieke beroepsgroepen om daarvoor speciaal koopkrachtplaatjes te maken. Dat is gewoon niet te doen. Wat wel gebeurt, zoals de minister van Defensie ook een- en andermaal heeft aangegeven, is dat er een pakketvergelijking wordt gemaakt voor militairen. Ik denk dat daarin de effecten, waarom grosso modo door de Kamer is gevraagd, uiteindelijk naar voren zullen komen. Zoals eerder aangegeven, wil Financiën open en constructief daaraan meewerken.

Verder is gevraagd of dit onderwerp aan de formatietafel aan de orde is gekomen. Welnu, dat weet ik niet, simpelweg vanwege het feit dat ik niet aan de formatietafel heb gezeten.

De heer De Roon heeft erop gewezen dat opgemerkt zou zijn dat niemand meer dan geringe effecten zou ondervinden. Ik wijs er op dat een- en andermaal puntenwolken en frequentieverdelingen wat betreft koopkrachtgevolgen aan de Kamer zijn meegedeeld. Dat is gebeurd in de memorie van toelichting. Vervolgens is er een update gegeven tijdens het wetgevingsproces. Als gevolg van de toezegging die ik zowel aan de Eerste Kamer als aan de Tweede Kamer heb gedaan bij de plenaire behandeling in 2011, is op 20 juni 2012 aan beide Kamers een overzicht gegeven van de koopkrachtgevolgen van de Wul bij geïsoleerde beschouwing ervan. Daaruit blijkt dat 11% van het totaalaantal huishoudens in Nederland, zijnde 7,1 miljoen, er meer dan 1,5% op achteruit zou gaan. Uit genoemde puntenwolken kun je opmaken dat er gevallen bij zijn die er 8% tot 10% op achteruitgaan. Het grootste deel concentreert zich ergens tussen de +4% en –4%. Dat is informatie die met beide Kamers der Staten-Generaal is gedeeld. Hoewel er nog voor het zomerreces van het vorig jaar en ook daarna bij welk debat dan ook gelegenheid voor is geweest, is niemand daarop aangeslagen. Dan mag ik er toch ook van uitgaan dat de Kamer deze gevolgen accepteert. Ik zou er nog eens op willen wijzen dat als je budgettair-neutraal vereenvoudigingen doorvoert, dit altijd winnaars en verliezers oplevert. Het is dan heel zuur voor degenen die erop achteruitgaan. Als je bij welke operatie dan ook bij voorbaat zegt dat niemand er op achteruit mag gaan, dan kun je elke vereenvoudiging wel vergeten.

De heer De Roon heeft erop gewezen dat zijn fractiegenoot Roland van Vliet mogelijk morgen een debat gaat aanvragen, maar dan zal ik laatstgenoemde ook de koopkrachtplaatjes en de puntenwolken tonen die hij zelf vorig jaar ook onder ogen heeft gehad. Het kan zijn dat hem toen niet specifiek voor ogen stond dat uitgerekend de groep militairen, vanwege hun bijzondere positie, zo geraakt zou worden, maar dat veel mensen in het land hierdoor inkomensachteruitgang zouden ondervinden was voor iedereen duidelijk. Ik snap, zeker als het een specifieke beroepsgroep betreft die dit ondervindt, dat dit hiermee ook een gezicht krijgt, maar dit zijn nu eenmaal de afwegingen waarmee je te maken hebt. Dit wist de Kamer en dit wisten dus ook alle fiscaal woordvoerders. Dus als dat debat gevoerd wordt, voer ik dat uiteraard graag, maar dan moet niemand meer beginnen over welke vereenvoudiging dan ook in een tijd dat je geen geld hebt om dat budgettair te begeleiden. Dan kun je namelijk alleen nog maar een vereenvoudiging doorvoeren als er per saldo alleen nog winnaars zijn. Dit doet niets af aan het hele debat dat we vandaag gevoerd hebben en aan de bijzondere positie die militairen innemen, maar voor de volledigheid vond ik het wel van belang het voorgaande te melden.

De voorzitter: Waarvan akte.

Rest mij om de toezeggingen die hier door het kabinet zijn gedaan te herhalen.

De minister van Defensie komt schriftelijk terug op vragen van het lid De Roon over de mogelijkheden en onmogelijkheden van de techniek om na april 2013 voor de maanden januari tot en met maart 2013 alsnog te compenseren. Ze heeft daarbij gezegd dat dit gebeurt voor aanstaande maandag.

De voorzitter: Op maandag kunnen we dat antwoord als commissie verwachten.

De tweede toezegging die door de minister van Defensie is gedaan, is dat ze de Kamer voor de zomer zal informeren zodra er een structurele oplossing is gevonden. In deze brief worden de alternatieven en de aspecten van de pakketvergelijking opgenomen.

De voorzitter: Dat hebben we bij dezen genoteerd. Ik zou bijna zeggen: waar een wil is, is een weg. We zullen dus afwachten of het daadwerkelijk zo zal zijn.

Hiermee zijn we gekomen aan het eind van dit algemeen overleg. Ik dank de bewindslieden en hun staven, de leden van de commissie, de mensen op de publieke tribune, evenals degenen die hier in een aanpalende zaal hebben meegeluisterd en de mensen die thuis via de draadomroep dit overleg hebben gevolgd.