Nr. 19 BRIEF VAN DE STAATSSECRETARIS VAN VAN ECONOMISCHE ZAKEN, LANDBOUW EN INNOVATIE

Hierbij ontvangt u de aanvullende informatie die ik tijdens het wetgevingsoverleg van de vaste commissie voor Economische Zaken, Landbouw en Innovatie van 7 juni jl. heb ik toegezegd over:

• 1. De uitvoeringskosten van – en de begrotingsbijstellingen bij – de batenlastendiensten Dienst regelingen (DR), de Nederlandse Voedsel- en warenautoriteit (NVWA) en de Dienst Landelijk Gebied (DLG), met name waar het gaat om de tijdigheid in deze begrotingsmutaties.

• 2. Het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG), aansluiting van de begroting en de bezuinigingen in het natuurbeleid en de decentralisatieafspraken natuur.

• 3. Een aantal resterende vragen tijdens het wetgevingsoverleg van 7 juni.

Kamerlid Jacobi heeft gevraagd naar de kostenontwikkeling bij de diensten.

De bijdrage van EL&I aan DR, DLG en de NVWA blijft in de periode 2008–2011 aanmerkelijk constant en is gezien de loon- en prijsontwikkeling in reële termen gedaald. Het opdrachtenpakket voor de uitvoerende diensten stijgt echter, zoals uit bijlage 1 blijkt, steeds met nieuwe taken, waardoor de bereikte efficiëntie niet zichtbaar wordt.

Kamerlid Koopmans heeft gevraagd naar de bijstellingen voor frictie en fusiekosten en het exploitatietekort. In 2011 waren de frictiekosten NVWA 6 mln, fusie kosten en exploitatie tekort 13.9 mln. (bijlage 1).

In bijlage 1 bij deze brief ga ik cijfermatig in op de bijstellingen aan de NVWA, DLG en DR.

Kamerlid Jacobi heeft gevraagd wanneer de fusie- en frictiekosten zullen dalen. Per 1 januari 2012 is de fusie gerealiseerd. De overbezetting van 230 fte per ultimo 2011 bestond voor een deel uit ambtelijk personeel met een tijdelijk contract dat is afgevloeid. Voor de resterende 150 aangewezen herplaatsingskandidaten is in 2011 een voorziening getroffen. Op de begeleiding van deze herplaatsingskandidaten naar ander werk wordt fors geïnvesteerd, maar de NVWA is hierbij mede afhankelijk van de arbeidsmarkt.

Wat betreft de huisvesting zijn meerdere oude kantoren van de PD, AID en VWA leeggemaakt. De verkoop van deze panden wordt echter ernstig belemmerd door de crisis in de kantorenmarkt. Het besluit om huisvestingslocaties af te stoten levert om deze reden niet direct een kostenreductie op. Gezien de gerealiseerde verbetering in efficiency en bedrijfsvoering zullen eventuele nieuwe besparingen ten koste gaan van de kwaliteit van uitvoering, handhaving en toezicht.

Kamerlid Jacobi heeft gevraagd welke lessen de regering trekt ten aanzien van de EU-boetes als gevolg van foutief uitgegeven landbouwsubsidies.

Op basis van EU-regelgeving kunnen de lidstaten declaraties indienen bij Europese Fondsen. In de EU-regelgeving staan de eisen waaraan door de lidstaten moet worden voldaan. Deze EU-regelgeving is zeer complex waardoor ruimte bestaat voor nationale interpretaties. Achteraf worden die interpretaties niet altijd door de Europese Commissie goedgekeurd, waardoor aan lidstaten een correctie op de ingediende declaratie wordt opgelegd. Om deze meningsverschillen over interpretaties van EU -regelgeving door de lidstaten te voorkomen wordt op verschillende niveaus actie ondernomen. Bij het ontwerp van de EU-regelgeving door de Commissie wordt door (onder meer) Nederland gevraagd om heldere en eenduidige regelgeving. Voorts heb ik ter voorkoming van correcties op ingediende declaraties interne maatregelen getroffen ter verbetering van het beheer en controlesystemen voor het betalen van EU-subsidies, waaronder het tijdig voorleggen aan de Commissie van interpretatiekwesties over de juiste toepassing van geldende EU-regelgeving voor betaling van EU-subsidies. Daarnaast is de Europese Commissie in het project Better Regulation in overleg met de lidstaten om haar regelgeving te vereenvoudigen. Nederland heeft hiervoor voorstellen aangedragen. Vervolgcorrecties kan ik niet uitsluiten, omdat er soms enige jaren overheen gaan voordat de Commissie het eindoordeel geeft over doorgevoerde verbeteringen.

