Nr. 1 JAARVERSLAG VAN HET MINISTERIE VAN VEILIGHEID EN JUSTITIE

Ten behoeve van de oordeelsvorming van de Staten-Generaal over dit verzoek tot dechargeverlening is door de Algemene Rekenkamer als externe controleur op grond van artikel 82 van de Comptabiliteitswet 2001 een rapport opgesteld. Dit rapport wordt separaat door de Algemene Rekenkamer aan de Staten-Generaal aangeboden. Het rapport bevat de bevindingen en het oordeel van de Rekenkamer met betrekking tot:

• a. het gevoerde financieel beheer en materieelbeheer;

• b. de ten behoeve van dat beheer bijgehouden administraties;

• c. de financiële informatie in het jaarverslag;

• d. de betrokken saldibalans;

• e. de totstandkoming van de informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering;

• f. de in het jaarverslag opgenomen informatie over het gevoerde beleid en de bedrijfsvoering.

Bij het besluit tot dechargeverlening dienen verder de volgende, wettelijk voorgeschreven, stukken te worden betrokken:

• a. het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2011;

• b. het voorstel van de slotwet dat met het onderhavige jaarverslag samenhangt;

• c. het rapport van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot het onderzoek van de centrale administratie van ’s Rijks schatkist en van het Financieel jaarverslag van het Rijk;

• d. de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer met betrekking tot de in het Financieel jaarverslag van het Rijk over 2011 opgenomen rekening van uitgaven en ontvangsten van het Rijk over 2011, alsmede met betrekking tot de Saldibalans van het Rijk over 2011 (de verklaring van goedkeuring, bedoeld in artikel 83, derde lid, van de Comptabiliteitswet 2001).

Het besluit tot dechargeverlening kan niet worden genomen, voordat de betrokken slotwet is aangenomen en voordat de verklaring van goedkeuring van de Algemene Rekenkamer is ontvangen.

In dit departementaal jaarverslag 2011 legt de Minister van Veiligheid en Justitie, mede namens de Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, verantwoording af over het gevoerde beleid, de bereikte resultaten van dit beleid en de kosten van het beleid in 2011.

In dit departementaal jaarverslag wordt verantwoord over het gevoerde beleid en beheer over het jaar 2011. Daarbij geldt als uitgangspunt dat dit jaarverslag de spiegel is van de begroting.

Dit jaarverslag valt uiteen in:

• • deel A Algemeen;

• • deel B Beleidsverslag;

• • deel C Jaarrekening;

• • deel D Bijlagen.

In deel B wordt ingegaan op de beleidsmatige resultaten. Hoofdstuk 3 «Beleidsprioriteiten» geeft inzicht in de voortgang van de kabinetsdoelstellingen. Het begrotingsjaar 2011 is het eerste jaar waarin dit kabinet invulling heeft gegeven aan de in het Regeer- en Gedoogakkoord geformuleerde beleidsprioriteiten en -doelstellingen

Hoofdstuk 4 «Beleidsartikelen» schetst per beleidsartikel de resultaten van het in 2011 gevoerde beleid. Dit op basis van de doelstellingen zoals geformuleerd in de begroting 2011. De realisatie van deze doelstellingen wordt in dit jaarverslag toegelicht.

Hoofdstuk 5 bevat de niet-beleidsartikelen. In deel B is tevens de Bedrijfsvoeringparagraaf (hoofdstuk 6) en het hoofdstuk Raad voor de rechtspraak (hoofdstuk 7) opgenomen.

De indeling van de beleidsartikelen volgt de indeling van de Incidentele Suppletoire Begroting, te weten:

• 11. Nederlandse rechtsorde

• 12. Rechtspleging en rechtsbijstand

• 13. Rechtshandhaving en criminaliteitsbestrijding

• 14. Jeugd

• 17. Internationale rechtsorde

• 21. Contraterrorisme- en nationaal veiligheidsbeleid

• 23. Veiligheidsregio’s en Politie

• 25. Veiligheid en bestuur

• 29. Inspectie openbare orde en veiligheid.

Naast deze beleidsartikelen kent Veiligheid en Justitie ook een drietal niet-beleidsartikelen, te weten:

• 91. Algemeen

• 92. Nominaal en onvoorzien

• 93. Geheim

Het beleidsverslag bevat zowel financiële als niet-financiële informatie. Deze zijn aan verschillende kwaliteitsnormen onderhevig. De auditdienst controleert de comptabele rechtmatigheid van de financiële informatie. Zij geeft in de controleverklaring bij het jaarverslag een oordeel over het getrouwe beeld van de financiële informatie. Van de niet-financiële informatie wordt door de auditdienst alleen onderzocht of ze op deugdelijke wijze tot stand is gekomen en of ze niet strijdig is met de financiële informatie.

Deel D bevat de volgende bijlagen:

• – Een overzicht toezichtrelatie ZBO/RWT

• – Overzicht niet-financiële informatie over inkoop van adviseurs en tijdelijk personeel

• – Overzicht in 2011 in werking getreden wetsvoorstellen

• – Lijst met afkortingen en

• – Trefwoordenlijst

Tevens zijn als sluitstuk van het jaarverslag stroomschema’s opgenomen voor de strafrechtsketen, voor de Wet administratieve handhaving verkeersvoorschriften en voor bestuurlijke boete. Deze schema’s bieden inzicht in de diverse organisatieonderdelen die deel uitmaken van de keten en hun onderlinge relaties.

Met het aantreden van het nieuwe Kabinet, in oktober 2010, is de verantwoordelijkheid voor een samenhangend jeugdbeleid overgegaan van de voormalige Minister voor Jeugd en Gezin naar de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

Beleidsverantwoordelijkheden die voor de totstandkoming van Jeugd en Gezin behoorden tot de verantwoordelijkheid van andere ministeries dan VWS – zoals beleid rond kinderbescherming en rond inkomensondersteuning van gezinnen – zijn belegd bij de ministeries van Veiligheid en Justitie (VenJ) respectievelijk Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Het onderdeel jeugdbescherming valt sindsdien onder de verantwoordelijkheid van de Minister van Veiligheid en Justitie. Jeugdbescherming is toegevoegd aan operationele doelstelling 14.1. De formulering van de operationele doelstelling 14.1 «een zorgvuldige uitvoering van en toezicht op interlandelijke adoptie en zaken van internationale kinderontvoering in het licht van de relevante verdragen en Europese verordeningen op dit terrein» is in dit jaarverslag daarop niet aangepast.

De aangelegenheden op het terrein van veiligheid, behoudens de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), vallen thans onder verantwoordelijkheid van de Minister van Veiligheid en Justitie. Het betreft de artikelen 21 tot en met 29. Waarbij opgemerkt dat de middelen voor terrorismebestrijding niet langer worden verantwoord op operationele doelstelling 13.6 «terrorismebestrijding» maar onder de nieuwe operationele doelstelling 21.4 «Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding».

De onderdelen van de voormalig BZK-artikelen 21 tot en met 29, die betrekking hebben op apparaat, zijn gecentraliseerd op het artikel 91 «Algemeen».

De tweede hervorming is de aanscherping van het strafrecht. Het kabinet is van oordeel dat taakstraffen ongeschikt zijn voor de bestraffing van ernstige zeden- en geweldsmisdrijven. Het wetsvoorstel, dat de mogelijkheden beperkt om een taakstraf op te leggen voor dergelijke misdrijven, is op 15 november 2011 door de Eerste Kamer aanvaard en op 1 januari 2012 in werking getreden. Ook wordt voor ernstige gewelds- en zedendelicten de verjaringstermijn verlengd. Een wijziging van het Wetboek van Strafrecht dat dit regelt is in september 2011 naar de Tweede Kamer gezonden.

Het kabinet heeft in maart 2011 een wetsvoorstel in consultatie gedaan dat regelt dat minimumstraffen opgelegd kunnen worden in geval van recidive bij misdrijven waarop een gevangenisstraf van 8 jaar of meer is gesteld.

De positie van slachtoffers van criminaliteit wordt versterkt. Daartoe is in 2011 een aantal wetsvoorstellen in consultatie gegaan.

Bij het aantreden van het nieuwe kabinet is het hoofdstuk Veiligheid uit het Regeerakkoord nader uitgewerkt, waarbij 4 grote thema’s zijn geïdentificeerd, te weten:

• – De buurt veiliger, voor bewoner en ondernemer.

• – Offensief tegen ondermijnende en georganiseerde criminaliteit.

• – Slagkracht voor professionals.

• – Versterking van de rechtsstaat.

Over deze thema’s zijn resultaatafspraken gemaakt met alle partners in de veiligheidsketen.

Burgers moeten veilig door het leven kunnen gaan; thuis, op straat en bij evenementen, tijdens het werk of waar dan ook. Overlast en criminaliteit moet stoppen, intimidatie, agressie en geweld worden hard aangepakt. Overheid, bedrijven en burgers nemen ieder hun eigen verantwoordelijkheid in deze en werken samen aan meer veiligheid.

Het kabinet heeft een breed scala aan maatregelen aangekondigd waarvan een aantal resultaten al zichtbaar is:

• – De hardere aanpak van overvalcriminaliteit onder sturing van de Taskforce Overvallen heeft in 2011 geleid tot een daling van 12% vergeleken met 2010.

