Nr. 2 MEMORIE VAN TOELICHTING

B. BEGROTINGSTOELICHTING

1. LEESWIJZER

De provinciefondsbegroting maakt onderdeel uit van de Rijksbegroting maar heeft daarbinnen een eigen karakter. Zo kent de provinciefondsbegroting in tegenstelling tot een departementale begroting slechts één beleidsartikel: het provinciefonds. Het beleid dat wordt gevoerd ter realisatie van de algemene beleidsdoelstelling is direct verbonden met dit ene beleidsartikel. Voorts zijn de fondsbeheerders systeemverantwoordelijk voor het provinciefonds en niet voor de resultaten die provincies met hun budget uit dit fonds realiseren. Provincies zijn, met inachtneming van de wet- en regelgeving, autonoom in het voeren van hun beleid bekostigd uit het provinciefonds. De begroting van het provinciefonds bevat geen output- en/of outcomegegevens. Deze worden door de provincies in hun begrotingen gepresenteerd.

Tot slot van deze leeswijzer verdienen de apparaatuitgaven enige aandacht. De apparaatuitgaven in de zin van materiële en personele uitgaven van de medewerkers bij de ministeries van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en van Financiën die betrokken zijn bij het fondsbeheer, zijn niet in de tabel Budgettaire gevolgen van beleid opgenomen. Deze kosten worden in de respectievelijke departementale begrotingen verantwoord. Dit geldt eveneens voor het algemene beleid inzake decentrale overheden als gemeenten en provincies, waarbij deze uitgaven zijn terug te vinden in de begroting van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

2. HET BELEID

2.1. De beleidsagenda

Begrotingsakkoord 2013

Het begrotingsakkoord zorgt ervoor dat 2013, ondanks de demissionaire periode, in budgettair opzicht geen verloren jaar is. Gezien de demissionaire status van het kabinet dat deze begroting opstelt, is gekozen voor een sobere invulling van de beleidsagenda 2013, waarbij wordt ingegaan op de relevante ontwikkelingen die de begroting in financiële zin raken. In de artikelen wordt, zoals in andere jaren, de relevante financiële en beleidsinformatie die samenhangt met de voorgenomen uitgaven vermeld. Voor de cijferopstelling in het begrotingsjaar 2013 en zeker de jaren daarop volgend geldt dat deze moet worden bezien in de wetenschap dat een nieuw kabinet met beleid zal komen dat zijn weerslag heeft op deze periode.

EMU-saldo

Beheersing van het EMU-saldo is een gemeenschappelijke opgave voor Rijk en de medeoverheden. De aanscherping van het Stabiliteits- en Groeipact waartoe in 2011 door de EU-lidstaten is besloten, wordt omgezet in nationale wetgeving. Voor het jaar 2013 geldt onverkort de norm van 0,5% van het BBP als plafond voor het EMU-tekort voor medeoverheden. Dit plafond is opgedeeld in een plafond voor het EMU-tekort van 0,38% BBP voor gemeenten, 0,07% BBP voor provincies en 0,05% BBP voor waterschappen. Voor de jaren 2014 en verder wordt een saldopad voor de EMU-norm van de medeoverheden afgesproken.

Schatkistbankieren

In het begrotingsakkoord is afgesproken om in 2013 verplicht schatkistbankieren zonder leenfaciliteit in te voeren voor gemeenten, provincies, waterschappen en gemeenschappelijke regelingen. Depositotarieven en inleentarieven worden geharmoniseerd. Door alle tegoeden binnen de collectieve sector te houden daalt de bruto schuld van de Nederlandse overheid. Daarnaast wordt voor medeoverheden door dit voorstel het risico dat ze lopen op hun uitzettingen geminimaliseerd.

2.1.1. Beleidsmutaties

Door wijzigingen in beleid van verschillende departementen kan worden overgegaan tot het beleggen of juist weghalen van taken bij provincies. Soms gaat dit gepaard met een toevoeging aan of een uitname uit het provinciefonds. In tabel 2.1.1. worden de mutaties per uitgavencategorie weergegeven als gevolg van de beleidsmutaties. Voor een overzicht van de beleidsmatige mutaties vanaf ontwerpbegroting 2012 wordt verwezen naar bijlage 1. In tabel 3.1.2. wordt vanaf de stand ontwerpbegroting 2012 een aansluiting gegeven naar de stand ontwerpbegroting 2013. De weergegeven mutaties worden in de verdiepingsbijlage (paragraaf 3) afzonderlijk toegelicht voor zover dit nog niet gebeurd is in een eerder begrotingsstuk.

Tabel 2.1.1. Beleidsmutaties (x € 1 000)

	2012	2013	2014	2015	2016	2017
Onderzoek en Bijdragen organisaties
1. Kosten Financiële-verhoudingswet	0	0	0	0	0	0
Programma
1. Algemene uitkering ca en de aanvullende uitkeringen	– 1 539	– 450 286	– 32 909	– 32 909	– 32 909	– 32 909
2. Integratie-uitkeringen	1	0	0	0	0	0
3. Decentralisatie-uitkeringen	115 697	457 303	47 318	37 430	31 134	40 062
Totaal mutaties (inclusief meerjarige doorwerking 1e suppletoire 2012)	114 159	7 017	14 409	4 521	– 1 775	7 153

2.2. Het beleidsartikel

2.2.1. Algemene beleidsdoelstelling

Via het provinciefonds wordt bewerkstelligd dat de provincies middelen krijgen toebedeeld om hun taken naar behoren uit te voeren. Deze doelstelling valt uiteen in twee operationele doelstellingen:

• 1. de provincies via het provinciefonds voorzien van voldoende financiële middelen voor het uitvoeren van hun taken;

• 2. een verdeling van de beschikbare financiële middelen over provincies die elk van de provincies in staat stelt om hun inwoners een gelijkwaardig voorzieningenpakket tegen globaal gelijke lastendruk te kunnen leveren.