Zoals ik heb aangegeven wordt de efficiencytaakstelling van het kabinet Rutte binnen EL&I ingevuld op basis van een aantal redeneerlijnen (TK, 2010–2011, 32 500 XIII, nr. 2). Overigens dient hierbij rekening gehouden te worden met het maatschappelijk belang van een adequate uitvoering van taken door de diensten. Zo dient de uitvoering van Europese regelingen door DR conform de Europese voorschriften uitgevoerd te worden, ook als deze als knellend worden ervaren.

De NVWA heeft tot taak een afdoende niveau van bescherming van de volksgezondheid te handhaven. Ook hierbij speelt Europese regelgeving (level playing field) een rol, is het van belang dat Nederlandse bedrijven toegang houden tot niet-Europese markten en dat consumenten er op kunnen vertrouwen dat het aanbod in de winkels veilig is. In het licht hiervan blijft het van belang de goede balans te houden tussen taken en middelen. Dat blijft een aandachtspunt, ook voor het volgende kabinet.

In de begroting 2011 (TK 2010/2011, 32 500, nr. 2 pagina 78–79) is middels de ILG overzichtsconstructie inzicht geboden in de beschikbare budgetten per begrotingsartikel voor de inrichting van het landelijk gebied in de periode 2007–2013. Deze overzichtsconstructie betrof de begrotingsstand per augustus 2010. In het tweede helft van 2010 hebben nog aanpassingen plaatsgevonden op deze stand. In bijlage 2 (zie bijgaand) treft u daarom een geactualiseerde overzichtsconstructie aan per 31 december 2010. De bedragen 2007–2010 betreffen realisatiecijfers, de bedragen 2011–2013 betreffen begrotingsstanden.

Uit dit overzicht is op te maken dat er, voorafgaand aan de verwerking van de bezuinigingen n.a.v. het Regeerakkoord, over de jaren 2007–2013 € 3,6 miljard voor het ILG beschikbaar was op de rijksbegroting. Naast dit bedrag, zijn er nog andere financieringsbronnen van het ILG. In totaal was er in de periode 2007–2013 voor het ILG vanuit het Rijk € 4,1 miljard beschikbaar.

Uit bijlage 2 is tevens af te leiden welke middelen resteren voor de periode 2011–2013. In totaal gaat om € 1 065 mln (zie ook TK 2011/2012, 30 825 nr. 115, bij de beantwoording van een vraag van de SGP). Hierover zijn afspraken gemaakt in het decentralisatieakkoord natuur. Het uiteindelijke bedrag dat beschikbaar is voor deze periode kan afwijken en hangt af van de afrekening van de periode 2007 tot en met 2010.

Overigens gaat het naast resterende ILG-middelen, ook om de middelen voor Staatsbosbeheer en de financiering van het Faunafonds in deze periode. Daarnaast zijn voor deze periode de resterende FES-middelen beschikbaar.

In de begroting tot en met 2011 zijn de ILG-budgetten in afzonderlijke operationele doelstellingen opgenomen. Met ingang van de begroting 2012, de eerste geïntegreerde begroting van het Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, zijn alle ILG budgetten opgenomen op één operationele doelstelling. De te decentraliseren middelen sluiten nog niet één op één aan op de begrotingsstand 2012. In de ontwerpbegroting 2013 die u op Prinsjesdag ontvangt, is deze aansluiting verwerkt.

In het decentralisatieakkoord natuur hebben Rijk en provincies afgesproken dat de 12 afzonderlijke ILG bestuursovereenkomsten vervallen en dat het ILG wordt afgerekend per 1 januari 2011, volgens de methodiek van de daadwerkelijk geleverde prestaties tegen een reëel normkostenniveau. Het budget gaat uit van de werkelijke bestedingen per 1 januari 2011 (€ 2,014 miljard).