• – De overlast van problematische jeugdgroepen is door intensieve samenwerking tussen Openbaar Ministerie (OM), politie en gemeenten aangepakt en heeft geleid tot doorbreking van de groepsdynamiek. Alles wijst er op dat nu reeds (zomer 2011) 41% van de 89 in beeld gebrachte problematische jeugdgroepen is aangepakt.

• – Met betrekking tot de aangekondigde invoering van adolescentenstrafrecht (mede ter ondersteuning van de aanpak van bovengenoemde jeugdgroepen) is 2011 een jaar van beleidsvorming en -voorbereiding geweest. Het wetsvoorstel (de wijziging van een aantal wetten) dat hiervoor nodig is, is eind 2011 in consultatie gegaan.

• – De pakkans voor high impact delicten is gestegen naar 31%.

• – In mei en oktober 2011 is de Tweede Kamer geïnformeerd over de wijze waarop dit kabinet het coffeeshopbeleid gaat aanscherpen (TK 24 077, nr. 259 en 265). De gedoogcriteria zijn aangescherpt: coffeeshops worden besloten clubs alleen toegankelijk voor leden, een coffeeshop heeft maximaal 2000 leden, geen lidmaatschap voor anderen dan ingezetenen van Nederland van 18 jaar of ouder, en de minimale afstand tussen coffeeshops en scholen bedraagt 350 meter. In december 2011 heeft het kabinet de Tweede Kamer geïnformeerd over de gefaseerde invoering van het nieuwe beleid (TK 24 077, nr. 266).

• – Met het oog op de invoering van een dierenpolitie is in 2011 gestart met een specifieke, hierop gerichte opleiding. Eind 2011 waren er 131 dierenagenten full time aan de slag. Het meldnummer 1-4-4 Red een dier is in oktober operationeel geworden. Tegelijkertijd werd door het OM met ingang van 1 oktober het strafvorderingsbeleid verzwaard.

• – Op 7 december is het Wetsvoorstel verruiming fouilleringsbevoegdheden naar de Tweede Kamer gezonden (TK 33 112).

Georganiseerde misdaad is een sluipende bedreiging voor de integriteit van ons financieel-economische stelsel en ondermijnt het functioneren van de rechtsstaat. Veel lokale, zichtbare overlast en criminaliteit zijn een rechtstreeks gevolg van niet zichtbare, criminele organisaties.

• – Het kabinet heeft als een van de doelstellingen van de aanpak van georganiseerde criminaliteit een verdubbeling van het aantal aangepakte criminele samenwerkingsverbanden van 20% in 2009 tot 40% in 2014. De nadruk ligt hierbij op de aanpak van mensenhandel en -smokkel, drugscriminaliteit, milieucriminaliteit, witwassen en cybercrime. In 2011 is het aantal projectmatige onderzoeken naar criminele samenwerkingsverbanden verder gestegen, waarmee in de eerste fase van de opsporingsketen een realisatie van 30% is bereikt. Deze stijging komt overeen met de afspraken die zijn gemaakt in het kader van de landelijke prioriteiten voor de politie. Het is op dit moment nog te vroeg om te beoordelen in hoeverre deze stijging van het aantal gestarte onderzoeken zich ook evenredig doorvertaalt naar opgelegde sancties (strafrechtelijk dan wel anderszins) tegen (leden van) criminele samenwerkingsverbanden. De cijfers van strafrechtelijke veroordelingen in 2011 wijzen daar nog niet op. Maar omdat het hier doorgaans langdurige en complexe onderzoeken betreft wordt doorwerking in de sanctie-oplegging naar verwachting pas in 2013 zichtbaar.

• – Om het motto van deze regering «Misdaad mag niet lonen!» kracht bij te zetten is het OM dit jaar gestart met het programma «Afpakken». Dit samenwerkingsverband tussen OM, politie en bijzondere opsporingsdiensten heeft geleid tot de vorming van twee landelijke specialistische teams die zich, in samenwerking met onder andere de FIOD en de Nationale recherche, bezighouden met de aanpak van criminele, financiële dienstverleners.

• – Op 1 juli 2011 is de wetgeving ter verruiming van de mogelijkheden om crimineel vermogen af te pakken, in werking getreden.

• – De bestuurlijke aanpak van georganiseerde criminaliteit is versterkt door structurele financiering van de Regionale informatie- en expertise Centra op basis van het beleidskader (TK 29 911, nr. 54) en het verruimen van de mogelijkheden die Bibob biedt.

• – Witwassen van door criminaliteit verkregen vermogen is een bedreiging van de rechtsstaat doordat het de verwevenheid van onder- en bovenwereld mogelijk maakt. Om hiertegen drempels op te werpen is in 2011 een tweetal wetsvoorstellen naar de Tweede Kamer gezonden (het wetsvoorstel naar aanleiding van de aanbevelingen van de Commissie Hammerstein en het wetsvoorstel informatieplicht derdegeldenrekening notarissen (TK 32 250 en TK 32 700)

• – Met het oog op digitale veiligheid en de aanpak van digitale criminaliteit is in februari de Nationale Cyber Security Strategie naar de Tweede Kamer gezonden (TK 26 643, nr. 174). Hierin beschrijft het kabinet de aanpak van cyber security. In juni werd de Cyber Security Raad geïnstalleerd die het kabinet adviseert over de uitvoering van de strategie. In de Raad hebben publieke, private en wetenschappelijke partijen zitting. De samenwerking tussen overheid en bedrijfsleven is in de Diginotar-kwestie beproefd en effectief gebleken. De geleerde lessen worden benut bij de uitwerking van de strategie. Ten slotte werd eind december het Cyber Security Beeld Nederland naar de Tweede Kamer gezonden (TK 26 643, nr. 220).

• – In december 2011 werd een wijziging van de Wet bescherming persoonsgegevens in consultatie gegeven waarin een meldplicht voor datalekken wordt geregeld.

• – Het controleren, identificeren en overdragen van illegale vreemdelingen aan de strafrechtsketen is versterkt. In 2011 is daartoe de implementatie van Progis afgerond.

Dit kabinet werkt aan slagvaardig opererende opsporings- en vervolgingsdiensten. Onnodige bureaucratie wordt verminderd waardoor er meer blauw op straat komt. In de uitvoering van hun publieke taak worden professionals beter beschermd tegen agressie en geweld. Prioriteit werd in 2011 gegeven aan:

• – De voorbereiding van de invoering van de nationale politie (zoals reeds eerder gemeld).

• – De bestrijding van bureaucratie. Op 18 februari 2011 is het Actieprogramma «Minder regels, meer op straat» aan de Tweede Kamer gestuurd. Dit actieprogramma, waarin Veiligheid en Justitie nauw samenwerkt met politie en OM, moet leiden tot 25% minder administratieve lasten voor de politie in 2014 (in 2012 5%, 2013 10% en in 2014 de laatste 10%). Door het wegnemen van ergerlijke bureaucratie, het slimmer organiseren van politiewerk en versterking van het vakmanschap wordt het aantal direct inzetbare uren politiewerk verhoogd met een equivalent van circa 1 000 fte. In 2013 en 2014 is dat respectievelijk 3 000 en 5 000 fte. Deze uren komen binnen de afgesproken operationele sterkte van 49 500 fte in de vorm van productiviteitsverhoging beschikbaar voor uitvoering van de primaire politietaken.

• – Om de heterdaadkracht bij de politie te vergroten zijn in 2011 enkele pilots gestart. Doel van de pilots is meer heterdaad aanhoudingen en snellere afdoening.

• – Ten slotte is een uitgebreid aanvalsprogramma ICT opgesteld. Dit programma moet leiden tot een landelijke, uniforme informatiehuishouding. Het aanvalsprogramma werd in september 2011 naar de Tweede Kamer gezonden.

In een rechtsstaat dient de overheid borg te staan voor onder meer de beschikbaarheid van onafhankelijke en goede rechtspraak, adequate toegang tot het recht, vlot verlopende procedures, een snelle en consequente tenuitvoerlegging van straffen en maatregelen en zorg voor slachtoffers. Om deze borging houdbaar en betaalbaar te houden dient de strafrechtsketen effectiever ingericht te worden en geschikt gemaakt te worden voor de toekomst.

• – Om de kwaliteit van de rechtspleging voor de toekomst te borgen en de rechtspraak slagvaardiger te maken, is in september 2011 het wetsvoorstel Herziening gerechtelijke kaart aan de Tweede Kamer aangeboden (TK 32 891, nr. 2). Het wetsvoorstel is in december door de Tweede Kamer aangenomen.

• – Om de toegang tot het recht in stand te houden, zijn financiële en innovatieve maatregelen nodig. In het Regeerakkoord is de maatregel geformuleerd dat de rechtspraak meer dan tot nu toe moet worden bekostigd door degenen die daar gebruik van maken. Procederende partijen gaan daarom een hogere bijdrage leveren in de kosten van deze procedures. Personen met lage inkomens worden gecompenseerd. De voorstellen tot wijziging van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand zijn met de Tweede Kamer besproken (TK 31 753, nr. 39 en TK 33 071, nr. 6). Het stelsel van geschiloplossing dient bij de tijd te zijn, in te spelen op veranderende wensen en behoeften in de samenleving. Om dit stelsel ook in de toekomst goed te laten functioneren, is innovatie noodzakelijk. In 2014 dient geschiloplossing voor de burger merkbaar beter (eenvoudiger, sneller en/of effectiever) te verlopen. Daartoe is in 2011 een innovatieagenda opgesteld, die in oktober aan de Tweede Kamer is verzonden (bijlage bij TK 33 071, nr. 5).