2.2.2. Verantwoordelijkheid minister

De fondsbeheerders, de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en de Minister van Financiën – i.c. de Staatssecretaris van Financiën – zijn verantwoordelijk voor de financiële verhoudingen tussen Rijk, provincies en gemeenten. Zij dragen daarbij zorg voor een adequate omvang alsmede een goede werking van de verdeelsystematiek van het provinciefonds. De fondsbeheerders zijn niet verantwoordelijk voor de resultaten die provincies met hun bijdrage uit dit fonds realiseren: provincies zijn, met inachtneming van de wet- en regelgeving, autonoom in het voeren van hun beleid bekostigd uit het provinciefonds.

2.2.3. Succesfactoren van beleid

Van tijd tot tijd kunnen vragen opkomen of de provincies als collectiviteit geen andere prioriteiten zouden moeten stellen, bijvoorbeeld ter ondersteuning van gezamenlijk onderschreven prioriteiten van het Rijk. In een dergelijk geval kunnen het Rijk en de provincies bestuurlijke afspraken maken over de accenten in de bestedingsrichting van de provincies. De desbetreffende vakministers spelen hier naast de fondsbeheerders een belangrijke rol. De uiteindelijke verantwoordelijkheid voor resultaten blijft bij de provincies.

2.2.4. Budgettaire gevolgen van beleid

In onderstaande tabel worden voor zowel de verplichtingen, de uitgaven als de ontvangsten de budgettaire gevolgen van beleid van het provinciefonds weergegeven.

Tabel 2.2.1. Budgettaire gevolgen van beleid (x € 1000)

	2012	2013	2014	2015	2016	2017
Verplichtingen:	1 230 648	1 138 214	1 131 694	962 912	944 233	953 161
Uitgaven:	1 230 648	1 138 214	1 131 694	962 912	944 233	953 161
Onderzoek en Bijdragen organisaties
1. Kosten Financiële-verhoudingswet	100	100	100	100	100	100
Programma
1. Algemene uitkering ca en de aanvullende uitkeringen	483 550	474 039	892 660	884 121	884 121	884 121
2. Integratie-uitkeringen	1	0	0	0	0	0
3. Decentralisatie-uitkeringen	746 997	664 075	238 934	78 691	60 012	68 940
Ontvangsten:	1 230 648	1 138 214	1 131 694	962 912	944 233	953 161

In tegenstelling tot een departementale begroting zijn bij een fonds als het provinciefonds de verplichtingen leidend. Dit houdt in dat zij, eenmaal geaccordeerd, altijd geheel tot uitbetaling komen. Geld dat in enig jaar nog niet aan provincies wordt uitgekeerd, wordt automatisch aan het volgende begrotingsjaar toegevoegd.

Ontvangsten

Wetsartikel 4, eerste lid, van de Financiële-verhoudingswet regelt dat bij (begrotings)wet voor ieder uitkeringsjaar een bedrag aan middelen voor het Rijk wordt afgezonderd ten behoeve van het provinciefonds. Op grond van het tweede lid zijn de uitgaven en de inkomsten over ieder uitkeringsjaar aan elkaar gelijk. Gelet hierop is ten behoeve van de dekking van de uitgaven ten laste van het provinciefonds een post Ontvangsten ex artikel 4 van de Financiële-verhoudingswet geraamd (zie in tabel 2.2.1. onder ontvangsten).

Ter informatie geeft figuur 2.2.2. het verloop van de uitkering uit het provinciefonds (totaal programma-uitgavenbedrag) per inwoner van 2001–2017 weer. De bedragen 2001 tot en met 2011 zijn op basis van de jaarverslagen. De bedragen 2012 tot en met 2017 zijn op basis van de cijfers in de voorliggende begroting.

De provincies ontvangen in 2013 uit het provinciefonds € 1 138 114 000 (programma-uitgaven). Per inwoner komt de uitkering uit op een landelijk gemiddelde van € 68 per inwoner. Ten opzichte van 2012 betekent dit een mutatie van € – 6 per inwoner, onder andere veroorzaakt door het negatieve accres en door de eenmalige toevoeging van de onderuitputting 2011 van het Waddenfonds in 2012. De daling in 2012 komt door de beëindiging van de integratie-uitkering Rivierdijkversterking en de daling van de decentralisatie-uitkering Investeringsbudget stedelijke vernieuwing. De daling in 2011 komt vooral door de uitname van € 290 miljoen naar aanleiding van het advies van de Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv). De daling van 2014 op 2015 is het gevolg van de beëindiging van de decentralisatie-uitkeringen ISV, externe veiligheid en bodemsanering. De stijging in 2010 komt voornamelijk door de stijging van het aantal decentralisatie-uitkeringen. De stijging in de jaren 2006 t/m 2009 komt voornamelijk door de omvang van het accres.

2.2.5. Operationele doelstellingen

Operationele doelstelling 1: De provincies via het provinciefonds voorzien van voldoende financiële middelen voor het uitvoeren van hun taken.

Motivering

De omvang van het provinciefonds ontwikkelt zich volgens de normeringssystematiek en door de toevoegingen en/of onttrekkingen aan het fonds in verband met taakmutaties. De normeringssystematiek houdt in dat het fonds meebeweegt met de netto gecorrigeerde rijksuitgaven, volgens het principe «samen de trap op, samen de trap af». Op die wijze wordt het jaarlijkse groeipercentage (het zogenaamde accres) bepaald. Deze systematiek werkt sinds 1995 en berust op een bestuurlijke afspraak tussen het Rijk, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Interprovinciaal Overleg (IPO).