De bestedingen van € 2,014 miljard zijn gebaseerd op de voortgangsrapportages van de provincies. Zie blok 3 en bijlage 3 (zie bijgaand) voor een nadere toelichting op dit bedrag.

Tussentijds afrekenen over de periode 2007–2010 wijkt af van de integrale uitvoeringsafspraken die over de ILG periode 2007–2013 zijn gemaakt. Ruimtelijk beleid en integrale gebiedsontwikkelingsprocessen vragen in de praktijk veel tijd. Dit benadrukt het Comité van toezicht ook in haar 4^e rapportage. Provincies hebben met een afrekening per 1 januari 2011 geen tijd gekregen om prestaties (versneld) af te ronden. Dit heb ik mee laten wegen bij de in het akkoord gemaakte afspraken over de eindafrekening.

De eindafrekening wordt conform de afspraken in het decentralisatieakkoord natuur momenteel met provincies nader vorm gegeven. Uitgangspunt bij de afrekening is dat ILG middelen aan ILG doelen en prestaties zijn te koppelen. Provincies zullen bij de eindafrekening onder andere ingaan op gerealiseerde prestaties (in euro’s/bestedingen en ha’s) en de omvang van de verschillende financieringsbronnen van de bestedingen. Ik heb provincies gevraagd een verzoek tot vaststelling van het investeringsbudget aan het einde van de zomer bij mij in te dienen.

In het akkoord is afgesproken om uit te gaan van een reëel normkostenniveau, omdat de marktprijzen – na de in de ILG bestuursovereenkomsten in 2006 vastgestelde normkosten – zijn gestegen. Met de provincies heb ik afgesproken om inzicht te geven in de gerealiseerde kostprijsniveau’s.

Het Comité van Toezicht heeft als opdracht te valideren of de prestaties daadwerkelijk geleverd zijn, conform de van toepassing zijnde wet- en regelgeving. Zij zullen hiervoor tevens steekproefsgewijze visitaties verrichten. Bij de beoordeling van het comité zal uiteraard het onderhanden werk worden betrokken, omdat het ILG tussentijds wordt afgerekend. Met het Comité heb ik afgesproken dat het Comité er naar streeft haar rapport af te ronden voor het eind van het jaar.

Als uit de validatie van het Comité mede in relatie tot een reëel normkostenniveau blijkt dat de bestedingen conform de ILG-bestuursovereenkomsten in de periode 2007 tot en met 2010 lager uitvallen dan de gerapporteerde bestedingen van 2,014 miljard euro, worden deze middelen toegevoegd aan de voor de periode 2011 tot en met 2013 beschikbare middelen.

De ILG-middelen, die na verwerking van de bezuinigen resteren (€ 1,065 mld), worden ingezet voor beheer in de jaren 2011 tot en met 2013 en ter financiering van de harde juridische verplichtingen die zijn aangegaan voor 20 oktober 2010. De harde juridische verplichtingen die betrekking hebben op verwervingsopgave/ functieverandering en inrichtingsopgave vanaf 1 januari 2011 zijn hiervan uitgezonderd. Deze zijn onderdeel van de ontwikkelopgave. Een verdeling van de resterende middelen over de provincies, zoals gevraagd door uw rapporteur, is op dit moment nog niet te geven. De provincies heb ik gevraagd om op basis van de harde juridische verplichtingen en de verdeling van de beheerkosten over de provincies met een verdelingsvoorstel te komen in augustus. Op basis van dit verdelingsvoorstel kan een decentralisatie-uitkering voor de provincies worden voorbereid.

Over de realisatie van de verplichtingen zullen de colleges van Gedeputeerde Staten, in het kader van de provinciale verantwoording, jaarlijks rapporteren aan de Provinciale Staten.