• – Om te komen tot een betere en snellere afdoening van strafzaken zijn in 2011 twee initiatieven in gang gezet. In april is in een drietal regio’s het programma herontwerp keten strafrechtelijke handhaving van start gegaan. Doel van het programma is dat ketenbreed (van politie tot en met rechtspraak) professionals zelf komen tot optimalisering van de eigen werkprocessen. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie biedt hierbij een methodiek aan en externe begeleiding. Daarnaast is in een vijftal andere regio’s door politie en Openbaar Ministerie (OM) met ingang van maart gestart met snelle selectie en afdoening van eenvoudige strafzaken van veel voorkomende criminaliteit aan de voorkant. Doel is om binnen 3 dagen na aanhouding te komen tot eerste èn finale beoordeling van de zaak.

In het Regeerakkoord zijn maatregelen aangekondigd om slachtoffers een sterkere positie te geven.

Daartoe is in 2011 een aantal wetsvoorstellen in consultatie gegaan en naar de Tweede Kamer gezonden:

• – Wetsvoorstel conservatoir beslag door de staat ten behoeve van het slachtoffer.

• – Wijziging van het wetboek van Strafvordering in verband met regeling herziening ten nadele (Wet herziening ten nadele (TK 32044. ). Dit wetsvoorstel is in december 2011 in de Tweede Kamer aangenomen.

• – Wetsvoorstel nadere voorzieningen voor het slachtoffer (onder andere uitbreiding spreekrecht).

• – Ten slotte is er reeds op 1 januari 2011 een aanwijzing van het OM uit gegaan waarin is vastgelegd dat personen die zichzelf in eigen huis of bedrijf verdedigen tegen overvallers of inbrekers niet worden geconfronteerd met een aanhouding, tenzij de rechter-commissaris op vordering van het OM besluit tot inbewaringstelling van de zelfverdediger.

Andere onderwerpen die in het regeerakkoord aan de orde zijn gesteld en hierboven niet genoemd zijn, betreffen:

• • Prioritaire handhaving van het kraakverbod;

• • Beperking instroom Tbs en andere maatregelen op dat terrein;

• • Intensivering snelheidscontroles en zwaardere boetes bij substantiële snelheidsovertredingen;

• • Verbetering van de aanrijtijden van de politie;

• • Cybercrime

Deze onderwerpen komen aan de orde in hoofdstuk 4 «Beleidsartikelen», onder andere in de artikelen 13 en 23.

Met de komst van het kabinet Rutte per oktober 2010 en de wijzigingen in de departementale indeling zijn nieuwe beginstanden voor de administratieve lasten vastgesteld en zijn tevens nieuwe streefwaarden geformuleerd. De streefwaarden uit de begroting voor 2011 zijn daarom niet meer van toepassing.

In het regeerakkoord is een streefwaarde voor de reductie van de administratieve lasten voor het bedrijfsleven opgenomen van 10% tot en met 2012. Voor de reductie van de administratieve lasten voor burgers geldt tot en met 2012 een nullijn. De administratieve lasten voor burgers worden berekend in tijd en geld. De uitvoering van de streefwaarden tot en met 2012 op het terrein van Veiligheid en Justitie verloopt volgens planning.

De wetten Herziening regeling processtukken en Versterking positie rechter-commissaris zijn tot stand gebracht. Het WODC-onderzoek «Vergroting slagvaardigheid strafrecht» is afgerond.

Boek 10 BW is in 2011 door de Eerste Kamer aanvaard en op 1 januari 2012 in werking getreden. De Europese regels over consumentenkrediet hebben voor een deel hun beslag gekregen in titel 2A van boek 7 BW, die op 25 mei 2011 in werking is getreden. Een ontwerp voor huurkoop en een ontwerp voor modernisering van de pandbelening zijn in 2011 op www.internetconsultatie.nl verschenen.

Nieuwe wetsvoorstellen die de toegang tot het recht op een effectieve en efficiënte wijze willen bevorderen zijn het in 2011 door de Tweede Kamer aanvaarde wetsvoorstel prejudiciële vragen aan de Hoge Raad en het in 2011 ingediende wetsvoorstel aanpassing Wet collectieve afwikkeling massaschade.

Het wetsvoorstel Verhoging griffierechten is in 2011 bij de Tweede Kamer ingediend. Ook het wetsvoorstel disclosure ligt in de Tweede Kamer. Ter uitvoering van een toezegging aan de Eerste Kamer is een wetsvoorstel ingediend dat enkele technische onvolkomenheden repareert in de in 2010 in werking getreden wet griffierechtenstelsel burgerlijke zaken.

De geschillenregeling collectief beheer is in 2011 gestart op vrijwillige basis, vooruitlopend op behandeling van het wetsvoorstel Versterking toezicht collectieve beheerorganisaties in de Tweede Kamer in 2012. De schriftelijke behandeling in de Tweede Kamer van het wetsvoorstel aanpassing bestuursprocesrecht, dat onder meer is gericht op versobering en finale geschilbeslechting, is afgerond in 2011. Ook de schriftelijke behandeling van het wetsvoorstel digitale aanbrenging dagvaarding is afgerond.

In 2011 is de parlementaire behandeling afgerond van het wetsvoorstel ter implementatie van de richtlijn dataprotectie. Onderhandelingen zijn gestart over de richtlijn toegang raadsman tot politieverhoor, de richtlijn inzake het Europees onderzoeksbevel en de richtlijn inzake het recht op informatie in het strafproces. De Tweede Kamer is akkoord gegaan met het wetsvoorstel uitvoering richtlijn mediation.

Ook in 2011 is veel regelgeving tot stand gekomen ter uitvoering van Europese richtlijnen of werking van verordeningen, waaronder de wet verzekering zeeschepen, de wet uitvoering verdrag en verordening internationale inning levensonderhoud, goedkeuring van het adoptieverdrag, uitvoering van de aanpassing van het verdrag van Montreal over schade als gevolg van ongevallen met vliegtuigen, uitvoering van de EU richtlijn consumentenkrediet, uitvoering van de EU richtlijn verslaggevingvoorschriften bij fusie en splitsing, uitvoering van de EU richtlijn financiële zekerheidsovereenkomsten en de uitvoering EU richtlijn timeshare overeenkomsten.

Heldere, uitvoerbare en rechtmatige wetgeving is noodzakelijk voor een rechtsorde waarin mensen vertrouwen stellen. Mensen moeten ruimte krijgen zich te ontplooien en hun onderlinge relaties vorm te geven. Bedrijven moeten kunnen ondernemen en zo bijdragen aan economisch herstel. De leefomgeving moet worden beschermd.

Wetgeving kan daaraan bijdragen door duidelijke regels en kaders te bieden. Regelgeving moet daarvoor voldoen aan hoge kwaliteitseisen en departementen dienen voldoende juridische kwaliteit te leveren. Speerpunten in 2011 waren: aandacht voor nut en noodzaak van wetgeving en voor de uitvoerbaarheid ervan, ruimte voor burgers, professionals, bedrijven en medeoverheden en versnelling van procedures en van het wetgevingsproces zelf.

In 2011 heeft het kabinet besloten tot structurele toepassing van internetconsultatie over nieuwe voorstellen tot regelgeving en tot toepassing van het integraal afwegingskader voor beleid en wetgeving. De digitale ondersteuning van het wetgevingsproces (het programma Legis) is verder ontwikkeld – internetconsultatie is een van de producten van het programma – en ondersteunt onder andere de toepassing van het systeem van vaste verandermomenten. Door nieuwe regelgeving alleen op een beperkt aantal momenten in het jaar in werking te laten treden, worden de uitvoeringslasten van bedrijfsleven en uitvoeringsorganisaties beperkt.

Door tijdens de voorbereiding doorlopend teksten te produceren vergemakkelijkt het programma de kennisneming van nieuwe regelgeving.

De activiteiten in 2011 zijn er op gericht geweest om de afspraken uit het Regeerakkoord uit te voeren. In het Regeerakkoord is opgenomen dat de rechtspraak op civiel en bestuursrechtelijk terrein vanaf 2013 zo veel mogelijk wordt bekostigd door degenen die daar gebruik van maken. De ingangsdatum van deze maatregel is met een half jaar vervroegd, zodat de besparingen zich eerder voordoen.

Voorts is het de inzet van het kabinet te komen tot een beter functionerend rechtsbestel. De versterking van het toezicht op de juridische beroepen is een van de maatregelen die daar aan bijdraagt.

Deze «normen» voor een adequaat rechtsbestel laten zich niet in indicatoren vatten, die in één oogopslag de beleidseffectiviteit in beeld brengen. Met behulp van monitoren, trendrapportages, beleidsdoorlichtingen en beleidsevaluaties wordt op kwantitatieve, maar ook op kwalitatieve wijze inzicht verkregen in de effecten van het beleid om de toegang tot de rechtspleging te bevorderen (12.2). Voor de rechtspraak (12.3) kan dit slechts met kwalitatieve indicaties.