Daarnaast zijn er jaarlijks diverse specifieke taakmutaties die tot toevoegingen en/of onttrekkingen aan het provinciefonds kunnen leiden. De fondsbeheerders stellen het accres vast en informeren de provincies door middel van circulaires. Daarnaast heeft het Rijk een verantwoordelijkheid bij het bepalen van de hoogte van specifieke uitnamen en/of toevoegingen als gevolg van taakmutaties, waarbij het kabinet handelt conform artikel 2 van de Financiële-verhoudingswet.

Activiteiten 2013

Het Bestuurlijk overleg financiële verhouding (Bofv) tussen de fondsbeheerders, de VNG, het IPO en de Unie van Waterschappen (UvW) zal twee keer per jaar plaats vinden, rond het verschijnen van de Voorjaarsnota en de Miljoenennota. Iedere partij is gerechtigd om agendapunten in te brengen. Zonodig kunnen ook andere bewindslieden dan de fondsbeheerders aan het overleg deelnemen.

Prestatie-indicatoren

De vraag of de omvang van het provinciefonds als adequaat kan worden beschouwd, wordt beantwoord in het Bofv. Wanneer één van de partijen (Rijk of VNG/IPO) de uitkomsten van de normeringssystematiek op enig moment onredelijk vindt, kan dit in het Bestuurlijk overleg aan de orde worden gesteld.

De totstandkoming van het nieuwe verdeelmodel per 1 januari 2012 en de herverdeeleffecten die hiermee samenhangen hebben de vraag opgeroepen of er behoefte is aan een onderhoudssysteem. De fondsbeheerders hebben een gezamenlijke werkgroep met IPO/provincies ingesteld om de behoefte hieraan en de vormgeving ervan verder te verkennen en uit te werken. Bij onderhoud kan een onderscheid gemaakt worden tussen onderwerpen die de komende jaren van belang zijn voor het provinciefonds vanuit veranderingen in het takenpakket of wijzigingen van de verdeelmaatstaven: de onderhoudsagenda. Bij een onderhoudsinstrument kan ook worden gedacht aan een signaleringsfunctie op basis waarvan besluitvorming kan plaatsvinden over het al dan niet uitvoeren van nader onderhoud. Uiteindelijk kan dit leiden tot een aanpassing van het verdeelstelsel. Het doel van de signaleringsfunctie is om te voorkomen dat er in de toekomst grote schoksgewijze aanpassingen in de verdeling noodzakelijk zijn.

Operationele doelstelling 2: Een verdeling van de beschikbare financiële middelen over provincies die elk van de provincies in staat stelt om hun inwoners een gelijkwaardig voorzieningenpakket tegen globaal gelijke lasten te kunnen leveren.

Motivering

Het budget van de algemene uitkering van het provinciefonds wordt over de provincies verdeeld via een verdeelsysteem van maatstaven. Het Rijk is verantwoordelijk voor het ontwikkelen en onderhouden van het systeem van verdeelmaatstaven dat de verdeling tot stand brengt. Dit verdeelsysteem stelt provincies in staat hun voorzieningen op een onderling gelijkwaardig niveau te brengen tegen globaal gelijke lastendruk en rekening houdend met de structuurkenmerken van de provincies.

Zolang voor een uitkeringsjaar de voor de verdeelmaatstaven noodzakelijke statistische gegevens nog niet bekend of definitief zijn, worden de provincies bevoorschot op basis van voorlopige cijfers. Hierbij wordt ernaar gestreefd de voorschotten zo goed mogelijk aan te laten sluiten op de algemene uitkering waarop een provincie uiteindelijk recht heeft, zoals deze vastgesteld kan worden nadat de statistische gegevens definitief zijn vastgesteld. Dit streven geldt ook voor integratie- en decentralisatie-uitkeringen.

Het gedurende en na afloop van het uitkeringsjaar beschikbaar komen van bepaalde definitieve volumegegevens leidt tot bijstellingen in de bevoorschotting. Aangezien voor het provinciefonds de verplichtingen leidend zijn, zullen deze altijd tot uitkering komen.

Prestatie-indicator

Zie hiervoor bij «Prestatie-indicatoren» bij «Operationele doelstelling 1».

3. HET VERDIEPINGSHOOFDSTUK

3.1. Opbouw verplichtingen, uitgaven en ontvangsten vanaf de vorige ontwerpbegroting

Verplichtingen

Onderstaande tabel geeft de opbouw aan van de verplichtingen van het provinciefonds vanaf de stand ontwerpbegroting 2012 naar de stand ontwerpbegroting 2013.

Tabel 3.1.1. Opbouw verplichtingen provinciefonds (x € 1000)

	2012	2013	2014	2015	2016	2017
Stand ontwerpbegroting 2012	1 116 489	1 131 197	1 117 285	958 391	946 008	946 008
Mutaties 1e suppletoire begroting 2012	48 107	– 19 484	– 18 484	– 20 209	– 21 409	– 21 409
Stand 1e suppletoire begroting 2012	1 164 596	1 111 713	1 098 801	938 182	924 599	924 599
Nieuwe mutaties	66 052	26 501	32 893	24 730	19 634	28 562
Stand ontwerpbegroting 2013	1 230 648	1 138 214	1 131 694	962 912	944 233	953 161
Waarvan verplichtingenbedrag kosten Financiële-verhoudingswet	100	100	100	100	100	100
Waarvan verplichtingenbedrag algemene uitkering	483 553	474 039	892 660	884 121	884 121	884 121
Waarvan verplichtingenbedrag integratie-uitkeringen	0	0	0	0	0	0
Waarvan verplichtingenbedrag decentralisatie-uitkeringen	746 995	664 075	238 934	78 691	60 012	68 940

Uitgaven

Onderstaande tabel geeft de opbouw aan van de uitgaven van het provinciefonds vanaf de stand ontwerpbegroting 2012 naar de stand ontwerpbegroting 2013.