In het decentralisatieakkoord natuur is afgesproken dat de middelen ter afronding van het ILG via een decentralisatie uitkering aan provincies worden uitgekeerd. Het jaar 2011 is hierbij bijzonder jaar. Bestuurlijk is met de provincies overeengekomen dat de decentralisatie afspraken met ingang van 2011 van kracht zijn. Echter, er zijn dat jaar nog voorschotten via de ILG systematiek verstrekt, omdat sommige provincies pas in 2012 hebben ingestemd met het decentralisatieakkoord natuur of hebben verklaard mee te werken aan de uitvoering van het akkoord. De verstrekte ILG voorschotten in 2011 worden verrekend met de nog toe te kennen decentralisatie-uitkering na ontbinding van de ILG-bestuursovereenkomsten.

Ik ben met provincies in gesprek over een zorgvuldige afronding van 2011, met inachtneming van de gemaakte afspraken in het decentralisatieakkoord natuur. Dit is onderdeel van de uitvoering aangenomen motie Koopmans (gewijzigde versie van TK 33 000 XIII, nr. 116), die de regering verzoekt om verder te gaan met de uitvoering van het onderhandelingsakkoord decentralisatie natuur. Ik heb de provincies gevraagd om conform de wet- en regelgeving mij aan het einde van de zomer te rapporteren over de totale ILG besteding per provincie, op basis van de (door een externe accountant goedgekeurde) provinciale jaarrekeningen. U zult deze informatie bij de ILG voortgangsrapportage 2011 rond Prinsjesdag ontvangen. Gegeven de afspraken die in het decentralisatieakkoord natuur zijn gemaakt, zal de voortgangsrapportage dit jaar anders van vorm en inhoud zijn.

Uw Kamer heeft gevraagd om een overzicht van de ILG en EHS prestaties in geld en hectares.

Mevrouw Jacobi refereert in haar motie onder andere aan het tijdpad, waarbij decharge verlening op het jaarverslag 2011 en de informatievoorziening over de voortgang van het ILG en de EHS t/m 2011 niet gelijktijdig plaatsvinden.

Over de timing van het verschijnen van de voortgangsrapportage EHS zijn met uw Kamer afspraken zijn gemaakt (TK 2007/2008 30 825 nr. 12 (bijlage) en TK 2008/2009 30 825 nr. 18 (bijlage)). Afgesproken is deze rapportage jaarlijks rond Prinsjesdag aan de Tweede Kamer te sturen, waarbij de rapportage betrekking heeft op de voortgang in het voorafgaande kalenderjaar.

U bent begin oktober 2011 via de voortgangsrapportage investeringsbudget landelijk gebied (ILG) 2010 en de voortgangsrapportage groot project Ecologische Hoofdstructuur (EHS) over 2010 geïnformeerd over de realisaties EHS en ILG (TK 30 825, nr. 111 incl. bijlagen). Tevens heb ik u eind december 2011 de vierde rapportage van het Comité van Toezicht ILG toegezonden (TK 2011/2012 29 717, nr. 20).

In bijlage 3 worden de landelijke resultaten samengevat weergegeven. Voor de resultaten per provincie verwijs ik naar de vierde rapportage van het Comité van Toezicht ILG.

De verwerving van gronden ligt goed op schema, rekening houdend met de 7-jarige ILG afspraken. Er is bijna 80% van de afgesproken gronden verworven. Van deze oppervlakte ligt een deel al op de goede plek. Het beschikbare budget is inmiddels met € 120 mln. overschreden. Belangrijkste oorzaken voor de hoge besteding in relatie tot de verworven oppervlakte zijn de hogere grondprijzen ten opzichte van de in de bestuurovereenkomst in 2006 vastgestelde normkosten. Andere (sub)doelen die, gegeven de 7-jarige afspraken, behoorlijk goed op schema liggen zijn EHS beheer, landschap, nationale parken en soortenbescherming.

Stagnatie treedt op in de realisatie van de inrichting van de EHS (22%) en RodS (36%). Daarnaast hebben de provincies op verbetering van de milieukwaliteit nagenoeg nog geen prestaties gemeld. Dit wordt onder andere veroorzaakt doordat pas tot inrichting en verbetering milieukwaliteit kan worden overgegaan als in een gebied de laatste hectares zijn aangekocht. Daarnaast moet bij inrichting rekening gehouden worden met onderhanden werk.