Daarnaast zijn bij de operationele doelstellingen een aantal input, throughput en outputindicatoren opgenomen die samen inzicht bieden in de effectiviteit van beleidsinstrumenten op de geformuleerde doelstellingen.

Naar aanleiding van Europese rechtspraak (onder andere Salduz) is er een nieuwe regeling ontworpen om tegemoet te komen aan het recht van de verdachte op rechtsbijstand voorafgaand aan en – in sommige gevallen ook – tijdens het politieverhoor. De betreffende regeling, de Aanwijzing rechtsbijstand politieverhoor (2010A007), is per 1 april 2010 in werking getreden en blijft in beginsel in de huidige vorm van kracht tot uiterlijk 1 april 2014.

De regeling wordt op dit moment onderzocht door de Erasmus Universiteit. Dit onderzoek betreft een procesevaluatie, een planevaluatie, rechtsvergelijking met de regeling en de praktijkervaringen in Engeland en Wales en een outputevaluatie naar de implicaties bij de politieorganisatie, de piketcentrale en de Raad voor Rechtsbijstand van de invoering van de regeling. Aandachtspunten zijn de samenwerking tussen de genoemde organisaties, de omvang van de verleende rechtsbijstand, de vraag hoe jongeren deze rechtsbescherming ervaren en hoe zij ermee omgaan. Een andere vraag is of de waarde van het verhoor als opsporingsmethode is gedaald, met als mogelijk gevolg een grotere inzet van andere opsporingsmethoden zoals observatie en tappen. Het onderzoek wordt medio 2012 afgerond.

Op operationele doelstelling 12.2 «adequate toegang tot het rechtsbestel» is € 11,1 miljoen aan het budgettaire kader toegevoegd. In de uitvoering van het optimaliseringsprogramma verkeershandhaving zijn door sterke afhankelijkheid van andere partijen onvoorziene vertragingen ontstaan. Zo moeten gemeenten bij de vervanging van flitspalen in veel gevallen nieuwe bouwvergunningen afgeven en heeft Rijkswaterstaat als wegbeheerder veel invloed bij de plaatsing van trajectcontrolesystemen langs rijkswegen.

Een deel van de subsidie voor de Raad voor Rechtsbijstand bestemd voor het jaar 2010 is pas in 2011 tot uitbetaling gekomen. Daarvoor is het budget in 2011 opgehoogd.

Op operationele doelstelling 12.3 «slagvaardige en kwalitatief goede rechtspleging» is een toename geweest van het aantal zaken voor de rechtspraak. Ook de bestuursrechtspraak heeft te maken gehad met een stijgende capaciteitsbehoefte, onder andere door een toename van bijstandszaken en sociale verzekeringszaken. Het ministerie heeft € 25 miljoen bijgedragen ter dekking van de toename van het aantal zaken.

Daarnaast is een vordering van de Raad voor de rechtspraak op het ministerie inzake de egalisatierekening van bijna € 17 miljoen afgelost. Deze vordering is ontstaan bij het inwerkingtreden van het baten-lastenstelsel per 2005. Daarnaast heeft de Raad voor de rechtspraak een bijdrage ontvangen van € 1,5 miljoen om de implementatiekosten samenhangende met het wetsvoorstel verhoging griffierechten te kunnen financieren.

In 2011 heeft de toegang tot het rechtsbestel in relatie met de financiële taakstellingen op de gefinancierde rechtsbijstand en de verhoging van de griffierechten in de politieke en publieke belangstelling gestaan. Bij de uitvoering van de financiële taakstellingen is veel aandacht besteed aan het toegankelijk houden van het rechtsbestel. Daarbij is in het bijzonder gelet op een evenredige verdeling van lasten en bijzondere aandacht gegeven aan de gevolgen van de taakstellingen voor de personen met een gering inkomen.

De verschillende instrumenten die bijdragen aan de toegankelijkheid van het rechtsbestel hangen met elkaar samen en beïnvloeden elkaar in meer of mindere mate. Wijzigingen in de gefinancierde rechtsbijstand beïnvloeden zowel de rechtshulpverlening door advocaten als het aanbod en de kwaliteit van zaken die aan de rechterlijke macht worden voorgelegd. Dat betekent dat steeds een balans moet worden gevonden tussen enerzijds de doelmatigheid van de rechtspleging en geschillenoplossing en de daarmee gemoeide uitgaven en anderzijds de kwaliteit en rechtstatelijkheid van het stelsel. Vanuit dit beleidsperspectief zijn de onderstaande instrumenten in 2011 ingezet.

Het wetvoorstel Raadsman en politieverhoor is in de maanden april tot en met juni 2011 aan een openbare consultatieprocedure onderworpen. De resultaten van de consultatie zijn geanalyseerd en besproken met de meest betrokken partijen, wat heeft geleid tot een aangepast wetsvoorstel dat – na verkregen advies van de Raad van State – naar verwachting medio 2012 aan de Tweede Kamer wordt voorgelegd.

Op 15 november 2011 is de AMvB Salduz van kracht geworden (Stb. 2011, 526). Deze AMvB voorziet in een vergoedingsregeling voor de advocaat die een verdachte voorafgaande aan het politieverhoor bijstaat (het zogenoemde Salduz consult). De AMvB bevat tevens een vergoedingsregeling voor de bijstand van een advocaat aan minderjarige verdachten tijden het politieverhoor.

In 2011 is de wijziging van de Wet op het notarisambt door het parlement aanvaard (Besluit van 13 december 2011) in verband met de invoering van een informatieplicht ten aanzien van gegevens betreffende de bijzondere rekening, bedoeld in artikel 25 van die wet (informatieplicht derdengeldenrekening notariaat) (Stb. 2011, 557) ). Deze wet treedt in de loop van 2012 inwerking. De wijziging van de Advocatenwet (TK 32382) is in 2011 in de Tweede Kamer in behandeling genomen. De voorbereidingen voor een wijziging van de Gerechtsdeurwaarderswet zijn in 2011 aangevangen.

Het WODC heeft in 2011 een rapport uitgebracht inzake de kwaliteit van de notariële dienstverlening (Bijlage bij TK 23 706 nr. 71).

Hierin wordt geconcludeerd dat het notariaat te lijden heeft van de economisch moeilijke vastgoedmarkt. Het WODC signaleert daarbij dat vaste notaristarieven geen oplossing bieden voor het geringere aanbod van werk. Het WODC stelt dat notarissen hun kantoororganisatie moeten aanpassen aan de gewijzigde omstandigheden, meer moeten innoveren en zich meer moeten profileren op andere aspecten van de notariële dienstverlening dan de vastgoedpraktijk.

In het «Overzicht budgettaire gevolgen van beleid» staat voor de Raad voor rechtsbijstand een bedrag van € 458,4 miljoen opgenomen voor het jaar 2010. Het verschil met de bovengenoemde € 477,1 miljoen is te verklaren door een kasschuif van € 7,8 miljoen naar 2011 en een eenmalige afboeking van € 10 miljoen in het kader van de afbouw van de voorschotregeling aan advocaten. Daarnaast worden via de rechtspraak kosten rechtsbijstand betaald die te maken hebben met de inzet van deurwaarders en deskundigen.

Voor 2011 staat in het overzicht budgettaire gevolgen van beleid een uitgave van € 495,4 miljoen. Het verschil met de bovenstaande uitgave van € 484,8 miljoen heeft te maken met de kasschuif van € 7,8 miljoen toegepast in 2010 en de kosten die via de rechtspraak worden betaald voor rechtsbijstand op het gebied van deurwaarders en deskundigen van in totaal € 2,8 miljoen.

In ambtshalve strafzaken zijn de gemiddelde kosten per toevoeging toegenomen ten opzichte van de begroting. Dit is een gevolg van een toename van de bewerkelijke strafzaken waarvoor meer uren worden toegekend.

Reguliere straftoevoegingen zijn met 11% ten opzichte van de begroting afgenomen. Vanaf 2009 zien we een afname van het aantal toevoegingen in reguliere strafzaken. Dit beeld komt ook naar voren uit de PMJ-cijfers voor strafzaken.

Het aantal toevoegingen in civiele zaken is afgenomen met 6% ten opzichte van de begroting 2011. Het ingezette beleid op het gebied van de proactieve overheid en de introductie van diagnose en triage bij het Juridisch Loket per 1 juli 2011 zouden bijgedragen kunnen hebben aan deze afname. Dit beleid vormt onderdeel van de taakstelling van € 50 miljoen uit het Programma «Rechtsbijstand en Geschiloplossing».

Door invoering van consultatie voorafgaand aan het politieverhoor is het aantal piketdiensten met 32 269 toegenomen ten opzichte van de begroting. Een stijging van 34%. Ten opzichte van 2010 is sprake van een toename van 25%. De uitgaven zijn met € 3,5 miljoen gestegen ten opzichte van voorgaand jaar.

De invoering van een hogere eigen bijdrage heeft geleid tot een geleidelijke afname van het aantal lichte adviestoevoegingen. Dit is een dalende trend vanaf 2008, die zich nu lijkt te stabiliseren.

De invoering van de nieuwe asielprocedure per 1 juli 2010 heeft geleid tot een toename van 12,6% ten opzichte van de begroting. Echter ten opzichte van 2010 is sprake van een lichte daling van 1,6%. Per ingestroomde asielzoeker worden gemiddeld bijna 2 toevoegingen voor een procedure afgegeven.