Tabel 3.1.2. Opbouw uitgaven provinciefonds (x € 1 000)

	2012	2013	2014	2015	2016	2017
Stand ontwerpbegroting 2012	1 116 489	1 131 197	1 117 285	958 391	946 008	946 008
Mutaties 1e suppletoire begroting 2012	48 107	– 19 484	– 18 484	– 20 209	– 21 409	– 21 409
Stand 1e suppletoire begroting 2012	1 164 596	1 111 713	1 098 801	938 182	924 599	924 599
Mutaties nog niet eerder opgenomen in een begrotingsstuk:
1) Monumenten (decentralisatie-uitkering)	20 000	20 000	20 000	20 000	20 000	20 000
2) Invoeringskosten Jeugdzorg (decentralisatie-uitkering)	1 300
3) Bodemsanering (decentralisatie-uitkering)	– 100	– 125
4) Nationale gebiedsontwikkelingen (decentralisatie-uitkering)		– 178	– 177	– 102
5) Sterke regio's (decentralisatie-uitkering)	8 190	1 800	1 700	3 130	1 000
6) Nationale gebiedsontwikkelingen (decentralisatie-uitkering)	14 350
7) Werkmaatschappij Markermeer-IJmeer (decentralisatie-uitkering)	210
8) Bedrijventerreinen (decentralisatie-uitkering)	4 303	6 036	10 611	13 202
9) Green Deal (decentralisatie-uitkering)	1 131
10a) DU Ontwikkel / OEM Variabel (algemene uitkering)	11 698	– 417 377
10b) DU Ontwikkel / OEM Variabel (decentralisatie-uitkering)	– 11 698	417 377
11a) Accres tranche 2012	8 175	8 175	8 175	8 175	8 175	8 175
11b) Accres tranche 2013		– 14 378	– 14 378	– 14 378	– 14 378	– 14 378
12) Zuiderzeelijn REP-middelen (decentralisatie-uitkering)	8 493	10 468	12 259	0	10 134	20 062
13) BTW correctie		– 5 297	– 5 297	– 5 297	– 5 297	– 5 297
Totaal nieuwe mutaties	66 052	26 501	32 893	24 730	19 634	28 562
Stand ontwerpbegroting 2013	1 230 648	1 138 214	1 131 694	962 912	944 233	953 161
Waarvan uitgavenbedrag kosten Financiële-verhoudingswet	100	100	100	100	100	100
Waarvan uitgavenbedrag algemene uitkering	483 550	474 039	892 660	884 121	884 121	884 121
Waarvan uitgavenbedrag integratie-uitkeringen	1	0	0	0	0	0
Waarvan uitgavenbedrag decentralisatie-uitkeringen	746 997	664 075	238 934	78 691	60 012	68 940

Toelichting op de nieuwe mutaties

1) Monumenten (Decentralisatie-uitkering)

Vanaf 2012 wordt de regierol in het restauratiebeleid structureel gedecentraliseerd van het Rijk naar provincies. Hiervoor wordt een decentralisatie-uitkering monumenten gevormd. Deze uitkering zal met ingang van 2012 structureel 20 miljoen euro verdelen over de provincies. De sleutel voor de verdeling van deze gelden is het aantal rijksmonumenten in een provincie. Provincies bepalen welke rijksmonumenten worden gerestaureerd. Zij verbinden geldstromen van regionale partners, waaronder gemeenten en particulieren.

2) Invoeringskosten Jeugdzorg (decentralisatie-uitkering)

Voor de invoeringskosten voor de decentralisatie jeugdzorg naar gemeenten is in 2012 € 1,3 miljoen beschikbaar voor de provincies. Het geld zal worden gebruikt voor de financiering van onderzoek, experimenten en het transitiebureau. Het voor de provincies beschikbare geld zal in 2012 via een decentralisatie-uitkering worden verstrekt.

3) Bodemsanering (decentralisatie-uitkering)

De stuurgroep van het convenant «Bodemontwikkelingsbeleid en aanpak spoedlocaties» is overeengekomen dat de projectmiddelen binnen het Uitvoeringsprogramma voor de jaren 2012 en 2013 door de partijen (waaronder de provincies) gedragen zullen worden. De budgetten van de decentralisatie-uitkering boden worden daarom voor de jaren 2012 en 2013 verlaagd met respectievelijk € 100 000 en € 125 000.

4) Nationale gebiedsontwikkelingen (decentralisatie-uitkering)

Voor het project Naardermeer wordt de decentralisatie-uitkering nationale gebiedsontwikkelingen in de periode 2013 t/m 2015 met in totaal € 0,457 miljoen verlaagd.

5) Sterke regio's (decentralisatie-uitkering)

Enkele regio’s en sectoren zijn economisch sterk ontwikkeld, maar extra inspanningen zijn nodig om de (internationale) concurrentiekracht van deze sterke regio’s te verstevigen. Via de decentralisatie-uitkering sterke regio’s ontvangen de projecten Groen Gas Hub Wijster (Drenthe), Cool Port (Zuid-Holland), OLV-Greenport (Noord-Holland) en Verduurzaming Waddenglas (Friesland) daarvoor middelen.