De jaarlijkse natuurmeting vormt een belangrijke basis voor de voortgangsinformatie over de over de fysiek ruimtelijke ontwikkeling van de EHS. U wordt hierover jaarlijks voor prinsjesdag geïnformeerd aan de hand van de rapportage EHS Groot project. De natuurmeting t/m 2011 is nog niet definitief afgerond (cijfers zijn nog niet gevalideerd door de provincies). Hierbij informeer ik u over de conceptcijfers. De definitieve informatie ontvangt u in september 2012.

De realisatie is afgezet tegen de huidige EHS, die nog herijkt moet worden.

De provincies zullen uiterlijk 1 juli 2013 de begrenzing van de herijkte EHS vaststellen. Dat wordt duidelijk hoe groot de herijkte EHS zal zijn en op welke wijze de ontwikkelopgave is ingepast. De natuurmeting is een belangrijke bouwsteen voor het vastleggen van de nulsituatie in relatie de herijkte EHS.

De gegevens in de tabel over verwerving en inrichting van de EHS per 1-1-2012 betreffen de hectares die vanaf de Relatienota (1975) zijn verworven en ingericht binnen de begrenzing van de huidige EHS.

In het kader van ILG was de verwervingsopgave in de periode 2007–2013 ruim 20 000 ha (zie bijlage 3). Daarvan is in de perioden 2007–2011 ruim 18 000 ha verworven en is ruim 10 000 ha hiervan gelegen binnen de begrenzing van de huidige EHS. De overige 8 000 ha bestaat uit ruilgrond.

Als gevolg van het gewijzigde rijksbeleid is het areaal verworven EHS in 2011 beperkt.

De inrichtingsopgave in de periode 2007–2013 bedraagt ruim 66 000 ha (zie bijlage 3). Daarvan is in de periode 2007–2011 bijna 18 000 ha gerealiseerd.

Elk beheerplan is gebaseerd op een door mij vast te stellen aanwijzingsbesluit. In deze besluiten zijn instandhoudingsdoelstellingen en begrenzingen van de Natura 2000-gebieden beschreven. Voor ieder Natura 2000-gebied is een overheidsorganisatie, provincie of één van de Rijksdepartementen Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I), Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M) of het Ministerie van Defensie, aangewezen om het voortouw te nemen bij het opstellen en vaststellen van het beheerplan. Hierbij zorgt de voortouwnemer dat een beheerplan wordt opgesteld in goede samenwerking met direct betrokken partijen in regio.

De wet hanteert als uitgangspunt dat het bevoegd gezag onder wiens verantwoor-delijkheid het beheervan een Natura 2000-gebied wordt uitgevoerd, ook het bevoegd gezag is dat het beheerplan vaststelt. Erkunnen binnen één Natura 2000-gebied meerdere bevoegde gezagen zijn en daarom zijn bestuurlijkeafspraken gemaakt over welk bevoegd gezag in dat geval het voortouw neemt.

De voortouwnemer heefteen coördinerende rol en is verantwoordelijk voor het proces om tot een beheerplan te komen; de anderebetrokken bevoegde gezagen verlenen hun medewerking aan het proces. Bij de vaststelling van hetbeheerplan moeten de betrokken bevoegde gezagen het eens zijn over de inhoud.

In de procedure tot het vaststellen van een beheerplan wordt ook het ontwerp-beheerplan door de betreffende voortouwnemer ter inzage gelegd en vindt er een inspraakprocedure plaats op grond van de Algemene wet bestuursrecht. Tijdens deze periode hebben belanghebbenden de mogelijkheid om een zienswijze in te dienen.