De invoering van diagnose en triage bij het Juridisch Loket betekent een toename van de inzet en dus de kosten, die er toe moeten leiden dat uiteindelijk minder toevoegingen hoeven te worden afgegeven. Doordat gemiddeld meer tijd wordt besteed per klant is het aantal contacten met 4% afgenomen ten opzichte van de begroting.

In totaal wijken de totale kosten voor rechtsbijstand niet veel af van het begrote bedrag van € 481,5 miljoen. De afname van de kosten voor regulier straf, civiele zaken en asielzaken van in totaal € 11,6 miljoen worden teniet gedaan door de toename van de kosten betreffende ambtshalve strafzaken, piketdiensten en het Juridisch Loket van in totaal € 15,7 miljoen.

Voor meer informatie over de rechtsbijstand wordt verwezen naar de jaarlijks uit te brengen Monitor Gesubsidieerde Rechtsbijstand.

Met het wetsvoorstel herziening gerechtelijke kaart (TK 32 891, nr. 1, 2, 3) wordt de gebiedsindeling van de rechtbanken (arrondissementen) en gerechtshoven (ressorten) gewijzigd. Het aantal arrondissementen wordt teruggebracht van negentien naar tien en het aantal ressorten van vijf naar vier. Zo ontstaan mogelijkheden om de behandeling van zaken beter te organiseren. De rechtspraak krijgt ook meer ruimte om zich te specialiseren. Verder biedt de nieuwe indeling meer mogelijkheden om maatwerk te leveren en de rechtspraak zichtbaarder te maken voor de burger.

Voor het Openbaar Ministerie betekent het wetsvoorstel een vermindering van het aantal arrondissementsparketten tot tien. De grenzen van de nieuwe gerechtelijke kaart zijn bovendien leidend voor de vorming van de nationale politie (wetsvoorstellen TK 30 880 en TK 32 822). Met een volledige geografische congruentie van de organisatie van eerstelijnsrechtspraak, Openbaar Ministerie en politie wordt de eenduidigheid bevorderd. De Tweede Kamer heeft op 6 december 2011 ingestemd met het wetsvoorstel. Het wetsvoorstel is thans in behandeling bij de Eerste Kamer.

In het Regeerakkoord is de maatregel geformuleerd dat de rechtspraak meer dan tot nu toe wordt bekostigd door degenen die daar gebruik van maken. Slechts vijf procent van de geschillen komt voor de rechter. Het gebruik van de rechtspraak is niet gelijk verdeeld over alle Nederlanders. Het kabinet vindt het daarom gerechtvaardigd dat procederende partijen een hogere bijdrage leveren in de kosten van deze procedures. Personen met lage inkomens worden gecompenseerd.

Op 31 oktober 2011 is het wetsvoorstel verhoging griffierechten naar de Tweede Kamer verzonden (TK 33 108, nr. 1, 2, 3). In het nieuwe stelsel worden on- en minvermogenden en de middeninkomens – in totaal zestig procent van de bevolking – gecompenseerd, waardoor de toegang tot het recht gewaarborgd blijft. Het kabinet streeft naar inwerkingtreding van het wetsvoorstel op 1 juli 2012.

Zowel de instroom als het aantal afgehandelde zaken is in 2011 afgenomen ten opzichte van 2010. In 2011 stroomde er ongeveer 1,8 miljoen zaken in bij de gerechten. Het aantal afgehandelde zaken bedroeg eveneens ongeveer 1,8 miljoen.

De daling ten opzichte van 2010 is ogenschijnlijk groter dan in de werkelijkheid het geval is: vanaf 2011 worden akten en verklaringen bij kanton niet meer meegeteld als product. Rekening houdend met deze technisch correctie is er nog steeds sprake een daling van het aantal zaken.

De daling zit met name bij het relatief goedkope product kanton en bij de vreemdelingenkamers. Bij de andere producten is er sprake van een stijging. Rekening houdend met de diverse zaakzwaarten, uitgedrukt in de diverse prijzen, is er in 2011 sprake van een stijging van werklast ten opzichte van 2010.

In oktober 2011 is de evaluatie van het landelijk beleid met betrekking tot huiselijk geweld van 2002–2011 gereedgekomen. Uit dit onderzoek blijkt dat er dankzij de in die jaren geleverde inspanningen veel is bereikt om geweld in huiselijke kring in Nederland tegen te gaan. Evengoed blijft een krachtige aanpak nodig; het onderzoek doet daarvoor waardevolle aanbevelingen.

In maart 2011 is de tweede monitor Nazorg ex-gedetineerden gepubliceerd door het WODC. In de monitor wordt de situatie van (ex-) gedetineerden onderzocht op de volgende vijf leefgebieden: ID-bewijs, onderdak, inkomen, schulden en zorg. De tweede monitor Nazorg ex-gedetineerden is grotendeels op dezelfde manier uitgevoerd als de eerste meting, waardoor ook is gekeken naar de verschillende resultaten tussen de twee metingen. In de zomer van 2012 wordt de derde monitor Nazorg ex-gedetineerden opgeleverd.

Voorts heeft het WODC onderzoek verricht naar de volgende onderwerpen:

• – evaluatie verzelfstandiging FPC Dr. S. van Mesdag te Groningen (TK 24 587 nr. 453 );

• – Tbs-behandeling geprofileerd: een gestructureerde casussenanalyse (TK 29 452 nr. 144);

• – evaluatie verplichte aangifte strafbare feiten in de Tbs;

De eerste twee rapporten zijn, voorzien van een beleidsreactie, aan de Tweede Kamer gezonden.

De afgelopen jaren zijn diverse maatregelen genomen ter verbetering van de bestrijding van witwassen. In 2008 verscheen een rapport van de Algemene Rekenkamer (AR) over het bestrijden van witwassen en terrorismefinanciering. In dat rapport concludeert de AR dat de verantwoordelijke departementen onvoldoende inzicht hebben in de prestaties van de handhaving en dat de Ministeries (Veiligheid en Justitie, Financiën en BZK) onvoldoende regie voeren en sturen op handhavingsprestaties. De nu te ontwikkelen beleidsmonitor heeft als doel deze departementen inzicht te verschaffen zodat de departementen beter in staat zijn om regie te voeren en doelmatiger te sturen op prestaties.

De monitor moet uitvoering geven aan een aanbeveling uit het rapport en beoogt inzicht te bieden in prestaties en middelen. Daarnaast worden binnen de FATF landen onderworpen aan wederzijdse evaluaties. De monitor besteedt aandacht aan de vraag of witwassen door het ingezette beleid meer en beter wordt bestreden en gaat tevens na of middelen effectief worden ingezet. Met het oog op de evaluatie wordt de monitor nader uitgebreid.

Bij politie, OM, rechtspraak en verdediging is sprake van een groeiende behoefte aan snelle, specialistische en kwalitatief goede forensische dienstverlening. Particuliere instituten kunnen hier een rol van betekenis spelen, ook uit het oogpunt van contra-expertise. Onderzocht wordt het aanbod en gebruik van deze diensten, expertise, doorlooptijden en de kwaliteit van de dienstverlening.

Het experiment heeft een looptijd van twee jaar en is gestart op 1 februari 2010. De evaluatie van het experiment is toegezegd in een brief van de Minister van Justitie aan de Tweede Kamer (TK 31 700-VI, nr. 150). In deze brief is daarnaast een onderzoek toegezegd waarin wordt nagegaan welke instituten de afgelopen jaren al zijn ingezet bij de uitvoering van forensisch onderzoek en welke forensische expertise in dat onderzoek is ingezet. In dat onderzoek wordt ook in kaart gebracht welke voorwaarden er in Nederland gelden op het terrein van kwaliteit, veiligheid en snelheid bij de uitvoering van forensisch onderzoek en hoe experts de effecten en neveneffecten beoordelen van het inschakelen van particuliere en universitaire instituten bij het forensische onderzoek in Nederland. Dit onderzoek is inmiddels in uitvoering. De twee onderzoeken samen moeten een fundament opleveren voor de ontwikkeling van een visie op de vormgeving van forensisch onderzoek op de lange termijn.

Op 1 februari 2005 is de Wet DNA-onderzoek bij veroordeelden (Wet DNA-V) in werking getreden. Op dit moment is er weinig inzicht in wat de wet DNA-V oplevert. Hoewel er tal van aanwijzingen zijn dat de wet DNA-V een substantiële bijdrage levert aan de voorkoming, opsporing, vervolging en berechting van strafbare feiten, is onduidelijk om welke aantallen het gaat, of hierin nog andere factoren dan de wet DNA-V een rol spelen en of de mogelijkheden bij de uitvoering van de wet DNA-V optimaal benut worden. Uit dit onderzoek moet blijken welke resultaten er met DNA-onderzoek behaald zijn sinds de wet is ingevoerd. Ook moet duidelijk worden hoe de bijdrage die de wet DNA-V levert aan het opsporingspercentage verder vergroot kan worden. Hierbij wordt ook de ontwikkeling van de groei van de DNA-databank meegenomen.

Daarnaast loopt er nog een evaluatieonderzoek naar opsporingsmiddelen, te weten aftappen.