6) Nationale gebiedsontwikkelingen (decentralisatie-uitkering)

De provincie Zeeland ontvangt in totaal € 1,6 miljoen voor de projecten Maintenance Value Park in Terneuzen en Mobiliteitscentrum Zalco om de ruimtelijke economische structuur te versterken. Daarnaast ontvangt de provincie Zuid-Holland € 12,75 miljoen voor het bedrijventerrein Nieuw Reijerwaard.

7) Werkmaatschappij Markermeer-IJmeer (decentralisatie-uitkering)

De provincie Flevoland ontvangt in 2012 € 210 000 als rijksbijdrage aan de werkmaatschappij Markermeer-IJmeer in de vorm van een decentralisatie-uitkering uit het provinciefonds. De natuur in Markermeer-IJmeer moet weer tegen een stootje kunnen om de gevolgen van klimaatverandering en menselijk medegebruik op te kunnen vangen. Om dat doel te verwezenlijken is de Werkmaatschappij Markermeer-IJmeer opgericht.

8) Bedrijventerreinen (decentralisatie-uitkering)

Betreft de decentralisatie aan provincies van de bedrijventerreinmiddelen voor 2012 voor projecten van nationaal belang die de economische structuur van Nederland versterken. Het gaat om de bedrijventerreinen Kennispark Twente, Aviolanda Woensdrecht, De Run Veldhoven, Stadshavens Vlissingen, Port Valley Rotterdam, Drechtsteden en Novio Tech Campus.

9) Green Deal (decentralisatie-uitkering)

Op 3 oktober 2011 is een Green Deal afgesloten met de provincies Flevoland, Groningen, Drenthe en Limburg. Het betreft de projecten DE-on (Flevoland), Energy College (Drenthe), Energy Academy Europe (Groningen) en Warmtenet Maastricht (Limburg). In totaal is in 2012 € 1,131 miljoen beschikbaar als decentralisatie-uitkering uit het provinciefonds.

10a en b) DU Ontwikkel / OEM Variabel

In het nieuwe verdeelmodel van het provinciefonds per 1 januari 2012 wordt onderscheid gemaakt tussen beheer- en ontwikkeltaken, omdat beide andere verdeelcriteria vragen. Het beheerdeel omvat de vaste jaarlijks terugkerende kosten, bijvoorbeeld het betalen van de salarissen, onderhoud provinciehuis, wegen, groen, etc. Het ontwikkeldeel van het provinciefonds betreft taken zoals aanleg van nieuwe wegen, integrale gebiedsontwikkeling in het landelijk gebied, natuur en bodemsanering, maar ook taken met betrekking tot buitengewone groei en krimp. Om verdeeltechnische redenen is er voor gekozen om een deel van het bedrag dat gemoeid is met de ontwikkeltaken via een decentralisatie-uitkering (DU Ontwikkel/OEM variabel) uit te betalen aan de provincies.

In het verdeelmodel wordt er ook rekening mee gehouden dat provincies in staat zijn een deel van de hun taken (ijkpunten) te financieren met eigen inkomsten uit de zogenaamde «overige eigen middelen» (OEM). De OEM in het nieuwe verdeelmodel wordt samengesteld uit twee onderdelen. Er is een vast deel van 5,48% dat wordt verondersteld voor alle provincies. Dit vaste deel is op voorhand in mindering gebracht op alle maatstaven en op de nieuwe decentralisatie-uitkering. Voor het variabele deel is gekozen om 35% van de inkomsten uit energiebedrijven (situatie in 2016) mee te nemen met een fictief rendement van 3%. Dit deel wordt in mindering gebracht op de bovenstaand beschreven bedragen van de decentralisatie-uitkering.

De op deze manier ontstane «DU Ontwikkel / OEM variabel» bedraagt in 2012 € 416,545 miljoen. Dat is € 11,698 minder dan in de begroting van 2012 was vermeld. In 2013 bedraagt de uitkering € 417,377.

11a en b) Accres tranche 2012 en 2013

Het gemeente- en provinciefonds ontwikkelen zich evenredig met de netto gecorrigeerde rijksuitgaven (NGRU). Nemen de NGRU van jaar op jaar toe, dan neemt ook de algemene uitkering van de fondsen toe. Bij een afname van de NGRU geldt het omgekeerde. De groei of krimp van de fondsen als gevolg van deze normeringssystematiek wordt accres genoemd. Het accres van tranche 2012 bedraagt – € 19,227 miljoen. Dat is € 8,175 miljoen meer dan waar bij voorjaarsnota 2012 vanuit werd gegaan. Het accres van tranche 2013 bedraagt – € 14,378 miljoen.

12) Zuiderzeelijn REP-middelen (decentralisatie-uitkering)

In het convenant Rijk – Noorden over de Zuiderzeelijn uit 2008 is onder meer vastgelegd dat € 300 miljoen rijksbijdrage wordt ingezet t/m 2020 voor een Ruimtelijk Economisch Programma (REP). Hiervan resteert thans nog € 107 miljoen aan niet-gecommitteerde financiële ruimte op de EL&I-begroting. In het Bestuurlijk Overleg EL&I – SNN op 18 januari 2012 is afgesproken om ook deze middelen over te dragen aan de regio.