Tot en met 26 juni 2012 lag het ontwerp-beheerplan voor het gebied Polder Zeevang, waarvan de provincie Noord-Holland het voortouw heeft, ter inzage. Van de volgende gebieden is het ontwerp-beheerplan vastgesteld en is de terinzagelegging en mogelijkheid tot indienen van een zienswijze verstreken:

• – Groote Wielen

• – Deelen

• – Westduinpark & Wapendal

• – Solleveld & Kapittelduinen

De meeste beheerplannen verkeren dus nog in een conceptfase. Deze concepten betreffen overwegend werkdocumenten die al wel vergevorderd zijn, maar nog niet altijd zijn aangepast aan het actuele beleid (o.a. uitvoering moties 32 670, nr. 8 en nr. 19). Er is de laatste maanden door provincies, Rijk en gebiedspartners veel geïnvesteerd in de uitwerking van de PAS op gebiedsniveau. De maatrege-lenpakketten voor stikstofgevoelige Natura 2000-gebieden die nodig zijn om achteruitgang te voorkomen worden op dit moment ingebouwd in beheerplannen.

Er vindt in de meeste gebieden opnieuw een afstemming plaats met de betrokkenen in en rondom het gebied over deze PAS maatregelen. Elke voortouwnemer is daarom volop bezig met het intensiveren van de gebiedsprocessen.

Het afstemmen met de regio over deze maatregelen is een kwetsbaar maatschappelijk en bestuurlijk proces. Het openbaar maken van concepten in dit stadium kan leiden tot verstoring van dit proces.

Provincies hebben mij aangegeven daarom nu nog niet de concept ontwerp-beheerplannen openbaar te willen maken.

Omdat ik niet wil treden in de verantwoordelijkheid die elke voortouwnemer hierin heeft, stuur ik u de huidige conceptversies van de beheerplannen (inclusief hydrologische maatregelen en eventuele grondclaims) van de gebieden waar het Rijk voortouwnemer van is en waarvan ik, in afstemming met de bewindslieden van I&M en Defensie heb kunnen inschatten dat openbaarmaking verantwoord is.

De conceptbeheerplannen zijn gezien de omvang bij het Centraal Informatie Punt (CIP) van de Tweede Kamer in te zien.

De toegezonden concepten hebben dus het karakter van «onderhanden werk». Dit geldt voor zowel de inhoud van de beheerplannen als voor de fase waarin deze het gebiedsproces hebben doorlopen.

Kortom, de conceptbeheerplannen die uw Kamer ontvangt verkeren nog in verschillende stadia van juist- en volledigheid. Ik wil u dan ook verzoeken bij de beoordeling van deze werkdocumenten hiermee rekening te houden. De komende maanden zal er in hoog tempo verder worden doorgewerkt om deze plannen op een juiste manier af te ronden.

Binnen de IRE is ondersteuning mogelijk gemaakt voor tuinders voor de aansluiting op een energienetwerk en de beperking van maximaal drie deelnemende tuinders aan een tuindersnetwerk is vervallen.

De middelen zijn en worden onder meer ingezet voor andere energieregelingen.

De realisatie van deze maatregelen is nodig voor de PAS en om te voldoen aan internationale verplichtingen.

Op dit moment zijn de waterschappen en de provincies bezig een inventarisatie te maken van de hydrologische maatregelen die in het kader van de internationale verplichtingen nodig zijn. Hierbij wordt ook inzichtelijk gemaakt wat de synergiemogelijkheden zijn bij de uitvoering van de deze maatregelen, met andere (water-)maatregelen in het kader van de Kaderrichtlijn Water. In september 2012 worden de resultaten van de inventarisatie verwacht.

De Tweede Kamer verleent op grond van de Comptabiliteitswet decharge aan de minister als zij van oordeel is dat het gevoerde financieel beheer aan de eisen voldoet. In de Comptabiliteitswet is bepaald dat dechargeverlening betrekking heeft op het financieel beheer van de minister, in het bijzonder over onrechtmatigheden, tekortkomingen in de administratieve organisatie (inclusief interne controle), tekortkomingen bij de bestrijding van misbruik en oneigenlijk gebruik bij de uitvoering van wettelijke regelingen, alsmede tekortkomingen in de (interne) departementale accountantscontrole.

De Auditdienst Rijk heeft het departementale jaarverslag EL&I 2011 van een goedkeurende controle-verklaring voorzien. De Algemene Rekenkamer heeft, middels haar Rapport bij het Jaarverslag EL&I 2011, geconcludeerd dat de financiële informatie in het jaarverslag deugdelijk is weergegeven en voldoet aan de rechtmatigheidseisen.