In 2011 is nadruk gelegd op kinderen in een huiselijk geweldsituatie. Dit betreft zowel kinderen die zelf mishandeld worden, als kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld tussen hun ouders.

Voor de aanpak van kindermishandeling is een nieuw Actieplan aanpak kindermishandeling «Kinderen Veilig» 2012–2016 gereed gekomen (TK 31 015, nr. 69). Uit in 2011 afgerond onderzoek naar de omvang van kindermishandeling blijkt dat er in 2010 naar schatting 119 000 kinderen slachtoffer waren van kindermishandeling. In 2011 ondernomen acties uit het Actieplan zijn:

• 1. het meer bekendmaken van ketenpartners met de mogelijkheid en wenselijkheid van het inzetten van huisverbod in geval van kindermishandeling. Daartoe is er onder andere een bijeenkomst georganiseerd in december 2011, in samenwerking met het Ministerie van VWS en de VNG. Grotere bekendheid met het huisverbod maakt dat het middel wellicht vaker wordt ingezet.

• 2. het ondersteunen en evalueren van regionale initiatieven voor een nieuwe multidisciplinaire aanpak van kindermishandeling. Op 28 november 2011 zijn de eerste multidisciplinaire centra voor kindermishandeling in Leeuwarden en Haarlem door de Staatssecretarissen van VenJ en van VWS geopend.

In 2011 is een nieuwe gedragsinterventie voor daders van partnergeweld ontwikkeld die helaas niet is goedgekeurd door de Erkenningscommissie Gedragsinterventie Justitie. Besloten is daarom de Terugvalpreventietraining Huiselijk geweld die Reclassering Nederland heeft ontwikkeld kwalitatief te laten verbeteren.

In 2011 is een databank met effectieve interventies voor geweld in huiselijke kring gelanceerd. In deze databank zijn methoden uit de praktijk verzameld, inclusief beschrijvingen. Aan de hand hiervan kunnen professionals vaststellen of de methode geschikt is voor hun eigen praktijksituatie. De databank bevat inmiddels 15 interventies.

In het najaar van 2011 is de effectevaluatie van de Wet tijdelijk huisverbod (Wth) gestart, in samenwerking met het Ministerie van VWS. Deze effectevaluatie volgt op de procesevaluatie naar de Wth, die eind 2010 gereed is gekomen en die in februari 2011 naar de Tweede Kamer is verstuurd (TK, 28 345, nr. 112).

Bij de beoordeling van een aanvraag voor de Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) beoordeelt de Dienst Justis of een persoon een relevant antecedent op zijn naam heeft staan, dat een risico oplevert voor een goede uitoefening van de functie of taak.

In 2011 is gestart met de continue screening van taxichauffeurs (in plaats van eens in de vijf jaar) om daarmee te voorkomen dat chauffeurs na het plegen van bepaalde delicten langer dan wenselijk op de taxi blijven rijden.

Mede op basis van de aanbevelingen van de Commissie Gunning naar aanleiding van de Amsterdamse zedenzaak heeft het kabinet besloten een vorm van continue screening tot stand te brengen van personen die werkzaam zijn in de kinderopvang (TK 32 500 VI, nr. 95). In dit verband is ook gestart met het betrekken van justitiële gegevens uit het buitenland bij de beoordeling van de VOG van personen uit EU-lidstaten die in Nederland met kinderen willen gaan werken. Het Europees Parlement heeft op 27 oktober 2011 ingestemd met de richtlijn tot bestrijding van seksueel misbruik en uitbuiting van kinderen, die dient als juridische basis voor de uitwisseling van justitiële gegevens met het buitenland. Vooruitlopend op de definitieve invoering van de richtlijn in 2013 worden justitiële gegevens uit andere EU-lidstaten opgevraagd voor de beoordeling van VOG-aanvragen in enkele gemeenten, waaronder Amsterdam.

Het doel van de Wet bevordering Integriteitsbeoordelingen door het Openbaar Bestuur (Wet Bibob) is te voorkomen dat de overheid ongewild criminele activiteiten faciliteert.

Als gevolg van de gewijzigde begrotingspresentatie wordt verwezen naar de toelichting bij artikel 25 «Veiligheid en bestuur».

Het TES heeft tot september 2011 enkele duizenden vonnissen onderzocht. 1700 hiervan zijn in behandeling door bijvoorbeeld een EAB-signalering, paspoortsignalering en lopende rechtshulpverzoeken om uitlevering van de getraceerde veroordeelden.

De ervaringen en de resultaten van het TES en van de overeenkomstige teams bij de korpsen, zoals het Team Regionale Opsporing Gesignaleerden (ROG) van het korps Amsterdam-Amstelland, worden uitgewisseld als good practices.

ZSM leidt er ook toe dat zaken die voorheen door de politie werden geseponeerd nu aan de selectietafel door het OM worden beoordeeld en relatief vaak geseponeerd worden.

Daarnaast leidt het wegwerken van oude voorraden tot relatief veel sepots. Deze stijging van het sepotpercentage, alsmede een stijging van het percentage vrijspraken, verklaren de daling in het interventiepercentage.

De jaarlijkse tapstatistieken maken deel uit van het departementaal jaarverslag.

Dit is toegezegd bij brief van 13 november 2007 (TK 30 517, nr. 5) en daaropvolgend bij brief van 27 mei 2008 (TK 30 517, nr. 6)

De inspanningen binnen het Programma richten zich erop dat in 2014 een situatie is ontstaan waarin de Veiligheidshuizen:

• – een regionale functie hebben;

• – zich primair richten op ernstige overlast;

• – multidisciplinair zijn;

• – beschikken over heldere afspraken tussen de partners;

• – een helder besturingssysteem hebben en hanteren;

• – op casusniveau een volledig en integraal beeld hebben;

• – (meer) zicht hebben op de effectiviteit van de interventies en maatschappelijk rendement; en

• – structureel blijven werken aan innovatieve integrale werkwijzen.

De belangrijkste mijlpalen voor 2011 zijn:

• – De wetswijziging van de regeling van de voorwaardelijke veroordeling en de wijziging van de regeling van voorwaardelijke invrijheidsstelling treden op 1 april 2012 in werking (TK, 30 300 VI, nr. 164).

• – In 2011 heeft voor het eerst een peiling van de kwaliteit van reclasseringsadviezen onder Officieren van Justitie en rechters plaatsgevonden. Deze gaven aan dat de kwaliteit van adviezen sinds de introductie van de nieuwe adviesformats is verbeterd. Ook hebben zij rapportcijfers toegekend aan reclasseringsadvies en aan reclasseringsadvies beknopt, respectievelijk een 7.7 en een 7.1.

• – De toezichten duren gemiddeld langer en het mislukkingspercentage daalt.

• – Ten opzichte van 2010 is in 2011 het aantal schorsingen van de preventieve hechtenis met bijzondere voorwaarden met 3% gestegen. Het aantal gedetineerden dat naast de algemene voorwaarden ook met bijzondere voorwaarden voorwaardelijk in vrijheid is gesteld is in 2011 met 4% gestegen.

• – De groei van het aantal (deels) voorwaardelijke veroordelingen blijft uit. Er zijn twee maatregelen die zien op vergroting van het rendement van het adviesproces:

  • • doelmatig laten groeien van het aantal adviesaanvragen met 6%;

  • • stijgen van het aantal geleverde adviesrapporten met concrete bijzondere voorwaarden met 2 procentpunten.

• – In het kader van forensische zorg zijn in totaal 4 224 toeleidingen van verslaafden geweest in 2011. Hiermee zijn de groeidoelstellingen behaald.

De persoonsgerichte aanpak van gedetineerden is de kern van het programma «Modernisering Gevangeniswezen (MGW)», dat in 2011 verder geïmplementeerd is. Die aanpak bestaat onder meer uit regionale plaatsing van gedetineerden, het aanbieden van gedragsinterventies, evenals het aanbieden van een dagprogramma dat maximaal is ingericht op het bevorderen van een succesvolle terugkeer in de maatschappij. In 2011 is binnen MGW meer de nadruk op de eigen verantwoordelijkheid van de gedetineerde bij de resocialisatie komen te liggen.

Het detentie- en re-integratieplan vormt de basis voor de resocialisatie van alle gedetineerden. Bij de invulling van het plan wordt gekeken naar: de criminogene factoren, het gedrag van de gedetineerde, recidive, de motivatie en de zorgbehoefte. Ten behoeve van dit plan is in alle penitentiaire inrichtingen in 2011 een gestandaardiseerde screening ingevoerd met als doel dat uiterlijk tien werkdagen na binnenkomst een conceptplan is opgesteld. Tijdens de detentieperiode wordt dit plan aangevuld.

Het programma «Sluitende aanpak nazorg» is per 1 april 2011 afgerond. Nazorg is nu een integraal onderdeel van de staande organisatie van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Het Samenwerkingsmodel Nazorg is in 2011 geactualiseerd en herbevestigd. Hierin zijn ook de resultaten van de pilots schuldhulpverlening en arbeidstoeleiding opgenomen. Met het UWV zijn in november 2011 afspraken gemaakt om de (digitale) dienstverlening binnen de PI’s voort te zetten.