13) BTW-correctie

In het Begrotingsakkoord is besloten dat het algemene btw-tarief per 1 oktober 2012 met 2 procentpunt wordt verhoogd. Gemeenten en provincies kunnen gebruik blijven maken van het btw-compensatiefonds (BCF). Dit houdt in dat gemeenten en provincies, via het BCF, voor ongeveer € 250 miljoen gecompenseerd worden voor de btw-verhoging. De btw-verhoging leidt tegelijkertijd via hogere prijzen tot een hogere prijsbijstelling (circa € 350 miljoen vanaf 2013). De prijsbijstelling is relevant voor de netto gecorrigeerde rijksuitgaven (NGRU). Zonder verdere maatregelen zouden – via een hogere NGRU en daarmee een hoger accres – gemeenten en provincies twee keer gecompenseerd worden voor de btw-verhoging. Om dit te voorkomen worden het gemeentefonds en het provinciefonds vanaf 2013 verlaagd met het effect van de btw-verhoging op de prijsbijstelling (€ 70 miljoen, ongeveer 20 procent van € 350 miljoen). Voor het provinciefonds betekent dit een verlaging van € 5,297 miljoen.

Er is voor gekozen om het gemeentefonds en het provinciefonds te verlagen en niet de accressen te corrigeren, omdat dat er toe zou leiden dat er tot in lengte van dagen een correctiepost zou moeten worden opgenomen van € 350 miljoen. Dit is vergelijkbaar met de werkwijze die gekozen is voor de boeking van het weglekeffect van de bijstand vorig jaar. Dit effect is uit de accressen gehaald en rechtstreeks op de fondsen geboekt.

3.2. Integratie-uitkeringen

Als een toevoeging aan de algemene uitkering van het provinciefonds in één keer bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten wordt normaliter gesproken een integratie-uitkering toegepast. De integratie-uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang van specifieke uitkering of eigen inkomsten naar de algemene uitkering. Tabel 3.2.1. geeft een overzicht.

Tabel 3.2.1. Overzicht integratie-uitkeringen provinciefonds (x € 1000)

	2012	2013	2014	2015	2016	2017
Ontwerpbegroting 2012:
Stand ontwerpbegroting 2012	0	0	0	0	0	0
1e suppletoire begroting 2012:
Wijziging betalingsverloop integratie-uitkeringen 2011	1
Stand 1e suppletoire begroting 2012	1	0	0	0	0	0
Nog niet eerder opgenomen in een begroting:
Stand ontwerpbegroting 2013	1	0	0	0	0	0

3.3. Decentralisatie-uitkeringen

De verdeling van de decentralisatie-uitkering volgt evenmin als de integratie-uitkering de regels van de verdeling van de algemene uitkering van het provinciefonds. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Dat maakt de uitkering geschikt voor de overheveling van specifieke uitkeringen, ook als die termijn nog niet bekend is. Ook maakt het de uitkering geschikt voor middelen die slechts tijdelijk beschikbaar zijn. In tabel 3.3.1. is een overzicht opgenomen.

Tabel 3.3.1 Overzicht decentralisatie-uitkeringen provinciefonds (x € 1000)

	2012	2013	2014	2015	2016	2017
Ontwerpbegroting 2012:
Bedrijventerreinen (Toppergelden)	24 330	24 919	11 877
Bodemsanering	56 796	56 697	56 697
DU Ontwikkel / OEM variabel	428 243
Externe veiligheid	20 000	20 000	20 000
Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing	59 034	60 636	55 456
Julianasluis	2 700
Nationale gebiedsontwikkelingen (Nota Ruimte en BIRK)	2 262	6 762	7 962	762
Regeling cultuurparticipatie	8 123
Regionale luchthavens	934	934	934
Waddenfonds	28 878	36 824	38 690	40 499	28 878	28 878
Stand ontwerpbegroting 2012	631 300	206 772	191 616	41 261	28 878	28 878
1e suppletoire begroting 2012:
Bodemsanering	– 275	725	1 725
Green Deal	2 000
Nationale gebiedsontwikkelingen	100
Waddenfonds	66 491
Wijziging betalingsverloop decentralisatie-uitkeringen 2011	2
Zwemwaterrichtlijn EU	1 200	1 200	1 200	1 200
Stand 1e suppletoire begroting 2012	700 818	208 697	194 541	42 461	28 878	28 878
Nog niet eerder opgenomen in een begroting:
Monumenten	20 000	20 000	20 000	20 000	20 000	20 000
Invoeringskosten Jeugdzorg	1 300
Bodemsanering	– 100	– 125
Nationale gebiedsontwikkelingen		– 178	– 177	– 102
Sterke regio's	8 190	1 800	1 700	3 130	1 000
Nationale gebiedsontwikkelingen	14 350
Werkmaatschappij Markermeer-IJmeer	210
Bedrijventerreinen	4 303	6 036	10 611	13 202
Green Deal	1 131
DU Ontwikkel / OEM Variabel	– 11 698	417 377
Zuiderzeelijn REP-middelen	8 493	10 468	12 259		10 134	20 062
Stand ontwerpbegroting 2013	746 997	664 075	238 934	78 691	60 012	68 940

In artikel 13, lid 5, van de Fvw wordt bepaald dat jaarlijks, in overleg met de ministers die het aangaat, wordt bezien of een decentralisatie-uitkering kan worden gewijzigd in een integratie-uitkering of een algemene uitkering. In de volgende alinea wordt hiervan verslag gedaan.

In tabel 3.3.1. zien we dat bijna alle bij ontwerpbegroting 2012 en 1e suppletoire begroting 2012 opgenomen decentralisatie-uitkeringen niet structureel zijn. Van omzetting naar integratie-uitkering of algemene uitkering is voor die decentralisatie-uitkeringen dan ook vooralsnog geen sprake. Alleen de decentralisatie-uitkering Waddenfonds is structureel. Voor deze decentralisatie-uitkering geldt dat deze niet aan alle provincies wordt uitgekeerd en nu nog niet kan worden verdeeld via de maatstaven van de algemene uitkering. Deze decentralisatie-uitkering kan dan ook nu niet worden omgezet in een algemene uitkering of integratie-uitkering. Van de nog niet eerder in een begroting opgenomen decentralisatie-uitkeringen wordt bij ontwerpbegroting 2014 bezien of ze kunnen worden omgezet naar integratie-uitkering of algemene uitkering.