Eind 2011 waren er 406 gemeentelijke coördinatoren nazorg werkzaam bij verschillende gemeenten en Veiligheidshuizen. Deze coördinatoren vervullen, samen met de Medewerkers Maatschappelijk Dienstverlening (MMD’ers) binnen het Gevangeniswezen, een spilfunctie in het regelen van nazorg. Om de informatie-uitwisseling tussen het gevangeniswezen en de PI te verbeteren zijn er in het najaar van 2011 «gebruikersbijeenkomsten DPAN» georganiseerd. De uitkomsten hiervan moeten leiden tot een meer gebruiksvriendelijk Digitaal Platform Aansluiting Nazorg (DPAN).

Tot slot zijn er in november van 2011 vier regionale bijeenkomsten Nazorg georganiseerd. Er is een werkwijze «Schuldhulpverlening vanuit detentie» ontwikkeld en een werkwijze «Arbeidstoeleiding vanuit detentie».

Bij de uitvoering van het programma «Vernieuwing Forensische Zorg» in 2011 zijn de volgende doelstellingen behaald:

• – het Gevangeniswezen, de Reclasseringsorganisaties en het NIFP zijn voor alle justitiabelen die forensische zorg nodig hebben, gaan werken met een integraal informatiesysteem, dat zorgt voor een betere matching tussen zorgaanbod en zorgvraag;

• – vanaf eind 2011 worden alle justitiabelen in zorg geplaatst op basis van een plaatsingsbesluit namens de Minister van Veiligheid & Justitie;

• – de facturatie forensische zorgprestaties in Diagnose Behandel- en BeveiligingsCombinaties (DBBC’s) is op gang gekomen;

• – de Nota van wijziging bij het wetsvoorstel Forensische Zorg is bij de Tweede Kamer ingediend (TK 32 398, nr. 10);

• – het interim-besluit forensische zorg, dat vooruitlopend op inwerkingtreding van het wetsvoorstel forensische zorg een wettelijk kader voor het forensisch zorgstelsel creëert, is per 1 januari 2011 in werking getreden.

De Minister van Veiligheid en Justitie heeft geen invloed op het aantal kinderen dat voor landelijke adoptie in aanmerking komt. Evenmin heeft hij invloed op het aantal kinderontvoeringen.

De omvang van jeugdcriminaliteit en de benodigde jeugdbescherming is deels afhankelijk van ontwikkelingen in de samenleving die niet direct door Veiligheid en Justitie zijn te beïnvloeden, zoals sociale problemen en demografische veranderingen.

Met het aantreden van het kabinet Rutte-Verhagen is in oktober 2010 de verantwoordelijkheid voor een samenhangend jeugdbeleid overgegaan van de voormalige Minister voor Jeugd en Gezin naar de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).

Beleidsverantwoordelijkheden die voor de totstandkoming van een afzonderlijke portefeuille «Jeugd en Gezin» behoorden tot de verantwoordelijkheid van andere ministeries dan VWS – zoals beleid rond kinderbescherming en rond inkomensondersteuning van gezinnen – zijn belegd bij de ministeries van Veiligheid en Justitie respectievelijk Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW). Het onderdeel jeugdbescherming valt sindsdien onder de verantwoordelijkheid van het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Jeugdbescherming is toegevoegd aan operationele doelstelling 14.1.

14.1 «Uitvoering jeugdbescherming»

Het verschil tussen de vastgestelde begroting en de realisatie op de verplichtingen wordt voornamelijk verklaard door het programma jeugdbescherming. De afrekening van de subsidie jeugdbescherming 2010 heeft een meevaller van circa € 4,9 miljoen opgeleverd. Daarnaast blijken de cliëntenaantallen in de jeugdbescherming lager geraamd. Ook is er sprake van minder partneralimentatie en dit heeft geleid tot minder uitgaven bij het Landelijk Bureau Inning Onderhoudsbijdragen. Door vertraging in de voortgang van het project werkstroommanagement is er minder uitgegeven.

14.2 «tenuitvoerlegging sancties Jeugd»

Het verschil tussen de vastgestelde begroting en de realisatie op de verplichtingen wordt voornamelijk verklaard door het programma «Jeugdcriminaliteit».

De vermindering instroom bij jeugdreclassering heeft zich in de praktijk niet in volle omvang voorgedaan zoals uitgegaan bij de najaarsnota. Er zijn minder gedragsbeïnvloedende maatregelen (GBM) opgelegd dan bij de start van GBM ingeschat. De implementatie van het Landelijk Instrumentarium Jeugdstrafketen (LIJ)en Prokid is uitgesteld naar 2012 omdat de financieringskosten en het systeem nog niet aan de eisen voldoen.

In het kader van passende nazorg is circa € 2 miljoen minder subsidie verleend omdat de vraag minder was dan geraamd. Ook bij de Veiligheidshuizen is circa € 1,5 miljoen minder verplicht dan aanvankelijk geraamd vanwege het niet tijdig of niet in de begrote omvang starten van enkele (deel) onderzoeken. De overige circa € 3 miljoen heeft betrekking op diverse andere kleine projecten.

14.3 «opvang AMV’s»

Het verschil tussen de vastgestelde begroting en de realisatie op de verplichtingen wordt voornamelijk verklaard door het feit dat voor voogdij AMV’s verplichtingen zijn aangegaan in 2011 terwijl dit geraamd is 2012.

Het verschil tussen de vastgestelde begroting en de realisatie op de uitgaven wordt voornamelijk verklaard door hetgeen toegelicht bij de verplichtingen.

Daarnaast was op artikelonderdeel 14.1 «Uitvoering jeugdbescherming» in 2011 tijdelijk extra instroom geraamd bij de jeugdbescherming van bureau jeugdzorg als gevolg van de invoering van een project om de doorlooptijden in de totale jeugdbeschermingsketen te verbeteren. De verwachte extra instroom heeft zich echter niet in volle omvang voorgedaan waardoor het opwaartse effect in de uitgaven per saldo achterwege is gebleven.

Om de kwaliteit van het adoptieproces te verbeteren is gedurende het jaar 2011 wederom ingezet op toezicht op de kwaliteit van de «matching».

• – In 2011 is gestart met de evaluatie van het Kwaliteitskader vergunninghouders interlandelijke adoptie. Deze evaluatie wordt begin 2012 afgerond.

• – Het wetsvoorstel wijziging Wet opneming buitenlandse kinderen ter adoptie (Wobka) om de Regeling Tegemoetkoming adoptiekosten te kunnen invoeren, is in 2011 aangenomen en is op 1 januari 2012 in werking getreden. De regeling geldt tot 1 januari 2013. Het verzoek van de Tweede Kamer om met een mogelijk alternatief voor deze regeling te komen zal bij de herijking van het beleid en aanpassing van de Wobka in 2012 worden meegenomen.

Het kabinet wil een eenvoudiger stelsel van zorg en ondersteuning voor jeugd, waarin kinderen, ouders en andere opvoeders in elke gemeente gemakkelijker terechtkunnen met vragen over opgroeien en opvoeden. Zo worden zij eerder en sneller op maat geholpen, als het niet op eigen kracht lukt. Een stelsel dat kinderen stimuleert en ondersteunt om mee te doen en een bijdrage te leveren aan de samenleving. In lijn met het regeer- en gedoogakkoord moet er ook één financieringsysteem komen voor het stelsel van de jeugdzorg.

Om de gefaseerde overheveling van taken naar de gemeente mogelijk te maken, zijn in 2011 bestuurlijke afspraken gemaakt tussen Rijk, VNG en IPO in de Bestuurlijke Afspraken 2011-2015. Daarbij zijn voorwaarden gesteld aan de bovenlokale uitvoering van de jeugdbeschermings- en jeugdreclasseringstaken, kwaliteitscriteria voor gemeenten en uitvoerende instellingen, toezicht en financiering. Tevens zijn afspraken gemaakt over de verantwoordelijkheid van gemeenten voor de Jeugdzorg^Plus (gesloten jeugdzorg), geestelijke gezondheidszorg voor jongeren (jeugd-GGZ), zorg voor jeugd met een licht verstandelijke handicap, de jeugdbescherming en de jeugdreclassering. In 2011 is gestart met het ontwikkelen van kwaliteitseisen voor instellingen die jeugdbescherming en jeugdreclassering gaan aanbieden aan gemeenten in het nieuwe stelsel jeugd.

Uiterlijk 2015 moet de decentralisatie van alle onderdelen van de jeugdzorg een feit zijn. De komende jaren worden gebruikt om de decentralisatie voor te bereiden (TK 31 839, nr. 142).

Beleidsontwikkeling jeugdketen Caribisch Nederland (CN)

Veiligheid en Justitie voert op de BES-eilanden gefaseerd verbetermaatregelen door.

In 2011 is verder gewerkt aan het opbouwen en versterken van de jeugdvoorzieningen op de BES-eilanden. In 2011 is een behoorlijke verbetering aan voorzieningen (ambulant, pleegzorg en residentiële zorg) gerealiseerd, waarmee de preventie beter tot uitvoering gebracht kan worden en meer passende hulp en jeugdbescherming kan worden geboden.

De Inspectie jeugdzorg heeft voor Caribisch Nederland een toezichtplan opgesteld voor 2011–2015.