3.4. Opbrengst lokale heffingen 2012

Provinciale opcenten op de motorrijtuigenbelasting mogen door provincies worden geheven op basis van artikel 222 Provinciewet. De opcenten worden geheven bovenop het rijkstarief van de motorrijtuigenbelasting. De hoogte van de provinciale opcenten is wettelijk gemaximeerd. De vaststelling van de opcenten geschiedt door Provinciale Staten. Omdat het een algemene belasting betreft komt de opbrengst toe aan de algemene middelen van de provincie.

In 2012 mogen de opcenten ten hoogste 105 procent bedragen van het rijkstarief. Geen enkele provincie heft de maximale opcenten daar de opcenten variëren van 67,9% tot 95,0%. In 2012 is de opbrengst € 1,457 miljard.

De ontwikkeling van de opbrengst van de opcenten op de motorrijtuigenbelasting wordt weergegeven in tabel 3.4.1.

Tabel 3.4.1. Opbrengsten provinciale opcenten MRB (x € miljoen) 1

	2009	2010	2011	2012	2011–2012
Provinciale opcenten MRB	1 401	1 432	1 456	1 457	0,1%

4. BIJLAGEN BIJ DE BEGROTING

BIJLAGE 1: BELEIDSMUTATIES

Beleidsmutaties (x € 1 000)

	2012	2013	2014	2015	2016	2017
Bodemsanering (decentralisatie-uitkering)	– 275	725	1 725
Wijziging betalingsverloop integratie-uitkeringen 2011	1
Wijziging betalingsverloop decentralisatie-uitkeringen 2011	2
Wijziging betalingsverloop algemene uitkering 2011	– 3
Nieuw Handelsregister	– 73	– 73	– 73	– 73	– 73	– 73
Zwemwaterrichtlijn EU (decentralisatie-uitkering)	1 200	1 200	1 200	1 200
Green Deal (decentralisatie-uitkering)	2 000
Bijdrage budgetfinanciering BRK	– 679	– 679	– 679	– 679	– 679	– 679
Waddenfonds (decentralisatie-uitkering)	66 491
Nationale gebiedsontwikkelingen (decentralisatie-uitkering)	100
Accres tranche 2012	– 20 657	– 20 657	– 20 657	– 20 657	– 20 657	– 20 657
Monumenten (decentralisatie-uitkering)	20 000	20 000	20 000	20 000	20 000	20 000
Invoeringskosten Jeugdzorg (decentralisatie-uitkering)	1 300
Bodemsanering (decentralisatie-uitkering)	– 100	– 125
Nationale gebiedsontwikkelingen (decentralisatie-uitkering)		– 178	– 177	– 102
Sterke regio's (decentralisatie-uitkering)	8 190	1 800	1 700	3 130	1 000
Nationale gebiedsontwikkelingen (decentralisatie-uitkering)	14 350
Werkmaatschappij Markermeer-IJmeer (decentralisatie-uitkering)	210
Bedrijventerreinen (decentralisatie-uitkering)	4 303	6 036	10 611	13 202
Green Deal (decentralisatie-uitkering)	1 131
DU Ontwikkel / OEM Variabel (algemene uitkering)	11 698	– 417 377
DU Ontwikkel / OEM Variabel (decentralisatie-uitkering)	– 11 698	417 377
Accres tranche 2012	8 175	8 175	8 175	8 175	8 175	8 175
Accres tranche 2013		– 14 378	– 14 378	– 14 378	– 14 378	– 14 378
Zuiderzeelijn REP-middelen (decentralisatie-uitkering)	8 493	10 468	12 259	0	10 134	20 062
BTW-correctie		– 5 297	– 5 297	– 5 297	– 5 297	– 5 297
Totaal mutaties (inclusief meerjarige doorwerking 1e suppletoire 2012)	114 159	7 017	14 409	4 521	– 1 775	7 153

BIJLAGE 2: MOTIES EN TOEZEGGINGEN VERGADERJAAR 2011–2012

Moties Onderdeel A.1 Afgedaan

Omschrijving van de motie	Vindplaats	Stand van zaken
Gewijzigde Motie Brinkman c.s.: Verzoekt de regering te stoppen met initiatieven die leiden tot één Randstadprovincie bestaande uit de provincies Noord-Holland, Utrecht en Flevoland	Gemente- en provinciefonds	De Tweede Kamer is op 11 november 2011 per brief geïnformeerd (TK 2011–2012, 28 750 nr. 42).

Moties: Onderdeel A.2 In behandeling

Omschrijving van de motie	Vindplaats	Stand van zaken
n.v.t.

Toezeggingen: Onderdeel B.1 Afgedaan

Omschrijving van de motie	Vindplaats	Stand van zaken
De minister zegt toe de nadere visie op vorming Randstadprovincie begin maart aan de Tweede Kamer toe te sturen.	Gemente- en provinciefonds	De Tweede Kamer is op 1 maart 2012 per brief geïnformeerd (TK 2011–2012, 33 047, nr. 3 en nr. 4)

Toezegging: Onderdeel B.2 In behandeling

Omschrijving van de motie	Vindplaats	Stand van zaken
n.v.t.