De uitvoering van de Jeugdreclassering staat nog in de kinderschoenen. Sinds juni 2010 worden jeugdreclasseringstaken uitgevoerd door de voogdijraad in samenwerking met het OM, de leerplichtambtenaar, de politie en de school. Er zijn samenwerkingsafspraken gemaakt met de gezinsvoogdij en de ambulante jeugdzorg om de jeugdzorgketen sluitend te maken. Er is een casusoverleg gekomen voor jongeren die met het strafrecht in aanraking (dreigen) te komen en een casusoverleg jeugdzorg.

De Raad voor de Rechtshandhaving is verantwoordelijk voor de toezichthoudende taak op de (jeugd)strafrechtsketen.

De Raad voor de Rechtshandhaving kan aan de Inspectie Jeugdzorg vragen toezicht uit te oefenen op de detentie van jeugdigen in aparte jeugdcellen in de Justitiële Inrichting Caribisch Nederland op Bonaire (JICN). Dit vindt in goede afstemming met de Inspectie Sanctietoepassing/IOOV plaats.

De Raad voor de Rechtshandhaving heeft inmiddels aan de Inspectie Jeugdzorg gevraagd toezicht uit te oefenen op de strafrechtelijke taken van de voogdijraad in Caribisch Nederland.

In 2011 is de éénmeting «ervaren regeldruk» gedaan (bijlage bij TK 31 839, nr. 124). De ervaren regeldruk is hoog. Het onderzoek laat zien dat de stelselwijziging jeugdzorg een kans biedt om de landelijke regels terug te dringen. Maar dat is maar een deel van het verhaal. Een belangrijke oorzaak van de regeldruk is de wijze waarop het werk van professionals is ingericht en de wijze waarop jongeren, ouders en professionals zich tot elkaar verhouden en met elkaar omgaan. Mede op basis van de uitkomsten van de éénmeting is in 2011 besloten op welke wijze verder wordt samen gewerkt door politiek, overheid en veldpartners aan de vermindering van regeldruk en administratieve lasten.

Aan het verminderen van regeldruk en administratieve lasten wordt gewerkt langs drie lijnen:

• – Goede praktijkvoorbeelden van professionals en cliënten en succesvolle acties van het Programma Regeldruk Aanpakken (RAP) breed te verspreiden;

• – Quick wins te zoeken voor het verminderen van onnodige regeldruk in het huidige stelsel;

• – De zorg voor jeugd meer fundamenteel aan te pakken door de stelselwijziging en door ter sturen op professionaliteit en kwaliteit.

In het nieuwe stelsel voor jeugd komen veel domeinen samen, wat een coherent kwaliteitsbeleid noodzakelijk maakt. In 2011 is samen met VWS een inventarisatie en vergelijking uitgevoerd om te bezien hoe initiatieven zich tot elkaar verhouden en of er mogelijke lacunes zijn.

Uit de inventarisatie blijkt dat er veel kwaliteitsinstrumenten zijn ontwikkeld. De inventarisatie is in juni 2011 voorgelegd aan experts en veldpartijen uit de brede zorg voor jeugd. Over de inventarisatie en vergelijking bestaat consensus met veldpartijen. Met experts van veldpartijen is over een toekomstvisie voor het kwaliteitsbeleid gesproken. De inventarisatie en uitkomsten van de consultatie dienen als uitgangspunt voor een visie op het kwaliteitsbeleid in de justitiële en brede jeugdzorg.

Op 1 december 2011 is overeenstemming bereikt over juridische vormgeving van de verplichte registratie en het tuchtrecht in de jeugdzorg.

Er komt een in de wet verankerd systeem met één register voor de beroepen jeugdzorgwerker (HBO) en gedragswetenschapper in de jeugdzorg (WO), alsmede tuchtrechtspraak in verschillende, aan de beroepsgroepen gerelateerde kamers van het in te stellen tuchtcollege.

Om te bereiken dat professionals met uitsluiting van anderen worden ingezet binnen de gebieden waarop zij deskundig zijn, moest een effectieve norm worden ontwikkeld die helder maakt met welke werkzaamheden alleen geregistreerde medewerkers mogen worden belast. Daarbij is aangesloten bij het begrip verantwoorde zorg zoals dat nu reeds is opgenomen in de Wet op de jeugdzorg. De wet geeft niet aan wat de norm precies inhoudt, doch gaat ervan uit dat professionals in concrete situaties zeer goed kunnen aangeven of er sprake is van verantwoorde zorg. Ook de Inspectie Jeugdzorg hanteert in toetsingskaders de norm verantwoorde zorg. Samen met relevante partners is de nadere uitwerking hiervan ter hand genomen.

Jeugdigen die vroeg beginnen met het plegen van strafbare feiten, hebben een grote kans dit gedrag lange tijd voort te zetten. Het tijdig signaleren en beïnvloeden van dit gedrag draagt bij aan het voorkomen van criminele carrières. Daarom is – in het kader van de verbeterde aanpak van 12-minners – ingezet op:

• 1. Vroegtijdige signalering van risico’s bij kinderen op basis van gegevens in de politieregistratie. Risicokinderen, die zijn gesignaleerd met Pro-kid, een in 4 pilots uitgetest en gevalideerd signaleringsinstrument, worden doorverwezen naar Bureau Jeugdzorg. Als gevolg van een aantal technische onvolkomenheden is de landelijke invoering uitgesteld naar 2012.

• 2. Verbeterde politieregistratie 12-minners met delictgedrag: verbetering van de registratie is de basis voor risicosignalering door Pro-Kid en een sluitende aanpak van 12-min verdachten.

• 3. Verhogen pakkans: Naar aanleiding van pilotprojecten is in 2011 een advies beschikbaar gekomen over hoe de pakkans het beste kan worden verhoogd. Pakkans verhogen kan door systematisch de uit onderzoek vastgestelde maatregelen toe te passen en uit te voeren op de diverse (criminele ) jeugdgroepen. De combinatie van gevalideerde maatregelen, focus en inzet van betrokken mensen vormen de kernelementen van de werkzame bestanddelen.

De effectiviteit van sancties neemt toe wanneer deze aansluit op de problematiek van de jongere. De persoonsgerichte aanpak is bevorderd door:

• 1. Erkenning van een volledig pakket aan gedragsinterventies. Eind 2011 zijn er van het beoogd pakket van 21 gedragsinterventies voor jeugdige justitiabelen 16 gedragsinterventies erkend en 3 voorlopig erkend.

• 2. De inzet van een gericht diagnose-instrumentarium voor de jeugdstrafketen. In september 2011 is tot de landelijke uitrol besloten.

Een sanctie dient snel te volgen op een overtreding of misdrijf gepleegd door een jongere. Op deze manier ervaart de jongere de relatie tussen de misstap en de straf.

• 1. Het hanteren en naleven van realistische doorlooptijden in de jeugdstrafrechtketen. Een aantal verbetermaatregelen is geïmplementeerd (ook in de fase van hoger beroep) en de scores op de Kalsbeeknormen worden periodiek gemonitord.

• 2. Beter toezicht op de naleving van de voorwaarden die worden opgelegd bij een vonnis. Op basis van het rapport Redesign Toezicht is geconcludeerd dat er verbeteringen mogelijk en wenselijk zijn in de mate waarin de jeugdstrafrechtsketen consequent optreedt. Dit ziet met name toe op jeugdigen die veroordeeld zijn.

De Raad voor de Kinderbescherming is in september 2011 gestart met het project Kwaliteit van Werkstraffen als deelproject van het project Aanpak recidive werkstraffen jeugd. Dit project loopt tot het najaar 2012 en beoogt de werkstraffen kwalitatief te verbeteren opdat de slagingskans wordt vergroot. In 2011 zijn de volgende resultaten behaald:

• 1. Er is een geactualiseerd werkproces werkstraffen opgesteld en in de regio geëvalueerd.

• 2. Er is een plan ontwikkeld om te komen tot professionalisering van de coördinatoren taakstraffen. Dit plan wordt in 2012 uitgevoerd.

In verschillende deelprojecten wordt in 2012 verder toegewerkt naar resultaten.

In voorgaande jaren zijn veel maatregelen gerealiseerd om de begeleiding en behandeling van jongeren in een Justitiële Jeugdinrichting (JJI) op een kwalitatief hoger plan te brengen. 2011 Heeft daarbij in het teken gestaan van borging van die kwaliteitsverbeteringen (onder andere bijscholing van huidig personeel) in een periode waarin de beschikbare capaciteit fors is verminderd.

• 1. Op 1 juli 2011 is wetgeving in werking getreden die onderdeel uitmaakte van het kwaliteitsverbetertraject. Het betreft onder meer regeling van de verplichte nazorg, de pedagogische time-out regeling en de wettelijk regeling van nachtdetentie.

• 2. In 2011 het onderzoek «Onderwijs in Justitiële Jeugdinrichtingen en gesloten jeugdzorg» uitgevoerd. Het onderzoek geeft informatie over de aansluiting van het onderwijs bij het onderwijsniveau en de specifieke behoefte van jongeren in Justitiële Jeugdinrichtingen. Ook is informatie verzameld over scholen die zijn aangesloten bij de Jeugdzorg^plus

Het capaciteitsplan JJI’s (TK, 24 587 nr. 403) waarover de Tweede Kamer eind 2010 is geïnformeerd, is in 2011 uitgevoerd. Ten aanzien van de nieuwbouw van Teylingereind is een overeenkomst met VWS en Avenier gesloten ter exploitatie van plaatsen ten behoeve van Jeugdzorg^plus.