BIJLAGE 3: LIJST MET AFKORTINGEN

AMvB	Algemene maatregel van bestuur
BBV	Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten
BCF	BTW-compensatiefonds
Bofv	Bestuurlijk overleg financiële verhouding
CBS	Centraal Bureau voor de statistiek
DU	Decentralisatie-uitkering
EMU	Economische en Monetaire Unie
FOG	Financieel Overzicht Gemeenten
Fvw	Financiële-verhoudingswet
GF	Gemeentefonds
IPO	Interprovinciaal Overleg
IU	Integratie-uitkering
MILH	Monitor Inkomsten Lokale Heffingen
MRB	Motorrijtuigen belasting
NGRU	Netto gecorrigeerde Rijksuitgaven
OEM	Overige Eigen Middelen
OSU	Onderhoudsrapportage Specifieke Uitkeringen
OZB	Onroerende-zaakbelastingen
PF	Provinciefonds
POR	Periodiek Onderhoudsrapport
UvW	Unie van Waterschappen
VNG	Vereniging van Nederlandse Gemeenten

BIJLAGE 4: LIJST VAN DE BELANGRIJKE TERMEN EN HUN BETEKENIS

Accres	Bedrag waarmee het beschikbare bedrag van het provinciefonds jaarlijks wordt aangepast, gebaseerd op een bestuurlijk overeengekomen normeringsystematiek (zie ook normeringsystematiek).
Algemene uitkering uit het provinciefonds	Uitkering aan alle provincies die ten goede komt aan de algemene middelen.
Cluster	Samenhangend geheel van beleidsterreinen uit oogpunt van kostenoriëntatie en verdeling.
Decentralisatie-uitkering uit het provinciefonds	Sinds 2008 bestaat binnen het provinciefonds naast de algemene uitkering (zie algemene uitkering uit het provinciefonds) en de integratie-uitkering (zie integratie-uitkering uit het provinciefonds) ook de decentralisatie-uitkering. De verdeling van de decentralisatie-uitkering volgt evenmin als de integratie-uitkering de regels van de verdeling van de algemene uitkering van het provinciefonds. Anders dan bij de integratie-uitkering, waar de termijn van overheveling naar de algemene uitkering van tevoren vaststaat, ontbreekt bij de decentralisatie-uitkering een dergelijke termijn. Dat maakt de uitkering geschikt voor de overheveling van specifieke uitkeringen, ook als die termijn nog niet bekend is. Ook maakt het de uitkering geschikt voor middelen die slechts tijdelijk beschikbaar zijn.
Financiële-verhoudingswet (Fvw)	Wet waarin is vastgelegd dat er een gemeentefonds en provinciefonds is. De wet regelt daarnaast globaal de wijze van verdeling van het provinciefonds. Sinds 1 januari 1998 maakt de regeling voor het provinciefonds onderdeel uit van de Financiële-verhoudingswet.
Integratie-uitkering uit het provinciefonds	Uitkering die wordt toegepast als overheveling van een specifieke uitkering of eigen middelen naar de algemene uitkering bezwaarlijk is vanwege de omvang van de herverdeeleffecten. De integratie-uitkering voorziet dan in een geleidelijke overgang naar de algemene uitkering.
IJkpunten	Geobjectiveerde kostennormen per taakgebied, rekening houdend met structuurkenmerken, die voor alle provincies respectievelijk gemeenten beschikbaar zijn.
Normeringsystematiek	Bepaling van het accres van het provinciefonds op basis van een norm. De norm is de jaarlijkse procentuele ontwikkeling van de netto gecorrigeerde rijksuitgaven. De netto gecorrigeerde rijksuitgaven zijn de bruto-rijksuitgaven minus de niet-belastingontvangsten van het Rijk gecorrigeerd voor onder meer de uitgaven voor ontwikkelingssamenwerking, de Europese Unie, het gemeentefonds en het provinciefonds. Als de netto gecorrigeerde rijksuitgaven stijgen (dalen), nemen het gemeentefonds en het provinciefonds met hetzelfde percentage toe (af). Deze systematiek staat ook wel bekend onder het principe van «samen de trap op en samen de trap af».
Raad voor de financiële verhoudingen (Rfv)	Adviesorgaan op het terrein van de gemeentelijke en provinciale financiën.
Uitkeringsbasis	De uitkeringsbasis wordt berekend door de vermenigvuldiging van het aantal eenheden van een set van verdeelmaatstaven met de bijbehorende gewichten (bedragen per eenheid).
Uitkeringsfactor	Via de normeringsystematiek wordt jaarlijks de omvang van het provinciefonds bepaald (voeding). De uitkeringsfactor is de verhouding tussen de voeding en de totale landelijke uitkeringsbasis. De uitkeringsfactor wordt afgerond op 3 decimalen achter de komma. Het derde decimaal achter de komma wordt ook wel een «punt» uitkeringsfactor genoemd. Als de uitkeringsfactor bijvoorbeeld stijgt van 1,253 naar 1,265 is dit een stijging van 12 punten.
Uitkeringsjaar	Het kalenderjaar waarover het recht op uitkering ontstaat.
Verdeelmaatstaf	Maatstaf ter verdeling van de algemene uitkering die verband houdt met de provinciale behoefte aan algemene middelen.
Verdeelreserve	Gedeelte van de algemene uitkering dat niet aan de provincies wordt uitgekeerd, maar als reservering apart wordt gehouden. De verdeelreserve dient om onverwachte effecten bij de meting van maatstaven op te vangen. Op het moment dat maatstaven definitief zijn of geen onverwachte ontwikkelingen meer kunnen doormaken wordt de verdeelreserve verrekend.